โนราบทปฐม

46

25. เน้ือร้อง รำท่าข้ีหนอนฟ้อนฝูง ถดั มานกยูงฟอ้ นหาง
อธบิ ายท่ารำ
“รำทา่ ข้หี นอนฟอ้ นฝูง” ยืนดว้ ยเทา้ ซ้าย เทา้ ขวายกไปเก่ียวดว้ ยแขนขวาทท่ี ำจบี ปรกขา้ ง มอื ขวาต้งั วงบน
(เขาควาย) หนา้ ตรง
“ถดั มานกยูงฟอ้ นหาง” เท้าขวาวางหลงั มือทั้งสองส่งไปดา้ นหลัง(กระดกิ ปลายนิ้ว) เอียงซ้าย (รอ้ งซ้ำ
ยูงฟ้อนหาง) ปฏบิ ัตลิ กั ษณะเดมิ แต่ตรงขา้ มกัน

รำทา่ ขี้หนอนฟ้อนฝูง

ถัดมานกยงู ฟอ้ นหาง
ภาพที่ 48 รำทา่ ขหี้ นอนฟ้อนฝงู ถัดมานกยงู ฟอ้ นหาง
ทีม่ า : ธวชั ชยั กนั ตังกุล 2565 : ภาพถ่าย พฤษจกิ ายน : 12

47

26. เน้ือรอ้ ง ทำขดั จางหยางให้นางรำ แก้วข้าเอย่ ทง้ั สองศรี
อธบิ ายท่ารำ
“ทำขดั จางหยาง” เท้าซ้ายวางหลัง มือทัง้ สองกำมอื ชูนว้ิ ชี้และนวิ้ กลาง ระดับวงกลาง ม้วนจากซ้ายไปขวา
หนา้ ตรง “ให้นางรำ” มอื ขวาตงั้ วงกลาง มือซา้ ยจบี ต่อศอก เอียงขวา (รอ้ งซ้ำขัดจากหยางให้นางรำ)
ปฏบิ ตั ทิ า่ เดมิ แต่ตรงขา้ มกัน
“แก้วข้าเอย่ ทงั้ สองศรี” เท้าขวาวางหลัง มือท้งั สองกำมอื ชนู ้วิ ชแี้ ละนว้ิ กลาง ระดบั วงกลาง เอียงซ้าย
(ร้องรบั ) ปฏบิ ัติทา่ เดมิ หมุนตัวทางขวา 1 รอบ

ทำขัดจางหยาง ให้นางรำ

แกว้ ขา้ เอ่ยท้งั สองศรี

ภาพที่ 49 ทำขดั จางหยางให้นางรำ แก้วข้าเอ่ยทงั้ สองศรี

ที่มา : ธวัชชัย กนั ตังกุล 256 : ภาพถ่าย พฤษจกิ ายน : 125

48

27. เนือ้ ร้อง แลว้ ซดั ข้ึนให้เปน็ วง แล้วมานงั่ ลงใหไ้ ดท้ ี่
อธบิ ายทา่ รำ
“แลว้ ซัดขน้ึ ใหเ้ ปน็ วง” เท้าขวาวางหลัง มือทงั้ สองมว้ นมอื จบี แล้วปล่อยเปน็ วงกลาง (ปลายนว้ิ เขา้ หากัน)
หน้าตรง จากน้นั หมนุ รอบตัวเองทางขวา 1 รอบ
“แลว้ มานั่งลงใหไ้ ด้ท”่ี ลดตัวลงนัง่ ไขวเ้ ทา้ โดยเทา้ ขวาทับไขว้เท้าซา้ ย มอื ยงั ปฏบิ ัตลิ ักษณะเดิม หน้า
ตรง

แล้วซดั ขึน้ ให้เปน็ วง

แล้วมาน่งั ลงใหไ้ ด้ที่
ภาพที่ 50 แล้วซัดขึน้ ให้เปน็ วง แลว้ มานง่ั ลงใหไ้ ด้ที่
ท่มี า : ธวชั ชัย กันตังกุล 2565 : ภาพถ่าย พฤษจกิ ายน : 12

49

28. เนอื้ รอ้ ง คอ่ ยชกั สีซอสามสาย แกว้ ขา้ เอย่ ยา้ ยเพลงรำ
อธบิ ายท่ารำ
“ค่อยชกั สซี อสามสาย” นงั่ ไขวเ้ ท้าลักษณะเดมิ มอื ขวาสง่ จีบปรกข้าง มอื ซ้ายจีบตะแคงมอื ระดับอก
เอียงขวา (ดนตรรี ับ) มอื ซ้ายสะบัดขอ้ มอื ปลายจังหวะปลอ่ ยเปน็ วงบน ปฏบิ ัตซิ ำ้ ทา่ จนหมดจังหวะ
“แก้วขา้ เอย่ ยา้ ยเพลงรำ” สะบดั มอื ซ้าย ปล่อยเปน็ ตงั้ วงบน(เขาควาย) หนา้ ตรง

ค่อยชกั สซี อสามสาย

แก้วข้าเอย่ ยา้ ยเพลงรำ
ภาพท่ี 51 ค่อยชักสีซอสามสาย แก้วขา้ เอย่ ยา้ ยเพลงรำ
ทม่ี า : ธวชั ชยั กนั ตงั กลุ 2565 : ภาพถ่าย พฤษจกิ ายน : 12

50

29. เนอื้ รอ้ ง รำท่ากระบีต่ ที ่า ออจนี มาสาวไส้
อธิบายท่ารำ
“รำท่ากระบต่ี ที ่า” ตบเท้าขวาแลว้ ก้าวหน้า มอื มอื ขวาแทงมือไปดา้ นหนา้ มอื ซา้ ยแทงมือต้ังวงบน (เขา
ควาย) เอยี งขวา (ร้องรับนที่ ่ากระบี่ตีทา่ ) ปฏิบตั ิท่าลกั ษณะเดิมแตต่ รงขา้ มกนั
“ออจนี มาสาวไส้” เท้าซา้ ยกา้ วหน้า กม้ ตวั เลก็ น้อย มือจบี จากสะเอวยกสูงลกั ษณะวงบน มือซ้ายต้งั วง
ล่าง หนา้ ตรง จากนัน้ ยำ่ เทา้ เปลย่ี นมือสลบั การจีบ จนหมดจังหวะรบั

รำท่ากระบี่ตีทา่

ออจนี มาสาวไส้
ภาพท่ี 52 รำท่ากระบ่ีตที ่า ออจนี มาสาวไส้
ที่มา : ธวชั ชัย กันตังกลุ 2565 : ภาพถา่ ย พฤษจิกายน : 12

51

30. เนอ้ื ร้อง รำท่าชะนรี า่ ยไม้ แกว้ ขา้ เอย่ ดูเฉ่ือยฉำ่
อธบิ ายทา่ รำ
“รำท่าชะนรี ่ายไม้” ยนื ดว้ ยเทา้ ซ้าย เท้าขวาแกวง่ หมนุ เท้าจากขวาไปซ้าย มอื ซ้ายยกสูงลักษณะวงบนแต่
กำมอื ลักษณะเกาะกงิ่ ไม้ มอื ขวากำมอื แกวง่ หมุนจากขวาไปซา้ ย หนา้ ตรง
“แก้วขา้ เอย่ ดูเฉอ่ื ยฉ่ำ” เท้าขวาวางหลงั หมุนตวั จากขวาไปซ้าย 1 รอบ มอื ยงั ปฏบิ ัติลักษณะเดิม

รำทา่ ชะนีรา่ ยไม้

แก้วขา้ เอย่ ดูเฉ่อื ยฉ่ำ
ภาพที่ 53 รำท่าชะนีรา่ ยไม้ แกว้ ขา้ เอย่ ดูเฉอ่ื ยฉ่ำ
ทม่ี า : ธวัชชยั กนั ตงั กลุ 2565 : ภาพถ่าย พฤษจิกายน : 12

52

31. เน้ือร้อง ทา่ เมขลาลอ่ แก้ว ลอ่ แลว้ มาชักลำนำ
อธิบายทา่ รำ
“ท่าเมขลาลอ่ แก้ว” เทา้ ซา้ ยยกขา้ ง มอื ขวาต้งั วงบน มอื ซ้ายล่อแก้วเหยียดแขนตึงระดบั ไหล่ หนา้ ตรง
(รอ้ งรับออกนี่เมขลาลอ่ แกว้ )
“ลอ่ แลว้ มาชกั ลำนำ” เปลย่ี นเปน็ กระดกไขวเ้ ทา้ ขวา มือขวาม้วนมือจบี ปล่อยเปน็ วงบน มือซา้ ยล่อแกว้
แขนตงึ ไว้ใกล้เทา้ ซ้าย เอียงขวา

ท่าเมขลาลอ่ แกว้

ล่อแล้วมาชักลำนำ
ภาพท่ี 54 ทา่ เมขลาล่อแก้ว ล่อแลว้ มาชักลำนำ
ที่มา : ธวัชชัย กนั ตงั กุล 2565 : ภาพถา่ ย พฤษจิกายน : 12

53

32. เนื้อรอ้ ง มันเป็นเพลงรำแต่กอ่ น แก้วขา้ เอย่ ครสู อนมา
อธิบายทา่ รำ
“มันเปน็ เพลงรำแต่ก่อน” ลดตวั ลง มือทั้งสองพนมมอื ระดบั อก หนา้ ตรง
“แกว้ ขา้ เอ่ยครสู อนมา” ลงนง่ั พับเพียบพับเขา่ ทางซา้ ย มอื ทัง้ สองไหวเ้ หนือศรี ษะ แลว้ ลงกราบ (ร้องรับ
จะไหว้กราบลงลกั ษณะเดิม อกี 2 คร้งั

มนั เป็นเพลงรำแตก่ อ่ น

แก้วขา้ เอ่ยครูสอนมา นำ
ภาพท่ี 55 มันเป็นเพลงรำแตก่ อ่ น แกว้ ขา้ เอ่ยครูสอนมา
ท่ีมา : ธวัชชยั กนั ตังกุล 2565 : ภาพถา่ ย พฤษจิกายน : 12

54

สรปุ

โนรามหรสพพื้นบ้านภาคใต้ ในเขตจังหวัดรอบลุ่มทะเลสาบ คือ นครศรีธรรมราช สงขลา พัทลุง
และตรังแต่ปัจจุบันได้มีการแพร่กระจายทางวัฒนธรรมไปสู่จังหวัดอื่น ๆ ด้วย การแสดงประเภทนี้จะใช้
การต้องกลอน การรำ การเล่นเป็นเร่ืองเป็นราวเป็นตัวดำเนินเรื่อง รู้กันในกลุ่มนักวิชาการทางการแสดง
วา่ การแสดงประเภทนีเ้ ป็นต้นแบบของการแสดงละครรำของไทยในสมยั กรุงศรีอยธุ ยาเป็นเรอ่ื งที่เกิดขน้ึ ใน
พัทลุงโดยพระยาสายฟ้าฟาดมีธิดาชื่อนวลทองสำลี ชอบการรำโนราและสุบินว่าเทวดาประทานเครื่อง
ดนตรีให้รำเล่นในวงั อย่างสนุก อยู่มาวันหน่ึงไดเ้ สวยเกสรดอกบัวเกิดทรงครรภท์ ำให้พระบิดาโกรธเนรเทศ
ให้ลอยแพไป ตดิ ที่เกาะกะชังคลอดบตุ รชายช่ือเดก็ ชายน้อย ตอนหลงั เด็กชายน้อยมาสืบหาตาจนไดพ้ บกัน
และทรงพระราชทานเครื่องแต่งกายและแต่งตั้งให้เป็นขุนศรีศรัทธาแต่นั้นมา การแสดงชนิดนี้มี
องค์ประกอบของการแสดงท้ังผู้แสดง มี 3 ประเภทคือนายโรง นางรำและตัวตลกหรือตัวพราน เครื่อง
แต่งกาย มีเทริด กำไลแขน ป้ันเหน่ง สังวาลพาดเฉียง 2 ข้าง ปีกนกแอ่น หางหงส์ หน้าผ้า ผ้าห้อย กำไล
ต้นแขน กำไลมือ สนับเพลา และเล็บ เคร่ืองดนตรี มีทับ(โทน) กลอง ป่ี โหม่ง ฉ่ิง และแตระหรือแกระ
บทร้องปฐม เป็นบทการรำเร่ิมต้นของการรำผสมท่าของโนรา ใช้สำหรับฝึกผู้เรียนใหม่ มีลักษณะคล้ายกับ
การรำแม่บทใหญ่ของการรำไทย อย่างไรก็ตามท่ารำบทปฐมของโนรามี 31คำกลอน 15 บท การฝึกรำ
บทปฐมในเอกสารฉบับนี้เป็นท่ารำปฐมแบบตัด มี 9 คำกลอนโนราบทประถมมีการประสมท่า โนราบท
ปฐมน้ันเป็นบทรำและบทร้อง เพื่อบูชาครู ในพิธีโนราโรงครู ท่ารำต่างๆ เป็นท่าท่ีเลียนแบบ ธรรมชาติ
รูปแบบชีวิต สัตว์ และ ลักษณะสังคม ฯลฯ ซ่ึงเป็นท่าท่ีแตกตออกมาจาก ท่ารำต้นฉบับ 12 ท่า ครูของ
โนราแตล่ ะโรง

ทำนองบทปฐมน้ีจะร้องบทบทเพลงทับเพลงโทนของโนรา มีต้นเสียงร้องเป็นหลัก และมี
การร้องรับของลกู ค่ปู ระสานเสยี งอย่างลงตวั ทา่ รำใหร้ ายละเอยี ดของของทา่ ปฐม

55

คำถามทบทวน

แบบฝกึ หัดที่ 1 เรอื่ ง รำโนราบทปฐม
***************************************************************************
คำชแี้ จง : ให้นกั เรียนตอบคำถามและอธบิ ายตามส่งิ กำหนดใหต้ อ่ ไปน้ี (10 คะแนน)
1. เครื่องแตง่ กายโนราท่ีเป็นเครื่องประดบั มีอะไรบา้ ง
ตอบ………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
2. เครือ่ งแต่งกายโนราที่เป็นเคร่ืองลูกปดั มกี่ ช่ี ิ้น อะไรบ้าง
ตอบ………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………….
3. เคร่ืองแตง่ กายโนราที่เทยี บเคยี งกบั มงกุฎกษัตรยิ ค์ ือ
ตอบ………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………….
4. เหน็บเพลา คืออะไร
ตอบ………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………
5.อปุ กรณส์ ำหรับตวั ตลกของโนราคืออะไร มีก่ลี ักษณะ ประกอบด้วย
ตอบ………………………………………………………………………………………………..……………………………………………
………………………………………………………….

56

แบบฝกึ หดั ที่ 2 เรอ่ื ง เพลงประกอบการแสดง
**********************************************************************
คำชแี้ จง : ให้นกั เรยี นตอบคำถามและอธบิ ายตามสิ่งกำหนดใหต้ อ่ ไปน้ี (10 คะแนน)
1. เครอ่ื งดนตรมี โนราห์มที งั้ หมดกชี่ นิด และอธบิ ายถงึ ลักษณะพร้อมวธิ กี ารเล่น
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.....................................................
2. เพลงหรือดนตรีทใ่ี ช้ประกอบการรำและร้องบทปฐมมีจังหวะใดบ้างอธิบาย
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.....................................................

57

แบบฝึกหดั ท่ี 3 เรอ่ื ง องคป์ ระกอบของการแสดง
**********************************************************************
คำชีแ้ จง : ให้นักเรยี นตอบคำถามและอธิบายตามสง่ิ กำหนดใหต้ ่อไปนี้ (10 คะแนน)
1. ผแู้ สดงโนราห์ประกอบไปดว้ ยตวั ละครใดบ้าง มีหน้าทอ่ี ย่างไร
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.....................................................
2. อธิบายและยกตวั อย่างการร้องบทปฐม
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................

.....................................................

58

แบบฝึกหัดท่ี 4 เรือ่ ง ทา่ รำ
**********************************************************************
คำชีแ้ จง : ใหน้ กั เรยี นตอบคำถามและอธิบายตามส่งิ กำหนดใหต้ ่อไปนี้ (10 คะแนน)
1. อธิบายท่ารำของบทรอ้ งท่วี ่า รำทา่ ชะนรี ่ายไม้ แกว้ ข้าเอย่ ดูเฉ่ือยฉ่ำ
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.....................................................
2. อธบิ ายท่ารำของบทรอ้ งท่ีว่า ท่าเมขลาล่อแกว้ ลอ่ แลว้ มาชักลำนำ
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................

.....................................................

59

แบบทดสอบหลงั เรียน

กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศลิ ปะ สาระนาฏศิลป์ ชนั้ ประถมศึกษาปที ่ี ....

เรือ่ ง โนราบทปฐม รหัสวชิ า ............ เวลา 20 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คำชแี้ จง : ใหน้ ักเรียนเลอื กคำตอบท่ีถูกที่สดุ แล้วทำเครอ่ื งหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. การแสดงโนราเปน็ ศลิ ปะการละเลน่ ของคนในแถบภาคใด

ก. ภาคเหนือ

ข. ภาคกลาง

ค. ภาคอสี าน

ง. ภาคใต้

จ.ภาคตะวันตก

2. ตามตำนานเชือ่ ว่าโนราเกดิ ขึน้ ทจี่ งั หวัดใด

ก. สงขลา

ข. นครศรธี รรมราช

ค. ตรัง

ง. พัทลุง

จ.กระบี

3. ตัวเลอื กใดอธบิ าย “เทริด” ไดถ้ ูกตอ้ งท่ีสุด

ก. ผ้านงุ่ สำหรบั โนรา

ข. ลูกปดั คลุมไหล่

ค. เครอ่ื งสวมศรี ษะ

ง. เครื่องสวมเล็ก

จ.เครอ่ื งทัดหู

4. “เครอื่ งเบญจ” ใช้เรยี กอะไรของการแสดงโนรา

ก. ท่ารำ

ข. เครอ่ื งดนตรี

ค. บทรอ้ ง

ง. เสอ่ื ปูแสดง

จ.เครอ่ื งแตง่ กาย

60

5. จากภาพเปน็ ทา่ รำในตวั เลอื กใด
ก.แก้วข้าเหอบินเข้ารัง
ข.รำทา่ กระตา่ ยชมจนั ทร์
ค. คอ่ ยมาหนั ใหเ้ ปน็ มอญ
ง.รำทา่ จันทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

6. จากภาพเป็นทา่ รำในตวั เลอื กใด
ก.แกว้ ขา้ เหอบินเขา้ รัง
ข.รำทา่ กระต่ายชมจันทร์
ค. ค่อยมาหนั ใหเ้ ป็นมอญ
ง.รำทา่ จันทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

7. จากภาพเป็นทา่ รำในตัวเลือกใด
ก.แกว้ ข้าเหอบินเขา้ รงั
ข.รำทา่ กระตา่ ยชมจนั ทร์
ค. ค่อยมาหันให้เปน็ มอญ
ง.รำทา่ จนั ทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

61

8. รกั ข้าเอยจะกลา่ วอา้ ง ท่อนถัดไปมีคำร้องตามขอ้ ใด.
ก. กลา่ วถงึ นางทีอ่ ัปสร
ข. กลา่ วถึงนางคันธมารี
ค. กล่าวถึงนางเทพมาลี
ง. กลา่ วถึงนางเทพกนิ รี
จ. กล่าวถงึ นางโสภีนี

9. รำทา่ พระจนั ทร์ทรงกลด ทอ่ นถดั ไปมีคำร้องตรงตามข้อใด
ก. เมขลาล่อแกว้ กลางอำพร
ข. รำทา่ พระรสโยนสาร
ค. มารำทา่ กวางเดนิ ดง
ง. รำท่ากระต่ายชมจนั ทร์
จ. ดำท่านกแขกเตา้

10. ขอ้ ใดไม่ใชค่ ำรอ้ งบทปฐม
ก. รำทา่ พระจนั ทรเ์ ต็มดวง
ข. รำท่ากวางโยนตัว รำยัว่ ชักแปง้ ตัดหน้า
ค. ทำทา่ พระสรุ วิ งศ์ ผู้สง่ ศักดิ์
ง. ทำทา่ กระบส่ี ที า่
จ. รำทา่ ชะนรี ่ายไม้

บรรณานกุ รม

62

บรรณาณกุ รม

ธรี วฒั น์ ชา่ งสาน. (2543). รายงานการวิจยั เคร่อื งลูกปดั โนราในจงั หวดั
นครศรธี รรมราช. นครศรธี รรมราช : สถาบนั ราชภฏั นครศรีธรรมราช.

ธรี วัฒน์ ชา่ งสาน. (2560). การพฒั นาเครอ่ื งแต่งกายโนราภมู ิปญั ญาชาวบา้ นในจังหวัดนครศรธี รรมราช.
สบื คน้ เมอื่ 2565, ตุลาคม : 25

จาก file:///C:/Users/lenovo/Downloads/128541
A1-337152-1-10-20180614.pdf
ราชบณั ฑติ ยสภา. (2554). โนรา. สบื คน้ เมอ่ื 2565, ตลุ าคม : 25
จาก https://dictionary.apps.royin.go.th/
Xekkalakpaktai. (2562). ตำนานโนรา. สบื ค้นเมือ่ 2565, ตลุ าคม : 25
จากhttps://sites.google.com/site/xekkalakpaktai/nora/nora-1
tungsong.com. (2562). เครื่องแต่งกายโนรา. สืบค้น2565, ตลุ าคม : 25
จาก https://www.tungsong.com/NakhonSri/Cultures&
Games_Nakhonsri/%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B8
%A3%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B9%8C/group
ราชบณั ฑิตยสถาน. (2554). พจนานกุ รมแปล ไทย-ไทย. สืบคน้ เมื่อ 2565, ตุลาคม : 25

จาก https://dictionary.sanook.com/search/dict-th-th-royal-
institute/%E0%B8%9A%E0%B8%97

วารสารวฒั นธรรม. (2020). โนรา ทสี่ ดุ แห่งทักษิณนาฏยศาสตร.์
สืบค้นเมอ่ื 2565, ตลุ าคม : 25
จาก http://article.culture.go.th/index.php/template-
features/198-2020-03-26-08-58-58

Tungsong.com.(2562). เครอ่ื งดนตรี. สบื คน้ เมอ่ื 2565, ตุลาคม : 25
จาก https://www.tungsong.com/NakhonSri/Cultures&
Games_Nakhonsri/

OpenBase.in.th. (2552). ภาพเครอ่ื งดนตรโี นรา. สบื ค้นเมอื่ 2565, ตุลาคม : 25
จาก http://www.openbase.in.th/node/9406

นางสาวชุรีพร จา่ สอน. (2562). ทา่ รำมโนราห์. สืบคน้ เมือ่ 2565, ตลุ าคม : 25
จาก https://www.sites.google.com/site/aungang16

64

/?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%
2Fprint%2F&showPrintDialog=1
ศาสตรแ์ ห่งครหู มอโนรา. (2556). บทกลอนและบทร้องของพธิ กี รรม
โนรา. สืบค้นเมือ่ 2565, ตลุ าคม : 25
จาก http://krunora.blogspot.com/2013/06/blog-post_7.html
มรดกภูมปิ ญั ญาทางวฒั นธรรม. (2563). โนราโรงครู. สบื คนั เมอื่ 2565, ตลุ าคม : 25
จาก http://ich.culture.go.th/index.php/th/ich/performing-
arts/236-performance/129-nora
ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. (2548). พจนานุกรมศัพทป์ รชั ญา. สบื ค้นเมื่อ 2565, ตุลาคม : 25
จาก http://www.royin.go.th/?printing
ศาสตร์แหง่ ครหู มอโนรา. (2556). ความเชื่อเกี่ยวกบั โนราและการรำ
โนราโรงครู. สืบค้นเมอ่ื 2565, ตลุ าคม : 25
จาก http://krunora.blogspot.com/2013/05/bloghtml-
post_29.
สำนกั งานราชบัณฑิตยสภา. (2550). พิธี พธิ กี าร และ พธิ กี รรม.
สืบค้นเม่ือ 2565, ตุลาคม : 25
จาก http://www.royin.go.th/?knowledges
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวดั สงขลา. (2559). โนราโรงครู. สบื คน้ เมื่อ 2565, ตุลาคม : 25
จาก https://www.mculture.go.th/songkhla/ewt
_news.php?nid=445&filename=index
มโนราห์วัฒนธรรมปกั ษ.์ (2562). โอกาสทใี่ ชใ้ นการแสดง. สืบค้นเม่อื 2565, ตลุ าคม : 25
จาก https://sites.google.com/site/mnorahwa
thnthrrmchawpaksti/home/7-xokas-thi-saedng

ภาคผนวก

65

ภาคผนวก ก. คำถามทบทวน แบบฝกึ หดั แบบทดสอบ
คำถามทบทวน

แบบฝกึ หัดที่ 1 เรือ่ ง รำโนราบทปฐม
***************************************************************************
คำชี้แจง : ให้นักเรยี นตอบคำถามและอธิบายตามสิ่งกำหนดให้ตอ่ ไปนี้ (10 คะแนน)
1. เคร่ืองแตง่ กายโนราท่ีเป็นเครอื่ งประดบั มอี ะไรบา้ ง
ตอบ เทรดิ ปีกนกแอ่น กำไลต้นแขน กำไล เล็บทับทรวง ปีกนกแอน
2. เคร่อื งแตง่ กายโนราท่ีเปน็ เคร่อื งลูกปดั มก่ี ่ชี ้นิ อะไรบา้ ง
ตอบ 5 ช้ิน คอื บา่ 2 ชนิ้ ปงิ้ คอ 2 ชน้ิ รอบอก
3. เครื่องแตง่ กายโนราทเี่ ทยี บเคยี งกบั มงกุฎกษัตรยิ ์คือ
ตอบ ดอกไม้ทัด
4. เหน็บเพลา คอื อะไร
ตอบ กางเกง
5.อปุ กรณ์สำหรบั ตัวตลกของโนราคอื อะไร มีกีล่ ักษณะ ประกอบด้วย
ตอบ หนา้ กากพราน มี 2 ลักษณะคอื สขี าวกบั สีแดง

66

แบบฝกึ หดั ที่ 2 เรื่อง เพลงประกอบการแสดง
**********************************************************************
คำช้แี จง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธิบายตามสิง่ กำหนดให้ตอ่ ไปน้ี (10 คะแนน)
1. เครอื่ งดนตรมี โนราหม์ ีกี่ชนี้ และอธิบายถึงลักษณะพร้อมวธิ ีการเล่น

เครอ่ื งดนตรมี โนราห์ มี 5 ชนี้ ป่ี กลอง ฉิง่ โหมง่ ทบั แตม่ ี แตระ หรอื กลับ เพม่ื ก็ได้
ปี่ ใชเ่ ป่า มลี ักษณะเปน็ ไมท้ รงประบอก ใชด้ ำเนนิ ทำนอง
กลอง ใช้ตี มีลักษณะเปน็ ไมท้ รงประบอกคล้ายตะโพน กลองทำหนา้ ท่เี สริมเนน้ จังหวะ
ฉง่ิ ใชต่ ี มลี กั ษณะเป็นโลหะทองเหลือง มี 2 ชีน้ หรือ 1คู่ ใชป้ ระกอบทำนอง
โหม่ง ใช่ตี มลี กั ษณะเปน็ โลหะทองเหลอื งมี 2 ชีน้ หรอื 1คู่ ในกล่องไมส้ เ่ี หลยี ม
ทับ (โทนหรือทบั โนรา) มี ๒ ใบ เสยี ง ต่างกันเลก็ นอ้ ย ใชค้ นตีเพยี งคนเดียว เปน็ เครือ่ งตีท่สี ำคญั
ที่สดุ เพราะทำหนา้ ทีค่ มุ จังหวะและเป็นตวั นำในการเปลี่ยน จงั หวะทำนองตามผรู้ ำ
แตระ ใช่ตี มลี กั ษณะเปน็ ไม้มี 2 ชนี้ หรอื 1 ใชป้ ระกอบทำนอง

2. อธิบายและยกตวั อยา่ งการร้องบทปฐม
วิธีการร้องในบทรำบทปฐมนี้ ต้องใช้ผู้ร้อง 2 ฝ่าย คือ ต้นเสียง หมายถึง ผู้ร้องนำข้ึนเสียงร้อง
ตามบทท่ีกำหนด และลูกคู่ หมายถึงผู้ร้องรับ ภายหลัง จากท่ีผู้ร้องนำร้องจบ ตามทำทองท่ี
กำหนด ดงั น้ี
ตน้ เสียง ตงั้ ตน้ ให้เป็นประปฐม
ลูกคู่ ตง้ั ตน้ ให้เป็นประปฐม
ต้นเสยี ง ถดั มาขวญั เหอพระพรหม, ถัดมาพระพรหมทง้ั ส่หี นา้
ลกู คู่ วา่ ถดั มาพระพรหม พระพรหมส่หี น้า ว่าถดั มานอ้ งเหอ
พระพรหม ถัดมาพระพรหมพรหมส่หี นา้ พระพรหม
สี่หนา้

67

แบบฝกึ หดั ที่ 3 เรือ่ ง องค์ประกอบของการแสดง
**********************************************************************
คำช้แี จง : ให้นักเรยี นตอบคำถามและอธบิ ายตามสง่ิ กำหนดให้ตอ่ ไปนี้ (10 คะแนน)
1. ผแู้ สดงหมายถงึ อะไร นักแสดงโนราห์ประกอบไปดว้ ยตวั ละครใดบา้ ง มีหนา้ ทอี่ ย่างไร

ผู้แสดง หมายถึง คนที่รบั ผดิ ชอบในการแสดงโนราทั้งการร้อง การรำ การแสดงเป็น
เรอื่ งราวบนเวทใี นแตล่ ะคร้งั ประกอบด้วย ตวั นายโรง ตัวนางรำ และตัวตลก ดงั น้ี
1. ตัวนายโรง หมายถึง ตัวพระเอก เจ้าของคณะ หวั หนา้ คณะ ผแู้ สดงท่ีเปน็ ผนู้ ำของคณะโนรา
ในอดตี ใชผ้ ชู้ ายแสดงลว้ น จงึ ตอ้ งมีรูปร่างท่ีเป็นผู้นำ มีความรอบร้จู ดั เจนในกระบวนการแสดง
โนราอย่างชดั เจน
2. ตวั นางรำ หมายถงึ ตวั นางโนราที่เป็นตัวประกอบในการรำโนราแต่ละครั้ง ในอดีตตวั นางรำ
มักเปน็ ตัวหวั จกุ โนรา คือเดก็ ฝกึ หดั รำโนราทม่ี ีความสนใจ มีความสามารถในการรำ มักเป็นตัว
ประกอบในการรำหมู่ ของการรำบทครูสอน บทสอนรำ บทปฐม และอ่ืน ระยะต่อมาหัวจกุ โนรา
เร่ิมหมดไปจากสังคม ปัจจุบนั เรม่ิ มีโนราหญงิ เกดิ ข้ึน
3. ตัวตลก หมายถงึ ผูแ้ สดงท่ีทำใหผ้ ้ชู มขบขัน, โดยปริยายหมายถึงผู้ทค่ี นอ่นื หวั เราะเยาะ การ
แสดงโนราจะมตี ัวตลกที่ใชแ้ สดงหลกั ค่กู บั การแสดงโนราคอื ตัวพราน เปน็ ตวั แสดงที่สำคญั มี
หลายบทบาท ทง้ั เป็นตวั ตลกของคณะโนรา และเปน็ ตวั บอกเรื่องสำหรับทำการแสดงในแต่ละครัง้
อยา่ งไรก็ตามตัวตลกในบทบาทการแสดงของโนรามตี ัวพราน 2 ลักษณะ คือ พรานผู้ชาย สวม
หน้ากากสีแดง และพรานผู้หญิงหรอื พรานเมยี สวมหนา้ กากสขี าวหรือสีเนอ้ื
2. เครอื่ งแตง่ กายมโนราห์ประกอบดว้ ยอะไรบ้าง
1. บา่ สำหรบั สวมทบั บนบา่ ซ้าย-ขวา รวม 2 ชนิ้
2. ปิ้งคอ
3. รอบอก
4. ปีกนกแอ่น หรอื ปีกเหน่ง
5. ซับทรวง หรอื ทบั ทรวงหรอื ตาบ
6. ปีก
7. ผ้าน่งุ
8. หนา้ เพลา เหนบ็ เพลา หนบั เพลา
9. ผา้ หอ้ ย
10. หน้าผ้า
11. กำไลต้นแขน
12. กำไล
13. เล็บ

68

แบบฝึกหดั ที่ 4 เรือ่ ง ท่ารำ
**********************************************************************
คำชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำถามและอธบิ ายตามสงิ่ กำหนดให้ตอ่ ไปนี้ (10 คะแนน)
1. อธิบายทา่ รำของบทร้องทว่ี า่ รำทา่ ชะนรี ่ายไม้ แกว้ ขา้ เอย่ ดเู ฉือ่ ยฉำ่

“รำท่าชะนีรา่ ยไม้” ยืนดว้ ยเทา้ ซา้ ย เท้าขวาแกวง่ หมนุ เทา้ จากขวาไปซ้าย มือซ้ายยกสูงลกั ษณะ
วงบนแตก่ ำมือลกั ษณะเกาะกง่ิ ไม้ มอื ขวากำมือแกวง่ หมนุ จากขวาไปซา้ ย หน้าตรง
“แก้วขา้ เอ่ยดเู ฉือ่ ยฉำ่ ” เทา้ ขวาวางหลัง หมุนตวั จากขวาไปซา้ ย 1 รอบ มือยงั ปฏบิ ตั ลิ กั ษณะ
เดิม
2. อธบิ ายท่ารำของบทร้องที่วา่ ท่าเมขลาล่อแกว้ ลอ่ แล้วมาชักลำนำ
“ท่าเมขลาลอ่ แกว้ ” เทา้ ซ้ายยกขา้ ง มอื ขวาตง้ั วงบน มอื ซา้ ยล่อแก้วเหยยี ดแขนตึงระดบั ไหล่ หนา้ ตรง
(รอ้ งรบั ออกนีเ่ มขลาลอ่ แก้ว)
“ล่อแลว้ มาชกั ลำนำ” เปลย่ี นเป็นกระดกไขว้เท้าขวา มือขวาม้วนมอื จบี ปลอ่ ยเป็นวงบน มอื ซ้ายลอ่ แก้ว
แขนตึง ไวใ้ กล้เทา้ ซ้าย เอียงขวา

69

แบบทดสอบหลังเรียน

กลุ่มสาระการเรียนรู้ศลิ ปะ สาระนาฏศลิ ป์ ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ....

เรื่อง โนราบทปฐม รหัสวิชา ............ เวลา 20 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คำช้แี จง : ใหน้ กั เรยี นเลอื กคำตอบที่ถกู ทส่ี ดุ แลว้ ทำเครอื่ งหมาย (×) ลงในกระดาษคำตอบ

1. การแสดงโนราเป็นศิลปะการละเล่นของคนในแถบภาคใด

ก. ภาคเหนือ

ข. ภาคกลาง

ค. ภาคอีสาน

ง. ภาคใต้

จ.ภาคตะวนั ตก

2. ตามตำนานเชือ่ วา่ โนราเกดิ ข้นึ ทจี่ ังหวดั ใด

ก. สงขลา

ข. นครศรธี รรมราช

ค. ตรัง

ง. พทั ลงุ

จ.กระบี

3. ตัวเลือกใดอธบิ าย “เทริด” ไดถ้ กู ต้องท่สี ุด

ก. ผ้านงุ่ สำหรับโนรา

ข. ลูกปัดคลุมไหล่

ค. เครื่องสวมศรี ษะ

ง. เครอ่ื งสวมเล็ก

จ.เครอ่ื งทัดหู

4. “เคร่อื งเบญจ” ใชเ้ รยี กอะไรของการแสดงโนรา

ก. ทา่ รำ

ข. เครื่องดนตรี

ค. บทร้อง

ง. เสอ่ื ปแู สดง

จ.เครอื่ งแตง่ กาย

70

5. จากภาพเปน็ ทา่ รำในตวั เลอื กใด
ก.แก้วข้าเหอบินเขา้ รัง
ข.รำทา่ กระต่ายชมจันทร์
ค. คอ่ ยมาหันให้เปน็ มอญ
ง.รำทา่ จนั ทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

6. จากภาพเป็นทา่ รำในตวั เลือกใด
ก.แกว้ ข้าเหอบนิ เขา้ รัง
ข.รำทา่ กระต่ายชมจนั ทร์
ค. ค่อยมาหนั ใหเ้ ป็นมอญ
ง.รำทา่ จนั ทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

7. จากภาพเป็นทา่ รำในตัวเลือกใด
ก.แกว้ ขา้ เหอบินเข้ารงั
ข.รำทา่ กระตา่ ยชมจนั ทร์
ค. ค่อยมาหนั ใหเ้ ปน็ มอญ
ง.รำทา่ จนั ทร์ทรงกรด
จ.ทำเวโหนโยนชา

71

8. รกั ข้าเอยจะกลา่ วอา้ ง ทอ่ นถัดไปมคี ำร้องตามขอ้ ใด.
ก. กลา่ วถงึ นางทีอ่ ัปสร
ข. กลา่ วถึงนางคันธมารี
ค. กล่าวถึงนางเทพมาลี
ง. กล่าวถึงนางเทพกนิ รี
จ. กลา่ วถงึ นางโสภีนี

9. รำทา่ พระจนั ทร์ทรงกลด ทอ่ นถดั ไปมีคำร้องตรงตามข้อใด
ก. เมขลาล่อแกว้ กลางอำพร
ข. รำท่าพระรสโยนสาร
ค. มารำทา่ กวางเดนิ ดง
ง. รำท่ากระต่ายชมจนั ทร์
จ. ดำท่านกแขกเตา้

10. ข้อใดไม่ใชค่ ำรอ้ งบทปฐม
ก. รำทา่ พระจนั ทรเ์ ต็มดวง
ข. รำท่ากวางโยนตัว รำยัว่ ชักแปง้ ตัดหนา้
ค. ทำทา่ พระสรุ วิ งศ์ ผู้สง่ ศักดิ์
ง. ทำทา่ กระบส่ี ที า่
จ. รำท่าชะนรี ่ายไม้

72

ภาคผนวก ข. ประวตั ิวทิ ยากร

ประวตั ิวิทยากร

ประวตั ิส่วนตวั
ช่อื นางสาว นส.นฏั ชนันท์ หนูพรหม
ชอื่ เลน่ พงษ์
เกิดเม่ือวันท่ี 8 มกราคม 2539
บา้ นเลขที่ 48 ถ.ชมอนิ ทร์ ต.คหู าสวรรค์ อ.เมือง จ.พัทลงุ
การศกึ ษา
จบปริญญาตรี คณะศิลปกรรมศาสตร์ เอกนาฎศิลป์ไทย ละครพระมหาวิทยาลัยราชภฏั สงขลา
ผลงาน
- ศิลปินพืน้ บ้านประจำสำนกั ศลิ ปะและวฒั นธรรมมหาวิทยาลัยราชภฏั สงขลา พ.ศ.2558- 2563
- วทิ ยากรพืน้ บา้ นสอนโนราเบอ้ื งตน้ ณ สถานศึกษาตา่ งๆ 2560 - ปัจจบุ นั
- ได้รับใบประกาศเกียรติคุณเชิดชูเกียรติผู้ดูแลอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้าน สาขานาฎย
ศาสตร์ จาก อ.สมบตั ิ แกว้ สจุ ริต ณ จ.สระแก้ว 2563
- โนราโบราณ มีประสบการณ์มากกว่า 10 ปี เป็นนักแสดงประจำสำนักศิลปะและวัฒนธรรม

มรภ.สงขลา
- ไดร้ บั รางวัลรองชนะเลิศอันดบั ๑ แข่งขันโนรารำทำบทประเภทเด่ยี ว และ รางวลั โนราห์หญิง

รำเด่ียวยอดเยย่ี ภาคใต้ งานอนุรักษ์มรดกไทย ปี 2558 อบจ.สงขลา
- ไดร้ บั รางวัลรองชนะเลิศลำดับ ๑ รายการนาฎวาทยศิลป์ ทมี ลีลาศิลปแ์ ขนงโนรา กระทรวง

วัฒนธรรม ปี 2559
- ไดร้ บั รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 รวมศิลปแ์ ผน่ ดินสยาม หน้าท่ียาหยีลเิ กป่า ปี 2562

73

ประวตั ิผ้เู ขียน

ประวัติส่วนตวั

ชอื่ นายธวัชชัย กันตงั กลุ
ชอื่ เลน่ เบลล์
อายุ 20 ปี
เกิดวนั ท่ี 23 สงิ หาคม 2545
บ้านเลขที่ 98 หมู่ 4 ต.หนองบ่อ อ.ย่านตาขาว จ.ตรงั 92140
ประวัตกิ ารศึกษา
ชน้ั มธั ยมศึกษา แผนกวทิ ย-์ คณิต โรงเรียนท่งุ หนองแหง้ ประชาสรรค์ จังหวัดตรัง
ปจั จบุ นั ศึกษา ระดับชั้นปรญิ ญาตรีปที ี่ 2 สาขาวชิ านาฏศิลป์ศึกษา คณะครุศาสตร
มหาวิทยาลยั ราชภฏั นครศรธี รรมราช
ผลงาน
2563 ดำรงตำแหนง่ สภาเดก็ และเยาวชนตำบลหนอ่ งบอ่
2563 ดำรงตำแหนง่ สภานกั เรยี นโรงเรยี นทุ่งหนองแหง้ ประชาสรรค์
2564 ดำรงตำแหน่งประธานช้นั ปขี องนกั ศึกษาสาขาวิชานาฏศลิ ป์
ปัจจุบนั ดำรงตำแหน่งประธานฝา่ นศลิ ปวัฒนธรรม สโมสรนกั ศึกษาคณธครศุ าสตร์

ดำรงตำแหน่งอนกุ รรมการชมรมศลิ ปวฒั นธรรมทอ้ งถ่ินภาคใต้

74