วารสารผู้ไถ่ ฉบับ ๑๑๕

49ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

“ก�ำลังใจ” บนเส้นทางท่ผี ดิ พลาด

คุณพ่อองอาจเล่าว่า ผู้ต้อง

ขังท่ี ไปเย่ียมส่วนใหญ่เป็นผู้ต้อง

ขังคดียาเสพติด และพบว่าเรื่อง

จริยธรรมในการใช้ชีวติ ของพวกเขา

ขาดหายไป

“จริยธรรมของเขาไม่ได้ถูก

ใช้ หรอื ไม่ได้รับการอบรมหรือ

เรียนรู้เรอื่ งราวเหล่าน้ี บางครั้งเขา

ตัดสนิ ใจ รูเ้ ท่าไมถ่ งึ การณ์ ไม่มที าง

เลือกอ่ืนๆ ให้เขา ไม่มีความรู้ที่จะ

ช่วยเขาในการตัดสินใจแก้ปัญหา อยทู่ ี่ไหน นี่คอื ข้อจำ� กัดหลายอย่าง จรงิ ๆ ซ่ึงหลายคนอาจจะแย้งว่า
คนอื่นยังแก้ปัญหาด้วยวธิ ีอื่น หรือ
ในชีวติ หรอื มีแรงกดดันอื่นๆ เช่น ท่ีเป็นจรงิ ของบรรดาชีวติ ผู้ต้องขัง ตัดสินใจแบบอื่นๆ ได้ แต่ในความ
เป็นจริงส�ำหรับชีวิตเขา ณ ตอน
เปน็ หนน้ี อกระบบ ลกู ป่วยไมส่ บาย ผู้ต้องขังหลายคนอยากจะระบาย น้นั ขณะนั้น ทางเลือกมีไม่มากนัก
สำ� หรบั บางชวี ติ ”
รถใกล้จะถูกยึด แรงกดดันในชีวิต ความวิตกกงั วล หรอื ห่วงลูกหลาน
ความเฉพาะของชีวิตแต่ละ
มากมายท�ำให้พวกเขาตัดสินใจท่ี “ส่วนส�ำคัญคือ ด้านจิตใจ คนท�ำให้เขาต้องเดินไปบนเส้นทาง
ทผี่ ดิ พลาด จงึ เปน็ เหตผุ ลทบ่ี างครงั้
ผดิ พลาดไป” การให้ก�ำลังใจ ผู้ต้องขังหลายคน คนอ่ืนๆ อาจจะมองเห็นหรอื เสนอ
ทางออกให้ แต่ชีวิตเขาเองที่มีแรง
คุณพ่อองอาจอธบิ ายว่า อยากระบายเส้นทางที่เขาเดินทาง ไม่พอ หรือไม่เห็นทางเลือกอื่นๆ
ส�ำหรับตัวเอง หรอื มีความรู้ไม่พอ
ส�ำหรับผู้ต้องขัง พวกเขาต้องการ ผิดพลาดไป ยกตัวอย่าง คนหนึ่ง ความสามารถไม่เพียงพอ ทักษะ
ชีวติ ไม่ได้ ซ่ึงหลายคร้ังเราคนนอก
ท้ังด้านร่างกายและด้านจิตใจ ด้าน ท่ีเคยพูดคุย เขาบอกว่าเขาโมโห ที่มองชีวิตเขา อาจจะบอกว่ามีทาง
เลือกมากมาย แตส่ �ำหรบั เขามที าง
ร่างกายคือ มีของใช้ที่จ�ำเป็นใน และแทงคน ก็สะท้อนให้เห็นว่าใน เลือกไมม่ าก

การด�ำรงชีวติ ในเรอื นจ�ำ เช่น ผู้ จิตใจของเขาไม่ได้รับการขัดเกลา “คือเราใช้มาตรฐานของเรา
เองไปตดั สนิ ชวี ติ ของพวกเขา ซง่ึ เรา
ต้องขังหญิงต้องการชุดช้ันใน ผ้า มีคุณธรรมไม่เพียงพอ หรือ ยงั ถอื เปน็ คนนอกทม่ี องชวี ติ เขา เรา
อาจจะมีทักษะชวี ิตและมีทางเลือก
อนามัย ส่วนผู้ชายก็สบู่ ยาสีฟัน กระบวนการฝกึ ฝน หรอื อกี คนบอก มากกว่าพวกเขา มีพื้นฐานท่ีดีกว่า
มที างเลือกท่ีมากกวา่ ”
ผงซักฟอก หรอื สิง่ จ�ำเป็นที่พวก ว่าเขาขายยาเสพติด เพราะเพื่อน

เขาต้องใช้ในเรือนจ�ำ ซ่ึงในเรอื นจ�ำ บ้านล้อเขาว่าไม่มีปัญญาสร้างบ้าน

มรี ะบบสหกรณ์ ระบบฝากเงิน หรอื ท�ำให้เขาคิดหาวิธีในการพิสูจน์ตัว

สวัสดกิ าร เองในแบบใดก็ได้ ท�ำให้ผลักดัน

แต่ก็มีผู้ต้องขังส่วนหนงึ่ ที่ ให้เขาต้องตัดสินใจเดินไปบนเส้น

ไม่มีญาติมาเย่ียมเลย บางคนอยู่ ทางหน่ึง

ไกล และด้วยระบบของการด�ำเนนิ นค่ี ือเหตุผลที่หลากหลาย

คดี คอื ตัดสินคดีที่ไหน กต็ อ้ งอยู่ใน ของแต่ละคน บางคนพื้นฐานชวี ติ

เรอื นจ�ำของพ้ืนที่น้ัน ผู้ต้องขังบาง ล�ำบากจริงๆ ไม่มีบ้าน ไม่มีที่อยู่

คนก็ไม่บอกหรือไม่แจ้งกับใครเลย มีลูกมีหลานเยอะต้องรับผิดชอบ

วา่ ตวั เองถกู จบั ก็ไมม่ ีใครรบั รวู้ า่ เขา ต้องหาอาหารให้ลูกหลาน ก็มีอยู่

50 ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ความรักของพระเจ้า ผา่ นชีวิตในเรอื นจ�ำ

จากการท�ำกิจกรรมและ แต่ตัวผู้ต้องขังเองยังไปไม่ได้ ด้วย ตัวอย่างที่ดีมาก มีจ�ำนวนมาก แต่
ออกเยี่ยมให้ก�ำลังใจผู้ต้องขังมา ข้อจ�ำกัดของเขาเอง” จำ� นวนผตู้ อ้ งขงั ทเี่ วยี นเขา้ เวียนออก
ยาวนาน คุณพ่อองอาจระบุว่า เรือนจ�ำ กม็ ีจำ� นวนเยอะเชน่ กนั ”
“ศาสนาเปน็ เครอ่ื งปอ้ งกนั และทำ� ให้ “แตม่ ีหลายคนกลับตวั กลับ
คนเราสามารถยับย้ังชั่งใจในชวี ิตได้ ใจได้จริงๆ บางคนขายยาเสพติด คุ ณ พ ่ อ อ ง อ า จ ก ล ่ า ว ว ่ า
มากขึ้น” ซ่ึงคุณพ่อองอาจมองว่า เพราะว่ามแี รงกดดนั ด้านครอบครวั เรอื นจ�ำไม่ใช่ท่ีที่เราจะประณามว่า
ปัจจุบันสังคมไทยยังมองผู้ต้องขัง สภาพแวดลอ้ ม เมอื่ เขาออกมา และ เป็นสถานที่ที่ไม่ดี เพราะมีความ
หรือคนทผ่ี า่ นคกุ ตะรางในแงล่ บและ กว็ างแผนชว่ ยเหลอื เขา หลงั จากนั้น หลากหลายของเหตุผลของแต่ละ
ยังไมเ่ ปิดโอกาสแก่ผู้ตอ้ งขังมากนกั กต็ ดิ ตามชวี ิตเขาวา่ เปน็ อยา่ งไร อะไร ชวี ติ “สง่ิ ท่ีเราท�ำได้คอื เราจะมสี ว่ น
ท�ำให้ตัดสินใจเข้าสู่วงจรแห่งความ รว่ มใหเ้ ขามีโอกาสเปลย่ี นแปลงชวี ิต
“ต้องยอมรับว่าสังคมยังไม่ ผิดพลาด นีค่ ือการเดินไปด้วยกัน ไดอ้ ย่างไร และในฐานะเราทีม่ ีความ
เปิดกว้างมากนัก ส�ำหรับคนที่พ้น เร่มิ ต้นชีวติ ใหม่ เช่อื ในความเปน็ ลกู ของพระ เราตอ้ ง
โทษ ผ่านเรอื นจ�ำ ผ่านคุกตะราง มองในสายตาของพระ ไม่อยากให้
บางคนท่ีใช้ค�ำว่า เป็นคนมีประวัติ ปัจจุบัน เขาสามารถยืนได้ มองว่าเขาเป็นคนข้คี ุก แต่เรามอง
พอสอบประวัติแล้วพบว่าเคยผ่าน ด้วยตวั เอง ทุกวนั น้ี เรากย็ งั ตดิ ตาม เขาอยากจะได้ชวี ติ ที่ดีขึ้น หรอื เขา
คุกผ่านเรอื นจ�ำ ก็ถูกมองในแง่ไม่ ชวี ิตของเขาอยู่ บางครง้ั เรากย็ อมรบั อยากไดอ้ ะไรทชี่ ว่ ยเขาไดต้ ามสภาพ
ดี มองในแง่ลบไว้ก่อน หรือบาง ว่าสังคมเปลี่ยนแปลงไป เขาต้อง ของเขา เขาก็เป็นมนุษย์คนหนึง่
คนเปิดกว้าง แต่เมื่อรับผู้ต้องขังไป เรียนรู้และปรับตัว ความรู้ต้องเพ่มิ ทเ่ี ป็นลูกของพระ เราเปน็ ลกู ของ
แล้ว ทักษะชวี ิต หรอื ความรู้ความ ข้ึน บางครงั้ กย็ ากลำ� บากสำ� หรบั เขา พระ ก็ท�ำผิดไดเ้ หมือนกัน แต่เราไม่
สามารถของผู้ต้องขังเอง ไม่ทันกับ แต่ในฐานะพระสงฆ์ผู้อภิบาล เรา ได้รบั โทษในสภาพแบบนนั้ หรือเรา
สถานการณป์ ัจจบุ นั กเ็ ปน็ ขอ้ จำ� กดั ก็หยิบย่ืนโอกาสให้กับเขา เขาเป็น ไดร้ บั โทษในสภาพของเรา ไมว่ า่ ทาง
อีกข้อหนึ่ง ถึงแม้สังคมเปิดโอกาส แรงบนั ดาลใจสำ� หรบั คนทผ่ี ดิ พลาด จติ ใจหรือทางร่างกาย เพียงแต่ว่า
ไป กลบั มาเรม่ิ ตน้ ใหม่อกี ครั้ง เป็น เมอื่ เขาผิดพลาด เราจะมสี ว่ นร่วม
ในกระบวนการเยียวยาและฟื้นฟู
กันและกันได้อย่างไร ซึ่งส�ำหรับ
พ่อได้เห็นอีกมุมมองหนงึ่ ของการ
เผยแสดงถึงความรักของพระ ผ่าน
ชีวติ ในเรือนจำ� ”

51ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

‘แสงไฟ’ ก�ำลงั ใจของ ‘คนหลงทางชีวติ ’
หากใครเคยอ่านหนังสือ
“กว่าจะฝ่าข้ามความตาย” ของ
หมอวิสุทธิ์ บุญเกษมสันติ อดีต
นักโทษประหาร ซึ่งปัจจุบันได้รับ
การอภยั โทษและปลอ่ ยตวั แล้ว โดย
ในหนังสือได้เขียนถึงแรงบันดาล
ใจท่ีได้รับจาก “คุณพ่อโอลิเวยี ร์
มอแรง” พระสงฆ์คณะเยสุอิต
ท�ำให้ผู้ต้องขังหลายคนสัมผัสได้ถึง ภาพ: เรือนจ�ำกลางเขาบิน
ความรักของพระเจ้าผ่านทางคุณ
พ่อมอแรง และอุทิศบทหน่ึงของ
หนังสือส�ำหรับคุณพ่อมอแรงโดย
เฉพาะ ในบทท่ีชอ่ื ว่า “พ่อเฒ่าผู้
งดงาม” โดยบางตอนจากหนังสือ คุณขวัญชัยท�ำงานเยี่ยมให้ กลางเขาบนิ จงั หวดั ราชบรุ ี เรอื นจำ�
ระบไุ ว้ว่า “แสงไฟเปน็ ก�ำลังใจให้คน ก�ำลังใจผ้ตู อ้ งขังมายาวนานนับ ๑๐ กลางคลองไผ่ จงั หวดั นครราชสมี า
หลงป่าฉันใด ความเมตตาปรานี ปี โดยมูลนธิ เิ ยซูอิสต์เน้นเย่ียมผู้ และทัณฑสถานหญิงนครราชสีมา
จากค�ำพูดและข้อคิดของบาดหลวง ตอ้ งขงั ตา่ งชาติ ที่เรือนจำ� กลางบาง
และนักจิตวทิ ยาก็เป็นก�ำลังใจอย่าง ขวาง และเยยี่ มผตู้ อ้ งขงั ทเ่ี จบ็ ปว่ ยท่ี “เบ้ืองต้นคือมีหลายกลุ่ม
ยิ่งให้ผู้ป่วยหลงทางชีวิตในยามน้ี โรงพยาบาลราชทณั ฑ์ โดยปจั จบุ นั ที่ หลายองค์กรท่ีช่วยเหลือผู้ต้องขัง
ฉนั นัน้ ” เรอื นจ�ำกลางบางขวาง มีจ�ำนวนผู้ ชาวไทย ส่วนผู้ต้องขังชาวต่างชาติ
โดยในปจั จุบนั คณุ ขวัญชัย ต้องขงั ชาวต่างชาติ จำ� นวน ๖๘ คน ด้วยข้อจ�ำกัดทางภาษา วัฒนธรรม
พมิ เขตร ผปู้ ระสานงาน มลู นิธิคณะ ส่วนใหญ่เป็นผู้ต้องขังจากประเทศ อาหารการกนิ การใช้ชีวิต ทกุ อย่าง
สงฆพ์ ระเยซเู จา้ (เยซอู สิ ต)์ โครงการ เพ่ือนบ้าน คือ เมียนมา ลาว และ ท�ำให้เขาอยู่อย่างล�ำบาก ผู้ต้องขัง
สงเคราะหผ์ ู้ตอ้ งขัง ได้พยายามเป็น กัมพูชา และมีชาวปากีสถานบ้าง กลุ่มนีเ้ ป็นกลุ่มท่ีน่าช่วยเหลือและ
‘แสงไฟ’ ส�ำหรับ ‘ผู้หลงทางชีวติ ’ แต่หลักๆ คือผู้ต้องขังจากประเทศ ให้ก�ำลังใจ กลุ่มนี้มีข้อจ�ำกัดเยอะ
จ�ำนวนมาก และด�ำเนินรอยตาม เพ่ือนบ้าน ซ่ึงผู้ต้องขังกลุ่มน้ีไม่ กว่า ซง่ึ คุณพ่อโอลเิ วียร์ มอแรง ผู้
เจตนารมณ์ของคุณพ่อโอลิเวยี ร์ ค่อยมีคนสนใจดูแลหรือรับผิดชอบ ท�ำงานช่วยเหลือผู้ต้องขังชาวต่าง
มอแรง ท่ีได้เริม่ ตน้ ไว้ นอกจากน้ียังมีท�ำกิจกรรรมท่ีเรือน ชาติ จึงเลือกช่วยผู้ต้องขังกลุ่มน้ี
จ�ำต่างจังหวัด ๓ แห่ง คือเรอื นจ�ำ โดยเริ่มงานไว้ประมาณเกือบ ๓๐
ปีแลว้ ”

ชีวติ ผูต้ อ้ งขังชาวต่างชาติ ไรญ้ าติ และขาดก�ำลงั ใจ

ในการเข้าเยี่ยมผู้ต้องขัง ซงึ่ แบง่ ตามแดน เชน่ แดนนี้เยย่ี มได้ ตามก�ำหนดของแดนนนั้ ๆ ส่วนที่
แต่ละครั้ง ปกติจะมีทีมไปด้วยกัน เฉพาะวนั จันทร์และวันพุธ แดนนน้ั โรงพยาบาลราชทัณฑ์ จะเย่ียมตาม
โดยมคี ณุ ขวญั ชยั เปน็ หลกั ในการเขา้ เย่ียมได้วันอังคารและวันพฤหัสบดี เตยี งของผตู้ อ้ งขงั ทเ่ี จบ็ ปว่ ย โดยเขา้
เยี่ยมผู้ต้องขัง “ท่ีเรือนจ�ำบางขวาง ส่วนแดนอ่ืนเย่ียมได้วันศุกร์และวัน เยยี่ มเดอื นละครงั้ ”
จะใช้โทรศัพท์ในการติดต่อสื่อสาร จันทร์ ทางเรอื นจ�ำจะมีตารางการ “ ถ ้ า เ ป ็ น เ รือ น จ� ำ เ ข า บิ น
กับผู้ตอ้ งขังแบบตัวตอ่ ตัว คุยไดท้ กุ เขา้ เยย่ี มทช่ี ดั เจน และดสู มาชกิ ทเี่ รา จังหวดั ราชบรุ ี ผตู้ ้องขังส่วนใหญ่จะ
อยา่ ง สว่ นใหญจ่ ะไปอาทติ ยล์ ะ ๓ วนั เย่ียมเขาอยู่แดนไหน ก็จะเข้าเยี่ยม เปน็ เมยี นมา และกลมุ่ ชาตพิ นั ธ์ุ และ

52 ผ้ไู ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ภาพ: เ ืรอนจ�ำกลางคลองไผ่
ภาพ: ทัณฑสถานหญิงนครราชสีมา

ท่ีเรอื นจ�ำในจังหวัดนครราชสีมา, “สมาชกิ ผู้ตอ้ งขงั สว่ นใหญ่ คือพอพ้นโทษ เขาไม่รู้จะไปไหนดี
เรือนจำ� กลางคลองไผ,่ ทณั ฑสถาน คอื กลุ่มคนลาว เมียนมา กัมพูชา ครอบครัวอยู่ไหนไม่รู้ ศูนย์อพยพ
หญงิ นครราชสมี า จะเปน็ ลาว ๙๕% เสียงของเขาค่อนข้างน้อย เวลาไม่ ยังอยู่ไหม สุดท้ายได้รับการปล่อย
อกี ๕% เป็นชาวกัมพชู า คดียาเสพ สบายก็ต้องรอไปก่อนๆ อีกปัญหา ตัว และกลับไปที่ จ.ตาก ตามหา
ติดเป็นส่วนใหญ่ น�ำเข้า ขาย โทษ หนง่ึ คือติดต่อญาติไม่ได้ อยู่ใน ใครก็ไม่เจอแล้ว เหลือตัวคนเดียว
ส่วนใหญ่อย่างต่ำ� ๓๐ ปขี น้ึ ไป” เรือนจ�ำมานานมาก ส่วนใหญ่ผู้ ต้องเรม่ิ ต้นนับหนงึ่ ใหม่ ด้วยเวลา
ต้องขังที่เข้าเยี่ยม ๘๐-๙๐% เป็น มันนาน ความสูญเสียมีมาก ซึ่ง
คุณขวัญชัยอธบิ ายว่า “เรา คดียาเสพติด และคดียาเสพติด แบบนี้มนั สะเทอื นใจมาก คอื ชวี ิตไม่
ไม่ใช่ต�ำรวจ ไม่ใช่ทนาย เพราะ ในประเทศไทย โทษรุนแรงมาก เหลอื ใครอกี แลว้ แตส่ ดุ ทา้ ย เขายงั
ฉะนนั้ เราจะไม่ท�ำให้เขาอึดอัดใจ เม่ือศาลตัดสินจ�ำคุกตลอดชีวติ มีเราอยู่ ยังติดต่อเราได้ ตอนนีเ้ รา
เราไปเย่ียมเขา เพราะเราอยากเป็น หรอื ประหารชีวิต ไม่มีแสงอะไร ยังคุยกนั อยู”่
เพื่อนกบั พวกเขา นี่คอื เหตผุ ลหลกั เลยในชวี ติ ความสูญเสียจะเกิดข้นึ
ในการเยี่ยมผู้ต้องขัง เราไม่ได้ไป ครอบครัวสูญเสียการติดต่อ ไม่ ในระยะการแพร่ระบาดของ
สอบสวน แตเ่ ราไปใหเ้ ขารสู้ กึ ว่ายัง สามารถติดต่อญาติพ่ีน้องได้ บาง โควิด-๑๙ ท�ำให้การเย่ียมผู้ต้องขัง
มีเพื่อน ยังมีคนคอยช่วยเหลือเขา คน ต้องตดิ อยู่ในคกุ นบั สบิ ๆ ปี บาง ของมูลนธิ ิฯ ต้องชะงักลง เพราะ
อยู่ เหมอื นเราไปเยยี่ มเพอื่ นของเรา คนคอื ถกู จบั ญาตพิ นี่ อ้ งกค็ ดิ วา่ ตาย เ รือ น จ� ำ ที่ อ อ ก เ ย่ี ย ม อ ยู ่ ใ น พื้ น ที่ สี
คนหนง่ึ เหมอื นเปน็ คนในครอบครวั ไปแล้ว เปน็ คนสญู หาย ติดต่อญาติ แดงทั้งหมด แต่คุณขวัญชัยไม่ได้
เปน็ พ่ีน้องของเราคนหนงึ่ ชีวิตเป็น ไม่ได้ก็ม”ี หยดุ ถามไถส่ ารทกุ ขส์ กุ ดบิ กบั ผตู้ อ้ ง
อย่างไร เขาอยากให้ช่วยเหลอื เรื่อง ขังท่ีเรือนจำ�
อะไร” ในชวี ติ การเข้าเย่ียมผู้ต้อง
ขังมีหลายกรณที ี่น่าสนใจ “มีชาว “ตอนนีเ้ ราติดต่อโดยทาง
คณุ ขวญั ชยั อธบิ ายวา่ ผตู้ อ้ ง เมยี นมาคนหน่ึง ตอนแรกเขาอพยพ จดหมาย ซ่ึงเขาจะเขยี นมาหาเรา
ขังที่เป็นคนลาว เมียนมา กัมพูชา มาท่ีศูนยอ์ พยพท่ี อ.พบพระ จ.ตาก ว่าเป็นยังไงบ้าง โควดิ -๑๙ ถาม
เหมือนเป็นอีกชนช้ันหนง่ึ ในเรือน เข้ามาท�ำงานกรุงเทพฯ และฆ่า ขา่ วคราวกนั วา่ เปน็ ยงั ไง หลงั โควิด-
จ�ำ จะไม่ค่อยได้รับความสนใจใน คนตาย ถูกจับ ตัดสินประหารชีวติ ๑๙ คอ่ ยกลับไปเจอกันใหม่ ส่อื สาร
ความช่วยเหลือต่างๆ แต่ถ้าเป็นผู้ อยู่ในคุก ๑๖ ปี ศูนย์อพยพก็ไม่รู้ ทางจดหมาย เราก็บอกฝากบอก
ต้องขังจากประเทศตะวันตก ทาง ครอบครัวก็หายไปแล้ว เหลือแต่ ทกุ คนด้วยวา่ รกั ษาสขุ ภาพ เหมอื น
สถานทตู จะดแู ลดกี วา่ และเรยี กรอ้ ง เขาคนเดียว ปัญหาชวี ติ ในคุกก็ส่วน เราคุยกับเพ่ือน ทุกคนก็จะทราบ
อะไร ก็ไดต้ ามท่ีขอ หนงึ่ แต่พอพ้นโทษก็อีกส่วนหนง่ึ สถานการณ์ดีว่าตอนนเ้ี กิดอะไร
ข้ึน”

53ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

“ผู้ต้องขังบางคนส่งใบส่ัง กลุ่มนีค้ ือต่างชาติ แน่นอนว่ายาก ถ้าเข้าไปเย่ียม ก็ไปซื้อของให้ เช่น
ยามาให้เราไปซ้ือยาให้ ไปตัดแว่น จน ไม่มีเงินในบัญชีเลย สงิ่ ท่ีเรา ของจ�ำเป็นต้องใช้ สบู่ ยาสีฟัน
วดั สายตา เราชว่ ยซือ้ ยา ตัดแวน่ ตา สามารถชว่ ยเหลอื ใหเ้ ขาดำ� เนนิ ชีวิต ผงซักฟอก ใช้ภายใน ๑ เดือน
ให้ตามความต้องการของผู้ต้องขัง ในเรือนจำ� ได้ เรากจ็ ะชว่ ยเหลอื เรามี ครอบคลุม ๑ เดือน และเดือนต่อ
เขาอยากไดอ้ ะไร ขาดอะไร เพราะคน งบประมาณในสว่ นน้ี คา่ ยา แว่นตา ไปค่อยซอ้ื ให้ใหม่”

คณุ คา่ ความเป็นมนุษยข์ องผูต้ ้องขงั

ส�ำหรับคุณขวัญชัย ช่วง ยังมีค่า ๒๐ บาทหรอื ไม่ เท่ากับ น้อยบ้าง ด้วยเหตุและปัจจัยท่ีแตก
เวลาที่ท�ำงานเยี่ยมผู้ต้องขังมา ตอนทแี่ บงค์ใหมๆ่ ราคา ๒๐ บาท ตา่ ง เง่อื นไขของแตล่ ะชีวติ ทีต่ า่ งกัน
ยาวนานนบั สิบปี ได้เห็นความทุกข์ หรือเปล่า เราท�ำผิดแล้วไม่มีใครสบายใจ เรา
อยากได้รับการให้อภัย อยากกลับ
ยากของเพ่ือนมนุษย์มากมายนบั “เขาบอกประโยคนี้ท�ำให้ ตวั แนน่ อนเขาทำ� ผิด ได้รบั โทษคือ
ไม่ถว้ น เขาจ�ำไปตลอดว่าเขาเป็นคนท่ีมี จ�ำคุกแล้ว อยากให้มองในความ
คุณค่า แม้จะผ่านการถูกขย�ำยับ เป็นมนุษย์ว่าชวี ติ หนึง่ มีค่าเหมือน
“สังคมมองผู้ต้องขังเป็น ยู่ย่ีอย่างไรก็ตาม ก็ยังมีคุณค่าใน กัน เขามีศักด์ิศรีความเป็นมนุษย์
คนโหดร้าย แต่อีกมุมหนึง่ เขาน่า ตัวเอง เขาชอบมาก เป็นก�ำลังใจ เหมือนกัน
สงสาร ถกู คมุ ขงั มานาน สญู เสยี ทกุ ใหเ้ ขาที่รสู้ ึกวา่ ไม่มีคุณคา่ แลว้ หรอื
อยา่ ง พน้ โทษออกมายังเจอกบั การ คดิ วา่ ทำ� ไมชวี ิตคนคกุ เปน็ อยา่ งน้ี ให้ พูดแบบครสิ ต์ก็คือ ทุกคน
ประณามของสังคม มุมท่ีคนส่วน เป็นฉายาของพระเป็นเจ้า ทุกคน
เป็นภาพลักษณ์ของพระเป็นเจ้า
ใหญ่ไม่ได้เห็น คือความน่าสงสาร เอาเรอ่ื งนเี้ ยียวยาจิตใจของเขาทุก เรามองเห็นพระเยซูในตัวของพวก
ของผ้ตู อ้ งขงั ทีน่ อ้ ยคนจะเหน็ ความ ครั้งที่รู้สึกหมดก�ำลังใจ ท�ำให้เขามี เขาไหม อยากให้ทุกคนมองเห็น
เปน็ มนษุ ยข์ องพวกเขา เขาไม่ได้ถกู กำ� ลงั ใจในชีวิต” พระเยซใู นตวั พวกเขา และเรากต็ ้อง
ให้คณุ คา่ ของความเป็นมนษุ ย์” ท�ำให้เขาเหน็ พระเยซูในตัวเราด้วย”
คุณขวัญชัยกล่าวทิ้งท้ายว่า
คณุ ขวญั ชยั เลา่ วา่ ครงั้ หนงึ่ “อยากให้ทุกคนรู้สึกว่าผู้ต้องขังไม่ ท ่ า ม ก ล า ง ก า ร สู ญ สิ้น
คุณพ่อโอลิเวียร์เคยยกตัวอย่าง ได้น่ากลัวอย่างท่ีคิด อยากให้มอง อิสรภาพและเสรีภาพ มีชีวิตใน
กับผู้ต้องขังว่า สมมุติมีเงิน ๒๐ ว่าเขาเป็นคนเหมือนกัน เราทุกคน พันธนาการและการคุมขัง รวมถึง
บาท เวลาขย�ำๆ และคล่ีออกมา เคยท�ำผิดพลาดในชีวติ มากบ้าง การถูกประณามจากผู้คนในสังคม
ว่าเป็นคนเลวร้ายและน่าหวาดกลัว
ภาพ: โรงพยาบาลราช ัฑณ ์ท ผู้ต้องขังหลายคนมืดมนและมอง
ไม่เห็นแสงสว่างใดๆ ในชวี ิต แต่
อย่างน้อยส่งิ ท่ีผู้ต้องขังจ�ำนวนไม่
น้อยได้รับรู้คือพวกเขายังมี ‘เพ่ือน’
ท่ีพยายามเป็น ‘แสงไฟ’ ให้พวกเขา
ได้มองเห็นทิศทางที่จะก้าวต่อไปใน
อนาคต

54 เนอ้ื ในหนัง
แมวอนิ ดี้

Soul

อัศจรรย์วญิ ญาณอลเวง

Soul ภาพยนตร์การ์ตนู จากพิกซาร์ ภาพ: i.redd.it “ไม่..ชวี ิตฉนั เพ่งิ จะเร่ิมต้นนะ
ที่เด็กๆ ดูแล้วอาจจะเซ็งเพราะ ฉันตอ้ งไปแสดงดนตรี มนั คอื ฝนั ของ
เน้อื หาค่อนข้างซับซ้อน เร่อื งราว ฉัน” วิญญาณโจร้องโวยวายข้นึ เม่ือ
ของ โจ การ์ดเนอร์ (พากยเ์ สยี งโดย รวู้ า่ อยบู่ นเสน้ ทางแหง่ ความตาย เขา
เจมี ฟ๊อกซ์) หนุ่มใหญ่ผิวสีท่ีเพ่งิ จะ วิง่ หนีออกจากเส้นทางนั้นจนไปโผล่
ไดร้ บั การบรรจเุ ปน็ ครปู ระจำ� สอนวชิ า ท่ีดินแดนก่อนโลก ท่นี จี่ ะมีวญิ ญาณ
ดนตรชี ้ันมัธยมต้น ผู้เป็นแม่ของเขา พี่เลี้ยงคอยแนะแนวแรงบันดาลใจ
รู้สกึ ดีใจมากกับการได้ “งานประจ�ำ” ให้วิญญาณอยากจะไปเกิดบนโลก
ท่ีมั่นคงพร้อมประกันสุขภาพและ และเป็นโซนที่บ่มเพาะสันดานและ
บ�ำนาญของเขา แตส่ �ำหรับเขาแลว้ .. บุคลิกภาพของวิญญาณแต่ละดวง
มันยังไม่ใช่อะแม่ ดูเหมือนว่าเขาจะ เมื่อเกิดเป็นคนก็จะมีสไตล์ตามท่ีได้
ออกแนวเฉยๆ เบื่อๆ กับงานท่ีท�ำอยู่ แม้ว่ามันจะเกี่ยว เลือกไวก้ ่อนแล้ว
กบั ดนตรีทเ่ี ขารกั กต็ าม ทง้ั ชวี ิตของเขาหลงใหลแตด่ นตรี หนงั ได้ปลดปล่อยความเช่อื เร่ืองบุญบาปที่
แจส๊ ความฝนั ของเขานะ่ หรือ คอื การข้นึ แสดงคอนเสริ ต์ ก�ำหนดชะตาชีวิตในชาติหนา้ ทิง้ ไป ไม่มีเวรกรรมในชาติ
ดนตรีแจ๊สบนเวที ก่อนที่ต้องชดใช้ โจได้พบกับวิญญาณอายุหลายร้อย
ปีเพราะไม่ยอมไปเกิด หมายเลข ๒๒ (พากย์เสียงโดย
โจไล่ล่าความฝันโดยการสมัครเข้าคัดเลือกนกั ทีนา เฟย)์ แมจ้ ะมวี ญิ ญาณพเ่ี ลยี้ งระดบั เซเลบริต้ีช่อื ดงั
ดนตรแี จ๊สหลายคร้ัง ช่างน่าเสียดายที่ฝีมือของเขาไม่ เป็นที่เลื่องลือของโลกคอยช้แี นะ ไม่ว่าจะเป็นพระนาง
เข้าตาใครเลย แต่แล้วความฝันของเขาก็เป็นจรงิ เม่ือ มารอี ็องตวั แน็ต มฮู ัมหมดั อาลี คริสโตเฟอร์ โคลมั บสั
โดโรเธีย วิลเลยี มส์ เลอื กเขาใหร้ ว่ มวงกบั เธอเพอ่ื แสดง แม่ชเี ทเรซา และอับราฮัม ลินคอล์น ฯลฯ แต่ ๒๒ กเ็ ห็น
บนเวทีในคลับแจ๊สชือ่ ดังแห่งนวิ ยอร์ก โจเดินกลับบ้าน วา่ ชีวิตของมนษุ ยพ์ วกนน้ั ไมม่ อี ะไรนา่ ประทบั ใจจนทำ� ให้
อย่างหนูน้อยรา่ เริงสุดๆ แตค่ วามฝนั เขาดับวูบ เมือ่ จิต เธออยากไปเกิด...
วิญญาณโจหลดุ ลอยออกจากรา่ งเขา้ สสู่ ภาวะโคมา่ หลงั วญิ ญาณของโจได้เป็นพี่เลี้ยง ๒๒ แต่เธอรู้สึก
จากที่เขาเดินตกท่อกลางถนน (แสดงว่าการเปิดฝาท่อ ตลกเม่ือเห็นภาพตอนยังมีชวี ติ ของโจ เพราะชวี ิตโจมี
ทิง้ ไว้มีในทุกแห่งทั่วโลก มิใช่เฉพาะกรุงเทพฯ เท่านั้น แตเ่ ร่ืองผดิ หวัง แต่กส็ งสยั ว่าในเมอ่ื ชวี ติ มีแตเ่ รอื่ งเศร้า
แฮๆ่ ๆ)

55ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

www-cms.majorcineplex.com

แล้วท�ำไมเขายังอยากกลับมามีชีวติ ที่น่าสมเพชอีกล่ะ ใชเ้ งนิ เยอะ และหนั เหชีวติ มาเปน็ ช่างตัดผม ๒๒ ถามต่อ
ด้วยความอยากรู้ ๒๒ จึงพาโจไปหา มนู วิน หน่มุ ฮิปปที้ ่ี ว่า ”แล้วนายไม่รู้สึกหรอื ว่าชีวติ ของนายพังทลายไร้ค่า
เหมือนจะมึนเมาสมุนไพรใบแฉกท่ีเริงระบ�ำอยู่ในภาพ เพราะไม่ได้เป็นอย่างที่ฝัน” โจที่นอนฟังอยู่ในร่างแมว
ฝนั ของตัวเองตลอดเวลา เขาสามารถถอดจติ วิญญาณ รสู้ ึกแปลกใจมาก เม่อื เดสตอบวา่ “ไมเ่ หน็ จะเปน็ ไร ฉนั
ให้มาล่องลอยอยู่ใน “โลกส่วนตัว” ท�ำให้เขาหลุดพ้น มีความสุขทุกวันกับการเป็นช่างตัดผม ฉนั ได้ช่วยเหลือ
จากทางโลกเป็นชว่ งๆ ผู้อ่ืนในอีกรูปแบบหน่ึง และฉนั ก็ดีใจนะโจ ที่ได้คุยกับ
นายเรอื่ งอื่นๆ ท่ีไม่ใช่แคเ่ รื่องดนตรีแจ๊ส” โจในร่างแมว
หนังเปรยี บเทียบกับห้วงเวลาที่คนเรามีสมาธิ นง่ิ คิด ...นเ่ี ขาไมเ่ คยสนใจจะรบั ฟงั เร่ืองอะไรๆ ของใครๆ
จดจอ่ กบั บางส่ิงจนลมื ทกุ อยา่ งรอบตวั มนู วนิ บอกวา่ คน เลยหรือ เขามีแตย่ ัดเยียดใหค้ นอนื่ ฟงั แตเ่ รือ่ งของเขา
ทม่ี ีโลกสว่ นตัวสูงๆ จนหมกมุ่น พวกน้ีเหมือนวญิ ญาณ
หลงทางจนเลิกใช้ชีวติ พวกนจี้ ะมีอารมณ์เกรย้ี วกราด เมื่อได้เวลาประตูมิติเปิดอีกครั้ง มูนวินก�ำลัง
สีหน้าเนอ้ื ตัวด�ำมืด และเดินงุ่นง่านก้มหน้าก้มตามอง จะสลับวิญญาณโจให้ได้เข้าร่างของเขา แต่ตอนน้ี ๒๒
พื้น เหมือนพวกที่บ้าท�ำงานไม่ลืมหูลืมตา รวมถึงพวก ก�ำลังหลงใหลกับการใช้ชีวิตบนโลก โจบอกว่า “สิ่งที่
ติดเกมส์ ติดสมารท์ โฟนดว้ ย เธอเห็นนัน้ มันไม่ใช่ความหมายของการมีชีวิต มันเป็น
แค่เร่อื งทั่วๆ ไปในชวี ติ ประจ�ำวัน ท่ีเธอชอบดนตรีและ
มูนวนิ ก�ำลังท�ำพิธสี ่งวญิ ญาณโจกลับเข้าร่าง เร่ืองอนื่ ๆ เปน็ เพราะเธออยู่ในร่างฉัน และได้เวลาท่เี ธอ
ขณะท่ีประตูมิติก�ำลังเปิดออกนั้น โจได้เซถลาไปชนกับ จะต้องออกจากร่างฉนั แล้วนะ” (จริงๆ โจน่าจะกลัวว่า
ร่างของ ๒๒ ทั้งคู่ตกลงมาบนเตียงในโรงพยาบาลท่ีโจ ๒๒ จะยึดร่างเขา ท�ำให้เขากลับเข้าร่างไม่ได้มากกว่า)
นอนอยู่โดยไม่ทันตั้งตัว เกิดข้อผิดพลาดใหญ่หลวงข้นึ ๒๒ รู้สึกแย่มากๆ การไม่มีแรงบันดาลใจน้นั ท�ำให้เธอ
เม่อื วญิ ญาณของ ๒๒ ไปอยู่ในร่างโจ วิญญาณของโจไป เป็นวิญญาณที่มีปัญหาและไร้ค่า เธอจงึ ลุกข้นึ วง่ิ เตลิด
อยู่ในรา่ ง วทิ เทน่ แมวบำ� บดั สว่ นวญิ ญาณแมวกระเดน็ หนีไป ท�ำให้ เทอรี่ เจ้าหนา้ ทตี่ รวจนบั วญิ ญาณ ดกั จบั
ไปอย่บู นทางเดินสู่ความตาย วญิ ญาณของทง้ั คกู่ ลบั ไปได้

การมตี วั ตนอยบู่ นโลกในรา่ งของโจ ทำ� ให้ ๒๒ ได้ ผู้ดูแลวญิ ญาณแปลกใจมาก เม่ือต๋ัวไปเกิดของ
รจู้ กั กบั ความหวิ โหยและคลง่ั ไคลก้ บั พซิ ซา่ โดนทั ทอฟฟ่ี ๒๒ ทเ่ี คยบดิ เบี้ยวเพราะขาดแรงบนั ดาลใจน้นั บดั นม้ี ัน
อมยิม้ ท่ีได้กินเป็นคร้ังแรก เธอให้ความสนใจกับทุก เตม็ กลมดกิ ซง่ึ หมายความวา่ ๒๒ พรอ้ มทจี่ ะไปเกดิ แลว้
สิ่งทุกอย่างรอบตัว เธอหลงใหลเสียงเพลงจากนักร้อง แต่ความน้อยใจท�ำให้เธอเขว้ยี งตั๋วไปโลกทง้ิ และหายตัว
วณิพกทสี่ ถานีรถไฟใต้ดนิ เธอซาบซ้งึ กบั ภาพพอ่ จูงมอื ไป โจหยิบต๋ัวแล้วกระโดดกลับมายังโลก เขาตรงดงิ่ ไป
ลกู และเพอื่ นกำ� ลงั ปลอบใจเพอ่ื น เธอเหน็ วา่ หลอดดา้ ย ท่ีผับเพื่อเล่นเปียโนร่วมวงกับโดโรเธีย วิลเลียมส์ เขา
ของแม่โจชา่ งเปน็ สิง่ ของทนี่ า่ รกั เธอสนใจถามถงึ ความ แสดงอย่างมีความสุขสมหวังอ่ิมเอมใจที่ได้เติมเต็มจิต
ฝันของ เดส ช่างตดั ผมเพือ่ นของโจ วญิ ญาณใหฟ้ ูเฟ่อื งได้ เสียงปรบมอื ชื่นชมเขาดงั กกึ กอ้ ง
สนน่ั ผบั ในทสี่ ดุ เขากท็ ำ� ตามเปา้ หมายในชีวติ ไดส้ ำ� เรจ็ ...
เดสใฝ่ฝันอยากเป็นสัตวแพทย์ จึงลาออกจาก
กองทัพ แต่บังเอิญลูกสาวเขาป่วยต้องใช้เงินจ�ำนวน
มากรักษา เขาจงึ ละทิง้ การเรยี นสัตวแพทย์เพราะต้อง

56 ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

“ผมคิดว่าผมคงจะมีความสุขมากที่ ได้แสดง จากการที่โจท�ำให้ ๒๒ ยอมไปเกดิ ได้ ผู้ดูแลวญิ ญาณจึง
คอนเสิร์ต แต่..มันไม่ใช่ ท�ำไมผมรู้สึกเฉยๆ กับมัน” แอบชว่ ยเหลือให้เขาได้กลบั มามีชีวติ อกี คร้ัง ตลอดชีวติ
โจมสี ีหน้างงๆ กับตวั เอง.. “ฉนั เคยได้ฟงั เร่ืองหนง่ึ ปลา ที่ผ่านมา เขาดนิ้ รนเพื่อท�ำฝนั ให้เป็นจรงิ แต่เมอ่ื พบมนั
เดก็ วา่ ยน�้ำไปถามปลาชราวา่ มหาสมทุ รไปทางไหน ปลา เขากลบั ไม่มีความสขุ นับแตน่ เี้ ขาจะออกไปใช้ชวี ติ ใหค้ มุ้
ชราบอกวา่ กท็ ีพ่ วกเราวา่ ยอยนู่ แี่ หละคอื มหาสมุทร ไม่ ค่าทกุ นาที
จริงหรอก ท่ีนม่ี ันแค่ทะเลธรรมดาๆ ไม่ใช่มหาสมุทร
สักหนอ่ ย ปลาเดก็ เถียง..” โดโรเธยี บอก... “คนเราเกิดมาท�ำไมนะ” เช่อื ว่าหลายคนคงเคย
ถามตัวเองหรือคนอื่นด้วยประโยคนี้ เน้อื ในหนงั เร่อื งนี้
โจได้ยินแล้วน่งิ อึ้งไป จิตวิญญาณของเขามาถึง ก็ไดต้ งั้ คำ� ถามนผ้ี ่าน ๒๒ เช่นกัน นน่ั สินะ! คนเราเกิดมา
จุดเปลี่ยน เม่ือท�ำความฝันได้ส�ำเร็จ แค่นี้น่ะหรอื เป้า ทำ� ไม? คนทเ่ี กดิ มามตี น้ ทนุ ชีวิตดแี ละประสบความสำ� เรจ็
หมายของชวี ติ มันก็ง้ันๆ มนั ไมม่ ีอะไรเลย เขาจ้องมอง กจ็ ะมีคำ� ตอบท่สี วยงามควรค่าทจ่ี ะเกิด ในขณะท่คี นเกดิ
เศษสิง่ ของที่ ๒๒ เก็บรวบรวมไว้ มีทง้ั เศษโดนัท พิซซ่า มาแลว้ มตี น้ ทนุ ชีวติ ลำ� บากขดั สน คำ� ตอบคงไมแ่ ฮปปน้ี ัก
หลอดด้าย แกนไม้ลูกอม และใบไม้หน่ึงใบ คนเราตอ้ งการอะไรกนั แน่ในชวี ติ ช่อื เสียง เงินทอง ขา้ ว
ปลาอาหาร ฯลฯ ทง้ั หมดท้งั มวล แมวอินด้ีคดิ วา่ ส่ิงท่ี
บดั นเี้ ขารแู้ ลว้ วา่ แรงบนั ดาลใจและเปา้ หมายชวี ิต คนเราต้องการจริงๆ คือ ความสุข เราพยายามท�ำทุก
ของ ๒๒ คืออะไร เขาเข้าใจแล้ววา่ ท�ำไมวญิ ญาณพีเ่ ลี้ยง อยา่ งทีต่ อ้ งการใหส้ ำ� เรจ็ เพราะเราคดิ ว่ามันจะทำ� ใหเ้ รา
ดวงอื่นๆ ท่ีมชี ือ่ เสียง จึงไม่สามารถสรา้ งแรงบันดาลใจ มคี วามสขุ แต่หากทำ� ส�ำเร็จแลว้ แต่กลับไมม่ ีความสุข
ในการเกิดใหก้ ับ ๒๒ ได้ คนเราต้องมีเปา้ หมายและตอ้ ง เหมอื นท่ีโจรสู้ กึ ละ่ ? กค็ งตอ้ งทบทวนชวี ิตเราใหม่ ความ
ทำ� ความฝนั ใหส้ ำ� เร็จจริงหรือ มิฉะนนั้ ชีวิตจะไร้ค่าไร้ประ พอใจและความพอดีในชวี ิตของเราอยู่ที่ตรงไหน?
โยชน์ใดๆ งนั้ หรือ แลว้ หากผิดหวัง เราจะท�ำอย่างไรกบั
ชีวติ ท่ีเหลืออยู่ล่ะ เรามีความสุขเพราะมีคนชนื่ ชม หรอื แมวอินด้ีเชื่อว่าคนส่วนใหญ่เป็นเช่นโจ ท่ียอม
เรามคี วามสขุ เพราะเราพอใจชวี ติ เราเอง โดยไมต่ อ้ งการ ท�ำไดท้ กุ อยา่ ง เพอ่ื ให้สิง่ ที่ตวั เองใฝ่ฝันสำ� เร็จลลุ ่วง บาง
คำ� ยกยอ่ งจากใคร คนยอมถกู กดขีข่ ม่ เหง บางคนเห็นแกต่ ัว บางคนไมเ่ คย
เอาใจใสค่ นในครอบครวั เพอื่ นฝงู หรือหยบิ ยนื่ น�้ำใจชว่ ย
แรงบันดาลใจของ ๒๒ คือ ชวี ิตท่ีเรยี บง่าย ได้ เหลือให้ใคร มีเพียงตัวเองเท่าน้นั ที่ส�ำคัญที่สุด มองดู
ใช้เวลาท�ำสิ่งท่ีชอบ นงั่ กินลมชมวิว พูดคุยกับคนที่เรา รอบๆ ตัวสิ..ล้วนมีแต่วญิ ญาณหมกหมุ่นท่ีพยายาม
รัก ชวี ติ ดาดๆ ธรรมดาๆ ไม่มีอะไรหรหู ราฟูฟ่ ่า (นั่นสินะ ไปให้ถึงเป้าหมายในชีวิตท้ังนัน้ เลย ส่งิ ท่ีหนงั พยายาม
โลกเราถึงปั่นป่วนวุ่นวายแบบนเี้ พราะวญิ ญาณอย่าง บอกผ่านมูนวนิ คือ คนเราหมกหมุ่นกับบางอย่างได้
๒๒ มีนอ้ ยน่เี อง) เม่อื โจสำ� นึกได้ เขาก็ตัง้ สมาธิไปหามูน แต่ต้องออกไปใช้ชวี ิตด้วย ยังมีเรอ่ื งอื่นๆ ที่น่าจะท�ำอีก
วินในโลกส่วนตวั และช่วยกันตามหา ๒๒ ทต่ี อนนีก้ ลาย มากมายในชวี ิต
เปน็ วิญญาณเกรี้ยวกราดไปแลว้ เพราะคดิ วา่ ตวั เองไรค้ า่
เงียบๆ ส!ิ หลบั ตา แลว้ ตง้ั ใจฟงั ดๆี ...เราจะไดย้ นิ
นเี่ ป็นครั้งแรกในชีวติ ท่ีโจคิดถึงความรู้สึกของ เสียงคนรอบข้างเรากรดี ร้อง “ฉนั อยากออกไปใช้ชวี ติ ”
ผู้อื่น เขาคืนตั๋วไปโลกและพร้อมท่ีจะเดินทางไปสู่ความ ..กอ็ อกไปซจิ ะกลวั อะไร.. “ไปไม่ได ้ ไมม่ ตี งั ค์ แฮๆ่ ๆ”
ตาย เพื่อให้ ๒๒ ได้ไปเกิด ได้ใช้ชีวติ ในสไตล์เธอ ผล

บทความ 57

องอาจ เดชา เรอื่ ง/สมั ภาษณ์

“ใจเขา ใจเรา ใจแผ่นดนิ ”

กับการเผชิญปั ญหาใหญอ่ ีกระลอกหน่ึง
ของชาวกะเหร่ยี งบางกลอย

เหตุการณ์ความขัดแย้งระหว่าง และใน พ.ศ.๒๕๒๔ รฐั บาลประกาศ สั ญ ญ า ข อ ง ภ า ค รั ฐ ที่ บ อ ก ว ่ า จ ะ
รัฐกับชาวกะเหรย่ี งบางกลอย- ใหพ้ น้ื ทหี่ มบู่ า้ นบางกลอยอยู่ในเขต พัฒนาคุณภาพชวี ติ บอกว่าจะ
ใจแผ่นดิน กลับมาปะทุเผชิญ อุทยานแห่งชาตแิ ก่งกระจาน ซง่ึ ส่ง จัดหาท่ีดินท�ำกินที่เหมาะสมต่อ
ปัญหากันอีกคร้ัง เหมือนหนงั ผลให้ชาวบ้านถูกบังคับให้อพยพ การเกษตรให้ มีโครงการมากมาย
โศกนาฏกรรมที่ฉายซ�้ำอย่างไม่รู้ ออกจากบ้านเกิด ลงไปอยู่ในพ้ืนที่ และงบประมาณกว่า ๓๐๐ ล้านบาท
จบ ซึ่งส่งผลกระทบต่อชวี ิตและ ท่ีรัฐจัดสรรให้ที่หมู่บ้านบางกลอย เข้าไปในพื้นที่ แต่ทุกวันนีช้ าวบ้าน
จติ วิญญาณของชาวกะเหรย่ี งบาง ลา่ ง แตช่ าวบา้ นอยู่ไม่ได้ เพราะพน้ื ที่ บางกลอยเกือบทุกหลังคาเรอื นมี
กลอยอย่างหนกั หนว่ ง ข อ ง รั ฐ ไ ม ่ ใ ช ่ พ้ื น ที่ ด้ั ง เ ดิ ม ที่ เ ห ม า ะ หนีก้ วา่ ๑๐,๐๐๐ - ๒๐,๐๐๐ บาท ตอ่
สมกับวถิ ีชีวติ ชาวบ้านจงึ ตัดสินใจ มาเมื่อเกิดโรคระบาดโควดิ -๑๙ ชาว
หากย้อนกลับไปดูร่องรอย อพยพกลับขึน้ ไปอยู่ ณ ที่แห่งเดิม บ้านบางกลอยไม่สามารถด�ำรงวถิ ี
ประวตั ศิ าสตรช์ มุ ชน กจ็ ะรบั รกู้ นั ดวี า่ เพราะมันคอื แผ่นดนิ ถิ่นเกิด ชวี ติ ได้ จึงตัดสินใจจะกลับขนึ้ ไปยัง
พื้นที่ด้ังเดิมของชาวบ้านบางกลอย บ้านบางกลอยเดมิ หรอื ใจแผน่ ดิน
นั้นได้อาศัยอยู่กันมานานหลายชั่ว แตส่ ง่ิ ท่ีหน่วยงานรัฐท�ำ คือ
อายุคนแลว้ ต่อมาได้ถกู ประกาศให้ น�ำก�ำลังเจ้าหน้าที่ทหาร ป่าไม้ กระทั่ง ชาวกะเหร่ียงบ้าน
เป็นเขตป่าไม้ตามพระราชบัญญัติ เข้าไปเผาบ้านและยุ้งข้าวของชาว บางกลอย กว่า ๕๐ ชวี ิต ไดต้ ดั สิน
(พ.ร.บ.) ป่าไม้ พ.ศ.๒๔๘๔ โดยที่ บ้าน จนชาวบา้ นต้องหนีตาย ก่อน ใจเดินเท้ากลับขึ้นไปท�ำกินในพื้นที่
ชาวบ้านอยู่อาศัยมาแต่ดั้งเดิมไม่ได้ ท่ีรัฐจะประกาศให้ลงมาอยู่ข้างล่าง บน ‘ใจแผน่ ดนิ ’ จนทำ� ใหเ้ จา้ หนา้ ที่
มีส่วนร่วมในการออกกฎหมายดัง โดยบอกว่าจะมีการจัดสรรพ้ืนที่ อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน เข้า
กลา่ ว อีกท้งั พ.ร.บ. ฉบับนอ้ี อกมา สำ� หรบั อยอู่ าศยั และทที่ ำ� กนิ ให้ และ จับกุม ด�ำเนินคดี และพยายาม
เพ่ืออนุญาตให้ท�ำสัมปทานป่าไม้ จะพัฒนาคณุ ภาพชีวิตให้ดีขน้ึ กดดนั ชาวบา้ น โดยมีการสนธกิ ำ� ลัง
ต่อมาพ้ืนท่ีหมู่บ้านบางกลอยถูก เตรยี มน�ำตัวชาวบ้านกลบั ลงมา ซง่ึ
ประกาศให้เป็นป่าสงวนแห่งชาติ แต่สุดท้าย ชาวบ้านบาง ประเดน็ นี้ ไดส้ ะทอ้ นใหเ้ หน็ ภาพการ
กลอยต้องทนทุกข์ทรมานกับค�ำ

58 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

แก้ปัญหาท่ีดินและทรัพยากรท่ีล้ม เผาไล่ร้ือลงมา เราทอ่ี ยู่ภาคเหนอื ก็ ก็ตกใจ ไม่รู้ว่าเขาคือใคร จนตอน
เหลวของรัฐ และปัญหาการละเมิด ตกใจกบั สถานการณท์ เ่ี กดิ ขึ้น เพราะ หลงั เราไดร้ วู้ า่ เปน็ คำ� ทป่ี กาเกอะญอ
สทิ ธมิ นษุ ยชนของกลมุ่ ชาตพิ นั ธ์ุ แม้ ภาพท่ีปรากฏออกมา เป็นภาพ ทางผืนป่าเพชรบุรีถูกคนข้างนอก
จะมมี ติ ครม. เมือ่ วันที่ ๓ สงิ หาคม การเผาบ้านชาวบ้านที่อยู่บริเวณใจ เรียกกนั
๒๕๕๓ ว่าด้วยแนวนโยบายและ แผ่นดิน เรามีความรู้สึกไม่เข้าใจว่า
หลักการฟื้นฟูวิถีชวี ิตชาวกะเหรี่ยง ยคุ พ.ศ. ทปี่ ระเทศไทยกก็ า้ วหนา้ มา ผศ.ดร.มาลี บอกว่า เพราะ
ก็ตาม จนท�ำให้ประเด็นนี้ได้กลับ เยอะแลว้ เราเรียกรอ้ งประชาธิปไตย กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ
เข้ามาอยู่ในความสนใจของสังคม มาจนถงึ ปี ๒๕๕๔ เราเรียกรอ้ งการ สง่ิ แวดลอ้ ม ไมย่ อมรบั ความจรงิ วา่
โลกโซเชยี ลอีกคร้ัง และได้มีกระแส ยุติความรุนแรงทุกรูปแบบ แต่ใน คนต้องอยู่กับป่า จึงได้ใช้กฎหมาย
#saveบางกลอย ไปทว่ั ประเทศ ปี พ.ศ.๒๕๕๔ มีประชาชนชาวไทย ฉบับต่างๆ และมาพร้อมกันกับ
กลุ่มหน่งึ ที่อยู่ในป่าลึกเข้าไป ท่ีถูก อ�ำนาจชุดหนึ่งท่ีเข้ามาควบคุม
เม่ือวันที่ ๓ กุมภาพันธ์ เรยี กว่าเป็น ‘คนกะหร่าง’ ประชาชน พ้ืนท่ี ท�ำให้พื้นท่ีป่านน้ั ต้องมีความ
๒๕๖๔ ทผ่ี า่ นมา ทค่ี ณะสงั คมศาสตร์ บริสทุ ธิ์
มหาวิทยาลัยเชยี งใหม่ ได้จัดงาน
เสวนาออนไลน์ หัวข้อ “(ละเมิด) “ยกตวั อย่าง การอพยพชาว
สิทธชิ ุมชนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงใจ บ้านผาช่อ มาอยู่ที่จังหวัดล�ำปาง
แผน่ ดนิ ” เคยไปเยี่ยมหมู่บ้านนค้ี รั้งหน่ึง แม้
จะถูกอพยพมาอยู่ใกล้ถนนหนทาง
ผศ.ดร.มาลี สิทธเิ กรยี ง- มีแท็งก์นำ�้ สูง ก็คิดว่ามีระบบนำ้�
ไกร ศูนย์ศึกษาชาติพันธุ์และการ อย่างดี แต่ปรากฏไม่มนี ำ�้ ก็เหมือน
พัฒนา มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม่ กันกับบ้านโป่งลึกบางกลอยท่ีถูก
บอกเล่าให้ฟังว่า เรื่องกะเหร่ียงใจ อพยพลงมา แตท่ ผี่ าชอ่ ผหู้ ญงิ สว่ น
แผ่นดินเป็นเรือ่ งที่ยืดยาวมาตั้งแต่ หน่งึ ต้องไปมีอาชีพพิเศษ คนแก่
ปี ๒๕๕๔ จนถึงปนี ปี้ ี ๒๕๖๔ ก็ ๑๐ ฆา่ ตวั ตาย เกิดข้ึนในปี ๒๕๓๗ เพือ่
ปีแล้ว เข้าใจว่าช่วงปี ๒๕๕๔ ท่ีถูก แสดงให้เห็นว่า นเ่ี ป็นการพยายาม
ตอ่ สู้ ยนื ยนั สทิ ธขิ องคนทอี่ ยกู่ บั ปา่ ”
ภาพ: ilaw.or.th

59ผ้ไู ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ภาพ: prachatai.com

น พ . นิรั น ด ร ์ พิ ทั ก ษ ์ - คนที่ตัดไม้ท�ำลายป่า ซึ่งมีการ เปน็ กฎหมายแมบ่ ท”
วัชระ อดีตกรรมการสิทธมิ นุษย- ยนื ยันใน พ.ร.บ.ป่าไม้ และ พ.ร.บ. นพ.นิรันดร์ บอกอีกว่า ใน
ชนแห่งชาติ ได้บอกย้�ำว่า ชาว อุทยานฯ การประกาศเป็นเขตป่า
กะเหร่ยี งบางกลอยน้ัน มีสิทธิใน อุทยานท่ีบรเิ วณใจแผ่นดินเพงิ่ ปี ๒๕๕๔ และปี ๒๕๕๗ ตนได้ส่ง
การใช้ประโยชน์และบริหารจัดการ ประกาศเม่ือปี ๒๕๒๔ แต่ชาวบ้าน คณะท�ำงานลงไปหาข้อมูลอย่าง
ทรัพยากรธรรมชาติในพ้ืนท่ีชุมชน กะเหรย่ี งท่ีใจแผ่นดินอยู่ในพ้ืนท่ีมา ละเอียดในพื้นที่ พบว่าบรเิ วณที่ถูก
ท้องถ่ินด้ังเดิม ซง่ึ ตนได้ไปดูแลชาว ร่วม ๑๐๐ ปี หลักฐานคือ ปูค่ ออี้ที่ โยกย้ายจากใจแผ่นดินลงมา จรงิ
กะเหรีย่ งและชาตพิ นั ธต์ุ า่ งๆ ในเร่ือง เสียชีวิตไปแลว้ เกิดปี ๒๔๕๔” อยู่ท่ีมีโครงการพระราชด�ำริฯ มกี าร
การจัดการท่ีดิน เนือ่ งจากชุมชนมี อุดหนุนเรอ่ื งการเกษตร แต่ต้อง
เร่ืองร้องเรียนมาท่ีคณะกรรมการ “ซง่ึ หมายความวา่ มติ ครม. ยอมรับว่ามันไม่เพียงพอที่จะท�ำให้
สิทธิมนุษยชนแห่งชาติเยอะมาก ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓ และมติ ครม. เขาอยู่ได้ เพราะพ้ืนที่ที่บางกลอย
คำ� ว่า ‘ชุมชนทอ้ งถ่นิ ด้ังเดิม’ ทำ� ให้ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๔๑ ก็ยอมรับ ล่างมันทับซ้อนเร่อื งพื้นท่ีท�ำกิน
เห็นมิติเรอื่ งวัฒนธรรม ความเป็น ว่าการอยู่ก่อนประกาศเขตป่าต้องมี ดินไม่เหมาะกับการเกษตร จงึ มชี าว
อยู่ของชุมชนทอ้ งถนิ่ สิทธิในการท�ำกิน รัฐมีนโยบายใน กะเหรยี่ งส่วนหนึ่งที่ต้องไปท�ำมา
การฟื้นฟูวถิ ีชีวติ ถ้าเรายอมรับใน หากนิ ขายแรงงาน แตพ่ อเกดิ โควิด-
“ปัญหาท่ีสังคมไทยและรัฐ ความเป็นอัตลักษณ์หรือชาติพันธุ์ ๑๙ ลองคิดดูว่าแรงงานท่ีตกงานมี
ยังไม่เข้าใจและยอมรับเร่อื งชุมชน ท่ีมีความหลากหลายแล้ว รัฐต้อง เปน็ ล้านคน คนทีน่ ่ันก็ต้องตกงาน
ทอ้ งถน่ิ ดง้ั เดมิ เพราะสงั คมยงั ไมร่ บั ไปเพิกถอนป่า ต้องยุติการจับกุม
แนวคิดหลายเชอ้ื ชาติ ก็จะมีอคติท่ี แ ล ะ ต้ั ง ก ร ร ม ก า ร ก� ำ ห น ด พื้ น ท่ี “เหตุผลท่ีพวกเขายืนยัน
ไปเช่ือมโยงเรอ่ื งปญั หาความมนั่ คง” ต่างๆ แตป่ รากฏว่าหนว่ ยงานไม่ได้ ว่าท�ำไมต้องไปบางกลอยบน ปู่
ถือเป็นแนวปฏิบัติ กลับไปยึดถือ คออ้ีบอกว่าก็เพราะพวกเขามี
พร้อมระบุด้วยว่า รัฐมอง พ.ร.บ.ป่าไม้ และ พ.ร.บ.อุทยานฯ ข้าวกิน ปลูกพริกขายบ้าง ถึงจะ
กฎหมายในเชิงอ�ำนาจ ไม่ได้มอง ท่ีมาทีหลังชาวบ้าน การที่หน่วย น้อยแต่อยู่ได้ อยู่ข้างล่างมีเงนิ
เรอ่ื งความเป็นธรรมหรือความ งานของรัฐพยายามผลักดันชาว จริงแต่มันไม่พอใช้ ท่านลองคิด
ถูกต้อง ไม่ ใช้หลักนิติรัฐ “ใน บ้านที่บางกลอยบนและใจแผ่นดิน ว่าสถานการณ์โควดิ มันท�ำให้เกิด
รฐั ธรรมนญู ๒๕๔๐ ตอ้ งการใหเ้ กดิ ลงมาอยู่ท่ีบางกลอยล่าง การผลัก ปัญหาทกี่ ระทบตอ่ คนด้อยโอกาส
นิติธรรม แต่ท่ีผ่านมามันเป็นนติ ิ­ ดัน ขบั ไล่ ท�ำลายทรัพย์สนิ เปน็ การ และเปราะบาง คนท่ีน่ันล�ำบาก
อธรรมมากกว่า ที่เปน็ การบังคับใช้ ละเมิดสิทธิชุมชน ละเมิดสิทธิใน กว่าหลายร้อยหลายพันเท่า เป็น
กฎหมายโดยไมเ่ ปน็ ธรรม กระทรวง การใชป้ ระโยชน์และทำ� มาหากิน ผดิ เหตุผลง่ายๆ เลยครับท่ีเขาต้อง
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม กฎหมายนะครบั ตามรฐั ธรรมนญู ท่ี กลับไปเพ่ือความมั่นใจ” นพ.
ใช้มิติการมองคนที่อยู่กับป่าว่าเป็น นิรันดร์ บอกเล่าทิ้งท้าย

60 ผูไ้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

เช่นเดียวกับ สุรพงษ์ กอง หมุนเวยี นเหมือนเดิม ครอบครัว จระเข้ บอกว่าอย่าไปรบกวน แต่
จันทึก ประธานมูลนธิ ิผสาน หน่งึ เขาใช้ไม่เกิน ๒-๓ ไร่ พอเจอคน กลบั จะไม่ใหเ้ ขาอยู่ คน
วัฒนธรรม ก็ยืนยันว่า รัฐต้องให้ เป็นส่ิงทมี่ คี ุณค่ามากกวา่ นนั้ เรา
ชาวบ้านกลับข้ึนไป และสร้างบ้าน ที่ผ่านมาเขาพิสูจน์ชัดเจน มจี ิตวญิ ญาณ เรามคี วามเชื่อ และ
กลบั คืนให้กบั ชาวบา้ นดว้ ย โดยอา้ ง แล้วหลายร้อยปี ว่าชาวบ้านรักษา ทสี่ ำ� คญั คอื เราเปน็ คนไทยเหมอื น
ถงึ คำ� ตดั สนิ ของศาลปกครองสงู สดุ ป่า อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน กัน รัฐต้องเข้ามาดูแลจัดการตาม
ที่ตัดสินไปแล้วว่า เจ้าหน้าที่ท�ำผิด เป็นอุทยานที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ กฎหมาย ท่ีผ่านมาการไปเผาบ้าน
กฎหมาย จะประกาศเป็นมรดกโลก ก็เพราะมี ไล่รอื้ เขา ผดิ กฎหมายท้งั นน้ั ”
ป่าท่ีชาวบ้านเขารักษาไว้ ชาวบ้าน
“ท่ีผ่านมา สถานการณ์ เขารูว้ า่ ตรงไหนถ่ินเสือ ถิ่นชา้ ง เขา ผศ.ดร.นทั มน คงเจรญิ
น่าเป็นห่วง เพราะนอกจากจะ ไม่ไปยงุ่ ชาวบ้านอยู่กบั จระเขน้ �ำ้ จืด คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัย
ไม่เยียวยาชาวบ้านแล้ว ยังน่งั มาเป็นร้อยๆ ปี เขาก็อยู่อย่างสงบ เชียงใหม่ ได้พูดถึงเรือ่ งการที่รัฐ
เฮลิคอปเตอร์เข้าไป ไปให้ข่าวว่า การที่อุทยานให้ข่าวว่าเจอช้าง พยายามเสนอใหผ้ นื ปา่ แกง่ กระจาน
ชาวบา้ นทำ� ผดิ กฎหมาย ฉะนน้ั กรม เป็นมรดกโลกว่า การเป็นมรดก
อทุ ยานฯ ตอ้ งรบี ดำ� เนินการตามคำ� โลก ไม่จ�ำเป็นเลยท่ีจะต้องเอาคน
พพิ ากษาศาลปกครองสงู สดุ ยตุ กิ าร ออกจากปา่ การเป็นมรดกโลกตอ้ ง
จับกุมด�ำเนนิ คดี ไม่ต้องเข้าพื้นท่ี เป็นการบริหารจัดการที่ดี ฉะนนั้
บินไปคุกคามชาวบ้านแล้ว และคืน การที่ไทยพยายามเสนอพน้ื ทนี่ เ้ี ปน็
สิทธิให้ชาวบ้าน ตอนนีม้ ีชาวบ้าน มรดกโลก แต่ไปไลเ่ ผาบา้ น จะทำ� ให้
กว่า ๔๐๐ คนท่ีต้องการกลับไป รัฐไทยไม่สามารถเสนอพ้ืนท่ีนี้ให้
ตอนน้ียังไปไม่ถึงร้อย ต้องพาเขา เปน็ มรดกโลกได้ ถา้ อยากเปน็ มรดก
ไปให้หมด และสร้างบ้านคืนให้เขา โลกจรงิ ๆ รัฐต้องบรหิ ารจัดการ
ปล่อยให้ชาวบ้านไปอยู่ที่เดิม ท�ำไร่ พืน้ ที่อย่างมีธรรมาภบิ าล

ภาพ: hilight.kapook.com “ควรมกี ารจดั การทรพั ยากร
ธรรมชาติอย่างมีส่วนร่วมและพึ่ง
พงิ ได้ ใหช้ าวบ้าน ชุมชน อยู่ในฐานะ

61ผ้ไู ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ผู้พิทักษ์ป่า ข้อที่ควรระวังคือ ต้อง ชาวกะเหรย่ี งในผืนป่าแก่งกระจาน เปน็ แผนการจดั ตงั้ หมบู่ า้ นปา่ ไม้ โยง
ไม่ใช่การเอาพื้นท่ีนี้ไปให้คนนอก ยังคงต้องพบเจอกับปัญหาการ กับขบวนการแก้ไขปัญหาที่เกิดข้ึน
และแปลงเป็นของนายทุน ต้อง ละเมิดสิทธิมนุษยชนหลายประการ เร่ืองความม่ันคง ยุคนน้ั มันอยู่ใน
เป็นของชาวบ้านใจแผ่นดิน สอง ตัง้ แต่การขาดแคลนที่ดนิ ท�ำกิน ไป ยคุ สงครามเยน็ เปน็ แนวคดิ ทจ่ี ะเอา
คือ ความเป็นอยู่ อัตลักษณ์ การ จนถงึ การถกู ดำ� เนินคดี การไม่ไดร้ บั พ่ีน้องออกมาอยู่ในจุดท่ีปลอดภัย
อยู่อย่างสอดคล้องกับธรรมชาติ สัญชาติ และการสูญเสยี อัตลกั ษณ์ ก็เกิดแนวคิดการก่อต้ังหมู่บ้าน
หลักการอีกข้อที่ส�ำคัญคือ สิทธิใน ทางวัฒนธรรม โดยโครงการนเี้ ผยแพร่ในเว็บไซต์
ท่ีดิน ซ่ึงปัญหาเหล่านี้ ไม่ง่าย แต่ โครงการนเ้ี ก่ียวข้องกับพ่ีน้องบาง
เราจัดการได้” สุมิตรชัย หัตถสาร ผู้ กลอย อ้างพระราชด�ำรัสเกี่ยวกับ
อ�ำนวยการศูนย์พิทักษ์และฟื้นฟู ต้นนำ้� เพชร มาจัดท�ำเป็นโครงการ
ซึ่งจากข้อมูลพบว่า ชุมชน สทิ ธชิ มุ ชนทอ้ งถนิ่ กลา่ ววา่ จดุ เรม่ิ โดยกองอุทยานฯ ก็มีโครงการนี้
ชาวกะเหรี่ยงในเขตเทือกเขาตะนาว ตน้ ปัญหาทง้ั หมด เร่ิมเม่ือปี ๒๕๓๙ ข้ึนมาเพ่ือแก้ปัญหาเรอ่ื งการบุกรุก
ศรี เป็นหนึง่ ในชุมชนชาวกะเหร่ยี ง มีการพูดในสื่อหลายสื่อ โครงการ ท�ำลายป่า หน่วยงานรับผิดชอบ
ท่ีกระจายตัวอยู่ใน ๑๕ จังหวัดท่ัว อพยพคนทน่ี ัน่ มาต้ังแตป่ นี ้นั และมี คือ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ
ประเทศ มปี ระชากรราว ๔๐๐,๐๐๐ การอ้างถงึ โครงการอนั เน่ืองมาจาก และสงิ่ แวดล้อม รวมทั้งสภาความ
– ๕๐๐,๐๐๐ คน ชาวกะเหร่ยี งจึง พระราชด�ำริฯ ซง่ึ ไม่ใช่โครงการของ มนั่ คง ซง่ึ มปี ระเดน็ เรอ่ื งความมนั่ คง
เป็นชนพื้นเมืองกลุ่มใหญ่ท่ีสุดใน พระองค์โดยตรง ฉะนั้น เวลาอา้ งก็ เข้ามาเก่ียวตรงนั้นด้วย เพราะมัน
ชนพื้นเมืองทั้งหมด ๓๙ กลุ่มใน มนี ยั ยะทคี่ นเขา้ ใจไปตา่ งๆ นานา จึง ติดชายแดน”
ประเทศไทย ซ่ึงท้ังหมดน้ีไม่ได้ เป็นจุดตง้ั ตน้
รับการยอมรับว่าเป็นชนพื้นเมือง สุมิตรชัย ตั้งข้อสังเกตอีก
จากรัฐไทย ถึงแม้ว่ารัฐธรรมนูญ “หวั หน้าอทุ ยานฯ คนลา่ สุด ว่า เราเห็นแต่ยุทธการตะนาวศรี
ฉบับปัจจุบันจะกล่าวถึงสิทธขิ อง ก็อ้างเรอ่ื งน้ี ว่าการอพยพมา มัน ท่ีมาจากไหนไม่รู้ เขาตั้งต้นด้วย
‘กลุ่มชาติพันธุ์’ ที่จะใช้ชีวิตตามวิถี เป็นโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ โครงการน้ี ไมร่ วู้ า่ เรื่องเดยี วกนั หรือ
วัฒนธรรมดั้งเดิมของตนเองอย่าง ประวัติศาสตร์เริ่มต้นเมื่อปี ๒๕๑๘ เปล่า แต่ยุทธการตะนาวศรีพูดถึง
สงบสุขและไม่ถูกรบกวน แต่ไม่มี การผลักดนั อพยพ จบั กมุ เขียนใน
กฎหมายไทยฉบับใดใช้ค�ำว่า ‘ชน โครงการชัดเจน มีความย้อนแย้ง
พืน้ เมอื ง’ พอสมควรว่า ตกลงแล้วโครงการ
ท่ีเขาจะท�ำต่อ กระบวนการที่จะ
และถึงแม้ว่ารัฐไทยจะเป็น พัฒนาพี่น้องบางกลอยท่ีลงมาข้าง
หนึง่ ใน ๑๔๔ ประเทศที่ลงนามใน ล่างแล้ว การแก้ไขปัญหาของเขา
ปฏิญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิ กลบั กลายเปน็ ยทุ ธการตวั นี้ คำ� ถาม
ชนเผ่าพื้นเมือง หรือ UNDRIP๑ คือ ถ้าเราไม่ย้อนไปมองอดีตว่า
นโยบายและกฎหมายฉบับต่างๆ มีกระบวนการอะไรท่ีรัฐท�ำ ไม่ท�ำ
ของภาครัฐก็ยังคงไม่ได้ค�ำนงึ ถึง หรือไม่มีประสิทธภิ าพมากพอ จน
วถิ ีชวี ิตดั้งเดิมของชนพ้ืนเมือง ซ่ึง ท�ำให้ชาวบ้านไม่สามารถอยู่ได้ด้วย
เป็นผลให้ชุมชนชนพื้นเมือง เช่น

๑ UNDRIP: The United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples

62 ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

คณุ ภาพชีวติ ทด่ี ี ตอ้ งกลบั ไปมองหา พร้อมเสนอว่า กรมอุทยานฯ อย่า “ตอนนเ้ี จ้าหน้าที่อุทยาน
สง่ิ เหล่านีด้ ว้ ย ใช้มาตรการทางกฎหมายอย่าง แหง่ ชาตแิ กง่ กระจานกข็ ้ึนไป และขอ
เดยี ว เพราะขดั มติ ครม. ๓ สงิ หาคม ความร่วมมือให้ญาติของชาวบ้านท่ี
“ซึ่งเรื่องนีเ้ ชอื่ มโยงกับสิทธิ ๒๕๕๓ แนน่ อน การคมุ้ ครองพ่ีน้อง ตัดสินใจกลบั ขึน้ ไปขา้ งบน ไปเกล้ยี
ชุมชน เพราะเรื่องการจัดการพื้นที่ ข้างบนเป็นหนา้ ท่ี ส่วนกระบวนการ กล่อม หรือตามชาวบ้านกลับลงมา
อย่างสมดุลและยัง่ ยืน มเี รอื่ งความ แก้ไขปญั หากม็ าหาทางออกรว่ มกนั เพ่ือพูดคุยเรื่องการแก้ปัญหา แต่
สอดคล้องกับสนธิสัญญาระหว่าง อย่าใช้มาตรการทางกฎหมายแบบ เรือ่ งจัดสรรที่ดินเพ่มิ เจ้าหน้าที่ยัง
ประเทศด้วย ไม่ใช่แค่กฎหมาย เดิม ด้วยเง่อื นไขปญั หาทีเ่ กิดขน้ึ ที่ ไม่ได้รับปากว่าจะให้ แต่ให้มาคุย
ล้วนๆ ซ่ึงมีความเป็นพหุนิยมทาง ผ่านมา ไม่มปี ระสิทธภิ าพ ขาดการ กันก่อน ส่วนชาวบ้านที่อยู่ข้างล่าง
กฎหมายมากขึน้ หลักการเหล่า มีส่วนร่วม ท�ำให้เกิดการถูกละเมิด ก็เจรจากับเจ้าหน้าท่ี ว่าต้องการ
น้ันทเี่ กี่ยวข้องก็พูดถึงยูเนสโก และ รัฐต้องยอมรับตรงน้ี จึงเสนอให้ใช้ ความชัดเจน ให้มีคณะกรรมการ
IUCN ท่ียอมรับเรอ่ื งชุมชนท้อง มาตรการทางนโยบาย เข้าไปร่วมแก้ไขปัญหา ท้ังเอกชน
ถ่ินด้ังเดิม ซ่ึงเป็นหลักการสากล และภาครัฐ ไปดูว่าพื้นที่ชาวบ้าน
ผมอยากให้เห็นมาตราหนึง่ ของ นิรันดร์ พงษ์เทพ ผู้ใหญ่ เขาท�ำกินได้หรือไม่ได้ ถ้าได้จริงๆ
กฎหมายรัฐธรรมนูญ อนสุ ัญญาว่า บ้านบางกลอย(ล่าง) อ.แก่ง ค่อยให้ชาวบ้านข้างบนลงมา ซ่ึง
ด้วยความหลากหลายทางชวี ภาพ กระจาน จ.เพชรบุรี ได้บอกเลา่ ถงึ วันนกี้ ็มีเจ้าหน้าท่ีขนึ้ ไปบางกลอย
ประเทศไทยกเ็ ปน็ ภาคี ไปรบั ปากเขา สถานการณ์ล่าสุด ต่อกรณีปัญหา บน เกล้ียกลอ่ มให้ชาวบ้านลงมา มี
หลายเรื่องในเวที เรอ่ื งความหลาก ท่ีเกิดขึ้นกับชาวกะเหรี่ยงบางกลอย ทั้งเจ้าหน้าท่ีและพ่ีน้องกะเหรีย่ งใน
หลายทางชีวภาพเป็นเรือ่ งส�ำคัญ หลังจากถูกอพยพลงมาจากบาง พื้นที่ด้วย ผมถามเจ้าหน้าท่ี ไม่ว่า
มากในการขน้ึ ทะเบียนเป็นมรดก กลอย(บน) และใจแผ่นดิน ตั้งแต่ปี จะหัวหน้าอุทยานฯ หรือรองอธบิ ดี
โลก ยอมรับเรื่องชุมชนท้องถิ่น ๒๕๓๙ มาอย่บู างกลอยล่าง วา่ ยังมี เขาก็บอกว่าจะไม่ยอมไปพูดคุยโดย
ด้ังเดิมด้วย เขียนไว้ในอนุสัญญาฯ ชาวบ้านบางส่วนท่ียังไม่ได้รับการ เดด็ ขาด แตจ่ ะใหล้ งมาพูดคุยท่บี าง
ชัดเจน แต่ท่ีอุทยานแก่งกระจาน แก้ไขปัญหาเรอื่ งที่ท�ำกิน จึงท�ำให้ กลอยล่าง ผมก็เป็นห่วงว่าถ้าชาว
เสนอ คอื เขาเสนอวา่ มนั ปลอดคน ชาวบ้านกลุ่มน้ตี ัดสินใจจะกลับขนึ้ บ้านไม่ลงมา จะเกิดความรุนแรง
คณะกรรมการของยูเนสโกจึงถาม ไปท่ีพื้นที่ดั้งเดิมที่บางกลอยบน อะไรหรือเปลา่ โดยเฉพาะใช้ค�ำวา่ จะ
กลับมาหลายคร้ังมากว่าสรุปยังไง เพ่อื ไปใชพ้ ืน้ ทีท่ ำ� กนิ เดมิ ด�ำเนนิ การตามกฎหมาย”
รฐั ตอ้ งมนี โยบายเร่ืองน้ี อยู่ในหมวด
นโยบายพืน้ ฐานของรฐั ใชค้ ำ� ว่า “รัฐ
พงึ ” แตม่ นั มนี โยบายตงั้ แตป่ ี ๒๕๕๓
ก็คือมติ ครม. ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓
สวมกับ (รัฐธรรมนญู ) มาตรา ๗๐
นพี้ อด”ี

สมุ ติ รชยั ยงั บอกอกี วา่ ขณะ
นี้มีกระบวนการท่ีจะยกระดับมติ
ครม. ให้มีระดับทางกฎหมายให้
สูงขน้ึ อยู่ระหว่างการด�ำเนินการ

63ผูไ้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

เหตกุ ารณค์ วามขัดแย้งเร่ิมปะทุ จาก รมว.กระทรวงทรัพย์ฯ
จากลงนามไม่คกุ คาม ไม่ใช้ความรนุ แรง
เปลยี่ นเป็นใชย้ ทุ ธการตน้ น้�ำเพชร ขับไลจ่ ับชาวบา้ นบางกลอยเข้าคุก
โดยเมอื่ วนั ที่ ๑๗ กมุ ภาพนั ธ์

๒๕๖๔ มกี ารลงนาม โดยนายวราวธุ

ศลิ ปอาชา รฐั มนตรวี า่ การกระทรวง

ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม

ว่า จะถอนก�ำลังเจ้าหน้าท่ีออกจาก

บางกลอย จะไมม่ กี ารคกุ คามพนี่ อ้ ง

บา้ นบางกลอย ยนั รฐั ไมม่ นี โยบายใช้

ความรนุ แรง พรอ้ มเดนิ หนา้ เยยี วยา กนั ชาตพิ นั ธก์ุ ค็ อื คน” อดั รฐั ทรยศ
พัฒนาส่ิงอ�ำนวยความสะดวกช่วย มาจากบ้านบางกลอย-ใจแผ่นดิน ตระบดั สตั ย์ หลงั ทส.๒ ขีดเส้นตาย

เหลือชาวบ้าน ภายใน ๑๘.๐๐ น.” ไล่ชาวบ้าน พ้น ‘ใจแผ่นดิน’ จน

ผา่ นไปไม่ก่ีวนั ‘ภาคี #save จนท�ำให้ ‘ภาคี #saveบาง ส่งผลให้โลกออนไลน์ ต่างร่วมกัน

บางกลอย’ ได้เผยแพร่ข้อมูลผ่าน กลอย’ และประชาชนทว่ั ไป มาร่วม จับตากรณดี ังกล่าว พร้อมร่วมกัน

ทางสังคมออนไลน์ เมื่อวันที่ ๒๒ แสดงพลัง ที่แยกปทุมวัน ‘ภาคี ติดแฮชแท็ก #saveบางกลอย ใน

กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๔ “เขาตระบดั สตั ย์ #saveบางกลอย’ นดั รวมตัว ๕ สื่อสังคมออนไลน์ ด้านกลุ่มม็อบ

มีการใช้ยุทธการพิทักษ์ต้นนำ�้ โมงเย็น / ๑๗.๐๐ น. แยกปทุมวนั เฟสต์ (Mob Fest) ก็ได้เผยแพร่

เพชร มีการสนธิก�ำลังเจ้าหน้าที่ โดยระบุข้อความว่า มาร่วมแสดง ประกาศนัดหมายดังกล่าว โดยระบุ

อุทยานฯ และทหาร พร้อมขดี พลังปฏิบัติการ ชาติพันธุ์ก็คือคน ว่า “ตระบัดสัตย์ ผิดค�ำพูด รักษา

เส้นตาย เพ่ือหวังขับไล่พี่น้องลง ท�ำให้รัฐไทยรับรู้ว่า “คนต้องเท่า สญั ญาไม่ได้ กล็ าออกไป”

เจา้ หนา้ ที่สนธิกำ� ลงั นำ� ชาวกะเหร่ียงบางกลอยออกจากใจแผ่นดิน
รวมถงึ ‘หนอ่ แอะ’ ลูกชายปู่คออ้ี
วันที่ ๒๒-๒๔ กุมภาพันธ์ เวลา ๑๓.๓๐ น. ชาวบ้านบางกลอย

๒๕๖๔ มีการสนธิก�ำลัง ‘ยุทธการ ล่าง อ�ำเภอแก่งกระจาน จังหวัด

พิทักษ์ป่าต้นน้�ำเพชร’ โดยได้ร่วม เพชรบรุ ี และเครือขา่ ยกะเหร่ียงเพอ่ื

กันด�ำเนนิ การตรวจยึดพ้ืนท่ีบุกรุก วฒั นธรรมและส่งิ แวดลอ้ ม เขตงาน

แผ้วถาง พื้นท่ีอุทยานแหง่ ชาตแิ ก่ง ตะนาวศรี ประมาณ ๕๐ คน ได้เดิน

กระจาน และการแจ้งความร้องทกุ ข์ ทางมาปักหลกั ณ ท่ีท�ำการอทุ ยาน

กล่าวโทษต่อพนักงานสอบสวน แหง่ ชาตแิ กง่ กระจาน หลงั ทราบขา่ ว

สภ.แก่งกระจาน เพื่อด�ำเนนิ คดี การสนธกิ �ำลงั เจ้าหน้าท่ีเขา้ ควบคุม

บุกรุกป่าตาม พ.ร.บ.อุทยานแห่ง ตวั ชาวบ้านกวา่ ๑๐ คนทบ่ี างกลอย มูลนธิ ิพัฒนาภาคเหนือ ยงั

ชาติ พ.ศ.๒๕๖๒ บน-ใจแผ่นดิน หนึง่ ในนัน้ คอื หน่อ เปิดเผยรายละเอียดว่า ได้ติดต่อ

วนั ท่ี๕มนี าคม๒๕๖๔มลู นธิ ิ แอะ มีมิ วัย ๕๙ ปี บุตรชายของปู่ สมั ภาษณผ์ แู้ ทนชาวบา้ นบางกลอย

พัฒนาภาคเหนือ รายงานว่า เม่ือ คออี-้ โคอิ มมี ิ ลา่ งคนหน่งึ โดยระบุรายละเอยี ดวา่

๒ ทส. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

64 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

หลังจากได้ข่าวว่าเจ้าหน้าท่ีน�ำตัว พรหมเผ่า รองประธานคณะ ๑. ให้ชาวบ้านที่ประสงค์
ชาวบ้านราว ๑๐ คน จากบ้านบาง กรรมการแก้ไขปัญหาของ พีมูฟ กลบั ไปทำ� ไรห่ มนุ เวยี น และดำ� รงวถิ ี
กลอยบนลงมา จึงมาเพ่ือใหเ้ หน็ ว่า และนายจตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัด ชีวิตวฒั นธรรมดงั้ เดมิ อยทู่ บ่ี า้ นบาง
จะท�ำอะไรกับชาวบ้านบ้าง แต่เจ้า กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ กลอยบน-ใจแผน่ ดิน สามารถกลับ
หน้าท่ีไม่ให้เข้าไปข้างใน และมีการ สิง่ แวดลอ้ ม เมอ่ื วนั ท่ี ๑๖ กมุ ภาพนั ธ์ ข้นึ ไปอยอู่ าศยั ทำ� กนิ และดำ� เนนิ วิถี
ติดป้ายห้ามเข้าหากฝ่าฝืนมีโทษ ประกอบไปด้วย ขอ้ เสนอเร่งดว่ น ๓ ชีวติ ตามวิถดี ง้ั เดมิ ของบรรพบรุ ษุ ได้
ตามกฎหมาย และตวั แทนชาวบ้าน ขอ้ ไดแ้ ก่ โดยรับรองสทิ ธิในการอยู่อาศัยและ
ดังกล่าวแสดงข้อห่วงกังวลว่าจะมี ทำ� กินในพืน้ ท่ีชุมชนดง้ั เดิม
การด�ำเนนิ คดีตาม พ.ร.บ.อุทยาน ๑. ถอนกำ� ลงั เจา้ หนา้ ทอี่ อก
แห่งชาติ พ.ศ.๒๕๖๒ ซ่งึ มีโทษหนกั จากชุมชนบางกลอยทั้งหมด ๒. ยตุ กิ ารใชก้ ำ� ลงั เจา้ หนา้ ท่ี
คือจ�ำคุกตั้งแต่ ๔-๒๐ ปี ปรับ ๔ เข้าไปตั้งจุดตรวจและลาดตระเวน
แสนถึง ๒ ล้านบาท หรือทั้งจ�ำท้ัง ๒. หยุดการสกัดการขนส่ง ในหมู่บ้านบางกลอยล่าง รวมท้ัง
ปรับ และกงั วลวา่ หนอ่ แอะ มมี ิ จะ เสบียง รวมถึงจุดสกดั เดมิ และจุด ยุติการข่มขู่ คุกคาม หรอื ใช้ความ
ฆา่ ตวั ตาย สกดั เพ่ิมเตมิ ทง้ั หมด และ รุนแรงทอ่ี าจเกดิ ขึน้ กบั ชาวบ้าน ๓๖
ครอบครัวที่กลับไปอยู่อาศัย และ
ขณะท่ีชาวบ้านคนดังกล่าว ๓. ยุติคดีของสมาชกิ ภาคี ท�ำกินอยู่ที่บ้านบางกลอยบน-ใจ
ได้ระบุยืนยันแนวทางตามบันทึก #SAVEบางกลอย ท้ังหมด ๑๐ แผ่นดิน
ข้อตกลงเมื่อวันท่ี ๑๖ กุมภาพันธ์ คดี กรณียื่นหนงั สือต่อรัฐมนตรี
ทผ่ี ่านมา ทท่ี �ำเนยี บรัฐบาล และให้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ ๓. ยตุ กิ ารขดั ขวางการขนสง่
คณะท�ำงานแก้ไขปัญหาของชุมชน สิ่งแวดล้อม เมอื่ วันที่ ๕ กุมภาพนั ธ์ ข้าว อาหาร และสงิ่ ของจำ� เปน็ ไปให้
กะเหร่ยี งบางกลอย จงั หวดั เพชรบรุ ี ๒๕๖๔ กับชาวบา้ นบางกลอย
ลงมาเปน็ ตวั กลางแก้ไขปญั หา
และข้อเสนอต่อกระทรวง ๔. ใ ห ้ รั ฐ บ า ล แ ล ะ ห น ่ ว ย
.“จริงๆ แล้วก็มีข้อตกลงใน ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ ส่งิ - งานท่ีเก่ียวข้องปฏิบัติตามมติคณะ
การแก้ไขปัญหาแล้ว มีกรรมการ แวดล้อม ในการท�ำงานร่วมกับ รัฐมนตรวี ันท่ี ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓
แล้ว ก็คุยกันแล้วว่าจะหาทางออก สถาบันวิชาการเครอื ข่ายภาค วา่ ดว้ ย แนวนโยบายและหลกั ปฏบิ ตั ิ
ร่วมกัน แต่มาออกหมาย แล้ว ประชาชน ตัวแทนพ่ีน้องกะเหรย่ี ง ในการฟน้ื ฟวู ิถชี วี ติ ชาวกะเหรยี่ งโดย
ควบคุมตัวแบบนี้ มันไม่ยุติธรรม ท่ีได้รับผลกระทบในพ้ืนที่ ในการ เร่งด่วน โดยเฉพาะมาตรการด้าน
ไม่ใช่ทางออกท่ีเราตกลงกันไว้ ผม รวบรวมขอ้ เทจ็ จริง ขอ้ มลู และเสนอ การยุติการจับกุม ด�ำเนินคดี และ
อยากให้เขาท�ำตามข้อตกลงเดิม แนวทางแก้ไขปญั หาทย่ี งั่ ยนื ตอ่ การ
อยา่ ทำ� แบบน้ีได้ไหม เรารอใหค้ ณะ พัฒนาคณุ ภาพชีวิต และดแู ลรกั ษา การคุ้มครองพ้ืนที่เกษตรกรรมใน
ท�ำงานฯ มาท�ำงานก่อน น่อี ย่ดู ีๆ ไม่ ส่งิ แวดลอ้ มทั้งหมด ๖ ข้อ ได้แก่
พดู ไมจ่ า ไปเอาชาวบา้ นลงมา จะย่งิ รูปแบบไรห่ มุนเวียน
ขดั แยง้ กวา่ เดมิ ” ผแู้ ทนชาวกะเหรยี่ ง
บางกลอย กล่าวยืนยนั

ท้ังน้ี บันทึกข้อตกลงฉบับ
ท่ีลงนามร่วมกันระหว่างชาวบ้าน
กบั นายวราวธุ ศลิ ปอาชา รฐั มนตรี
วา่ การกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
และสิง่ แวดล้อม, ร.อ. ธรรมนัส

65ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

๕. ใ น ก ร ณีที่ ช า ว บ ้ า น อย่างมัน่ คง ชาวบ้านบางกลอย และมีมาตรการ
ครอบครัวใดประสงค์จะอยู่บ้าน
บางกลอยล่าง ให้รัฐด�ำเนินการ ๖. รัฐจะต้องยุติการด�ำเนิน ในการคุ้มครองสวัสดิภาพ และ
จัดสรรท่ีดิน ทั้งท่ีอยู่อาศัยและ
ท�ำกินให้เพียงพอต่อการด�ำรงชีพ การสนธิก�ำลังของเจ้าหน้าที่รัฐ ความปลอดภัยของสมาชิกชุมชน
เพื่อให้สามารถด�ำเนนิ วถิ ีชวี ติ ได้
ในการตั้งจุดสกัดก้ัน เดินลาด บางกลอยทกุ คน

ตระเวน และตรวจค้นสร้างแรง

กดดัน และความหวาดกลัวให้กับ

ฟังเสียงของชาวบ้านใจแผ่นดิน บอกเลา่ เหตุการณถ์ ูกจับขน้ึ ฮ. ตง้ั ขอ้ หา
พชร ค�ำช�ำนาญ ตัวแทน

ภาคี saveบางกลอย และมูลนิธิ

พัฒนาภาคเหนือ ซึ่งได้เฝ้าติดตาม

ค ว า ม เ ค ล่ื อ น ไ ห ว ข อ ง ช า ว บ ้ า น

กะเหร่ยี งบางกลอยอย่างต่อเนอื่ ง

ไดส้ อบถามคำ� บอกเลา่ ของชาวบา้ น

ทอ่ี ยู่ในเหตกุ ารณว์ า่ จรงิ ๆ แลว้ ชาว

บ้านได้ยืนยันแนวทางตามบันทึก

ข้อตกลงเมื่อวันท่ี ๑๖ กุมภาพันธ์

ที่ผ่านมา ทท่ี ำ� เนียบรัฐบาล และให้

คณะท�ำงานแก้ไขปัญหาของชุมชน ตามกฎหมาย แต่ข้อเท็จจริงเป็น เจ้าหน้าท่ีให้เหตุผลว่า “ทุกคนถูก

กะเหร่ียงบางกลอย จงั หวดั เพชรบรุ ี เชน่ นั้นหรอื ไม่ จับกันหมดแล้วตามหมายจับ ยงั

ลงมาเปน็ ตัวกลางแก้ไขปัญหา “อุทยานเรม่ิ ดว้ ยการ บอก ไงก็ต้องขน้ึ เฮลิคอปเตอร์ ลงไป

ปฏิบัติการของเจ้าหน้าท่ี ให้พวกเราชาวบ้านมารวมตัวกัน ทุกคน อยา่ ขดั ขืน”

รัฐน�ำโดยอุทยานแห่งชาติป่าแก่ง แล้วเขาก็ดึงชาวบ้านไปทีละคน ถงึ ตอนนี้ ชาวบา้ นทกุ คนตก

กระจาน เม่ือวนั ที่ ๕ มนี าคม ๒๕๖๔ ชาวบา้ นคนแรกขดั ขนื และไมย่ อม อยู่ในความหวาดกลวั

ที่จับกุมและนำ� ตัวชาวบ้าน ๘๕ คน เลยโดนเจา้ หนา้ ทฉี่ ดุ กระชาก แลว้ “จนถึงชาวบ้านคนที่ ๔ ทาง

ลงมาจากป่าใหญ่ใจแผ่นดินซึ่ง หวิ้ ปีกขึน้ เฮลิคอปเตอร์” ชาว เจ้าหน้าที่อุทยานฯ ได้กระชากตัว

เป็นถิ่นฐานดั้งเดิมของชาวบ้าน บ้านบางกลอยรายหนง่ึ ท่ีอยู่ใน เพื่อจะขน้ึ ไปยังเฮลิคอปเตอร์เช่น

บางกลอย พร้อมกับการคุมขัง เหตุการณ์เล่าถึงจุดเร่มิ ต้น ตั้งแต่ กัน แม้ชาวบ้านพยายามขัดขนื จึง

ชาวบา้ น ๒๒ ราย รวมถงึ นายหนอ่ เจ้าหน้าที่ทางการนง่ั เฮลิคอปเตอร์ กระชากกัน ไปมา”

แอะ มีมิ ลูกชายของปู่คออี้ ผู้นำ� มาถึงและเจ้าหน้าท่ีได้ยึดโทรศัพท์ ชาวบ้านเล่าว่า เจ้าหน้าท่ี

ทางจติ วญิ ญาณของชาวบางกลอย มือถือซึ่งมีไม่กี่เครือ่ งของชาวบ้าน อุทยานได้ตะโกนเสียงดังบอกว่า

ได้กลายเป็นกระแสวจิ ารณ์อย่าง ไปหมด “พวกมึงแรงมากใช่ไหม มึงแรง

กว้างขวาง แม้ผู้บริหารกระทรวง ชาวบ้านชุดแรกท่ีเจ้าหน้าที่ เยอะหรอื ” จนท�ำให้กระเป๋าสะพาย

ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม น�ำตวั ข้ึนเฮลคิ อปเตอร์ มี นายกระบงุ่ ขาด ชาวบา้ นจงึ ตอ้ งยอม พร้อมกับ

รวมถึงผู้บริหารกรมอุทยานฯ ต้นนำ�้ เพชร และนายเย็น วนสิริ เสยี งรอ้ งไหแ้ ละยนิ ยอมใหเ้ จา้ หนา้ ที่

พยายามออกมาชี้แจงว่าเป็นการ คณุ ซงึ่ ถกู ลากตวั ลงมายงั ทที่ ำ� การ อทุ ยานฯ พาตัวไปขน้ึ เฮลิคอปเตอร์

จับกุมท่ีละมุนละม่อมและเป็นไป อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน โดย โดยท่เี ขาไม่อยากขนึ้ เลย

66 ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

“พอมาถึงคิวของลุงตากินุ “ช่วงน้นั ชาวบ้านที่เหลืออยู่ เสียค่าปรับ คนละ ๕๐๐ บาท ซึ่ง
ทางเจา้ หนา้ ท่ีไดก้ ระชากแขน เหว่ยี ง คิดอะไรไม่ออกเลย เครยี ดก็เครยี ด ตอนแรกชาวบ้านจะจ่ายค่าปรับเอง
แขนข้ึนไป โดยไม่สนใจว่าชาวบ้าน ในหวั มีแตค่ วามหวาดกลวั ขนาดจะ แต่นางสาวเนตรนภา งามเนตร ผู้
จะเจ็บแม้แต่น้อย” ชาวบ้านเล่าถึง ฉ่ี เจ้าหน้าท่ียังเดินไปคุม ติดตาม ช่วยหัวหน้าอุทยานแห่งชาติแก่ง
บรรยากาศอันตึงเครยี ด “ส่วนพะตี ตัวตลอด” กระจาน ขอจ่ายค่าปรับให้ชาวบ้าน
หน่อแอะ มีมิ นั้น ตอนแรกท่านก็ คนละ ๕๐๐ บาท เอง โดยมีการ
ไมย่ อมข้นึ ฮ. แตก่ ต็ อ้ งยอมไปเพราะ เขาเล่าต่อไปว่า “การปฏิบัติ พดู เปรยๆ ให้ชาวบา้ นฟงั วา่ “จรงิ ๆ
เป็นห่วงชาวบ้านคนท่ีถูกจับตัวไป การของเจ้าหน้าที่ ใช้เวลานานพอ แล้วโทษลักษณะน้ีจะต้องถูกปรับ
เจา้ หนา้ ทอี่ ุทยานฯ เลยไปอุ้มทา่ น” สมควร จนทำ� ใหช้ าวบา้ นบางคนไม่ สูงสุด คนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท แต่
ไดก้ นิ ขา้ วเลย ตั้งแตอ่ ยู่ข้างบน ชาว เปน็ การทำ� ผดิ คร้งั แรก จงึ ถกู ต้งั ค่า
ชาวบ้านที่อยู่ในเหตุการณ์ บา้ นยงั ไม่ได้กินข้าว พอถูกจบั ตวั ลง ปรับคนละ ๕๐๐ บาท”
เล่าด้วยว่า มีชาวบ้านรายหน่ึง มา สอบสวนอยู่นานก็ไม่มีข้าวให้
ก�ำลังอุ้มลูกน้อยที่อายุเพียงแค่ ๗ ชาวบา้ นกินเลยยนั ตอนเย็น” ส่วนกลุ่มท่ี ๓ คอื เด็กที่อายุ
เดือนเทา่ น้ัน ถูกกระชากผม ดึงข้ึน ไมถ่ ึง ๑๕ ปี กจ็ ะถกู ปล่อยตวั โดย
เฮลิคอปเตอร์ พร้อมกับลูกในอ้อม ในช่วงท่ีลงมาถึงอุทยาน ทางเจ้าหน้าทีอ่ ุทยานได้นำ� ตวั ข้นึ ไป
กอดโดยไม่ใยดี แห่งชาติแก่งกระจานโดยเฮลิ- สง่ ใหญ้ าติ ท่บี ้านบางกลอย
คอปเตอร์ เจา้ หนา้ ทที่ างการไดแ้ บง่
ชาวบ้านออกเปน็ ๓ กลมุ่ ดว้ ยกัน ท้ังหมดเป็นข้อมูลอีกด้าน
กลุ่มท่ี ๑ คือผทู้ ถ่ี กู ศาลออกหมาย หน่ึงท่ีได้จากปากค�ำของชาวบ้านที่
จับตามหมายศาล จะถูกสอบสวน ถูกด�ำเนินคดีและอยู่ในเหตุการณ์
จากเจ้าพนกั งานต�ำรวจ กลุ่มท่ี ๒ ในวันแห่งโศกนาฏกรรมของชาว
คือผู้ท่ีอายุ ๑๘ ปีข้นึ ไป แต่ไม่มี บ้านบางกลอย
รายชอ่ื อยู่ในหมายศาล จะถูกสอบ
ปากคำ� เพอ่ื ทำ� บนั ทกึ ประจำ� วนั แลว้

ส.ส.ตัวแทนชาติพันธุ์ โต้การกระทำ� ของเจา้ หนา้ ทรี่ ฐั
หยดุ ลุอ�ำนาจ อยา่ สรา้ งบาดแผลความรนุ แรงโดยรัฐ ต่อชุมชนชาตพิ ันธุ์
มานพ คีรีภวู ดล ส.ส. แบบ เช่นนี้ เป็นส่งิ ท่ีขัดแย้งอย่างสน้ิ เชงิ

บญั ชีรายชอ่ื พรรคกา้ วไกล ตวั แทน กับสงิ่ ที่รัฐมนตรวี ่าการกระทรวง

สัดส่วนชาติพันธุ์ ได้ออกมากล่าว ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม

ตอบโต้การกระท�ำของเจ้าหน้าท่ีรัฐ และตัวแทนของรัฐบาล ได้ออกค�ำ

ทนั ทวี า่ หยดุ ลแุ กอ่ ำ� นาจ อยา่ สรา้ ง สั่งแต่งตั้งคณะท�ำงาน เพื่อศึกษา

บาดแผลความรุนแรงโดยรัฐ ต่อ หาทางออก ต่อการแก้ปัญหา ท่ี

ชุมชนชาตพิ นั ธุ์ไปมากกวา่ นี้ ก�ำลังอยู่ระหว่างการลงพื้นที่ศึกษา

“ขณะนี้ไดป้ รากฏขา่ วการนำ� การแก้ปัญหา ทั้งท่ีควรอยู่ระหว่าง

ตัวชาวบ้านบางกลอย-ใจแผ่นดิน กระบวนการแสวงหาข้อเท็จจรงิ

กลับลงมายังอุทยานแห่งชาติแก่ง เพ่ือหาข้อสรุปรว่ มกัน เพ่อื มุ่งแก้ไข แต่กลับมีการใช้ข้อมูลจาก

กระจาน และจะมีการด�ำเนินคดีกับ ปญั หาดังกล่าว ฝั่งหน่วยงานภาครัฐ ซ่ึงมขี ้อพพิ าท

กลมุ่ ชาวบา้ นดงั กลา่ ว ซง่ึ เหตกุ ารณ์ กับชุมชนเอง และซ�้ำร้ายยังมีการ

67ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

พาดพิงไปยังประเด็นการยุยงจาก ไปมากกว่าน้ี เราจะไม่ปล่อยให้ ตัวเองในป่าบ้านเกิด มันผิดตรง
กลุ่มบุคคลอ่ืน อย่างไร้ข้อเท็จจริง ประชาชนไม่ว่าจะเป็นชนชาติพันธุ์ ไหน กฎหมายของใคร น่ีหรอื ฮีโร่
เพ่ือพยายามอ้างอิงการใช้ปฏิบัติ ใด ถูกปฏิบัติจากหน่วยงานรัฐลุแก่ ผู้ปกป้องผืนป่าแก่งกระจาน คิดจับ
การที่เต็มไปด้วยภาพสรรพก�ำลัง อ�ำนาจ อ้างกฎหมายท่ีมิได้มุ่งสู่ แต่ชาวบ้าน ลูกๆ คนดั้งเดิม ลูก
ที่เป็นสัญลักษณ์ของความรุนแรง ความยุติธรรมและความเป็นธรรม หลานเขาจะอยกู่ นิ อยา่ งไร จบั พอ่ แม่
ซ้�ำเติมต่อกลุ่มประชาชน ที่ก�ำลัง ให้แก่ประชาชนที่ถูกพรากสิทธิและ เด็กชาวบ้านยากจนอดอยาก อย่าง
เผชญิ วกิ ฤติในการด�ำรงชวี ิต ซ่ึงไม่ ศักด์ิศรคี วามเป็นมนุษย์ซ้�ำแล้วซ้�ำ ภาคภมู ิ คดิ ไดย้ งั ไง ท�ำไดย้ ังไง ทกุ
อาจปัดความรับผิดชอบได้ว่า ปม เลา่ เชน่ นี”้ ส.ส.มานพ กลา่ วทิ้งทา้ ย วันน้ีหัวใจคนที่เรยี กว่าหน่วยงาน
ปญั หาครัง้ น้ี เปน็ ส่วนหนึ่งจากการ เจา้ หน้าท่ี ท�ำงานตามค�ำสงั่ เหมือน
ด�ำเนินการของภาครัฐในอดีตอย่าง ทางด้าน พฤ โอ่โดเชา หุ่นยนต์ไร้ส�ำนกึ หัวใจถูกควบคุม
หลีกเล่ียงไม่ได้” ตัวแทนของชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ จากอ�ำนาจมืดบอด เขยี นกฎหมาย
ก็ออกมาตอบโต้การกระท�ำของ ตัง้ ขอ้ หาหนักกับคนจนตกขอบ คน
มานพ กล่าวอีกว่า นีก่ �ำลัง เจา้ หนา้ ทร่ี ฐั วา่ กรมอทุ ยานไรส้ ำ� นกึ กลุ่มนห้ี รอื โค่นไม้หมดผืนป่าแก่ง
ตอกย�้ำว่า การลงนามเพื่อแก้ไข อา้ งกฎหมายจบั ชาวบา้ น ๘๕ คน ทง้ั กระจาน กขุ ึ้นมาเพอื่ จบั ชาวบา้ น มนั
ปัญหาร่วมกันของรัฐมนตรวี ่าการ เด็ก ผู้ใหญ่ ม่ัว อ้างปกป้องผืนป่า ฮีโร่ ผลงานตรงไหนกับการจับชาว
กระทรวงฯ รัฐมนตรี ผู้แทนของ จบั ชาวบา้ นส่งศาลเพชรบรุ ี บ้านจนๆ ท่ีต้องพ่งึ ปา่ ”
รัฐบาล ผบู้ ริหารระดับสูงของหนว่ ย
งานท่ีเกี่ยวข้อง กับประชาชน ถูก “รัฐมนตรฯี วราวุธ ส่ังจับ พฤ กระตุกต่อมความรู้สึก
ท�ำให้ไร้ความหมาย ไร้ซึ่งความ หน่อแอะ มีมิ ลูกปู่คออี้ท�ำไม เขา วา่ หรอื กลวั ความจรงิ วา่ ชาวบา้ นจะ
จรงิ ใจ ไมส่ ามารถเชอ่ื ถอื ได้อกี และ พิการ ยืนก็ยังไม่ได้เลย จะตัดโค่น มสี ิทธิพิสูจนค์ วามจรงิ
ยังไม่เคยฟังเสียงจากหลายภาค ผืนป่าได้ยังไง กะเหรยี่ งก็อยู่กับป่า
ส่วนในสังคม ที่พยายามน�ำเสนอ ทุกที่ทั่วประเทศ อุทยานฯ ละเมิด “เหมือนหน่วยงานรัฐบาล
แนวทางแก้ไขปัญหาอย่างท่ีควรจะ สทิ ธชิ าวบา้ นขน้ั หนักในประเทศไทย ไทย ต่างจงใจซ่อนปัญหา กลบ
เป็น และมีแนวทางเชงิ นโยบาย ที่ หน่อแอะ มมี ิ หลังออกจากคุกครงั้ สิทธิคนชุมชนท่ีเราอยู่ก่อน โดยใช้
สามารถด�ำเนนิ การได้ ท้ังที่ต่างมี แรก ต้องเดินลากก้นติดพ้ืนยืน กฎหมายอนุรักษ์ต่างๆ มาประกาศ
ความหวังว่า กรณีนีจ้ ะเป็นตัวแทน ไม่ได้ ข้อเข่าสะโพกกระดูกติด เขา ทับหมู่บ้านท่ีท�ำกิน ผืนป่า จะเห็น
แห่งทิศทางการแก้ ไขปัญหาข้อ ไม่ขอความสงสาร จะกลับบ้านพ่ึง ว่าเราจะของบประมาณมาพัฒนา
พิพาทยาวนานของชุมชนในเขต สร้างอะไรไม่ได้ จะติดข้อกฎหมาย
ป่า ในยุคสมัยใหม่ได้ แต่ปรากฏ ป่าสงวน อุทยาน ป่าอนุรักษ์ต่างๆ
ว่าภาครัฐก�ำลังจะสร้างรอยแผล มากมาย กฎหมายเหล่านี้ ถูกเขยี น
ประวัติศาสตร์ ข้อพิพาท ซ้�ำเติม ขึ้นโดยไมเ่ ขียนถงึ สทิ ธิของคนชมุ ชน
ปัญหาของประเทศไทย ไม่ต่างจาก ท่ีอยู่ในพื้นที่ตรงนนั้ โดยไม่ให้มี
ยุคอดีตท่ีผา่ นมา สทิ ธิของคนชมุ ชนทอี่ ยกู่ อ่ นประกาศ
เขตป่าอนุรักษ์ เม่ือเขาประกาศ
“ ข อ ใ ห ้ ห ยุ ด ลุ อ� ำ น า จ ต ่ อ เขตอนุรักษ์ทับลงไป ในพ้ืนท่ี ไหน
ชุ ม ช น ช า ติ พั น ธุ ์ บ า ง ก ล อ ย - ใ จ กฎหมายอนุญาตให้จับผู้อยู่ผิด
แผ่นดิน และส�ำเหนยี กต่อความ ตามกฎหมายเข้าคุกเป็นคดีอาญา
รับผิดชอบ อย่าท�ำให้ตัวเองกลาย คดีแพ่งได้ทันที น่ีคือวธิ กี ารรวบรัด
เป็นบ่อเกิดความขัดแย้งในสังคม ด้วยการออกกฎหมายที่มาทีหลัง

68 ผูไ้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

มีอ�ำนาจเหนอื กว่าความชอบธรรม ตอ่ เหตกุ ารณท์ เี่ กดิ ขึ้นของกฎหมาย “พี่น้องคนจนชายขอบครับ
และสิทธิชุมชนท่ีอยู่ในพ้ืนที่ตรงนน้ั หรอื หน่วยงานท่ีก�ำลังกระท�ำการ หวังว่าพี่น้องจะได้อ่านและเชอื่ มโยง
มาก่อนกฎหมายประกาศ นี่คือการ ล่วงละเมิดสิทธมิ นุษยชนความเป็น เข้าใจ และลุกขึ้นช่วยกันนะครับ มี
ข้ีโกง ท�ำเนียน ท่ีความเลวทราม พลเมอื งไทย อาจจะเปน็ เพราะระบบ อะไรหลายอย่าง ลองพิจารณาถึง
ของกระบวนการออกกฎหมายของ บรหิ ารแบบเผด็จการรวมศูนย์ เหตุการณ์ต่างๆ ทเี่ กิดข้นึ ครับ แลว้
รัฐสภาไทยเลย ย่ิงยุค คสช. นม้ี ี อ�ำนาจ การให้กฎหมายจัดการกับ จะเข้าใจเอง เราจะหวังพึ่งใครครับ
หลายฉบบั วา่ ดว้ ยกฎหมายอนรุ กั ษ์ ประชาชนโดยไม่มีส�ำนกึ เห็นความ เรม่ิ จากเราลุกขึ้นมารู้จักสิทธเิ รา
ตา่ งๆ ท่ีไมฟ่ งั เสยี งเรา สง่ ผลกระทบ เปน็ คนเลย โดยใหน้ ำ้� หนักกฎหมาย แล้วร่วมกันส่งเสียงออกไป” พฤ
ถงึ เราโดยตรง” เอกสารที่แก้ไขได้ ส�ำคัญกว่าสิทธิ ก�ำลังส่งสารไปยังพี่น้องชาติพันธุ์
ชีวติ ความส�ำคัญของประชาชน น่ี และประชาชนคนจนคนชายขอบท่ัว
พฤ ตอกยำ�้ ระบบการทำ� งาน คือความล้มเหลวโดยส้ินเชงิ ของผู้ ประเทศ
ของผู้บรหิ ารระดับประเทศอีกว่า ท่ี บรหิ ารประเทศน้ี
สำ� คญั ผบู้ ริหาร ผมู้ อี ำ� นาจ เมนิ เฉย

เพมิ่ ศกั ดิ์ มกราภริ มย์ ซดั ตรงๆ ภาพ: transbordernews.in.th
กรณบี างกลอย: สะท้อนนกั อนรุ ักษ์ปา่ จอมปลอม
ป่า อนิจจา! นา่ สมเพชวงการปา่ ไม้
ดร.เพิม่ ศักด์ิ มกราภิรมย์ ไทยทสี่ นิ้ ไรซ้ ง่ึ ความรคู้ วามสามารถ
อดตี นักวชิ าการ กรมปา่ ไม้ และนัก ในการบรหิ ารจัดการป่าอย่างเป็น
สิทธมิ นุษยชน ออกมาแสดงความ เหตุเป็นผลตามหลักวิชาการที่ดี
เหน็ ทันที หลังเกิดเหตกุ ารณ์จับกมุ ขอไว้อาลัยกับการอนุรักษ์ป่าจอม
ชาวกะเหรีย่ งบางกลอย ขึน้ ฮ. เข้า ปลอมของราชการไทย”
ห้องขัง ว่า เมอ่ื เกดิ กรณบี างกลอย
กน็ ึกถงึ สภุ าษิตสำ� นวนไทย “ฝนตก
ข้ีหมูไหล คนจัญไรมาพบกัน” ขนึ้
มาทันที โบราณเขียนให้แง่คิดไว้ดี
ทเี ดียว กล่าวหาบุกรุกท�ำลายป่า นายทุน

“เพราะเมื่อเกิดความร่วม พ่อคา้ ไม้ และนกั ธุรกิจปา่ กลายเป็น
มอื กนั ของนักการเมอื งเลว อทิ ธิพล นกั อนรุ กั ษ์ การอนรุ กั ษป์ า่ ถกู ใชเ้ ปน็
ทอ้ งถิน่ ร้าย สื่อถ่อย และเจา้ หนา้ ท่ี เคร่อื งมอื ผลาญงบประมาณแผน่ ดนิ
รัฐไร้คุณธรรมสน้ิ ไร้ส�ำนึก ชุมชนผู้ เพ่ือสร้างภาพและปูทางให้นายทุน
ปฏิบัติวัฒนธรรมรักษาป่าที่ขวาง และข้าราชการเลวปฏิบัติการทุจริต
ผลประโยชน์ จึงกลายเป็นเหย่ือถูก ช่ัวร้ายแสวงหาผลประโยชน์จาก

ชิ สุวชิ าน ย�้ำ รัฐไมจ่ รงิ ใจกับพนี่ อ้ งกะเหร่ยี งบางกลอย วา่ มกี ารใชแ้ บบสนั ตวิ ธิ ี ซง่ึ ตนคดิ วา่
รัฐมองคนคอื ศตั รูของปา่ เป็นนักอนุรกั ษ์ปา่ แบบล้าหลงั ถ้าใช้สันติวิธีจรงิ ก็ไม่ควรเอาอาวุธ
เอาปืนอะไรขน้ึ ไป
ดร.สวุ ิชาน พฒั นาไพรวลั ย์ วิทยาเขตแม่สอด ได้วเิ คราะห์
ศิลปินปกาเกอะญอและนักวิชาการ สถานการณ์บางกลอย-ใจแผ่นดิน
มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ ให้ฟังว่า กรณีเจ้าหน้าที่รัฐเขาบอก

69ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

“คิดว่า เงือ่ นไขอันหนง่ึ ท่ี หน้าท่ีทหาร นำ� เฮลิคอปเตอรข์ นึ้ ไป
ท�ำให้เกิดความรุนแรง ความขัด จับกุมชาวบ้านลงมาแล้ว ซ่ึงตรงนี้
แย้งกับชาวบ้านก็คือ นโยบายและ มันสะท้อนให้เห็นถึงความไม่จรงิ ใจ
การบรหิ ารงานของตัวรัฐมนตรี ไม่เคารพต่อข้อตกลงร่วมกัน มัน
วราวุธ ศิลปอาชา นน่ั เอง ท่ีไม่ แสดงถึงการไม่ยอมฟังคนอื่น มัน
ชดั เจน ไปเซน็ MOU บันทกึ ลงนาม แสดงถึงการใช้อ�ำนาจรัฐ เพ่ือที่จะ
ไวเ้ รียบรอ้ ย แลว้ กต็ งั้ คณะกรรมการ ตอบสนองเป้าหมายท่ีพวกตนได้
ท�ำงานข้ึนมา แต่คณะกรรมการยัง ปักธงเอาไว้ นัน่ คือ ต้องเอาคนออก
ไม่ทนั ได้ท�ำงาน กลับสง่ั ใหท้ างกรม จากปา่ ป่าจะตอ้ งไม่มคี น”
อุทยานแห่งชาติ สนธกิ �ำลังกับเจ้า

ไมย่ อมรับ มติ ครม. ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓
เพราะรัฐมีธงชดั เจนแลว้ ว่า “ปา่ ตอ้ งไม่มคี น”
สุวิชาน บอกว่า เพราะถ้า แบบโรแมนติกของนกั อนุรักษ์ป่า ก็ไม่ฟังเสียงน้.ี ..ซ่ึงมันสะท้อนให้
เหน็ วา่ วธิ คี ดิ ของนักอนรุ กั ษป์ า่ ไม้
มอง มติ ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓ ว่า แบบสุดโต่ง เป็นนกั อนุรักษ์ป่า แบบไทย วา่ มันลา้ หลงั ขนาดไหน
และความล้าหลังแบบนี้ พวกเขา
ด้วยนโยบายการฟื้นฟูวถิ ีชีวิตชาว แบบล้าหลัง เป็นนกั อนุรักษ์ป่า ก็ถ่ายทอดความล้าหลังน้มี าจาก
รุ่นสู่รุ่น...ซึ่งมันส่งผลท�ำให้วธิ ี
กะเหรยี่ ง ก็ถือว่าเจ้าหน้าที่รัฐนัน้ แบบอนรุ ักษ์นยิ ม” คดิ การจดั การป่าไม้แบบไทย ไม่
วา่ จะเปน็ ของกรมป่าไม้ หรอื กรม
ละเมิดสิทธิ แต่พวกเขาก็จะมักอ้าง สุวชิ าน บอกอีกวา่ พวกเขา อุทยานฯ จงึ เป็นการจดั การป่าไม้
แบบป่าปลอดคน เหมือนท่ี อ.ป่ิน
กฎหมายตัวอื่นมาบังคับใช้กับชาว จะคดิ เปน็ แบบปา่ บริสทุ ธ์ิ มองวา่ ปา่ แก้ว เหลืองอร่ามศรี ได้พูดไว้ ที่
ส�ำคญั ก็คือ รฐั มองคนเป็นศตั รูของ
บา้ นอีก ซงึ่ ถือวา่ เปน็ ความสลับทบั ทดี่ นี ้นั ตอ้ งไมม่ คี น ปา่ ทด่ี นี ้ันจะตอ้ ง การอนรุ ักษป์ ่า”

ซอ้ นทางกฎหมายของรัฐไทย มีต้นไม้ขนาดใหญ่ ป่าท่ีดีนน้ั ต้องมี สุวิชาน วเิ คราะห์ทางออก
ของปัญหานี้ว่า การเรยี กร้องของ
“สรุปก็คอื ณ เวลาน้ี รฐั ไทย สัตว์ป่าที่ใหญ่และหายากอยู่ในนัน้ พี่น้องบางกลอย เราต้องมอง
ความเปน็ จรงิ ว่า วฒั นธรรมและคน
ไม่ได้มองเร่ืองมิติประวัติศาสตร์ นนั่ คือป่าที่บรสิ ุทธ์ิ ต้นไม้ยงิ่ ใหญ่ อยู่มาก่อนกฎหมาย เพราะฉะนนั้
กฎหมายน้นั ออกโดยคนเหมือนกัน
ชุมชน มิติเรื่องวัฒนธรรม วถิ ีชีวติ ย่ิงบริสุทธิ์ ย่งิ ขลงั ยงิ่ มีคา่ และค่า
“ฉะนนั้ เราต้องเคารพสิทธิ
ของพ่ีน้องชาวกะเหรีย่ งใดๆ เลย ของต้นไม้ ค่าของสัตว์ป่าเหล่านั้น ของชนเผ่าด้ังเดิมหรือชนพื้นเมือง
ทีนถี้ า้ กฎหมายตวั ไหนมนั ไปละเมิด
ผมคิดว่า พวกเขาถือธงอยู่แล้ว คนนัน้ เทยี บคา่ ไมต่ ดิ เลย เขาจะมอง สิทธิของผู้คน ไปละเมิดสิทธทิ าง
วัฒนธรรม คุณก็ควรจะไปปรับแก้
แต่พยายามท�ำกระบวนการต่างๆ ไม่เห็นค่าของคน และวัฒนธรรม

เปน็ การสรา้ งภาพ เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความ นนั้ ไรค้ วามหมายสำ� หรบั ปา่ บรสิ ทุ ธ์ิ

ชอบธรรมเท่านนั้ เอง เพราะธงของ เพราะฉะน้นั พวกเขาพยายามจะ

เขามอี ยแู่ ลว้ วา่ ในปา่ นัน้ ตอ้ งไมม่ คี น ทำ� ให้ปา่ ผนื น้นั เปน็ ป่าบริสทุ ธ์ิ

โดยเฉพาะในป่าของกรมอุทยานฯ “ แ ม ้ ก ร ะ ท่ั ง ก า ร ข อ ข้ึน

นั้นตอ้ งไม่มคี น เพราะฉะนนั้ ในป่า ทะเบียนเป็นมรดกโลก พวกเขาก็

อุทยานแห่งชาติแก่งกระจานก็จะ พยายามจะเสนอให้ข้ึนทะเบียนให้

ต้องไม่มีคน คนคือศัตรูของป่า เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ แต่ใน

คนคอื มลทนิ ของป่า เพราะฉะน้ัน ขณะท่ีทางยูเนสโกได้แย้งและมอง

ป่าจะต้องไม่มีมลทิน ซึ่งเป็นวิธี ว่า จะต้องให้ความส�ำคัญกับสิทธิ

คิดแบบปา่ บรสิ ุทธิ์ มันเปน็ วิธีคดิ ชนเผา่ พน้ื เมอื ง แตเ่ จา้ หนา้ ทรี่ ฐั ไทย

70 ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

กฎหมายตัวน้นั เสีย แต่คุณก็รู้ว่า อย่าง เชน่ แผนทที่ างทหาร เมื่อปี ภาพ: facebook พฤ โอโดเชา
กฎหมายตัวไหนที่ไปละเมิดสิทธ­ิ ๒๔๕๕ ทร่ี ะบเุ อาไวช้ ดั เจนว่า พี่น้อง
มนษุ ยชน ละเมดิ วฒั นธรรม แตค่ ณุ ใจแผ่นดินนั้นเคยอยู่ท่ีนน่ั กันมา สิทธเิ ท่านัน้ มายืนยัน มันท�ำให้
ก็ยงั ไปยดึ เอาตวั บทกฎหมายตวั นน้ั ก่อน อันนกี้ ็เป็นหลักฐานอันหน่งึ การเคลมสิทธแิ บบนี้ ท�ำให้ชนเผ่า
อยู่ ซงึ่ แบบนผี้ มคดิ วา่ มนั ผดิ ทตี่ วั บท ท่ีสามารถยืนยันว่าพวกเขามีตัวตน พ้ืนเมืองที่มีความหลากหลายทาง
กฎหมาย ผิดท่ีคนเขยี นกฎหมาย อยู่ท่ีนน่ั จรงิ อันที่สองก็คือ ถ้าเรา วฒั นธรรมไม่ได้รบั ความเป็นธรรม
ผดิ ท่ีโครงสรา้ งของกฎหมายแลว้ ละ่ ไปดูที่หมู่บ้าน ก็จะพบว่ามีต้นไม้ท่ี
แลว้ คณุ มาบอกวา่ ถา้ ชาวบา้ นอยมู่ า ปลูกไว้นานแล้ว เช่น ทุเรยี น ขนุน
ก่อนจรงิ ก็ต้องแสดงเอกสารสิทธิ ซ่ึงสามารถพิสูจน์อายุได้ เป็นหลัก
มายืนยันสิว่าพวกคุณอยู่มาก่อน ฐานยืนยันได้ว่าชาวบ้านเคยอยู่ตรง
ซึ่งการแสดงหลักฐานเหล่าน้ี มัน นม้ี านานแล้ว”
ไม่ใช่มีเพียงแค่การแสดงหลักฐาน
เอกสารการถือครองท่ีดิน แต่มัน สุวิชาน กล่าวทงิ้ ท้ายเอา
สามารถแสดงหลักฐานได้หลายๆ ไว้ว่า ดังนนั้ การท่ีเจ้าหน้าท่ีรัฐ
พยายามจะเอาหลักฐานเอกสาร

พี่นอ้ งบางกลอย คือตวั อยา่ งของคนตวั เล็กตัวน้อยทส่ี ุดในสงั คม
ท่ีกำ� ลงั ลกุ ข้นึ มาต่อสกู้ บั อำ� นาจรัฐ อภิสทิ ธิ์ชน ทีต่ วั ใหญท่ ี่สดุ ในสงั คม

ในขณะที่ พชร ค�ำช�ำนาญ ในสงั คม ทง้ั ทเ่ี ขาถกู กดข่ี ลดทอน ชัดเจนว่าการกระท�ำของรัฐท�ำไม่ได้

ตัวแทนภาคี #Saveบางกลอย และ ความเป็นมนุษย์อย่างเลือดเย็น ในทางกฎหมาย และการต่อสู้ทาง

ทปี่ รึกษากลมุ่ P-MOVE กลา่ ววา่ พี่ จนกลายเป็นคนที่ตัวเล็กท่ีสุดใน กฎหมายมักจะยืดเย้ือและไม่ตรง

นอ้ งชาวกะเหรี่ยงบางกลอยโดนกดขี่ สังคม” ตามเจตนาในการแก้ไขปัญหา ควร

จากภาครัฐอย่างรุนแรงมากกว่า เช่นเดียวกับ นพ.โกมาตร จะตั้งค�ำถามว่าเรามีมนุษยธรรม

ประชาชนคนเมืองท่ีออกมาเรยี ก จึงเสถียรทรัพย์ ผูอ้ �ำนวยการศูนย์ เพียงพอหรือไม่ในการต้ังใจแก้ไข

ร้องกนั อยู่ในตอนนี้ มานุษยวทิ ยาสิรินธร (องค์การ ปญั หา”

“ผมพดู ในฐานะทผี่ มเปน็ คน มหาชน) ได้กล่าวเอาไว้ว่า “ในเชงิ ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิด

เมอื งคนหนง่ึ ท่ีไดข้ ้ึนไปทำ� งานกบั พ่ี หลักฐาน ไม่มีข้อโต้แย้งอะไรอีก จากสารวันสันติสากล ปี ๒๕๖๔

นอ้ งชาวกะเหรยี่ ง ผมไดพ้ บวา่ ความ ต่อไปแล้ว เหลือเพียงแต่เรือ่ งของ ของพระสันตะปาปาฟรังซิส ท่ีเน้น

เจบ็ ปวด การกดขี่ การกดทับ การ มนุษยธรรมว่าจะมีความตั้งใจใน ย้�ำเรอื่ งการดูแลเอาใจใส่ ในฐานะ

ลดศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของ การแกป้ ญั หาใหช้ าตพิ นั ธห์ุ รือเปลา่ ที่เป็นการส่งเสริมศักด์ิศรแี ละสิทธิ

พน่ี ้องกะเหรยี่ ง มนั หนักหนามาก และเป็นประเด็นที่ต้องตั้งค�ำถาม ของมนุษย์แต่ละคน โดยเฉพาะคน

ครบั พนี่ อ้ งบางกลอย คอื ตวั อยา่ ง กับสังคมไทยว่าเราจะอยู่ร่วมกับ ท่ีสงั คมละเลย เอาไว้ว่า...

ของคนตัวเล็กตัวน้อยที่สุดใน ชาติพันธุ์อย่างผู้ท่ีมีศักด์ิศรีเท่า A Culture of Care as a

สังคมท่ีก�ำลังลุกขนึ้ มาต่อสู้กับ กันไหม ในเม่ือเขายืนยันแล้วว่า Path to Peace

อำ� นาจรัฐ อภิสิทธ์ิชน เหมือนกับ มาตรการท่ีภาครัฐพยายามเข้าไป “วฒั นธรรมการดแู ลเอาใจ

ทพ่ี น่ี อ้ งคนในเมอื งกำ� ลงั เผชญิ อยู่ ก�ำหนดชีวติ เขาตลอด ๒๐ ปีที่ผ่าน ใส่ เป็นหนทางสสู่ นั ติภาพ”

ตอนน้ี พี่น้องบางกลอยก�ำลังลุก มาเปน็ มาตรการท่ีไม่ได้ผล ไม่ใช่วา่

ขน้ึ มาต่อสู้กับคนท่ีตัวใหญ่ที่สุด ต้องละเว้นกฎหมาย แต่ในกรณีน้ี

71ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ท่ีมาท่ีไป ปัญหากะเหร่ียงบางกลอย – ใจแผน่ ดิน

ข้อพิพาทกรณีกะเหรยี่ ง ภาพ: transbordernews.in.th
บางกลอยมีมาอย่างยาวนาน และ
รุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ต้ังแต่การเผา ปู่คออี้ผู้ล่วงลับ น�ำชาวบ้านท่ีถูก ท้ังนี้ ชาวบ้านบางกลอย
หมู่บ้านใจแผ่นดินด้วย ‘ยุทธการ อพยพลงมาจ�ำนวนหนง่ึ กลับขนึ้ ไป เคยได้สู้คดีในศาลปกครองมาแล้ว
ตะนาวศร’ี ท่ีมีปู่คออี้ เป็นผู้น�ำทาง บริเวณบ้านใจแผ่นดินเพื่อยืนยัน จากกรณยี ุทธการตะนาวศรี ซ่ึงมี
จิตวิญญาณของชาวบ้านในขณะ ในการใช้วถิ ีชีวติ ดังเดิม และเน่อื ง ค�ำวนิ จิ ฉัย ยืนยันว่าบ้านบางกลอย
นั้น ซ่ึงเรื่องการเผาหมู่บ้านมาเป็น จากหลังถูกภาครัฐอพยพลงมา เป็นชุมชนท้องถิน่ ดั้งเดิม และการ
ข่าวเป็นท่ีรับรู้ เน่ืองจากเกิดเหตุ แล้วกลับไม่สามารถท�ำมาหากินได้ กระท�ำของเจ้าหน้าท่ีเป็นการกระท�ำ
เฮลคิ อปเตอร์ ๓ ลำ� ตก ในปี ๒๕๕๔ ตามปกติ เพราะไม่ได้รับการจัดสรร ที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ไม่ปฏิบัติ
ตามมาด้วยการเปิดเผยจากความ ที่ดินให้ตามท่ีรับปากไว้ หรอื ท่ีจัด ตามมติ ครม. ๓ สิงหาคม ๒๕๕๓
พยายามขุดคุ้ยของส่ือมวลชนจน ให้ก็เป็นบริเวณท่ีดินไม่ดีและไม่มี และให้ยุติการจับกุม แต่พวกเขา
พบว่า เฮลิคอปเตอร์ล�ำแรกที่ตก น้�ำเพียงพอเพ่ือท�ำการเพาะปลูก ก็ยังไม่สามารถกลับเข้าพ้ืนท่ีของ
นั้น เปน็ สว่ นหน่งึ ของปฏบิ ตั กิ ารเอา ได้ เมื่อไปท�ำงานรับจ้างต่างๆ ก็ บรรพบรุ ษุ ได้ เน่ืองจากไมม่ เี อกสาร
ชาวบ้านออกจากป่า และสามารถ ประสบปัญหาถูกกดขคี่ ่าแรง แม้ สทิ ธิในการครอบครองพนื้ ที่
น�ำภาพการเผาที่เกิดขนึ้ เผยแพร่ต่อ กระท่ังโครงการศูนย์ฝึกศิลปาชีพ
สาธารณะ บ้านบางกลอย-บ้านโป่งลึก ภาย นอกจากน้ี ยงั มีข้อมูลหลัก
ใต้การด�ำเนินงานของมูลนิธิปิด ฐานชชี้ ัดวา่ หมบู่ ้านบางกลอยบน ใจ
ต่อมา เหตุการณ์ยังได้น�ำ ทองหลังพระ ตามแนวพระราชด�ำริ แผ่นดิน มีคนอาศัยมานาน อย่าง
ไปสูก่ ารสงั หาร ทศั มล โอบอ้อม ผู้ สมเด็จพระนางเจ้าสิรกิ ิติ์ พระบรม น้อยที่สุดคือแผนท่ีทหารที่ระบุเป็น
ประสานงานเครอื ข่ายกะเหรีย่ งแก่ง ราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนพี ันปี หมูบ่ า้ นชดั เจน และศนู ยพ์ ัฒนาชาว
กระจาน โดยคาดว่าปมสังหารอาจ หลวง ก็เป็นเช่นนนั้ โดยบางคน เขา กรมประชาสงเคราะห์ เคยสำ� รวจ
เกี่ยวข้องกับการที่เขาเข้าไปปกป้อง บอกว่าได้รับค่าแรงร้อยกว่าบาทต่อ เป็นคร้ังแรกเม่ือปี ๒๕๒๘ กระท่ัง
และให้ข้อมูลท่ี ไม่เป็นคุณกับฝ่าย วันเท่านั้น ปี ๒๕๓๑ มีการท�ำทะเบียนชาวเขา
ความพยายามผลักดันกลุ่มปู่คออ้ี ซึ่งมีชอ่ื ปู่คออ้ี โดยมีชาวบ้านอยู่
ออกจากพ้ืนที่ จากนั้น ยังตามมา กระจัดกระจายกนั หลายร้อยคน
ด้วยเหตุการณ์อุ้มหาย ‘บิลล่ี’ พอ
ละจี รักจงเจริญ ซึ่งเป็นหลานของ
ปู่คออี้และเป็นนกั กิจกรรมท่ีเรียก
รอ้ งสทิ ธิในทดี่ นิ ทำ� กนิ และชาตพิ นั ธ์ุ
ท้ังสองคดี แม้มีหลักฐานหลายชนิ้
สามารถเชือ่ มโยงไปยังกลุ่มผู้ต้อง
สงสยั ได้ แต่สดุ ท้ายทัง้ สองคดกี ลับ
ไม่สามารถหาข้อสรุปทางคดี ได้
อยา่ งน่าอศั จรรย์

ส�ำหรับกรณลี ่าสุด เกิดขึ้น
ภายหลัง หน่อแอะ มีมิ ลูกชาย

ข------้อพทเเเแมวฟฟผศัชทลูซซน่รนปีเบบสดียรคกกุุ๊๊วนิ์ะ�ำนปใกMเชนาพรอa�ำหะิม่nบ(นกลัวoศาอะใpญักจเบKมด,บ:eิด์ิ ปeญุมช)rรกมุe,สาeรชศยิทpานุตรธuภกยัชิwิลิระกมุaะมเdจิเชหยมoกน,์รlิด-รชย่ี ๖สมรางมิทาตบมเนธพิาดีนิชพงนัินามุกธคทชคลก์ุมะนอีระลีภชยเ๒ฟุหาูวบ๕้าตรดนี่ย๖ิพลเณ๔งส,นั ใ้นธ๖จอทุ์แนกมาผุสงะนี่นยเาาหดาวครินวรมย่ีียไ,กงป์ ค๒ลร“ณ๕สะใจแู่๖ชะ๔แผสาธผน่งั ิปค่นดไมดนิ ตศินเยกา”,ิด,ส,ป๓ตรประ์กรมชมุะาหชภไาาาทวไพ,ททิ ัน,๗ยธา๒์ มล๒๗ีนยั ๕เาก๖ชคุม๔ยี มภง,ใาt๒หhพ๕eมันa๖,่ธc๔์t๓i๒ve๕ก.nุม๖e๔ภtาพันธ์ ๒๕๖๔

72 นกเขาครวญ อาลัยกง่ิ ที่เคยเกาะ
หญา้ น�ำ้ ท่งุ ขุนหลวง

ชายท่แี อบซ่ อนตัวอยูห่ ลังหมูบ่ ้าน

“เราต้องท�ำอย่างไร กับ เพ่ือนสนิทสนมกัน ตราบใดที่ครู ผ่านเข้ามาเป็นประจ�ำ ก็ไม่เว้นโดน
คุณรัชชานนท์ ขน้ึ ไปหาเขาเลย องอาจไม่โวยวาย แสดงวา่ ทกุ อยา่ ง ต้ังข้อสงสัยว่าจะน�ำเช้ือโควดิ -๑๙
ม้ัย?” ค�ำถามสนทนาของภรรยา ยงั ปกติ ยงั ไงๆ เช้อื รา้ ยโควดิ -๑๙ ไม่ เขา้ หมูบ่ า้ น
ช่างดาว เจ้าหนา้ ที่ อสม. กบั ผู้ใหญ่ ถูกปลอ่ ยให้อยู่ตามลำ� พงั แนๆ่ ร้กู นั
บ้าน ท่ีก�ำลังวางแผนเคียงคู่กัน อยูว่ า่ โควิด-๑๙ เข้าไปละลายความ นับ ป ร ะ ส า อ ะ ไ ร กั บ คุ ณ
ท�ำงาน สกัดเช้อื ร้ายโควิด-๑๙ ไม่ สัมพันธ์คนในครอบครัว กีดกัน รัชชานนท์คนแปลกหน้า ที่เดิน
ใหล้ ่วงล้�ำเขา้ มาในหมู่บา้ น ความชิดใกล้ในทกุ ทาง มหี รอื เพอื่ น ทางเข้าออกหมู่บ้านวันละหลายๆ
กับเพ่อื นจะไมล่ ่วงรูต้ ักเตือนกัน คร้ัง และไม่มีใครรู้สถานท่ี พื้นท่ีท่ี
ยามน้ีใครๆ ก็รู้ เชือ้ ร้าย จะไปดว้ ย
อาศัยมากบั คน ลอยมากบั อากาศ วนั ทข่ี า่ วคราวเชอ้ื รา้ ยประเด
หายใจของคน เป็นเสมหะ น้�ำมูก ประดังใส่หม่บู า้ น ทง้ั คล่นื วทิ ยุ ทีวี คุ ณ รั ช ช า น น ท ์ เ ข ้ า อ อ ก
น�ำ้ ลาย หากโดนสัมผัสกนั กม็ ีความ สอ่ื ออนไลน์ เฟซบกุ๊ รวดเรว็ ฉับพลนั หมบู่ า้ นดว้ ยรถยนต์ จ๊ิปซซู กู ิ Vitara
เส่ยี งเกดิ ขนึ้ แล้ว จนสร้างความเครยี ดระแวดระวัง สดี ำ� ตดิ ฟลิ ม์ มดื ทบึ ลอ้ รถใหญด่ อก
ของคนในหม่บู า้ นไปทั่ว หนา นานนบั เดือน ก่อนเชอ้ื ร้าย
“ถามเพอ่ื นเขาดกู อ่ น เขาอยู่ โควดิ -๑๙ แรกๆ ชาวบ้านแม่ป๋าม
หา่ งกนั ไมม่ าก” ผู้ใหญบ่ า้ นเหมอื นมี ขนาดบุรุษไปรษณยี ์ส่ง ท่ีมีบ้านอยู่รมิ ถนน คิดว่าเป็นนกั
เย่ือใยเกรงอกเกรงใจ จดหมาย เคอร์รี่ (Kerry) รถส่ง ท่องเท่ียวมาพักที่โฮมสเตย์ของครู
พสั ดภุ ณั ฑท์ วี่ งิ่ เขา้ ออกหมบู่ า้ น หรือ องอาจ ป้ายทะเบียนบอกเป็นคน
ชาวบ้านบางส่วนต่างรู้ว่า แม้แต่รถเร่ขายของท่ีเปิดเพลงล่ัน จังหวดั อ่ืน
คุณรัชชานนท์ กับครูองอาจ เป็น

73ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

พอชาวบ้านเห็นการเข้า โรคจากเชอ้ื ไวรัส ช่างห่างไกลกัน คุณรัชชานนท์มีท่ีดินบน
ออกบ่อยๆ ก็เกิดความสงสัย ครู เหลือเกิน ไหล่เขาอยู่หนงึ่ แปลง ครูองอาจน่ี
องอาจบอกป้าเหน่งเจ้าของร้าน แหละแนะนำ� บอกให้ซอื้ เกบ็ ไว้ เฒา่
ค้าในหมู่บ้านคนเดียว ความเข้าใจ “เช้ือโรคบ้านีม้ ันมากับ ชะแรแก่ชราขึน้ มาจะได้ใช้อยู่อาศัย
ก็ปลิวไปหาทุกหลังคาเรอื นแล้ว เครอื่ งบิน” หนานแดงกับรถ มัวเดินทางเพลินๆ ค่�ำไหนนอนน่ัน
หมู่บ้านชนบทมีสายสัมพันธ์ภาย กระบะบโุ รทงั่ แวะซือ้ เอ็ม ๑๕๐ พูด ตอนเปน็ หน่มุ แขง็ แรงไมเ่ ปน็ ไร แก่
ในเป็นกลุ่มก้อนกลมเกลียว พัด ออกความเหน็ กับอ้ยุ เปยี ขึ้นมาจะอยู่ท่ีไหน เขาหวังดี หรือ
กระพือเร็วราวสายลม คนเข้าคน มองเห็นความต่างสักอย่างในตัว
ออกหมบู่ า้ น ใครทำ� อะไรที่ไหน ลว่ ง “เห็นว่ามันเลือกกินแต่คน เพ่ือน ถึงได้แนะนำ� อย่างนั้น มัน
รู้ถงึ กนั หมดปากต่อปาก ไม่ว่างเวน้ เฒ่ากับเด็กๆ เหมือนผีกระสือเลย นานมาแลว้ กวา่ สิบปี มาถงึ วันน้ี ก็
เล่าความหาสู่กัน เน่อ” อุ้ยเปียพูดด้วยน้�ำเสียงจรงิ จงั เห็นจะเป็นจริงอย่างครูองอาจว่า
“เฮากก็ วั๋ เฮาเฒา่ แลว้ เน่อ” อย่างน้อยมีกระท่อมน้อยๆ ไว้นง่ั ๆ
ตำ� แหนง่ หมบู่ า้ นราวฉากใน นอนๆ ปลูกกล้วย ปลูกผักหญ้าไว้
นิทาน ซอ่ นตวั อยู่ในหบุ เขาลึก รอย ความกลัวไมเ่ ลอื กวยั บ้าง กพ็ อได้อยู่ไดก้ ินแลว้
ต่ออ�ำเภอพร้าวกับอ�ำเภอเชียงดาว
แยกถนนทางหลวงลาดยางสู่ถนน อยา่ งนอ้ ยกม็ ที หี่ ลบซอ่ นตวั
ดินแคบๆ หายลึกเข้าไปในป่า ทาง ยามมีภยั มาเยอื นอย่างคาดไม่ถึง
ดินกรวดหินดีๆ นเี่ อง แผนที่ทาง
ไป เสิร์ชจากกูเกิลยงิ่ ชวนต่ืนตาตื่น ส า ย ต า ข อ ง น ก เ ห ย่ี ย ว ที่
ใจ เปน็ ไข่แดงอยกู่ ลางปา่ ห่างจาก ล่องหนเหนอื เวหาเหมือนรู้เห็น
ชายแดนพม่าราว ๖๐ กิโลเมตร คณุ รชั ชานนทม์ าสรา้ งกระทอ่ มหลงั
เสียงปืนใหญ่หน้าแล้งจากกอง เลก็ ๆ คงไปลอกเลียนแบบกระทอ่ ม
ก�ำลังไทใหญ่-เมียนมา เปิดฉากยิง ปกี ไม้ท่ีเฮอร์สกนิ คอลดเ์ วลล์ นัก
ใส่กันทุกปี เสียงปืนได้ยินชัดเจน เขยี นอเมรกิ นั ไปเชา่ อยเู่ พอื่ ผา่ นหนา้
มาก แต่กับเมืองอู่ฮั่นต้นตอก�ำเนิด หนาวในรฐั เมน ชว่ งเวลาฝกึ เขียนกบั
ฤดหู นาวอนั ยาวนาน ตอ้ งเตรยี มฟนื

74 ผไู้ ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

ไว้ข้ามผ่านความหนาว มันน่าตลก รถสามารถแล่นไปถึงกระท่อมได้ วนั หา่ งไกลความทกุ ขท์ นจากความ
ไม่น้อยท่ีนักเขียนอีกฝั่งทวปี คาด ทุกอย่างเสร็จสรรพเพียงไม่ก่ีเดือน เจรญิ แหง่ อารยธรรมสมัยใหม่ ช่าง
คะเนไม่ได้ว่าต้องใช้ฟืนสักก่ีท่อน ช่างเป็นเรอื่ งทน่ี ่าทึ่งมาก เป็นสถานท่ีที่น่านง่ั เขยี นหนงั สือ
ต้องไปถามเอากับชาวบ้านแถบ เสยี เหลอื เกนิ
นนั้ แล้วนกั เขียนใหญ่ก็ใช้เวลา สายตาคอลด์เวลล์ก็คงจะ
ตัดต้นไม้มาท�ำฟืนตอนกลางวัน เห็น ป่าดงดิบในช่วงปลายหน้าฝน จะไม่สมหวังดังต้ังใจอย่าง
กลางคืนเขยี นหนังสือ กลายเป็น หนา้ หนาวกำ� ลงั จะเร่ิมตน้ เปน็ ความ คอลด์เวลลว์ าดไว้ไดอ้ ย่างไร
ฉากเย้ายวนให้เด็กหนุ่มคนหนึ่ง งามหมดจดของหุบเขา ตระการตา
พลัดตกเข้าไปในฉากนัน้ ได้อย่างไร ด้วยใบไม้เขียวเป็นพรืด ต่อเนอ่ื ง เวลาผ่านไปครบเดือน รถ
นกั เขียนประสบความส�ำเร็จใน กันไปอย่างละเอียดอ่อน ยอดเขา มอเตอร์ ไซค์ส่งเสียงเคร่ืองปีนดอย
งานเขียนช่ือ Tobacco Road เนนิ เขาลูกเล็กลูกน้อยซ้อนทับกัน เสียงหนักๆ ดังมาไกลๆ ภรรยา
(ถนนยาสูบ) อย่างน่าอัศจรรย์ คณุ เป็นลอนคลื่น ยอดเขาหลายลูก ของช่างดาวนเี่ อง ใส่แมสก์ปิดหน้า
รัชชานนท์คงอยากคว้าความฝัน โด่งสง่าชีช้ ันเด่นข้ึนมาคล้ายครีบ มดิ ชิดทเี ดียว นอกจากหนา้ ท่ี อสม.
เชน่ นัน้ ไวบ้ ้างหรอก วนั ๆ น่ังจบั เจ่า ฝงู ปลาวาฬยักษ์ หอ้ มล้อมด้วยพุ่ม ของหมบู่ า้ นแลว้ ยงั ทำ� หนา้ ทเี่ กบ็ คา่
อยู่หน้าแป้นคีย์บอร์ด เรียบเรยี ง สวนล�ำไย มะม่วง ทิวไม้ป่าไผ่ ป่า ใชน้ ้ำ� ประปาภเู ขาดว้ ย
ประโยคอยคู่ นเดียวกลางดอยลกึ ซ้อนสลับกันอยู่ ต่อเนื่องเนินหนึ่ง
ไล่ถึงอีกเนิน สเี ขยี วเหมือนลายผืน “คุณรัชชานนท์อยู่คนเดียว
เขาร่วมมือกับช่างน�้ำประปา เส่ือในคลื่นลมสงบ นงิ่ สงบเงยี บ เนอะ” ภรรยาช่างดาวถาม
ของหมบู่ ้าน ดึงนำ้� ขึ้นมาใช้จากอา่ ง ไปท้ังหุบเขา เป็นเวิง้ ว้างหุบเขา
น้�ำของหมู่บ้านจนส�ำเร็จ ติดต่อ อันมีเสน่ห์น่าหลงใหล ไม่รบี ร้อน “ใช่ครับ เยอะมั้ยค่านำ�้
ช่างไฟฟ้าต่อสายไฟฟ้า ดึงไฟฟ้า เสียงนกนานาดังลั่นในตอนเช้าและ ประปาเดือนน้”ี
เขา้ มาจนสำ� เรจ็ เชน่ กนั มหิ นำ� ซำ้� ยงั เยน็ เรียกหนั กนั ราวกบั ออกมาจาก
ปรับปรุงถนนดินทางดินขน้ึ มา ให้ เรอื นรงั มเี วลามากมายทจี่ ะบนิ ขา้ ม “ไม่มากค่ะ เพงิ่ เข้าหน้า
ร้อน ๙๗ บาทคะ่ โควดิ นา่ กลวั คุณ
รชั ชานนท์เกบ็ ตัวเงียบเลยเน่อ”

“ครอู งอาจนา่ จะบอกแนเ่ ลย
ผมก็ป้องกันตัวเองด้วย ไม่ออกไป
ไหน ขังตัวเองอยู่ในบา้ นนแ่ี หละ”

“ชว่ ยๆ กนั เนอ่ นะคะ หมบู่ า้ น
เฮาจะไดป้ ลอดภัยกนั ทุกคน”

“ใช่ครบั ดูแลตวั เอง เทา่ กบั
ดูแลคนอื่น โรคร้ายชนิดน้ยี ังใหม่
มาก”

“น่ากลัวค่ะ ดูแลตวั เอง ชว่ ง
นี้ไม่ออกเดนิ ทางไปไหนกด็ นี ะคะ”

ค�ำทิง้ ท้ายปากค�ำของผู้ท�ำ
หน้าที่ อสม. ป้องกันหมู่บ้าน ท้ัง
ปราม ท้ังแนะนำ� กลมกลืนแนบ
เนยี นอยา่ งท่สี ดุ

บทความ 75

ศราวฒุ ิ ประทุมราช

๓๐ - ๔๐ ภาพ: transbordernews.in.th

ชาวบา้ นบางกลอย กบั สิทธมิ นุษยชน

‘วราวุธ’ ปฏเิ สธขา่ วเจ้าหนา้ ท่ีใชค้ วามรนุ แรงกับชาวบางกลอย ระบุการดำ� เนนิ งานทุกขน้ั
ตอนมกี ารบนั ทกึ ภาพเปน็ วดิ ีโอพรอ้ มส่งใหส้ ื่อ ยนั เรอ่ื งนี้ไม่เกี่ยวสิทธมิ นษุ ยชน๑
กรณกี ารอพยพชุมชนชาวกะเหรยี่ งบ้านบาง
กลอยจนเป็นท่ีมาของการจับกุมตัวชาวบ้าน ๒๒ คน๒

โดยรัฐบาลก�ำลังพิจารณาจัดหาท่ีอยู่ให้ใหม่ และนาย ภาพ: hilight.kapook.com

วราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากร

ธรรมชาติและสิง่ แวดล้อม ออกมาให้สัมภาษณ์

ส่อื มวลชนว่า “เรื่องน้ีไมเ่ กีย่ วกับสทิ ธมิ นุษยชน” น้ัน

จงึ ขอใช้โอกาสนอี้ ธิบายว่า เมื่อพูดถึงสิทธ-ิ ­

มนษุ ยชนน้ัน เราหมายความรวมถงึ สงิ่ จำ� เปน็ สำ� หรบั คน

ทกุ คนทต่ี อ้ งไดร้ บั ในฐานะทเี่ ปน็ คน เพอ่ื ทำ� ใหค้ นๆน้ัน มี นอกจากน้ี ชาวบา้ นบางกลอยยงั มสี ทิ ธมิ นษุ ยชน

ชวี ติ อยู่รอดได้และสามารถพัฒนาตนเองได้ ดังนัน้ ท่ดี นิ ท่ีสำ� คญั อีกอย่างน้อย ๒ ประการ กลา่ วคอื สทิ ธิในการ

ท�ำกินและท่ีอยู่อาศัยจึงเป็นสง่ิ จ�ำเป็นในการด�ำรงชวี ิต กำ� หนดวถิ ชี ีวิตตนเอง หรือ Self-Determination และ

ตามวถิ ีวัฒนธรรมส�ำหรับชนเผ่าพ้ืนเมืองหรือชาติพันธุ์ สทิ ธิในการเดินทางและเลอื กถนิ่ ทอี่ ยู่

กะเหร่ียงชาวบ้านบางกลอย และเป็นสิทธมิ นุษยชนขั้น

พื้นฐานที่ส�ำคัญในความเป็นมนุษย์ของชาวบางกลอย

ทุกคน

๑ ข่าวไทยรัฐออนไลน์, ๙ มีนาคม ๒๕๖๔ : https://www.thairath.co.th/news/politic/2046796)
๒ ๗ องค์กรสิทธิมนุษยชน ออกแถลงการณ์ร่วม ขอให้เจ้าหน้าที่ยุติยุทธการพิทักษ์ป่าต้นน้�ำเพชรและเคารพสิทธขิ องกลุ่มชาติพันธุ์

กะเหรี่ยงในพื้นที่บางกลอย-ใจแผ่นดิน, หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ ๖ มีนาคม ๒๕๖๔, https://www.bangkokbiznews.com/
news/detail/926026

76 ผ้ไู ถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

สิทธิในการกำ� หนดวถิ ีชวี ติ ตนเอง หรือ Delf-Determination๓

สิทธิในการก�ำหนดวิถีชวี ติ ตนเอง หรอื สิทธิใน
การก�ำหนดอนาคตตนเอง หรือในชือ่ อ่ืน เช่น สิทธิใน

การก�ำหนดใจตนเอง สิทธิในการก�ำหนดชะตากรรม
ตนเอง สทิ ธิในการก�ำหนดเจตจำ� นงตนเอง ฯลฯ นัน้ ดู
เหมือนจะเป็นส่ิงค่อนข้างใหม่ โดยเพ่งิ คุ้นเคยหลังจาก

ที่มีการรณรงค์ในเรื่องจังหวัดจัดการตนเอง หรอื การ ภาพ: news.trueid.net
พยายามเสนอร่างกฎหมายเชียงใหม่มหานคร ปัตตานี

มหานคร ฯลฯ ซึ่งเปน็ สว่ นหนง่ึ ของสิทธิในการก�ำหนด
อนาคตตนเอง แต่ในวงวิชาการนน้ั มีมานานแล้ว นาน
กว่าการก่อต้ังองค์การสหประชาชาติเสียอีก กอปรกับ

การพยายามในการเปดิ กระบวนการสนั ตภิ าพขน้ึ ในภาค เวลาประมาณ ๕ – ๑๒ ปี การพกั ฟ้ืน คือการปล่อยพนื้ ท่ี
ใต้ แนวคดิ เร่อื งสทิ ธิในการกำ� หนดอนาคตตนเอง จึงเปน็ ท้ิงไวเ้ ฉยๆ ตลอดระยะเวลา ๑๒ ปี ธรรมชาติจะเยียวยา
สง่ิ ทท่ี กุ ฝา่ ยจะตอ้ งรู้ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ เจา้ หนา้ ทขี่ องรฐั รกั ษาผืนดนิ มอบความอุดมสมบรู ณ์และพืชพรรณ จน
เพราะมผี ลทางกฎหมายระหว่างประเทศก�ำกับไว้ด้วย พ้ืนที่ไร่ซ่ึงเคยราบเตียนกลับมาชอุ่มชุ่มชน้ื เป็นผืนป่า
เขียวขจีอกี คร้ัง๔
หากจะใหค้ ำ� จำ� กดั ความสน้ั ๆ เขา้ ใจงา่ ยๆ สามารถ
อธบิ ายได้ว่า สทิ ธิในการกำ� หนดวถิ ีชีวิตตนเอง คอื สิทธิ สิทธมิ นุษยชนของชาวบางกลอยต้องการเลือก
ของประชาชนในการมีอิสระที่จะตัดสินใจเลือกสถานะ วถิ ีชวี ิตกลุ่มตนเองด้วยการท�ำเกษตรกรรมแบบด้ังเดิม
ทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ของ คอื ทำ� ไรห่ มนุ เวยี น สทิ ธินีต้ อ้ งไดร้ บั ความคมุ้ ครองจากรฐั
ตนเอง ชาวบา้ นบางกลอยเปน็ ชาตพิ นั ธก์ุ ะเหรี่ยงทอ่ี าศยั เน่ืองจากประเทศไทยไดร้ บั รองกตกิ าระหวา่ งประเทศ วา่
และทำ� มาหากนิ ในปา่ แกง่ กระจานกอ่ นทจ่ี ะมกี ารประกาศ ดว้ ยสทิ ธทิ างเศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม-ICESCR๕
ใหแ้ กง่ กระจานเปน็ อทุ ยานแหง่ ชาติ วิถชี ีวติ ของชาตพิ นั ธ์ุ (ตอ่ ไปจะใช้ ICESCR เมอ่ื กลา่ วถงึ กตกิ าระหวา่ งประเทศ
กะเหร่ียง คือการท�ำไร่หมุนเวยี น โดยไม่ตัดต้นไม้ใหญ่ ว่าด้วยสิทธทิ างเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม) และ
แต่จะถางป่าเพ่ือท�ำข้าวไร่และปลูกพืชผักต่างๆ ในพ้ืนที่ กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธพิ ลเมืองและสิทธิ
จ�ำกดั ส�ำหรับตนเองและครอบครัว ภมู ปิ ัญญาในการท�ำ ทางการเมือง - ICCPR ที่มีบทบัญญัติให้รัฐภาคีต้อง
ไรห่ มนุ เวียนเปน็ วิถแี หง่ การอนรุ กั ษ์ เปน็ การใชพ้ นื้ ทเ่ี พาะ ปกป้อง(Respect) คุม้ ครอง(Protect) และทำ� ใหท้ กุ คน
ปลูกในชว่ งเวลา ๑ ปี จากนั้นหมนุ เวยี นจากท่หี นง่ึ ไป ไดร้ บั สทิ ธิ(Fulfill) ตามทก่ี ำ� หนดไว้ในกตกิ าและกฎหมาย
ยังอีกทห่ี นึง่ เพอ่ื ให้พื้นท่ีเดิมได้พักฟน้ื และสะสมแร่ธาตุ สทิ ธมิ นุษยชนระหว่างประเทศ
อาหารในดนิ โดยวงจรในการหมุนเวียนผลดั เปลย่ี น ใช้

๓ สทิ ธิในการกำ� หนดอนาคตตนเอง (Self-Determination Right), ชำ� นาญ จันทรเ์ รอื ง, อา้ งในหนังสอื พมิ พ์กรงุ เทพธุรกิจ https://
www.bangkokbiznews.com/blog/detail/641360 , ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐

๔ ไร่หมุนเวียน, มิง่ ขวญั รัตนคช, เว็บไซต์ The Cloud : https://readthecloud.co/rotation-farming
๕ กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธทิ างเศรษฐกิจสังคมและวัฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and

Cultural Rights – ICESCR) กตกิ าระหวา่ งประเทศว่าด้วยสิทธพิ ลเมอื งและสทิ ธิทางการเมือง (International Covenant oc Civil
and Political Rights - ICCPR)

สิทธิในการเดนิ ทางและเลือกถน่ิ ทีอ่ ยู่ภาพ: news.trueid.net 77ผไู้ ถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔
ภาพ: www.thairath.co.th
ชาวบ้านบางกลอยมีสิทธิในการจะไปไหนมา ได้ หากวา่ สทิ ธิในทอี่ ยอู่ าศยั ไมส่ ามารถเปน็ จริงและดแู ล
ไหนได้อย่างเสรีและสามารถเลือกถิน่ ท่ีอยู่ได้ตาม รกั ษาไว้โดยกลมุ่ ตา่ งๆ ในสงั คม สทิ ธิดงั กลา่ วไมส่ ามารถ
บทบัญญตั ทิ ี่ได้รับการรับรองไว้ใน ICESCR การไลร่ ื้อ ตอ่ รอง หรือถกู แทรกแซงอยา่ งผดิ กฎหมายจากประเดน็
และเผาหมู่บ้านของชาวบ้านในปี ๒๕๕๓-๒๕๕๔ และ เร่ืองความเป็นสว่ นตวั ครอบครวั เคหสถาน”
บังคบั ขับไล่ให้ออกจากถ่ินทเ่ี คยอยเู่ ดมิ เป็นการละเมิด
ICESCR อย่างร้ายแรง เพราะสิทธิในท่ีอยู่อาศัย เป็น นอกจากนคี้ ณะกรรมการฯ ยังมีความเห็นเพิ่ม
สิทธิขั้นพ้ืนฐานของมนุษย์ และต้องตีความว่ามีความ เติมอีกว่า ไม่ควรมีการตีความสิทธิในท่ีอยู่อาศัยท่ี
สัมพันธ์กับสิทธิอ่ืนๆ ด้วย โดยคณะกรรมการสิทธิ เพยี งพอโดยตคี วามแคบๆ เทา่ กบั การมที อี่ ยอู่ าศยั ซงึ่
ทางเศรษฐกิจสังคมและวัฒนธรรม ซ่ึงเป็นกลไกตาม มีแต่เพียงหลังคาหรอื ท่ีอยู่อันเป็นของใช้ประจ�ำชนดิ
ICESCR มีความเห็นท่ัวไป หรอื ค�ำวนิ ิจฉัยว่า สิทธิใน หนึ่ง สทิ ธิขอ้ นี้ควรจะเปน็ สทิ ธิในการมที อี่ ยอู่ าศยั ท่ีให้
ท่ีอยู่อาศัยไม่สามารถ “จะได้รับการพิจารณา แต่เพียง ความปลอดภัย มคี วามสงบ และมีศักด์ศิ รี ซ่ึงเหมาะ
อยา่ งเดยี วโดยไมพ่ จิ ารณารว่ มกบั สทิ ธิมนษุ ยชนขอ้ อน่ื ๆ สมอย่างนอ้ ยดว้ ยเหตุผล ๒ ข้อ
ที่ปรากฏในกติการะหว่างประเทศ ว่าด้วยสิทธพิ ลเมือง
และสิทธทิ างการเมือง และสิทธทิ างเศรษฐกิจ สังคม ข้อแรกคือ สิทธิในท่ีอยู่อาศัยเก่ียวข้องกับ
และวัฒนธรรม และอนุสัญญาอ่ืนๆ ที่บังคับใช้ร่วมกับ สิทธิมนุษยชนข้ออื่นๆ และหลักการข้ันพ้ืนฐานท่ี
กตกิ าฯ ๒ ฉบับนี”้ ๖ กติกาฉบบั น้กี �ำหนดไว้ รวมทง้ั แนวคิดเร่ือง “ศักดศ์ิ รี
ของมนุษย์” ซึ่งสิทธอิ ่ืนๆ ในกติกาได้กล่าวไว้ ค�ำว่า
คณะกรรมการฯ ได้บันทึกและมีข้อสังเกตไว้ “เคหสถาน” ควรได้รับการตีความเพื่อการพิจารณา
ว่า “เพื่อให้การใช้สิทธอิ ื่นๆ บังเกิดผลโดยสมบูรณ์ ในวธิ ีการต่างๆ และท่ีส�ำคัญท่ีสุดคือ สิทธิในที่อยู่
เชน่ เสรภี าพในการแสดงความคิดเห็น เสรีภาพในการ อาศัยควรจะไดร้ บั ประกนั ส�ำหรบั บุคคล โดยไม่คำ� นึง
สมาคมกับผู้อื่น (เช่น ส�ำหรับผู้เช่าและคนกลุ่มอื่นๆ) ถึงรายได้หรอื ที่มาของปจั จยั ทางเศรษฐกิจ
เสรภี าพในการเลือกถ่ินฐาน และสทิ ธิในการมีสว่ นรว่ ม
ในการตดั สนิ ใจเชิงสาธารณะ เปน็ ส่งิ ที่ไมส่ ามารถกระทำ� ขอ้ ทสี่ อง คอื การอา้ งองิ ถงึ บทบญั ญตั ขิ อ้ ท่ี ๑๑
(๑) จะต้องไมค่ ำ� นึงถงึ แต่เพยี งตวั เคหสถานหาก แต่
ต้องค�ำนึงถึงการมที อ่ี ย่อู าศยั ทเี่ หมาะสมดว้ ย๗

๖ ความเห็นท่ัวไปของคณะกรรมการสทิ ธทิ างเศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม ในการประชมุ คร้ังท่ี ๖ ของปี ค.ศ.๑๙๙๑
๗ กตกิ าระหวา่ งประเทศวา่ ดว้ ยสทิ ธิทางเศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม ขอ้ ๑๑ (๑) รฐั ภาคแี หง่ กตกิ านรี้ บั รองสทิ ธิของทกุ คนในมาตรฐาน

การครองชพี ทเ่ี พียงพอสําหรับตนเองและครอบครัว ซง่ึ รวมถึงอาหาร เครอื่ งนุ่งห่ม และท่ีอย่อู าศัยท่ีเพยี งพอ และสภาพการครอง
ชีพทีด่ ขี ึ้นอย่างต่อเนอ่ื ง รฐั ภาคีจะดําเนินขั้นตอนทเ่ี หมาะสมเพื่อประกันการทําใหส้ ทิ ธิน้เี ปน็ จริง โดยรับรองความสาํ คญั อยา่ งแทจ้ รงิ
ของความร่วมมือระหวา่ งประเทศ บนพน้ื ฐานของความยินยอมโดยเสรี ( ๒) รฐั ภาคแี ห่งกตกิ านี้ รับรองสทิ ธขิ ั้นพ้ืนฐานของทกุ คนที่
จะปลอดจากความหิวโหย โดยจะต้องดําเนินมาตรการโดยเอกเทศ และโดยความร่วมมือระหว่างประเทศ รวมท้ังโครงการเฉพาะซึ่ง
จาํ เปน็

78 ผู้ไถ่ ฉบบั ท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

โดยขอบเขตของสิทธิ ภาพ: transbordernews.in.thการประกอบอาหาร ให้ความ
ในที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมน้ัน ร้อน แสงสว่าง สุขภัณฑ์ การ
สามารถตคี วามใหค้ รอบคลมุ ถงึ ซกั ล้าง ท่เี กบ็ อาหาร ทที่ ิง้ ขยะ ท่ี
การครอบครองได้หลายรูปแบบ ระบาย น�้ำและบริการฉกุ เฉิน ส่งิ
ทงั้ การเชา่ ทอ่ี ยอู่ าศยั (ทงั้ ของสว่ น เหล่านจี้ ะต้องเหมาะสมท่ีจะเปิด
ตวั หรือของรฐั ) สหกรณเ์ คหสถาน โอกาสใหผ้ อู้ ยอู่ าศยั ไดแ้ สดงออก
การเช่าซื้อ การท่ีเจ้าของอยู่เอง ซึ่งเอกลักษณ์ของวัฒนธรรม
บา้ นพกั ฉกุ เฉนิ หรอื การตงั้ ถนิ่ ฐาน และความหลากหลายของท่ีอยู่
อย่างไม่เป็นทางการ รวมท้ังการ อาศัย กิจกรรมท่ีจัดขึน้ เพ่ือการ
ครอบครองทด่ี นิ หรือทรพั ยส์ นิ ไม่ พัฒนาหรอื ความทันสมัย ควร
ว่าจะเป็นที่อยู่อาศัยแบบใดก็ตาม จะประกันได้ว่าจะไม่ท�ำให้ผู้อยู่
ผู้อยู่ควรจะมีความม่ันคงในการ อาศัยต้องสูญเสียส่ิงท่ีเก่ียวข้อง
เป็นผู้ครอบครองระดับหนง่ึ ซึ่ง กับวัฒนธรรมของพวกเขา ใน
จะรับประกันสิทธิในท่ีอยู่อาศัย ขณะเดยี วกนั พวกเขามสี ง่ิ อำ� นวย
และคุ้มครองจากการถูกขับไล่ การถูกรบกวนและการ ความสะดวกทจี่ ำ� เป็น ทนั สมัย และเหมาะสมในเวลา
คุกคามอื่นๆ โดยเป็นหน้าที่ของรัฐภาคีสมาชิกในอัน เดียวกัน
ท่ีจะใช้มาตรการท่ีก่อให้เกิดความมั่นคงทางกฎหมาย นอกจากนี้ คณะกรรมการฯ ยังมีค�ำวินิจฉยั
ต่อบุคคลท่ีครอบครองท่ีอยู่อาศัยดังกล่าวทั้งในฐานะ เก่ียวกับการบังคับไล่ร้ือออกจากท่ีอยู่อาศัยด้วยว่า
บุคคล และครัวเรือนโดยทันที รวมท้ังให้ค�ำปรึกษา การบงั คับ ไล่รอื้ ออกจากทอ่ี ยู่อาศัยเปน็ การกระท�ำทขี่ ัด
เป็นประโยชน์แก่บุคคลท่ีเผชิญปัญหาเรือ่ งการถูกขับ ต่อกติกาฉบับน้ี ยกเว้นการขับไล่ในสถานการณ์ท่ีเป็น
ไล่ด้วย ท่ีอยู่อาศัย ท่ีเหมาะสมจะต้องประกอบด้วย ขอ้ ยกเวน้ และเปน็ ไปตามหลกั การของกฎหมายระหวา่ ง
เครอื่ งอ�ำนวยความสะดวกบางประการท่ีจ�ำเป็นแก่ ประเทศ โดยคณะกรรมการฯ ตีความค�ำจ�ำกัดความ
สุขภาพ ความปลอดภัย ความสะดวกสบายและ ค�ำว่า การบังคับ ไล่รื้อ หมายถึง การโยกย้ายอย่าง
โภชนาการ รวมถึงการได้ใชท้ รพั ยากรธรรมชาตแิ ละ ถาวรหรือชั่วคราว โดยขัดต่อความประสงค์ของบุคคล
ทรัพยากรร่วม น้ำ� สะอาดท่ีใช้ด่มื ได้ พลังงานท่ีใช้ใน ครอบครวั หรือชมุ ชน ออกจากบ้านหรือที่ดินที่พวกเขา
อยอู่ าศยั โดยทพ่ี วกเขาไมม่ บี ทบญั ญตั ิ หรือการคมุ้ ครอง
ภาพ: www.khaosod.co.th จากกฎหมายท่ีเหมาะสมใดๆทัง้ สิน้ การหา้ มการบังคบั
ขับไล่มิอาจจะใช้ได้กับการไล่ร้ือโดยการใช้อ�ำนาจตาม
กฎหมาย และอยู่ในขอบเขต หรอื บทบัญญัตขิ องกตกิ า
ระหว่างประเทศวา่ ดว้ ยสิทธมิ นุษยชน
คณะกรรมการไดก้ ล่าววา่ การบังคบั ไล่รอ้ื ก่อให้
เกดิ การละเมดิ สทิ ธิทก่ี ำ� หนดไว้ในกตกิ าระหวา่ งประเทศ
วา่ ดว้ ยสทิ ธิทางเศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม นอกจาก
นน้ั การบังคับไล่รือ้ อาจจะเป็นการละเมิดสิทธพิ ลเมือง

79ผู้ไถ่ ฉบับท่ี ๑๑๕ : มกราคม - เมษายน ๒๕๖๔

และสิทธิทางการเมืองด้วย เช่น สิทธิในการด�ำรงชีวติ กลุ่มใหญ่ รัฐภาคีจะต้องมีการปรกึ ษาหารือกับผู้ท่ีจะได้
สิทธิในความปลอดภัยของบุคคล สิทธิในการไม่ถูก รับผลกระทบจากการขับไล่ ท�ำการส�ำรวจหาลู่ทางอ่ืน
แทรกแซงความเป็นส่วนตัว ครอบครัวและเคหสถาน เพื่อหลีกเล่ียงการบังคับหรือใช้ให้น้อยท่ีสุด ควรจะมี
และสิทธิในการใชป้ ระโยชน์ในส่งิ ทเ่ี ป็นเจ้าของ การแก้ไขตามกฎหมายใหแ้ กผ่ ทู้ ตี่ อ้ งไดร้ บั ผลกระทบจาก
ค�ำสั่งขับไล่ รัฐภาคีจะต้องดูว่าบุคคลที่ถูกขับไล่จะได้รับ
“รัฐเองจะต้องไม่กระท�ำการบังคับไล่รอ้ื และ ค่าชดเชยส�ำหรับทรัพย์สมบัติที่เสียไปส�ำหรับท้ังบุคคล
ต้องประกันว่ามีการใช้กฎหมายบังคับที่คัดค้านมิให้ และทดี่ ินท่ีได้รบั ผลกระทบจากการขบั ไลน่ ี้
องค์การของรฐั หรอื บุคคลทส่ี ามทำ� การบงั คบั ไลร่ ้ือ”
“การขับไล่ไม่ควรจะท�ำให้บุคคลไร้ท่ีอยู่หรอื
ท้ายทสี่ ุด คณะกรรมการฯ ไดก้ ล่าววา่ ก่อนทจี่ ะ อยู่ในภาวะท่ีสิทธิมนุษยชนของพวกเขาจะถูกละเมิด
มีการขับไล่ใดๆ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ เม่ือเก่ียวข้องกับคน ได้ ในขณะท่ีผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการขับไล่มิอาจ
จะช่วยตนเองได้ รัฐภาคีจะต้องใช้มาตรการท้ังหลาย
ภาพ: www.matichon.co.th ที่เหมาะสม และใช้ประโยชน์มากที่สุดของทรัพยากร
ท่ีมีอยู่ ในการประกันว่าผู้ที่ถูกขับไล่จะมีท่ีอยู่อาศัย
เพียงพอในที่อ่ืน มีการตั้งถนิ่ ฐานใหม่ในท่ีดินที่
สามารถท�ำการเพาะปลูกได้ผล ในกรณีที่สามารถจะ
จดั หาให้ได”้

จะเหน็ ไดว้ า่ กรณีชาวบา้ นบางกลอยทก่ี ำ� ลงั เปน็ ปญั หาการจัดการโดยรฐั ดว้ ยการโยกยา้ ยจากทท่ี ำ� กนิ น้ี
เปน็ ปญั หาเกย่ี วขอ้ งกบั สทิ ธมิ นษุ ยชนในหลายๆ ดา้ น ทร่ี ฐั ไทยตอ้ งมคี วามละเอยี ดออ่ นในการจดั การ แมจ้ ะอา้ ง
เหตผุ ลตามกฎหมายและความมัน่ คง แต่ในมมุ ของสทิ ธิมนุษยชนระหวา่ งประเทศ รฐั ไทยต้องตอบประชาคม
โลก และคณะกรรมการสทิ ธิทางเศรษฐกจิ สงั คม และวฒั นธรรมให้ไดว้ า่ กำ� ลงั ดำ� เนินการอยา่ งเปน็ ขนั้ เปน็ ตอน
เพอื่ ใหช้ าวบา้ นบางกลอยมสี ว่ นรว่ มในการโยกยา้ ยถิ่นฐานทส่ี ง่ ผลกระทบตอ่ อตั ลกั ษณข์ องชาตพิ นั ธ์ุ และตอบ
คำ� ถามให้ไดว้ ่า กลมุ่ ทีม่ คี วามหลากหลายทางอตั ลักษณ์ ภาษา ความเชื่อ และวฒั นธรรมก็สามารถอยู่ร่วมกนั
ในสังคมได้อย่างมศี กั ดิศ์ รขี องความเป็นมนษุ ย์สบื ไป

ใบสมคั รสมาชิก / ส่ังซ้ือ วารสาร “ผู้ไถ”่

ฉบับที่ ๑๑๐ ฉบับที่ ๑๑๑ ฉบับท่ี ๑๑๒ ฉบบั ที่ ๑๑๓ ฉบับท่ี ๑๑๔

หรเปือ็นเเปพน็ รเาพะร"าเะจน"ใ"จ" เม่อื “โลก" ปนเปื้อน เราต่างมีแสงสว่าง โลกยงั คงงดงาม "อำ� นาจนยิ ม"
ยาปฏิชวี นะ (Antibiotic) ในตวั เอง เพียงเราไม่ทงิ้ ใคร? สังคมไทย ในยุคเปลีย่ นผ่าน
ไว้ข้างหลัง

ชอื่ -สกลุ ...................................................................................... อาย.ุ ............. การศกึ ษา ................................

อาชีพ / องค์กร...................................................................................................................................................

ท่ีอยู่ ..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................... รหสั ไปรษณีย์ ..............................

โทรศพั ท.์ ............................................... โทรสาร................................ E-Mail ..................................................

สมาชิกวารสาร “ผูไ้ ถ”่ สมาชกิ ใหม่ ตอ่ อายสุ มาชกิ รหสั ...........................................

ระยะเวลา ๑ ปี (๓ ฉบับ) ๑๕๐ บาท ๒ ปี (๖ ฉบับ) ๓๐๐ บาท

สมคั รสมาชิก มากกว่า ๒ ปี กรณุ าระบจุ ำ� นวน ................................................................................................

ส่ังซอ้ื วารสาร “ผไู้ ถ”่ ฉบบั ที่ ..........................................................................................................................

ขอรว่ มสนบั สนุนการจดั พิมพว์ ารสาร “ผู้ไถ่” เป็นจำ� นวนเงนิ ............................................................................

รวมจำ� นวนเงิน ............................. บาท (.....................................................................................................)

ช�ำระโดย   ธนาณัติ สั่งจ่ายในนาม “ปริญดา วาปีกัง” ปณ. สทุ ธสิ าร ๑๐๓๒๑
  โอนเขา้ บญั ชี ในนาม “คณะกรรมการคาทอลกิ ฯ แผนกยุติธรรมและสันต”ิ
  ธนาคารกสกิ รไทย สาขาหว้ ยขวาง บัญชีออมทรัพย์ เลขที่บัญชี ๐๘๔-๒-๐๗๖๓๙-๒

(กรุณาส่งสำ� เนาการโอนเงินมาตามทอี่ ยขู่ า้ งลา่ งน้ี หรือส่งส�ำเนาเอกสารทางโทรสาร ๐ ๒๖๙๒ ๔๑๕๐)

ฝา่ ยเผยแพร่เพือ่ การมีสว่ นร่วม คณะกรรมการคาทอลกิ เพื่อการพฒั นาสงั คม แผนกยตุ ธิ รรมและสันติ (ยส.)
๑๑๔ (๒๔๙๒) ซ.ประชาสงเคราะห์ ๒๔ ดินแดง กรงุ เทพฯ ๑๐๔๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๒๗๕ ๗๗๘๓, ๐ ๒๒๗๗ ๔๖๒๕
โทรสาร ๐ ๒๖๙๒ ๔๑๕๐ เวบ็ ไซต์: www.jpthai.org อเี มล: [email protected]

ขอขอบคุณ

ผสู้ นับสนุน การจดั ทำ� วารสาร “ผไู้ ถ”่ ฉบับท่ี ๑๑๕

ขอพระเจา้ ทรงอำ� นวยพรแด่ท่าน

หอสมุดวทิ ยาลยั แสงธรรมฃ ๓๐๐ บาท
ส�ำนักงานคณะกรรมการสิทธมิ นุษยชนแหง่ ชาติ ๑๕๐ บาท
นายแพทย์คำ� นวณ อ้งึ ชูศกั ด ์ิ ๑,๐๐๐ บาท
ศนู ยอ์ บรมคริสตศาสนธรรม ระดับชาติ จ.นครปฐม ๓๐๐ บาท
คุณพอล แมร่ี สวุ ิช สวุ รุจพิ ร ๓๐๐ บาท
ส�ำนักวทิ ยบรกิ ารฯ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครปฐม ๑๕๐ บาท
มลู นิธิบ้านมารีนา จ.เชยี งใหม่ ๑๕๐ บาท
ภราดาพีระนนั ท์ นมั คณิสรณ์ ๓๐๐ บาท

“ใจเขา ใจเรา ใจแผน่ ดิน”

กบั การเผชิญปั ญหาใหญอ่ ีกระลอกหน่ึง
ของชาวกะเหร่ยี งบางกลอย