กอ.รมน.ภาค 4 สน. กับ สยจ.ยะลา

กอ.รมน.ภาค 4 สน. กับ สยจ.ยะลา

ดร.อภริ ชั ศกั ดิ์ รชั นีวงศ์

ปัญหาสามจังหวัดชายแดนภาคใต้1 เกิดมานานตั้งแต่ต้นสมัยรัตนโกสินทร์ แต่ทาง
ราชการสามารถแก้ไข ให้ลุล่วงไปได้ด้วยดีมาตลอด คราวใดที่ประเทศชาติมีปัญหา ท้ังภายนอก
และภายใน ก็จะเกิดปัญหาดังกล่าวรุนแรงข้ึน หลายครั้งหลายหน “เปรียบประดุจไฟสุมขอน
ทยี่ งั ไมด่ บั ” เมื่อมีลมพัดมาก็จะลุกโชนข้ึนเป็นระยะ ๆ ตามความแรงของลม สถานการณ์ของสาม
จังหวัดภาคใต้ คือยะลา ปัตตานี และนราธิวาส เปรียบเหมือนไฟป่าลามทุ่ง มีแนวโน้มจะลุกลาม
ไปใหญ่ ความปลอดภัยในการคมนาคม การพัฒนาท้องถ่ิน การเก็บภาษีทางราชการ ในเขตสาม
จังหวัดดังกลา่ ว กาลังจะถกู ตัดทอนลงไปทกุ ขณะ ความหายนะกาลังรออยู่เบ้ืองหน้า สาเหตุเพราะ
ความน่ิงนอนใจในนโยบายของรัฐบาลที่จะขจัดผู้เห็นต่างจากรัฐ สามจังหวัดภาคใต้ โดยใช้
วิธนี ุ่มนวล (สันติวิธี) โดยหลีกเลี่ยงการใช้กาลังปะทะ อีกท้ังความขัดแย้งของหน่วยราชการหลาย
หน่วยงานท่ีไม่พยายามวางนโยบายปราบปรามผู้เห็นต่างจากรัฐเข้าหากัน ยึดถือนโยบายของตน
เป็นใหญ่

การแก้ไขปัญหาจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ ไดม้ ีการจัดต้ังหน่วยงานพเิ ศษ ดังนี้

ท่มี า https://prachatai.com/journal/2019/07/83619 ท่มี า https://www.isranews.org/isranews-
news/24033-152.html

1. กองอานวยการรักษาความม่ันคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า โดยอยู่ภายใต้
กองอานวยการรักษาความม่ันคงภายในราชอาณาจักร2 สังกัดสานักนายกรัฐมนตรี กอ.รมน.
มีอานาจหน้าท่ี ดังต่อไปนี้ (๑) ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินแนวโน้มของสถานการณ์ท่ีอาจ
ก่อให้เกิดภัยคุกคามด้านความม่ันคงภายในราชอาณาจักรและรายงานคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณา

๒

ดาเนินการตอ่ ไป (๒) อานวยการในการรกั ษาความมั่นคงภายในราชอาณาจกั ร ในการน้ีให้มีอานาจ
หน้าที่เสนอแผนและแนวทางในการปฏิบัติงานและดาเนินการต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาให้
ความเห็นชอบ เมื่อคณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแล้ว ให้หน่วยงานของรัฐปฏิบัติตามแผนและ
แนวทางน้ัน (๓) อานวยการ ประสานงาน และเสริมการปฏิบัติของหน่วยงานของรัฐที่เก่ียวข้อง
ในการดาเนินการตามแผนและแนวทางในการปฏิบัติงานตาม (๒) ในการนี้ คณะรัฐมนตรี
จะมอบหมายให้ กอ.รมน. มีอานาจในการกากับการดาเนินการของหน่วยงานของรัฐตามที่
คณะรัฐมนตรีกาหนวกดว้ ยก็ได้ (๔) เสริมสร้างให้ประชาชนตระหนักในหน้าท่ีที่ต้องพิทักษ์รักษาไว้
ซ่ึงชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ สร้างความรักความสามัคคีของคนในชาติ รวมท้ังส่งเสริมให้
ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการป้องกัน และแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่กระทบต่อความมั่นคงภายใน
ราชอาณาจักรและความสงบเรียบร้อยของสังคม (๕) ดาเนินการอ่ืนตามท่ีกฎหมายบัญญัติหรือ
ตามทค่ี ณะรัฐมนตรี สภาความมั่นคงแหง่ ชาตหิ รือนายกรฐั มนตรมี อบหมาย

ที่มา https://www.isoc.go.th/structure.php#:~:text=

๓

ที่มา https://news.thaipbs.or.th/content/251583
2. ศูนย์อานวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.)3 สังกัดสานักนายกรัฐมนตรี
เป็นหน่วยงานท่ีมีฐานะเทียบเท่ากระทรวง ซึ่งเป็นหน่วยงานอานวยการระดับพื้นท่ี ซึ่งรัฐบาล
มอบหมายให้กระทรวงมหาดไทยจัด ต้ังข้ึนตั้งแต่ปี 2524 โดยพัฒนาจากศูนย์ประสานงานการ
ปกครองจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศปต.) ของกรมการปกครองท่ีมีอยู่เดิมทาน้าท่ีเร่งรัด กากับ ดูแล
ประสานงาน ผนกึ กาลังและตดิ ตามประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ขิ องหน่วยงานฝ่ายพลเรือนและตารวจใน
พื้นทีใ่ หบ้ รรลุวัตถปุ ระสงคแ์ ละเปา้ หมายของนโยบายความมนั่ คงแห่งชาตเิ กยี่ ว กบั จังหวัดชายแดน
ภาคใต้ โดยเน้นหนักงานด้านสังคมจิตวิทยา การเมือง การปกครอง การพัฒนาประสิทธิภาพ
ข้าราชการ การพัฒนาเศรษฐกิจสังคม กาเสริมสร้างความเข้าใจอันดี และความร่วมมือในระดับ
ท้องถ่ินกับประเทศเพ่ือนบ้าน รวมทั้งการประสานการปฏิบัติงานกับส่วนราชการฝ่ายทหาร และ
กองบัญชาการผสม พลเรือนตารวจทหารที่ 43 (พตท.43) ท่ีเป็นหน่วยงานอานวยการ ที่จัดต้ัง
พร้อมกัน แต่มีภารกิจหลักในการป้องกันและปราบปรามการก่อการร้ายทุกรูปแบบ ภายใต้การ
กากบั ดูแลของแม่ทพั ภาคที่ 4 และมีคณะกรรมการแกไ้ ขปญั หาความม่ันคงจังหวัดชายแดนภาคใต้
ซ่ึงมีเลขาธิการสานักงานสภาความม่ันคงแห่งชาติ (สมช.) เป็นประธาน ผู้อานวยการ
ศูนย์อานวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ และแม่ทัพภาคท่ี 4 เป็นรองประธาน ผู้แทน
หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องเป็นกรรมการ

๔

บทบาทและภารกิจ ศอ.บต. ยึดหน้าท่ีตามมาตรา 9 แห่ง พ.ร.บ.การบริหารราชการ
จงั หวัดชายแดนภาคใต้ พ.ศ. 2553 ทก่ี าหนดให้ ศอ.บต. มีหนา้ ที่ 3 ส่วน คือ3

ส่วนแรก การดาเนินงานตามยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้
มาตรา 9 (1) ถงึ (5)

(1) จัดทา “ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้” ให้สอดคล้องกับ
นโยบายการบรหิ ารและการพัฒนาจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ โดยให้สภาท่ปี รึกษาการบริหารและการ
พัฒนาจงั หวัดชายแดนภาคใตพ้ ิจารณาให้ความ เห็นกอ่ นเสนอ กพต. ใหค้ วามเห็นชอบ

(2) จัดทาแผนปฏิบัติการที่จะดาเนินการในจังหวัดชายแดนภาคใต้ให้เป็นไปตาม
ยทุ ธศาสตร์ด้านการพัฒนาจงั หวัดชายแดนภาคใต้

(3) “เสนอแนะและบูรณาการ แผนงาน และโครงการในด้านการพัฒนาของกระทรวง
ทบวง กรมและหน่วยงานอ่ืนของรัฐ” ท่ีดาเนินการในจังหวัดชายแดนภาคใต้ให้เป็นไปตาม
แผนปฏบิ ตั ิการตาม (2)

(4) ดาเนินการตามแผนงานและโครงการต่อเนื่องจากแผนงานและโครงการ
ท่ีหน่วยงานของ รัฐ ไม่อาจดาเนินการต่อไปได้ ซ่ึงหากไม่ดาเนินการจะส่งผลเสียต่อการแก้ไข
ปัญหาตามยทุ ธศาสตร์ดา้ นการพัฒนา จังหวดั ชายแดนภาคใต้

(5) กากับ เร่งรัด และติดตามการปฏิบัติของหน่วยงานของรัฐฝ่ายพลเรือนให้เป็นไป
ตามแผนปฏิบตั กิ ารตาม (2)

สว่ นท่ีสอง หน้าทท่ี ่ี ศอ.บต. ตอ้ งดาเนินการ มาตรา 9 (6) – (16) วรรคหน่ึง และวรรค
สอง

(6) คุ้มครองสิทธิเสรีภาพและอานวยความเป็นธรรมแก่ประชาชน โดยการรับเรื่องราว
ร้องทุกข์ให้ความช่วยเหลือ และประสานการปฏิบัติกับหน่วยงานของรัฐท่ีเก่ียวข้อง รวมท้ัง
ตรวจสอบและแกไ้ ขปญั หาพฤติกรรมท่ไี มเ่ หมาะสมของเจา้ หน้าทขี่ องรฐั

(7) ให้ความช่วยเหลือเยียวยาผู้ได้รับความ เสียหายและผู้ได้ระบผลกระทบจากการ
กระทาของเจ้าหน้าท่ีของรัฐอันสืบเน่ืองมา จากเหตุการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้
ตามระเบยี บท่ี กพต. กาหนด ท้งั น้ี ไม่ตดั สิทธิประโยชนจ์ ากผนู้ ้ันได้รบั จากกฏหมายอ่ืน

(8) เสนอแนะมาตรการสร้างขวัญและกาลังใจสาหรับเจ้าหน้าที่ของรัฐ ในจังหวัด
ชายแดนภาคใต้ตอ่ คณะรัฐมนตรี

(9) เสนอแนะหรือแนะนาต่อหน่วยงานของรัฐเก่ียวกับลักษณะอันพึงประสงค์ของเจ้า
หน้าที่ของรัฐซึ่งจะสั่งให้ไปปฏิบัติหน้าท่ีในจังหวัดชายแดนภาคใต้ รวมทั้งดาเนินการให้มีการ
พัฒนาเจ้าหน้าทขี่ องรัฐฝา่ ยพลเรือนซึ่งปฏิบัติ หน้าที่ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และบูรณาการการ
ปฏิบัติหน้าท่ีของหน่วยงานของรัฐฝ่ายพลเรือนเพ่ือให้ปฏิบัติ งานได้อย่างมีประสิทธิภาพและ
สอดคลอ้ งกบั สภาพทางสังคมเศรษฐกิจ และวถิ ีชวี ติ ของประชาชน

๕

(10) ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนทุกภาคส่วนในการแก้ไขปัญหา ในจังหวัด
ชายแดนภาคใต้

(11) ส่งเสริม สนับสนุน อานวยความสะดวกและแก้ไขปัญหาแก่คนไทย ในจังหวัด
ชายแดนภาคใต้ทีเ่ ดนิ ทางไปประกอบพิธฮี ัจญ์ ณ ราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบยี

(12) ส่งเสริมและสนับสนุนการจดั การการศึกษาในจังหวัดชายแดนภาคใต้
(13) ประชาสัมพันธ์นโยบาย และการดาเนินงานของ ศอ.บต. และรัฐบาล รวมท้ัง
เผยแพร่ศิลปวัฒนธรรม จารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถ่ิน เพื่อสร้างความเข้าใจอันดีแก่คนไทย
ทง้ั ในและตา่ งประเทศ
(14) รว่ มมอื กบั สว่ นราชการท่เี กีย่ วข้องในการเสรมิ สรา้ งความสัมพันธ์ ความเข้าใจอันดี
และประสานงานในโครงการ ความร่วมมือ ความช่วยเหลือและการแก้ไขปัญหาในพื้นที่จังหวัด
ชายแดนภาคใต้กับต่างประเทศ ท้ังนี้ ภายใต้กรอบนโยบายของรัฐบาลหรือมติคณะรัฐมนตรี
รวมทัง้ แนวทางหรือนโยบายที่กระทรวงการตา่ งประเทศไดก้ าหนดไว้
(15) ส่งเสริมแนวคิดด้านพหุวัฒนธรรมในฐานะท่ีเป็นส่วนสาคัญของวัฒนธรรม
แห่งชาติ รวมถึงการลดการผูกขาดทางวัฒนธรรมหรือการขจัดการเลือก ปฏิบัติทางวัฒนธรรม
โดยไมเ่ ป็นธรรมตอ่ บคุ คล ทัง้ นี้ เท่าทไ่ี ม่ขัดต่อบทบญั ญตั ิแหง่ รัฐธรรมนูญและกฎหมาย
(16) ปฏบิ ตั ิการอ่ืนตามที่กฎหมายกาหนดให้เป็นอานาจหน้าที่ของ ศอ.บต. หรือตามท่ี
คณะรัฐมนตรีหรือนายกรัฐมนตรีมอบหมาย ในการดาเนินการตามอานาจหน้าที่ตามวรรคหนึ่ง
ศอ.บต. อาจวางระเบียบเพ่ือเปน็ แนวทางการปฏบิ ตั ิงานรว่ มกันระหว่าง ศอ.บต. กับหน่วยงานของ
รฐั ทเี่ กยี่ วขอ้ งได้ยุทธศาสตร์ ด้านการพัฒนาจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ตาม (1) ใหใ้ ช้ได้เปน็ เวลาสามปี
แผนปฏิบัติการตามที่จะดาเนินการใน จังหวัดชายแดนภาคใต้ให้เป็นไปตามยุทธศาสตร์ด้านการ
พัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ เมื่อคณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแล้ว ให้หน่วยงานของรัฐ
ทีเ่ ก่ยี วขอ้ งจัดทาแผนงานและโครงการ และให้สานักงบประมาณจัดสรรงบประมาณให้เป็นไปตาม
แผนปฏิบตั ิการนนั้

ส่วนท่ีสาม การเชื่อมโยงระหว่างยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้กับ
ยุทธศาสตร์ของ กอ.รมน. ศอ.บต. ต้องดาเนินการมาตรา 9 (16) วรรคสาม ท่ีบัญญัติไว้ว่าในการ
จัดทาแผนปฏิบัติการตาม (2) คือจัดทาแผนปฏิบัติการที่จะดาเนินการในจังหวัดชายแดนภาคใต้
ให้เป็นไปตาม ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ ให้ ศอ.บต. หารือกับหัวหน้า
หน่วยงานที่กากับดูแลยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคงด้วย เพื่อให้แผนปฏิบัติการดังกล่าวสอดคล้อง
กบั แผนปฏบิ ตั ิการด้านความมัน่ คงตามกฎหมายวา่ ด้วยการรกั ษาความมน่ั คงภายในราชอาณาจกั ร

๖

ทมี่ า http://bankaonews.com/?p=121692
3. สานักงานคณะกรรมการขับเคล่ือนการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ ส่วนหน้า
(สล.คปต.สน.)4 ภารกิจหน้าที่ ประสานงานส่วนราชการและหน่วยงานในพ้ืนท่ีให้กับผู้แทนพิเศษ
ของรัฐบาลในการบูรณาการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ
และนโยบายการบริหารและพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ รวมท้ังแผนที่เก่ียวข้อง ให้มีเอกภาพ
ประสทิ ธภิ าพ เปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกัน

อานาจหนา้ ท่ผี ู้แทนพเิ ศษของรัฐบาล
1. ประสานงานระหว่างคณะรัฐมนตรีและส่วนราชการส่วนกลางกับหน่วยงานในพื้นที่
ในการแก้ใขปัญหาจงั หวัดชายแดนภาคใต้ ให้กดิ บูรณาการและมีประสิทธภิ าพ
2. ประสานงานกับรัฐมนตรีที่นายกวัฐมนตรีมอบหมาย ให้กากับและติดตามการ
ปฏบิ ตั ริ าชการ ในเขตตรวจราชการจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ เพื่อให้การแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดน
ภาคใตม้ เี อกภาพและเป็นไปในทศิ ทางเดียวกัน
3. ประสานงานกับคณะกรรมการขับเคลื่อนการแก้ใขปัญหาจังหวัดชายแดนภาศใต้
(คปต.) กองอานวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ศูนย์อานวยการบริหารจังหวัด
ชายแดนภาคใต้ จังหวดั สว่ นราชการและภาคส่วนต่างๆ ในการเช่ือมโยงให้เกิดการบูรณาการและ
ประสิทชีผลอย่างเป็นรูปธรรม ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ และแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ

๗

ประเด็นด้านความมั่นคง นโยบายการบริหารและการพัฒนาจังหัวัดชายแดนภาคใต้ รวมท้ัง
แผนที่เก่ียวข้อง โดยมุ่งตอบสนองความต้องการของประชาชนในพื้นท่ีจังหวัดชายแตนภาคใต้
ไดอ้ ย่างแทจ้ รงิ

4. ให้คาแนะแก่ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ส่วนราชการและหน่วยงานของรัฐ รวมทั้ง
ผปู้ ฏิบตั งิ านของหนว่ ยงานของฐในพ้นื ที่ เพือ่ ปรบั ปรุงประสิทรภิ าพในการปฏบิ ัติงานของหน่วยงาน
ให้มีความเหมาะสม สอดคล้องกับการพัฒนาศักยภาพพ้ืนที่ เพื่อให้เป็นไปตามนยบายและ
ยุทธศาสตร์ที่ก่ียวข้องในการแก้ไขปญั หาจังหวดั ชายแดนภาคใต้

5. รายงานปัญหา อุปสรรค ตลอดจนสนอแนวทางการป้องกันเพ่ือแก้ใขปัญหาต่อ
นายกรัฐมนตรีเปน็ ระยะ

๖. ดาเนินการอ่ืนใดตามท่ีนายกรัฐมนตรี หรือประธานกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไข
ปญั หาจงั หวดั ชายแดนภาคใต้มอบหมาย

หน่วยงานปกติในพ้ืนที่จังหวัดชายแดนภาคใต้หน่วยงานหน่ึง คือ สานักงานยุติธรรม
จังหวัดยะลา จัดต้ังขึ้นตามกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการสานักงานปลัดกระทรวง กระทรวง
ยุติธรรม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ซ่ึงได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับลงวันที่ ๒๖ เมษายน
๒๕๖๒ โดยได้กาหนดให้มีสานักงานยุติธรรมจังหวัด ๑-๑๘ เป็นราชการบริหารส่วนภูมิภาค และ
ต่อมาได้มีประกาศสานักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม เร่ืองการกาหนดท่ีต้ังของสานักงานยุติธรรม
จงั หวดั ๑-๑๘ พ.ศ. ๒๕๖๒ ลงวันท่ี ๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ ซง่ึ ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
ฉบบั ลงวันท่ี ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๖๒ ข้อ ๑๓

อานาจหน้าท่ีตามกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการสานักงานปลัดกระทรวง กระทรวง
ยุติธรรม (ฉบับท่ี ๒) พ.ศ. ๒๕๖๒ ข้อ ๓ ให้แก้ไขเพ่ิมเติมความต่อไปน้ีเป็นข้อ ๑๘ แห่ง
กฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการสานักงานปลัดกระทรวง กระทรวงยุติธรรม พ.ศ. ๒๕๖๑ โดย
กาหนดใหส้ านักงานยตุ ธิ รรมจังหวัด ๑-๑๘ มีหน้าทแี่ ละอานาจ ดังตอ่ ไปนี้4

(๑) จัดทาแผนปฏิบัติราชการของกระทรวงยุติธรรมในระดับจังหวัด ให้สอดคล้องกับ
แผนพัฒนาจังหวัด แผนพัฒนากลุ่มจังหวัด แผนปฏิบัติราชการประจาปีของจังหวัด และ
แผนปฏิบัติราชการประจาปีของกลุ่มจังหวัด รวมทั้งคาของบประมาณจังหวัดและงบประมาณ
กลุม่ จงั หวัด

(๒) พัฒนาและส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในภารกิจของกระทรวงยุติธรรม
ศูนย์ยตุ ิธรรมชมุ ชน และเครือขา่ ยกระทรวงยตุ ิธรรม

(๓) ดาเนนิ งานกองทนุ ยตุ ิธรรม และงานช่วยเหลือประชาชนท่ีตกเป็นเหยื่ออาชญากรรม
รวมท้ังจาเลยท่ีถูกดาเนินคดีอาญาโดยมิได้เป็นผู้กระทาความผิดตามกฎหมายว่าด้วยค่าตอบแทน
ผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จาเลยในคดีอาญา ในระดับจังหวัด เพื่อให้เกิดการ
อานวยความยตุ ธิ รรมและลดความเหล่อื มลา้ ในการเข้าถงึ ความยตุ ิธรรมของประชาชน

๘

(๔) ดาเนินงานเกี่ยวกับงานเลขานุการคณะกรรมการพัฒนาการบริหารงานยุติธรรม
ระดับจังหวัดและคณะอนกุ รรมการทคี่ ณะกรรมการดงั กลา่ วแตง่ ต้งั

(๕) ปฏิบัติงานร่วมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอ่ืนท่ีเกี่ยวข้องหรือ
ทไ่ี ด้รับมอบหมาย

โครงสร้างส่วนราชการ อ.ก.พ. กระทรวงยุติธรรม ได้กาหนดกรอบอัตรากาลังข้าราชการ
พลเรือนสามญั และกาหนดให้มีการจัดแบ่งหน่วยงานภายใต้สานักงานยุติธรรมจังหวัดฯ จานวน ๑
ฝ่าย ๒ กลมุ่ ได้แก่ (๑) ฝา่ ยอานวยการ (๒) กลุ่มอานวยความยุติธรรมและนิติการ (๓) กลุ่มพัฒนา
และสง่ เสรมิ ระบบงานยุติธรรม

ศนู ยร์ าชการจังหวดั ชายแดนภาคใต้ ชั้น 6 ถนนสิโรรส ตาบลสะเตง อาเภอเมอื ง จังหวดั ยะลา

๙

โครงสรา้ งงานของสานักงานยุติธรรมจงั หวดั ยะลา

๑๐

ภาระงานของกองอานวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า กับสานักงาน
ยุติธรรมจังหวัดยะลา (ในฐานะ (๑) ผู้แทนกระทรวงยุติธรรมในจังหวัดยะลา (๒) หัวหน้า
ศูนย์ปฏิบัติการกลุ่ม 18 (จังหวัดชายแดนภาคใต้) (๓) ผู้แทนกระทรวงยุติธรรม
ในคณะประสานงานระดับพ้ืนท่ี (สล.3) ภายใต้แผนเสริมสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้
ไดแ้ ก่

การสนบั สนุนการพูดคยุ เพอื่ สันตสิ ขุ จงั หวัดชายแดนภาคใต้
แม้ว่าจะเป็นผู้แทนกระทรวงยุติธรรมในคณะประสานงานระดับพ้ืนที่ (สล.3) แต่ไม่เคย
ได้รับมอบหมายการดาเนินการใดใดในพ้ืนที่จังหวัดชายแดนภาคใต้จาก สล.3 เลย ในขณะที่
สานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลามีศูนย์ยุติธรรมชุมชน จานวน 83 ศูนย์ ครอบคลุมพ้ืนท่ีจังหวัด
ยะลา

เจ้าหนา้ ท่ีศนู ยย์ ุติธรรมชุมชน จงั หวัดยะลา

การสรา้ งความเขา้ ใจ
กรณีผไู้ ดร้ ับผลกระทบจากเหตคุ วามไมส่ งบในพืน้ ท่ีจงั หวดั ยะลา สานกั งานยุติธรรมจังหวัด
ยะลา (เจ้าหน้าที่สานักงานฯ และเจ้าหน้าท่ีศูนย์ยุติธรรมชุมชน) จะเข้าถึงผู้ได้รับผลกระทบฯ
ในพ้ืนท่ีภายใน 24 ช่ัวโมง (นโยบายยุติธรรมใส่ใจ Justice Care) เพื่อสอบถามและให้คาแนะนา
ถึงสิทธิท่ีได้รับจาก พ.ร.บ. ค่าตอบแทนผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จาเลย

๑๑

ในคดีอาญา พ.ศ. 2544 เม่ือแจ้งสิทธิแก่ผู้เสียหายแล้ว สานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลาจะต้อง
รวบรวมข้อมูลและจัดทาสานวนในการเสนอพิจารณาคณะอนุกรรมการพิจารณาค่าตอบแทนและ
คา่ ทดแทนและคา่ ใชจ้ า่ ยแก่จาเลยในคดอี าญา ประจาจังหวัดยะลา เพื่อให้ความช่วยช่วยเหลือทาง
การเงนิ แกผ่ ู้ไดร้ บั ผลกระทบฯ อกี ทัง้ กรณผี ตู้ อ้ งหาคดีความมั่นคงจะขอประกันตัว เรื่องจะเข้าการ
พิจารณาของคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือคดีความมั่นคงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ๓
จังหวัด ไดแ้ ก่ ยะลา นราธวิ าส ปัตตานี และ ๔ อาเภอในจังหวัดสงขลา ได้แก่ อาเภอเทพา อาเภอ
สะบ้าย้อย อาเภอจะนะ และอาเภอนาทวี โดยเลขาธิการ ศอ.บต.เป็นประธาน และผู้อานวยการ
สานกั งานยตุ ิธรรมจงั หวัดยะลาเป็นเลขานุการ ซึ่งใช้เงินจากกองทุนยุติธรรม การสร้างความเข้าใจ
สามรถกระทาได้ท้ังในการลงพ้ืนที่ไปพบผู้ได้รับผลกระทบฯ และญาติ รวมถึงการรายงานตัวของ
ผู้ประกันตัวในคดีความมั่นคงต่อผู้อานวยการสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลา แต่ก็ไม่เคยมีการ
ประสานหรือการทางานร่วมกันในงานการสร้างความเขา้ ใจแต่อย่างใด

โครงการพาคนกลบั บ้าน
ในส่วนนี้ โครงการพาคนกลับบ้าน กองสานใจสู่สันติ ศูนย์สันติวิธี ได้ประสานงานกับ
สานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลาในฐานะเลขานุการคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือคดีความ
มั่นคงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ๓ จังหวัด ได้แก่ ยะลา นราธิวาส ปัตตานี และ ๔ อาเภอ
ในจังหวัดสงขลา ได้แก่ อาเภอเทพา อาเภอสะบ้าย้อย อาเภอจะนะ และอาเภอนาทวี ในการ
นาเสนอเรื่องเข้าสู่วาระการพิจารณาของคณะอนุกรรมการฯ และการประสานงานในการนาตัว
ผขู้ อประกันตวั ไปทาสญั ญาเงินกองทุนยตุ ิธรรมทสี่ านักงานยุติธรรมจงั หวัดยะลา

๑๒

การอานวยความยตุ ิธรรม สทิ ธมิ นษุ ยชนและเยยี วยา
ภายใตก้ ลยทุ ธ์การดาเนนิ งาน
(๑) จัดการอบรมให้ความรู้ด้านกฎหมายและสิทธิมนุษยชนกับเครือข่ายยุติธรรมชุมชน
(การปฏบิ ัติข้อนี้ ไม่มกี ารประสานและการปฏบิ ัติ โดยเฉพาะในกลุ่มเครือขา่ ยยุติธรรมชุมชน)
(๒) จัดชุดวิทยากรให้ความรู้ด้านกฎหมายและสิทธิมนุษยชนกับประชาชน โดยร่วมกับ
ศูนย์ยุติธรรมชุมชนและสานักงานยุติธรรมจังหวัด (การปฏิบัติข้อน้ี ไม่มีการประสานและการ
ปฏิบัติกบั สานักงานยุติธรรมจงั หวัดยะลา)
(๓) สร้างความเข้าใจในด้านการส่งเสริมสิทธิและเสรีภาพและสิทธิมนุษยชนให้กับ
ประชาชนในพื้นที่ (สานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลา มีโครงสร้างงานสิทธิและเสรีภาพ
ประกอบด้วย งานการส่งเสริมสิทธิและเสรีภาพ งานการพิทักษ์สิทธิและเสรีภาพ และงานการไกล่
เกลี่ยระงับข้อพิพาท ส่วน กอ.รมน.ภาค 4 สน. ได้จัดต้ังคณะกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนใน
พ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้) โดยผู้อานวยการสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลาเป็นที่ปรึกษา
คณะกรรมการคุม้ ครองสทิ ธมิ นษุ ยชนในพื้นทจี่ ังหวดั ชายแดนภาคใต้
(๔) ผู้อานวยการสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลาเป็นคณะอนุกรรมการคัดกรองทรมาน
จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยรองผู้อานวยการ กอ.รมน.ภาค 4 สน.เป็นประธาน และสานักงาน
กฎหมายและสทิ ธมิ นษุ ยชน กอ.รมน.ภาค 4 สน.เป็นเลขานุการ
(5) ผู้อานวยการสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลาเป็นท่ีปรึกษา สานักงานกฎหมายและ
สิทธิมนุษยชน กอ.รมน.ภาค 4 สน. (สมัย พลเรือตรี วรพล สิทธิจิตต์ ผอ.สกส.กอ.รมน.ภาค 4
สน.)

๑๓

การเสรมิ สร้างศกั ยภาพของเจา้ หนา้ ท่ใี นการบังคบั ใชก้ ฎหมาย
ภายใตว้ ิธีการ (๑) สร้างพันธมติ รและเครอื ข่ายเพอื่ ดาเนินการช่วยเหลือทางกฏหมายและ
คุ้มครองสิทธิเสรีภาพแก่ประชาชนและเจ้าหน้าท่ี โดยมุ่งช่วยเหลือทางกาหมายแก่ประชาชนและ
เจา้ หนา้ ทร่ี ่วมกับส่วนราชการในกระบวนการยุติธรรมและการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพร่วมกับองค์กร
อิสระท่ีเกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนและการเผยแพร่สิทธิมนุษยชนศึกษา (การปฏิบัติข้อน้ี ไม่มีการ
ประสานและการปฏิบัติกับสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลา ซ่ึงสานักงานยุติธรรมจังหวัดยะลา
มีศนู ยย์ ตุ ิธรรมสรา้ งสุข: คลินกิ ยตุ ิธรรม (ให้คาปรึกษาขอ้ กาหมาย) และงานสิทธิและเสรีภาพ)

กองอานวยการรักษาความม่ันคงภายในภาค ๔ ส่วนหน้า เป็นหน่วยขับเคล่ือนงาน
ในจงั หวัดชายแดนภาคใตภ้ ายใต้เง่ือนไขด้านความมั่นคงที่ได้รับงบประมาณผ่านช่องทาง กอ.รมน.
ภาค 4 สน. การดาเนนิ งานมกั เป็นหนว่ ยทข่ี ับเคล่อื นงานด้วยตนเองเป็นสาคัญ ในขณะที่หน่วยงาน
ปกติในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ก็ขับเคล่ือนงานภายใต้ภารกิจหน่วยของตนเองไป ในขณะท่ี
เป็นงานเดียวกัน สิ่งที่ควรเป็น กอ.รมน.ภาค 4 สน. ควรทางานร่วมกับหรือบูรณาการการทางาน
ร่วมกับหน่วยงานปกติในพ้ืนท่ี เพ่ือสร้างความเข้มแข็งให้หน่วยปกติได้ขับเคล่ือนงานไปได้
เมอื่ /หรือหาก กอ.รมน.ภาค 4 สน.ต้องถอนตัวออกไปจากพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ หน่วยงาน
ปกติจะได้ขับเคล่ือนงานของตนเองได้อย่างเข้มแข็งและยั่งยืน ในปัจจุบัน หน่วยงานปกติมองว่า
ถ้าหน่วยความมั่นอยากทางานของหน่วยปกติก็เอาที่หน่วยงานความมั่นคงสะดวกและสบายใจ
หนว่ ยงานปกติจึงเพียงเป็นผู้ชมเท่านั้น ถึงแม้จะมีแผนและแผนสร้างสร้างสันติสุขจังหวัดชายแดน
ภาคใต้จะกาหนดหลักปฏิบัติ กลยุทธ์ วิธีการ ก็เป็นเพียงแผนเพ่ือเป็นช่องทางของบประมาณ
เท่านั้น ส่ิงที่ระบุไว้ในแผนดังกล่าว บางเร่ืองบางประเด็นมิเคยได้รับ หรือนาไปสู่การปฏิบัติ
แต่อยา่ งใด ดังคาว่า “Planning” ซี่งคนมักพูดว่า “Plan” การวางแผน “ning” พอวางแผนเสร็จ
แลว้ ก็น่งิ ขาดการแปลงแผนไปสู่การปฏิบตั ิอย่างจริงจังและย่ังยืน

ทีม่ า http://www.sbpac.go.th/?p=76692 ทม่ี า https://athipburapa.com/archives/1784

๑๔

อ้างองิ

1 Thai Heritage. ม.ป.พ. ปัญหาสามจงั หวัดชายแดนภาคใต้ ๑ (เกบ็ ความจากบทความ
หนงั สือพิมพ)์ . เขา้ ถึงข้อมูลได้จาก http://www.thaiheritage.net/nation/situation/
border_n1.htm วันท่สี ืบคน้ ข้อมูล 29 กนั ยายน 2565.
2 กองอานวยการรักษาความม่นั คงภายในราชอาณาจกั ร. ม.ป.พ. หนา้ ที่และอานาจของ กอ.รมน.
เข้าถงึ ข้อมูลไดจ้ าก https://www.isoc.go.th/structure.php#:~:text= วันทสี่ ืบคน้ ขอ้ มลู
29 กันยายน 2565.
3 ศูนย์อานวยการบรหิ ารจงั หวดั ชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.). ม.ป.พ. เกย่ี วกับ ศอ.บต. เขา้ ถงึ ขอ้ มูล
ไดจ้ าก https://www.sbpac.go.th/?page_id=6568 วนั ท่ีสืบคน้ ข้อมูล 29 กันยายน 2565.
4 หนังสอื พมิ พบ์ ้านขา่ ว. 2562. สานักงาน คปต.ส่วนหนา้ ภารกจิ และหน้าท่ี. เข้าถึงข้อมูลไดจ้ าก
http://bankaonews.com/?p=121692 วนั ที่สบื ค้นขอ้ มูล 29 กันยายน 2565.
5 สานักงานยุตธิ รรมจงั หวัด 13 จงั หวัดนครสวรรค์ (สานักงานยุติธรรมจังหวดั นครสวรรค)์ .
2562. โครงสร้างและอานาจหนา้ ทข่ี องสานักงานยตุ ธิ รรมจงั หวดั 13 (สานกั งานยุติธรรม
จงั หวดั นครสวรรค)์ . เขา้ ถงึ ข้อมูลไดจ้ าก https://provincial.moj.go.th/view/3829
วันทส่ี บื คน้ ขอ้ มลู 29 กันยายน 2565.