บทเพลงพื้นบ้าน เพลงผีหิ้งและเพลงปันเลน

1

บทเพลงพ้นื บ้าน
เพลงผหี ้ิง และเพลงปันเลน

ตาบลช้างทนู อาเภอบอ่ ไร่ จังหวดั ตราด

จัดทาโดย สานักศิลปวฒั นธรรมและพฒั นาชมุ ชน
มหาวิทยาลยั ราชภัฏราไพพรรณี

ผรู้ วบรวม : นายอรณุ แพทย์โอสถ
2565

2

เพลงผีห้ิง

การเลน่ ผีหงิ้
การเล่นผีห้ิงของชาวชอง เกิดจากความเชื่อว่าท่ีว่า เม่ือบรรพบุรุษหรือญาติ

พี่น้องท่ีเสียชีวิตไปแล้ว ก็สามารถที่จะติดต่อสื่อสารกันได้ ทั้งนี้ก็เพ่ือการไต่ถามทุกข์สุข
ทั้งของคนเป็นและคนตาย นอกจากน้ียังมีความเช่ือกันว่าหากชาวชองครอบครัวหรือ
ตระกลู ใด ที่มกี ารเล่นผหี ง้ิ เปน็ ประจาทุกปแี ลว้ จะทาใหเ้ กดิ ความรา่ รวย มีความสขุ ดัง
ในอดีตชาวชองจึงไดม้ กี ารนาผหี ิ้งมาเล่นกัน

ภาพการเล่นผหี ิ้งชาวชอง

3

การเล่นผีหิ้ง ก่อนเล่นต้องเตรียมสถานที่ไว้พอสมควร บ้านต้องกว้างสามารถ
บรรจุญาติพี่น้องได้อย่างน้อยห้าสิบหรือหนึ่งร้อยคน มีหิ้งเหมือนหิ้งพระโบราณ กว้าง
ประมาณหกสิบเซ็นติเมตร ยาวประมาณเจ็ดสิบเซ็นติเมตร สองข้างห้ิงต่อไม้ออกไป
เหมอื นกับงาชา้ ง เพอื่ ใชแ้ ขวนสิ่งของได้ บนห้ิงจะมี ขนมต้ม ขนมเทยี น ขนมอน่ื ๆ มากมาย
มีเหล้ายา ปลาป้ิง ไก่ หมู เป็ด ครบถ้วน มีรูปช้าง รูปม้า แขวนให้เรียบร้อย คนทรงผี
ต้องเป็นผู้หญิงในตะกูลนั้น แต่งตัวนุ่งโจงกระเบนใส่เส้ือแขนกระบอก มีผ้าพาดเฉียงท่ีไหล่
ใช้ด้ายสขี าวเคียนรอบหวั ปกั แซมดว้ ยดอกไมร้ อบหัว ในมือถือจ่นั หมาก โยงดว้ ยสีขาวลงมา

จากห้ิง นั่งพับเพียบ มีอาจารย์กากับ หรือครูหมอผีเป็นผู้เชิญ : ชนเผ่าพ้ืนเมืองชอง โครงการพัฒนาระบบ

ฐานขอ้ มูลเพื่อเสริมสร้างความเขม้ แข็งให้แก่ชนเผ่าพน้ื เมอื งในประเทศไทบ

ภาพลักษณะหง้ิ ภาพการตกแต่งและการจัดวางเคร่ืองเสน้ ไหว้

การเลน่ ผีหงิ้ ในตาบลช้างทูน อาเภอบอ่ ไร่ จังหวัดตราด
ประวัติของผีหิ้ง ที่ยังสืบสานกันมาจนถึงปัจจุบันน้ีคือผีบรรพบุรุษ

ที่มเี ช้ือสายไทย ชอง กมั พชู า และมี ผเี ทวดา คือผู้ทีม่ ีเชื่อสายไทย ชอง ลาว
เม่ือลูกสาวหรือลูกชายมีครอบครัว จะต้องแยกบ้าน เป็นครอบครัวใหม่

และมีลูกมีหลาน พ่อแม่ก็ล้มหาย ตายจากไป ซ่ึงหากผีบรรพบุรุษน้นั ไมม่ ีใครเลีย้ ง ลูกหลาน
ในครอบครวั จะมีอาการเจ็บไข้ ได้ป่วย และเม่อื ลองได้หาหมอไสยศาสตร์ถอดเลขดวู ่าถกู กับ
ภตู ผี หรือวา่ อยา่ งไร พอถอดเลขออกมา จงึ รู้ไดว้ า่ ผีหิง้ คือ ผปี ยู่ า่ ตายาย เขาจึงจดุ ธูปเทียน

4

บอกกล่าวจะทาท่ีให้อยู่ แต่จะต้องหายเจ็บป่วย และจะทา ขนม อาหารหวาน คาว เป็ด ไก่
เหล้ายา มาเลีย้ ง มารา มาเล่นให้ และแลว้ ผูป้ ่วยรายนนั้ ก็ดีคืนดีวัน กนิ ขา้ วได้ ทางานทาการ
ได้เป็นปกติ ญาติๆก็รีบจัดเตรียม ผู้ชายทาเรือนหิ้ง ส่วนผู้หญิง ก็ช่วยกันทาขนม ป๊าย
ขนมบัวลอย ร้อยข้าวตอก ดอกไม้ เตรียมแป้งหวี กระจก น้ามันหอม ฝ่ายผู้ชาย
ผูห้ ญงิ ที่ตีกลอง เป่าป่ี สซี อ เป็น กเ็ ลน่ หรอื วา่ ซอ้ มรอ้ งเพลงผหี งิ้ ไปเร่อื ย ๆ จนไดเ้ วลาหกโมง
เย็น หรือว่าหนึ่งทุ่มตรง ก็รีบหุงต้ม และเข็นของเคร่ืองเส้นไหว้ลงไป ตรงท่ีเขาจัดมีหลักไม้
ผ่าส่ี แล้วเอากระทงท่ีเขา เอาขนมเอาเทียนปัก เพ่ือเรียกผีบรรพบุรุษให้เข้ามาในบ้าน
ของเจ้าภาพ เสร็จแล้วก็เข็นของท่ีสาหรับเซ่นไหว้ ช่วงที่เรียกผีอยู่น้ัน ผู้ท่ีเป็นคนร้องเพลง
อันเชิญสองสามครั้ง แล้วก็ขึ้นไปบนบ้าน หวีผมทาแป้ง ทาน้ามันแต่งตัวเสร็จ ก็เสวยได้
จะโน๊บ กันทุกคน ตะเป็ดเนาก็เอาเหล้าเซ่นผีและกู่เรียก เราก็จัดท่ีให้อาวุโสลุกขึ้น
รอฟังเสียงเพลงอันเชิญ : นางสาเนา ตงุ คะเทพี 2565

เครือ่ งดนตรี และจังหวะกลอง
เครื่องดนตรีประกอบการร้องเล่นเพลงผีหิ้ง คือ กลองโทน โดยแบ่งจังหวะ

การตีออกเป็น 2 ลักษณะ คือ ต้ังแต่บทท่ี 1 ถึง บทท่ี 10 จะตีจังหวะกลองไม้ 2 ดังน้ี
“ตึง ป๊ะ ตึง ป๊ะ ตึง - ตึง” และต้ังแต่บทที่ 11 ถึง บทที่ 23 จะตีจังหวะกลองไม้ 3 ดังน้ี
“ตงึ ปะ๊ ตงึ ป๊ะ ตงึ ตึง ตึง”

บทเพลงผีหิง้

บทที่ 1 / จงั หวะกลองไม้ 2

เชญิ เอย๋ กระเชิญ

มาจิบ หมากกะลาเหิน ไปรับไปเชญิ เอาแมม่ า

มาแลว้ อยา่ น่งิ อยู่ ใครเลยจะรวู้ า่ แมม่ า

เร็วๆเอย๋ อย่าชา้ มานี่ มานา อย่ไู วๆ

เรว็ ๆเอย๋ ไวๆ สดุ ใจขา้ แลว้ โอแ๋ ม่นาง

5

บทท่ี 2 / จังหวะกลองไม้ 2

เชิญเอย๋ กระเชญิ

ขา้ จะเชญิ เขาเกาะชู้ ขี่ชา้ งงาคไู่ ปรบั อ่นั ยา ขององั เชิญ

เชญิ เอ๋ย กระเชญิ

ขา้ จะเชิญเขาหนองบอน ขช่ี า้ งงางอนไปรับอน่ั ยา ขององั เชิญ

เชญิ เอ๋ย กระเชิญ

ข้าจะเชิญหวั คลองมะนาว ข่ชี ้างงายาวไปรบั อั่นยา ขององั เชิญ

มาแลว้ อย่าแวะเวียน เปลอื งไตเ้ ปลอื งเทยี น โอ้แมม่ า

บทที่ 3 / จงั หวะกลองไม้ 2

วนั เอย๋ วนั น้ี เจา้ เศรษฐีเขามงี าน

คนส้ินเอย๋ ทั้งบ้าน จะมาชว่ ยงานโอแ๋ ม่มา

ตเี บด็ เอย๋ ว่าตไี ก่ สาหรับถวายเทวดา

บายศรเี อย๋ ซา้ ยขวา มนษุ ย์แต่งมาเอาไว้ชม

ข้าวตอกเอย๋ วา่ ข้าวตม้ อกี ทัง้ ขนมสาหรบั แลว้

เสร็จแลว้ เจ้าข้าเอย๋ เชิญทา่ นเสวยสาราญใจ

เร็วๆเอย๋ ไวๆ สดุ ใจข้าแล้วโอ๋แมน่ าง

บทท่ี 4 / จังหวะกลองไม้ 2

ยกมือขึน้ เทยี มอก สายช่อกระดกพวงมาลา

ยกมือขนึ้ เทยี มบ่า ทรายชอ่ ระย้าพวงมาลยั

เล่นเถิดให้ขาวจาว พวกหนุ่มพวกสาวมาน่ังชม

ลางบ้างก็ผลัดแป้ง ลางบ้างกแ็ ต่งพรัดนม

สาวๆมานง่ั ชม สุดใจขา้ แลว้ โอแ๋ มน่ าง

6

บทท่ี 5 /จงั หวะกลองไม้ 2
เชญิ เอ๋ยเชญิ ลง เชิญทกุ องค์เทวดา
องคน์ จ้ี ะข้นึ ไป ทัง้ องคอ์ ะไรจะลงมา
ลงมาจะกินเปด็ เสดจ็ ลงมาจะกนิ ไก่
สาวร้ายมาเทยี นปัก อีกแลว้ สาวรักมาเทยี นชัย

เร็วๆเอ๋ยไวๆ สุดใจข้าแลว้ โอแ๋ มน่ าง

บทที่ 6 /จงั หวะกลองไม้ 2

เดมิ เอ๋ยเดมิ ที นารเี กดิ จากไมไ้ ผ่ป่า

หลวงพอ่ ไปตดั มา หวงั วา่ จะทาเสาเรอื นจนั ทร์

ตัดไม้ขึ้นสเ่ี หลยี่ ม ทาได้เรอื นเทยี มซิบรรจง

สาวนอ้ ยมาเทยี นปดั อีกเลา่ สาวรักมาเทยี นไชย

ลงมาอยรู่ ิงๆ เชิญวิ่งลงมาอย่ไู รๆ

เรว็ ๆเอย๋ ไวๆ สดุ ใจขา้ แลว้ โอแ้ ม่นาง

บทท่ี 7 /จังหวะกลองไม้ 2
ตามกันอยู่เหวยิ ๆ ตาละล่วนสาวพรมมฌั จารี

ตามกนั อยู่รๆี ตาละลว่ นสาวสสี าวนวลชยั
ตามกนั อยไู่ รๆ สุดใจข้าแล้วโอ๋แมน่ าง

บทที่ 8 /จังหวะกลองไม้ 2
สาวเอยสาวๆ จะมานุ่งขาวหม่ เขียว
สาวเดนิ เอ๋ยคนเดยี ว ทหี่ วั สะพานหัวนาทราย
เห็นผมเอย๋ เจ้าสั้น สาคญั วา่ ผวั ของเจ้าตาย
รา่ ๆกอ็ ยากได้ คณะวนั นั้นโอแ๋ ม่นาง

7

บทท่ี 9 /จังหวะกลองไม้ 2
สาวเอยสาวๆ จะมานุง่ ขาวหม่ แดง
ดอกคาเอย๋ ยิ่งแพง สาวนอ้ ยชอบแต่งสชี มพู
แต่งตวั ไปล่อชู้ ใครเลยจะรูว้ า่ แมม่ า
เรว็ ๆเอย๋ อยา่ ช้า มานีม่ านาอย่ไู วๆ
เร็วๆเอย๋ ไวๆ สดุ ใจข้าแล้วโอแ๋ ม่นาง

บทท่ี 10 /จงั หวะกลองไม้ 2
สาวเอยสาวสีสาวโตเท่านี้ มผี ัวแล้วหรือยงั

อย่ไู ยให้เปล่ยี วตัว เอาพท่ี าผวั จะเป็นไร
รักพเี่ สยี ดายนอ้ ง ถอดแหวนถอดทองไปจานา
รักนอ้ งเสยี ดายพ่ี เอาหมดทัง้ สจี่ ะเป็นไร

เร็วๆเอย๋ ไวๆ สดุ ใจขา้ แลว้ โอ๋แม่นาง

บทท่ี 11 /จังหวะกลองไม้ 3
โอเอย๋ โอเอนาละเกลกู ดก ปลกู ไวเ้ พ่ือแถมพก

สาหรบั สองราจะมีเมยี ขัดใจกะรวกเอ๋ย
กัดดอกมะพรา้ วของพี่เสีย ขดั ใจไมม่ เี มยี คณะวนั นน้ั โอแ๋ ม่นาง

บทท่ี 12 /จังหวะกลองไม้ 3
โอเอย๋ โออาด ไปไหว้พระบาททงั้ สองรา
นกเอย๋ อยา่ วา่ กา สาหรบั สองรากเ็ หมอื นกัน
เดก็ ๆอยา่ เพิ่งมา ตากับยายจะกอดกัน
กอดกนั คนื ยังรงุ่ ไมล่ ะไมว่ างเสยี บา้ งเลย

8

บทท่ี 13 /จงั หวะกลองไม้ 3

โอเอย๋ โออาง จบั ชะนางไปซอ่ นปลา

ฝนตกจะเปน็ บ้า ฟ้าจะผ่าธรณี

ระทวยเอย๋ ละทอด งามเหมือนยอดยอดผักบุง้

กอดกันคนื ยังรุ่ง ไม่ละไมว่ างเสยี บา้ งเลย

บทท่ี 14 /จังหวะกลองไม้ 3

เรือเอย๋ เรือเลน่ เรือยาวสามเส้นสบิ ห้าวา

จอดไวท้ น่ี ่าทา่ เรือนน้ั ก็เตน้ อยูย่ ับๆ

พายดาเอย๋ พายแดง คราวา่ แสงปีกแมงทบั

เรอื เต้นอยยู่ ับๆ ไปรับเอานวนของแม่มา

บทท่ี 15 /จงั หวะกลองไม้ 3

รวยเอ๋ยรวยๆ ลมอะไรจะพัดมา

ทงั้ ลมเอย๋ บตุ รทรา จะสกู้ บั ลมสลาตนั

ชักใบขึ้นเสารอก ลางบ้างแลน่ ออกเกาะสีชงั

แลลกึ ไมเ่ หน็ ฝั่ง เอาเกาะสีชงั มาเปน็ เรอื น

สชี ังเอ๋ยเป็นเรือน เป็นเพือ่ นทนี่ อน ของแมน่ าง

บทท่ี 16 /จงั หวะกลองไม้ 3
นมเอย๋ นมนาง โตเทา่ ลูกมะละกอ
ท้ังโตเอย๋ ทง้ั งอ สดุ ใจข้าแล้วโอแ๋ ม่นาง
นมเอย๋ นมนาง โตเทา่ ลกู มะพรา้ วหา้ ว
ทงั้ โตเอ๋ยทัง้ ยาว สดุ ใจข้าแล้วโอแ๋ ม่นาง

9

บทท่ี 17 /จังหวะกลองไม้ 3
ลุกเอ๋ยลุกขน้ึ ฟนื้ เน้ือฟ้นื ตัวสกั หน่อยรา
ลุกขึน้ จะน่งุ ผา้ นัง่ ลงกจ็ ะทาแตน่ ้ามนั
แป้งหอมนา้ มันหอม ชะเล่ือมชะลอมโอแ๋ มน่ าง
สาวนอ้ ยๆอยา่ คอ่ ยอยู่ สาเภาจะลาออู่ ีกเล่าแมงภูจ่ ะลาลัง
นั่งลงก็ร้องไห้ สองมอื ก็ฝ่ายแตน่ า้ ตา
วันน้เี ราจะชมรูป พรงุ่ นเี้ ราจูบกนั แต่รอย
ชมนกเอ๋ยเกฝอย นกน้อยจะเรไ่ ปทารงั
สาเภาจะลาอู่ อีกเลาแมงผู้จะลารัง
จูบแลว้ อยา่ ลมื สง่ั สาวน้อยรอ้ ยชง่ั จะวังเวง

หมายเหตุ : เพลงลุกเอย๋ ลุกขน้ึ นี้ รอ้ งได้ทกุ ครง้ั ที่เขากาลังราอยู่ แต่เขาล้มลง
ไมว่ ่าหมอลาทเี่ ขาเชิญมา หรอื เขาราสนกุ มากแต่เขาเหน่ือย หรอื เพลงทร่ี ้องมานั้นไม่ถกู ใจ
เขาล้มลงทนั ที

บทท่ี 18 /จังหวะกลองไม้ 3
โอเอ๋ยโออาดขน้ึ เขาสะบาปเกบ็ ยอดพูลู

เมยี กนั ปีฉลู ยังไมเ่ ทา่ เมียกปู ีมะแม
โยนเอย๋ โยนๆ จับลกู กะโดนมาโยนเลน่
ย่งิ โยนกย็ ่งิ เต้น สุดใจข้าแลว้ โอ๋แมน่ าง

บทที่ 19 /จังหวะกลองไม้ 3
คัดค้าวอยู่งานอก ไมล้ ามะลอดอยงู่ าใน
ปลาซิวเอย๋ ปลาซา่ หวั ระยา้ อยใู่ นไซ
ปลาดุกอยู่งานอก ปลาชอ่ นหวั ถลอกอยู่งาใน

10

บทท่ี 20 /จงั หวะกลองไม้ 3
เล่นน้าตมู ๆ มาถุ่มแต่นา้ ชาๆ
ผักอะไรเรอื งรอง สาหรา่ ยสายทอง ของนอ้ งยา
เล่นน้าตมู ๆ มาท่มุ แตน่ า้ ชาๆ
ผกั อะไรรๆี สาหรา่ ยสายชี ของพย่ี า

บทท่ี 21 /จงั หวะกลองไม้ 3
รุ่งเอย๋ ร่งุ ราง สว่างมาแลว้ อยไู่ รๆ
ฝูงนกก็จะบนิ มา อีกเล่าฝูงกาจะบินไป
วันน้เี ราชมรปู พร่งุ นเี้ ราจบู กนั แต่รอย
ชมนกเอ๋ยเกฝอย นกนอ้ ยจะเรไ่ ปทารงั
จูบแล้วอยา่ ลมื สง่ั สาวนอ้ ยรอ้ ยช่ังจะวงั เวง

บทที่ 22 ตอนส่งเจา้ /จังหวะกลองไม้ 3

สง่ เอย๋ สง่ เจา้ ถงึ มะนาวมโนดก

ส่งเจ้าให้พน้ รก ไปถงึ หนทางนางเคยเดนิ

นง่ั ลงก็รอ้ งไห้ สองมอื กฝ็ า่ ยแต่น้าตา

วนั นีเ้ ราชมรปู พรงุ่ นเี้ ราจูบกันแตร่ อย

ชมนกเอ๋ยเกฝอย นกน้อยจะเรท่ ารงั

สาเภาจะลาอู่ อกี เลาแมงผู้จะลารงั

จูบแล้วอยา่ ลืมส่งั สาวน้อยรอ้ ยชั่งจะวังเวง

11

บทท่ี 23 ตอนส่งเจา้ /จังหวะกลองไม้ 3

ส่งเอย๋ ส่งเจา้ ถึงมะนาวมโนตดั

นา้ เชี่ยวกะลาพัด จะให้นางข้ามไปอย่างไร

นัง่ ลงก็รอ้ งไห้ สองมอื ก็ฝา่ ยแต่นา้ ตา

วนั น้เี ราจะชมรปู พรงุ่ น้ีเราจบู กนั แต่รอย

ชมนกเอ๋ยวา่ เกฝอย นกน้อยจะเรไ่ ปทารงั

สาเภาจะลาอู่ อกี เลา่ แมงภจู่ ะลารงั

จูบแล้วอยา่ ลมื สั่ง สาวน้อยรอ้ ยชงั่ จะวังเวง

12

เพลงปันเลน

เน้ือร้อง “เรอื่ งเกียรตปิ ระวัติชาวชอง”

สวสั ดีคะ ฉนั ชื่อ ...................... นามสกลุ .......................................
ฉันจะร้องเพลงปันเลน เรอ่ื งเกยี รติประวัตชิ าวชอง

บ้านฉันยังมีเรอ่ื งราวสืบสาน เป็นตานานเอาไวน้ ้นั มากมี
ชองเปน็ คนพน้ื ทน่ี ม้ี าแตด่ ้งั แตเ่ ดมิ
ต้งั แตก่ อ่ นปู่ยา่ ตาทวดของตัวฉันน้ี
อยู่ทางเหนอื ของจังหวดั จนั ทบุรี

จังหวัดตราดของฉนั นัน้ มีชองเกอื บทกุ พื้นที่
ชองรักชาติได้กบู้ า้ นกู้เมืองของเรานัน้

ต้งั แต่ พ.ศ. 2310 ได้ตีฆา่ ศกึ น้ันเร่อื ยไปนะเกือบทุกที่
หลงั จากกรงุ แตกได้เพียง แปดเดอื น

องคส์ มเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช พระองคท์ า่ นทรงรวมญาติ ทง้ั จนี ชอง
รวมแลว้ กห็ า้ พันนน้ั นะพอดี เรอื รบอกี หนงึ่ รอ้ ยลา
บกุ ตีพมา่ ท่มี ารุกลา้ จึงตอ้ งถอยหนไี ปทันที

ชองกชู้ าติขน้ึ มาได้ให้ไทยนะเปน็ ไทย อยู่จนถงึ วนั น้ี โดยมไิ ดเ้ สียบา้ นเสยี เมืองใหใ้ ครนะ ฟรๆี
ส่วนหน่งึ ถ้าไมม่ ชี อง คงจะไมม่ ไี ทย

ฉะนั้นชองกค็ อื คนไทยจรงิ นะ น้องพี่ (ส่วนหน่งึ ถ้าไมม่ ีชอง คงไมม่ ีไทย)
เราควรระลกึ ถงึ พระคณุ ทา่ นให้มาก

ทา่ นคอื องค์สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช ของปวงชนนะชาวไทยของเราน้ี
พระบรมรูปของพระองค์ทา่ น ได้ตั้งตระหงา่ นอยู่ทศ่ี าลหลกั เมอื ง จังหวดั จันทบรุ ี
และภาคตะวันออก พระองคท์ ่านทรงปกป้องเอาไว้ ให้ลกู หลานไดถ้ งึ ปจั จบุ ันนี้

ต้ังแต่ พ.ศ. 2310 จนถึง 2565 รวมได้ 253 ปี กาลังจะผา่ นไปนะพอดี
ฉันจบกลอนก่อนนะ เรอ่ื งเกยี รติประวตั ิชาวชองบา้ นฉนั

ขอให้คนไทยทกุ ทา่ น จงรกั ไครป่ รองดองและมคี วามสามคั คี
จริงๆคนดี คนดขี องฉันเอย ...