วารสารกรมฯ ฉบับที่ 44 / 2557

พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว
พระราชทานแกข่ า้ ราชการพลเรือน

เนือ่ งในโอกาสวนั ขา้ ราชการพลเรือน ปพี ุทธศกั ราช ๒๕๕๗

ขา้ ราชการไมว่ ่าจะอยใู่ นตำ�แหนง่ ใด
ระดับไหนมีหนา้ ทีอ่ ยา่ งไร ล้วนแตม่ ีส่วนสำ�คญั อยู่ในงานของแผน่ ดินทง้ั สน้ิ

ทุกคนจึงต้องต้งั ใจปฏบิ ัตหิ นา้ ท่ี โดยเตม็ กำ�ลังความสามารถ
ด้วยอุดมคติ ดว้ ยความเขม้ แขง็ เสยี สละ และระมัดระวงั ใหก้ ารทุกอย่าง
ในหน้าทเี่ ปน็ ไปอยา่ งถูกตอ้ งเที่ยงตรง ด้วยความระลึกรตู้ ัวอยเู่ สมอว่า
การปฏิบัตติ ัวปฏิบัติงานของตน มผี ลเกี่ยวเนอื่ งถึงสขุ ทกุ ข์ของประชาชน

ตลอดจนความเจริญขน้ึ หรอื เส่อื มลงของประเทศชาติ

วงั ไกลกังวล
วันที่ ๒๕ มนี าคม พุทธศักราช ๒๕๕๗

๕ “กรมโยธาธิการและ๓ผงั เ๙๔มอื งท่ปี ๑ร.ว ๒กกึ ตัน.๑อ๓ษา๑ ถ.น ย.๒งา. าุป๒ม .บ นเ ยนพณ.๔รา๓เราจือ่ช เย.ฑนะพง.๕เรสตัด๔เ สผาฝลอื่ นก.วนณง.งยา่า๖ทเียา๕ นัปปสาโยวแ นงค.รนท�ำย.ุด ็นเสรพสาาต๖นอโผารว์ ียธปุภสยดารนอิศนยง..ารา ื่อ่ป๗วมรัทสกิากัยแ๐ นัวยอนะกบศรเง.รแาดสพทิตหา เะลสาิราร๒ว สกสนุ์ิรรนยสศชะงษิาจาน๒งรแ่ัยช์มแสาภงวาวันัทนิฐสงล ๙แยังสบาบรวารอท างัะสลเว๙มันรักูรเภคทบรภปวากพกพาณวิา ริวาัก๔วรเไภแตธอันว ปักวระา์ พด๔รลรุดธงธะษรยชลีครรณรพบิ๖ี น์เัณะาวีย่มธ์อกงลจด๙โลส์ฒุนรา ดงมยศิยชกีมัดัอ-อธอคา ์บิโล ๗ุ่มรรพยางกธทวพา๒มรกัรอาบิานัศ ยศตัร ษโมธรมิรธด โยอานพิบภคาอีท์ผกีรสธงพก์ กิมิดดา นุ่รอรูอ้อาตอราพเหสีกผมเง์ธ�ำธหรงรกร ารอ์ัวกิู้ตนโบิเาือใน็(ิจนรรยมผธหปารภนวด นแักกัธยโิบรวข๐นรยัยตนีกยล ษาปแแจะา่ด ก้า ำ�รักธะธพา๒ลวรเรนฝกีแามทาปปิกกสะาะ ร๒รร่าักหธโาศรชราชแ่าผพกยมย๙ปกินระะรรไ ลากงัอธนเโทแา๙สชรคใง่ผสผเะยาางนรักมะลบย วามัปรู้รยธธเวแ๔ชงตาอืป)ะสผกบักาแพกิริศลามาผ๔ำ�งัมจยาฏธระจพานวันะสรแรงัำ�๘มแพิกชบิรา้กผรู้โธณัมเกหพแาางด๖มสันัตแ่ร์ชังัดพสนเรล์า้รตอืิงใธเลหรำ�แัมนมันง่หะ่แา๒ง์ชทะะนมลพผนอืโธลญปำ�หส๐ัศยาาะงป์งันัดะนถรวนญบ๒ธ่ผเปธา้ฎะา่ามาาศรงัก์นงชรญธิบซปือิกกเกึกาะมิกโาอตันงารษกสรรชสาือยมรกิกิามตาราัมงเโารใจโแสทยพหรยรลัมธัศธญนัญิะาพนาธผธก่ธปูัน์ิกังริกกธเาุงาม์รรรอื๕แณแงกเเล๗ลห์ชระแะตแมีผลยผขกุโังะงัยงวเาสเขมธงมรราอืยาออืณรแาธางงปลนเยิกแ์ก๒เชรนรผาับะะก๑บริญาขปน่โ่อืั๘แวยบทรดอลา/เชงะผภพ๑นิะคนเสชทผขทไา์ทสู้าถ่ือหวตังง่ีไชงั้รี่นนเเสวดนาคนมวปนา่กนทามสทือ้รใทน้บีิวพ็นจี่จจนงั่วเรบัรงัทพาสไคขใสะหปมจกคกรอิทวอ่ืตง่วทาเวาอ่ดัหงธมามคเราบผม.ทมมิใ์วพคุ๑นี่คย๖ลาา๐จิกะหาดิมแส๑เกขาราพคเ๒รรมตรหอืภ๐พดิรณใป็นาคนญ่ขยเรวสหใากา่านาับไลวว่็นมทาอปรงสนงเกหคจพราตรก์น็ รุงดัุงเจศกหรมิวัเทมงัทาึมขกพแืพี่ปอขรหพู่บลอ้ษจงรวมิอฯะา้์ดบัาเดัคานสอพง๑กกทหปาจวก๐ผาบธฎมท์ัดรา๔ารใูุมสข่รู้เมบนร๐ขอณธยรณ้ว๐ารยี�ำาะชนาเนตานรนภธจี:กสอ”ิกัดคาเกามา้รสรงรือรณในงรี
แผน่ ดินไหว กบั ภารกิจ โครงการพัฒนา
เมืองเชียงคาน
๗ ๓๑ของกรมโยธาธิการและผงั เมือง “เมืองงาม
ในความทรงจ�ำ”
๑๗ ๒๗ศูนย์ประสานงาน

เพื่อตรวจสอบอาคาร

๙ เนื่องจากภัยพิบัติแผ่น
๑๒ดินไหวจังหวัดเชียงราย
๒๓(ศปอ.)
แผน่ ดนิ ไหวภัยเงียบ โครงการผังพ้ืนท่ีเฉพาะ
ทไี่ มค่ วรประมาท ชุ ม ช น เ ก า ะ พ ย า ม
กฎหมายเก่ียวกับการก่อสร้าง จงั หวดั ระนอง
อาคารในพื้นท่ีเส่ียงภัยแผ่นดินไหว อนสุ รณ์สถานแหง่ ความ
ของประเทศไทย จงรกั ภักดี (ทุ่งหนั ตรา)

บบททบบรรรรณณาาธธกกิิ าารร เวลาทผี่ า่ นมาถอื ไดว้ า่ มเี หตกุ ารณท์ ท่ี ำ� ใหเ้ กดิ การเปลยี่ น
แปลงหลายๆ อยา่ ง เกิดขน้ึ กับประเทศไทย อาจท�ำให้
ช่วงบางคนมีความสุข บางคนโล่งใจ แต่เหตุการณ์หนึ่งท่ี
ถือได้ว่า เป็นเหตุการณ์ท่ีสร้างความตระหนกตกใจให้กับสาธารณชนโดยกว้าง คือ
เหตกุ ารณแ์ ผน่ ดนิ ไหวทเี่ กดิ ขนึ้ เมอ่ื วนั อาทติ ยท์ ่ี ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ทอี่ ำ� เภอพาน
จังหวัดเชียงราย ซึ่งส่งผลกระทบ ต่ออาคาร บ้านเรือน และสิ่งก่อสร้างต่างๆ
โดยเฉพาะส่ิงก่อสร้างท่ีเกิดจากคอนกรีต ก่อให้เกิดความเสียหายอย่างมากมาย
เราต้องยอมรับความจริงว่า สังคมไทยมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ การรับมือ
แผน่ ดนิ ไหวนอ้ ยมาก ทงั้ ทจี่ รงิ ๆ แลว้ ทผี่ า่ นมากรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งไดด้ ำ� เนนิ การ
ออกกฎหมายทก่ี ำ� กบั ดแู ลความปลอดภยั เกยี่ วกบั แผน่ ดนิ ไหว รวมทงั้ มาตรการทาง
ผังเมืองก่อน/ขณะ/และหลัง เกิดเหตุแผ่นดินไหว อีกทั้งยังมีการจัดท�ำมาตรฐาน
การออกแบบอาคาร เพอ่ื การตา้ นทานการสน่ั สะเทอื นของแผน่ ดนิ ไหว และคมู่ อื ปฏบิ ตั ิ
ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การกอ่ สรา้ งอาคารในพนื้ ทเี่ สยี่ งภยั แผน่ ดนิ ไหว เหตกุ ารณใ์ นครง้ั นี้ จงึ
ถือได้ว่าเป็นการพลิกวิกฤตเป็นโอกาสเพื่อให้เกิดความระมัดระวัง ในการก่อสร้าง
สงิ่ กอ่ สรา้ งต่างๆ ในพืน้ ทีเ่ สีย่ งภัยแผ่นดนิ ไหวมากขึ้น
ประกอบกับกรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นองค์กรหลักที่มีความพร้อม
ทางด้านช่าง และการพัฒนาให้เป็นไปตามผังเมืองท่ีก�ำหนดไว้ สามารถให้การ
สนบั สนนุ การพฒั นาพนื้ ทใ่ี นเขตผงั เมอื ง ทง้ั ทางดา้ นเทคนคิ และความรทู้ างดา้ นชา่ ง
อย่างมีมาตรฐาน โดยในวารสารฉบับน้ี จึงอยากจะแนะน�ำโครงการพัฒนาเมือง
ใน ๓ ภาค ทง้ั ภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคใต้ ท่เี ป็นการร่วมมือกนั ระหว่างกรมฯ
จงั หวัด และองคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ เพือ่ ดำ� เนนิ การจัดท�ำโครงการพัฒนาเมือง
ทีก่ �ำหนดในดา้ นผังเมือง ซึง่ ควรค�ำนึงถงึ ผลประโยชน์ใหเ้ กดิ แก่ประชาชนมากทสี่ ุด
ถือได้ว่าเป็นการ “คืนความสุขให้ประชาชน” ตามสโลแกน “มหาดไทยร้อยใจ
คนไทยยิม้ ได”้

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผังเมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&4 COUNTRY PLANNING

เหตุการณ์แผ่นดนิ ไหว

กรทมี่จงัโหยวธดั าเชธียงกิ ราายรกแับลภาะรผกิจงั ขเมองอื ง
นายมณฑล สดุ ประเสริฐ
อธบิ ดกี รมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

จากเหตุการณ์แผ่นดินไหว

ท่ีมีศูนย์กลางอยู่ที่อ�ำเภอพาน จังหวัดเชียงราย
เมือ่ วนั ท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ขนาดของความรุนแรง
๖.๓ ริกเตอร์ นับได้ว่าเป็นเหตุการณ์แผ่นดินไหวท่ีมี
ความรุนแรงที่สุดเท่าที่เคยตรวจวัดได้ในประเทศไทย
และได้สร้างความเสียหายต่อถนนหนทาง อาคาร
บา้ นเรอื นและศาสนสถานหลายแหง่ แรงสน่ั สะเทอื นของ
เหตุการณ์ดังกล่าวสามารถรับรู้ได้ในหลายจังหวัดของ
ภาคเหนอื ตอนบนรวมถงึ ผทู้ อี่ ยอู่ าศยั ในอาคารสงู หลาย
แหง่ ของกรงุ เทพมหานคร ซง่ึ จากนนั้ ยงั ไดเ้ กดิ เหตแุ ผน่
ดนิ ไหว (After Shock) ตดิ ตามมาอกี หลายครงั้

กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง ในฐานะหนว่ ยงาน
ทรี่ บั ผดิ ชอบการกำ� หนดมาตรการกำ� กบั ดแู ลความปลอดภยั
ในชีวิตและทรัพย์สินที่มีความเกี่ยวข้องกับการ
กอ่ สร้างอาคารตา่ งๆ ใหม้ คี วามปลอดภยั ไดเ้ ล็งเห็นถึง
ความเดอื ดรอ้ นของพ่ีนอ้ งประชาชนทไ่ี ดร้ ับผลกระทบ
จากเหตุการณ์ดังกล่าว ในการน้ีได้มอบหมายให้
ส�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดเชียงราย
เปน็ เจา้ ภาพหลกั ในการตรวจสอบสภาพความเสยี หาย
ของอาคารตา่ งๆในพน้ื ที่โดยมหี นว่ ยงานในสว่ นกลางและ
ส�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดในพ้ืนท่ีใกล้เคียง

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 5

จัดส่งเจ้าหน้าท่ีร่วมบูรณาการในการท�ำงานร่วมกัน อาคารจะได้น�ำมาประกอบการพิจารณา ในขั้นตอนแรก
เพอื่ สรปุ รวบรวมขอ้ มลู รายงานใหก้ ระทรวงมหาดไทยทราบ กอ่ นนำ� เสนอคณะกรรมการควบคมุ อาคาร พจิ ารณาในการ
และกำ� หนดแนวทางในการใหค้ วามชว่ ยเหลอื ตอ่ ไป สำ� หรบั ปรบั ปรงุ แก้ไขเป็นข้อกำ� หนดในกฎกระทรวงต่อไป
ในส่วนของภารกิจกรมโยธาธิการและผังเมืองในการ นอกจากนี้ กรมโยธาธิการและผังเมอื ง ได้จัดท�ำ
ก�ำกับดูแลความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินเก่ียวกับ คมู่ อื การกอ่ สรา้ งอาคารขนาดเลก็ ในพน้ื ทเ่ี สยี่ งภยั แผน่ ดนิ ไหว
การก่อสร้างอาคารต่างๆ ให้มีความปลอดภัยน้ัน ปัจจุบัน ให้มีความปลอดภัย และได้ก�ำหนดให้มีการสัมมนา
ไดม้ กี ารยกรา่ งปรบั ปรงุ กฎกระทรวง กำ� หนดการรบั นำ�้ หนกั เชงิ ปฏบิ ตั กิ ารในเรอ่ื งโครงสรา้ งความมน่ั ใจในความปลอดภยั
ความตา้ นทาน ความคงทนของอาคารและพ้นื ดินทรี่ องรับ ด้านการใช้อาคารให้แก่ประชาชนในพื้นที่ประสบภัยแผ่น
อาคารในการตา้ นแรงสนั่ สะเทือนแผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ......... ดินไหวเพ่ือให้ความรู้และฝึกทักษะแก่ผู้น�ำชุมชน ช่างพื้น
ซง่ึ อยรู่ ะหวา่ งการนำ� เสนอตอ่ คณะกรรมการควบคมุ อาคาร บ้านและผู้เกี่ยวข้องในการตรวจวิเคราะห์ความเสียหาย
โดยมปี ระเดน็ ส�ำคญั ไดแ้ ก่ การปรับปรุงเพ่ิมเตมิ พื้นท่เี สย่ี ง เบ้ืองต้น โดยได้จัดข้ึนในพ้ืนท่ีที่ได้รับผลกระทบของ
ภัยแผ่นดินไหวตามข้อมูลของกรมทรัพยากรธรณี และ จังหวัดเชียงราย ๑๘ อ�ำเภอ ตั้งแต่ปลายเดือนมิถุนายน
รวมถึงบริเวณเฝ้าระวังในพื้นท่ีภาคใต้ (พื้นท่ีตามแนว ๒๕๕๗ ถงึ เดอื นกนั ยายน ๒๕๕๗ และคาดวา่ จะมผี เู้ ขา้ รว่ ม
กลุ่มรอยเล่ือนระนองและกลุ่มรอยเลื่อนคลองมะรุ่ย) สัมมนารวมท้งั ส้ินประมาณ ๓ – ๔ พันคน
การพจิ ารณาทบทวนความสงู ของอาคารควบคมุ โดยเฉพาะ
บรเิ วณตามแนวรอยเลอ่ื น ซง่ึ ปจั จบุ นั กำ� หนดใหอ้ าคารทว่ั ไป เม่ือได้ย้อนกลับไปดูผลกระทบของเหตุการณ์
ท่ีมีความสูงต้ังแต่ ๑๕ เมตรขึ้นไปเป็นอาคารควบคุมการ แผ่นดินไหวในคร้ังน้ี จะเห็นได้ว่าเป็นการเกิดแผ่นดินไหว
ตรวจประเมนิ อาคารเกา่ ในเบอื้ งตน้ อาจกำ� หนดอาคารบาง ครั้งที่รุนแรงท่ีสุดในประเทศไทยซึ่งในการช่วยเหลือแก้ไข
ประเภทท่ีมีความเส่ียง เช่น อาคารสูง อาคารขนาดใหญ่ และบรรเทาความเดอื ดรอ้ นของประชาชน กรมโยธาธกิ าร
พเิ ศษ ทงั้ นป้ี ระเดน็ ตา่ งๆ ดงั กลา่ ว คณะอนกุ รรมการควบคมุ และผงั เมืองทง้ั สว่ นกลางและสว่ นภมู ภิ าค รวมถงึ ภาคส่วน
อ่ืนๆ ทงั้ ภาครฐั และภาคเอกชนได้มกี ารประสานความรว่ ม
มืออย่างมีประสิทธิภาพ มีการบริหารจัดการด้วยความ
รวดเรว็ และปรับเข้ากบั สถานการณเ์ ป็นอย่างดี โดยเฉพาะ
สำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั เชยี งราย ทปี่ ฏบิ ตั งิ าน
ดว้ ยความอตุ สาหะและอดทนอยา่ งยง่ิ ซง่ึ อยากใหถ้ อื เปน็ ตน้
แบบในการด�ำเนินการเพื่อรองรับมือกับเหตุพิบัติภัยต่างๆ
ท่ีอาจเกดิ ขนึ้ ในภายภาคหนา้ ตอ่ ไป

วารสารกรมโยธาธิการและผังเมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&6 COUNTRY PLANNING

แผน่ ดนิ ไหว ก ร ม โ ยกบัธภาธารกิ กาจิ รขแองละผงั เมอื ง

นายเกยี รติศักด์ิ จันทรา
รองอธิบดีกรมโยธาธิการและผงั เมือง รกั ษาการในตำ� แหน่ง วิศวกรใหญ่

เมอ่ื วนั ที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗ เวลา ๑๘.๐๘ น. ไดเ้ กดิ
แผน่ ดนิ ไหว ขนาด ๖.๓ รกิ เตอร์ (Richter Magnitude Scale)
ในพ้ืนท่ีอ�ำเภอพาน จังหวัดเชียงราย ซึ่งในช่วงเวลาปัจจุบัน
นับว่าเป็นแผ่นดินไหวที่มีขนาดใหญ่ที่สุดท่ีส่งผลกระทบ
ต่อประเทศไทย เนื่องจากชาวเชียงรายและประชาชนในภาค
เหนือรู้สึกได้ถึงความรุนแรงจากแผ่นดินไหวครั้งนี้ ซ่ึงได้สร้าง
ความเสียหายต่อ อาคาร บ้านเรือน วัดวาอาราม สถานที่
ราชการ จ�ำนวนมาก รวมท้ังเกิดรอยแยก และการทรุดตวั ของ
ถนนอีกด้วย
การเตรยี มการรับมือกับภยั ธรรมชาติ หากพจิ ารณา
จากขน้ั ตอน เวลาเทยี บกบั ภยั ทเ่ี กดิ ซงึ่ ประกอบดว้ ย การเตรยี ม
ความพรอ้ มกอ่ นเกิดภัย การเผชิญเหตแุ ละช่วยเหลอื ผู้ประสบ
เหตขุ ณะเกดิ ภยั และการเยยี วยาชว่ ยเหลอื ผปู้ ระสบภยั หลงั เหตุ
แหง่ ภยั ยุติลง จะเห็นว่าข้ันตอนแรกคือการเตรียมการ จะเป็น
ข้ันตอน ท่ีใช้ค่าใช้จ่ายน้อยท่ีสุดและจะส่งผลให้ความเสียหาย
ท่ีจะตามมาลดลงได้อย่างมาก ในมุมมองด้านผังเมือง แม้ว่า
แผ่นดินไหวจะเป็นภัยธรรมชาติที่คุกคามต่อความเป็นอยู่ของ
ประชาชน แตเ่ นอื่ งจากประเทศไทยจดั อยใู่ นประเทศทมี่ คี วาม
เสยี่ งตอ่ ภยั แผน่ ดนิ ไหวในระดบั กลาง ทสี่ ามารถเตรยี มการและ
ปอ้ งกนั ปญั หาทเ่ี กดิ จากแผน่ ดนิ ไหวไดล้ ว่ งหนา้ ในดา้ นของการ
ออกแบบใหอ้ าคารมคี วามมนั่ คงเพยี งพอ จงึ ไมถ่ งึ กบั เปน็ ความ
เสี่ยงในพ้นื ทีภ่ าคเหนอื

ฉบบั ท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 7

เชียงราย ส�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองในจังหวัด
ภาคเหนือ และเจ้าหน้าที่ท่ีเกี่ยวข้องทุกๆ ท่าน ที่ได้
อตุ สาหะท�ำงานจนสำ� เร็จลลุ ว่ งไปได้ดว้ ยดี
เราเรียนรู้อะไรจากแผ่นดินไหวในครั้ง
น้ีหลายๆ อย่าง แม้ว่าความเสียหายท่ีเกิดข้ึนจาก
เหตุการณ์ครั้งน้ี แทบจะไม่มีรายงานผู้บาดเจ็บ และ
มรี ายงานผเู้ สยี ชวี ติ เพยี งรายเดยี ว ทงั้ ทมี่ คี วามเสยี หาย
ของอาคารจ�ำนวนมาก ซ่ึงอาจนับได้ว่าเป็นโชคด ี
ของประเทศไทยอย่างน่าอัศจรรย์ แต่ก็ควรท่ีจะถึง
เวลาแล้วที่เราจะต้อง เอาจริงเอาจังกับปัญหาในการ
ควบคมุ อาคาร โดยเฉพาะการทำ� ความเขา้ ใจตอ่ ปญั หา
อย่างไรก็ตาม แผ่นดินไหวเป็นภัยธรรมชาติที่ ภัยธรรมชาติในทุกระดับ ท้ังกับพ่ีน้องประชาชน
ไม่อาจคาดการณ์การเกิดได้อย่างแม่นย�ำ จึงเป็นภัยท่ีไม่ ทง้ั กบั ทอ้ งถน่ิ ในฐานะผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมายควบคมุ อาคาร
สามารถแจ้งเตือนได้ล่วงหน้า จึงเป็นภัยที่เราต้องพร้อม และการศึกษาปัญหาท่ีเกิดขึ้น เพ่ือทบทวนปรับปรุง
เผชญิ เหตเุ มอื่ ใดกไ็ ด้ ในสว่ นของกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง กฎหมาย มาตรฐานต่างๆ ใหเ้ หมาะสมโดยดว่ น
ได้เตรียมการรับมือกับภัยแผ่นดินไหว ด้วยการออกกฎ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง มภี ารกิจหนา้ ท่ี
กระทรวงและมาตรฐานในการออกแบบก่อสร้างอาคาร ดูแลทั้งการจัดการให้ประเทศมีผังประเทศ และมี
เพ่ือต้านทานต่อแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวในพ้ืนท่ี ผังเมืองท่ีดี มีการพัฒนาไปสู่เมืองท่ีน่าอยู่ รวมไปถึง
ภาคเหนอื มาตง้ั แตป่ ีพ.ศ.๒๕๔๐แตก่ ย็ งั คงเกดิ ความเสยี หาย การดูแลส่ิงก่อสร้าง อาคารต่างๆ ให้มีความม่ันคง
ในอาคารขนาดเลก็ เชน่ บา้ นเรอื นราษฎร และศาสนสถาน แข็งแรง ปลอดภัย ประชาชนมีความสะดวกสบาย
จำ� นวนมาก มปี ระชาชนท่ีตอ้ งออกมาใชช้ วี ิตอยูอ่ าศัยนอก ในการใชอ้ าคาร ดงั นน้ั จะเหน็ ไดว้ า่ ชาวกรมโยธาธกิ าร
เคหะสถานจำ� นวนมาก เน่อื งจากกลวั ภัยจาก Aftershock และผังเมืองทุกท่าน ล้วนมีภาระหน้าที่ในการดูแล
ที่เกดิ ขน้ึ อย่างตอ่ เนอื่ ง ประชาชนและเมอื งไทย ทงั้ ในเชงิ ลกึ และกวา้ ง กบั เรอ่ื ง
จากเหตกุ ารณค์ รง้ั นี้ บคุ ลากรของกรมโยธาธกิ าร ทเี่ กยี่ วกบั ชวี ติ และความเปน็ อยขู่ องประชาชนชาวไทย
และผังเมือง ทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาคได้ร่วมมือ จึงขอให้ตระหนักและภาคภูมิใจ พร้อมกับ พร้อมใจ
ร่วมแรง ร่วมใจกันในการช่วยเหลือ แก้ไขปญั หา ด้วยการ กันท�ำหน้าท่ีของท่านให้เต็มท่ี เต็มสติก�ำลังด้วยกัน
ประเมินตรวจสอบอาคาร บ้านเรือนราษฎร ศาสนสถาน ทกุ ท่านนะครบั
สถานท่รี าชการ จ�ำนวนมากกวา่ หนงึ่ หมนื่ หลงั โดยการฝกึ
อบรมให้ความรู้ ก�ำหนดแนวทาง ขั้นตอนการด�ำเนินการ
และเปน็ ศนู ยก์ ลางประสานงานและรว่ มตรวจสอบกบั คณะ
วิศวกรจากสถาบันต่างๆ จนท�ำให้งานท่ีได้รับมอบหมาย
จากทา่ นอธบิ ดี และจากทา่ นผวู้ า่ ราชการจงั หวดั ฯ สำ� เรจ็ ลง
อยา่ งเรยี บร้อยตามกำ� หนดเวลา ซ่ึงตอ้ งขอขอบคณุ สำ� นกั
ควบคุมและตรวจสอบอาคาร ส�ำนักวิศวกรรมโครงสร้าง
และงานระบบ ส�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผังเมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&8 COUNTRY PLANNING

ศูนย์ประสานงานเพื่อตรวจสอบอาคาร
เนื่องจากภัยพิบัติแผ่นดินไหว

จงั หวดั เชียงราย (ศปอ.)

สจราปุ กสเถหาตนกแุ าผรณน่ ค์ วดามนิ เสไยี หหาวย ส�ำนักงานโยธาธกิ ารและผงั เมืองจงั หวดั เชียงราย

เมอ่ื วันท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗ สถานการณ์

เวลา ๑๘.๐๘ น. จุดศูนยก์ ลางอยู่ที่ เม่ือวันที่ ๕ พ.ค. ๕๗ เวลา ๑๘.๐๘ น. ได้เกิด
เหตแุ ผ่นดนิ ไหวในพ้นื ท่จี ังหวัดเชยี งราย โดยส�ำนกั เฝา้ ระวัง
ต.ทรายขาว อ.พาน จ.เชยี งราย แผน่ ดนิ ไหว กรมอตุ นุ ยิ มวทิ ยาไดแ้ จง้ วา่ ศนู ยก์ ลางแผน่ ดนิ ไหว
อยู่ท่ีต�ำบลทรายขาว อ�ำเภอพาน จังหวัดเชียงราย (พิกัด
ว๖ดั .แ๓รงสรนั่ กิ สะเเตทอื อนรได้์ ๑๙.๖๘๒ N, ๙๙.๖๘๗ E) ความลกึ ๗ กม. แรงสน่ั สะเทอื น
ขนาด ๖.๓ ริกเตอร์ จังหวัดเชียงรายได้จัดตั้งคณะท�ำงาน
ลกึ จากผิวดนิ ๗ กม. ศูนย์ประสานงานเพ่ือตรวจสอบอาคารเน่ืองจากภัยพิบัติ
แผ่นดินไหวจังหวัดเชียงราย ตามค�ำส่ังจังหวัดเชียงรายท่ี
๑๕๒๑/๒๕๕๗ ณ ส�ำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด
เชียงราย ชัน้ ๒ หมายเลขโทรศพั ท์ ๐ ๕๓๑๕ ๒๐๓๘, ๐๙
๓๒๕๙ ๗๒๐๕, ๐๙ ๓๒๕๙ ๕๒๔๐

เศนนู ่อื ยงป์ จรากะสภาัยนพงาบิ นตั เพิแผอ่ื ต่นดรวินจไหสวอจบงั อหาวคัดารเชยี งราย

ไดบ้ รู ณาการการทำ� งานเพอื่ ชว่ ยเหลอื ราษฎร ในการกอ่ สรา้ งหรอื ซอ่ มแซมบา้ นเรอื นราษฎร
ทเ่ี สยี หาย จากภยั พบิ ตั แิ ผน่ ดนิ ไหว จงั หวดั เชยี งรายรว่ มกบั หนว่ ยงานตา่ งๆ เชน่ ชมรมชา่ งทอ้ งถน่ิ จงั หวดั
เชยี งราย ชมรมชา่ งทอ้ งถน่ิ จงั หวดั เชยี งใหม่ ทมี ชา่ งและวศิ วกรอาสา กลมุ่ มลู นธิ มิ ดชนะภยั กลมุ่ วศิ วกร
อาสา องคก์ ารบรหิ ารสว่ นจงั หวดั เชยี งราย สำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั ภาคเหนอื กรมโยธาธกิ าร
และผังเมือง (ส�ำนักวิศวกรรมโครงสร้างและงานระบบ ส�ำนักควบคุมและตรวจสอบอาคาร
กองวเิ คราะหว์ ิจยั และทดสอบวสั ดุ) วศิ วกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ สถาบัน
การศึกษา เช่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เข้าร่วม
ปฏิบัติการตรวจสอบความเสียหายอาคารบ้านเรือนประชาชน อาคารภาครัฐและศาสนสถาน และ
จัดเก็บขอ้ มลู เพือ่ ดำ� เนนิ การประสานจังหวดั ในการใหค้ วามช่วยเหลอื ตอ่ ไป
ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 9

ท้ังนี้ ศนู ยป์ ระสานฯ ไดก้ ำ� หนดมาตรฐานการตรวจสอบและ
ทำ� หนา้ ทบ่ี รหิ ารจดั การแผนการตรวจเพอ่ื สำ� รวจ โดยใชส้ เี ปน็ ตวั กำ� หนด
ระดบั ความเสยี หายของอาคาร ดงั นี้

๑) สเี ขียว : อาคารสามารถใช้งานได้โดย
ปลอดภยั
๒) สีเหลือง : อาคารได้รับความเสียหาย
บางส่วนรอซ่อมแซม สามารถ
ใช้งานได้ในบริเวณพื้นท ่ี
ที่ก�ำหนด
๓) สีแดง : อาคารท่ีเสียหายรุนแรงและ
เป็นอันตราย ไม่สามารถ
ใชง้ านอาคารได้

ขน้ั ตอนในการด�ำเนนิ การตรวจสอบอาคารจากภัยแผน่ ดนิ ไหว

 จดั ทีมตรวจสอบโดยอย่างน้อยตอ้ งมีหัวหน้าทมี เป็นวศิ วกร
 ลงทะเบยี นผเู้ ขา้ รว่ มตรวจสอบอาคารกบั ศนู ยป์ ระสานงานเพอื่ ตรวจสอบอาคารเนอื่ งจากภยั พบิ ตั แิ ผน่ ดนิ ไหว

จงั หวัดเชยี งราย (ศปอ.) และรับฟังคำ� ชี้แจงขน้ั ตอนการสำ� รวจ
 รับบัตรประจ�ำตวั พรอ้ มระบรุ หสั ประจ�ำทีม
 รบั เอกสารประกอบการดำ� เนินการ เชน่ แบบประเมนิ ความปลอดภยั ของอาคาร หลกั เกณฑก์ ารพิจารณา

ระดับความเสยี หายในเสาและคาน ใบสรุปผลการตรวจอาคาร
 รับขอ้ มูลพน้ื ทที่ ไ่ี ด้รับมอบหมายดำ� เนินการตรวจสอบเป็นรายตำ� บล/หมู่บา้ น
 ศูนย์ประสานฯ จะมีเจ้าหน้าท่ีน�ำทีมตรวจสอบเพ่ือไปพบผู้น�ำต�ำบล/ชุมชน และเข้าตรวจสอบอาคารที่ได้

รบั ความเสียหาย
 ด�ำเนินการตรวจสอบอาคาร พร้อมบันทึกผลในแบบประเมินความปลอดภัยและใบสรุปผลการตรวจสอบ

อาคาร โดยพจิ ารณาเกณฑ์ความเสียหาย
 พน่ สที เี่ สา/ หรอื ทส่ี ามารถมองเหน็ ชัดเจนของตวั อาคาร ตามระดบั ความเสียหายทปี่ ระเมินไว้
 เมื่อเสร็จสิ้นการส�ำรวจในแต่ละวัน ให้รวบรวมและน�ำส่งแบบบันทึก ใบสรุปความเสียหายประจ�ำวัน

และเอกสารท้ังหมดคนื กลบั ศนู ย์ประสานฯ
 ศูนย์ประสานฯ รวบรวมจัดท�ำแบบสรุปรายงานความเสียหายรายงานให้จังหวัดทราบและประชุม

แผนปฏบิ ตั ิการทกุ วนั

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&10 COUNTRY PLANNING

สรปุ ผลขอ้ มลู การตรวจสอบอาคาร
ณ วนั ที่ ๑๐ มถิ นุ ายน ๒๕๕๗ ดงั น้ี

อาคารบา้ นเรอื นประชาชน อาคารภาครฐั และศาสนสถาน ไดร้ บั ความเสยี หาย
๗ อำ� เภอ ๔๕ ต�ำบล ๔๘๑ หมูบ่ า้ น โดยจำ� แนกเป็น บา้ นเรอื นประชาชนเสยี หายท้งั หลงั
๔๗๕ หลัง เสยี หายบางสว่ น ๒,๑๘๐ หลัง เสียหายเลก็ น้อย ๗,๗๑๔ หลงั วดั ๑๒๓ แห่ง
สถานทีร่ าชการ ๓๑ แหง่ โบสถค์ ริสต์ ๗ แห่ง โรงเรยี น ๕๖ แห่ง มหาวิทยาลยั ๑ แห่ง
สถานพยาบาล ๒๐ แหง่ โรงแรม ๑ แหง่
๑. อาคารบ้านเรือนประชาชน
อาคารบ้านเรอื นประชาชนทต่ี ้องตรวจสอบ ๑๐,๓๖๙ หลัง
อาคารบา้ นเรือนประชาชนทตี่ รวจสอบแลว้ ๑๐,๓๖๙ หลงั แยกเปน็
- สแี ดง ๔๗๕ หลงั
- สเี หลอื ง ๒,๑๘๐ หลงั
- สเี ขยี ว ๗,๗๑๔ หลัง
๒. อาคารภาครฐั และศาสนสถาน (วัด โรงเรยี น สถานที่ราชการ และสถานพยาบาล)
อาคารภาครัฐและศาสนสถานท่ตี ้องตรวจสอบ ๒๓๐ แห่ง
อาคารภาครฐั และศาสนสถานที่ตรวจสอบแล้ว ๒๓๐ แห่ง ๔๙๔ หลงั แยกเป็น
- สีแดง ๑๑๙ หลัง
- สีเหลอื ง ๑๙๖ หลัง
- สเี ขียว ๑๗๙ หลงั

ปัญหาอุปสรรค

๑. ขอ้ มลู จำ� นวนบา้ นเรอื นทเี่ สยี หายไมช่ ดั เจน ไมส่ อดคลอ้ งกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ กบั สภาพพนื้ ทไ่ี มม่ กี ารคดั แยกประเภท
ความเสยี หาย
๒. เน่ืองจากมีเหตุการณ์ After shock เกิดข้ึนตามมาเป็นระยะ อาจท�ำให้จ�ำนวนอาคารที่รับความเสียหาย
เพิม่ ขึน้ ทางศนู ยฯ์ จงึ ได้ตดิ ตามตรวจสอบอยา่ งใกล้ชิด

แผนการด�ำเนินการ

๑. ส�ำนกั งานโยธาธิการและผงั เมอื งจังหวดั เชยี งราย ไดจ้ ัดท�ำโครงการประชมุ เชงิ ปฏบิ ัติการ เรอื่ ง “การสรา้ ง
ความมั่นใจในความปลอดภัยด้านการใช้อาคารให้แก่ประชาชนในพ้ืนที่ประสบภัยแผ่นดินไหวเพื่อให้ความรู้ด้านการ
ก่อสร้างอาคารที่ถูกต้องและเหมาะสม แก่ผู้บริหารและเจ้าหน้าท่ีท่ีเก่ียวข้อง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้น�ำชุมชน
กำ� นัน ผู้ใหญ่บ้าน พระภิกษุ และชา่ งพ้ืนบ้านในพนื้ ทที่ ง้ั 18 อ�ำเภอของจงั หวัดเชยี งราย อำ� เภอละ ๒๐๐ - ๓๐๐ คน
รวมท้ังสนิ้ ประมาณ ๔,๐๐๐ คน ระหว่างเดือนมิถุนายน – กนั ยายน ๒๕๕๗
๒. ช่วยเหลือประสานผู้ว่าราชการจังหวัด องค์กรการกุศลในด้านวิชาการและเทคนิคการก่อสร้าง ปรับปรุง
ควบคุมการก่อสร้างและซ่อมแซมแก่องค์กรภาครัฐและเอกชน เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนและสร้างความพึงพอใจ
ของประชาชนในการให้บริการดา้ นช่างของกรมโยธาธิการและผังเมอื ง

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 11

กฎหมายเกยี่ วกบั การกอ่ สรา้ งอาคาร

ในพ้นื ทีเ่ สขี่ยองงภปยั รแะผเท่นดศนิ ไทไหยว

สำ� นกั ควบคมุ และตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง

๑. บทนำ�

แผ่นดินไหวเป็นภัยธรรมชาติท่ีไม่อาจถือว่าเป็น กับพื้นท่ีชายฝั่งอันดามันของประเทศไทยในหลายจังหวัด
ภยั ทไ่ี กลตวั กบั คนไทยอกี ตอ่ ไป ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากแผน่ ดนิ ไหว หรือเหตุแผ่นดินไหวขนาด ๖.๓ ริกเตอร์ เม่ือวันที่ ๕
ท่ีเกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาไม่กี่ปีท่ีผ่านมาได้มีผลกระทบ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ในอ�ำเภอพาน จังหวัดเชียงราย
ต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนอย่างต่อเน่ือง อาทิ ซึ่งท�ำให้อาคารในจังหวัดเชียงรายเสียหายหรือพังทลาย
เหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่ยอดเกาะสุมาตราเม่ือวันที่ ๒๖ ลงมาเปน็ จำ� นวนมาก
ธนั วาคม๒๕๔๗ทำ� ใหเ้ กดิ คลน่ื ยกั ษส์ นึ ามสิ รา้ งความเสยี หาย

ตวั อยา่ งความเสยี หายของอาคารจากเหตุ
แผ่นดนิ ไหวเม่อื วันท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗

วารสารกรมโยธาธิการและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&12 COUNTRY PLANNING

กระทรวงมหาดไทยโดยกรมโยธาธิการและ อาคารตดั สนิ ใจยกรา่ งกฎกระทรวงวางขอ้ กำ� หนดความมนั่ คง
ผงั เมอื งไดด้ ำ� เนนิ มาตรการเตรยี มความพรอ้ มรบั มอื ภยั แผน่ แข็งแรงของอาคารในการต้านทานแรงส่ันสะเทือนจากแผ่น
ดินไหวอย่างต่อเน่ือง โดยมาตรการที่ส�ำคัญและถือได้ว่า ดนิ ไหวขน้ึ การยกรา่ งกฎกระทรวงแลว้ เสรจ็ เมื่อต้นปี ๒๕๒๙
เป็นมาตรการท่ีมีประสิทธิภาพสูงสุดมาตรการหนึ่ง ได้แก่ โดยรายละเอียดเชิงเทคนิคได้อาศัยข้อก�ำหนดใน Uniform
มาตรการด้านกฎหมายเพื่อควบคุมการก่อสร้างอาคาร Building Code แหง่ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า เปน็ ขอ้ มลู ในการ
และส่ิงปลูกสร้างในพ้ืนที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหวให้มีความ ยกรา่ ง และไดก้ ำ� หนดพนื้ ทเี่ สยี่ งภยั แผน่ ดนิ ไหวรวมทงั้ สน้ิ ๕๓
ม่ันคงแข็งแรงปลอดภัยจากแผ่นดินไหว ซึ่งในปัจจุบันได้ จงั หวดั แตป่ รากฏวา่ รา่ งดงั กลา่ วไมผ่ า่ นการพจิ ารณาจากคณะ
มีกฎหมายในลักษณะดังกล่าวอยู่แล้วฉบับหน่ึง ได้แก ่ รัฐมนตรี และส่งร่างกลับให้กรมโยธาธิการพิจารณาทบทวน
กฎกระทรวง กำ� หนดการรบั นำ้� หนกั ความตา้ นทาน ความคงทน และแกไ้ ขอกี หลายครงั้ โดยเฉพาะการพจิ ารณาเกย่ี วกบั ผลกระทบ
ของอาคารและพ้ืนดินท่ีรองรับอาคารในการต้านทาน เชิงเศรษฐกิจ ที่ท�ำให้ราคาค่าก่อสร้างอาคารต้องเพิ่มมากข้ึน
แรงสนั่ สะเทอื นของแผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ ออกตามความ รวมทั้งในขณะน้ันหลายฝ่ายมีความเห็นว่า ประเทศไทย
ในพระราชบญั ญตั ิควบคมุ อาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ (ตอ่ แต่นีไ้ ป มคี วามเสยี่ งตอ่ ภยั แผน่ ดนิ ไหวนอ้ ยเมอ่ื เทยี บกบั ประเทศอน่ื ท่ี
จะขอเรยี กสนั้ ๆ วา่ กฎกระทรวงฯ แผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐) มคี วามเสยี่ งมากกวา่ เชน่ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า หรอื ประเทศ
ซงึ่ มผี ลบงั คบั ใชต้ ง้ั แตว่ นั ที่๓๐พฤศจกิ ายน๒๕๕๐เปน็ ตน้ มา ญปี่ นุ่ ในทส่ี ดุ คณะกรรมการฯ ไดแ้ กไ้ ขขอ้ ก�ำหนดโดยลดพนื้ ท่ี
ส�ำนักควบคุมและตรวจสอบอาคารเห็นว่า กฎกระทรวง เส่ยี งภยั ลงเหลอื เพียง ๑๐ จังหวัด (เฉพาะพ้ืนทีต่ ามแนวรอย
ดังกลา่ วเป็นกฎหมายเฉพาะ และยงั ไมไ่ ดเ้ ปน็ ท่แี พร่หลาย เลอื่ นตา่ งๆ ภายในประเทศ ไดแ้ ก่ พนื้ ทใี่ นจงั หวดั ภาคเหนอื ๙
กับประชาชนท่ัวไปนัก แม้แต่วิศวกรและสถาปนิกอีกเป็น จงั หวดั และจงั หวดั กาญจนบรุ )ี และลดรายละเอยี ดเชงิ เทคนคิ ลง
จำ� นวนมากทย่ี งั ไมท่ ราบรายละเอยี ดเกย่ี วกบั กฎหมายดงั กลา่ ว เพ่ือให้ข้อก�ำหนดในร่างสามารถน�ำไปใช้ปฏิบัติได้อย่าง
จึงได้จัดท�ำบทความน้ีขึ้น โดยมีจุดมุ่งหมายเพ่ือแนะน�ำ แท้จริง รวมท้ังเมื่อวันท่ี ๑๑ กันยายน ๒๕๓๗ ได้เกิดเหต ุ
กฎหมายฉบับดังกล่าว รวมทั้งความเป็นมา รายละเอียด แผ่นดินไหวขนาด ๕.๑ ริกเตอร์ มีศูนย์กลางอยู่ห่างจากตัว
และเน้ือหาหลกั ส�ำคัญ สำ� หรบั ให้ผู้เกี่ยวขอ้ งสามารถน�ำไป อำ� เภอพานจงั หวดั เชยี งรายประมาณ๒๐กโิ ลเมตรเหตคุ รง้ั นนั้
ใช้ปฏิบัติได้อย่างถูกต้องและเป็นไปตามเจตนารมณ์ของ ท�ำให้อาคารหลายหลังในอ�ำเภอพานได้รับความเสียหาย
กฎหมาย ส่งผลให้ร่างกฎกระทรวงผ่านการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี
๒. ความเปน็ มาของกฎกระทรวง และผา่ นขน้ั ตอนในการดำ� เนนิ การ จนออกมาเปน็ กฎกระทรวง
ฉบับท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ ซง่ึ มผี ลบังคับใช้ตั้งแต่วันท่ี ๑๑
พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๐ รวมระยะเวลาในการด�ำเนินการ
กอ่ นทก่ี ฎกระทรวงฯ แผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ ของกฎกระทรวงฉบบั ท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ ทง้ั สนิ้ กวา่ ๑๔ ปี
จะประกาศบงั คบั ใชน้ น้ั ไดม้ กี ฎกระทรวงในเรอื่ งดงั กลา่ วแลว้ ต่อมาในปี ๒๕๔๕ คณะกรรมการแผ่นดนิ ไหวแห่ง
คือ กฎกระทรวงฉบับที่ ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตาม ชาตไิ ดเ้ สนอคณะกรรมการควบคมุ อาคารใหพ้ จิ ารณาปรบั ปรงุ
ความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ กฎกระทรวงฉบับท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ ใหม้ ีความเหมาะสม
อันถือได้ว่าเป็นกฎกระทรวงเกี่ยวกับการควบคุม ย่ิงขน้ึ โดยขอให้ขยายพน้ื ที่เสย่ี งภัยแผ่นดนิ ไหวให้ครอบคลุม
การก่อสร้างอาคารในพื้นท่ีเสี่ยงภัยแผ่นดินไหวฉบับแรก ถงึ กรงุ เทพมหานครและเขตปรมิ ณฑลดว้ ย เนอื่ งจากมผี ลการ
ของประเทศไทย โดยจุดเริ่มต้นของการออกกฎกระทรวง ศึกษาพบว่า กรุงเทพมหานครและเขตปรมิ ณฑลมีความเสย่ี ง
ฉบับท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ มาจากเหตุแผ่นดินไหว ภัยจากแผ่นดนิ ไหวขนาดใหญร่ ะยะไกล แรงสั่นสะเทือนจาก
เมื่อวันท่ี ๒๒ เมษายน ๒๕๒๖ ซ่ึงมีศูนย์กลางอยู่ทาง แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ท่ีมีศูนย์กลางอยู่นอกประเทศ ท�ำให้
เหนือของเขื่อนศรีนครินทร์ จังหวัดกาญจนบุรี เหตุครั้ง ชั้นดินแข็งหรือช้ันหินใต้กรุงเทพมหานครและเขตปริมณฑล
น้ันท�ำใหก้ รมโยธาธิการ (เดมิ ) โดยคณะกรรมการควบคุม

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 13

เกิดการส่ันสะเทือน ถึงแม้การส่ันสะเทือนของช้ันดินแข็ง “บริเวณที่ ๑” เปน็ พืน้ ท่หี รือบรเิ วณท่เี ป็น
ดังกล่าวไม่สูงนัก แต่จากสภาพดินฐานรากส่วนบนเป็น ดนิ ออ่ นมาก และไดร้ บั ผลกระทบจากแผ่นดนิ ไหวระยะไกล
ดินเหนียวอ่อนหนาท�ำให้สามารถขยายแรงส่ันสะเทือน ได้แก่ กรุงเทพมหานคร จังหวัดนนทบุรี จังหวัดปทุมธานี
ดังกล่าวให้สูงข้ึนได้ ซึ่งเป็นความเสี่ยงภัยในลักษณะเดียว จงั หวดั สมทุ รปราการ และจงั หวดั สมทุ รสาคร รวม ๕ จงั หวดั
กับของกรงุ เม็กซโิ ก ซ่งึ จากเหตุการณ์แผน่ ดนิ ไหวเมือ่ วันที่ “บรเิ วณท่ี ๒” เป็นพืน้ ทหี่ รือบริเวณทอ่ี ยู่
๑๙ กนั ยายน ๒๕๒๘ ทศี่ นู ยก์ ลางแผ่นดินไหวอยู่หา่ งจาก ใกล้รอยเลื่อน ได้แก่ จังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดเชียงราย
กรุงเม็กซิโกถึง ๓๕๐ กิโลเมตร แต่ได้สร้างความเสียหาย จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดตาก จังหวัดน่าน จังหวัดพะเยา
กับกรุงเม็กซิโกอย่างรุนแรง มีผู้เสียชีวิตกว่าหมื่นคน จังหวดั แพร่ จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน จงั หวดั ล�ำปาง และจังหวัด
คณะกรรมการควบคุมอาคารจึงได้พิจารณาแก้ไขปรับปรุง ล�ำพูน รวม ๑๐ จงั หวัด
ขอ้ กำ� หนดในกฎกระทรวงฉบบั ท่ี๔๙ (พ.ศ.๒๕๔๐)ฯใหม้ คี วาม
เหมาะสมมากขน้ึ ซงึ่ ใชเ้ วลาในการยกรา่ งประมาณ ๒ ปี หลงั
จากนั้นใช้เวลาอีกประมาณ ๒ ปีในการผ่านกระบวนการ บรรเิ ววมณท๑ี่ ๐๒
ในการออกกฎหมาย ออกเป็นกฎกระทรวงก�ำหนดการรับ
นำ�้ หนกั ความต้านทาน ความคงทนของอาคารและพนื้ ดิน
ที่รองรับอาคารในการต้านทานแรงสั่นสะเทือนของแผ่น
ดินไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยกฎกระทรวงฉบบั หลัง ไดย้ กเลิก
กฎกระทรวงฉบับท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ และมีผลบงั คับใช้
ตง้ั แตว่ นั ท่ี ๓๐ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๐ จะเหน็ วา่ การพจิ ารณา
การแก้ไขปรับปรงุ กฎกระทรวงฉบับท่ี ๔๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ
ใช้เวลาประมาณ ๔ ถึง ๕ ปี ไม่ยาวนานเหมือนการ
ยกรา่ งครั้งแรก บรรเิ ววณม ท๕่ี ๑

๓. รายละเอยี ดท่ีส�ำคัญของ
กฎกระทรวงฯ แผน่ ดนิ ไหว
พ.ศ. ๒๕๕๐

กฎกระทรวงฯ แผ่นดินไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ บรเิ วณเฝา้ ระวัง
มีเนือ้ หาหลกั ท่สี �ำคญั ดงั ตอ่ ไปน้ี
(๑) พื้นท่เี สี่ยงภยั แผ่นดินไหว รวม ๗

พื้นท่ีเสี่ยงภัยแผ่นดินไหวท่ีก�ำหนดใน
กฎกระทรวงสามารถแยกออกไดเ้ ปน็ ๓ บรเิ วณ ครอบคลมุ พน้ื ท่ี
๒๒ จงั หวัด ตามระดับความเสี่ยงภยั จากน้อยไปมาก ดงั น้ี พน้ื ที่เส่ียงภัยแผน่ ดนิ ไหวตามกฎหมาย
“บริเวณเฝ้าระวงั ” เป็นพน้ื ท่หี รือบรเิ วณ ว่าด้วยการควบคมุ อาคาร

ท่อี าจได้รบั ผลกระทบจากแผ่นดินไหว ได้แก่ จงั หวัดกระบ่ี ท่ีมา: แผนทร่ี อยเลื่อน กรมทรัพยากรธรณี พ.ศ. ๒๕๔๙
จังหวัดชุมพร จังหวัดพังงา จังหวัดภูเก็ต จังหวัดระนอง
จังหวดั สงขลา และจงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี รวม ๗ จงั หวัด

วารสารกรมโยธาธิการและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&14 COUNTRY PLANNING

(๒) ประเภทอาคารควบคุม เรอ่ื งดงั กลา่ วใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรฐานประกอบการออกแบบ
ส�ำหรับประเภทของอาคารท่ีกฎหมาย อาคารเพ่ือต้านทานการส่ันสะเทือนของแผ่นดินไหวของ
ก�ำหนดให้ต้องมีความม่ันคงแข็งแรงและสามารถต้านทาน กรมโยธาธกิ ารและผังเมือง หรือ มยผ. ๑๓๐๑
การส่ันสะเทือนจากแผ่นดินไหวเป็นการเฉพาะ ได้แก่ นอกจากน้ีกฎกระทรวงฯ ยังได้ก�ำหนดวิธีการ
อาคารท่มี บี ุคคลเข้าไปใชส้ อยเป็นจำ� นวนมาก เชน่ อาคาร คำ� นวณแรงสน่ั สะเทอื นจากแผน่ ดนิ ไหวทกี่ ระทำ� กบั อาคาร
สาธารณะ อาคารชุมนุมคน บางชนิด อาคารท่ีหากเกิด ตามลักษณะและรูปทรงอาคาร เช่น อาคารท่ีเป็นตึกหรือ
ความเสยี หายแลว้ อาจกอ่ ใหเ้ กดิ อนั ตรายกบั สาธารณะ เชน่ โรงเรือนท่ีมีรูปทรงสม�่ำเสมอ (อาคารท่ีมีรูปทรงเรียบง่าย
อาคารเกบ็ วตั ถอุ นั ตราย อาคารทม่ี คี วามสงู ตง้ั แต่ ๑๕ เมตร มีความสมมาตร ไม่มีส่วนหักและส่วนเว้า ไม่มีการเปล่ียน
ขึ้นไป รวมถึงโครงสร้างอาคารประเภทเข่ือนและสะพาน ก�ำลังหรือหน้าตัดของเสาระหว่างชั้นอย่างกระทันหันหรือ
โดยการก�ำหนดประเภทอาคารควบคุมจะแยกตามบริเวณ อยา่ งมนี ยั สำ� คญั ) ผคู้ ำ� นวณและออกแบบโครงสรา้ งสามารถ
เส่ียงภัยต่างๆ เนื่องจากผลกระทบจากแผ่นดินไหวท่ีมีต่อ ใช้สตู รการค�ำนวณอย่างงา่ ยที่ก�ำหนดในกฎกระทรวงฯ ได้
อาคารประเภทตา่ งๆ ในแตล่ ะพืน้ ทมี่ คี วามแตกตา่ งกัน แตห่ ากอาคารมรี ปู ทรงทซ่ี บั ซอ้ นหรอื รปู ทรงทไ่ี มส่ มำ่� เสมอ
(๓) ข้อก�ำหนดเก่ียวกับการออกแบบและ ผคู้ ำ� นวณและออกแบบตอ้ งใชว้ ธิ กี ารคำ� นวณเชงิ พลศาสตร์
ค�ำนวณ (Structural Dynamic) และผคู้ �ำนวณออกแบบตอ้ งได้รบั
กฎกระทรวงฯ แผ่นดินไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ ใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุมตั้งแต่
ก�ำหนดให้ผู้ออกแบบและค�ำนวณโครงสร้างต้องพิจารณา ระดับสามัญวิศวกรข้ึนไป ซ่ึงกรมโยธาธิการและผังเมือง
ปฏิบตั ิในเรื่องที่เก่ยี วขอ้ ง ได้แก่ การจัดรูปทรงอาคารใหม้ ี ได้จัดท�ำข้อก�ำหนดเกี่ยวกับวิธีการค�ำนวณดังกล่าวไว้แล้ว
เสถยี รภาพตอ่ การสนั่ สะเทอื น การให้รายละเอียดชิ้นส่วน ในมาตรฐานการออกแบบอาคารเพ่ือต้านทานการสั่น
ตา่ งๆ ของโครงสรา้ งอาคารเพอื่ ใหโ้ ครงสรา้ งสามารถโยกตวั สะเทือนของแผ่นดินไหวของกรมโยธาธิการและผังเมือง
ไดม้ ากขน้ึ เมอ่ื เกดิ แผน่ ดนิ ไหว โดยรายละเอยี ดเชงิ เทคนคิ ใน หรือ มยผ. ๑๓๐๑

ขนั้ ตอนท่ีหนึ่ง: ขั้นตอนท่สี อง:

ค�ำนวณผลรวมของแรง กระจายผลรวมของแรง V
สัน่ สะเทอื น ไปทีร่ ะดับช้นั ตา่ งๆ

การค�ำนวณแรงส่นั สะเทือนจากแผน่ ดินไหวตามท่กี �ำหนดในกฎกระทรวงฯ
แผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐

ฉบับท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 15

มาตรฐานกรมโยธาธิการและผังเมือง
เก่ียวกับการออกแบบอาคารต้านทาน
การส่ันสะเทอื นของแผน่ ดินไหว

(๔) อาคารที่ได้รบั การยกเว้น แผ่นดินไหวและเข้าข่ายเป็นการดัดแปลงอาคาร สามารถ
กฎกระทรวงฯ แผ่นดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ ใช้ ด�ำเนินการได้โดยไม่ติดขัดเกี่ยวกับข้อกฎหมายท่ีบังคับใช ้
ควบคมุ เฉพาะอาคารทไี่ ดร้ บั ใบอนญุ าตภายหลงั กฎกระทรวงฯ ในขณะยื่นขออนุญาตท�ำการดัดแปลงอาคาร เช่น
มีผลบังคับ (๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๐) อาคารท่ีก่อสร้าง หลักเกณฑ์เก่ียวกับพ้ืนท่ีว่างภายนอกอาคาร แนวอาคาร
ไวแ้ ลว้ หรอื อาคารทม่ี อี ยเู่ ดมิ หรอื อาคารทไี่ ดร้ บั ใบอนญุ าต และระยะต่างๆ ของอาคาร โดยกฎกระทรวงฯ ก�ำหนด
ก่อนหนา้ นี้ ไดร้ บั ยกเวน้ ไมต่ อ้ งปฏบิ ตั ติ ามกฎกระทรวง ให้เจ้าพนักงานท้องถ่ินพิจารณาออกใบอนุญาตดัดแปลง
อาคารดังกล่าวตามหลักเกณฑ์ที่ก�ำหนดในกฎหมาย
ห๔ล.กั เกกณฎกฑก์ราะรทอรนวญุ งาตดกดั�ำแหปนลดง วา่ ดว้ ยการควบคมุ อาคารทใี่ ชบ้ งั คบั ในขณะทไ่ี ดร้ บั อนญุ าต
ตแอข้าาน็งคแแารรรงงสขเ่ันพอสื่อะงเทเอสือารนคิมจาารคกใวแหผา้สม่นามดม่ัินนาไครหถงว ให้ก่อสร้าง หรือดัดแปลงอาคารคร้ังหลังสุด กฎกระทรวง
พ.ศ. ๒๕๕๕ ฉบบั นี้มีผลใชบ้ ังคบั ตัง้ แต่วนั ท่ี ๑๑ ธันวาคม ๒๕๕๕

นอกจากกฎกระทรวงฯ แผน่ ดนิ ไหว พ.ศ. ๒๕๕๐ ๕. บทสง่ ท้าย
แลว้ กระทรวงมหาดไทยโดยกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื งยงั
ได้ออกกฎกระทรวงเก่ียวกับการเสริมความมั่นคงแข็งแรง กฎกระทรวงกำ� หนดการรบั นำ�้ หนกั ความตา้ นทาน
ของอาคารเก่าหรืออาคารท่ีมีอยู่เดิมให้สามารถต้านทาน ความคงทนของอาคารและพื้นดินท่ีรองรับอาคารในการ
แรงสนั่ สะเทอื นจากแผน่ ดนิ ไหว ไดแ้ ก่ กฎกระทรวง กำ� หนด ต้านทานแรงส่ันสะเทือนของแผ่นดินไหว พ.ศ. ๒๕๕๐
หลักเกณฑ์การอนุญาตดัดแปลงอาคาร เพ่ือเสริมความ ออกตามความในพระราชบญั ญตั คิ วบคมุ อาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒
ม่ันคงแข็งแรงของอาคารให้สามารถต้านแรงสั่นสะเทือน เปน็ ตวั อยา่ งกฎหมายทอ่ี อกมาเพอ่ื เสรมิ สรา้ งความปลอดภยั
จากแผ่นดินไหว พ.ศ. ๒๕๕๕ ซ่ึงการออกกฎกระทรวง ให้กับประชาชนในพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหว ซ่ึงภาครัฐ
ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพ่ือให้เจ้าของอาคารท่ีต้องการเสริม ไดด้ ำ� เนนิ การแกไ้ ขปรบั ปรงุ อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง แตก่ ย็ งั มภี ยั พบิ ตั ิ
ความมนั่ คงแขง็ แรงใหส้ ามารถตา้ นทานแรงสน่ั สะเทอื นจาก ทางธรรมชาตอิ นื่ ทย่ี งั คงเปน็ ภยั คกุ คามตอ่ รา่ งกาย ชวี ติ และ
ทรัพย์สินของประชาชน ซ่ึงหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องจะต้อง
นำ� ไปพจิ ารณาควบคมุ ใหส้ อดคลอ้ งกบั สภาวการณใ์ นปจั จบุ นั
สรา้ งความสมดลุ ระหวา่ งความปลอดภยั และการจำ� กดั สทิ ธิ
ของประชาชน โดยมีเปา้ หลักเพอ่ื เสรมิ สรา้ งความปลอดภยั
ต่อสาธารณะในพน้ื ทเี่ สย่ี งภยั พิบตั ิต่างๆ เป็นส�ำคัญ

วารสารกรมโยธาธิการและผังเมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&16 COUNTRY PLANNING

แผ่นดินไหว
ภยั เงยี บท่ไี มค่ วรประมาท๑
ดร.ธงชัย โรจนกนันท๒์
สถาปนิกช�ำนาญการพิเศษ ส�ำนกั ผังเมืองรวมและผงั เมืองเฉพาะ กรมโยธาธิการและผงั เมือง

หลังจากเกิดเหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ นกั วิชาการบางกลมุ่ ให้ความส�ำคญั และก�ำหนด
บริเวณนอกฝั่งเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย เม่ือวัน ยุทธศาสตร์การเตรียมรับภัยแผ่นดินไหวด้วยการก�ำหนด
ท่ี ๒๖ ธันวาคม ๒๕๔๗ เกดิ คลืน่ ขนาดใหญ่พดั เข้าชุมชน มาตรฐานการออกแบบอาคารสร้างใหม่ให้มีความแข็งแรง
ริมทะเล ท�ำให้สูญเสียท้ังชีวิตและทรัพย์สินจ�ำนวนมาก มากขน้ึ สามารถตา้ นทานแรงสน่ั สะเทอื นจากเหตแุ ผน่ ดนิ ไหว
ในหลายประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยดว้ ย ตอ่ มาหนว่ ยงาน โดยเช่ือว่าโอกาสการเกิดเหตุแผ่นดินไหวคร้ังใหญ่ใน
ของรัฐต่างเร่งจัดท�ำโครงการมากมายเพ่ือเตรียมรับ ประเทศไทยครง้ั ตอ่ ไป อาจเปน็ ระยะเวลาอกี นานหลายสบิ ป ี
ภยั ธรรมชาติที่อาจเกดิ ขน้ึ อีกในอนาคต หรือถึงร้อยปี ซึ่งเป็นช่วงเวลาท่ีอาคารสร้างใหม่มีความ
กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดสัมมนาเรื่อง แข็งแรงเพียงพอ ทดแทนอาคารเก่าท่ีควรรื้อถอนหรือ
แผ่นดินไหวเม่ือวันท่ี ๓๑ ตุลาคม ๒๕๕๐ โดยเชิญ สรา้ งทดแทนอาคารเดมิ จนสามารถลดอตั ราความเสยี่ งภยั
ผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นแผน่ ดนิ ไหวจากหลายหนว่ ยงาน รว่ มแลกเปลย่ี น แผ่นดินไหวได้
ข้อคิดเห็นและข้อมูล โดยเฉพาะข้อเท็จจริงท่ีไม่อาจ ปัจจุบัน กรมโยธาธิการและผังเมืองได้ประกาศ
ปฏิเสธได้ว่า หลังปี ๒๕๔๗ สามารถตรวจพบการเกิด ขยายพ้ืนท่ีเส่ียงภัยแผ่นดินไหวในอีกหลายจังหวัด
แผ่นดนิ ไหวขนาดกลางบอ่ ยครั้ง ถม่ี ากข้ึนในภูมิภาคเอเชีย มีผลบังคับให้อาคารสร้างใหม่ในจังหวัดเหล่าน้ี ซึ่งรวมถึง
ตะวันออกเฉียงใต้ อย่างไรก็ตาม ไม่มีผู้เชี่ยวชาญท่านใด กรุงเทพมหานครให้เพิ่มความแข็งแรงปลอดภัย สามารถ
สามารถระบุได้ว่า แผ่นดินไหวคร้ังใหญ่คร้ังต่อไปจะเกิด ต้านทานแรงส่ันสะเทือนของแผ่นดินไหวขนาดกลางได้
ขนึ้ ทไี่ หน เกดิ เมอื่ ไร และจะมคี วามรนุ แรงมากนอ้ ยเพยี งใด โดยมีค่าก่อสร้างอาคารเพิ่มข้ึนตามลักษณะและขนาด
ทำ� ใหเ้ กดิ คำ� ถามมากมายในกลมุ่ นกั วชิ าการถงึ แนวทางทรี่ ฐั ของอาคาร หากปรากฏข้อมูลและผลการศึกษาถึงภัย
จำ� เปน็ ตอ้ งด�ำเนนิ การ แผน่ ดินไหวทช่ี ดั เจน มาตรการและขอ้ ก�ำหนดการกอ่ สร้าง
ในขณะเดียวกัน สังคมไทยโดยทั่วไปดูเหมือน อาคารในอนาคตอาจจ�ำเป็นต้องขยายพ้ืนท่ีและเพ่ิม
ไม่ให้ความส�ำคัญหรือสนใจเรื่องราวของภัยแผ่นดินไหว มาตรฐานความปลอดภัยเพ่มิ ขน้ึ
สว่ นใหญย่ งั เหน็ เปน็ เรอ่ื งไกลตวั เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ปญั หา นอกจากนน้ั สำ� นกั ผงั เมอื งรวมและผงั เมอื งเฉพาะ
เศรษฐกิจ ปัญหาปากท้องประจ�ำวัน หรือปัญหาอ่ืนรอบ กรมโยธาธิการและผังเมืองได้เสนอตั้งศูนย์ศึกษาและ
ข้างตนเองมากกว่า จนบางคร้งั มองขา้ มข่าวสารจากหน่วย ติดตามภัยแผ่นดินไหว เพื่อพัฒนาและเร่งรัดหามาตรการ
ราชการบางแห่งท่ีเร่ิมเผยแพร่ทางรายการโทรทัศน์และ ด้านผังเมือง เตรียมรับภัยแผ่นดินไหวท่ีอาจเกิดข้ึน
ส่อื ส่ิงพิมพ์ในรปู แบบต่างๆ ถึงภัยแผน่ ดินไหว

๑เอกสารประกอบการบรรยาย วนั ที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๕๑ ที่เทศบาลเมอื งบางบัวทอง ครั้งที่ ๒ วนั ท่ี ๒ กรกฎาคม ๒๕๕๑ ท่ีจงั หวัดสรุ าษฎรธ์ านี

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 17

ในประเทศไทยในอนาคต โดยเริ่มด�ำเนินการอย่างไม่เป็น หากพิจารณาสถิติการเกิดแผ่นดินไหว บริเวณ
ทางการมาตงั้ แต่ปลายปี ๒๕๔๗ หลังเกิดเหตแุ ผน่ ดินไหว ท่ีเกิดแผ่นดินไหวบ่อยคร้ัง หรือเกิดอยู่เป็นประจ�ำน้ัน
ครง้ั ใหญน่ อกชายฝง่ั เกาะสมุ าตรา และเรม่ิ งานอยา่ งจรงิ จงั สอดคล้องกับแนวภูเขาไฟ หรือวงแหวนอคั นี โดยรอยแยก
ในงบประมาณปี ๒๕๕๑ ด้วยการศึกษาข้อมูลและจัดท�ำ ของเปลือกโลกท่ีส�ำคัญใกล้ประเทศไทยเป็นแนวผ่าน
ฐานข้อมูลเฉพาะเพ่ือใช้งานด้านผังเมือง ศึกษาและ ประเทศพม่าลงไปถึงประเทศอนิ โดนีเซยี ดงั ภาพท่ี ๒
วิเคราะห์ผลกระทบของภัยแผ่นดินไหวต่อชุมชนเมือง
ส�ำคัญ โดยมิให้การท�ำงานทับซ้อนกับหน่วยงานท ่ี
ด�ำเนนิ การอยแู่ ลว้

รอยเลอ่ื นมีพลงั ในประเทศไทย

การเกดิ แผน่ ดนิ ไหวมคี วามสมั พนั ธเ์ กยี่ วขอ้ งกบั
รอยเลอ่ื นมพี ลงั (Active Faults) แมว้ า่ ทตี่ ง้ั ทางภมู ศิ าสตร์
ของประเทศไทยมไิ ดอ้ ยบู่ นรอยแยกของเปลอื กโลก (Plate
Tectonics) โดยตรงเหมือนประเทศอื่นอย่างตุรกี ญี่ปุ่น
อินโดนีเซีย หรือประเทศแถบอเมริกาใต้ แต่ประเทศไทย ภาพท่ี ๒ บรเิ วณเกิดแผ่นดนิ ไหวอยู่เปน็ ประจ�ำ
ตง้ั อยู่ไมห่ า่ งจากแนววงแหวนอัคนี (Ring of Fire) ซงึ่ เปน็
นกั วชิ าการไดศ้ กึ ษารอยเลอ่ื นมพี ลงั ในประเทศไทย
แนวท่ีมีภูเขาไฟท่ียังคงประทุอยู่ มีแนวยาวพาดผ่านรอบ ซงึ่ พบวา่ สว่ นใหญอ่ ยทู่ างดา้ นตะวนั ตก จากจงั หวดั เชยี งราย
มหาสมทุ รแปซฟิ ิค ดังภาพที่ ๑ เชยี งใหม่ ตาก กาญจนบรุ ี ประจวบครี ขี นั ธ์ ระนอง และภเู กต็

รอยเลอื่ นเหลา่ นีม้ ชี อ่ื เรยี ก เชน่ รอยเลอ่ื นเชยี งแสน

และรอยเลอื่ นแมท่ าในภาคเหนอื รอยเลอื่ นศรสี วสั ด ์ิ
และรอยเลื่อนเจดีย์สามองค์ในจังหวัดกาญจนบุรี
การศึกษารอยเล่ือนเหล่าน้ียังคงด�ำเนินต่อไป
ส�ำหรับนักวิชาการบางกลุ่มเชื่อว่า ยังมีรอยเลื่อน
ทมี่ พี ลงั ในประเทศไทยทย่ี งั สำ� รวจไมพ่ บอกี หลายแนว
รอคอยการค้นคว้าและคน้ หาในอนาคต
รอยเล่ือนมีพลังที่อาจมีผลกระทบต่อ
ประเทศไทยและได้รับการกล่าวถึงมากได้แก่
รอยเล่ือนศรีสวัสด์ิและรอยเล่ือนเจดีย์สามองค์
ในจังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งเป็นสาขาของรอยเลื่อน
สะแกงในพมา่ ทเ่ี ปน็ รอยเลอื่ นมพี ลงั ขนาดใหญแ่ ละ
มีความเคล่ือนไหวท่ีต้องติดตามตลอดเวลา
ภาพท่ี ๑ วงแหวนอคั นี (Ring of Fire) ข้อสังเกตส�ำคัญคือ รอยเลื่อนเหล่าน้ีอยู่ใกล้
กรงุ เทพมหานคร พน้ื ทท่ี ม่ี ปี ระชากรอาศยั หนาแนน่
และมีอาคารประเภทต่างๆ ทั้งบ้านพักอาศัยและ
อาคารสงู รวมกนั มากกวา่ ลา้ นหลัง

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&18 COUNTRY PLANNING

ปจั จบุ นั มที ฤษฏที กี่ ลา่ วถงึ เหตแุ ผน่ ดนิ ไหวหลาย คนทว่ั ไปโดยจดั ทำ� ตารางกราฟดงั แสดงในภาพที่๓ซง่ึ อธบิ าย
ทฤษฏี เกี่ยวข้องโดยตรงกับปรากฏการณ์ภูเขาไฟ มีการ ถึงการเกิดแผ่นดินไหวคร้ังส�ำคัญในอดีตที่เกิดขึ้นในโลกว่า
สำ� รวจคน้ ควา้ ถงึ เหตแุ ผน่ ดนิ ไหวในอดตี ศกึ ษาวเิ คราะหเ์ พอ่ื สว่ นใหญเ่ ปน็ การเกดิ แผน่ ดนิ ไหวขนาดเลก็ ตำ่� กวา่ ๕ รกิ เตอร ์
คาดการณเ์ หตแุ ผน่ ดนิ ไหวทจ่ี ะเกดิ ครง้ั ตอ่ ไปดว้ ยสมมตุ ฐิ าน แสดงปที เี่ กดิ แผน่ ดนิ ไหว เมอื งและประเทศทเี่ กดิ คกู่ บั การ
ต่างๆ ในขณะท่นี ักวชิ าการกลุ่มอนื่ ศึกษาการบริหารความ เปรียบเทยี บกับปริมาณการระเบดิ ของ TNT เป็นกโิ ลกรมั
เส่ยี งภัยแผ่นดนิ ไหว (Earthquake Risk Management)
ส�ำหรับด้านผังเมือง นักวิชาการให้ความส�ำคัญการลด
ประชากรในพ้ืนที่เส่ียงภัย ซึ่งเป็นแนวทางปฏิบัติสากล
ด้วยการควบคุมการใชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ ทเ่ี หมาะสม
สำ� หรบั Mustafa Erdik กลา่ วไวถ้ งึ ความเสยี่ งภยั
แผน่ ดนิ ไหวของเมอื ง (Urban Earthquake Risk) ในระยะ
หลายสบิ ปที ผ่ี า่ นมา แผน่ ดนิ ไหวสรา้ งความเสยี หายทงั้ ชวี ติ
และทรัพย์สินในเขตเมืองเพ่ิมมากข้ึน จากการขยายตัว
ของชุมชนเมืองมากขึ้นในบริเวณที่เกิดแผ่นดินไหว
อยู่เป็นประจ�ำ การวิเคราะห์ความเส่ียงภัยแผ่นดินไหว
ในชุมชนเมืองเป็นการวิเคราะห์เชิงซ้อน (Complex) ภาพท่ี ๓ ความรนุ แรงของแผ่นดนิ ไหว
เปรยี บเทียบกบั ระเบดิ TNT

ตอ้ งอาศยั องคป์ ระกอบจำ� นวนมากเพอ่ื วเิ คราะหค์ วามเสย่ี ง กรณีเปรียบเทียบกรุงเทพมหานครกับ
ดา้ นตา่ งๆ เชน่ วเิ คราะหค์ วามเสยี่ งทางกายภาพ (Physical Mexico City
Vulnerabilities) ด้านเศรษฐกิจ-สังคม แต่ละประเทศ
อาจมีกระบวนการท่ีแตกต่างกัน เพื่อประเมินผลเสียหาย ประเด็นส�ำคัญและน่าเป็นห่วงมากท่ีสุด
เมือ่ เกดิ แผ่นดนิ ไหว สำ� หรบั แผนการฟืน้ ฟูหลงั เกดิ เหตุ ในกลุ่มผู้เชี่ยวชาญด้านแผ่นดินไหวในประเทศไทย คือ
หลกั การเหลา่ นส้ี ามารถตดิ ตามและศกึ ษาไดจ้ าก กรณีมหานคร Mexico City ซ่งึ เป็นชมุ ชนเมืองขนาดใหญ่
แหลง่ ความรทู้ ม่ี อี ยมู่ ากมาย ความสญู เสยี ดา้ นชวี ติ จากเหตุ มีประชากรอยู่อาศัยกว่าสิบล้านคน ต้ังอยู่บนพื้นที่ท่ีมี
แผ่นดินไหวท่ีปรากฏตัวเลขนับพันนับหม่ืน ส่วนใหญ่มัก ลักษณะธรณีวิทยาเป็นดินอ่อนหนาประมาณ ๓๐ เมตร
เป็นประเทศก�ำลังพัฒนาและยากจน บ้านพักอาศัยปลูก อยู่ห่างจากรอยเล่ือนมีพลังประมาณ ๓-๔๐๐ กิโลเมตร
สร้างไม่แข็งแรง ไม่ได้มาตรฐาน หลังเกิดเหตุแผ่นดินไหว เม่ือเทียบกับกรุงเทพมหานครซ่ึงตั้งอยู่บนดินอ่อน
ต้องใช้เวลาฟื้นฟูยาวนานหลายปี ประเด็นท่ีน่าห่วงมาก ปากแม่น้�ำหนาประมาณ ๒๐-๒๕ เมตร ในขณะที่พ้ืนท ี่
ทสี่ ดุ ไดแ้ ก่ ประชากรเหลา่ นยี้ งั คงอาศยั อยทู่ เ่ี ดมิ และมเี พยี ง บางแห่งของสมุทรปราการมีความหนาของช้ันดินอ่อน
สว่ นนอ้ ยทกี่ อ่ สรา้ งบา้ นหลงั ใหมอ่ ยา่ งแขง็ แรงไดม้ าตรฐาน ๒๘-๓๐ เมตร และอยู่ห่างจากรอยเลื่อนมีพลังในจังหวัด
ในขณะท่ีรุ่นลูกรุ่นหลานต้องรอคอยหายนะท่ีจะมาเยือน กาญจนบุรีประมาณ ๓๐๐ กิโลเมตร สภาพโดยท่ัวไป
คร้งั ตอ่ ไป โดยไมร่ ู้วา่ เมือ่ ไร ทัง้ สองมหานครไม่แตกตา่ งกนั มากนัก
ในปี ๑๙๘๕ เกิดแผ่นดินไหวท่ี Mexico City
ความรุนแรงของการเกดิ แผน่ ดินไหว ความรนุ แรงประมาณ ๘ รกิ เตอร์ เกดิ ความเสยี หายรนุ แรง
นักวชิ าการบางกลมุ่ พยายามศกึ ษาค้นคว้า เพื่อ มีผู้เสียชีวิตประมาณ ๑๐,๐๐๐ คน และบาดเจ็บราว
อธบิ ายความรนุ แรงจากภยั แผน่ ดนิ ทป่ี รากฏในรายงานขา่ ว ๕๐,๐๐๐ คน อาคารจ�ำนวนมากเสยี หาย เน่ืองจากสภาพ
เปน็ มาตราสว่ นรกิ เตอร์ (Ritcher) ซง่ึ อาจเขา้ ใจยากสำ� หรบั ดินออ่ นมีผลทำ� ใหม้ ีแรงส่ันสะเทอื นมากขนึ้
ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 19

ค�ำถามส�ำคัญได้แก่ หากเกิดแผ่นดินไหวใน ส�ำหรับมหานครใหญ่อย่างกรุงเทพมหานคร
จังหวัดกาญจนบุรีขนาดกลางค่อนข้างแรงเหมือนท่ีเกิดใน นอกจากอาคารประเภทตา่ งๆ จำ� นวนมากแลว้ สง่ิ กอ่ สรา้ ง
Mexico City กรงุ เทพมหานครจะไดผ้ ลกระทบอยา่ งไรบา้ ง อ่ืน ท้ังป้ายโฆษณาขนาดใหญ่ สาธารณูปโภคส�ำคัญโดย
ขอ้ เท็จจรงิ ทไ่ี ม่มผี ้ใู ดปฏิเสธ น่ันคอื อาคารใหญ่ เฉพาะสะพานคอนกรีตส�ำหรับคนข้ามถนน พบว่าหลาย
น้อยเกือบท้ังหมดในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล มิได้ แห่งมีลักษณะเป็นคานคอนกรีตพาดเสา ควรได้รับการ
ออกแบบให้แข็งแรงส�ำหรับต้านแรงส่ันสะเทือนจากแผ่น ตรวจสอบ เพราะจะเปน็ ปญั หากดี ขวางการสญั จร หากเกดิ
ดินไหว อาคารจ�ำนวนไม่น้อยโดยเฉพาะอาคารพาณิชย์ แผ่นดินไหว
และ Townhouse ก่อสร้างและต่อเติมผิดกฎหมาย การศึกษาและติดตามภยั แผ่นดินไหว
ไม่ได้มาตรฐาน วัสดไุ ม่ได้คุณภาพ ท้ังนี้ยังไมร่ วมถงึ อาคาร ด้วยเหตุท่ีภัยแผ่นดินไหวเป็นเร่ืองค่อนข้างใหม่
พักอาศัยราคาถูกท่ีหลีกเลี่ยงข้อก�ำหนดและกฎหมาย ในประเทศไทย ประการสำ� คญั นกั วชิ าการระดบั ผเู้ ชยี่ วชาญ
อีกจ�ำนวนมาก บ้างช�ำรุดทรุดโทรม ซึ่งอาจทรุดตัวพัง ด้านแผ่นดินไหวมีน้อย ส่วนใหญ่ท�ำงานในมหาวิทยาลัย
ลงมาเองโดยไม่ต้องรอให้เกดิ แผน่ ดนิ ไหว และบางกลุ่มอยู่ในหน่วยราชการที่ต้องรับผิดชอบโดยตรง
อยา่ งไรกต็ าม มใิ ชเ่ พยี งกรงุ เทพมหานครเทา่ นนั้ อาจมบี างกลมุ่ นอกจากนท้ี สี่ นใจเรอื่ งราวของภยั แผน่ ดนิ ไหว
ที่นักวชิ าการกลา่ วถึง นครเชียงใหม่และชุมชนเมอื งสำ� คัญ ข้อมูลจึงไม่แพร่หลายเท่าท่ีควร ในขณะที่ผลกระทบของ
อีกหลายแห่งท่ีอยู่ในพื้นที่ภาวะเสี่ยงภัยแผ่นดินไหว ภยั แผ่นดินไหวครอบคลมุ ทั่วท้ังสงั คมไทย
เจ้าของอาคารขนาดใหญ่บางหลังได้ว่าจ้างผู้เชี่ยวชาญ สำ� นกั ผงั เมอื งรวมและผงั เมอื งเฉพาะกรมโยธาธกิ าร
ศกึ ษาความแขง็ แรงของอาคารของตนเพอ่ื เตรยี มมาตรการ และผังเมอื งใหค้ วามส�ำคัญและได้ติดตามเรอื่ งแผ่นดนิ ไหว
ป้องกันบรรเทาเบ้ืองต้น เท่าที่ทราบ องค์กรปกครอง มาตัง้ แต่ปี ๒๕๔๗ โดยรวบรวมข้อมลู ดา้ นแผน่ ดินไหวจาก
สว่ นทอ้ งถนิ่ ในพนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั สว่ นใหญย่ งั ไมไ่ ดด้ ำ� เนนิ การใดๆ ทุกแหล่งเท่าที่สามารถค้นหาได้ เพ่ือเช่ือมโยงข้อมูลต่างๆ
เพือ่ เตรียมการรับภัยแผน่ ดนิ ไหว กับการผังเมือง และเป็นการสร้างฐานข้อมูลเพื่อใช้งาน
น อ ก จ า ก น้ั น ก ร ณี ส ภ า พ ดิ น อ่อน ใ น เป็นของตนเอง เตรียมพร้อมรับสถานการณ์ท่ีอาจเกิดขึ้น
กรุงเทพมหานคร ที่เอื้ออ�ำนวยต่อการส่ันสะเทือน ในอนาคต
เป็นปัญหาสำ� หรบั อาคารเกา่ ทก่ี อ่ สรา้ งมานาน โดยเฉพาะ อาจเป็นเรื่องปกติส�ำหรับแหล่งข้อมูลท่ีต่างกัน
อาคารทก่ี อ่ สรา้ งในยคุ ทยี่ งั ไมม่ กี ารพฒั นาเสาเขม็ คอนกรตี ยาว นำ� เสนอขอ้ มลู ทไ่ี มเ่ หมอื นกนั แตข่ อ้ สรปุ ทไ่ี มต่ า่ งกนั มากนกั
ท่อนเดยี ว ๒๑.๐๐ เมตร จำ� เป็นต้องใช้เสาเขม็ คอนกรีตสนั้ ได้แก่ ชมุ ชนเมอื งและพ้ืนที่หลายแห่งในประเทศไทย ระบุ
ยาว ๗.๐๐ เมตร สามท่อนตอ่ หากรอยเช่ือมต่อเสาเข็มสั้น ชดั เปน็ พนื้ ทเ่ี สย่ี งภยั แผน่ ดนิ ไหว และพนื้ ทเ่ี หลา่ น้ี ตรวจพบ
เหลา่ นไ้ี มม่ นั่ คง หากเกดิ แผน่ ดนิ ไหวขนาดกลางคอ่ นขา้ งแรง ขอ้ มลู ทน่ี า่ สนใจวา่ มแี นวโนม้ ขยายครอบคลมุ พน้ื ทมี่ ากขนึ้
อาจมีผลกระทบต่อความม่นั คงของฐานรากอาคารนัน้ ตามข้อมูลใหมแ่ ละรายงานการศึกษาในระยะหลัง

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&20 COUNTRY PLANNING

นอกจากการจดั ทำ� ฐานขอ้ มลู เพอื่ ใชง้ านเปน็ ของ อยา่ งไรกต็ ามการศกึ ษาและตดิ ตามภยั แผน่ ดนิ ไหว
ตนเองแล้ว ส�ำนักผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะได้จัดส่ง เป็นงานต่อเน่ืองท่ีไม่อาจสิ้นสุดเหมือนบางโครงการ
เจ้าหนา้ ท่ีส�ำรวจภาคสนาม เพอ่ื ตรวจสอบขอ้ เทจ็ จริงจาก การคาดหวังผลท่ีส�ำคัญได้แก่ การน�ำเสนอข้ันตอนและ
ผลกระทบของแผน่ ดนิ ไหวในบรเิ วณทปี่ รากฏขอ้ มลู ชดั เจน รายละเอียดในสถานการณ์ก่อนเกิดเหตุ เมื่อเกิดเหต ุ
ว่าเป็นพ้ืนท่ีที่บริเวณรอยเล่ือนมีพลัง เช่น การตรวจพบ และหลงั เกดิ เหตแุ ผน่ ดนิ ไหว รายละเอยี ดเหลา่ นค้ี รอบคลมุ
อาคารและส่ิงก่อสร้างบางหลังได้รับผลกระทบจากการ ถึงการจ�ำลองสถานการณ์แผ่นดินไหวในพ้ืนที่เสี่ยงภัย
สั่นสะเทือนในรอบสิบปีที่ผ่านมา แม้ว่าอาคารบางหลัง ทมี่ ีลกั ษณะกายภาพ โครงสรา้ งของเมือง รปู ทรงของเมือง
ได้รับการซ่อมแซมแล้ว แต่ลักษณะการโก่งงอของพื้น ความหนาแน่นของประชากรเมืองท่ีแตกต่างกัน ดังกรณี
คอนกรตี เสรมิ เหลก็ และการแตกหลดุ รอ่ นของกระเบอื้ งปพู นื้ ชุมชนเมืองส�ำคัญอย่าง เชียงใหม่ เชียงราย พะเยา แพร่
บง่ ชดั ถงึ ผลกระทบแผน่ ดนิ ไหวอยา่ งชดั เจน อาคารบางหลงั ลำ� พนู แมฮ่ อ่ งสอน ตาก กาญจนบรุ ี เพชรบรุ ี ชมุ พร ระนอง
ตรวจพบการซ่อมแซมหลายคร้ัง ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูล ภเู กต็ และกรงุ เทพมหานคร
จากการสนทนาประชาชนทอ่ี าศยั ในบรเิ วณใกลเ้ คยี งถงึ การ หากปรากฏข้อมลู ดา้ นแผ่นดนิ ไหวท่ชี ดั เจนและ
เกดิ แผ่นไหวท่ีสามารถรสู้ กึ ไดห้ ลายครง้ั และถีม่ ากข้ึนหลงั ละเอียดมากขึ้น การวางแผนและการบริหารการจัดการ
เดอื นธนั วาคม ๒๕๔๗ ความเสยี่ งภยั แผน่ ดนิ ไหว นโยบายและแนวความคดิ ในการ
ประการส�ำคัญ การส�ำรวจภาคสนามท�ำให้เกิด วางผงั เมอื งและพฒั นาเมอื งในอนาคตอาจตอ้ งปรบั เปลย่ี น
ความเข้าใจ และภาพที่ชัดเจนของผลกระทบจากภัย ให้สอดคล้อง และตอบรับกับภัยธรรมชาติรูปใหม่ดังกรณี
แผ่นดินไหว อาคารบางหลังเสียหายมีลักษณะแตกร้าว ภยั แผน่ ดนิ ไหว เพอื่ ลดอตั ราความสญู เสยี ทง้ั ทรพั ยส์ นิ และ
ที่น่าจักเกิดจากแผ่นดินไหว แต่เจ้าของอาคารไม่ทราบ ชวี ติ ให้ได้มากทส่ี ุด
ในขณะที่ อาคารของทางราชการบางแห่งเสยี หายเม่ือครั้ง
เกดิ แผน่ ดนิ ไหว แตห่ นว่ ยราชการนน้ั มิได้รายงานให้ทราบ
และขอ้ มูลเหล่าน้จี ำ� นวนไมน่ ้อย ที่ไมป่ รากฏตอ่ สาธารณะ
ดงั นนั้ การสำ� รวจภาคสนามจงึ มคี วามสำ� คญั ทำ� ใหร้ วบรวม
ข้อเท็จจริงและสามารถทยอยจัดเก็บข้อมูล จ�ำแนกกลุ่ม
เมืองทเ่ี สีย่ งภยั แผ่นดินไหวได้ในเบือ้ งตน้

ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 21

ทบทวนนโยบายการพัฒนาเมืองและท่ีอยู่ และรนุ แรงเท่าใด ความส�ำคัญของชวี ติ คนเหล่านคี้ วรมคี า่
อาศัยในประเทศไทย และมีความหมายมากกว่านโยบายทางการเมืองระยะส้ัน

เม่ือประมวลข้อมูลท่ีเกี่ยวข้องกับภาวะเสี่ยงภัย ทีแ่ ปรเปลย่ี นไปตามสมัย
แผ่นดินไหวในภูมิภาค ท่ีปรากฏชัดว่าเกิดแผ่นดินไหว
บ่อยครั้งมากขึ้น และหลายครั้งเริ่มมีผลกระทบต่ออาคาร ข้อเสนอแนะและสรปุ
ในประเทศไทย นโยบายการพัฒนาเมืองและที่อยู่อาศัย
แผ่นดินไหวเป็นภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นฉับพลัน
ในประเทศไทยควรได้รับการทบทวน เพื่อเตรียมรับ คล่ืนแผ่นดินไหวเดินทางด้วยความเร็ว ๑๘,๐๐๐ ไมล์ต่อ
สถานการณ์ในอนาคตท่ีอาจคาดไม่ถึง หรือเปลี่ยนจาก ช่ัวโมง เทคโนโลยีก้าวหน้าท่ีสุดในโลกในปัจจุบันสามารถ
ความเช่ือเดมิ วา่ “ไมม่ แี ผ่นดินไหวในประเทศไทย” เตอื นภยั ลว่ งหนา้ ไดเ้ พยี ง ๒๐ วนิ าที ไมส่ ามารถสรา้ งระบบ
อาคารสรา้ งใหม่ท้งั อาคารสงู อาคารขนาดใหญ่ เตือนภัยล่วงหน้าอย่างภัยธรรมชาติอื่น เช่นพายุและ
และอาคารท่ัวไป จักต้องออกแบบเพ่ิมความแข็งแรง นำ�้ ทว่ ม ดงั นน้ั สงั คมไทยควรเรยี นรแู้ ละเขา้ ใจภยั แผน่ ดนิ ไหว
ให้เพียงพอส�ำหรับต้านภัยแผ่นดินไหว ซ่ึงต้องเพ่ิม มากขน้ึ
ค่าก่อสร้างสูงขึ้น ในขณะที่นโยบายการก่อสร้างอาคาร ภยั แผน่ ดนิ ไหวสรา้ งความเสยี หายรนุ แรง เปน็ ภยั เงยี บ
พักอาศัยสำ� หรบั ผู้มรี ายไดน้ อ้ ย จ�ำเปน็ ต้องพจิ ารณาความ ท่ีน่ากลัวที่สุด ไม่ควรประมาท และควรเตรียมพร้อม
ปลอดภัยเป็นล�ำดับแรก มิใช่การลดต้นทุนการก่อสร้าง อย่างมีสติ ไม่ต่ืนตระหนก เตรียมรับเหตุการณ์ที่อาจเกิด
ทกุ วถิ ที างทท่ี ำ� ได้ มใิ ชเ่ พกิ เฉยหรอื ละเลยมาตรฐานทกี่ ำ� หนดไว้ ขึน้ โดยไม่คาดคดิ
จนน�ำชีวิตมนุษย์ท้ังผู้หญิง เด็ก และคนชราไปเสี่ยงกับ
ภัยธรรมชาติที่ไม่มีผู้ใดบอกได้ว่าจะเกิดเม่ือไร เกิดท่ีไหน
๓ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๕๑

เอกสารอ้างอิง

Erdick M., Urban Earthquak eRisk, 2006 ECI Conference on Geohazards, Lillehammer, Norway

วารสารกรมโยธาธิการและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&22 COUNTRY PLANNING

อนสุ รณ์สถานแห่งความจงรักภักดี

เรม่ิ ดำ� เนนิ กา(ทรเงุ่ มหื่อันตตรลุ าา)คม ๒๕๕๔

โดย สำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผังเมืองจังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยาเป็นผ้อู อกแบบ
ควบคุมงาน และตรวจการจา้ ง ร่วมกับองคก์ ารบริหารส่วนจงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา
และอำ� เภอต่างๆ ทง้ั ๑๖ อ�ำเภอ

อนุสรณส์ ถานแหง่ ความจงรักภกั ดี (ทงุ่ หันตรา)
ตำ� บลหันตรา อ�ำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยธุ ยา
พื้นทีก่ อ่ สร้าง ๑๔๓ ไร่ งบประมาณรวม ๑๘๙,๑๐๐,๐๐๐ บาท

วตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ

๑) เพ่ือเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคล
เฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔
๒) เปน็ การแสดงถงึ พระราชกรณยี กจิ ทพ่ี ระองคท์ รงบำ� เพญ็ เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ ของพสกนกิ ร เปน็ ทยี่ กยอ่ งเทดิ ทนู
ไม่เฉพาะแตป่ ระชาชนชาวไทย แม้แตช่ าวต่างประเทศก็ไม่ประจกั ษแ์ ละถวายสดดุ ี
๓) เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวที น้อมร�ำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ และแสดงความจงรักภักดีถวายเป็น
ราชสกั การะแดพ่ ระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ วั
๔) เป็นต้นแบบของศูนย์การเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ของจังหวัด ให้นักเรียน นิสิต นักศึกษา ตลอดจนผู้สนใจ
และนกั ทอ่ งเทยี่ วทวั่ ไปไดเ้ ขา้ มาศกึ ษาในสถานทเี่ ดยี วกนั รวมทงั้ สามารถขยายผลการศกึ ษาสอู่ ำ� เภอซงึ่ เปน็ สถานทจี่ รงิ อกี ดว้ ย

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 23

๕) เป็นการสร้างรายได้ให้กับประชาชนในพื้นที่และในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาให้กับผู้สนใจท่ัวไป ส่งเสริม
การท่องเท่ียวและเผยแพร่พระราชกรณียกิจ โครงการตามพระราชด�ำริเอกลักษณ์ ขนบธรรมเนียม ประเพณีที่ส�ำคัญๆ
ของอ�ำเภอต่างๆ ในจังหวัดพระนครศรอี ยธุ ยา

โครงการก่อสร้างอนุสรณ์สถานแห่งความจงรกั ภกั ดมี ีงานโครงการก่อสร้างแล้วเสรจ็
ก�ำลังดำ� เนินการและส�ำรวจออกแบบ ดงั ต่อไปนี้

โครงการก่อสรา้ งแล้วเสรจ็

๑. งานก่อสร้างองค์พระ ลานเอนกประสงค์เส้นผ่าศูนย์กลาง ๘๔ เมตร ศาลารอบองค์พระ พร้อมกิจกรรม
ปดิ ทองหลงั พระ งบประมาณคา่ ก่อสร้าง ๒๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๒. งานก่อสร้างกิจกรรมรวมใจภกั ดิร์ กั พระเจา้ อยู่หัวภมู ิพลอดุลยเดช โดยก่อสร้างเอกลักษณ์ของแต่ละอ�ำเภอ
ท้ัง ๑๖ อำ� เภอ งบประมาณคา่ ก่อสรา้ ง ๔๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๓. งานกอ่ สรา้ งซมุ้ ทางเขา้ โครงการอนสุ รณส์ ถานแหง่ ความจงรกั ภกั ดงี บประมาณคา่ กอ่ สรา้ ง ๒,๕๐๐,๐๐๐ บาท
๔. งานกอ่ สรา้ งปรบั ปรงุ และฟน้ื ฟู สวนสาธารณะเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เนอ่ื งในโอกาส
พระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๔ งบประมาณค่าก่อสร้าง ๖๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๕. งานกอ่ สรา้ งอาคารหอนาฬกิ า สงู ๑๔ เมตร
พร้อมอาคารทรงไทยแสดงพระราชกรณียกิจของ
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ
งบประมาณคา่ ก่อสร้าง ๓,๕๐๐,๐๐๐ บาท
๖. งานก่อสร้างอาคารศูนย์แสดงและ
จ�ำหน่ายสินค้า OTOP และบริการข้อมูลข่าวสาร
แก่นักท่องเที่ยว งบประมาณค่าก่อสร้าง
๓,๕๐๐,๐๐๐ บาท

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&24 COUNTRY PLANNING

โครงการกอ่ สร้างเสร็จเรยี บรอ้ ยแลว้ รวมเป็นเงิน ๑๓๕,๕๐๐,๐๐๐ บาท
เมอ่ื เดอื น ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๖

โครงการทก่ี �ำลงั ดำ� เนนิ การกอ่ สรา้ ง

๗. โครงการพฒั นาแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว อนสุ รณ์
สถานแห่งความจงรักภักดี งบประมาณค่าก่อสร้าง
๔,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๘. โครงการก่อสร้างอาคารศูนย์บริการ
นักท่องเท่ียวครบวงจรงบประมาณค่าก่อสร้าง
๒๙,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๙. โครงการก่อสร้างอาคารเอนกประสงค์
งบประมาณคา่ ก่อสรา้ ง ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท
๑๐. โครงการก่อสร้างระบบระบายน�้ำ
บริเวณลานเอนกประสงค์งบประมาณค่าก่อสร้าง
๒,๖๐๐,๐๐๐ บาท

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 25

โครงการที่ก�ำลังกอ่ สร้าง รวมงบประมาณ เปน็ เงิน ๔๕,๖๐๐,๐๐๐ บาท
โครงการทก่ี �ำลงั ดำ� เนนิ การสำ� รวจและออกแบบ

๑๑.โครงการปรบั ปรงุ และพฒั นาภายในอนสุ รณส์ ถาน
แห่งความจงรกั ภกั ดี งบประมาณคา่ กอ่ สร้าง ๘,๐๐๐,๐๐๐ บาท

เมื่อก่อสร้างแล้วเสรจ็ จ�ำนวน ๑๑ โครงการ
รวมงบประมาณค่าก่อสร้าง ๑๘๙,๑๐๐,๐๐๐ บาท

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&26 COUNTRY PLANNING

ชุมชนโคเรกงกาาระผพังพนื้ยทา่เี ฉพมาะ
จงั หวัดระนอง
กองผงั เมอื งเฉพาะ

ความเปน็ มาและความส�ำคญั ของโครงการ

สืบเนื่องจาก รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้ไปตรวจเย่ียม
เกาะพยามจึงมีข้อส่ังการให้จัดท�ำผังแม่บทการพัฒนาพ้ืนท่ี และแผนผัง
การปฎิบัติการเพอื่ พัฒนาพ้นื ท่ีเกาะพยาม เพื่อให้เกาะพยามยังคงเอกลกั ษณ์
และดำ� รงไวซ้ ง่ึ ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ มเพอ่ื ใหม้ ผี งั พฒั นาอยา่ งเปน็
รูปธรรม รวมทัง้ มมี าตรการในการสง่ เสรมิ และควบคมุ การพัฒนาพ้นื ทร่ี องรบั
กิจกรรมต่างๆอย่างเหมาะสม เพ่ือรักษาเอกลักษณ์ของพ้ืนท่ีและสนับสนุน
การทอ่ งเทย่ี วอย่างยั่งยนื ตอ่ ไป

วตั ถปุ ระสงค์ของโครงการ

๑. เพื่อให้ได้ผังพัฒนาที่ระบุรายละเอียดโครงการพัฒนา สามารถ
นำ� ไปปฏบิ ัตอิ ย่างเป็นรปู ธรรม
๒. เพื่อจัดท�ำผังปฏิบัติการเชิงพ้ืนที่ (Action area plan) ท่ีระบุ
แผนงานโครงการและแผนปฏบิ ัตกิ าร
๓. เพอื่ จัดท�ำรายละเอียดการกอ่ สรา้ งของโครงการตามผังปฏิบตั กิ าร
๔. เพือ่ ดำ� เนินการก่อสรา้ งโครงการตามผงั ปฏบิ ตั ิการใหเ้ ปน็ รูปธรรม

เป้าหมายของโครงการ

๑. ส่งเสรมิ พน้ื ที่ใหเ้ ปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วเชิงอนรุ ักษ์ เชิงสุขภาพทย่ี ง่ั ยืน
๒. มแี นวทางการพฒั นาพนื้ ทอ่ี ยา่ งเหมาะสม และแกไ้ ขปญั หา ขอ้ จำ� กดั ได้
๓. ได้โครงการก่อสร้างเพื่อประโยชน์สาธารณะที่ได้มาตรฐานและมี
ประสิทธิภาพ และสอดคล้องกับสภาพพนื้ ที่
ระยะเวลาดำ� เนินการ ปี ๒๕๕๗ – ๒๕๖๐

ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 27

กรอบแนวความคดิ และวิสยั ทศั น์ในการพฒั นาพื้นท่เี กาะพยาม

วสิ ยั ทัศน์
เกาะพยามจะเป็นชุมชนต้นแบบของการท่องเท่ียวทางธรรมชาติ เชิงนิเวศน์ และการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ
ทสี่ ขุ สงบมคี ณุ ภาพทยี่ งั่ ยนื แหง่ ทะเลอนั ดามนั ทสี่ ะทอ้ นชมุ ชนเขม้ แขง็ และสามารถกำ� หนดทศิ ทางในการพฒั นาทจี่ ะเกดิ ขน้ึ
และยงั คงมชี วี ติ ชวี าและยงั คงรกั ษาวถิ ชี วี ติ ของคนในชมุ ชน ควบคไู่ ปกบั การสรา้ งสมดลุ ระหวา่ งการดแู ลรกั ษาสง่ิ แวดลอ้ ม
และการมสี ่วนรว่ มของคนในชุมชนอีกด้วย

กรอบแนวคิดในการจัดท�ำผงั เฉพาะชุมชนเกาะพยาม ยดึ หลักการพฒั นาอย่างสมดุล เพื่อให้เกิดความย่ังยืน
สอดคล้องกับหลักการของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับท่ี ๑๑ เน้นการพัฒนาในลักษณะองค์รวมแบบ
บูรณาการ และเพ่ือให้ทุกฝ่ายในชุมชนมีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนา ให้เกิดความเชื่อมโยงเก้ือกูลกันอย่างสมดุล
เป็นระบบสู่การพัฒนาการท่องเท่ียวท่ียั่งยืน โดยค�ำนึงถึงประโยชน์ผลกระทบต่อวิถีชีวิตของชุมชน และค�ำนึงถึง
สภาพแวดลอ้ มของชมุ ชนท้ังในปัจจบุ ันและอนาคตเปน็ สำ� คญั

GREEN

LOW CARBON
“การลดใช้พลังงาน”

“ลดมลพษิ ”

S L O W TRAVEL
“การท่องเทีย่ วแบบไม่เรง่ รบี ”

GREEN TOURISM
“การทอ่ งเท่ียวเชงิ อนรุ ักษ์”

GREEN LOW CARBON SLOW TRAVEL GREEN TOURISM

การลดการใช้พลังงาน โดยหันมา การท่องเท่ียวเป็นการพักผ่อน การ การเที่ยวโดยไม่ท�ำลายธรรมชาติ
เดิน ว่ิง ปั่นจักรยาน หรือพายเรือแคนู ใช้ชีวิตที่ไม่ควรเร่งรีบ ไม่ควรถูกกดดัน โดยที่เราเน้นใช้เทคโนโลยีอะไรเข้าช่วย
เพื่อสัมผัสวิถีชีวิตของชุมชนท่ีเราไป คือ ตอ้ งใหเ้ วลากับสถานที่ท่องเทย่ี วแห่ง แต่สามารถใช้สองมือของคนเรา เป็นคน
เยี่ยมเยียน หน่ึงๆ ให้มากข้นึ เพอ่ื ทเ่ี ราน้นั จะได้มอง สร้างระบบนเิ วศนใ์ ห้ดขี น้ึ และไมท่ �ำรา้ ย
รวมถึงฝั่งผู้ประกอบการอย่างเช่น เห็นส่ิงสวยงามของสิ่งใกล้ตัวมากข้ึน ธรรมชาติ
โรงแรม รสี อร์ท หรอื รา้ นอาหาร ฯลฯ มี เรียนรู้กับวิถีชีวิต อาหาร ท�ำความรู้จัก
การหันมาใช้เครื่องมือบริหารโรงแรมที่ กบั ผคู้ น สงั คมและวัฒนธรรรมทอ้ งถนิ่  

“เปน็ มิตรต่อสภาวะอากาศ
และลดมลพิษของอากาศ”

กรอบแนวคดิ ในการวางผงั พื้นทเ่ี ฉพาะชมุ ชนเกาะพยาม

โครงการผังพัฒนาพ้นื ทเี่ กาะพยาม มีแนวคิดในการพฒั นาพื้นท่ี ๔ ด้าน
๑. แนวคิดดา้ นการใช้ประโยชน์ท่ดี นิ
๒. แนวคิดดา้ นการคมนาคมขนส่ง
๓. แนวคิดด้านระบบโครงสร้างพืน้ ฐาน
๔. แนวคิดดา้ นการทอ่ งเทีย่ ว

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&28 COUNTRY PLANNING

การดำ� เนนิ การทีผ่ ่านมา

วนั อังคารที่ ๒๖ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๕๖
ณ ศาลาเอนกประสงค์ องค์การบรหิ ารส่วนต�ำบลเกาะพยาม ประชุมหารือในพน้ื ทคี่ ร้ังท่ี ๑

การประขมุ หารือกบั ผนู้ ำ� ชมุ ชน ประชาชนและผปู้ ระกอบการในพนื้ ที่เกาะพยาม
เพ่อื รบั ฟังและชแี้ จง ”โครงการผงั พื้นทเ่ี ฉพาะชุมชนเกาะพยาม”

วันอังคารที่ ๒๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๗
ณ ศาลาเอนกประสงค ์ องค์การบรหิ ารส่วนตำ� บลเกาะพยาม ประชุมหารอื ในพืน้ ทค่ี รงั้ ท่ี ๒

การประขมุ หารือกับผู้นำ� ชมุ ชน ประชาชนและผู้ประกอบการในพืน้ ทเี่ กาะพยาม เพือ่ รับฟงั ความคิดเหน็ เกี่ยวกับ
โครงการผงั พ้นื ท่เี ฉพาะชมุ ชนเกาะพยามและหาขอ้ สรุปกับโครงการทที่ างกรมโยธาธิการและผังเมอื งไดน้ ำ� เสนอ

รบั ฟงั ความคิดเหน็ จากประชาชนและผนู้ ำ� ชุมชนในพน้ื ที่

แผนงานโครงการผังพน้ื ท่เี ฉพาะชมุ ชนเกาะพยาม

ดา้ นการคมนาคมทางบก ดา้ นระบบโครงสรา้ งพน้ื ฐาน
๑. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายหลัก ๑
พรอ้ มอุปกรณ์ประกอบถนน ๑. โครงการพฒั นาพน้ื ทโ่ี ลง่ วา่ งรมิ หาด บรเิ วณทา่ เรอื บรเิ วณวดั เกาะพยาม
๒. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายหลัก ๒ ๒. โครงการจัดท�ำระบบบำ� บัดนำ�้ เสยี ชุมชน
พร้อมอปุ กรณ์ประกอบถนน ๓. โครงการจดั ท�ำระบบไฟฟา้ กงั หนั ลม
๓. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายหลัก ๓ ๔. โครงการจัดท�ำระบบประปาชุมชน
พรอ้ มอุปกรณ์ประกอบถนน ๕. โครงการจัดท�ำโรงคัดแยกขยะ และธนาคารขยะ
๔. โครงการพฒั นาการคมนาคมและขนสง่ ถนนสายหลกั ๑.๑,
๑.๒, ๑.๓, ๑.๔ พรอ้ มอปุ กรณป์ ระกอบถนน ดา้ นการท่องเที่ยว
๕. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง ก
(ท่าเรือ-อา่ วหินขาว) ๑. โครงการพฒั นาแหลง่ ท่องเทย่ี วบริเวณรมิ หาดอ่าวเขาควาย
๖. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง ข ๒. โครงการพัฒนาแหล่งท่องเทย่ี วบริเวณริมหาดอา่ วใหญ่
(ทา่ เรือ-อา่ วเขาควาย) ๓. โครงการพฒั นาแหลง่ ทอ่ งเทีย่ วบริเวณรมิ หาดอา่ วหนิ ขาว
๗. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง ค ๔. โครงการพัฒนาทา่ เรอื ท่องเท่ยี วขนาดเลก็ บรเิ วณอา่ วคอกิ่ว
(ทา่ เรอื -บลสู กาย รีสอร์ท) ๕. โครงการพัฒนาท่าเรือท่องเทย่ี วขนาดเล็กบรเิ วณแหลมทบั อวน
๘. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง ง ๖. โครงการพฒั นาท่าเรอื ทอ่ งเทย่ี วขนาดเลก็ บรเิ วณแหลมฝรัง่
(เลียบหาดอ่าวใหญ่) ๗. โครงการพฒั นาท่าเรือทอ่ งเทยี่ วขนาดเล็กบรเิ วณอ่าวเขาควาย
๙. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง จ ๘. โครงการพัฒนาท่าเรอื ท่องเท่ยี วขนาดเลก็ บรเิ วณอ่าวกวางบปี
(อา่ วเขาควาย-อา่ วมุข) ๙. โครงการพัฒนาเส้นทางจักรยาน
๑๐. โครงการพัฒนาการคมนาคมและขนส่ง ถนนสายรอง A
ทางลงหาด ฉบบั ท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 29
๑๑. โครงการพฒั นาท่าเรอื (เดมิ )

แนวคดิ ตามแผนงานโครงการผงั พนื้ ทีเ่ ฉพาะชมุ ชนเกาะพยาม

รูปแบบแนวความคิดโครงการพฒั นาการคมนาคมและขนส่ง

ถนนสาย ๑.๑,๑.๒,๑.๓,๑.๔

รูปแบบแนวความคิดโครงการพฒั นาระบบโครงสร้างพ้นื ฐาน ถนนสาย ๑

พ้ืนทนี่ นั ทนาการ รูปแบบแนวความคิดโครงการพฒั นาแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว

พลงั งานไฟฟ้าทางเลือก อนุรกั ษ์ทอ่ งเท่ยี วทางทะเล ดำ� นำ�้
ระบบบำ� บดั นำ�้ เสีย

ธนาคารขยะ เนน้ ทอ่ งเที่ยวทงเชิงเกษตร/เชงิ นเิ วศน์
ระบบประปา พฒั นาเส้นทางจกั รยาน

วารสารกรมโยธาธิการและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&30 COUNTRY PLANNING

โครงการพัฒนาเมอื งเชียงคาน

“เมืองงาม ในความทรงจำ� ”
สำ� นักสนบั สนุนและพัฒนาตามผังเมือง

เชียงคาน ชุมชนที่ครอบ เทศบาลต�ำบลเชียงคานที่จัดท�ำใน ขา่ วสาร(Inform) การรบั ฟงั ความคดิ เหน็
ครองมรดกทางสถาปัตยกรรมและ ปีงบประมาณ ๒๕๕๒ เพื่อให้การ (Consult) การให้เข้ามามีส่วนร่วม
วัฒนธรรมที่มีคุณค่า จากเอกลักษณ์ ผังเมืองได้รับการน�ำไปปฎิบัติให้เมือง ในการปฏิบัติการ(Involve) ซ่ึงเป็น
เฉพาะของความเป็นย่านการค้าเก่า เกดิ การพัฒนาอยา่ งเป็นรปู ธรรม สว่ นหนง่ึ ทแ่ี สดงใหเ้ หน็ ถงึ ความพยายาม
(ตลาดบก)ทยี่ งั คงหลงเหลอื กลมุ่ อาคาร ในการปรับปรุงกระบวนการจัดท�ำ
บา้ นไมเ้ กา่ จำ� นวนมากและเปน็ กลมุ่ กอ้ น กรมโยธาธิการและผังเมือง โครงการพัฒนาเมอื ง ท่เี นน้ การด�ำเนิน
ที่ สุ ด แ ห ่ ง ห น่ึ ง ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย เสนอแนะให้มีการก�ำหนดย่านการ โครงการด้วยการสร้างการมีส่วนร่วม
องคป์ ระกอบเมอื งนา่ สนใจ ดว้ ยวถิ ชี วี ติ ใช้ที่ดินท่ีชัดเจน(Zoning) และใช้ ของชุมชนเพื่อหาข้อตกลงร่วมกันใน
เรียบง่าย ประกอบกับมีภูมิทัศน์ มาตรการในการก�ำกบั การใชป้ ระโยชน์ การจัดท�ำโครงการเพื่อการพัฒนา
ของสภาพแวดล้อมท่ีสวยงามด้วย ที่ดินและอาคารด้วยข้อบัญญัติท้องถิ่น และด�ำรงรักษาเมือง รวมท้ังการสร้าง
ตำ� แหนง่ ทต่ี งั้ ของเมอื งทอี่ ยรู่ มิ แมน่ ำ�้ โขง (Local Ordinance)ควบคู่กับสร้าง ความตระหนักถึงความจ�ำเป็นในการ
อีกทั้งยังมีวัดวาอารามท่ีเก่าแก่ ท�ำให้ มาตรการสง่ เสรมิ และสรา้ งแรงจงู ใจเชงิ ดำ� รงรกั ษามรดกทางวฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ
เมืองเชียงคานได้รับความนิยมในหมู่ เศรษฐกจิ ดว้ ยโครงการตา่ งๆ (Projects) บนเงอ่ื นไขของระยะเวลาทต่ี อ้ งรวดเรว็
นกั ทอ่ งเทยี่ วอยา่ งรวดเรว็ การถกู คกุ คาม รวมถึงการวางแผนพัฒนาเมืองและ เพื่อให้ชุมชนสามารถด�ำรงอยู่อย่าง
ภูมิทัศน์วัฒนธรรมของพื้นที่จากการ การจัดให้เกิดการมีส่วนร่วมของ ยั่งยืนท่ามกลางกระแสการพัฒนา
ขยายตัวของการท่องเท่ียวที่เน้นตอบ ประชาชน(Public Participation) ท่ีกำ� ลงั ถาโถมเข้าสพู่ ้นื ที่เชียงคาน
สนองพฤติกรรมและรสนิยมของ ในหลายๆ ระดับ ตั้งแต่การให้ข้อมูล
นกั ทอ่ งเทย่ี ว สง่ ผลตอ่ การใชป้ ระโยชน์
ทดี่ นิ การตง้ั ถน่ิ ฐานและวฒั นธรรมทอ้ งถนิ่
เ ป ็ น ป ร ะ เ ด็ น ส� ำ คั ญ ท่ี ท� ำ ใ ห ้ ก ร ม ฯ
เ ลื อ ก พ้ื น ท่ี เ ชี ย ง ค า น ใ น ก า ร จั ด ท� ำ
“ผงั พฒั นาเมอื ง(DevelopmentPlan)”
เพ่ือเป็นการป้องกัน แก้ไข และลดผล
กระทบดา้ นลบจากการทอ่ งเทย่ี วทมี่ ตี อ่
การพัฒนาเมือง
การจดั ทำ� ผงั พฒั นาเมอื งเปน็
งานบรู ณาการภารกจิ ของกรมโยธาธกิ าร
และผังเมือง โดยการส่งไม้ต่อจาก
ภารกจิ การผังเมือง นนั่ คอื รา่ งผงั ชุมชน

ฉบบั ที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 31

ภาพแสดงตัวอย่างการสร้าง
การมีส่วนร่วมในการด�ำเนิน
การจดั ทำ� ผงั พฒั นาเมอื งของ
ทุกภาคสว่ น

ทง้ั นใี้ นระหวา่ งการจดั ทำ� โครงการฯ
ยังเกิดการสร้างเครือข่ายการอนุรักษ์
และพัฒนาเมือง พร้อมกับการจัดตั้งสภา
เมืองเชียงคาน จากความร่วมมือร่วมใจของ
ภาคประชาชน และสภาเทศบาลทเ่ี ปดิ โอกาส
ใหค้ นในชมุ ชนมสี ทิ ธทิ์ จ่ี ะกำ� หนดทศิ ทางการ
พัฒนาของชุมชนร่วมกับทางผู้บริหารและ
สภาท้องถิ่น ผ่านโครงสร้างภาคประชาชน
ในการเขา้ มามสี ว่ นรว่ มกบั การบรหิ ารจดั การ
การพฒั นาในพืน้ ท่ี อนั นำ� ไปสู่การส่งไมต้ ่อท่ี
แผนภาพแสดงการวางแผนกลยทุ ธ์การดำ� เนนิ งาน
ในพื้นท่ีเมอื งเชียงคานเปน็ ๒ ระยะ
๔ เพ่อื กำ� กับใหเ้ กดิ กระบวนการพฒั นาเมือง
อยา่ งต่อเนอื่ งโดยทอ้ งถ่นิ เอง
กรมโยธาธิการและผังเมืองได้น�ำ ดังนั้นในแต่ละขั้นตอนของระยะที่ ๑ จะมีกิจกรรมและ
เสนอทศิ ทางการพฒั นาเมอื งเชยี งคานและสงิ่ กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนและทุกภาคส่วน ในแต่ละขั้นตอนย่อย
ท่ีเชียงคานต้องด�ำเนินการเพ่ือไปสู่วิสัยทัศน์ ซ่ึงท้องถ่ินต้องให้ความส�ำคัญในการด�ำเนินการ โดยจัดหาเจ้าภาพร่วมใน
“เมืองงาม ในความทรงจ�ำ” โดยมีข้ันตอน การดำ� เนนิ โครงการ คอื สำ� นกั งานจงั หวดั เลย อำ� เภอเชยี งคาน พฒั นาชมุ ชน
การด�ำเนินการ (Planning Process) แบ่ง จงั หวดั เลย การเคหะแหง่ ชาติ และสำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั
เป็น ๒ ระยะ ดงั นี้ เลย เพื่อให้ได้มาซ่ึงแผนพัฒนาเมืองในภาพรวมอันเป็นฉันทามติที่คนส่วน
ระยะท่ี ๑ : มีเป้าหมายเพ่ือให้ ใหญเ่ ห็นพอ้ งตอ้ งกัน

ได้มาซึ่งนโยบายการอนุรักษ์และพัฒนา
พื้นท่ี(Policy)พร้อมทั้งโครงการเพ่ือการ
พัฒนาพ้ืนท่ี(Projects) ตามนโยบายท่ีได้
จัดล�ำดับความส�ำคัญเร่งด่วนและก�ำหนด
ผู้รับผิดชอบ สรุปเป็นผังพัฒนาเมือง
เชียงคาน(ChiangKhan Development
Plan) ก่อนน�ำไปสู่การด�ำเนินการต่อในราย
ละเอียดเพ่ือน�ำผังไปสู่การปฏิบัติการพัฒนา
แต่ละพ้ืนที่อย่างประสานสอดคล้องกันทุก
ภาคสว่ นในระยะท่ี ๒ ต่อไป
ภาพแสดงกจิ กรรมการสรา้ งการมสี ว่ นร่วมกบั ประชาชน
ในการจดั ท�ำผังพฒั นาเมอื งเชยี งคาน

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&32 COUNTRY PLANNING

ระยะท่ี ๒ : เม่ือได้ผังพัฒนาเมืองและทราบถึง น�ำร่องท่ีเก่ียวข้องกับประเด็นยุทธศาสตร์การอนุรักษ์
โครงการเรง่ ดว่ นทต่ี อ้ งดำ� เนนิ การแลว้ กรอบแนวคดิ สำ� หรบั ๓ โครงการ ไดแ้ ก่ โครงการจดั ทำ� เทศบญั ญตั เิ ทศบาลตำ� บล
การด�ำเนินการในระยะที่ ๒ คือเพื่อให้เกิดการปฏิบัติการ เชียงคาน (Local Ordinance) เร่ือง ก�ำหนดประเภท
เพ่ือการพัฒนาเมืองที่เห็นผลเป็นรูปธรรมและน�ำไปสู่วิสัย ลักษณะ รูปแบบ ระยะหรือระดับของอาคารและบริเวณ
ทัศน์ของผังพัฒนาเมืองเชียงคานอย่างรวดเร็วและตอบ ห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคล่ือนย้าย หรือเปลี่ยน
สนองกับการแก้ปัญหาของเมืองในปัจจุบันโดยใช้การจัด การใช้อาคารบางชนิดหรือบางประเภทในท้องท่ีเทศบาล
ทำ� ผงั ปฏิบัตกิ ารรายพน้ื ท่ี (Action Area Plan)เพอ่ื ลงมือ ต�ำบลเชียงคาน อ�ำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย พ.ศ.๒๕๕๓
ปฏบิ ตั กิ ารพัฒนาเมืองเชียงคานในแตล่ ะโครงการยอ่ ย (ประกาศ ณ วันที่ ๒๘ ตุลาคม ๒๕๕๓) ซ่ึงประกาศใน
การขับเคลื่อนผังพัฒนาเมืองเชียงคานไปสู่การ ราชกจิ จานเุ บกษาเลม่ ๑๒๘ตอนพเิ ศษ๕๑งและเรมิ่ ใชบ้ งั คบั
ปฎบิ ตั ินัน้ เปา้ หมายในการด�ำเนนิ การ อันจะส่งผลให้งาน ตั้งแต่วนั ท่ี ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๔ โครงการจัดท�ำธรรมนญู
อนุรักษ์และพัฒนาเมืองไม่ถูกจ�ำกัดอยู่แต่ในกรอบพื้นที่ เชยี งคาน (ChiangKhan Charter) และโครงการจดั ทำ� ฐาน
ของโครงการใดโครงการหน่ึง หรือหน่วยงานใดหน่วยงาน ขอ้ มลู อาคารทค่ี วรคา่ แกก่ ารอนรุ กั ษใ์ นเขตพนื้ ทบ่ี า้ นไมเ้ กา่
หน่ึงเป็นการเฉพาะ หากแต่ได้ขยายขอบเขตไปสู่พื้นท่ี เนื่องจากเป็นโครงการท่ีสามารถด�ำเนินการได้ทันทีโดย
สภาพแวดล้อมโดยรอบ และความรับผิดชอบร่วมกันของ ไมต่ ้องใช้เงินงบประมาณในการด�ำเนินการมากนกั
คนในสังคม กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงจัดท�ำโครงการ

ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 33

ภาพแสดงเทศบัญญตั แิ ละแผนที่แนบทา้ ยเทศบัญญัตเิ ทศบาลตำ� บลเชียงคานฯ ที่ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา

ภาพแสดงการเผยแพรธ่ รรมนญู เชยี งคานให้เป็นทรี่ บั ทราบโดยท่ัวกนั

วารสารกรมโยธาธิการและผังเมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&34 COUNTRY PLANNING

ภาพแสดงแนวคดิ โครงการจัดทำ� ฐานขอ้ มูลอาคารทีค่ วรค่าแก่การอนรุ กั ษ์ในเขตพน้ื ทบ่ี า้ นไมเ้ กา่

ภาพแสดงตวั อย่างโครงการภายใต้ประเดน็ ยุทธศาสตรก์ ารอนุรกั ษ์ที่ดำ� เนินการ
นอกจากประเด็นยุทธศาสตร์การอนุรักษ์ท่ี ในปีงบประมาณ ๒๕๕๕ จ�ำนวน ๒ โครงการ ซึ่งเป็น
ดำ� เนนิ การแลว้ ประเดน็ ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นา กรมโยธาธกิ าร โครงการพัฒนาเมือง อันเกิดจาก ๒ ประเด็นยุทธศาสตร์
และผังเมืองก็ได้สนับสนุนการด�ำเนินการแก่เทศบาล ของการพัฒนา นั่นคือยุทธศาสตร์การพัฒนาพ้ืนท่ีและ
ต�ำบลเชียงคานโดยคัดเลือกโครงการจากผังพัฒนาเมือง สภาพแวดล้อมเมือง กับยุทธศาสตร์การพัฒนาคุณภาพ
เชียงคาน (ChiangKhan Development Plan) มา ชวี ิตและเศรษฐกิจชุมชน ประกอบด้วย
ดำ� เนนิ การออกแบบในรายละเอยี ดและจดั ทำ� แบบกอ่ สรา้ ง

ฉบับท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 35

๑. โครงการตามประเด็นยุทธศาสตร์ท่ี ๓ โครงการทั้งสองเป็นโครงการที่มีการบูรณาการ
(การพัฒนาพ้ืนที่และสภาพแวดล้อมเมือง) โดยออกแบบ ภารกิจและส่งไม้ต่อให้กับหน่วยงานซึ่งมีหน้าที่สนับสนุน
ก่อสร้างและปรับปรุงภูมิทัศน์ เขื่อนป้องกันตลิ่งตามแนว การพัฒนาเมืองภายในกรมโยธาธิการและผังเมือง
ริมแม่น�้ำโขงเพื่อรองรับกิจกรรมนันทนาการ การท่องเท่ียว เพื่อด�ำเนินการให้โครงการเป็นรูปธรรม ประกอบด้วย
การเดินเทา้ และทางจักรยาน ความยาว ๑,๗๘๐ เมตร ตลอดแนว ส�ำนักสถาปัตยกรรม ด�ำเนินการประมาณราคางาน
เขตเทศบาล พร้อมปรับปรุงพื้นที่ว่างสาธารณะบนเส้น ภมู สิ ถาปตั ยกรรม สำ� นกั วศิ วกรรมโครงสรา้ งและงานระบบ
ทางริมแม่น�้ำโขงให้มีความเป็นระเบียบและสวยงาม ด�ำเนินการออกแบบพร้อมประมาณราคาโครงสร้างและ
เชิงสถาปัตยกรรมที่เป็นเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ของ งานระบบ และส�ำนักสนับสนุนและพัฒนาตามผังเมือง
ทอ้ งถนิ่ รวมทง้ั เปน็ การปรบั สภาพแวดลอ้ มของเมอื งใหเ้ ปน็ ด�ำเนินการจัดท�ำเอกสารประกวดราคาและจัดหาผู้รับจ้าง
เมืองน่าอยู่ ดว้ ยงบประมาณ ๕๕,๐๐๐,๐๐๐ บาท เพื่อดำ� เนินการกอ่ สร้างโครงการดังกล่าว
นอกจากน้ีโครงการที่กรมฯ ได้คัดเลือกมา
ด�ำเนินการยังมีความส�ำคัญเนื่องจากเป็นการพัฒนาพ้ืนท่ี
สาธารณะท่ีเป็นจุดเริ่มต้นเข้าสู่ถนน
ชายโขง อันเป็นท่ีต้ังของชุมชนบ้าน
ไม้เก่า และยังเปน็ พน้ื ท่ีส�ำคัญสำ� หรบั
รองรับกิจกรรมของชุมชนทุกรูปแบบ
ได้แก่ กิจกรรมงานประเพณี การจัด
นิทรรศการ แหล่งนันทนาการ เป็น
จุดสร้างเสริมปฏิสัมพันธ์แก่ชุมชน
รวมถึงรองรบั นักทอ่ งเท่ียว พืน้ ที่น้จี งึ
เปรียบเสมือนแหล่งเชื่อมต่อภูมิทัศน์
วัฒนธรรมเข้ากับกิจกรรมของเมือง
ที่สร้างความภาคภูมิใจให้แก่คนใน
ชมุ ชน และสรา้ งความประทบั ใจใหแ้ ก่
๒. โครงการตามประเด็นยุทธศาสตร์ที่ ๔ ผมู้ าเยอื น และเปน็ โครงการทสี่ ามารถแกป้ ญั หาเรง่ ดว่ นและ
(การพฒั นาคุณภาพชีวติ และเศรษฐกจิ ชมุ ชน) โดยจัดท�ำโครงการ สะทอ้ นใหเ้ หน็ ความเชอ่ื มโยงของการพฒั นาเมอื งแบบองคร์ วม
กอ่ สรา้ งสวนเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั หรอื สนบั สนนุ นโยบายการพฒั นาเมอื งเชยี งคานอยา่ งชดั เจน
เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ สำ� หรบั การบรู ณาการในระดบั จงั หวดั มสี ำ� นกั งาน
บริเวณหน้าวัดท่าคกเพ่ือปรับปรุงภูมิทัศน์สวนสาธารณะ จังหวัดเลยเป็นเจ้าภาพในการบูรณาการโครงการเพื่อ
บริเวณหน้าวัดท่าคก ริมแม่น�้ำโขง ให้สามารถรองรับ สนับสนุนประเด็นยุทธศาสตร์การอนุรักษ์ด้วยเช่นกัน
กิจกรรมเมืองได้อย่างมีประสิทธิภาพพร้อมส่งเสริม โดยอำ� เภอเชยี งคาน สำ� นกั งานโยธาธกิ ารและผงั เมอื งจงั หวดั
การทอ่ งเทีย่ ว ขนาดพื้นทป่ี ระมาณ ๓ ไร่ ด้วยงบประมาณ เลย พัฒนาชุมชนจังหวัดเลย ร่วมกับการเคหะแห่งชาติ
๑๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท สถาบนั พฒั นาองคก์ รชมุ ชน และองคก์ ารบรหิ ารการพฒั นา
พ้นื ทีพ่ ิเศษเพื่อการท่องเท่ยี วอย่างยง่ั ยืน (องค์การมหาชน)
จัดกิจกรรมเผยแพร่วัฒนธรรมเชียงคานสู่สายตาของ
นกั ท่องเทยี่ วรวมถงึ แขกบา้ นแขกเมอื งจากฝงั่ ลาว..

วารสารกรมโยธาธิการและผังเมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&36 COUNTRY PLANNING

ภ า พ ก า ร น� ำ เ ส น อ โ ค ร ง ก า ร พั ฒ น า
เมืองเชียงคานต่อประชาชนชาวเชียงคาน
และผู้สนใจ
ภาพจำ� ลองโครงการสวนสาธารณะ

ภาพแสดงหลงั การกอ่ สร้างเสร็จแลว้
ภาพแสดงความกา้ วหนา้ งานกอ่ สรา้ งโครงการพฒั นา
เมอื งเชยี งคาน งบประมาณปี ๒๕๕๕

ฉบบั ท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 37

นอกจากทางกรมโยธาธิการและ
ผงั เมอื งจะสนบั สนนุ งบประมาณเพอ่ื พฒั นาเมอื ง
เชียงคานในปีงบประมาณ ๒๕๕๕ เป็นจ�ำนวน
๖๕ ล้านบาทแล้ว ยังต้ังแผนการสนับสนุน
งบประมาณเพอื่ ดำ� เนนิ การพฒั นาเมอื งเชยี งคาน
ระยะที่ ๒ อีกในปีงบประมาณ ๒๕๕๗ เป็น
จำ� นวน ๘๐ ลา้ นบาท และจะพยายามสนบั สนนุ
การด�ำเนินการเพื่อ การพัฒนาตามผังเมือง
ให้กับเทศบาลตำ� บลเชยี งคานอยา่ งต่อเนือ่ ง
แนวทางการจัดท�ำโครงการพัฒนา
เมอื งเชยี งคานนนี้ อกจากสามารถเปน็ ตวั อยา่ งให้
กับชุมชนอื่นๆ ได้เห็นถึงการอนุรักษ์ การฟื้นฟู
และการพัฒนา รวมถึงการด�ำรงรักษาและ
การใชป้ ระโยชนจ์ ากมรดกทลี่ ำ้� คา่ แหง่ ชมุ ชนพน้ื ถน่ิ
ท้ังวิถีชีวิต ขนบธรรมเนียม ศิลปวัฒนธรรม
และสถาปัตยกรรมด้ังเดิมของชุมชนเชียงคาน
สามารถน�ำมาวางแผนเพื่อพัฒนาและบริหาร
จัดการให้รับใช้ปัจจุบันและสร้างมูลค่าทาง
เศรษฐกจิ ใหก้ บั ชมุ ชนอยา่ งยงั่ ยนื (Sustainable
Management) และยงั ใชเ้ พ่ือเป็นตัวอย่างของ
งานผงั เมอื งทส่ี ามารถ ชว่ ยแกป้ ญั หาของเมอื งใน
ภาพรวม และสะท้อนให้เห็นถึงการตอบสนอง
ต่อวสิ ัยทศั น์ของการผงั เมอื งได้อย่างแท้จรงิ

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&38 COUNTRY PLANNING

การจัดการขยะตกค้างในหมู่บ้านจัดสรร :

กรณศี ึกษาหมบู่ ้านจดั สรรเมอื งเอก

อ�ำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี

Residual Waste Management in Housingreul Estate :

A Case Study of Muang Ake Community
Mueang District Pathum Thani Province
สวรรยา กะตะศลิ า๑ และ สุวัฒนา ธาดานติ ๒ิ
Sawanya Katasila๑ and Suwattana Thadaniti๒

บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์ฉบับน้ี มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา ทีด่ ินและการขออนมุ ัติก่อสรา้ ง มผี ู้ด�ำเนนิ การจดั สรรทีด่ ิน
การจัดการขยะตกค้างในหมู่บ้านจัดสรร : กรณีศึกษา แต่ยังไม่มีกฎหมายเพ่ือใช้ควบคุมการจัดสรรท่ีดิน
หมู่บ้านจัดสรรเมืองเอก อ�ำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี รวมทงั้ ทางหนว่ ยงานเทศบาลตำ� บลหลกั หก และประชาชน
เพอ่ื ศกึ ษาการจดั การขยะตกคา้ งในหมบู่ า้ นจดั สรรทเี่ ปน็ อยู่ ในชมุ ชนดว้ ย กลา่ วคอื ยงั พบขยะตกคา้ งในพน้ื ที่ ทงั้ ยงั ไมม่ ี
ในปัจจุบัน และเสนอแนะแนวทางพัฒนาการจัดการขยะ ประสิทธิภาพเพียงพอในการก�ำจัดขยะมูลฝอยตกค้างให้
ตกค้างในหมู่บ้านจัดสรรอย่างมีประสิทธิภาพให้ดีท่ีสุด หมดไปในทกุ วนั เนอ่ื งจากขาดความร่วมมอื กนั ทั้งสองฝ่าย
โดยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงปริมาณและคุณภาพประกอบ สรุปเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาของท้ังฝ่าย คือ
ด้วยการเก็บข้อมูลด้วยการส�ำรวจทางกายภาพ ๑. จัดต้ังอุปกรณ์ท่ีใช้รับรองขยะมูลฝอยให้เพียงพอ
การสงั เกตการณ์ การท�ำแบบสอบถาม และการสัมภาษณ์ ๒. ตรวจสอบถังรองรับขยะมูลฝอยตามระยะเวลา หรือ
ผลการศึกษาพบว่า การจัดการขยะตกค้างใน ใช้ถังแบบแยกประเภทของขยะ ๓. จัดท�ำงบประมาณ
หมู่บ้านจัดสรร กรณีศึกษาหมู่บ้านเมืองเอก อ�ำเภอเมือง เพม่ิ จำ� นวนรถเกบ็ ขนขยะ ๔. ควรมกี ารจดั เกบ็ ขยะมลู ฝอย
จงั หวดั ปทมุ ธานี ยงั เกดิ ปญั หาในหลายดา้ น หมบู่ า้ นจดั สรร ทุกวนั ๕. ควรหาแนวทางสรา้ งมูลคา่ เพิม่ ของขยะมูลฝอย
ทเี่ กดิ ขน้ึ กอ่ นปี พ.ศ. ๒๕๓๕ อาจเกดิ จากปญั หาการจดั สรร ๖. ควรมกี ารประชาสมั พนั ธข์ า่ วสาร

ฉบับที่ ๔๔ / ๒๕๕๗ 39

ดา้ นฝ่ายประชาชนในพ้ืนท่ี ๑. ควรให้ความรว่ ม เน่าเปื่อยของขยะตกค้าง และส่งกลิ่นเหม็นเน่ืองจาก
มือในการคัดแยกประเภทของขยะมูลฝอย ๒. มกี ารเตรียม มีน�้ำเน่าจากขยะไหลออกมา ยังท�ำให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์
พรอ้ มในการจดั การขยะมลู ฝอยภายในครวั เรอื นทจ่ี ะนำ� มาทงิ้ แพร่กระจายของเชื้อโรค เป็นแหล่งอาหารของสัตว์พาหะ
ก่อนเวลาที่ก�ำหนด ๓. ให้ความร่วมมือน�ำขยะที่ขายได้ นำ� โรคตา่ งๆ
หรอื ขยะรไี ซเคลิ นำ� ไปรวบรวมเกบ็ ในจดุ ทชี่ มุ ชนกำ� หนดไว้ หมบู่ า้ นจดั สรรทเ่ี กดิ ขนึ้ กอ่ นปี พ.ศ. ๒๕๓๕ อาจ
๔. ให้ความร่วมมือรับผิดชอบเร่ืองการช�ำระค่าธรรมเนียม เกิดจากปัญหาการจัดสรรท่ีดินและการขออนุมัติก่อสร้าง
ในการเก็บขนขยะมูลฝอย ๕. ควรจอดรถยนต์ให้เป็น มผี ดู้ ำ� เนนิ การจดั สรรทด่ี นิ แตย่ งั ไมม่ กี ฎหมายเพอ่ื ใชค้ วบคมุ
ระเบยี บเรยี บร้อย ๖. ใหค้ วามร่วมมือในการมสี ว่ นรว่ มเพอ่ื การจัดสรรที่ดินโดยเฉพาะเป็นเหตุให้มีการพิพาทกัน
ตรวจดู สอดส่องบุคคลภายนอกที่มีการน�ำขยะมาลักลอบ อกี ทงั้ การวางแผนผงั โครงการหรอื วธิ กี ารในการจดั สรรทดี่ นิ
ทง้ิ รวมทัง้ เสนอข้อคิดเห็นเก่ยี วกับการจัดการขยะมลู ฝอย กไ็ มถ่ กู ตอ้ งตามหลกั วชิ าการผงั เมอื ง หมบู่ า้ นจดั สรรเมอื งเอก
ที่เป็นประโยชนต์ ่อชมุ ชน อย่ใู นชว่ งกอ่ นเกิด ปว.๒๘๖ ตามกฎหมายวา่ ด้วย ประกาศ
ค�ำสำ� คัญ: การจดั การขยะ, ขยะตกคา้ ง, กฎหมายเกีย่ วกับ ของคณะปฏิวตั ฉิ บบั ที่ ๒๘๖ พ.ศ. ๒๕๑๕ ระบไุ วว้ า่ ขอ้ ๙
หมบู่ า้ นจดั สรร, หมบู่ า้ นเมืองเอก ในการวางข้อก�ำหนดเก่ียวกับการจัดสรรท่ีดิน กฎหมาย
บทความเรอ่ื ง การจดั การขยะตกคา้ งในหมบู่ า้ น ฉบับนี้ไม่มีสภาพบังคับ หากผู้จัดสรรท่ีดินไม่บ�ำรุงรักษา
จดั สรร : กรณศี กึ ษาหมบู่ า้ นจัดสรรเมอื งเอก อำ� เภอเมอื ง สาธารณูปโภคทางปฏิบัติส่วนใหญ่ ผู้จัดสรรท่ีดินจะจัด
จงั หวดั ปทมุ ธานี เปน็ สว่ นหนง่ึ ของวทิ ยานพิ นธภ์ าควชิ า การ ให้มีการเลือกตั้งกรรมการหมู่บ้านจากผู้ซ้ือท่ีดินจัดสรร
วางผังเมืองและสภาพแวดล้อมคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ เป็นคณะกรรมการหมู่บ้านมีหน้าที่จัดการดูแลบ�ำรุงรักษา
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา สาธารณปู โภค ออกขอ้ บังคับตา่ งๆ และเรยี กเกบ็ เงนิ ค่าใช้
เพอื่ ศกึ ษาการจดั การขยะตกคา้ งในหมบู่ า้ นจดั สรรทเ่ี ปน็ อยู่ จ่ายในการบ�ำรุงรักษาสาธารณูปโภคจากผู้ซื้อท่ีดินจัดสรร
ในปัจจุบัน และเสนอแนะแนวทางพัฒนาการจัดการขยะ แต่คณะกรรมการหมู่บ้านไม่มีสถานะใดๆ ทางกฎหมาย
ตกคา้ งในหมบู่ า้ นจดั สรรอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพใหด้ ที สี่ ดุ โดย ซึ่งโครงการที่เกิดก่อนนี้อยู่ภายใต้กฎหมาย ปว.๒๘๖
เป็นการศึกษาวิจัยเชิงปริมาณและคุณภาพประกอบด้วย ทกี่ ำ� หนดใหเ้ จา้ ของโครงการมหี นา้ ทดี่ แู ลสาธารณปู โภคเอง
การเกบ็ ขอ้ มลู ดว้ ยการสำ� รวจทางกายภาพ การสงั เกตการณ์ หมบู่ า้ นจดั สรรเมอื งเอกฝง่ั เหนอื ประกอบดว้ ยครวั เรอื นของ
การท�ำแบบสอบถาม และการสัมภาษณ์ รวมท้ังเสนอ ประชาชนที่มีรายได้สูง และแวดล้อมด้วยความเป็นชุมชน
แนะแนวทางในการพฒั นาของทั้งฝ่าย ดั้งเดิม ตา่ งไดป้ ระสบปัญหาขยะตกค้างบริเวณพ้นื ทีร่ กร้าง
ปจั จบุ นั พบวา่ มขี ยะตกคา้ งในหมบู่ า้ นจดั สรรเพม่ิ ว่างเปล่าในหลายพื้นที่ เน่ืองจากมีขยะเป็นจ�ำนวนมาก
จำ� นวนมากขน้ึ ดงั เชน่ หมู่บ้านจดั สรรเมืองเอกโครงการ ๑ ยังท�ำให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ แพร่กระจายของเช้ือโรค
เปน็ ชมุ ชนหมบู่ า้ นเมอื งเอกฝง่ั เหนอื ขยะตกคา้ งอาจเกดิ ขนึ้ รวมทั้งพาหะน�ำโรค และก่อให้เกิดความร�ำคาญต่างๆ
ไดจ้ ากหลายสาเหตุ เชน่ พน้ื ทว่ี า่ งเปลา่ ซงึ่ มเี จา้ ของแตไ่ มไ่ ด้ เบอ้ื งตน้ เปน็ ปญั หาของสง่ิ แวดลอ้ มในเมอื งเอก ทง้ั น้ี ปญั หา
มีการเข้ามาอยู่อาศัย และมิได้ท�ำการสร้างรั้วรอบขอบชิด การจัดการขยะตกค้างในพ้ืนที่ หากไม่มีการจัดการขยะ
เพอื่ ปอ้ งกนั ไว้ จงึ มคี นทงิ้ ขยะตามสะดวก หรอื มกี ารเทกอง ตกคา้ งยอ่ มจะสง่ ผลกระทบตอ่ สขุ ภาพอนามยั และคณุ ภาพ
รวมกนั ไวต้ ามโคนตน้ ไม้ เปน็ ตน้ ซง่ึ ทำ� ใหเ้ กดิ การหมกั หมม ชวี ติ ของคนในหมบู่ า้ นจดั สรร

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&40 COUNTRY PLANNING

ดังน้ันผลการศึกษาท�ำให้ทราบถึงวิธีการจัดการ ขอบเขตของพืน้ ทศี่ กึ ษา ครอบคลุมพื้นท่บี ริเวณ
และปอ้ งกนั ปญั หาขยะตกคา้ งในหมบู่ า้ น หรอื ชมุ ชนบรเิ วณ เมืองเอก โดยท�ำการศึกษาสภาพทางกายภาพ ซ่ึงพื้นท่ี
ใกล้เคียง ผลที่ได้รับตามมาคือขยะตกค้างในพ้ืนท่ีหมู่บ้าน ศึกษา ต้ังอยู่ต�ำบลหลักหก อ�ำเภอเมืองปทุมธานี จังหวัด
จัดสรรมีปริมาณลดลง หรือสามารถก�ำจัดขยะตกค้างได้ ปทุมธานี มีเน้ือที่รวมประมาณ ๖๕๖.๒๕ ไร่หรือ ๑.๐๕
และท�ำให้คนในหมู่บ้านจัดสรรมีสุขภาพอนามัยท่ีดีข้ึน ตารางกโิ ลเมตร โดยแสดงรายละเอียดดังภาพที่ ๑ และ ๒
ช่วยท�ำใหส้ งั คมและสภาพแวดล้อมในหมูบ่ ้านจดั สรรดีขึ้น

ภาพท่ี ๑ แสดงบริเวณเมืองเอก
ซ่ึงอยใู่ นบรเิ วณ
จังหวดั ปทมุ ธานี
ภาพที่ ๒ แสดงตำ� แหน่งและ
ขอบเขตพื้นที่ศกึ ษา

ฉบับท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 41

ภาพที่ ๓ แสดงขยะมลู ฝอย
ล้นถังและความมกั งา่ ย
ของประชาชน
ภาพท่ี ๔ การแยกประเภทของขยะมูลฝอยในหมบู่ า้ น

วารสารกรมโยธาธิการและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&42 COUNTRY PLANNING

วธิ กี ารและเครือ่ งมือการศึกษา

วิธกี ารศึกษามี ๓ วธิ ี ประกอบด้วย
๑. สำ� รวจ (Field Survey) โดยผูศ้ ึกษา (Non Participation)
๒. การใช้แบบสอบถาม (Questionnaire)
๓. การสมั ภาษณ์ (Interview Schedules)
การศึกษาครั้งน้ีผู้วิจัยใช้แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์เป็นเคร่ืองมือในการ
เก็บรวบรวมข้อมลู ดงั น้ี
๑. แบบสอบถาม (Questionnaires) ผวู้ จิ ยั ไดใ้ ชแ้ บบสอบถามปลายปดิ (Close-
ended Question) เปน็ เครอื่ งมอื ในการเกบ็ ขอ้ มลู กบั กลมุ่ ตวั อยา่ ง โดยใหต้ อบคำ� ถามทก่ี ำ� หนด
คำ� ตอบไวใ้ ห้เลอื กเท่านน้ั แบ่งออกเปน็ ๒ ตอน คอื
- ตอนที่ ๑ แบบสอบถาม ขอ้ มลู พน้ื ฐานทวั่ ไปของผตู้ อบแบบสอบถาม ไดแ้ ก่
เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชพี และรายได้
- ตอนท่ี ๒ แบบสอบถาม ข้อมูลเกี่ยวกับความคิดเห็นในการจัดการขยะ
ตกคา้ งในหมบู่ ้านจัดสรรท่ีเป็นอยใู่ นปจั จบุ ัน
๒. แบบสัมภาษณ์ ใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบถามจด (Interview Schedules)
กับกลมุ่ ผู้ใหข้ ้อมูลหลัก ซ่งึ ได้แก่ ประธานหมบู่ า้ นจดั สรรเมืองเอก รองประธานหมูบ่ ้านจดั สรร
เมืองเอก ประชาชนในหมู่บ้านจัดสรรเมืองเอก เจ้าหน้าท่ีของหน่วยงานกองสาธารณสุขและ
สิ่งแวดล้อม เทศบาลต�ำบลหลักหก ผู้ปฏิบัติงานด้านการจัดการขยะมูลฝอยในชุมชน และ
เจา้ หนา้ ที่ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั งานการจดั เก็บขยะมลู ฝอยในหมบู่ ้านจัดสรรเมืองเอก

ฉบบั ท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 43

จากการลงพื้นที่ศึกษา ส�ำรวจ สังเกตการณ์ การน�ำวัสดุท่ีได้จากขยะมูลฝอยกลับมาใช้ใหม่ สามารถ
ท�ำแบบสอบถาม และสัมภาษณ์ได้ข้อมูลจากการตอบ ช่วยลดปริมาณขยะมูลฝอยในหมู่บ้านได้ คิดเป็นร้อยละ
แบบสอบถามจากประชาชนในชุมชน เป็นเพศหญิง ๙๓ การกำ� จดั ขยะมูลฝอยในครัวเรอื น มกี ารคดั แยกขยะ
คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๕๙ ทใี่ หค้ วามรว่ มมอื ชว่ งอายรุ ะหวา่ ง ๓๑ มูลฝอยอย่างเรียบร้อย ท้ังพลาสติก กระดาษ ขวดแก้ว
– ๔๐ ปี คิดเป็นรอ้ ยละ ๓๔ ระดบั การศึกษาปรญิ ญาตรี ฯลฯ คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๖๐ ประชาชนจะไมท่ งิ้ ขยะลงบนพน้ื ท่ี
คดิ เปน็ รอ้ ยละ๕๕มอี าชพี รบั ราชการหรอื รฐั วสิ าหกจิ คดิ เปน็ รกรา้ งวา่ งเปลา่ คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๙๒ มกี ารเกบ็ รวบรวมขยะ
รอ้ ยละ ๒๙ และมรี ายไดเ้ ฉลยี่ ๒๕,๐๐๑ – ๓๕,๐๐๐ บาท ในบ้านเพื่อเตรียมทิ้งก่อนเวลาท่ีเทศบาลต�ำบลหลักหก
คิดเป็นร้อยละ ๒๗ รวมทั้งการตอบแบบสอบถามข้อมูล จะมาเกบ็ ขน คดิ เปน็ ร้อยละ ๘๘ ไม่มีปัญหาและอปุ สรรค
เกยี่ วกบั การจดั การขยะมลู ฝอยภายในครวั เรอื นในปจั จบุ นั ของพื้นท่ีในการเข้าถึงการเก็บขนขยะบริเวณหน้าบ้าน
มีถังรองรับขยะเพียงพอ คิดเป็นร้อยละ ๘๖ มีการท�ำ คิดเปน็ ร้อยละ ๖๑ ประชาชนเหน็ ด้วยกับการวางถังขยะ
อาหารทานเองเป็นประจ�ำ คิดเป็นร้อยละ ๘๓ มีการ ไว้ในบ้านก่อนถึงเวลาเก็บขน คิดเป็นร้อยละ ๗๔ มีการ
ชำ� ระคา่ ธรรมเนยี มเกบ็ ขนขยะมลู ฝอยเปน็ ประจำ� คดิ เปน็ พบเห็นบุคคลอื่น น�ำขยะมูลฝอยมาทิ้งในถังขยะของ
ร้อยละ ๙๒ สภาพถงั รองรับขยะมีความแขง็ แรง ทนทาน ตนเอง คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๖๐ นำ� มาเปน็ ผลสรปุ ทงั้ หมด ทำ� ให้
ไม่เป็นสนิม คิดเป็นร้อยละ ๘๗ สภาพถังรองรับขยะ ทราบถึงการศึกษาวิจัยการจัดการขยะตกค้างในหมู่บ้าน
ไมม่ คี วามสามารถในการปอ้ งกนั แมลง หนู แมว สนุ ขั และ จัดสรร ยังไมม่ ีประสิทธภิ าพเพยี งพอ
สตั วอนื่ ๆ มใิ หส้ มั ผสั หรอื คยุ้ เขย่ี ขยะได้ คดิ เปน็ รอ้ ยละ ๕๓

วารสารกรมโยธาธิการและผังเมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&44 COUNTRY PLANNING

การจัดการขยะตกค้างในหมู่บ้านจัดสรร กรณี สรุปข้อเสนอแนะแนวทางพัฒนาการจัดการ
ศึกษาหมู่บ้านเมืองเอก อ�ำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี ขยะตกคา้ งในหมบู่ า้ นจดั สรรอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพดที ส่ี ดุ
ยงั เกิดปัญหาในหลายด้าน รวมท้งั ทางหนว่ ยงานเทศบาล ปัจจัยส�ำคัญที่ท�ำให้เกิดประสิทธิภาพดีที่สุด
ต�ำบลหลักหก และประชาชนในชุมชนด้วย กล่าวคือ ซ่ึงได้มีการศึกษา ทบทวนแนวคิดทฤษฏี ท้ังได้ลง
ยงั พบขยะตกคา้ งในพน้ื ท่ี ทงั้ ยงั ไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพเพยี งพอ ภาคสนามเพ่ือศึกษาดูงาน พร้อมท้ังสัมภาษณ์ประชาชน
ในการก�ำจัดขยะมูลฝอยตกค้างให้หมดไปในทุกวัน และเจ้าหน้าท่ีผู้ที่เก่ียวข้อง และการตอบแบบสอบถาม
ขาดความรว่ มมอื กนั ทงั้ สองฝา่ ย ซงึ่ ทำ� ใหเ้ กดิ การหมกั หมม ของประชาชนในพื้นท่ีหมู่บ้านจัดสรรเมืองเอก จึงได้มา
เน่าเปื่อยของขยะตกค้าง และส่งกล่ินเหม็นเนื่องจากมี ซ่ึงค�ำตอบของผลการศึกษาได้แก่ องค์กรและประชาชน
น�้ำเน่าจากขยะไหลออกมา ยังท�ำให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ ในหมู่บ้าน มีเพียงความร่วมมือกันท้ังสองฝ่าย ก็สามารถ
แพร่กระจายของเชื้อโรค เปน็ แหลง่ อาหารของสตั ว์พาหะ ช่วยลดปริมาณขยะมูลฝอยตกค้าง และก�ำจัดขยะตกค้าง
น�ำโรคต่างๆ ประชาชนในหมู่บ้านจัดสรรมีการจัดการ ในหมู่บ้านจัดสรรเมอื งเอกไดส้ ำ� เร็จ
ขยะมูลฝอยด้วยตนเอง แต่ไม่ได้ให้ความส�ำคัญกับ
การคัดแยกประเภทขยะมูลฝอยก่อนทิ้งลงในถังรองรับ ด้านฝา่ ยเทศบาล
ขยะมูลฝอยของตนเอง จึงควรหาแนวทางในการแก้ไข
อยา่ งถกู ตอ้ ง เหมาะสม และเพอ่ื ใหเ้ กดิ ประสทิ ธภิ าพดที ส่ี ดุ ๑. จัดตั้งอุปกรณ์ที่ใช้รับรองขยะมูลฝอย
ใหเ้ พยี งพอ
๒. ตรวจสอบถงั รองรบั ขยะมลู ฝอยตามระยะเวลา
หรือใชถ้ งั แบบแยกประเภทของขยะ
๓. จดั ทำ� งบประมาณเพม่ิ จำ� นวนรถเกบ็ ขนขยะ
๔. ควรมีการจัดเกบ็ ขยะมลู ฝอยทุกวนั
๕. ควรหาแนวทางสร้างมูลค่าเพิ่มของ
ขยะมลู ฝอย
๖. ควรมีการประชาสัมพันธ์ข่าวสาร

ดา้ นฝ่ายประชาชนในพ้นื ท่ี

๑. ควรให้ความร่วมมือในการคัดแยกประเภท
ของขยะมลู ฝอย
๒. มกี ารเตรยี มพรอ้ มในการจดั การขยะมลู ฝอย
ภายในครวั เรอื นทจ่ี ะนำ� มาทิง้ ก่อนเวลาท่กี �ำหนด
๓. ให้ความร่วมมือน�ำขยะท่ีขายได้ หรือขยะ
รไี ซเคิล น�ำไปรวบรวมเกบ็ ในจดุ ทีช่ ุมชนก�ำหนดไว้
๔. ให้ความร่วมมือในการรับผิดชอบเรื่องการ
ชำ� ระค่าธรรมเนยี มในการเกบ็ ขนขยะมลู ฝอย
๕. ควรจอดรถยนต์ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย
และไม่ควรจอดรถยนตใ์ นทีห่ า้ มจอด
๖. ให้ความร่วมมือในการมีส่วนร่วมเพื่อตรวจ
ดู สอดส่องบุคคลภายนอกที่มีการน�ำขยะมาลักลอบท้ิง
รวมท้ังเสนอข้อคิดเห็นเก่ียวกับการจัดการขยะมูลฝอยที่
เป็นประโยชนต์ ่อชุมชน

ฉบับท่ี ๔๔ / ๒๕๕๗ 45

ข้อเสนอแนะในการศกึ ษาครงั้ ต่อไป ๒. ควรมีการศึกษาเชิงทดลองในพื้นท่ี
เก่ียวกับวิธีการจัดการขยะ เพื่อให้ความรู้ ความเข้าใจ
ปญั หาของขยะมลู ฝอยทเ่ี กดิ ขนึ้ ทมี่ แี นวโนม้ ของ เป็นประโยชน์แก่ชุมชน และท�ำให้เกิดการมีส่วนร่วม
การเพิ่มข้ึนของปริมาณขยะในทุกวัน เพื่อช่วยลดปัญหา ในชุมชน อีกทั้งเกิดความรักใคร่สามัคคีกันภายในชุมชน
ตา่ งๆ ทจ่ี ะเกดิ กบั สงิ่ แวดลอ้ มในอนาคต และสง่ ผลกระทบ และท�ำให้การจัดการขยะเกดิ ประสทิ ธิภาพยง่ิ ข้ึน
ต่อทุกคนได้ ผู้ศึกษาวิจัยมีข้อเสนอแนะส�ำหรับการศึกษา ๓. ควรศึกษาถึงวิธีการก�ำจัดขยะมูลฝอยใน
วิจยั ในคร้ังตอ่ ไป ดงั นี้ ชุมชน รวมท้ังถ้าไม่น�ำขยะมูลฝอยไปทิ้งท่ีสถานท่ีฝังกลบ
๑. ควรมกี ารศึกษาแบบเจาะลกึ ถึงกลุ่มคนที่มี ขยะ จะมีวิธีใดบ้างสามารถทดแทนวิธีการก�ำจัดแบบ
พฤติกรรมท่ไี มเ่ หมาะสมในการทงิ้ ขยะ ระบโุ ทษให้ชดั เจน ฝงั กลบได้ เพื่อช่วยลดคา่ ใช้จ่ายของหน่วยงานเทศบาล
ถึงการกระท�ำความผิดในการลักลอบท้ิงขยะมูลฝอย
เพื่อสร้างความมีระเบียบในสังคมท่ีจะอยู่ร่วมกัน และ
สง่ิ แวดล้อมท่นี า่ มอง

เอกสารอ้างองิ

กิตติยา ผนดิ รัตนากร. ๒๕๔๗. นติ บิ ุคคลหมบู่ า้ นจดั สรร. วทิ ยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑติ . สาขาวชิ านติ ิศาสตร์,
มหาวทิ ยาลยั ธรุ กิจบัณฑิตย.์
กรมทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. ๒๕๔๓. สาเหตทุ ีท่ �ำใหเ้ กดิ ขยะมูลฝอย. (Online).
http://www.act.ac.th/work_project/act_enviroment/n_๐๓.html.
เทศบาลต�ำบลหลักหก. ๒๕๕๖. แผนพัฒนาสามปี (พ.ศ.๒๕๕๖ – ๒๕๕๘) เทศบาลต�ำบลหลักหก.
กองวชิ าการและแผนงาน เทศบาลต�ำบลหลักหก.
นเรศน์ ม่วงรงุ่ . ๒๕๔๕. การจดั การขยะมลู ฝอยในโรงเรยี น กรณศี กึ ษาโรงเรยี นวดั นาวง ตำ� บลหลกั หก อ�ำเภอเมือง
จงั หวดั ปทมุ ธาน.ี วิทยานพิ นธว์ ทิ ยาศาสตรมหาบัณฑิต. สาขาสิง่ แวดลอ้ ม, สถาบนั ราชภัฏพระนคร.
พไิ ท ตาทอง. ๒๕๔๖. แหล่งกำ� เนดิ ประเภทหรอื ชนิดและปริมาณมูลฝอย. สารนิพนธว์ ิทยา
ศาสตรบณั ฑติ สาธารณสขุ ชุมชน. สาขาวชิ าการบรหิ ารสาธารณสุข, วทิ ยาลยั การสาธารณสุขสริ นิ ธร.

วารสารกรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN
&46 COUNTRY PLANNING