หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 แผนที่เฉพาะเรื่องและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์

หน่วยการ

แผนที่เฉพาะเรื่องและเค

แผนที่เฉพาะเรื่อง ระบบสา
ภูมิศ

รเรียนรู้ที่ 1

ครื่องมือทางภูมิศาสตร์

ารสนเทศ สถิติทางภูมิศาสตร์
ศาสตร์



ลูกโลกจำลอง

เป็นเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ทำให้เห็นภาพรวม
ว่าโลกมีรูปร่างลักษณะอย่างไร ลูกโลกเป็นสิ่งจำลองที่คล้ายโลกมากที่สุด

แผนที่

เป็นเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อแสดงลักษณะของพื้นผิวโลก
และสิ่งที่ปรากฏอยู่บนพื้นผิวโลก ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างขึ้น 

ด้วยการย่อส่วนให้มีขนาดเล็กลงตามมาตราส่วนที่ต้องการ
 โดยใช้สัญลักษณ์แทนสิ่งต่างๆ ที่มีอยู่จริงบนพื้นผิวโลก 

เข็มทิศ

เป็นเครื่องมือสำหรับใช้ในการหาทิศทางของจุดหรือวัตถุ โดยมีหน่วยเป็นองศาเปรียบ
เทียบกับจุดเริ่มต้น อาศัยแรงดึงดูดระหว่าง สนามแม่เหล็กขั้วโลกกับเข็มแม่เหล็ก

ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญที่สุด เข็มแม่เหล็กจะแกว่งไกวอิสระในแนวนอน
เพื่อให้แนวเข็มชี้อยู่ในแนวเหนือ-ใต้ ไปยังขั้วแม่เหล็กโลกตลอดเวลา

ภาพจากดาวเทียม

ภาพที่ได้จากดาวเทียมที่โคจรรอบโลกจะบันทึกข้อมูลเชิงเลขพื้นผิวโลกไว้และ
ส่งสัญญาณข้อมูลนั้นลงมาที่สถานีรับสัญญาณ ข้อมูลจากดาวเทียมเป็น
เครื่องมือสมัยใหม่ ที่มีประสิทธิภาพสูงและมีความต่อเนื่องตลอดเวลา 
เปรียบเสมือนสิ่งแทนดวงตามนุษย์ที่สามารถมองเห็นได้จากมุมสูง
และมุมกว้าง ครอบคลุมพื้นที่บริเวณกว้าง 

ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS)

ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ หมายถึง การเก็บ รวบรวม และบันทึกข้อมูล
ทางภูมิศาสตร์ด้วยระบบคอมพิวเตอร์ โดยข้อมูลเหล่านี้สามารถปรับปรุง
แก้ไขให้ถูกต้องทันสมัยและสามารถแสดงผลหรือนำออกมาเผยแพร่เป็น
ตัวเลข สถิติ รูปภาพ ตาราง แผนที่ และข้อความทางหน้าจอคอมพิวเตอร์

หรือพิมพ์ออกมาเป็นเอกสารได้

ระบบพิกัดพื้นผิวโลก (GPS)

เป็นเครื่องมือรับสัญญารพิกัดพื้นผิวโลก อาศัยระยะทางระหว่างเครื่องรับ
ดาวเทียม GPS บนพื้นผิวโลกกับดาวเทียมจำนวนหนึ่งที่โคจรอยู่ในอวกาศ
และระยะทางระหว่างดาวเทียมแต่ละดวง เครื่องมือรับสัญญาณมีขนาดและรูป
ร่างคล้ายโทรศัพท์มือถือ เมื่อรับสัญญาณจากดาวเทียมแล้วจะทราบค่าพิกัด

ณ จุดที่วัดไว้ โดยอ่านค่าเป็นละติจูดและลองจิจูด



ข้อมูลระบบสารสนเทศภู มิศาสตร์

แบ่งเป็น 2 ประเภท
1.ข้อมูลเชิงพื้นที่
(Spatial data)
2.ข้อมูลเชิงอรรถาธิบาย
(Attribute data)

เป็นข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับตำแหน่งที่ตั้ง

1.ข้อมูลเชิงพื้นที่ ของข้อมูลต่างๆ บนพื้นโลก
(Spatial data)

ข้อมูลเวกเตอร์ ข้อมูลแรสเตอร์

Love It !

สัญลักษณ์ของข้อมูลเชิงพื้นที่
แทนด้วย


จุด (Point) จะใช้แสดงข้อมูลที่เป็นลักษณะของ

ตำแหน่งที่ตั้ง ได้แก่ ที่ตั้งโรงเรียน เป็นต้น
เส้น (Line) จะใช้แสดงข้อมูลที่เป็นลักษณะ
ของเส้น เช่น ถนน, แม่น้ำ, ทางด่วน เป็นต้น
พื้นที่ (Area or Polygon) จะใช้แสดง
ข้อมูลที่เป็นลักษณะของพื้นที่ เช่น พื้นที่
ขอบเขตการ ปกครอง, พื้นที่อาคารเป็นต้น

2.ข้อมูลเชิงอรรถาธิบาย เป็นข้อความอธิบายที่มีความสัมพันธ์กับ
ข้อมูลเชิงภาพเหล่านั้น เช่น ชื่อถนน,
(Attribute data) ลักษณะ พื้นผิว และจำนวนช่องทางวิ่งของ
เส้นถนนแต่ละเส้น เป็นต้น

อขงคอ์งปรระะบกบอGบIหSลัก

1.อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ (hardware)
2.โปรแกรม (software)
3.ขั้นตอนการทำงาน (methods)
4.ข้อมูล (data)
5.บุคลากร (people)

หน้าที่ของ
ระบบGIS

การนำเข้าข้อมูล (Input)
การปรับแต่งข้อมูล (Manipulation)
การบริหารข้อมูล (Management)
การเรียกค้นและวิเคราะห์ข้อมูล
(Query and Analysis)
การนำเสนอข้อมูล (Visualization)



แผนที่ภูมิประเทศ
(TOPOGRAPHIC MAP)

แผนที่เฉพาะเรื่อง
(THEMATIC MAPS)

แผนที่เล่ม
(ATLAS)

สัญลักษณ์ของแผนที่

องค์ประกอบของแผนที่

สีในแผนที่



ใช้จุดแสดงความหนาแน่นหรือการกระจายตัว
ของข้อมูล

ใช้สัญลักษณ์ขนาดแตกต่างกัน แสดงสัดส่วนหรือ
ความหนาแน่นของข้อมูล

ใช้เส้นแสดงข้อมูล เพื่อบอกความถี่ของข้อมูล
แต่ละเส้นจะลากผ่านบริเวณที่ข้อมูลมีค่าเท่ากัน

เป็นแผนที่ที่แสดงถึงการเคลื่อนย้ายของข้อมูล
จากตำแหน่งหนึ่งไปยังอีกตำแหน่งหนึ่ง

เป็นแผนที่ที่ใช้สีเข้ม-อ่อนแสดงปริมาณของข้อมูลใน
พื้นที่นั้น ๆ โดยสีเข้มแสดงถึงข้อมูลที่มีปริมาณมาก

และสีอ่อนแสดงถึงข้อมูลที่มีปริมาณน้อย



1.แผนที่เฉพาะเรื่อง

แผนที่ ดค้ืวอทแยั้ลงกสิ่ทะางีใ่รเทชีก้่ยิมส่ดัอนญขสุึ้่ษนลวัยกเน์อสษใงหรณต้้า์มาีงแขมขทึน้ธนนารเดสพริื่่เมงอลต็ชแ่กาาสลตงิดๆงแงตลทลีา่ัะมกมสีิอ่ษองัยตูทณ่ีจ่รมะราินขงสุอ่ษบวงนยนพ์ืสผ้ทนิี่รวต้ผ้โาิอลงวงขโกึ้กลนากร



แผนที่อ้างอิง แผนที่เฉพาะเรื่อง

(General Reference (Thematic Map)

Map) เป็นแผนที่ที่จัดทำขึ้นเพื่อแสดงข้อมูล
หลักเฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เช่น
เป็นแผนที่แสดงข้อมูลพื้นฐาน แผนที่ประชากร แผนที่อากาศ
สำหรับการสร้างแผนที่ชนิดอื่น ๆ แผนที่ป่าไม้ แผนที่ท่องเที่ยว

องค์ประกอบ แผนที่จุด (Dot Map)
แผนที่ เป็นแผนที่ที่ใช้จุดแสดงความ
หนาแน่ นหรือการกระจายตัว

ของข้อมูล

แผนที่แสดงลักษณะสั ดส่ วน
(Proportional symbol map)

เป็นแผนที่ที่ใช้สั ญลักษณ์
ขนาดแตกต่างกัน แสดง

สั ดส่ วนของข้อมูล

แผนที่แสดงเส้ นเท่า
(ISOLINE MAP)

เป็นแผนที่ที่ใช้เส้ นแสดงข้อมูล
เพื่อบอกความห่าง ถี่ของข้อมูล
โดยแต่ละเส้ นจะลากผ่านบริเวณ

ที่ข้อมูลมีค่าเท่ากัน

แผนที่แสดงการเคลื่อนที่
(Flow Map)

เป็นแผนที่ที่แสดงถึงการเคลื่อน
ย้ายของข้อมูล จากตำแหน่ งหนึ่ ง

ไปยังอีกตำแหน่ งหนึ่ ง

แผนที่โคโรเพลท
(CHOROPLETH MAP)
เป็นแผนที่ที่ใช้สี เข้ม-
อ่อนแสดงปริมาณของ
ข้อมูลในพื้นที่นั้ น ๆ

ประโยชน์

ด้านการเมืองการปกครอง ใช้แผนที่ในการศึกษาส
เพื่อการวางแผนการเตรียมรับมือและการแก้ไขสถ
ด้านเศรษฐกิจและสังคม ช่วยให้การวางแผนพัฒน
และใช้ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทา
ด้านสภาพทางภูมิศาสตร์ ใช้เตรียมการวางแผนป้อ
ด้านการเรียนการสอน ช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดค
แผนที่ได้ง่ายขึ้น
ด้านการท่องเที่ยว ใช้แผนที่เป็นเหมือนคู่มือในการ
ไว้อย่างละเอียด

ที่มา : http

น์ของแผนที่

สภาพทางภูมิศาสตร์ เช่น แนวพรมแดนระหว่างประเทศ
ถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นได้
นาเศรษฐกิจเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและสะดวกมากขึ้น
างสังคมที่มักจะมีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ
องกันและรับมือกับผลกระทบจากปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ
ความสนใจ และช่วยให้ผู้เรียนศึกษาและทำความเข้าใจ
รเดินทาง เพราะในแผนที่ระบุเส้นทางไปยังสถานที่ต่างๆ
ps://miwservices.com/the-importance-of-a-map/

ประโยชน์ข

ด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ เช่น การกำ
เป็นต้น
ด้านการจัดการทรัพยากรเกษตร เช่น การแบ่ง
แต่ละพื้นที่ เป็นต้น
ด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม เช่น การแพร่กระจา
โบราณสถานหรือสถานที่ท่องเที่ยว การป้องกันไ
ด้านสังคม เช่น ความหนาแน่นของประชากร
เดินทางของนักเรียน เป็นต้น
ด้านเศรษฐกิจ เช่น รายได้ของประชากรหมู่บ้าน

ที่มา : สำนักส่งเสริมและพัฒนาสารสนเทศภูมิศาสตร์

ของ GIS

กำหนดพื้นที่ป่าไม้ แหล่งน้ำ ทั้งบนผิวดินและใต้ดิน
งชั้นคุณภาพพื้นที่เกษตร ความเหมาะสมของพืชใน
ายของฝุ่นและก๊าซ การป้องกันความเสียหายของ
ไฟไหม้ป่า เป็นต้น
การศึกษา แรงงาน ตำแหน่งของโรงเรียนและการ
น ตำแหน่งที่ตั้งของโรงงานประเภทต่างๆ เป็นต้น

(สำนักงานปลัดกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร )
http://www.gi.mict.go.th/art_advantage.htm

จัดทำโดย เครื่องมือทาง
นางสาวณัฐฎาพร ขัติยนนท์ ภูมิศาสตร์
นิสิตทดลองสอน ชั้นปีที่ 4
ความรู้ทั่วไป
คณะศึกษาศาสตร์ เกี่ยวกับแผนที่
สาขาวิชาสังคมศึกษา
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม แผนที่ http
เฉพาะเรื่อง %B5


http

ระบบ
สารสนเทศทาง
ภูมิศาสตร์

ทวี ทองสว่าง.แผนที่และความเข้าใจเกี่ยวกับแผนที่.กรุงเทพมหานคร:สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์,2520
เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ จจาากก
http://etcgeography.files.wordpress.com/
เครื่องมือทางภูมิศาสตร์
http://www.thaischool.in.th/_files_school/19102952/data/19102952_1_20181105-
153105.pdf
เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ จาก
https://www.sw2.ac.th/images/user/root/exgeo32102/geo1.pdf
อ้างอิง
ความสำคัญและประโยชน์ของแผนที่
https://miwservices.com
/the-importance-of-a-map/

ชนิดแผนที่และการสร้างสัญลักษณ์
https://www.gistda.or.th/main/th/node/905

แผนที่เฉพาะเรื่อง จาก
ps://blog.startdee.com/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8
5%E0%B9%88%E0%B9%80%E0%B8%89%E0%

แผนที่เฉพาะเรื่อง จาก
ps://www.sw2.ac.th/images/user/root/exgeo32102/geo1.pdf

รhะtบtpบsส:/าร/สwนwเทwศท.liาbง.ภkูมuิศ.aาcส.tตhร์/20จ1า9ก/index

.php/research-support/info-deedee/1306-
gis
ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เบื้องต้น
จาก https://www.dit.go.th/FILE/CONTENT_FILE/255909151616187298348.pdf