6 TURKCE ETKINLIK CEVAP

6. Sınıf Yapısı Bakımından Kelimeler

Etkinlik 247

5. Aşağıdaki açıklamalardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına ise “Y”
yazınız.

a. D “Ayrılık” kelimesi yapısı bakımından türemiş bir kelimedir.

b. Y “İlkbaharda ağaçlar çiçek açar.” cümlesinde basit, türemiş, birleşik kelime örneği
vardır.

c. D “Fakirlik temiz yaşamaya engel değil.” cümlesinde altı çizili kelime türemiştir.

d. Y “Dayım bizi köfteciye götürdü.” cümlesi basit yapılı kelimelerden oluşmuştur.

e. D “Karadeniz en fazla yağışı sonbaharda alır.” cümlesinde birden fazla birleşik kelime
vardır.

f. D “Bulmacayı Esra’yla beraber çözdük.” cümlesinde altı çizili kelime türemiş yapılıdır.

g. Y “Okuyabilmek için odadaki ışık yetersizdi.” cümlesinde altı çizili kelime basit yapı-
lıdır.

h. Y “Vatandaş hâlinden memnun görünmüyor.” cümlesinde altı çizili kelime birleşik ya-
pılıdır.

6. GECELEYİN

Geceleyin karanlıkta Geceleyin karanlıkta

Suya attım ben sesimi Gülümsedim buluta ben

Türkü oldu birdenbire Saçlarına düşen yağmur

Denizinden geçen gemi Gökkuşağı oldu birden

(Ülkü Tamer)

Yukarıdaki şiiri oluşturan kelimeleri yapısına göre (basit, türemiş ve birleşik) uygun ku-
tucuklara yazınız.

Basit Türemiş Birleşik

suya geceleyin birdenbire
attım karanlıkta gökkuşağı
ben geçen
sesimi gülümsedim
türkü düşen
oldu yağmur
denizinden birden
gemi
buluta
saçlarına

250

6. Sınıf Yapısı Bakımından Kelimeler KKT - 47 

1. Yapım eki almamış ve başka bir kelimeyle bir- 4. Kanımı adadım çelenk yerine,
leşmemiş kök hâlindeki kelimelere basit, kök I
durumundaki kelimelere yapım eki getirilerek
oluşturulan yeni anlamlı kelimelere türemiş, iki Çelik taşıyorum bilek yerine,
ayrı kelimenin birleşmesiyle yeni bir kavramı kar- II
şılayan kelimelere de birleşik kelimeler denir.
İçimde kaynayan yürek yerine,
Buna göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili keli- III
melerden hangisinin yapısı ayraç içinde yanlış
verilmiştir? Yanardağ taşıyan bir askerim ben!
IV
A) Kalabalıkta ne yapacağımızı şaşırdık. (Türemiş)
(Zeki Karaağaçlı)
B) Kitaplarımız birer emek ürünüdür. (Basit)
Bu dizelerdeki numaralanmış sözcüklerden
C) Bu güzel havada biraz yürüyelim mi? (Basit) hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?

D) Annem akşama karnıyarık yapacak. (Birleşik) A) I. B) II. C) III. D) IV.

2. Ben Anadolu’yum! 5. Aşağıdaki sözcükler yapısına göre sınıflandırılır-
Yıllar yılı susuz kaldım, yıllar yılı aç... ken bir yanlışlık yapılmıştır.

Şükrederek kalktığım sofralarımda Basit Türemiş Birleşik

Ya soğan ekmek bulunur yahut bulamaç... 1. Adak 4. Türkçe 7. Anayurt
(Yavuz Bülent Bakiler) 2. Sakin 5. Sinek 8. Başkent
3. Tavşan 6. Avcılar 9. Gökyüzü
Bu dörtlükteki altı çizili sözcüklerin yapıları
aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiş- Buna göre numaralanmış sözcüklerden han-
tir? gileri yer değiştirirse yanlışlık giderilmiş olur?

A) Türemiş – Birleşik – Basit A) 1 – 5 B) 3 – 6
B) Birleşik – Birleşik – Basit C) 5 – 8 D) 1 – 6
C) Birleşik – Basit – Türemiş
D) Basit – Türemiş – Türemiş

3. I. Adamın ne kadar açıkgöz olduğunu anladı. 6. “Yayınevimiz eğitim dünyasının yıldızıdır.” cümle-
II. Ceketini duvardaki askıya bıraktı. sindeki kelimelerden hangisi türemiş yapılıdır?
III. Sözleriyle en yakın arkadaşını incitti.
IV. Öğretmenim her türlü imkânı bize sundu. A) yayınevimiz B) eğitim
C) dünyasının D) yıldızıdır
Numaralanmış cümlelerin hangisinde birleşik
kelime kullanılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

251

8. ÜNİTE

YAZIM KURALLARI

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
“Da, De”nin Yazımı
“Ki”nin Yazımı
“Mı, Mi”nin Yazımı

Birleşik Kelimelerin Yazımı
Kısaltmaların Yazımı
Sayıların Yazımı

Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Kazanımlar

➢➢ T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.

6. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

➤➤ Cümle büyük harfle başlar.
• Hafta sonu bahçede kahvaltı yaptık.

➤➤ Dizeler büyük harfle başlar.

• Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

(Mehmet Akif Ersoy)

➤➤ Özel adlar büyük harfle başlar.
a. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar.
• Mustafa Kemal Atatürk, Cahit Sıtkı Tarancı, Orhan Veli Kanık vb.
b. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.
• Kaymakam Semih Bey, Sayın Prof. Dr. İlber Ortaylı, Kemal Paşa vb.
c. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.
• Pamuk, Farfara, Boncuk vb.
d. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.
• Türk, Oğuz, Alman vb.
e. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
• Türkçe, İngilizce, Özbekçe vb.
f. Devlet adları büyük harfle başlar.
• Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri vb.
g. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
• Tanrı, Allah, Cebrail, Zeus vb.
h. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
• Merkür, Venüs, Halley vb.
i. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.
• Afrika, Güneydoğu Anadolu, İstanbul, Kızılay vb.
j. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
• Dolmabahçe Sarayı, Çankaya Köşkü, Ankara Kalesi, Galata Köprüsü vb.
k. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Reyhanlı Lisesi vb.
l. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
• Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Anneler Günü vb.
m. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
• Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, İlk Çağ, Lale Devri vb.
n. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
• Hatay künefesi, Maraş dondurması, Urfa ciğeri vb.
o. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
• 29 Ekim 1923 Pazartesi günü, Ceviz Festivali 11 Ekim’de başlayacak.

254

6. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 48

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki büyük harflerin kullanıldığı yerlere ait kurallarla bu kuralların uygulandığı
cümleleri oklar yardımıyla eşleştiriniz.

Din ve mitoloji ile ilgili Öğretmenler Günü’nde 1
a özel adlar büyük harfle öğretmenimize sürpriz
yapacağız.
başlar.

b Millet, boy, oymak adları Millî Eğitim Bakanlığı ye- 2
büyük harfle başlar. ni sistemle ilgili açıklama
yaptı.

Kurum, kuruluş ve kurul Şüphesiz ki Allah adaleti 3
c adlarının her kelimesi bü- emretti.

yük harfle başlar.

d Yer adları büyük harfle 12. yüzyılda Kayılar Ana- 4
başlar. dolu’ya geçmiş.

Ulusal, resmî ve dinî
bayramlarla anma ve Cilalı Taş Devri’nde sera-
e kutlama günlerinin adları mik sanatı başlamış. 5

büyük harfle başlar.

Tarihî olay, çağ ve dönem Öğretmenimiz Bahçe- 6
f adları büyük harfle baş- lievler’de kiralık daire
bakıyor.
lar.

255

6. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 48

2. Aşağıdaki cümlelerde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yapılan yazım yanlışlarını dü-
zelterek doğrularını altlarına yazınız.

a. İstanbul 29 mayıs 1453 salı günü fatih sultan mehmet tarafından fethedildi.
İstanbul 29 Mayıs 1453 Salı günü Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedildi.

b. Türk tarih kurumu, gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yönergesi sonucu kuruldu.
Türk Tarih Kurumu, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yönergesi sonucu kuruldu.

c. Kilis 7 aralık üniversitesinde öğretim görevlisiymiş.
Kilis 7 Aralık Üniversitesinde öğretim görevlisiymiş.

d. Bilim Çocuk dergisi bu ayki ekinde Atatürk posteri veriyor.
Bilim Çocuk Dergisi bu ayki ekinde Atatürk posteri veriyor.

e. Aşısını yaptırmak üzere pamuğu her ay veterinere götürürüz.
Aşısını yaptırmak üzere Pamuk’u her ay veterinere götürürüz.

f. Mars, dünya ile en yakın konumuna 31 Temmuz 2018 Günü erişecek.
Mars, Dünya ile en yakın konumuna 31 Temmuz 2018 günü erişecek.

g. Son günlerde Antep Fıstığının fiyatında ciddi miktarda yükselme oldu.
Son günlerde Antep fıstığının fiyatında ciddi miktarda yükselme oldu.

3. Aşağıdaki cümlelerin bazılarında büyük harfler yanlış yazılmıştır. Yanlış yazılanların
başındaki kutucuklara “Y”, doğru yazılanların başındaki kutucuklara “D” yazınız.

1 Y Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal?

2 Y Öğretmenimiz Emine hanım öğrencileriyle piknik düzenledi.

3 D Kaplumbağa Terbiyecisi Osman Hamdi Bey’in eseridir.

4 Y Teyzesinin geleceği haberini alınca Dünyalar onun oldu.

5 D Ömer Seyfettin Millî Edebiyat Dönemi yazarlarındandır.

6 D Van kedisi, gözleri mavi veya kehribar rengi olabilen bir kedi ırkıdır.

7 Y Talim ve terbiye kurulu başkanlığı konuyla ilgili açıklama yaptı.

8 D Doğu Karadeniz Bölgesi’ne en fazla yağış ilkbaharda düşer.

256

6. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 48

4. Aşağıda verilen kelimelerle görsellerden yararlanarak iki farklı cümle kurulacaktır. Bu
kelimelerin yazımını göz önünde bulundurarak cümleleri tamamlayınız.

a deniz

Öğleden sonra deniz dalgalı Annesi ile Deniz alışverişe
olur. çıktılar.

b pamuk

Bu seneki pamuklar çok ve- Evin sevimli kedisi Pamuk bü-
rimli. tün gün uyudu.

c gül Mutfakta Gül Hanım
Anneme bir demet gül aldım. çalışıyordu.


d kaş

Çocuğun gözü ve kaşı karay- Tatilimizi Antalya’nın Kaş ilçe-
dı. sinde geçirdik.

257

6. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler KKT - 48 

1. Aşağıdakilerin hangisinde büyük harflerin kul- 4. Hatay Büyükşehir Belediyesinin, ekim ayında
lanımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? I II

A) Meryem bu yaz İngilizce kursuna yazılacakmış. Antakya’da Künefe festivali düzenleyeceği
III IV
B) Kırım Özerk Cumhuriyeti ile ticari ilişkiler ge-
lişti. bildirildi.

C) Çıplak gözle görülebilen kısa periyotlu tek yıl- Bu cümlede numaralanmış bölümlerden han-
dız halleydir. gisinin yazımı yanlıştır?

D) Elif bebek 21 Ağustos 2015 günü dünyaya gel- A) I. B) II. C) III. D) IV.
di.

2. Bosna Hersek’in Mostar şehrini tam ortadan bö- 5. 1. Sabahleyin Ali Bey ve eşi Semra Hanım kah-
I II valtıya gelecek.

len Neretva Nehri’nin üzerindeki yaşlı bir yapıdır 2. İstanbul Boğazı, Karadeniz ile Marmara Deni-
III zi’ni birbirine bağlar.

Mostar köprüsü. 3. Lale devri, Osmanlı tarihinde 1718-1730 yılla-
IV rını kapsar.

Bu cümlede numaralanmış bölümlerden han- 4. Köpeğim Minnoş hastalanınca onu veterinere
gisinin yazımı yanlıştır? götürdük.

A) I. B) II. C) III. D) IV. Numaralanmış cümlelerden hangisinde yazım
yanlışı vardır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

3. (I) Yakın zamana kadar keşfedilen ötegezegen- 6. Aşağıdakilerin hangisinde büyük harflerin kul-
lerin tamamı samanyolunda yer alıyordu. (II) lanımıyla ilgili yanlışlık yapılmamıştır?
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesinden yıldız
fizikçileri, geçtiğimiz günlerde bunların dışında A) Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı tüm yurt-
da ötegezegenler keşfetti. (III) Keşfedilen ötege- ta coşkuyla kutlandı.
zegenlerin Dünya’ya 3,8 milyar ışık yılı uzaklıkta
olduğu açıklandı. (IV) Bu gezegenlerin boyutları- B) Türk Dil Kurumu, Türkçenin geliştirilmesi için
nın Ay ile Jüpiter’in boyutları arasında değiştiği 12 Temmuz 1932’de kuruldu.
belirtildi.
C) Mustafa Paşa emrindeki birliklerle Kayseri’ye
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han- doğru yola çıktı.
gisinde büyük harflerin yazımıyla ilgili yanlışlık
yapılmıştır? D) İstanbul’un fethiyle Orta çağ sona erip Yeni
çağ başlamıştır.
A) I. B) II. C) III. D) IV.

258

6. Sınıf “Da, De”nin Yazımı

“Da, De”nin Yazımı

➤➤ Dilimizde “da, de”nin iki görevi bulunmaktadır:

1. Bağlaç Olan “da, de”
➤➤ Her zaman ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz.
• Ben de seni özledim.
➤➤ Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar.
• Babası da geldi annesi de.
➤➤ Hiçbir zaman “ta / te” biçiminde yazılmaz.
• Oğluma dolap da alırım, kitap da alırım.
➤➤ “Ya” sözcüğüyle birlikte kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Sen ya da ben ona yardım edelim.

2. Hâl Eki Olan “-da, -de”
➤➤ Her zaman bitişik yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur.
• Eşyalarım evde kalmış.
➤➤ Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar.
• Saat 12.00’de okulda olmalıyım.
➤➤ Ünsüz benzeşmesi kuralına uyarak “-ta / -te” biçiminde yazılabilir.
• Sepette iki kilo elma var.

Etkinlik 49

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde “da / de”nin yazımı doğruysa “D”, yanlışa “Y” yazınız.

a D Tezgâhta iri iri karpuzlar bulunmaktaydı.
b Y Nazlı her akşam babasını kapı da bekler.
c Y Sabaha karşı üç buçukda cep telefonu çaldı.
d D Her yıl baharda doğa derin uykusundan uyanır.
e D Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var.
f Y Program sunucusu canlı yayın da fenalık geçirdi.
g D Yazarın öyküleri de en çok satanlar listesindeymiş.
h Y Otelin oda servisinden hiçte memnun kalmadık.
i Y Bu kitabı özellikle kursda kullanmak için aldık.

259

6. Sınıf “Da, De”nin Yazımı

Etkinlik 49

2. Aşağıda “da / de”nin yanlış yazıldığı cümlelerin başındaki kutucukları işaretleyiniz.

Cümleler
1 ✓ Her gece rüyasın da bu garip adadan kurtulduğunu görürdü.
2 Gençken küçük bir Anadolu kasabasında otururduk.
3 ✓ Yaşlanınca dağ başın da bir kulübeye yerleşir.
4 Annem bahçeye gelince yavru kediyi ona da gösterdim.
5 ✓ Belki öteki kitaplarda konuşacak, üzüntülerini dile getirecekti.
6 Günün birinde yalnız başına kalacağını düşünürdü.
7 Dedem hafta sonu bizi kır gezisine de götürecek.
8 ✓ İş çıkışı durak da yarım saat kadar dolmuş bekler.
9 Ay sonunda okulumuzda şiir dinletisi düzenlenecek.
10 ✓ Künefenin yanında dondurmada çok iyi gider.
11 ✓ İşleri uzayınca arkadaşı Burak’da kalmışlar.
12 Bizim kentte bayram yeri, bildim bileli aynı yerde kurulur.

3. Aşağıdaki hikâyede yazımı yanlış olan “da, de”leri yuvarlak içine alınız.

Bir zamanlar Çin’de bilgeliğinin, ülkesini bir güneş gibi aydınlattığı, zekâsı ve zenginli-
ğine kimsenin ulaşamadığı bir hükümdar yaşardı. Bir gün veziri üzgün bir hâl de yanına
geldi ve “Yüce hükümdarım!” dedi. “Siz ülkemiz de en yüce insansınız, yaşamımızın
efendisisiniz. Ülke de yolculuk ederken ne duydum biliyor musunuz? Her yer de insanlar
size şükrediyorlardı. Fakat kimi insanlar sizin hakkınızda konuşuyor, kararlarınızıda eleş-
tiriyorlardı. En güçlüden daha güçlü olan sizin gibi bir hükümdarın ülkesinde böyle bir
başkaldırı nasıl olabilir?” Hükümdar vezirini gülümseyerek dinledi ve “Krallığımdaki her
insan gibi sizler için de neler yaptığımı biliyorsun.” dedi. “Yedi ülke de benim denetimim
de. Benim yönetimimdeki bu ülkeler gelişti ve zenginleşti. Bu yedi ülkedeki insanlar beni
adaletimden dolayı seviyor. Tamamen haklısın. Birçok şey yapabilirim. Kentlerimin kapı-
larınıda kapatabilirim, bir kısmını kentlerimdende sürebilirim. Öyle yada böyle onları yola
getiririm. Fakat yapamayacağım bir şey de var. Halkımın ağzını kapatamam. Asıl önemli
olan kimi insanların benim hakkımda kötü şeyler söylemeleri değil, benim onlar için ger-
çekten iyi olan şeyleri yapmam.”

260

6. Sınıf “Da, De”nin Yazımı KKT - 49 

1. Bağlaç olan “da/de” hiçbir zaman “ta/te” şeklin- 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ayrı yazıl-
de yazılmaz oysa hâl eki olan “-da/-de” ünsüz ması gereken “da/de” bitişik yazılmıştır?
benzeşmesi kuralına bağlı olarak “-ta/-te” şek-
linde yazılabilir. Örneğin “Dersi sınıfta işledik.” A) Buralarda baraj suları altında kalacakmış.
cümlesinde “-da/-de” hâl eki olduğundan ünsüz B) Otobüste sürekli ağlayan bir bebek vardı.
benzeşmesi kuralına bağlı olarak “-ta/-te” şek- C) Çantamda bir paket kurabiye olacaktı.
linde yazılmıştır. “Törene bizim sınıf da katıldı.” D) Ders notlarım sende kalmış olmalı.
cümlesinde ise “da/de” bağlaç olduğundan “ta/
te” şeklinde yazılmamıştır. 5. Mağaza vitrinlerindeki mankenleri bilirsiniz. Hepsi
güler yüzlüdür, içlerin de pek de güzelleri vardır
Buna göre aşağıdakilerden hangisinde boş bı- I II
rakılan yer “da/de” ile tamamlanırsa “-ta/-te”ye
dönüşmez? ama dilleri olmadığı için soğukturlar. Onlar her
ne kadar insan benzeri iseler de insanları güzel
A) Ufuk - - - - bir gemi görünüyor.
III
B) Doktor Hanım ilaç - - - - yazmış.
yapan, sıcak yapan dildir. Ama her dil değil, dilin
C) Tek kuruş bile kalmadı cep - - - -. de tatlısı olmalı.

D) Saat beş - - - - meydanda buluşalım. IV

2. I. Bir ağaçta gül de biter, diken de. Bu parçada numaralanmış “de”lerden hangisi-
II. Düşenin dostu olmaz hele bir düş de gör. nin yazımı yanlıştır?
III. Düşmanın karınca ise de hor bakma.
IV. Gammaz olmasa tilki pazar da gezer. A) I. B) II. C) III. D) IV.

Numaralanmış atasözlerinden hangisinde
bitişik yazılması gereken “-da, -de” ayrı yazıl-
mıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. Her konuda olduğu gibi Türk halk kültürü ko- 6. Uzakda, aya çok yakın bir yerde,
nusundada kayıtsız kalmayan Mustafa Kemal I II
Atatürk, gerek çeşitli bölgelerde yaptığı konuş-
maların da gerekse uygulamaların da bu konunun Çılgın ve muhteşem harabeler de,
önemini vurgulayarak bir milletin sağlam temeller III
üzerinde yükselebilmesi için folklorun yaşaması
gerektiğini ima etmiştir. Büyük sükûtların fırtınası var.
(Ahmet Hamdi Tanpınar)
Bu cümlede “da/de”nin yazımıyla ilgili kaç ta-
ne yanlışlık vardır? Numaralanmış bölümlerden hangisi veya han-
gileri yanlış yazılmıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve III D) II ve III

261

6. Sınıf “Ki”nin Yazımı

“Ki”nin Yazımı

➤➤ Türkçede yazımına göre iki farklı “ki” bulunmaktadır:

1. Bağlaç Olan “ki”
➤➤ Genellikle ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz.

• Spor yap ki sağlıklı yaşa. (Cümleleri birbirine bağlamış.)
➤➤ Kalıplaşmış olduğu için bitişik yazıldığı birkaç istisnası mevcuttur.

• Sanki, illaki, mademki, belki, oysaki, halbuki, çünkü, meğerki. (Bu kelimeleri akılda tutmak için kelimelerin
ilk harflerini “SİMBOHÇaM” şeklinde kodlayabiliriz.)

➤➤ Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Öğretmenimiz geldi mi ki?

2. Ek Olan “-ki”
➤➤ Kendisinden önce gelen kelimeye bitişik yazılır.

• Yarınki pikniğe herkes katılacak.
• Benim kemerim siyah, babamınki kahverengi.

Etkinlik 50

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan “ki”leri yazım kuralına göre inceleyiniz. Doğru yazıldığı
cümlelerin başına “D”, yanlış yazıldığı cümlelerin başına “Y” yazınız.

Cümleler
1 D Seni öyle bir göresim geldi ki...
2 Y Gözün mangalda ki sucuklarda olsun.
3 Y Memnun kalmış olmalıki yine bizi tercih ediyor.
4 D Zihnindekileri aktarabilse hiçbir sorun kalmayacak.
5 Y Deki; şüphesiz Allah adaleti, iyiliği emretti.
6 D Derdini söyle ki derman bulasın.
7 D Annemin yemekleri öyle lezzetli ki parmağını yersin.
8 Y Yolda ki taşları yolun kenarına taşıdılar.

262

6. Sınıf “Ki”nin Yazımı

Etkinlik 50

2. Aşağıda “ki”lerin yanlış yazıldığı cümlelerin başındaki kutucukları işaretleyiniz.

Cümleler
1 Farz edelim ki bir adada mahsur kaldın.
2 ✓ Madem ki kimseye güvenmiyorsun, kendi işini kendin gör.
3 Ziyaretine gelecektim gel gör ki işleri yoluna koyamadım.
4 ✓ Senki Arap atına binmiş bir çocuksun, midilliden mi korkacaksın?
5 Öyle bir gün gelir ki kalbini kırdıklarından tek tek özür dilersin.
6 ✓ Hava bozuldu oysa ki piknik planımız vardı.
7 Halbuki mahalledeki herkes her konuda ona akıl danışırdı.
8 Belki zamanla bu işe alışacaksın, nereden biliyorsun?
9 ✓ Öyle bir konuştuki sanki karşımızda Atatürk vardı.
10 Okuldaki meseleleri eve, evdekileri okula taşımayalım.
11 ✓ Yanlışa “yanlış” diyebilmek için illa ki onun başımıza gelmesini bekleriz.
12 ✓ Biz onun aç olduğunu düşünüyoruz meğer ki o çayını bile içmiş.
13 Bugün her zamanki gibi muhteşem görünüyorsun.
14 ✓ Bu ülkede ki apartmanlar Türk mimarisine çok benziyor.
15 ✓ Bizim ki buranın yemeklerini o kadar özlemişki anlatamam.

3. Aşağıdaki hikâyede yazımı yanlış olan “ki”lerin altını çiziniz.

Bir zamanlar bir fare vardı. Bu fareki kedi korkusundan sürekli endişe içinde yaşardı.
Büyücünün biri faredeki bu korkuyu gördü. Fareye acıdı ve onu bir kediye dönüştürdü.
Farenin kedi olmaktan mutlu olacağını ve içinde ki korkuyu atacağını düşünmüştü. Hâlbu
ki bu defa da fare, köpekten korkmaya başladı. Büyücü pes etmedi. Faredeki cesareti
çıkarmak istiyordu. Bu kez de onu bir kaplana dönüştürdü. Kaplan olan fare kalbindeki
korkuyu yine yenemedi. Bu defa da avcıdan korkmaya başladı. Büyücü baktıki ne ya-
parsa yapsın farede ki korku son bulmayacak, pes etti. Fareyi eski hâline çevirdi ve ona
dediki,
— Sen cesaretsiz ve korkak birisin ki. Bu fare yüreği olduğu müddetçe kimse sana yar-
dım edemez.

263

6. Sınıf “Ki”nin Yazımı KKT - 50 

1. Türkçede yazılışına göre iki farklı “ki” vardır. Bun- 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bitişik ya-
lardan biri ek olan “-ki”, diğeri bağlaç olan “ki” zılması gereken “ki” ayrı yazılmıştır?
olarak karşımıza çıkar. Ek olan “-ki” kendisinden
önce gelen kelimeye bitişik yazılır. Bağlaç olan A) Bilinmelidir ki Atatürk sorunlara akılcı ve bilim-
“ki” ise iki ayrı cümleyi birbirine bağlar ve ayrı ya- sel çözümler üretmiş.
zılır. Bu ikisini birbirinden ayırmak için cümleden
çıkarıldıklarında anlamın bozulup bozulmadığına B) Adamın başı her vakit ki gibi yukarıda, göğsü
bakılır. ise ilerideydi.

Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisin- C) Nice güzel insan vardır ki dilleri yüzünden se-
de “ki”nin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? vilmezler.

A) Sizinkiler yarın geleceklerinin haberini salmış. D) Siz beni dinlemek ve bana inanmak istemedi-
niz ki...
B) Dizlerimdeki rahatsızlık bir türlü geçmedi.

C) Sen ki tuttuğunu koparan bir delikanlısın.

D) Yolcular devamlı kollarında ki saate bakıyor.

2. (I) Oyalardaki bitki ve çiçekler, kadınlar tarafın- 5. 1. Senin ki can da benim ki patlıcan mı?
dan bir anlatım dili olarak kullanılır. (II) Bu bitki 2. Âlemin ağzı torba değil ki büzesin.
ve çiçeklerle kadınlar gönlündekini dışa vurur. 3. Kimin ki bağı var, yüreğinde dağı var.
(III) İlginç olan bir başka yön varki oyayı daha da 4. Sarımsak yemedim ki ağzım koksun.
önemli kılar. (IV) O da oyanın çocukluktan yaşlılı-
ğa kadar farklı evreler geçiren bir kadının yaşadığı Numaralanmış atasözlerinden hangisinde
tüm bu dönemlerdeki düşünce farklılıklarını sim- “ki”nin yazımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?
gelemesidir.
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
gisinde “ki”nin yazımı yanlıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde boş bırakı- 6. Bağlaç olan “ki” ayrı yazılırken ek olan “-ki” ken-
lan yere getirilecek olan “ki” ayrı yazılır? disinden önceki sözcüğe bitişik yazılır.

A) Umarım - - - - ikimiz gayet iyi anlaşacağız. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde
B) Ustaya aklında - - - - soruları sormak istiyor. “ki” yanlış yazılmıştır?
C) Sonra - - - - yıllarda mesleğinde yükseldi.
D) Evrende - - - - her şey hareket hâlindedir. A) Yemekle ilgili o kadar çok deyimimiz var ki.
B) Bunca lezzetten nasıl vazgeçilebilir ki zaten?
C) Yazıkki okuma bilmeyenlerin elindeydi kitap.
D) Yüzündeki siyah lekelerden hep şikâyetçiydi.

264

6. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı

“Mı, Mi”nin Yazımı

➤➤ Gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına
uyar.

• Dolapta soğuk su var mı?
• Sen de mi bizimle geleceksin?

➤➤ Kendisinden sonra gelen ekler, “mı, mi”ye bitişik olarak yazılır.
• Akşamları kitap okur musun?
• Güler misin, ağlar mısın?

➤➤ Sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Bahar geldi mi içim mutluluk dolar. (Zaman)
• Tatlı mı tatlı bir kız çocuğuydu. (Pekiştirme)
• Kapıyı açınca onu karşımda bulmayayım mı! (Şaşırma)
• Bu sözleri ben mi söylemişim. (Reddetme, inkâr)

Not: Olumsuzluk eki “-ma, -me” daralınca “-mı, -mi” şeklini alır. Bu ekle “mı, mi” soru edatı karıştırılmamalıdır.

• Niçin buraya gelmiyorsun? (Olumsuzluk eki)
• Yarın bize gelecek misin? (Soru edatı)

Etkinlik 51

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Soru edatı “mi”nin yazımıyla ilgili aşağıdaki açıklamaları okuyunuz. Doğru olanların
sonuna “D”, yanlış olanların sonuna “Y” yazınız.

Açıklamalar D
1 Gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır.

2 Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar. D

3 Sonrasında gelen eklerden ayrı yazılır. Y

4 Pekiştirme görevinde kullanıldığında bitişik yazılır. Y

5 Öncesinde gelen kelime veya eklerden ayrı yazılır. D

6 Sorudan başka görevlerde kullanıldığında bitişik yazılır. Y

265

6. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı

Etkinlik 51

2. Aşağıdaki cümlelerde “mi”nin yazımına dikkat ediniz. Bu cümleleri yazım kurallarına
uygun olarak yeniden yazınız.

İnsanlık öldümü? Yüzüme bak mıyormusun?
a İnsanlık öldü mü? g Yüzüme bakmıyor musun?

Çocuk mıyım ben? Kış geldimi eve kapanır.
b Çocuk muyum ben? h Kış geldi mi eve kapanır.

Güzelmi güzel bahar sabahı! Yeşilmi yeşil bir top gördün mü?
c Güzel mi güzel bahar sabahı! i Yeşil mi yeşil bir top gördün mü?

Okuyor mu yuz? Ararmı, aramazmı bilemem.
d Okuyor muyuz? j Arar mı, aramaz mı bilemem.

Yardım etmez olurmuyum? Okula gelmiyor misin?
e Yardım etmez olur muyum? k Okula gelmiyor musun?

Sarı mısarı saçları vardı. Sen demi geldin?
f Sarı mı sarı saçları vardı. l Sen de mi geldin?

3. Aşağıda “mı, mi”nin yanlış yazıldığı cümlelerin sonundaki kutucukları işaretleyiniz.

Cümleler ✓
a Akşam erken uyudunmu sabah erken uyanırsın. ✓
b Yarın güneş doğdu mu uzun mu uzun bir yolculuğa çıkacağız. ✓
c Beyaz gömleğe mavi kravatmı taksam, kırmızı kravatmı?
d Bu kadar problemi çözebileceğine inanıyor musun? ✓
e Yemeğe davet edersiniz de ben gelmez olurmuyum?
f Düzenli ders çalıştım mı sınavı kazanabilir miyim?
g Krallık unvanınla beni korkutacağını mı sandın?
h Yoruldunmu söyle ki bir gölgede dinlenelim.

266

6. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı KKT - 51 

1. “Kitap okudun mı hayal gücün gelişir.” cüm- 4. I. Yemeğe hep beraber gelmiyorlar mıymış?
lesinde “mı, mi”nin yazımıyla ilgili aşağıdaki II. Onu her yerde ararken evimde bulmayayımmı!
kurallardan hangisine uyulmamıştır? III. Sinemaya mı gideceksin yoksa tiyatroya mı?
IV. Hatırladın mı çocukken yüzdüğümüz dereyi?
A) Kendisinden önceki kelimeden ayrı yazılır.
B) Ünlü uyumlarından etkilenir. Numaralanmış cümlelerden hangisinde “mi”
C) Kendisinden sonra gelen eklere bitişik yazılır. soru edatının yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapıl-
D) Soru anlamı taşımasa da ayrı yazılır. mıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yazımı doğ- 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mı, mi”nin
rudur? yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır?

A) Uzunmu uzun bir seyahate çıksak mı ki? A) Ödemeyi nakit mi yapacaksınız, kredi kartıyla
B) Uzun mu uzun bir seyahate çıksak mi ki? mı?
C) Uzun mu uzun bir seyahate çıksak mı ki?
D) Uzun muuzun bir seyahate çıksak mi ki? B) Hayatta en güvendiğin insandan şüphe miedi-
yorsun?

C) Onu şu ana kadar dedikodu yaparken gördün-
mü?

D) Düzenli olarak kendinize vakit ayırabiliyor mu
sunuz?

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “mı, mi” 6. (I) Uykusuz geçen uzun mu uzun gecelerin üzeri-
soru edatı kullanılmıştır? ne yaklaşık on saatlik uyku çekmişti. (II) Gözlerini
yavaş yavaş açtığında kıyıya yanaşmış gemileri
A) İlaçlarını niçin düzenli kullanmıyorsun? görmesin mi! (III) Derin uykudan uyandımı böyle
B) Dersi neden daha dikkatli dinlemiyorsun? olurdu ara sıra. (IV) O yüzden “Acaba yine rüya mı
C) Ne zamandan beri buraya gelmiyorsun? görüyorum?” kuşkusuna kapıldı bir an için.
D) Adınızı ve soyadınızı lütfeder misiniz?
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
gisinde “mı, mi”nin yazımı yanlıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

267

6. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı

Birleşik Kelimelerin Yazımı

➤➤ Birleşik kelime oluştururken kelimelerden hiçbiri anlam değişikliğine uğramaz ve kelimelerde herhangi bir ses
olayı meydana gelmezse bu kelimeler ayrı yazılır. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam
değişmesine uğrar ya da kelimelerde herhangi bir ses olayı meydana gelirse bu kelimeler bitişik yazılır.

• kayın + ana kaynana
• keşif + etmek
• cuma + ertesi keşfetmek Ses olayı
• imam + bayılmak
• soğuk + kanlı cumartesi Bitişik yazılır.
• keçi + boynuz
imambayıldı

soğukkanlı Anlam değişmesi

keçiboynuzu

• dikkat + etmek dikkat etmek
• hasta + olmak
• köpek + balık hasta olmak
• çörek + ot
• kuru + fasulye köpek balığı Ayrı yazılır.
• bal + arı çörek otu

kuru fasulye

bal arısı

Etkinlik 52

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki kelimelerle yazım kuralına dikkat ederek birleşik kelimeler oluşturunuz.

a karga burun kargaburnu

b ateş böcek ateş böceği

c gece kondu gecekondu

d teşekkür etmek teşekkür etmek

e af etmek affetmek

f uçak savar uçaksavar

268

6. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı

Etkinlik 52

2. Aşağıdaki kelimeleri bir araya getirerek anlamlı birleşik kelimeler oluşturunuz. Bu ke-
limeleri yazılışlarına göre tablodaki uygun sütuna yerleştiriniz.

hasta pancar faresi pazar burnu

olmak gök rengi kayıp bozan

kuşağı ertesi balığı etmek yemiş

böceği ton kahve sonu dana

ipek hafta his tarla kuru

şeker oyun olmak

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

• kaybolmak • hasta olmak
• ton balığı
• pazartesi • kuru yemiş
• hafta sonu
• danaburnu • ipek böceği
• tarla faresi
• gökkuşağı • şeker pancarı

• kahverengi

• oyunbozan

• hissetmek

269

6. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı KKT - 52 

1. Birleşik kelimeler bitişik ve ayrı olmak üzere iki şe- 4. (1) Uluabat Gölü’nde her şey; renkler, balıkla-
kilde yazılır. Birleşme sırasında kelimelerden her rın lezzetleri, kuş seslerinin karıştığı sessizlik,
ikisi veya ikincisi anlam değişikliğine uğradığında havanın kokusu farklıdır. (2) Gölü çevreleyen ker-
bitişik, hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişik- vansaray, kilise, cami ve eski tarz köy evleriyle
liğine uğramadığında birleşik kelimeler ayrı yazılır. zaman da farklılaşır buralarda. (3) Şehir hayatında
en son ne zaman duyduğumuzu bile hatırlayama-
Bu açıklamaya göre aşağıdaki altı çizili birle- dığımız güler yüzlü, sıcak kanlı bir “hoş geldiniz”,
şik kelimelerden hangisinin yazımı yanlıştır? yabancı olduğunuzu unutturur bir anda. (4) Ardın-
dan, sıcacık bir çayın ya da buz gibi bir köpüklü
A) Ozan kırda gördüğü uğur böceğini çok sevdi. ayran bütün gününüzü mutlu geçirmek için iyi bir
neden olabilir.
B) Kuru üzümün faydaları saymakla bitmez.
Bu metinde numaralanmış cümlelerden hangi-
C) Kahvaltıdan önce bir bardak kuşburnu içer. sinde bitişik yazılması gereken birleşik kelime
ayrı yazılmıştır?
D) Seyahatlerinde havayolunu kullanır.

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. 1. Görüşmemiz boyunca senden hiç söz etmedi. 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ayrı
2. Bahçeyi sulayınca topraktan dana burnu çıktı. yazılması gereken birleşik sözcük bitişik ya-
3. Tekneyle dolaşırken dev bir kılıç balığı gördük. zılmıştır?
4. Erzurum’da yapılan takılarda oltu taşı kullanılır.
A) Öğretmenimizin şık bir dolmakalemi var.
Numaralanmış cümlelerden hangisinde bitişik B) Güzel günlerin yakın olduğunu hissediyorum.
yazılması gereken birleşik sözcük ayrı yazıl- C) Yalıçapkınılar çoğunlukla su kıyılarında yaşar.
mıştır? D) Çocukken ablamlarla birlikte beştaş oynardım.

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

3. Birleşik kelime oluştururken kelimelerde herhangi 6. Aşağıdaki birleşik kelimelerden hangisinin ya-
bir ses olayı meydana gelmezse bu kelimeler ayrı, zımı yanlıştır?
herhangi bir ses olayı meydana gelirse bu kelime-
ler bitişik yazılır. A) Aslanağzı B) Yerçekimi
C) Cankurtaran D) Yapboz
Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala uyul-
mayarak yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Sabah kahvaltısını iyi yapmalısın.

B) Annemin yaptığı sütlaç enfesti.

C) Evlatlıktan red edeceğini söylüyor.

D) Sık sık ortalıktan kaybolur mu?

270

6. Sınıf Kısaltmaların Yazımı

Kısaltmaların Yazımı

➤➤ Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmalarında her kelimenin ilk harfi büyük olarak yazılır.
• TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
• TDK (Türk Dil Kurumu)

Not: Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan
kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
➤➤ Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır. Bu kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

• m (metre), cm (santimetre), g (gram), kg (kilogram), l (litre) vb.
➤➤ Kısaltılan kelime veya kelime grubu özel ad, unvan veya rütbe ise büyük harf; cins isim ise küçük harfle başlar.

• Alm. (Almanca), Fatih Mah. (Fatih Mahallesi), Dr. (Doktor), çev. (çeviren), ed. (edebiyat) vb.
➤➤ Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunması esas alınır.

• cm’yi, kg’dan, mm’den vb.
➤➤ Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.

• TRT’den, TDK’ye, THY’yi vb.
➤➤ Kısaltması büyük harflerle yapılan ancak kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu

esas alınır.
• UNESCO’ya, NATO’dan, TÜBİTAK’ın vb.
➤➤ Sonunda nokta bulunan kısaltmalarda noktadan sonra kelimenin okunuşu esas alınır ve kesme işareti ile ayrıl-
maz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs işaretinin okunuşuna göre
yazılır.
• Alm.dan, kr.un, vb.leri, m²ye (metrekareye) vb.

Etkinlik 53

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki kelime veya kelime gruplarının kısaltmalarını yazınız.

a Türk Silahlı Kuvvetleri TSK d Albay Alb.

b Türk Hava Yolları THY e Sokak Sok.

c Millî Eğitim Bakanlığı MEB f Kilometre km

271

6. Sınıf Kısaltmaların Yazımı

Etkinlik 53

2. Aşağıda bazı kısaltmalar ek alarak yazılmıştır. Doğru yazılanların sonundaki kutucuk-
lara “D”, yanlış yazılanlara “Y” yazınız.

1 TBMM’nde Y 11 ABD’nden Y
2 ÇUKOBİRLİĞ’E Y 12 RTÜK’e D
3 İng.’yi Y 13 cm³e D
4 FİSKOBİRLİK’de Y 14 g’dan D
5 ASELSAN’da D 15 kg’den Y
6 TÜSİAD’ın D 16 LGS’ye D
7 THY’nin D 17 UNESCO’ya D
8 TDK’dan Y 18 TL’nın Y
9 AGİK’in D 19 TÜBİTAĞ’ın Y
10 m²’lik Y 20 BDT’ye D

3. Aşağıdaki cümlelerde kısalmalarda veya kısaltmalara getirilen eklerin yazımında yan-
lışlık yapılmıştır. Bu yanlışlıkların altını çizerek doğrusunu karşılarına yazınız.

a Önümüzdeki günlerde AA’na muhabir alımı yapılacakmış. AA’ya
b Düğünde takılan takılar 100 g.dan fazla geldi. g’dan
c Kardeşim 2012 yılında İTÜ’nden mezun oldu. İTÜ’den
d DSİ’nden tarıma hayat verecek projeler açıklandı. DSİ’den
e E.G.M.’nin yeni reklam filmi beğeni topladı. EGM’nin
f Sude bir yılda 10 kg.dan fazla kilo almış. kg’dan
g Yıl sonunda ötv’de indirim yapılması planlanıyor. ÖTV’de
h Ösym’nin bugün sınav sonuçlarını açıklaması bekleniyor. ÖSYM’nin
i ABD’DEN ülkemize üst düzey yetkililer geldi. ABD’den
j Pek çok genç iş bulmak için işkura başvuru yaptı. İŞKUR’a

272

6. Sınıf Kısaltmaların Yazımı KKT - 53 

1. Aşağıdaki kısaltmalardan hangisine getirilen 4. 1. BOTAŞ’ın dört yeni projesi kamuoyuyla payla-
ekin yazımında yanlışlık yapılmıştır? şıldı.

A) Sabahat ablam yaklaşık on yıldır KKTC’de ika- 2. Son zamlardan nasibini alan sütün l.si 2
met ediyor. TL’den 3 TL’ye çıktı.

B) Almanya’ya taşınan Suat birkaç ayda Alm.yi 3. TDK’den Türkçenin düzgün kullanımına ilişkin
sökmüş. açıklama geldi.

C) Altının g’ı önümüzdeki günlerde 200 TL’yi aşa- 4. NATO’ya üye olan ülkeler Avrupa’da olağa-
bilir. nüstü toplandı

D) TBMM’den geçen kanunla KDV’de artış ola- Numaralanmış cümlelerden hangisinde kısalt-
cak. maların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ile Sosyal 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kısaltma-
Güvenlik Kurumu ve Sosyal Sigortalar Kurumu ların yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
hizmet dökümü sorgulanmaktadır.
A) Kavşağı 100 m geçip ikinci ışıklardan sağa
Bu cümlenin kısaltmalar kullanılarak dü- dön.
zenlenmiş şekli aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir? B) Kasada bozuk olmayınca 25 kr.u veremedi.
C) Amcamın satın aldığı arsa 600 m²’ye yakınmış.
A) TC kimlik No’su ile SGK ve SSK hizmet dökü- D) Okula yaya gittiğinden 5 km’lik yol yürüyor.
mü sorgulanmaktadır.

B) T.C. kimlik No.sı ile SGK ve SSK hizmet dökü-
mü sorgulanmaktadır.

C) TC kimlik No.su ile sgk ve ssk hizmet dökümü
sorgulanmaktadır.

D) T.C. kimlik No.su ile SGK ve SSK hizmet dökü-
mü sorgulanmaktadır.

3. Aşağıdaki küçük harfle yapılan kısaltmalardan 6. Aşağıdakilerden hangisinde unvan veya rüt-
hangisinin açılımı yanlış verilmiştir? belerin kısaltması yanlış verilmiştir?

A) Alm. (Almanya) B) yy. (Yüzyıl) A) Arş. Gör. Ayşenur Yılmaz
C) vb. (Ve benzeri) D) Gen. (General) B) Alb. Kenan Akın Çelik
C) Doç. Dr. Canan Solmaz
D) Pröf. Dr. Zeynep Korkmaz

273

6. Sınıf Sayıların Yazımı

Sayıların Yazımı

➤➤ Sayılar harflerle de yazılabilir.
• Beş gün, üç ay, yüz soru vb.

➤➤ Saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
• 21.30’da, 2500 Türk lirası, 50 kilogram vb.

➤➤ Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir.
• Saat dokuzu beş geçe, ona çeyrek kala, saat ikide vb.

➤➤ Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve tril-
yon sözleri harfle yazılabilir.
• 80 milyon kişi, 2 bin 110 ayakkabı, 5 trilyon 112 milyar vb.

➤➤ Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.
• Dört yüz, iki yüz altmış bir, bin yüz elli üç vb.

➤➤ Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır.
• BinikiyüzkırkTL, yetmişbeşkr. vb.

➤➤ Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz.
• %25, ‰50 vb.

➤➤ Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta
konur.
• 2.357, 654.262, 31.660.552 vb.

➤➤ Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.
• 16,3 (16 tam, onda 3); 7,36 (7 tam, yüzde 36) vb.

➤➤ Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta
konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.
• 12., 15’inci, 56’ncı, vb.

➤➤ Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz.
• 5.’inci (Yanlış)
• 5’inci (Doğru)

➤➤ Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
• 2’şer (Yanlış)
• İkişer (Doğru)

➤➤ Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır.
• 3/9’u (üç bölü dokuzu), 1/2’si (bir bölü ikisi) vb.

274

6. Sınıf Sayıların Yazımı

Etkinlik 54

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sayıların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? İşa-
retleyiniz.

Cümleler ✓
a İş için şirketimize beşyüzkırk bin kişi başvurdu. ✓
b Ülkemizin toplam yüz ölçümü 814.578 km²dir. ✓
c Bu akşam 09.45’de Türkiye–Almanya maçı var. ✓
d Kazancının %25’ini birikim hesabına aktarır. ✓
e Son kayıtlarla okulumuz mevcudu 3 yüzü açtı. ✓
f Bütün masalar 5’er kişilik olacak şekilde ayarlandı.
g Yıl sonu gezisi 8’inci sınıflara yönelik olacakmış.
h Sporcu 2.nci denemesinde de kendi rekorunu kıramadı.
i Hesaplarımıza göre öğrenci başı ikişer kalem düşüyor.
j Okulumuz masa tenisi turnuvasında il 3.’üncüsü oldu.

2. Aşağıdaki cümlelerde sayılar doğru yazılmışsa cümlenin sonuna “D”, yanlış yazılmışsa
“Y” yazınız.

Cümleler Y
1 Yaz günleri güneş 20.00’da batar. D
2 Dünyaca ünlü atlet yarışı 2. sırada tamamladı. Y
3 Her sabah 07.25’de işe gitmek üzere tramvaya biner. Y
4 Bir yıl üçyüz altmışbeş gün altı saattir. D
5 Yayınevimizin 3’üncü kuruluş yıldönümünü kutladık. Y
6 23 Nisan sabahı okulun önünde 2’şerli sıra olduk. Y
7 Bu andız ağacını yüzyıl önce büyük dedem dikmiş. D
8 Kardeşim ağustos ayında yirmi beş yaşına basacak.

275

6. Sınıf Sayıların Yazımı KKT - 54 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sayıların 4. 1. Yemekten sonra 1’er tane maden suyu içelim.
yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? 2. Otobüste senin için 7’nci koltuğu ayırttım.
3. Tüccar elindeki malları %60 kârla sattı.
A) Ülkemizde 50 milyon 189 bin 930 seçmen var. 4. Kazancının 1/4’üyle yoksul çocukları okutu-
B) Ünlü gezgin seksen günde dünyayı turlayacak. yor.
C) Yarın 08.15’te toplantı için hazır bulunun.
D) Sene sonunda 8’nci sınıflar sınava girecek. Numaralanmış cümlelerden hangisinde sayı-
ların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. • 7. Malatya Anadolu Kitap ve Kültür Fuarı başla- 5.
dı. Kenan: Sayılar harflerle de yazılabilir.

• Yarın ikinci teneffüste ödül töreni düzenlene- Fırat: Birden fazla kelimeden oluşan sayılar
cek. bitişik yazılır.

• Proje için öğretmen sınıfta beşerli gruplar oluş- Yılmaz: Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.
turdu.
Ceyda: Üleştirme sayıları rakamla değil yazıy-
• Özel aracıyla yılda yaklaşık 20 bin km yol yapar. la belirtilir.

Sayıların yazımıyla ilgili verilen örnek cümleler Bu öğrencilerden hangisi sayıların yazımıyla
aşağıdaki açıklamalarla eşleştirildiğinde han- ilgili yanlış bilgi vermiştir?
gisi dışarıda kalır?
A) Ceyda B) Yılmaz
A) Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir. C) Fırat D) Kenan

B) Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay
okunabilmesi için içinde geçen bin, milyon,
milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir.

C) Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan
sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır.

D) Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir.

3. Türkeli ilçesinde yatılı okuduğu okulu, lise birinci 6. (1) İstanbul’da 36’ncısı açılan Uluslararası Kitap
1 Fuarı’nı 9 gün içinde en az yarım milyon kişinin
ziyaret etmesi bekleniyor. (2) Yayıncılara göre,
sınıfta kalınca bırakan, ardından da iş hayatına İstanbul’daki fuar ziyaretçi bakımından dünyada
atılarak çeşitli işlerde çalışan kırkbir yaşındaki 1’nci sırada geliyor. (3) Ama Türkiye’de düzen-
2 li kitap okuyanların oranı neredeyse %1. (4) Bu
oran, en fazla kitap okuyan ülkelerin başında ge-
Hasan Fehmi Öztürk’ün hayatı, 1998’de MEB’in len İngiltere ve Fransa’da %21, Japonya’da %14,
3 4 ABD’de %12 civarında.

taşra teşkilatına hizmetli alımı için açtığı sınavı ka- Bu parçada numaralanmış cümlelerden
zanmasıyla değişti. hangisinde sayıların yazımıyla ilgili yanlışlık
yapılmıştır?
Bu cümlede numaralanmış bölümlerden han-
gisi yanlış yazılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4. A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

276

6. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Yazımı Karıştırılan Sözcükler

➤➤ Bazı sözcüklerin yazımının karıştırılması bu sözcüklerin yeterince özümsenmemesi ya da bir kısmının yabancı
kökenli olmasından kaynaklanır.

➤➤ Dilimizde “şey” sözcüğü her zaman, “her” sözcüğü ise “herhangi” sözcüğü dışındaki kullanımlarda ayrı yazılır.
• Her şey, çok şey, hiçbir şey, herhangi bir şey, her gün, her biri, her zaman vb.

➤➤ “Bir takım” sözcüğü bazı, türlü, çeşitli anlamlarında kullanılırsa bitişik; “bir” sözcüğü sayı sıfatı olarak kullanı-
lırsa ayrı yazılır.

• Kulağıma birtakım hadiseler geliyor. (bazı)
• Bu fincandan ablama bir takım aldım. (sayı)

➤➤ Yazımı birbiriyle sıkça karıştırılan bazı sözcüklerin doğru ve yanlış yazımları aşağıda verilmiştir.

Yanlış Doğru Yanlış Doğru

orjinal orijinal birgün bir gün
şöför şoför hiçkimse hiç kimse
traş tıraş
klavuz kılavuz heran her an
entellektüel entelektüel birgün bir gün
tenefüs teneffüs pekçok pek çok
meyva meyve bu gün bugün
gurup grup hiç bir hiçbir
herkez herkes bir kaç birkaç
kontröl kontrol bir az biraz
yalnış yanlış her hangi herhangi
yanlız yalnız kipri
mesayi mesai perşenbe kirpi
gelmiyecek gelmeyecek erezyon perşembe
kiprik kirpik pantalon erozyon
kirbit pantolon

kibrit

277

6. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Etkinlik 55

Kazanım: T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki altı çizili ifadelerin yazımı doğruysa cümlenin sonuna “D”, yanlışsa “Y” ya-
zınız.

Cümleler Y
1 Son zamanlarda hiç bir şey yolunda gitmiyor. D
2 Yavru bir kedinin katledilmesine hiç kimse duyarsız kalamaz. D
3 Bu saatte aradığına göre herhâlde önemli bir mesele var. Y
4 Bugünlerde herkez üstüme üstüme geliyor. Y
5 Tarım arazilerinin %59’u erazyona uğruyor. D
6 Üzerindeki güzel yalnız soluk renkli bir elbiseydi. Y
7 Oldukça entellektüel sayılabilecek bu çalışmaya yazar ömrünü adamış. D
8 Babam bugün mesaiye kaldığından geç gelecekmiş. Y
9 Tarihî yerlerin klavuz eşliğinde gezilmesi daha yararlıdır. Y
10 Berberler bayram arifelerinde sabaha kadar traş yapar.

2. Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan kelimelerin altını çiziniz. Bu kelimeleri doğru
bir şekilde noktalı yerlere yazınız.

a. Kardeşinin düğünü için mağazadan birtakım elbise aldı. bir takım
b. Güzel canını bir takım insanlar yüzünden sıkmaya değmez. birtakım
c. Senin gibi insanlar herşeyin en güzeline layıktır. her şeyin
d. Hiçbir zaman pıroblemini bizimle paylaşmadı. problemini
e. Küçük bebeğin sipsiyah ve upuzun kirpikleri vardı. simsiyah
f. Öğretmen heran sözlü yapılacakmış gibi hazır olmalarını istedi. her an
g. Kemal Bey toplantıda oldukça orjinal bir söz söyledi. orijinal
h. Yolculardan biri öne, şöförün yanına oturma konusunda diretti. şoförün

278

6. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler KKT - 55 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili 4. Çukurova’nın ıssız ovasında, Orta Anadolu’nun
sözcüğün yazımı yanlıştır? bomboş boskırında yalnız çalışmanın ne demek
olduğunu çalışanlar bilirler.
A) Geldiğinden beri pek çok konuda bizi aydın-
lattı. Bu cümledeki yazım yanlışı aşağıdaki değişik-
liklerin hangisiyle giderilebilir?
B) Bugün içimde tarif edemeyeceğim bir mutluluk
var. A) “ıssız” sözcüğü “ızsız” şeklinde yazılarak

C) İlçemizdeki asvalt çalışmaları yılın sonuna ka- B) “boskırında” sözcüğü “bozkırında” şeklinde
dar bitecek. yazılarak

D) Müdürün söylediklerine hiç kimse itiraz ede- C) “bomboş” sözcüğü “bopboş” şeklinde yazıla-
medi. rak

D) “yalnız” “yanlız” şeklinde yazılarak

2. (I) Gün gelir kendimizi o kadar çaresiz hissederiz 5.
ki sanki her şey üzerimize gelmektedir. (II) Hiçbir
şey istediğimiz gibi değildir. (III) Birtakım hoşnut- 1. kontrol 4. okyanus
suzluklar ve anlamsızlıklar yaşarız. (IV) Dertlerimizi
hiçkimseye anlatamamanın verdiği eziklikle anla- 2. kibrit 5. tereferik
şılamama korkusu sarar benliğimizi.
3. çarşanba 6. santral
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
gisinde yazım yanlışı vardır? Numaralanmış kelimelerden hangi ikisinin ya-
zımı yanlıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. A) 1 ve 3. B) 2 ve 4.
C) 3 ve 5. D) 5 ve 6.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım yan- 6. Herkesle düşüp kalkarken erdemli kalabilirsen
lışı vardır? Unutmayabilirsen halkı kırallarla gezerken
Dost da düşman da incitemezse seni
A) Elektirikler kesilince bütün mahalle kapkaranlık Ne küçümser ne de büyültürsen çevreni
oldu. Her saatin her dakkasına
Emeğini katarsan hakçasına
B) Kemal amca orijinal fikirleriyle her zaman tak- Her şeyiyle dünya önüne serilir.
dir toplar.
Bu dizelerde kaç tane kelimenin yazımı yan-
C) Beden eğitimi dersinde öğretmen bizi gruplara lıştır?
ayırdı.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
D) Bizim buralarda kerpiç evler oldukça yaygındır.

279

9. ÜNİTE

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Nokta (.) – Virgül (,)
Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)
Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])
Kısa Çizgi (-) – Uzun Çizgi (–) – Eğik Çizgi (/)

Kazanımlar

➢➢ T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
➢➢ T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.

6. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Nokta (.) – Virgül (,)

Nokta (.)

➤➤ Cümlenin sonuna konur.
• Yarın akşam çaya davetlisiniz.

➤➤ Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
• Öğretmenimiz bu binanın 5. katına taşındı.

➤➤ Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
• Cumhuriyet 29.10.1923 tarihinde ilan edildi.

➤➤ Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
• Saat 08.30’da ders zili çalacak.

➤➤ Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

A. a. I. 1.

B. b. II. 2.

Virgül (,)

➤➤ Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.

Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam!

(Ahmet Haşim)

➤➤ Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
• Ben seni daha sonra ararım, dedi.

➤➤ Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin sonuna konur.
• — Sana her zaman güvendim, dedi.

➤➤ Konuşma çizgisinden önceki ifadenin sonuna konur.
Ayağa kalktı ve Serhan Bey’e,
— Her şey istediğiniz gibi olacak, dedi.

➤➤ Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, tamam, olur gibi
kelimelerden sonra konur.
• Peki, siz nasıl diyorsanız öyle olsun.

➤➤ Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı
olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.

• Avukat, kadının sözünü kesti.

➤➤ Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
• Sevgili Çocuklar,

282

6. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Etkinlik 56

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerin bazı yerlerine nokta konulması unutulmuştur. Bu cümlelerin uy-
gun yerlerine nokta koyunuz.

1. Ferhat Bey 180.000 TL’ye Yenimahalle’de 2+1 ev satın almış.

2. Mustafa Kemal 19.05.1919 sabahı Samsun’a ayak bastı.

3. Kendine güveni tam olan insanların hepsi hedeflerine ulaştı.

4. I. Süleyman Osmanlı’nın en uzun süre tahtta kalan padişahıdır.

5. Atatürk 10.11.1938’de 09.05 sıralarında hayata gözlerini yumdu.

6. Sıfatlar ikiye ayrılır: b. Belirtme sıfatları
a. Niteleme sıfatları

2. Aşağıda noktanın farklı işlevlerde kullanıldığı cümleler verilmiştir. Cümle içindeki nok-
taların hangi amaçla kullanıldığını boşluklara yazınız.

Osmanlı Devleti XIII. yüzyılın sonunda tarih sahnesine çıktı.
a Sayılardan sonra sıra bildirmek

İlçemizin nüfusu son sayımda 120.879 olarak belirlendi.
b Dört ve dörtten çok rakamlı sayıları üçlü gruplara ayırmak

Ofisimiz için 20. Sokak’ta bir dükkân kiraladık.
c Sayılardan sonra sıra bildirmek

İstanbul Fatih Sultan Mehmet tarafından 29.05.1453 tarihinde fethedildi.
d Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak

Ekler ikiye ayrılır:
e a. Yapım ekleri

b. Çekim ekleri
Bir yazının maddelerini göstermek

283

6. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Etkinlik 56

3. Aşağıdaki cümlelerde ayraç içinde verilen yerlerden uygun olanlarına virgül koyunuz.

a. Olmaz (,) Ankara ( ) ya seninle gelemem ( ) çünkü annem hasta.
b. Uzak (,) uzak (,) çok uzak diyarlardan yanına geldim.
c. Aydın ayağa kalktı ve şöyle dedi ( )

— Hayır (,) yapılan bu haksızlığa sessiz kalamayız ( )
d. O (,) romanı ( ) iade etmiş miydi?
e. Yavaşça kulağıma eğilerek (,)

— Tamam (,) teklifini kabul ediyorum ( ) ama bana zaman ver (,) diye mırıldandı.
f. Sana o kadar inanmış ( ) ve güvenmiştik hepimiz (,) diye çıkıştı.
g. Sevgili Çocuklar (,)

Ulu Önder ( ) Mustafa Kemal Atatürk bu kutlu günü sizlere ( ) hediye etti.
h. Haydi (,) kitap okuma zamanı (,) diyerek kitabını açtı.

4. Aşağıdaki ifadelerde virgülün kullanım yerlerini inceleyiniz. Bu işaretin hangi amaçla
veya amaçlarla kullanıldığını noktalı yerlere yazınız.

Cingöz Mustafa ufka bakarak,
— Elbet bir gün döneceksin, diye mırıldandı.
a Konuşma çizgisinden önceki ifadenin sonuna konur.
Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin sonuna konur.

Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz.
b Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.

Haydi, bir an önce sevimli dostlarımızı kuyudan kurtaralım.
c Onay, ret veya teşvik bildiren kelimelerden sonra konur.

Bu sabah, kahvaltıları pek hoşuna gitmedi.
d Anlam karışıklığını önlemek için konur.

Yarın öğleden sonra müfettişler gelecek, dedi.
e Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.

284

6. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,) KKT - 56 

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde virgül (,)
hatası yapılmıştır? yanlış kullanılmıştır?

A) Öğretmenlik mesleğine 12.09.2012 tarihinde A) Sarı, sarı, sapsarı saçları vardı küçük kızın.
başladım. B) Bu konuyu daha sonra konuşalım, dedi.
C) ― Akşam yemeğe geliyor musun, diye sordu.
B) Ankara Savaşı XV. yüzyılın başında Timur’la D) Türkiye, Fransa maçı bu akşam oynanacak.
yapıldı.

C) Gitar kursumuz hafta içi her gün 14:30’da baş-
layacak.

D) Konuyla ilgili afiş, poster vb. görseller hazırla-
dık.

2. 23.04.1920’te açılan I. TBMM bağımsızlığı sağla- 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ilk kelime-
maya yönelik, 11.08.1923’te açılan II. TBMM ise den sonra virgül getirilemez?
inkılâpları gerçekleştirmeye yönelik çalışmıştır.
A) Hayır haberdir inşallah söyleyeceklerin.
Bu cümlede noktanın aşağıdaki kullanım alan- B) Yok hiçbir şey sizin sandığınız gibi değil.
larından hangisinin örneği yoktur? C) Hay hay evime buyurursanız memnun olurum.
D) Olur ben de akşam size katılırım o zaman.
A) Tamamlanmış cümlenin sonuna konur.

B) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.

C) Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren
sayıları birbirinden ayırmak için konur.

D) Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya
harflerden sonra konur.

3. 6. İhtiyar, kadının anlattıklarını dikkatle dinledi.
Koç Üniversitesinin ev sahipliğinde dü-
zenlenen 3( ) İşaret Dili Edinimi Konferansı Bu cümlede özneden sonra virgül kullanılma-
I sındaki amaç aşağıdakilerden hangisidir?
27( )06( )2018( )’de başladı.
II III IV A) Anlama güç kazandırmak
B) Onay veya ret bildirmek
Numaralanmış ayraçlardan hangilerine nokta C) Anlam karışıklığını önlemek
getirilmelidir? D) Eş görevli kelimeleri ayırmak

A) I ve II. B) I, II ve III.
C) I, III ve IV. D) III ve IV.

285

6. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Noktalı Virgül (;)
➤➤ Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.

• Rize, Trabzon, Ordu Karadeniz Bölgesi’nde; Hatay, Antalya, Adana Akdeniz Bölgesi’nde yer alır.

1. Takım 2. Takım

• Erkek çocuklara Berk, Burak, Poyraz; kız çocuklara ise Yonca, Gülçin, Çiçek adları verilir.

1. Takım 2. Takım

İki Nokta (:)

➤➤ Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
• Nazlı: Dedeciğim ormanları korumak neden bu kadar önemlidir?
Dede: Çünkü ormanlar yurdumuzun süsü, güzelliği ve bereketidir.

Üç Nokta (...)

➤➤ Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifa-
deye güç katmak için konur.
• Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

➤➤ Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
— Kim var orada?
— Ben…
— Sen kimsin?
—…
— Ahmet, sen misin?

➤➤ Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
• Kemal Efendi… Yetiş… Dükkân elden gidiyor yahu!

286

6. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Etkinlik 57

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki örnek kullanımlarda noktalı virgül, iki nokta ve üç noktanın hangi amaçlarla
kullanıldığını yanlarına yazınız.

Noktalama Örnek Kullanım Kullanım Amacı
İşareti

Oturma odası, çocuk odası ve Cümle içinde virgüllerle ayrılmış
1 Noktalı Virgül (;) salon beyaza; mutfak, banyo ve tür veya takımları birbirinden ayır-
mak
hol pembeye boyandı.

Özcan Bey : Sakin olun, sorunu Karşılıklı konuşmalarda konuşan
çözeceğiz. kişiyi belirtmek

2 İki Nokta (:) Dursun : Ne zaman? Hayır,
olmuyoruz!

— Kim bu kitapları buraya bıraktı? Karşılıklı konuşmalarda, yeterli
—… olmayan, eksik bırakılan cevapla-
— Cevap verecek olan yok mu? rı belirtmek
3 Üç Nokta (...) — Ben…
4 Üç Nokta (...) — Sen mi? Peki niçin?
— Hiç…

Garson! Garson… Gel… bak… Ünlem ve seslenmelerde anlatımı
Gördün mü? pekiştirmek

5 Üç Nokta (...) Çocuklar iyi kötü yıl geçirdik Sözün bir yerde kesilerek geri ka-
sizlerle. Hakkınızı helal edin… lan bölümün okuyucunun hayal
Hepinizin yolu açık olsun… dünyasına bırakıldığını göster-
mek veya ifadeye güç katmak

287

6. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Etkinlik 57

2. Aşağıdaki metinde yay ayraç içine uygun noktalama işaretleri getiriniz.

Öğretmen (:) Şiir, öykü dalında okulumuz (;) kros, masa tenisi dalında kardeş okul birinci
oldu. Çocuklar, her alanda yüksek başarı gösterdiniz. Sizleri tebrik ederim (…) (Bir anlık
uğultu olur, heyecanlı ve meraklı bir bekleyiş başlar.)

Tahir (:) Öğretmenim birincileri açıklayacak mısınız?

Öğretmen (:) Evet (…) (Bir anlık sessizlik olur.) Birinci olan ismi paylaşıyorum (:) “Yaşasın
Cumhuriyet” adlı şiiriyle Sinem (…)

Sinem (:) (Kalbi yerinden çıkacak gibi olur.) Şey (…)

Öğretmen (:) Sinem’den huzurunuzda bu şiiri yeniden okumasını rica edeceğim. (Ses-
sizlik olur.)

Sinem (:) (…)

Öğretmen (:) Sinem (…) Hadi (…) Oku (…)

Sinem (:) (Kısık sesle) Öğretmenim (…) Şey (…) Nasıl desem? Sesim düşmüş (…)

Öğretmen (:) Öyle mi? Peki, geçmiş olsun…

Sertap (:) Öğretmenim öykü dalındaki kim birinci oldu?

Öğretmen (:) Ali (…)

Ali (:) (Yerinden fırlar.) Ben mi? Gerçekten mi?

Öğretmen (:) (Gider.) Evet (…)

288

6. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...) KKT - 57 

1. • Pazartesi, çarşamba ve cuma günleri sayısal ( ) 4. — Kimsin sen? Ne istiyorsun?
salı, perşembe ise günleri ise sözel derslere 1 — Hiç…
çalışıyorum. — Ne demek hiç?

• Mehmet ( ) Sesimi duyuyor musun? 2 Koca Ali : Hazırlan, çıkıyoruz.
• Anne ( ) Ellerinizi yıkadınız mı? Seyis : Nereye efendim?

Çocuklar ( ) (hep birlikte) Evet! Hentbol, basketbol, futbol takım
3 sporları; boks, satranç, tenis ise bi-
Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi,
bu cümlelerde yay ayraçla gösterilen yerler- reysel sporlardır.
den herhangi birine getirilemez?

A) (:) B) (,) C) (…) D) (;)

4 Türk Dil Kurumu, 12 Temmuz 1932 ta-
rihinde kurulmuştur…

Numaralanmış cümlelerden hangisinde nok-
talama hatası yapılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. Aşağıdakilerden hangisinde diğerlerinden 5. Hacivat : Susuyorum Karagöz’üm…
farklı bir noktalama işaretinin kullanım amacı
verilmiştir? Karagöz: Köftehor evde ayaklarını üşüttün, gelip
bizim evin önünü kirleteceksin!
A) İfadeye güç katmak
B) Sözün kalanını okuyucunun hayal dünyasına Hacivat : Allah Allah; yine ne anladın efendim?

bırakmak Karagöz: Pataklarım ha! “Kusuyorum!” dedin
C) Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek ya...
D) Virgüllerle ayrılmış tür veya takımları ayırmak
Bu metinde aşağıdaki noktalama işaretlerin-
den hangisi yanlış kullanılmıştır?

A) Noktalı virgül B) İki nokta
C) Üç nokta D) Virgül

3. Balkona çıkıp avazı çıktığı kadar bağırdı ( ) 6. Türkçe dersinde bu dönem anı (1) mektup (2)
tiyatro ve gezi yazısı türlerini (3) konuşturma (4)
— Gelme ( ) Gelme ( ) git ( ) karşıtlık sanatlarını öğrendik.

— Korkma ( ) Bu cümlede numaralanmış yerlerden hangi-
sine diğerlerinden farklı bir noktalama işareti
Bu karşılıklı konuşmada boş bırakılan yerlere getirilmelidir?
aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama
işaretleri getirilmelidir? A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

A) (:) (,) (…) (.) (…)
B) (,) (!) (!) (…) (…)
C) (:) (…) (,) (…) (…)
D) (,) (!) (…) (…) (!)

289

6. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

Soru İşareti (?)
➤➤ Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.

• Bu kitabı kaç günde bitirirsiniz?
• Beklediğin misafirler geldi mi?
➤➤ Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
Kapıdan girdiğim an komisyon üyelerinden biri bana baktı:
— Adınız?
— Ayşenur…

Ünlem İşareti (!)
➤➤ Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.

• Aşk olsun, sana hiç yakıştıramadım!
• Vah vah! Hep bu çocuğu mu bulur aksilikler?
➤➤ Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
• Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!
• Çocuklar! Koridorda ikişerli sıra olalım, haydi!

Etkinlik 58

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde soru işareti doğru kullanılmışsa cümlenin başına “D”, yanlış kul-
lanılmışsa “Y” yazınız.

1 D İki gündür Mehmet okula gelmiyor, haberi olan var mı?

2 Y Üstüne ağırlık çöker akşam yemeğini geç vakitte yedi mi?

3 D Sınavda noktalama işaretlerinden soru çıkacak mı?

4 Y Arkadaşına buraya daha önce ne zaman geldiğini sordu?

5 D Türk Hava Yollarının Hatay-KKTC seferleri başladı mı?

6 D Görevli memur sordu:
— Yaşınız?

7 Y Buraya niçin geldiğimizi bir türlü anlamadım?

8 Y O kadar ısrara rağmen neden dargın olduğunu söylemedi?

290

6. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

Etkinlik 58

2. Aşağıdaki yay ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaretleri getiriniz?

1. Kızım kızım, kınalı kızım (!) Ben mi güzelim yoksa annen mi güzel (?)
2. Ah, ah (!) Benim ince düşünceli anneciğim.
3. Nikah memuru gayet ciddi bir edayla sordu:

— Adınız (?)
4. Hay hay (!) Hiç merak etmeyin çok iyi bakarım ona.
5. — Kaç çocuğunuz var (?)

— Üç…
— İsimleri (?)
— Kenan, Hulusi, Ferhat.
6. Eyvah, çantanın sapı kopacak şimdi (!)
7. Sınavın kaçta biteceğini biliyor musun (?)
8. Amanın, süt taştı (!)
9. Dinlediklerinizi her zaman hatırlayabiliyor musunuz (?)
10. Bravo (!) Bravo (!) Eşsizsin sen dostum, bravo (!)
11. Boş vakitlerinde daha çok neyle meşgul olursun (?)
12. Aaa (!) Ne alçak gönüllü şeysin sen böyle (!)
13. Burada sarı saçlı, mavi gözlü bir çocuk gördünüz mü (?)
14. Aman yel kardeş, ne olur yünümü bırak (!)
15. Sana da mı aynı hikâyeyi anlatmıştı Hasan amca (?)
16. Nineciğim, nineciğim, ey benim bir taneciğim (!)
17. Bu fabrikada kaç yıldır çalışıyorsunuz (?)
18. Yürüdükçe bastığın topraklara bereket saçılsın (!)
19. Hay Hak (!) Yâr bana bir eğlence medet (!)
20. Bir bilginin kalıcı olması için ne yapılabilir (?)

291

6. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!) KKT - 58 

1. Tertemiz bir hava dolar içine (1) 4. 1. Ah, şu sınavı bir kazansam
Her yer ne hoş kokar (2) Çiçek (3) reçine 2. Bu şekilde mi hakkını arayacaksın
Cıvıldaşır türlü kuşlar bir yanda 3. Ne zaman sıra sana gelir bilemem
Buz gibi kaynaklar var ormanda (4) 4. Çabuk, derhal odamdan dışarı çık
(Zeki Tunaboylu)
Numaralanmış cümlelerde yay ayraçla belirti-
Bu şiirde numaralanmış yerlerden hangisine len yerlerden hangisine ünlem işareti (!) veya
ünlem işareti getirilmelidir? soru işareti (?) getirilemez?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4. A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. I. Onsuz ne gül biter ne bülbül öter 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünlem işa-
II. Onun bir ışığı ömre yeter reti (!) farklı bir görevde kullanılmıştır?
III. Ondan bir iki tel değilse eğer
IV. Bu günü bağlayan nedir yarına A) Of! Bu yol, bu hasret hiç biter mi?
B) Zavallıcık, saatlerdir ateşler içinde yanıyor!
(Kemalettin Kamu) C) Dur, bir adım daha atayım deme sakın!
D) Yaşasın! Babam bana bilgisayar almış.
Numaralanmış dizelerden hangisinin sonuna
soru işareti konmalıdır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. Bir şarkı söyler misin bize Mustafa Kemal ( ) 6. Hacivat : Karagöz’üm, bilmece bilir misin ( )
Ölmezliğe dair. Karagöz : Maşallah ( )
Sen ey ölmezliğin sırrına eren şair ( ) Hacivat : Efendim ( )
Büyük mimarı Türkiye’mizin, Karagöz : Maşallah ( )
Bir şarkı söyler misin ( ) Hacivat : Yaa ( )
(Arif Hikmet Par)
Bu metinde yay ayraçla gösterilen yerlere sı-
Bu dizelerde yay ayraçla gösterilen yerlere rasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilen
sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama işaretleri getirilmelidir?
noktalama işaretleri getirilmelidir?
A) (?) (!) (?) (!) (…)
A) (?) (!) (?) B) (!) (!) (?) B) (?) (!) (?) (!) (!)
C) (!) (?) (!) D) (?) (?) (!) C) (!) (.) (!) (!) (!)
D) (?) (!) (!) (.) (…)

292

6. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Tırnak İşareti (“ ”)

➤➤ Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
• Atatürk “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” der.

➤➤ Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.
• Kendisini başkasının yerine koyma dediğimiz “empati”, yoksun olduğumuz bir beceridir.

➤➤ Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır.
• Reşat Nuri’nin “Çalıkuşu” adlı romanını okudum.

Kesme İşareti (’)

➤➤ Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
• Yunus Emre’yi, Çanakkale Boğazı’nın, Türk’sün vb.

➤➤ Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
• Emine Hanım’a, Nihat Bey’den, Kemal Efendi’yi vb.

➤➤ Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
• TDK’nin, TL’yi, EGM’den vb.

➤➤ Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
• 1881’de, 5’inci, 1,82’lik vb.

Not: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra getirilen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
• Aliler, Ankaralı, Ankaralıya, Konyalılar, Hataylıları vb.

Not: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
• Türkiye Büyük Millet Meclisine, Bakanlar Kurulunun vb.

Etkinlik 59

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde gerekli yerlerde kesme işaretini kullanınız.

a. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerini çok beğenir.
b. Yarınki yemek davetine Fatih Bey’i de çağırmış.
c. Türkiye NATO’da en güçlü orduya sahip ülkedir.
d. 21 Ağustos’ta kızımın doğum günü partisi var.
e. Aralık ayının 21’inci günü Türkiye’de en uzun gece yaşanır.
f. Nasrettin Hoca’nın fıkraları güldürdüğü kadar düşündürür.
g. Göreme Millî Parkı’nın bulunduğu ilimiz Nevşehir’dir.

293

6. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Etkinlik 59

2. Aşağıdaki paragrafta tırnak içinde olması gereken yerlere tırnak işareti, kesme işare-
tiyle ayrılması gereken yerlere kesme işareti koyunuz.

Gülten Dayıoğlu 1935’te Kütahya’nın Emet ilçesinde doğdu. Çocukluğunun büyük bir kısmını
Emet ilçesinde geçirdi. İlkokulun ilk üç sınıfını Emet’in Örencik köyünde ve Kütahya 30 Ağus-
tos İlkokulunda okuyarak İstanbul’a yerleşti. Daha sonra burada Nişantaşı İlkokulunu bitirdi.
Dayıoğlu, 1956d’ a İstanbuld’ a eski adıyla Atatürk Lisesi olan Beşiktaş Atatürk Anadolu Lise-
sini bitirdi. Lisede edindiği Fransızcanın yanında orta derecede İngilizce öğrendi. Bir süre
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim gördü. Daha sonra okulu bıraktı. 1958’de
Cevdet Bey’le evlendi. Dışarıdan sınavlara girerek ilkokul öğretmeni oldu. 1971’de ilk romanı
olan“Fadişi”yazdı. On beş yıllık hizmetten sonra geçirdiği ciddi mide rahatsızlığı sebebiyle
1976d’ a istifa etti. Bu tarihten sonra yazarlık çalışmalarını daha yoğun biçimde sürdürdü.
Yazarlık hayatı boyunca pek çok ödül alan Dayıoğlu“Döl”adlı hikâyesiyle aldığı Yunus Nadi
Öykü Ödülü bunların ilkidir.
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı alanında“Üç Kuşağın Yazarı”unvanıyla anılan Dayıoğlu’nun iki
oğlu vardır.

3. Aşağıdaki cümlelerde tırnak işareti kullanılan yerlere dikkat ediniz. Bu cümlelerde
hangi bölümlerin tırnak içine alındığını örnekteki gibi yazınız.

a. Sait Faik Abasıyanık’ın “Sinağrit Baba” öyküsünü mutlaka okuyun.
C ümle içerisi nde es erlerin adlar ı

b. Öğretmenimiz “Son sınavınız çoktan seçmeli olacak.” dedi.
Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler

c. Atatürk ülkemiz gençliğine “Gençliğe Hitabe” adlı söyleviyle seslenir.
Cümle içerisinde yazıların adları

d. Bu eserin “Noktalama İşaretleri” bölümündeki soruları özenle çözün.
Cümle içerisinde bölüm başlıkları

e. Bugünkü gazetelerin çoğu “Ciğerlerimiz Yanıyor” manşetiyle çıktı.
Cümle içerisinde yazıların adları

f. Eğitimciler en kalıcı öğrenmenin “yaparak yaşayarak öğrenme” olduğunu söyler.
Özel olarak vurgulanmak istenen sözler

g. Halk masallarımızda “Keloğlan” ne ise gölge oyunlarımızda da “Karagöz” odur.
Özel olarak vurgulanmak istenen sözler

h. Falih Rıfkı Atay “Çankaya” adlı yapıtında Atatürk’ün pek çok anısına yer verilir.
Cümle içerisinde eserlerin adları

294

6. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’) KKT - 59 

1. Türkçe dersinde Cahit Sıtkı’nın “Gün Eksilmesin 4. TEMAnın hukuksal çalışmaları, Mevzuat Ça-
Penceremden” adlı şiirini inceledik. lışmaları ve Davalar olarak iki ana başlıkta
değerlendirilebilir.
Bu cümledeki tırnak işaretinin görevi aşağıda-
kilerden hangisidir? Bu cümlenin noktalama açısından doğru yazı-
mı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi
aktarılan sözleri göstermek A) “TEMA”nın hukuksal çalışmaları, Mevzuat
Çalışmalar’ı ve Davalar olarak iki ana başlıkta
B) Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adlarını değerlendirilebilir.
belirtmek
B) TEMA’nın hukuksal çalışmaları, “Mevzuat Ça-
C) Özel olarak vurgulanmak istenen sözleri belirt- lışmaları ve Davalar” olarak iki ana başlıkta
mek değerlendirilebilir.

D) Cümle içerisinde bölüm başlıklarını göstermek C) TEMA’nın hukuksal çalışmaları, “Mevzuat Ça-
lışmaları” ve “Davalar” olarak iki ana başlıkta
değerlendirilebilir.

D) “TEMA”nın hukuksal çalışmaları, “Mevzuat
Çalışmaları ve Davalar” olarak iki ana başlıkta
değerlendirilebilir.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde tırnak işa- 5. Adından da anlaşıldığı gibi alaca, Anadolu’nun
retinin kullanılış amacı farklıdır? yörelerinde farklı renklerden oluşan karışımları
temsil eder.
A) Ahmet Ümit’in “Kırlangıç Çığlığı” romanını be-
ğendim. Bu cümlede tırnak içine alınması gereken bö-
lüm aşağıdakilerden hangisidir?
B) Tevfik Fikret çocuklar için “Şermin”i yazmıştır.
C) “Falaka” kendi dönemindeki eğitim sistemini A) Anadolu B) alaca
C) karışım D) farklı
eleştirir.
D) Höyük sözü Anadolu’da “tepe” olarak bilinir.

3. Aşağıdaki cümlelerde sözü edilenlerden han- 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme işa-
gisi kesme işaretiyle ayrılmaz? reti doğru kullanılmamıştır?

A) Özel adlara getirilen yapım ekleri A) Pek çok değişiklik getiren kanun Resmi Gaze-
B) Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan te’de yayımlandı.

sözlerine getirilen ekler B) Kardeşim Fransız’ca öğrenmek için yabancı dil
C) Kısaltmalara getirilen ekler kursuna yazıldı.
D) Sayılara getirilen ekler
C) Türk alfabesi, Latin harfleri esas alınarak
1928’de kabul edildi.

D) ÇAYKUR’un en kapasiteli çay fabrikasının açı-
lışı yapıldı.

295

6. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Yay Ayraç ( )

➤➤ Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.

• Saniye Hanım — (Gözleriyle adamı süzer.) Nereden gelir, nereye gidersin?

➤➤ Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.

• Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak,

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

(Mehmet Akif Ersoy)

➤➤ Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur.

• Yapısı bakımından kelimeler üçe ayrılır:

1) Basit Kelimeler

2) Türemiş Kelimeler

3) Birleşik Kelimeler

Köşeli Ayraç ([ ])

➤➤ Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.

• Bayrak Şairi [Arif Nihat Asya (1904-1975)] Türk şiirinin önemli temsilcilerindendir.

Etkinlik 60

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıda, yay ayracın kullanımına ilişkin kurallardan bazıları ve bu kurallara ait örnek-
ler verilmiştir. Kurallarla örnekleri oklarla eşleştiriniz.

Kurallar Örnekler

a Alıntıların aktarıldığı eseri veya Semih — (Yerinden doğrulur.)
yazarı göstermek için kullanılır. 1 Aslansın sen be! Senin üzerine

adam tanımam…

Tiyatro eserlerinde ve senaryo- Dilimizde “da/de”nin iki görevi
larda konuşanın hareketlerini, 2 var:
b durumunu açıklamak ve göster-

mek için kullanılır. 1) Bağlaç 2) Hâl Eki

Bir yazının maddelerini gösteren Özgürlük ve bağımsızlık benim
c sayı ve harflerden sonra kapa- 3 karakterimdir.

ma ayracı konur. (Atatürk)

296

6. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Etkinlik 60

2. Aşağıdaki metinde yay ayracı uygun yerlerde kullanınız.

Bayan Şiir — (iniltili bir sesle) Oh, bana birisi yardım etse!..
Sözlük — (Soldaki kitapların arasından çıkar, boynunda sözlük kabı biçiminde bir karton
asılıdır.) Kulağıma bir ses geldi, birisinin beni çağırdığını sanıyorum.
Şiir — (Masanın arkasındaki iskemleye çıkmak için eğilmiştir.) Siz misiniz Bay Sözlük?
Sözlük – (şiire doğru giderek) Orada ne yapıyorsunuz? İskemlenin üstünde ne yapacaksınız?
Şiir — Bugün öğleden sonra küçük bir kız beni burada yüzüstü bıraktı, sonra biri gelip beni
sertçe kapadı, arkamı kırdı. Bana yardım ediniz Bay Sözlük. (Sözlük’ün yardımı ile ayağa
kalkar.) Çok üzüntülüyüm. (İnleyerek ağlamaya başlar.) Şimdi anladınız mı?
Sözlük — (biraz yüksek sesle) Evet, şimdi anladım. Fakat siz her zaman okunmazsınız.
Şiir — Ben de düşünüyorum, bu durumda arkam fazla incinmeyecek fakat beni çocuklar
niye dikkatsiz okuyorlar?
Sözlük — Bu olay, üzüntü ile karşılanacak bir şeydir.
Şiir — Ah... Bay Sözlük, görüyorsunuz; ne kadar kederliyim. Benimle bu sözcüklerle konuş-
mayınız.
Sözlük — Ben büyük sözcükleri severim, hep bunlarla doluyum.
(M. Mark, N. McQueen)

3. Aşağıdaki cümlelerden hangilerinde köşeli ayraç doğru kullanılmıştır? İşaretleyiniz.

Cümleler

1  Gurbet Şairi [Kemalettin Kamu (1901-1948)] “Dergâh” dergisinde yazdığı şiir-
lerle ün kazandı.

2 İç Anadolu Bölgesi [Konya çevresi] tahıl ambarı olarak bilinir.

3 En beğendiği klasikleri (Suç ve Ceza [Dostoyevski], Sefiller [Victor Hugo]) al-
mışsın.

4  Jack London romanlarında [Beyaz Diş (1906)] betimlemelere yer verir.

5 Güzel fikir doğru olmasa bile hoşa gider. [Cenap Şahabettin]

6 Osman Efendi — [Sakalını (sıvazlar.)] Elbet vardır bir hâl çaresi, sıkmayın o tatlı
canınızı.

7  Metinde anlatım yazarın ağzından [1. tekil kişi (ben) tarafından] yapılmaktadır.

8 Mehmet Akif Ersoy tüm şiirlerini [Safahat] adlı şiir kitabında toplamıştır.

297

6. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ]) KKT - 60 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yay ayraç- 4. Koca Çınar Rıfat Ilgaz 1911-1993 Hababam Sınıfı
la ilgili yanlış bilgi verilmiştir? romanıyla tanındı.
Bu cümlede yay ayracın yerinde kullanıldığı
A) Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adlarını varsayılırsa hangi bölüm köşeli ayraç içine alı-
göstermek için konur. nır?

B) Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın A) Rıfat Ilgaz
hareketlerini, durumunu açıklamak ve göster- B) 1911-1993
mek için kullanılır. C) Rıfat Ilgaz 1911-1993
D) Rıfat Ilgaz 1911-1993 Hababam Sınıfı
C) Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göster-
mek için kullanılır. 5. Hacivat : (Devam eder.) Yar bana bir eğlence...
Aman bana bir eğlence...
D) Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harf- Karagöz : (sahnenin köşesinden) Hacivat ne ba-
lerden sonra kapama ayracı konur. ğırıyorsun?
Hacivat: Vay benim iki gözüm, candan dostum,
2. • Tiyatro eserlerinde konuşanın durumunu açık- şekerden tatlım! Gel aşağıya da biraz konuşalım.
lamak ve göstermek için kullanılır. Karagöz : (Hacivat’ın yanına gelir.) Sabah sabah
beni uykudan uyandırdın? Ne konuşacaksın?
• Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göster- (Suat Batur)
mek için kullanılır. Aşağıdakilerden hangisi bu metindeki yay ay-
raçların görevlerinden biri değildir?
• Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harfler-
den sonra kapama ayracı konur. A) Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini
açıklamak
Aşağıdakilerden hangisinde yay ayraç verilen
işlevlerinin dışında kullanılmıştır? B) Cümledeki anlamı tamamlayan ek bilgileri ver-
mek
A) Padişah — (öfkeyle) Tez bana İbrahim Paşa’yı
çağırın… C) Tiyatro eserlerinde konuşanın durumunu gös-
termek
B) Okumamanın iki bahanesi üzerinde duracağız:
D) Alıntıların aktarıldığı yazarı göstermek
1) Vaktim Yok 2) İşim Çok
6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yay ayraç
C) Dedesi küçük bir kulübede (Aslında kulübe bile yanlış kullanılmıştır?
denmez.) yaşar.
A) Süleyman Paşa: (Kaşlarını çatar.) Senin
D) Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi düşündüklerini düşman da düşünemez mi?
ol. (Mevlana)
B) Hayattaki (en büyük) pişmanlığım gençliğimde
3. “…Çiçeklere kulak vermemek gerek. Onlar gö- yeterince kitap okumamaktır.
rülmek ve koklanmak içindir. Benimkinin güzel
kokusu gezegenin dört bir yanına yayılmıştı. Ama C) İletişim araçları iki gruba ayrılır:
ondaki güzellikten kendime bir sevinç payı çı- a) Kitle İletişim Araçları
karamadım. Oysa beni öylesine öfkelendiren şu b) Kişisel İletişim Araçları
pençe olayını sevecenlikle karşılamam gerekir-
di…” D) Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk, Sakarya!
(Necip Fazıl Kısakürek)
(Küçük Prens’ten)

Bu parçanın altında kullanılan yay ayracın gö-
revi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Alıntıların aktarıldığı yazarı göstermek
B) Bir yazının maddelerini belirtmek
C) Cümlenin dışında kalan ek bilgiler vermek
D) Alıntıların aktarıldığı eseri göstermek

298

6. Sınıf Kısa Çizgi (-) – Uzun Çizgi (–) – Eğik Çizgi (/)

Kısa Çizgi (-) – Uzun Çizgi (—) – Eğik Çizgi (/)

Kısa Çizgi (-)
➤➤ Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır.

• bil-gi-li, gül-ünç, oku-t vb.
➤➤ Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.

• gör-, sar-, bak- vb.
➤➤ Eklerin başına konur.

• -lık, -cı, -ak vb.

Uzun Çizgi (—)
➤➤ Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.

• Ayrılacağımız sırada adımı sordu:
— Mustafa, dedim.
— Benim de Mustafa ama yanında Kemal’i var, dedi.

Eğik Çizgi (/)
➤➤ Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur.

• Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım / Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım / Kükremiş sel
gibiyim, bendimi çiğner, aşarım / Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. (Mehmet Akif Ersoy)

➤➤ Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
• Kazan Sokağı No.: 12/4 Kurtuluş / ANKARA

➤➤ Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
• 12/07/1932

➤➤ Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
• -da /-de, -an /-en, -lık /-lik,

Etkinlik 61

Kazanım: T.6.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.6.4.10. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin belirlenmesi ve düzeltilmesi sağlanır, kavramsal
olarak anlatım bozukluğu konusuna değinilmez.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki ifadeler üzerinde uygun yerlerde eğik çizgiyi kullanınız.

a. Ben giderim adım kalır/Dostlar beni hatırlasın/Düğün olur bayram gelir/Dostlar beni ha-
tırlasın.

b. Ayrancı Mah. No.: 21/6 Çankaya/ANKARA
c. Kardeşim 22/03/2006 tarihinde İzmir’de doğdu.
d. Türkçede -lık/-lik en işlek eklerdendir.

299