project-to periodiko

το περιοδικό

εργαςιών του τμήματοσ Β ανθρ.1

ΓΕΛ ΡΕΥΚΩΝ
2017-2018

Περιεχόμενα

Αρχιτεκτονικι ............................................................................................................................ 3
Α΢ΧΟΝΤΛΚΑ ΚΕΣΣΑΛΟΝΛΚΘΣ-Ρ΢ΟΕΚΤΑΣΘ ΑΝΚΕΩΝ ................................................................. 4
Α΢ΧΟΝΤΛΚΑ ΤΘΣ ΟΔΟΥ ΒΑΣΛΛΛΣΣΘΣ ΟΛΓΑΣ ............................................................................... 8
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΘ - Α΢ΧΟΝΤΛΚΑ...................................................................................................... 30
Κζατρο..................................................................................................................................... 32
ΤΟ ΛΤΑΛΛΚΟ ΚΕΑΤ΢Ο................................................................................................................ 33
ΤΟ ΕΛΛΣΑΒΕΤΛΑΝΟ ΚΕΑΤ΢Ο ..................................................................................................... 35
ΤΟ ΚΕΑΤ΢Ο ΣΤΘ ΓΑΛΛΛΑ .......................................................................................................... 44
ΣΥΝΕΤΕΥΞΘ - ΚΕΑΤ΢Ο.............................................................................................................. 47
Κινθματογράφοσ ..................................................................................................................... 48
ΟΛ Α΢ΧΕΣ ΤΟΥ ΚΛΝΘΜΑΤΟΓ΢ΑΦΟΥ......................................................................................... 49
Ο ΚΛΝΘΜΑΤΟΓ΢ΑΦΟΣ ΩΣ ΤΕΧΝΘ ............................................................................................ 51
ΟΛ ΜΕΓΑΛΟΛ ΣΚΘΝΟΚΕΤΕΣ ΤΟΥ ΚΛΝΘΜΑΤΟΓ΢ΑΦΟΥ .............................................................. 56
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΘ - ΚΛΝΘΜΑΤΟΓ΢ΑΦΟΣ......................................................................................... 63
Μουςικι .................................................................................................................................. 67
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΘ - ΜΟΥΣΛΚΘ ......................................................................................................... 73
Ηωγραφικι............................................................................................................................... 75
Θ ΤΕΧΝΘ ΤΘΣ ΗΩΓ΢ΑΦΛΚΘΣ...................................................................................................... 76
Υγεία - Διατροφι - Ακλθτιςμόσ............................................................................................... 82
ΕΚΛΣΜΟΛ .................................................................................................................................. 83
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΘ-ΑΚΛΘΤΛΣΜΟΣ .................................................................................................... 86
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΘ-ΔΛΑΤ΢ΟΦΘ......................................................................................................... 88
ΗΑΧΑ΢ΟΡΛΑΣΤΛΚΘ ................................................................................................................... 90

υπεφκυνθ κακθγιτρια project : Μαρία Ραπαγεωργίου

2

Αρχιτεκτονική

3

ΑΡΦΟΝΣΙΚΑ ΘΕ΢΢ΑΛΟΝΙΚΗ΢-ΠΡΟΕΚΣΑ΢Η ΑΝΘΕΩΝ

Συνοικία Ουηιζλ : θ ςυνοικία μιασ άλλθσ εποχισ ςτο κζντρο τθσ Κεςςαλονίκθσ

Ζνα ςυγκρότθμα μονοκατοικιϊν που φζρνουν ςτο μυαλό εικόνεσ από αρχοντόςπιτα
τθσ παλιάσ όμορφθσ Κεςςαλονίκθσ ι τθσ επαρχίασ μιασ παλιότερθσ εποχισ.
Βρίςκεται ανάμεςα ςτο 14ο Γυμνάςιο, Βίλα Ηαρντινίδθ και ςτο κτίριο τθσ Νομαρχίασ
(βίλα Αλλατίνι) και από το 1980 ζχει χαρακτθριςτεί διατθρθτζα. Το βλζμμα των
περαςτικϊν μζνει πάνω ςτισ απζριττθσ ομορφιάσ μονοκατοικίεσ με τισ αυλζσ τουσ
ςπαρμζνεσ με τριανταφυλλιζσ και αναρριχϊμενα φυτά ςε πζργολεσ, μανταρινιζσ
φορτωμζνεσ μανταρίνια, ζπιπλα φερ φορηζ και μια αιςκθτικι που αποπνζει κάτι
από μια εποχι γλυκιά γεμάτθ αναμνιςεισ.
Τα ςπίτια ψθλοτάβανα, μικρά αρχοντικά ζχουν όλα τθν ίδια χαρακτθριςτικι
αρχιτεκτονικι, με ξφλινα παράκυρα και παντηοφρια και διακόςμθςθ κάτω απϋτισ
κεραμιδοςκεπζσ. Ανάμεςά τουσ πλακόςτρωτα ςτενά δρομάκια που περπατϊντασ τα
ο περαςτικόσ, μεταφζρεται κάπου μακριά από τθν πόλθ ςε κάποια άλλθ εποχι. Τα
περιςςότερα ςπίτια κατοικοφνται και διατθροφνται από τουσ ιδιοκτιτεσ τουσ ςε

4

πολφ καλι κατάςταςθ, ωςτόςο υπάρχουν και κάποια ακατοίκθτα, αφθμζνα ςτο
ζλεοσ του χρόνου. Συνολικά το ςυγκρότθμα ςυμπεριλαμβάνει 28 μικρζσ
μονοκατοικίεσ.
Ο Ουηιζλ ιταν o εργολάβοσ που ζχτιςε τον ςυνοικιςμό και ζνασ από τουσ βαςικοφσ
μετόχουσ τθσ Εταιρείασ Τροχιοδρόμων τθσ Κεςςαλονίκθσ που βριςκόταν πολφ
κοντά ςτθν περιοχι (θ περιοχι ονομαηόταν παλιότερα depot, δθλαδι "αποκικθ",
λόγω του αμαξοςτάςιου). Ζτςι ζχτιςε τθ ςυνοικία το 1927 για τουσ εργαηόμενουσ
ςτθν εταιρία. Τα οικιματα ςχεδίαςε ο αρχιτζκτονασ Moshé Jacques (Ηακ Μοςζ), ο
οποίοσ είχε ςχεδιάςει και άλλα κτίρια τθσ Κεςςαλονίκθσ, τον Κινθματογράφο
"Ολφμπιον" και το γνωςτό εςτιατόριο "Πλυμποσ-Νάουςα" που βριςκόταν παλιά
ςτθν παραλία τθσ Κεςςαλονίκθσ. Το ςυγκρότθμα Ουηιζλ μαηί με τθ Βίλα Ηαρντινίδθ
(πρϊθν Βίλα Morpurgο) ζχουν χαρακτθριςτεί "ζργα τζχνθσ που χρειάηονται ειδικι
κρατικι προςταςία".

5

6

http://www.apotis4stis5.com/vintage/24958-sunoikia-ouziel-thessaloniki

ΦΩΤΕΛΝΘ ΑΝΑΣΤΑΣΛΟΥ , ΒΑ1
7

ΑΡΦΟΝΣΙΚΑ ΣΗ΢ ΟΔΟΤ ΒΑ΢ΙΛΙ΢΢Η΢ ΟΛΓΑ΢

Εργαςία τθσ μακιτριασ: ΟΛΓΑ ΜΑΧΑΙΡΟΠΟΤΛΟΤ
Σμιμα: ΒΑ1

8

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΣΘΝ ΟΔΟ Β.ΟΛΓΑ΢

Από τισ περίπου εκατό περίπου επαφλεισ τθσ περιοχισ, ςϊηονται είκοςι κτίςματα
τθσ ιςτορικισ εκείνθσ ςυνοικίασ, επί τθσ οδοφ Βαςιλίςςθσ Πλγασ και αρκετζσ ςτισ
κάκετεσ οδοφσ και παραμζνουν μάρτυρεσ αυτισ τθσ περιοχισ και μιασ εποχισ που
εκπροςωποφςε τθν κοινωνικι και τθν οικονομικι τάξθ μιασ πολυεκνικισ
πολυπολιτιςμικισ Κεςςαλονίκθσ από το τζλοσ του προπεραςμζνου αιϊνα ζωσ τον
Μεςοπόλεμο. Πλεσ οι επαφλεισ, που χτίςτθκαν ςτα τζλθ του 19ου και ςτισ αρχζσ του
20ου αιϊνα, μοιάηουν να αςφυκτιοφν ανάμεςα ςτισ δεκάδεσ πολυκατοικίεσ που
ανεγζρκθκαν με το κεςμό τθσ αντιπαροχισ .Τα περιςςότερα από αυτά τα ςπίτια
ςϊκθκαν επειδι περιιλκαν ςτο Δθμόςιο μετά τθν ανταλλαγι των πλθκυςμϊν διότι
ιταν τα πιο ακριβά ακίνθτα τα οποία μποροφςαν να τα αγοράςουν μόνον δθμόςιεσ
υπθρεςίεσ. Γι' αυτό γλίτωςαν από τθ διαδικαςία τθσ αντιπαροχισ .Ελάχιςτα ιταν τα
ιδιωτικά που ςϊκθκαν χάρθ ςτθν ευαιςκθςία των ιδιοκτθτϊν, παρόλθ τθν
πολυδάπανθ επιςκευι τουσ.

ΟΡΙ΢ΜΕΝΑ ΚΣΙΡΙΑ ΣΘ΢ ΠΕΡΙΟΧΘ΢ ΣΩΝ ΕΞΟΧΩΝ

-Βίλα Χατηθμιςεφ(1οΓυμνάςιο Αρρζνων Κεςςαλονίκθσ) και
Βίλα Γιοςζφ Μοδιάνο
-Γενί Τηαμί (Ρρϊθν Αρχαιολογικό Μουςείο)
-Βίλα Μιχαθλίδθ( Βίλα Λεβι Μοδιάνο)
- Οικία Σαλζμ (Ρρϊθν Λταλικό Ρροξενείο)
-Βίλα Χαηίφ Μπζθ (Σχολι Τυφλϊν)
-Ρρϊθν Ορφανοτροφείο Μζλιςςα
-Βίλα Γιακό Μοδιάνο (Λαογραφικό Μουςείο)
- Βίλα Αχμζτ Καπαντηι (Κτίριο ΝΑΤΟ)

9

-Βίλα Καπαντηι (Κτίριο ΜΛΕΤ)
-Chateau Mon Bonheur (ΟΡφργοσ τθσ Ευτυχίασ μου)
-Οικία Σιάγα (Ρρϊθν Βίλα Χατηθλαηάρου)
-Βίλα Μορντϊχ (Ρρϊθν Δθμοτικι Ρινακοκικθ)
-Casa Bianca ι Villa Fernandez (Σθμερινι Δθμοτικι Ρινακοκικθ Κεςςαλονίκθσ)
-Συνοικία Ουηιζλ
- Βίλα Ηαρντινίδθ (Βίλα Morpurgo)
-Βίλα Αλλατίνθ
Βίλα Μεχμζτ Καπαντηι
Θ Βίλα Καπαντηι, όπωσ και άλλεσ επαφλεισ που χτίςτθκαν ςτα τζλθ του 19ου-αρχζσ
20ου αιϊνα ςτθ Κεςςαλονίκθ, ακολουκεί το αρχιτεκτονικό ρεφμα του εκλεκτιςμοφ.
Χαρακτθριςτικά τθσ ζπαυλθσ είναι θ πολυπλοκότθτα του όγκου και θ ςφνκετθ ςτζγθ
με τισ ζντονεσ κλίςεισ.

10

Βίλα Μπιάνκα
Στα τζλθ του 19ου –αρχζσ 20ου αιϊνα κυριάρχθςε ςτθ Κεςςαλονίκθ το
αρχιτεκτονικό ρεφμα του εκλεκτικιςμοφ. Το αρχιτεκτονικό αυτό ρεφμα ςυνδφαηε
ςτοιχεία από διαφορετικοφσ αρχιτεκτονικοφσ ρυκμοφσ, τα οποία όμωσ
χρθςιμοποιοφνταν με τζτοιο τρόπο ϊςτε το ςφνολο που προζκυπτε να είναι ενιαίο.
Θ Κάηα Μπιάνκα είναι χαρακτθριςτικό δείγμα αυτοφ του αρχιτεκτονικοφ ρεφματοσ.
Τα ςχζδια του οικιματοσ είναι του Ριζτρο Αρριγκόνι.

Βίλα Χαφιη Μπει
Βίλα Χαφίη Μπζθ χτίςτθκε το 1879 και είναι ζργο του αρχιτζκτονα Ξενοφώντα
Παιονίδθ. Στθ διάρκεια του Βϋ Ραγκοςμίου Ρολζμου επιτάχκθκε από τουσ
Γερμανοφσ ενϊ από το 1961 φιλοξενεί τθ Σχολι Τυφλϊν Θεςςαλονίκθσ
.

11

Βίλα Χιρσ
Χτίςτθκε ςτισ αρχζσ του 1900 και είναι γνωςτι και ωσ Βίλα Μπενί Φερνάντεη.
Αρχιτζκτονασ αυτοφ του κτιρίου, ο Ρ. Αριγκόνι. Ραραμζνει ςτισ μζρεσ μασ
εγκαταλελειμμζνο. Θ βίλα Χιρσ ζχει ςυνδζςει το όνομά τθσ με άςχθμεσ ςτιγμζσ τθσ
ιςτορίασ τθσ Κεςςαλονίκθσ. Συγκεκριμζνα, κατά τθν περίοδο τθσ κατοχισ
ςτεγάςτθκε εκεί θ Γκεςτάπο αλλά και θ Sipo S.D., θ ζνωςθ τθσ γερμανικισ
αςτυνομίασ και τθσ υπθρεςίασ αςφαλείασ, θ οποία αποτελοφςε τθν κυρίαρχθ
υπθρεςία αςφαλείασ του ναηιςτικοφ κακεςτϊτοσ με αρχθγό τον περίφθμο Χάιντριχ.

12

Βίλα Σηεμποργά

Νεοτζρων Μνθμείων, το κτίριο χρονολογείται ςτα τζλθ του 19ου αιϊνα. Ο γαλλικισ
υπθκοότθτασ Εβραίοσ ζμποροσ, Τηεμποργά, αγόραςε το 1878 το παραλιακό
οικόπεδο από τον Αλι Εφζντθ, γιο του Λςμαιλ Αγά.Ρερίπου μία δεκαετία αργότερα,
το ςπίτι αλλά και το οικόπεδο πζραςαν ςτα χζρια τθσ Ελβετίδασ Άννασ Εβελμαν ι
Πλμαν. Τον Οκτϊβριο του 1894, το ακίνθτο πωλικθκε ςτον Λςραθλίτθ δικθγόρο
Εμμανουιλ ΢αφαιλ Σαλζμ (από εκεί πιρε και το 2ο όνομάτου το κτίριο, Οικία
Σαλζμ), ενϊ το 1915 μιςκϊκθκε από το ιταλικό κράτοσ, προκειμζνου να
εγκαταςτακεί εκεί το ιταλικό προξενείο.Εκατό χρόνια μετά τθν ανζγερςι του, το
αρχοντικό εριμωςε, μετά το ςειςμό του 1978, αφοφ το προξενείο μεταφζρκθκε
ςτον χϊρο που είχε δθμιουργθκεί από τθν κατεδάφιςθ τθσ Βίλλασ Μντασ επί τθσ
οδοφ Φλζμινγκ. Το 1984 ζγιναν κάποιεσ εργαςίεσ ςυντιρθςθσ αλλά ζκτοτε
παραμζνει αναξιοποίθτο και ερθμωμζνο.Θ ζπαυλθ χαρακτθρίηεται από τθν
περίτεχνθ πρόςοψθ και τα πλοφςια υλικά, ενϊ κεωρείται χαρακτθριςτικό
παράδειγμα του νεομπαρόκ εκλεκτικιςμοφ που κυριαρχοφςε τότε ςτθν πόλθ.

13

Γενί Σηαμί

Χτίςτθκε το 1902 από τον Λταλό αρχιτζκτονα Βιταλιάνο Ροηζλικαι χρθςίμευε ωσ
τόποσ λατρείασ για τουσ Εβραίουσ που είχαν εξιςλαμιςτεί, τουσ επονομαηόμενουσ
Ντονμζδεσ. Ζχει δφο ορόφουσ και ςυμβαδίηει με τθν εκλεκτικιςτικι αρχιτεκτονικι
του 20οφ αιϊνα.Μετά τθν ανταλλαγι (1923-1924), ςτζγαςε για μικρό διάςτθμα
πρόςφυγεσ, και από το 1925 ζωσ το 1963 χρθςιμοποιικθκε ωσ αρχαιολογικό
μουςείο τθσ πόλθσ. Σιμερα είναι εκκεςιακόσ χϊροσ του Διμου Κεςςαλονίκθσ. Το
κτίριο ςυνδυάηει τθ μουςουλμανικι παράδοςθ με τον αρχιτεκτονικό ςυρμό του
καιροφ του (εκλεκτιςτικά ςτοιχεία που χρθςιμοποίθςε ο αρχιτζκτονασ και ςε πολλά
άλλα κτίρια του, που ςϊηονται ςτθν πόλθ, όπωσ ςτο Διοικθτιριο, το κτίριο τθσ
παλιάσ Φιλοςοφικισ, το Γ' Σϊμα Στρατοφ, τθ βίλα Αλλατίνι κ.ά.).Στο προαφλιό του
φυλάςςεται πλοφςια ςυλλογι μαρμάρινων γλυπτϊν τθσ ΢ωμαϊκισ εποχισ και των
πρωτοχριςτιανικϊν χρόνων (ςαρκοφάγοι, επιτφμβια, ανάγλυφα, τιμθτικζσ και
ταφικζσ ςτιλεσ κ.λ.π.) από ολόκλθρθ τθ Κεςςαλονίκθ.

14

Βίλα Χατηθμθςζφ

Γυρνϊντασ πίςω ςτον χρόνο, τον 18ο αι., ςτθν τουρκοκρατοφμενθ τότε
Κεςςαλονίκθ, το πρϊτο ελλθνικό ςχολείο λειτοφργθςε το 1760. Το 1893 ζωσ 1918
ςτεγαηόταν ςε κτίριο ςτθν οδό Εγνατίασ 132 (του αρχιτζκτονα Ε. Τςίλλερ). Το 1914 ο
πλθκυςμόσ τθσ πόλθσ αυξικθκε οπότε προκάλεςε τθ διχοτόμθςθ του ςχολείου ςε
Αϋ& Βϋ Γυμνάςια Αρρζνων.

Το 1918 το Αϋ Γυμνάςιο Αρρζνων μεταφζρκθκε ςτθ βίλα Χατηθμιςεφ, όπου
παρζμεινε μζχρι το ςειςμό του 1978 (με παράρτθμα το διπλανό οίκθμα, τθ βίλα Γ.
Μοδιάνο, που είναι ςιμερα υπό επιςκευι). Το 1979 το κτίριο και ο περιβάλλων
χϊροσ με υπουργικι απόφαςθ χαρακτθρίςτθκαν "ζργα τζχνθσ".

Δυςτυχϊσ όμωσ ο ςειςμόσ του 1978 προκάλεςε ηθμιζσ και το κτίριο κρίκθκε
ακατάλλθλο. Κανενόσ τφπου παρζμβαςθ δεν ζγινε μζχρι το 1997. Τότε και ςτα
πλαίςια τθσ πολιτιςτικισ πρωτεφουςασ "Κεςςαλονίκθ 1997", ξεκίνθςαν οι εργαςίεσ
αποκατάςταςθσ.

Το 1998, θ πρϊθν νομαρχία Κεςςαλονίκθσ, αρμόδια για τθ ςχολικι ςτζγθ, ανζκεςε
ςε εξωτερικι ομάδα τθν εκπόνθςθ μελζτθσ για το διατθρθτζο κτίριο και για το
παράρτθμα. Αποφαςίςτθκε θ προςκικθ μικροφ αρικμοφ αικουςϊν ςτον αφλειο
χϊρο προκειμζνου να λειτουργεί το ςχολείο ςε μία βάρδια.

15

Βίλα Μορντϊχ

Θ Βίλλα Μορντϊχ (βρίςκεται ςτθ ςυμβολι των οδϊν Βας. Πλγασ και 25θσ Μαρτίου
ςτθ Κεςςαλονίκθ) είναι μια ζπαυλθ που χτίςτθκε το 1905 (χρονολογία που
προκφπτει και από τθν υπογραφι του Τοφρκου καλλιτζχνθ των τοιχογραφιϊν του
εςωτερικοφ τθσ βίλλασ Νουρεντίν) ςε ςχζδια του αρχιτζκτονα Ξενοφϊντα Ραιονίδθ.
Καταςκευάςτθκε το 1905[3] και αρχικά αποτζλεςε κατοικία του Τοφρκου μεράρχου
Σεϊφουλάχ Ραςά. Αργότερα πωλικθκε ςτον Σαμουιλ Μορντϊχ από τον οποίο και
πιρε το όνομά τθσ. Αφοφ άλλαξε πολλοφσ ιδιοκτιτεσ ςτζγαςε για περίπου είκοςι
χρόνια (από τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 1950 μζχρι τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του
1970) υπθρεςίεσ του ΛΚΑ. Αργότερα ςτθ Βίλλα Μορντϊχ ςτεγάςτθκε θ Δθμοτικι
Ρινακοκικθ τθσ Κεςςαλονίκθσ[4], μζχρι τθν μεταφορά τθσ ςτθν Κάηα Μπιάνκα. Από
το 2013 ςτεγάηει υπθρεςίεσ του Ε' διαμερίςματοσ Κεςςαλονίκθσ και του
Οργανιςμοφ ΢υκμιςτικοφ Κεςςαλονίκθσ.

16

Βίλα Χατηθλαηάρου

Θ βίλα Χατηθλαηάρου, βρίςκεται ςτθ Βαςιλίςςθσ Πλγασ 131 ςτθν περιοχι των
‘Εξοχϊν’ ι ‘Ρφργων’. Χτίςτθκε το 1890 από τθν Ευφροςφνθ Χατηθλαηάρου και τον
ςφηυγο τθσ Ρερικλι Χατηθλαηάρου, τραπεηίτθσ ςτο επάγγελμα. Tα ςχζδια του
κτθρίου είναι του αρχιτζκτονα Ξενοφϊν Ραιονίδθ ενϊ τθν καταςκευι τθν επζβλεψε
ο Γιάννθσ Σιάγασ μαηί με τουσ δφο γιοφσ του Τηϊρτηθ και Άγγελο. Ο αρχιτεκτονικόσ
ρυκμόσ που επζλεξε ο Ραιονίδθσ για το κτιριο ιταν νεοκλαςικόσ, αξίηει να
ςθμειωκεί ότι ο νεοκλαςικόσ ρυκμόσ εντυπωςίαηε τουσ Ζλλθνεσ εκείνθσ τθσ εποχισ
κακϊσ ζνιωκαν ότι τουσ ενϊνει με τουσ προγόνουσ τουσ. Το κτιριο είναι
θμιτριϊροφο. Θ προςτϊα που υπάρχει ςτο κτιριο ςχθματίηεται από κολϊνεσ
κορινκιακοφ ρυκμοφ. Ρερίτεχνθ διακοςμθτικι κυρίαρχθ και ςτον εξωτερικό χϊρο
που περιβάλλεται από ζναν μεγάλο κιπο με καλλωπιςτικά φυτά. Στο εςωτερικό του
κτθρίου διακρίνονται ξφλινα ταβάνια με γεωμετρικά ςχζδια ςτον πρϊτο όροφο,
ανάγλυφα φατνϊματα ςτο δεφτερο όροφο, ξυλόγλυπτεσ κφρεσ και ζπιπλα
ιδιαίτερθσ αιςκθτικισ. Το 1912, μετά από τθν απελευκζρωςθ τθσ Κεςςαλονίκθσ
εγκαταςτάκθκε ο διάδοχοσ Κωνςταντίνοσ, φιλοξενικθκε επίςθσ θ ςορόσ του πατζρα
του Γεϊργιου μετά από τθ δολοφονία το 1913 για λαϊκό προςκφνθμα. Σιμερα
βρίςκεται ςτθν ιδιοκτθςία τθσ οικογζνειασ Σιάγα όπου και κατοικείται.

17

18

Chateau mon bonheur
«Chateau mon bonheur» δθλαδι «Ο Ρφργοσ τθσ Ευτυχίασ μου» Βρίςκεται ςτθν οδό
Βας. Πλγασ, ςτον αρικμό 110 ςτθν τότε ςυνοικία των «εξοχϊν». Τα ςχζδια ιταν του
Φρειδερίκου Σαγιό από τον Δθμιτρθ Λωαννίδθ Τςακιρντζκθ και θ καταςκευι του
κόςτιςε 140.000 γρόςια. Στθν τοπικι κοινωνία θ περιοχι ονομάηεται και «Κόκκινοι
Ρφργοι». Τα χαρακτθριςτικά κόκκινα τοφβλα με τα οποία ζχει χτιςτεί είναι ςιμα
κατατεκζν.
Το κτιμα ιταν παρακαλάςςιο εκείνθ τθν εποχι. Κοντά ςτθ κάλαςςα υπιρχε
ςκεπαςτό κερμοκιπιο ενϊ μπροςτά ςτο κφμα υπιρχαν τραπεηάκια με κακίςματα,
όπωσ και ςτο μικρότερο από τα δυο κτίςματα ςε μορφι κάςτρου με κόκκινα
τοφβλα, που το αποτελοφςαν. Από το 1984 ζχει χαρακτθριςκεί, με υπουργικι
απόφαςθ, διατθρθτζο.
Θ ςθμερινι εικόνα του πφργου είναι κλιβερι και δεν κυμίηει ςε τίποτα το
κομψοτζχνθμα του 1890. Το άλλοτε επιβλθτικό κτιριο με τθν ιδιαίτερθ
αρχιτεκτονικι είναι ζνα ερείπιο που το καταπίνει ζνασ τεράςτιοσ κιςςόσ. Κανείσ δεν
μπορεί να φανταςτεί ότι κάποτε χτίςτθκε για να υμνιςει τον ζρωτα..

19

20

Οκωμανικι Σράπεηα-Κρατικό Ωδείο

Κτίςτθκε μετά το 1903, ςτθ γωνία Φράγκων με Λζοντοσ Σοφοφ, ςτθ κζςθ που ιταν
από το 1826 το αρχοντικό μιασ από τισ πλουςιότερεσ και ςπουδαιότερεσ οικογζνειεσ
τθσ Κεςςαλονίκθσ, των Άμποτ που κατάγονταν από τθ Σκοτία. Eκεί μάλιςτα είχε
φιλοξενθκεί ο ςουλτάνοσ ΑβδοφλΜετηιτ, το 1858 που είχε επιςκεφτεί τθν πόλθ. Λίγα
χρόνια αργότερα ο ΤηζικΆμποτ, πλοφςιοσ ζμποροσ και κτθματίασ καταςτρζφεται
οικονομικά, λόγω τθσ ςπάταλθσ ηωισ του και πουλάει το αρχοντικό του ςτθν
Οκωμανικι Τράπεηα, θ οποία ιδρφει υποκατάςτθμα ςτθ Κεςςαλονίκθ το 1863. Τον
Απρίλιο του 1903 το παλιό κτίριο «ζηθςε» τθν πιο τραγικι ςτιγμι του. Κατά τα
«Απριλιανά του 1903» Βοφλγαροι «γεμιτηιδεσ», δθλαδι βαρκάρθδεσ, το ανατίναξαν
και μάλιςτα με ζναν «υπόγειο» τρόπο. Συγκεκριμζνα, νοίκιαςαν ζνα μπακάλικο κι
ζναν ακόμθ χϊρο που ςτεγάηονταν ςε δφο διπλανά κτίρια. Ζτςι, άρχιςαν να ςκάβουν
μεταφζροντασ τα μπάηα με τθ μορφι εμπορευμάτων μαναβικισ για να μθν κινιςουν
υποψίεσ και κατάφεραν να φτιάξουν δφο ςιραγγεσ που επικοινωνοφςαν μεταξφ τουσ
και τον Απρίλιο ανατίναξαν το κτίριο με αποτζλεςμα να καταςτραφεί με εξαίρεςθ ζνα
τμιμα τθσ πρόςοψθσ που είχε μερικζσ φκορζσ, ενϊ υπιρξαν και πολλοί νεκροί. Μετά
από τθ μεγάλθ καταςτροφι ο περίφθμοσ αρχιτζκτονασ τθσ εποχισ ΒιταλιάνοΡοηζλι
που είχε ςυνεργαςτεί ςε πολλά ζργα με τισ οκωμανικζσ αρχζσ, ςχεδίαςε το νζο
οικοδόμθμα διατθρϊντασ τον κάνναβο τθσ πρόςοψθσ του πρϊτου κτιρίου, ενϊ τα
επόμενα χρόνια ζγιναν διάφορεσ επιςκευζσ και προςκικεσ ςφμφωνα με μελζτεσ των
μθχανικϊν Ρλζυμπερ (1921) και Μοδιάνο (1924). Κατά τθ διάρκεια τθσ μεγάλθσ
πυρκαγιάσ του 1917, το κτίριο προςτατεφεται από πυροςβεςτικζσ δυνάμεισ και
διαςϊηεται με ελάχιςτεσ ηθμιζσ. Μζχρι το 1930 εξακολουκεί να λειτουργεί εκεί το
υποκατάςτθμα τθσ Οκωμανικισ Τράπεηασ ϊςπου το 1949 το κτίριο περιιλκε ςτο ΛΚΑ
και παρζμεινε ςε αυτό ωσ το 1978, οπότε εγκαταλείπεται λόγω των καταςτροφϊν
από τον ςειςμό. Ζπειτα το 1983, μετά από μικροεπεμβάςεισ ςτο εςωτερικό
προκειμζνου το κτίριο να μπορζςει να ανταποκρικεί ςτθ νζα του χριςθ
παραχωρικθκε ςτο Κρατικό Ωδείο Κεςςαλονίκθσ.

21

΢τοά Μαλακοπι.. Σο Πρϊτο Αρχοντικό τθσ Οικογζνειασ Αλλατίνι

Το κτίριο ςτο οποίο ςτεγάςτθκε αρχικά θ πανίςχυρθ οικογζνεια Αλλατίνι, πριν
μετακομίςει ςτθν εξοχικι τθσ κατοικία ςτθν περιοχι των Ρφργων ι Εξοχϊν,
βριςκόταν ςτο κζντρο του Φραγκομαχαλά, ςτισ ςθμερινζσ οδοφσ Βθλαρά,
Βαλαωρίτου και Συγγροφ. Στθν περιοχι αυτι κατοικοφςαν κυριϊσ οι Εβραίοι και οι
Ευρωπαίοι κάτοικοι τθσ Κεςςαλονίκθσ. Θ ανζγερςθ του πολυτελοφσ αρχοντικοφ
ξεκίνθςε ςτα 1862. Το μεγαλφτερο μζροσ τθσ επιγραφισ ανζγερςθσ του κτιρίου
ςϊηεται μζχρι και ςιμερα, χωρίσ όμωσ αναγράφεται το ζτοσ τθσ.

Μζχρι το 1904, το οικοδόμθμα περιλάμβανε το κεντρικό κτίριο και κιπο προσ το
νότιο τμιμα του οικοπζδου. Στον κιπο αυτό οικοδομικθκε, ςτα 1906, θ Στοά
Μαλακοπι, που φιλοξζνθςε τθν Τράπεηα Κεςςαλονίκθσ, θ οποία είχε ιδρυκεί από

22

τουσ αδερφοφσ Αλλατίνι το 1888 και άνοιξε τθσ πόρτεσ τθσ ςτα 1907 κακϊσ και
άλλεσ χρθματοοικονομικζσ υπθρεςίεσ και δικθγορικά γραφεία.
Αρχιτζκτονασ τθσ Τράπεηασ Κεςςαλονίκθσ ιταν ο ΒιταλιάνοΡοηζλι, ο οποίοσ
παρουςίαςε ζνα νζο τφπο τράπεηασ ςτθν πόλθ τθσ Κεςςαλονίκθσ, κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ οποίασ ιταν θ οργάνωςι γφρω από ζναν εςωτερικό διάδρομο,
καλυμμζνο από γυάλινθ οροφι, που ςυνζδεε και κατζνειμε όλεσ τισ λειτουργίεσ τθσ
τράπεηασ, με τρόπο τζτοιο, που το ταμείο να αποτελεί τθν καρδιά τθσ.
Οι καταςκευαςτικζσ αρχζσ που ακολουκεί είναι κλαςικιςτικζσ όπωσ θ πλαςτικι
διαμόρφωςθ του όγκου ςτισ τρεισ διαςτάςεισ και θ ορκογϊνια ςυμμετρικι κάτοψθ
γφρω από ζναν κεντρικό χϊρο, που ενςωματϊνεται ςτον κφριο όγκο του κτιρίου, ο
οποίοσ είναι καλυμμζνοσ. Εξαίρεςθ αποτελεί το μπαρόκ αζτωμα τθσ επίςτεψθσ.
Στθν όψθ κυριαρχεί ο διαχωριςμόσ του κτιρίου ςε βάςθ, κορμό και επίςτεψθ που
επιτυγχάνεται με τισ ςυνεχείσ ςειρζσ των ανοιγμάτων, τα κορνιηϊματα και τα γείςα.
Στθν πρόςοψθ κυριαρχεί ζνασ κφριοσ άξονασ, ο οποίοσ ορίηεται από τθν είςοδο και
το επιβλθτικό καμπφλο αζτωμα τθσ επίςτεψθσ. Στα 1926 το κτίριο ανακαινίςτθκε.
Θ πυρκαγιά τθσ Κεςςαλονίκθσ, ςτα 1917, κατζςτρεψε ολοςχερϊσ τθν περιοχι αλλά
άφθςε άκικτο το κτίριο του Ροηζλι. Το οριςτικό κλείςιμο του κτιρίου ιρκε το 1940,
όταν επιτάχκθκε από τουσ Ναηί. Το 1978 οι δείκτεσ του εντυπωςιακοφ ρολογιοφ,
ςτθν είςοδο τθσ ςτοάσ Μαλακοπισ ςταμάτθςαν, δείχνοντασ ζωσ και ςιμερα 11.05,
που ιταν θ ςτιγμι που χτφπθςε ο ςειςμόσ τθ Κεςςαλονίκθ. Σιμερα το κτίριο ζχει
και πάλι ηωι, αφοφ νζοι κάκε θλικίασ ςυχνάηουν ςτα ατμοςφαιρικά μπαράκια και
εςτιατόρια, που ζχουν ανοίξει ςτο εςωτερικό τθσ ςτοάσ Μαλακοπι.

23

Σράπεηα τθσ Ελλάδοσ

το διατθρθτζο κτίριο τθσ Εκνικισ Τράπεηασ τθσ Ελλάδοσ ςτολίηει με τθν παρουςία
του τθ ςυμβολι των οδϊν Λ. Δραγοφμθ και Τςιμιςκι, ωσ ζνα από τα πιο αξιόλογα
δείγματα τθσ εποχισ του Μεςοπολζμου. Το δφςκολο ζργο τθσ αποκατάςταςθσ και
ςυντιρθςισ του ζφερε εισ πζρασ ο Κεςςαλονικιόσ αρχιτζκτονασ Νίκοσ Γκόρτςιοσ με
τον ςυνεργάτθ του, αρχιτζκτονα Γιϊργο Ραπαγεωργίου.

Μετά τθ μεγάλθ πυρκαγιά του 1917, που κατζςτρεψε ςχεδόν ολοκλθρωτικά το
κζντρο τθσ πόλθσ και τον αναςχεδιαςμό τθσ από τθν ομάδα του Γάλλου
πολεοδόμου ΕρνζςτΕμπράρ, θ ΕΤΕ προκιρυξε, το 1925, αρχιτεκτονικό διαγωνιςμό
για τον ςχεδιαςμό του ιδιόκτθτου κτιρίου τθσ ςτθ Κεςςαλονίκθ. Το τρίτο
απονεμικθκε ςτον αρχιτζκτονα Αριςτομζνθ Βάλβθ. Τα τελικά του ςχζδια τα οποία
και εφαρμόςτθκαν υποβλικθκαν τον Σεπτζμβριο του 1928, οι εργαςίεσ καταςκευισ
ξεκίνθςαν το ίδιο ζτοσ και αποπερατϊκθκαν το 1933.

Στθν καταςκευι του κτιρίου χρθςιμοποιικθκαν ιδιαίτερα πρωτοποριακζσ για τθν
εποχι τεχνικζσ, όπωσ το ςκυρόδεμα, αλλά και θ παςςαλόπθξθ για τθ ςτατικότθτα
των κεμελίων. Οι δφο αίκουςεσ ςυναλλαγισ ςτεγάςτθκαν με διπλό κζλυφοσ,

24

δθμιουργικθκε θμιςφαιρικόσ τροφλοσ από μεταλλικζσ διατομζσ και κάλυψθ των
φατνωμάτων με πλάκεσ μαρμάρου μικροφ πάχουσ, ϊςτε να είναι διαφϊτιςτεσ αλλά
και ςε δεφτερο επίπεδο, ζνασ θμικυλινδρικόσ κόλοσ από οπλιςμζνο ςκυρόδεμα. Ο
τροφλοσ υποβαςτάηεται περιμετρικά από πεςςοφσ και κολόνεσ, που ενϊνονται με
τρίδυμεσ αψίδεσ ςτο φψοσ του α' ορόφου και μονζσ αψίδεσ ςτο φψοσ του β'
ορόφου. Θ ςφνδεςθ του τροφλου με τουσ πεςςοφσ γίνεται μζςω μεγάλων
ςφαιρικϊν τριγϊνων.Θ μορφι του κτιρίου ακολουκεί τα πρότυπα τθσ εποχισ με τθ
δθμιουργία ενόσ ογκϊδουσ κεντρικοφ κορμοφ, που ςτθρίηεται περιμετρικά ςε κίονεσ
και πεςςοφσ, που δεν ζχουν πάντοτε λειτουργικό ςτατικό χαρακτιρα αλλά
διακοςμθτικό ρόλο.

25

Διοικθτικά δικαςτιρια – πρϊθν ΢χολι Δελαςάλ
Σθμαντικό ςτοιχείο τθσ παρουςίασ των Κακολικϊν ςτθν πόλθ αποτελοφςαν τα
ςχολεία τουσ που ζπαιξαν πρωταρχικό ρόλο ςτθν ιςτορία τθσ εκπαίδευςθσ τθσ
Κεςςαλονίκθσ για πάνω από 150 χρόνια, με αδιάλειπτθ παρουςία μζχρι ςιμερα. Θ
Σχολι Δελαςάλ ιδρφκθκε το 1888 από τουσ 5 freres (μζλθ τθσ «Κοινότθτασ των
Αδελφϊν των Χριςτιανικϊν Σχολϊν») που ζφταςαν ςτθ Κεςςαλονίκθ. Αρχθγόσ τουσ
ιταν ο Frère Ολφμπιοσ και τα πρϊτα μακιματα ξεκίνθςαν ςτισ εγκαταςτάςεισ τθσ
Σχολισ Λαηαριςτϊν. Θ Γαλλικι ςχολι αρρζνων «S. J. B. De LaSalle» (γνωςτι ωσ
«ΔΕΛΑΣΑΛ») ι Σχολι των Φρζρθδων είναι από τα πρϊτα ιδιωτικά ςχολεία τθσ
πόλθσ. Λόγω τθσ ακρόασ εγγραφισ μακθτϊν, το 1895 θ Σχολι μεταφζρκθκε ςτθν
οικία Σαρνϊ τθν οποία το Τάγμα αγόραςε μαηί με τα γφρω οικόπεδα τθσ οδοφ
Φράγκων 10 (ςθμερινι διεφκυνςθ Φράγκων 2-4). Εκεί χτίςτθκε θ νζα Σχολι το
1926. Το 1933 μεταςχθματίηεται από γαλλόφωνο εκπαιδευτικό ίδρυμα ςε
Ελλθνογαλλικό Κολζγιο “ΔΕΛΑΣΑΛ” και λειτουργεί από τότε ςφμφωνα με τθν
ιςχφουςα νομοκεςία του Ελλθνικοφ Υπουργείου Ραιδείασ. Με το κολζγιο
ςυςτεγάηεται το 1965 θ τεχνικι Σχολι «Δθμόκριτοσ”, ενϊ το 1968 θ Γαλλικι Σχολι
μεταφζρεται ςε νζεσ εγκαταςτάςεισ ςτο ΢ετηίκι. Τo ακίνθτο αγόραςε το 1999 το
ΤΑ.Χ.ΔΛ.Κ. (Ταμείο Χρθματοδοτιςεωσ Δικαςτικϊν Κτιρίων) προκειμζνου να
καλυφκοφν οι επιτακτικζσ ανάγκεσ ςτζγαςθσ των Διοικθτικϊν Δικαςτθρίων τθσ
πόλθσ και ανακαινίςτθκε υποδειγματικά από τουσ νζουσ ιδιοκτιτεσ.

26

27

Οδόσ Αγίου Μθνά
Είναι θ φυςικι ςυνζχεια τθσ Αγίου Μθνά μετά τθν Ρλατεία Εμπορίου. Στον δρόμο οι
γνωςτοί επιχειρθματίεσ Κφρτςθ και Τουρπάλθ κτίηουν εμπορικά κτίρια και χάνια Το
κτίριο ςτον αρικμό 6 τθσ οδοφ Εδζςςθσ (οδόσ Τασ Χάνι όπωσ λεγόταν τότε) είναι το
περίφθμο Μπενςουςάν Χαν. Μαηί με το διπλανό του κτίριο ςτον αρικμό 4 ζχουν
κτιςτεί πριν το 1917 και επζηθςαν τθσ μεγάλθσ πυρκαγιάσ του 1917 (όπωσ και όλθ θ
περιοχι των Λαδάδικων). Το αξιόλογο με το εν λόγω κτίριο είναι και ότι απζφυγε τισ
επακόλουκεσ κατεδαφίςεισ ςτθν περιοχι όπωσ και τα άλλα κτίρια ςτθν οδό
Εδζςςθσ (Κφρτςθ Χαν – 1910 ςτο νοφμερο 5, Εμνιζτ Χαν-Μζγαρο Νάτςινα – 1896
ςτον αρικμό 3 και το κτίριο ςτον αρικμό 7 που χρονολογείται επίςθσ πριν από το
1917). Το κτίριο ςτθ γωνία με Κατοφνθ (Μζγαρο Λαδζνθ), είναι το νεότερο του
δρόμου, ζχει ανακαινιςτεί πλιρωσ με ςκοπό να λειτουργιςει ςαν ξενοδοχείο και
χρονολογείται από το 1930. Τα κτίρια τθσ οδοφ Εδζςςθσ ςυνκζτουν ζνα από τα
ελάχιςτα αρχιτεκτονικά ςφνολα που ζχουν διατθρθκεί με κτίρια που ςυνδυάηουν
ςτοιχεία μακεδονίτικθσ και νεοκλαςικισ αρχιτεκτονικισ, μοναδικά δείγματα τθσ
αρχιτεκτονικισ του κζντρου τθσ πόλθσ πριν τθν μεγάλθ Ρυρκαγιά του 17.

Το Εβραϊκό Μουςείο Κεςςαλονίκθσ ςτθν Αγ. Μθνά

28

ΠΘΓΕ΢

http://parallaximag.gr/thessaloniki/i-architektoniki-istoria-tou-
fragkomahttp://thessalonikihouses.gr/realestate/content/%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%AC-
%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%AE-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%BF-
%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CF%82-
%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82-
%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-
%CF%86%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%B1%CE%BB%CE%AC-%CF%80%CE%BF%CF%85-

%CF%83%CF%84%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%B5-
%CF%84%CE%B7%CE%BDhttp://korinthiusmaximus.blogspot.gr/2008/12/blog-post_31.html

29

΢ΤΝΕΝΣΕΤΞΗ - ΑΡΦΟΝΣΙΚΑ1

1. Γιατί επιλζξατε να ςπουδάςετε αρχιτεκτονικι;

Τθν απόφαςθ να ςπουδάςω αρχιτεκτονικι τθν πιρα από μικρι ςχετικά θλικία.
Ράντα μου άρεηαν περιςςότερο τα παιχνίδια με τα τουβλάκια, που πρζπει να
καταςκευάςεισ πυργάκια. Το ςχζδιο είναι μια από τισ αγαπθμζνουσ μου αςχολίεσ,
κάτι που με παρότρυνε να ςκεφτϊ πιο ςοβαρά τθν περίπτωςθ τθσ αρχιτεκτονικισ.
Κεωρϊ ςυναρπαςτικό πωσ ζνα κτίριο, ζνα ςυγκρότθμα ι ακόμα και ζνα απλό
πάρκο μπορεί να επθρεάςει όλο το φφοσ μιασ πόλθσ. Ικελα λοιπόν να είμαι μζλοσ
μιασ τζτοιασ επιρροισ.

2.Ποια τάςθ προτιμάτε ςτθν αρχιτεκτονικι; (Μοντζρνο ι παραδοςιακό)

Είναι δφςκολο κεωρϊ να απαντιςει κανείσ αυτι τθν απάντθςθ, μιασ και ζχουμε να
κάνουμε με δφο τελείωσ διαφορετικά φφθ. Θ παραδοςιακι αρχιτεκτονικι είναι κάτι
που κάκε αρχιτζκτονασ πρζπει να τιμάει και να ςζβεται γιατί αποτελεί μζροσ τθσ
ιςτορίασ του. Θ μοντζρνα ωςτόςο αποτελεί το μζλλον, είναι θ αρχιτεκτονικι που κα
βλζπουμε από εδϊ και πζρα να εξελίςςεται και ιδθ ζχει κάνει τεράςτια βιματα.
Κεωρϊ πωσ από εδϊ και ςτο εξισ αυτό που κα βλζπουμε περιςςότερο είναι θ
μοντζρνα και είναι και προτιμότερο λόγω το φφοσ που ακολουκοφν οι περιςςότερεσ
πόλεισ.

3.Σι πιςτεφετε ότι κα βοθκοφςε αυτά τα κτίςματα να διατθρθκοφν;

Τα παραδοςιακά κτίςματα όπωσ ιδθ προανζφερα είναι ζνα από τα βαςικότερα
κεφάλαια τθσ αρχιτεκτονικισ, αποτελοφν τθν ιςτορία και τθν βάςθ πολλϊν
ςφγχρονων κτιςμάτων. Αυτό που κα τα βοθκοφςε να διατθρθκοφν είναι θ ςωςτι
ςυντιρθςι τουσ. Δυςτυχϊσ τθν ςιμερον εποχι ζχουμε αμζτρθτα παλαιά κτίρια τα
οποία κινδυνεφουν να πζςουν τελείωσ. Αυτό που πρζπει να γίνει είναι μια ςωςτι
μελζτθ ενόσ τζτοιου κτίςματοσ και ζπειτα θ ςωςτι ςυντιρθςι του.

4.Πώσ ςυντθροφνται τα παλαιά κτίρια τθσ πόλθσ;

1 Συνζντευξθ από τελειόφοιτθ φοιτιτρια τθσ Αρχιτεκτονικισ Σχολισ Α.Ρ.Κ..
30

Δυςτυχϊσ θ ςυντιρθςθ που γίνεται ςε παλαιά κτίρια είναι ςε πάρα πολφ λίγα, με
αποτζλεςμα πόλεισ να χάνουν το φφοσ των παλαιϊν αυτϊν κτιρίων διότι
καταρρζουν. Υπάρχουν κάποια κτίρια μζςα ςε μια πόλθ, όπωσ π.χ. πολλά αρχοντικά
επί τθσ Βαςιλίςςθσ Πλγασ που ανακθρφττονται διατθρθτζα. Άπαξ ζνα κτίριο πάρει
αυτόν τον όρο δεν επιτρζπονται οποιαδιποτε αλλαγι που κα του αλλάξει τθν
αρχικι του μορφι. Δυςτυχϊσ οι περιςςότερεσ φωτογραφίεσ που ζχουμε από τζτοια
κτίρια είναι αςπρόμαυρεσ με αποτζλεςμα να μθν ξζρουμε βαςικζσ λεπτομζρειεσ για
το κτίριο όπωσ για παράδειγμα τι χρϊμα ιταν. Σε αυτι τθν περίπτωςθ το κτίριο
ςυντθρείται και το φζρνουμε όςο πιο πολφ μποροφμε ςτθν αρχικι του μορφι με
βάςθ τθσ επιρροζσ που ξζρουμε ότι κυριαρχοφςαν τθν εποχι που καταςκευάςτθκε
το κάκε κτίριο.

5.Σο πρόγραμμα Open House τι ςτόχο ζχει;

Το Open House είναι ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ διεκνείσ κεςμοφσ για τθν
ανάδειξθ και προϊκθςθ τθσ αρχιτεκτονικισ. Θ ιδζα ξεκίνθςε από το Λονδίνο το
1992 και μζχρι ςιμερα διαδόκθκε ςε πολλζσ πόλεισ αποκτϊντασ ςυςτθματικοφσ
επιςκζπτεσ και υποςτθρικτζσ. Θ δράςθ Open House προςκαλεί το ευρφ κοινό να
εξερευνιςει και να κατανοιςει τθν αξία τθσ αρχιτεκτονικισ και του δομθμζνου
περιβάλλοντοσ. Κάκε χρόνο για ζνα Σαββατοκφριακο δθμόςια και ιδιωτικά κτίρια
ανοίγουν τισ πόρτεσ τουσ ςτο κοινό δωρεάν και θ πόλθ μετατρζπεται ςε ζνα μεγάλο
μουςείο, με εκκζματα τα ίδια τθσ τα κτίρια και τθν αρχιτεκτονικι τθσ. Στθ
Κεςςαλονίκθ πραγματοποιικθκε φζτοσ για 6θ φορά με μεγάλθ επιτυχία και πολλζσ
ςυμμετοχζσ τόςο ςε επιςκζπτεσ όςο και ςε επιςκζπτεσ.

6.Πώσ μπορεί ζνα παλαιό κτίριο να γίνει λειτουργικό ςτθ ςφγχρονθ εποχι;

Τα παλιά κτίρια ζχουν ζναν πολφ ιδιαίτερο και ξεχωριςτό φφοσ, ζνα φφοσ που μασ
κυμίηει τθν παλιά αρχιτεκτονικι κάκε πόλθσ. Με τθν ςωςτι ςυντιρθςθ και τθν
ςωςτι αξιοποίθςθ μπορεί ζνα παλιό κτίριο να γίνει απόλυτα λειτουργικό. Αν
ςυντθρθκεί ςωςτά, δεν το εμποδίηει τίποτα να γίνει μία κατοικία ι ακόμα να
χρθςιμοποιθκεί ςαν δθμόςια υπθρεςία. Στο κζντρο τθσ Κεςςαλονίκθσ μάλιςτα δεν
υπάρχει πλζον χϊροσ για καινοφργια δόμθςθ. Ζτςι αξιοποιϊντασ όλα τα παλιά
κτίρια του κζντρου που είναι και πολλά μπορείσ να ςτεγάςεισ τισ περιςςότερεσ
υπθρεςίεσ να γίνουν γραφεία ι ακόμα και παλιά αρχοντικά να γίνουν μουςεία.

Εργαςία από τισ μακιτριεσ: Αναςταςίου Φωτεινι, Βαςιλεία Βλζτςθ, Ακθνά
Κοφλαλθ, Πλγα Μαχαιροποφλου.

31

Θέατρο

32

ΣΟ ΙΣΑΛΙΚΟ ΘΕΑΣΡΟ

Το ιταλικό κζατρο προζρχεται από τισ λαϊκζσ αγροτικζσ τελετζσ και τα παιχνίδια. Τον
5ο και 6ο αιϊνα θ Κακολικι Εκκλθςία καταδιϊκοντασ τα ειδωλολατρικά κεάματα,
κατζςτρεψε τα λείψανα του κλαςικοφ κεάτρου τθσ Λταλίασ. Τα πρϊτα δείγματα
επαγγελματικισ κεατρικισ τζχνθσ εμφανίηονται ςτισ ιταλικζσ πόλεισ από τον 9ο και
10ο αιϊνα με παραςτάςεισ μίμων ενϊ κεατρικά ςτοιχεία βρίςκονται επίςθσ ςτα
παιχνίδια του καρναβαλιοφ του Σροβετίντε. Τα καρναβάλια τθσ Βενετίασ
φθμίςτθκαν αργότερα, από το 13ο ωσ το 15ο αιϊνα όταν μετατράπθκαν ςε γιορτζσ
ολόκλθρθσ τθσ πόλθσ.

Θ εκκλθςία καταπολεμϊντασ το λαϊκό κζατρο, χρθςιμοποίθςε ταυτόχρονα κεατρικά
μζςα ςτθν προςπάκεια τθσ να δθμιουργιςει κεάματα με κρθςκευτικό περιεχόμενο
λειτουργικά δράματα και κεατρικά ζργα μυςτθρίων. Το 14ο αιϊνα δθμοφιλισ
μορφι κρθςκευτικισ παράςταςθσ είναι τα Λάουντι (εγκϊμια), με κζματα παρμζνα
κυρίωσ από τα Ευαγγζλια. Θ επίδραςθ του λαϊκοφ κεάτρου ειςχϊρθςε ακόμα και ςε
αυτζσ τισ τελετουργικζσ παραςτάςεισ με κοςμικά και καμιά φορά κωμικά και
ςατιρικά μοτίβα. Τα κρθςκευτκά μυςτιρια διατθρικθκαν ςαν το κυριότερο είδοσ
κεατρικισ παράςταςθσ μζχρι το 15ο αιϊνα όταν το χριςτιανικό τουσ περιεχόμενο
υποχϊρθςε μπροςτά ςτο μυκολογικό και ζγιναν ςτθν ουςία κοςμικά. Το ζμμετρο
κεατρικό ζργο του Ρολιτιανοφ «Ο Μφκοσ του Ορφζα» είναι το πρϊτο παράδειγμα
αναγεννθςιακοφ κοςμικοφ δράματοσ ςτα ιταλικά και γράφτθκε ςτθ μορφι
μυςτθρίου.

Θ ανάπτυξθ μιασ νζασ κεατρικισ κουλτοφρασ άρχιςε ςτθν Λταλία κατά τθν
Αναγζννθςθ. Τθν περίοδο τθσ Αναγζννθςθσ το ενδιαφζρον για το κζατρο είναι
μεγάλο, αλλά παρά το γεγονόσ αυτό, οι παραςτάςεισ γίνονται ςτθν αυλι και ςτισ
ακαδθμίεσ και ςε ιδιαίτερεσ περιςτάςεισ. Ρολλζσ από τισ πρϊτεσ παραςτάςεισ
ςτινονται ςε ανοιχτό χϊρο, ςτισ αυλζσ ι ςτουσ κιπουσ, αλλά κατά τθ διάρκεια του
16ου αιϊνα χαρακτθριςτικόσ τόποσ αναπαράςταςθσ κεαμάτων είναι θ αίκουςα των
δεξιϊςεων/ςυμποςίων και άλλα ανάλογα μζρθ. Στισ αρχζσ του 16ου αιϊνα
δθμιουργικθκε από ςυγγραφείσ όπωσ οι Αριόςτο, Μακιαβζλλι, Αρετίνο, Μπροφνο
και Μπιμπιζνα θ κομμζντιαεροφντιτα (κωμωδία τθσ μάκθςθσ) με θκοποιοφσ
εραςιτζχνεσ ςπουδαςτζσ ι αυλικοφσ. Οι Τριςςίνο και ΢ουτςελλάι δθμιοφργθςαν τθν
ιταλικι τραγωδία και μιμικθκαν τα ελλθνικά πρότυπα. Χαρακτθριςτικό είδοσ του
ιταλικοφ κεάτρου του 16ου αιϊνα είναι θ «τραγωδία τθσ φρίκθσ» που μοιάηει με τα
ζργα του Σενζκα.

Σπουδαία κζςθ ςτο ρεπερτόριο των αυλικϊν κεάτρων είχε ζνα ςτυλιηαριςμζνο
ποιμενικό κεατρικό είδοσ το «παςτοράλ». Χαρακτθριςτικά ζργα του είδουσ αυτοφ
δθμιουργικθκαν από τουσ Ταςςο και Γκουαρίνι.

Το πιο λαμπρό φαινόμενο τθσ Αναγγζνθςθσ ςτο κζατρο αποτελεί θ κομμζντια ντελ’
άρτε (κωμωδία με μάςκεσ), που προζρχεται από τθν επίδραςθ διάφορων μορφϊν

33

λαϊκοφ κεάτρου, ςυγγενϊν με τισ φάρςεσ που παρουςιάηονταν ςτισ δθμόςιεσ
πλατείεσ. Θ κομμζντια ντελ’ άρτε εμφανίςτθκε το 16ο αιϊνα. Κυριότερο ςτοιχεία
που διαχωρίηει τθν κόμμεντια ντελ’ άρτε από όλα τα είδθ κεάτρου είναι ο
αυτοςχεδιαςμόσ πάνω ςτθ ςκθνι. Ρροικιςμζνοι με ςυμβατικά χαρακτθριςτικά, οι
χαρακτιρεσ-μάςκεσ, που δθμιουργοφν οι θκοποιοί, περνοφν από τθ μια υπόκεςθ
ςτθν άλλθ, αλλάηοντασ μόνο ςτισ λεπτομζρειεσ. Με εξαίρεςθ του λυρικοφσ
χαρακτιρεσ των ερωτευμζνων, οι υπόλοιποι μιλοφν τισ λαϊκζσ διαλζκτουσ ανάλογα
με τον ιρωα που παρίςταναν και οι θκοποιοί παίηουν με μάςκεσ. Αποδίδονταν ζτςι
τα ιδιϊματα των Λταλϊν ςε κάκε περιοχι τθσ χϊρασ.

Θ ςτροφι των Λταλϊν ουμανιςτϊν προσ τθν αρχαιότθτα ζδωςε ϊκθςθ ςτθν
ανάπτυξθ τθσ κεωρίασ του δράματοσ. Οι Λταλοί κεωρθτικοί του δράματοσ (όπωσ οι
Τριςςίνο και Καςτελβζτρο) επεξεργάςτθκαν ζνα ςφνολο δραματουργικϊν κανόνων,
που όριηε τον απόλυτο διαχωριςμό τθσ τραγωδίασ από τθν κωμωδία. Οι κανόνεσ
που κακιζρωςαν οι Λταλοί κεωρθτικοί επθρζαςαν ςτθ διαμόρφωςθ τθσ αιςκθτικισ
του κλαςικιςμοφ ςτθ Γαλλία του 16ου και 17ου αιϊνα.

Νζο ςτάδιο ανάπτυξθσ του εκνικοφ κεάτρου αποτζλεςε θ μεταρρφκμιςθ του
δραματουργοφ Γκολντόνι, που δθμιοφργθςε τθν κωμωδία τθσ κακθμερινισ ηωισ, θ
οποία παρουςίαςε εξατομικευμζνουσ χαρακτιρεσ, ξεκόβοντασ ζτςι από τισ
παραδοςιακζσ μάςκεσ και τον αυτοςχεδιαςμό. Εργάςτθκε ςτθ Βενετία και
αφιζρωςε μεγάλο μζροσ τθσ προςοχισ του ςτθν εκπαίδευςθ των θκοποιϊν
μεταδίδοντασ τουσ τθν αντίλθψθ των κεατρικϊν κακθκόντων του Διαφωτιςμοφ. Θ
κεατρικι μεταρρφκμιςθ που πραγματοποιικθκε του ζδωςε τον τίτλο του «πατζρα»
τθσ ιταλικισ κωμωδίασ. Στο ζργο του αναλφονται όλεσ οι κοινωνικζσ τάξεισ και
εξετάηεται κάκε λεπτομζρεια τθσ ηωισ εκείνθσ τθσ περιόδου. Οι ανκρϊπινοι τφποι
αποδίδονται με εκπλθκτικι αυκεντικότθτα.

Σε αντίκεςθ με τθν κωμωδία από τθν κακθμερινι ηωι του Γκολντόνι, ο
δραματουργόσ Γκότςι προςπάκθςε να αναγεννιςει το κεατρικό εκείνο είδοσ που
χρθςιμοποιεί κζματα από παραμφκια, ςυνδυάηοντασ το με τον αυτοςχεδιαςμό και
το μπουφφόνικο ςτοιχείο των μαςκοφορεμζνων χαρακτιρων τθσ κομμζντια ντελ’
άρτε. Δθμιοφργθςε ζτςι το είδοσ των κεατρικϊν παραμυκιϊν (fiabe), που
ανεβάςτθκαν για πρϊτθ φορά ςτο κζατρο «Σαν Σαμουζλε» μεταξφ 1761 και 1765.

Το ιταλικό κζατρο του 18ου αιϊνα χαρακτθρίηεται από μεγάλθ ποικιλία. Κυριότερα
κεατρικά κζντρα γίνονται θ ΢ϊμθ και θ Βενετία, πλικοσ δραματικοί κίαςοι δίνουν
παραςτάςεισ ςε ειδικά κτίρια, κτιςμζνα για παραςτάςεισ όπερασ, ςτο Μιλάνο, τθ
Νεάπολθ, τθ Φλωρεντία, τθ Γζνουα και άλλεσ πόλεισ όπωσ και ςτα ςπίτια
αριςτοκρατϊν και πλοφςιων εμπόρων.

34

Εκτόσ από το λόγιο κζατρο, μεγάλθ δθμοτικότθτα παρουςιάηουν γιορτζσ και
καρναβάλια κακϊσ και κεατρικά είδθ όπωσ το κουκλοκζατρο, παραςτάςεισ
ακροβατϊν, ςχοινοβατϊν κλπ.
Τα επαναςτατικά γεγονότα του τζλουσ του 18ου αιϊνα ζςτρεψαν το ενδιαφζρον
προσ το είδοσ τθσ θρωικισ τραγωδίασ. Το κζατρο πζραςε από μια περίοδο που
χαρακτθρίηεται από το ανζβαςμα ελευκερόφιλων τραγωδιϊν του Βολταίρου και
γενικότερα μια δοκιμαςτικι ςτροφι προσ τθν τραγωδία θ οποία αν και από
λογοτεχνικι άποψθ ιταν

ΣΟ ΕΛΙ΢ΑΒΕΣΙΑΝΟ ΘΕΑΣΡΟ

Με τον όρο ελιςαβετιανό κζατρο αναφερόμαςτε ςτο κζατρο που αναπτφχκθκε
ςτθν Αγγλία κατά τθν περίοδο τθσ Αγγλικισ Αναγζννθςθσ, από το 1562 ζωσ το 1642,
ζτοσ κατά το οποίο το αγγλικό κοινοβοφλιο απαγόρευςε κάκε κεατρικό ζργο.
Μολονότι το αγγλικό αναγεννθςιακό κζατρο ςυμπεριλαμβάνει πζραν τθσ
ελιςαβετιανισ και άλλεσ δφο περιόδουσ (Jacobian 1603-1625 καιCaroline 1625-
1642), ο όροσ ελιςαβετιανό κζατρο ζχει γενικευτεί και, αντί να ανταποκρίνεται μόνο
ςτα ζτθ 1562-1603, χρθςιμοποιείται ςυνικωσ ςτθν ιςτορία κεάτρου προκειμζνου
να επικαλφψει όλθ τθν περίοδο τθσ αγγλικισ αναγζννθςθσ.
Το 1561 ςθματοδότθςε τθν χρονιά κατά τθν οποία εμφανίςτθκε το πρϊτο κεατρικό
ζργο που χρθςιμοποίθςε τον ςτίχο που αργότερα κα εκμεταλλευόταν ςτα ζργα του
ο Μάρλοου και ο ΢αίξπθρ: ζμμετρο λόγο, χωρίσ ομοιοκαταλθξία, που ζκανε χριςθ
κυρίωσ του ιαμβιακοφ πεντάμετρου.

35

Τα πρϊτα χρόνια του ελιςαβετιανοφ κεάτρου, τα κεάματα είχαν ζναν ομοιογενι
χαρακτιρα: οι ίδιοι κίαςοι παρουςίαηαν τα ίδια ζργα ςτθν Αυλι και τουσ
αριςτοκράτεσ, κακϊσ επίςθσ ςτα διμοςια κζατρα και τον απλό λαό. Στθν ςυνζχεια
όμωσ, οι ςυγγραφείσ άρχιςαν να επικεντρϊνονται ςε ζργα γραμμζνα περιςςότερο
για τισ ανϊτερεσ τάξεισ και τα ιδιωτικά κζατρα που χτίςτθκαν αργότερα και τα
δθμόςια κζατρα, που δεν είχαν πια να παρουςιάςουν φρζςκα ζργα, ανζβαηαν
κυρίωσ παλαιότερεσ εποχζσ.Ενϊ ςτθν κομζντια ντελ άρτε και το εκκλθςιαςτικό
δράμα, προγόνουσ του αγγλικοφ αναγεννθςιακοφ κεάτρου, δεν ςϊηονται πολλά
ονόματα μεμονωμζνων ςυγγραφζων, ςτο ελιςαβετιανό κζατρο αρχίηουν να
εμφανίηονται ςυγγραφείσ που παράγουν ζργο αντάξιο να ςφραγίςει μια ολόκλθρθ
εποχι. Διόλου τυχαίωσ, πολλοί είναι αυτοί που ταυτίηουν το ελιςαβετιανό κεάτρο
με τον Σαίξπθρ.

Οι περιςςότεροι κεατρικοί ςυγγραφείσ προζρχονταν από τα μεςαία ςτρϊματα και
δεν ταιριάηουν ακριβϊσ ςτθν εικόνα του λόγιου ι του διανοοφμενου, όπωσ τθν
ζχουμε ςιμερα ςτο μυαλό μασ, παρά το γεγονόσ ότι κάποιοι εξ αυτϊν ςποφδαςαν
είτε ςτο Cambridge είτε ςτθν Οξφόρδθ. Χαρακτθριςτικό είναι το παράδειγμα
του Κρίςτοφερ Μάρλοου, που ςκοτϊκθκε ςε ζναν καβγά ςε ταβζρνα, και του Μπεν
Σηόνςον που ςκότωςε ζναν θκοποιό ςε μονομαχία. Ασ μθν ξεχνάμε εξάλλου πωσ ο
Σαίξπθρ και ο Μπεν Τηόνςον ιταν θκοποιοί, που γνϊριηαν τθν τζχνθ του κεάτρου
από τθν πρακτικι τθσ πλευρά, δίχωσ να τθν ζχουν ςπουδάςει ι μελετιςει
ακαδθμαϊκά.

36

Το επάγγελμα του κεατρικοφ ςυγγραφζα ιταν κακοπλθρωμζνο. Αν και οι
ςυγγραφείσ ελάμβαναν μικρά τακτικά ποςά κατά τθν διάρκεια τθσ εργαςίασ τουσ
πριν τθν παράδοςθ του ζργου, -που αποτελοφςε πάντοτε παραγγελία ενόσ κιάςου-,
μετά τθν ολοκλιρωςθ του ζργου λάμβαναν ζνα ποςό μόνο ςτθν πρεμιζρα. Τα
πνευματικά δικαιϊματα πια ανικαν ςτον κίαςο που είχε παραγγείλει το ζργο και ο
ςυγγραφζασ δεν μποροφςε να εγείρει επιπλζον οικονομικζσ ι άλλου είδουσ
αξιϊςεισ. Συχνό ιταν το φαινόμενο τθσ ςυνεργαςίασ ςυγγραφζων για τθν
παραγωγι ενόσ ζργου, γεγονόσ που μείωνε μεν τα ζςοδα, αλλά αφξανε τθν
παραγωγικότθτα. Ελάχιςτα ιταν τα ζργα αυτισ τθσ περιόδου που τυπϊκθκαν.
Σαν είδοσ τθν περίοδο αυτιν αναπτφχκθκαν κωμωδίεσ, κακϊσ επίςθσ και τραγωδίεσ
(ςτο κάπωσ επιτθδευμζνο ςτυλ του μπαρόκ), ενϊ οι ιςτορικζσ εξελίξεισ ςε μία χϊρα
που ζπεςε πολλζσ φορζσ κφμα τθσ πολιτικισ φιλοδοξίασ ευγενϊν και γνϊριςε
πολζμουσ και αιματοχυςία ςτο όνομα τθσ διεκδίκθςθσ τθσ εξουςίασ και τθσ
διαδοχισ του κρόνου, ενζπνευςε πολλά ιςτορικά δράματα.

Το επάγγελμα του θκοποιοφ παρζμενε, (όπωσ και ςτθν αρχαία Ελλάδα),
αποκλειςτικά αντρικό προνόμιο, με αγόρια που περνοφςαν ειδικι εκπαίδευςθ ςτθν

37

κίνθςθ και ςτθν χριςθ τθσ φωνισ τουσ, προκειμζνου να ερμθνεφουν με επιτυχία
τουσ γυναικείουσ ρόλουσ.

Οι κίαςοι που ανζβαηαν τα ζργα ςυνικωσ βρίςκονταν υπό τθν προςταςία κάποιου
πλοφςιου χορθγοφ, που λειτουργοφςε ωσ προςτάτθσ και ςυχνά τροφοδοτοφςε και
τα βεςτιάρια των κιάςων με πλοφςια και φανταςμαγορικά κοςτοφμια από τθν
προςωπικι του ςυλλογι. Οι διαφορετικοί κίαςοι είχαν και διαφορετικοφσ
εςωτερικοφσ κανονιςμοφσ και ςυνικωσ το ανεβάςμα ενόσ ζργου δεν διαρκοφςε
πολ, κακϊσ είχαν ζνα γοργά εναλλαςςόμενο ρεπερτόριο. Στον κίαςο που ανικε ο
Σαίξπθρ, οι θκοποιοί παριγαγαν τα δικά τουσ κείμενα, είχαν τα δικά τουσ ςκθνικά
και κοςτοφμια και μάλιςτα διζκεταν και λίγεσ μετοχζσ τθσ επιχείρθςθσ, γεγονόσ που
τουσ απζφερε και μικρό μερίδιο των κερδϊν. Αυτι θ οργάνωςθ κυμίηει λιγάκι τον
τρόπο λειτουργίασ των κιάςων τθσ κομζντια ντελ άρτε, μόνο που ο Σαίξπθρ και οι
άλλοι αγγλικοί κίαςοι τθσ εποχισ, είχαν δικι τουσ, μόνιμθ κεατρικι ςτζγθ, ςε
αντίκεςθ με τουσ περιοδεφοντεσ κιάςουσ τθσ κομζντια.

Το πρϊτο μόνιμο κζατρο ςτο Λονδίνο χτίςτθκε το 1576 από τον Σηζθμσ
Μπαρμπζθτη και ονομάςτθκε «Το Κζατρο» (The Theatre). Κακϊσ ο Λόρδοσ του
Λονδίνου ιταν αντίκετοσ με τθν καταςκευι του κεάτρου, χτίςτθκε ζξω από τα τότε
όρια τθσ πόλθσ. Θ επιτυχία που γνϊριςε οδιγθςε ςτθν δθμιουργία και άλλων
παρόμοιων κεάτρων, όπωσ είναι το «Rose», το «Swan» και φυςικά το «Globe», που
είναι το πιο γνωςτό απ’ όλα τα ελιςαβετιανά κζατρο και είναι αυτό ςτο οποίο
παρουςιάςτθκαν πολλά από τα ζργα του Σαίξπθρ.

Δυςτυχϊσ, δεν ζχει διαςωκεί κανζνα κζατρο τθσ εποχισ εκείνθσ, (το ςθμερινό
Globe Theatre χτίςτθκε μεταγενζςτερα) κι ζτςι, οι περιςςότερεσ πλθροφορίεσ που
ζχουμε για τθν αρχιτεκτονικι τουσ δεν είναι απολφτωσ διαςταυρωμζνεσ. Ιταν
κζατρα ανοιχτά, ξφλινα ςε μεγάλο βακμό και, ςφμφωνα με διάφορεσ πθγζσ, ςτα
κφρια χαρακτθριςτικά τουσ ανικουν θ υπερυψωμζνθ πλατφόρμα-ςκθνι, με ζναν
χϊρο μπροςτά για όρκιουσ κεατζσ, κακϊσ επίςθσ και δφο ι τρεισ γαλαρίεσ με
πάγκουσ ι ςκαμνιά για κακιμενουσ κεατζσ. Ράνω ςτθν πλατφόρμα υπιρχε ζνασ
τοίχοσ ςτον οποίον ςτθριηόταν θ γαλαρία των θκοποιϊν και των μουςικϊν. Το όλο
καταςκεφαςμα κφμιηε λιγάκι αυλι πανδοχείου όςον αφορά ςτθν τοποκζτθςθ του

38

κοινοφ, ενϊ θ ςκθνι ζμοιαηε επθρεαςμζνθ αρχιτεκτονικά από τα πρότυπα του
Ευρωπαϊκοφ, κλαςικοφ κεάτρου. Εικάηεται ότι τα κζατρα εξζπεμπαν ζναν αζρα
πολυτζλειασ και υπάρχουν περιγραφζσ για ξφλινεσ κολϊνεσ, που φιλοτεχνικθκαν
ζτςι ϊςτε να προςομοιάηουν ςε μάρμαρο.

Οι ςθμαντικότεροι ςυγγραφείσ αυτισ τθσ περιόδου, που τθν ςφράγιςαν με ζργα
που τθν υπερβαίνουν, είναι ο Κρίςτοφερ Μάρλοου, ο Μπεν Τηόνςον και φυςικά ο
Γουίλλιαμ Σαίξπθρ.
Βικιπαίδεια: https://www.mytheatro.gr/elisavetiano-theatro/

ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΙΣΑΒΕΤΙΑΝΟ ΘΕΑΤΡΟ

Θ Λταλία με τθν Κομμζντια ντελ ϋΑρτε πρόςφερε ςτθ ςφγχρονθ Ευρϊπθ τουσ
πρϊτουσ κακαρά επαγγελματίεσ θκοποιοφσ ςε οργανωμζνουσ κιάςουσ, ενϊ
παράλλθλα με το ζργο των Αναγεννθςιακϊν αρχιτεκτόνων, προετοίμαςε το δρόμο
για τθν εμφάνιςθ του με το ηωγραφιςτό ςκθνικό και το αψιδωτό προςκινιο. Θ
Αγγλία όμωσ διεκδικεί τον τίτλο τθσ πατρίδασ του πρϊτου ςφγχρονου ςυγγραφζα
που μπορεί να ςυγκρικεί με τουσ δαςκάλουσ του Αρχαίου Ελλθνικοφ Δράματοσ, του
William Shakespeare (1564-1616).
Το πιο φθμιςμζνο Ελιςαβετιανό κζατρο ιταν το Globe, που χτίςτθκε από τουσ γιουσ
Burbage ςτθ νότια όχκθ του ποταμοφ Τάμεςθ το 1599. Εκεί παίχτθκαν τα
περιςςότερα ζργα του Σαίξπθρ.

39

Οι κίαςοι που εμφανίηονταν ςτα Ελιςαβετιανά κζατρα βρίςκονταν όλοι κάτω από
τθν προςταςία κάποιου ευγενι. Το 1594 ο Σαίξπθρ εμφανίηεται ςτθ κεατρικι
ομάδα Lord Champerlain’s men (κίαςοσ του Λόρδου Αρχικαλαμθπόλου), θ οποία
χρθματοδοτείται από το Λόρδο Champerlain.

Στο κίαςο οι θκοποιοί διζκεταν δικι τουσ κεατρικι ςτζγθ, δικά τουσ κείμενα για το
υποβολείο, δικά τουσ κοςτοφμια και ςκθνικά αντικείμενα και ο κακζνασ τουσ είχε
μετοχζσ ςτθν επιχείρθςθ, διατθρϊντασ ζτςι το δικαίωμα για ζνα μζροσ των κερδϊν.

Στθν Ελιςαβετιανι Αγγλία δεν υπιρχαν γυναίκεσ θκοποιοί. Τουσ ρόλουσ των
κοριτςιϊν τουσ υποδφονταν νεαρά αγόρια.

Οι θκοποιοί ζπρεπε να είναι ταυτόχρονα και χορευτζσ, τραγουδιςτζσ ι και
οργανοπαίχτεσ. Οι κλόουν και οι τρελοί που ζκαναν τθν εμφάνιςθ τουσ ςε πολλά
Ελιςαβετιανά ζργα είχαν τθ ςυνικεια, όπωσ και οι Zanni τθσ Commedia dell’ Arte να
αυτοςχεδιάηουν.

Τα κεατρικά κείμενα κεωροφνταν πολφτιμα αντικείμενα και διατθροφνταν ςε
χειρόγραφα και φυλάγονταν από το κίαςο που τα είχε ςτθν κατοχι του.

Είναι αλθκινι τφχθ ότι τα ζργα του Ουίλλιαμ Σαίξπθρ τυπϊκθκαν, γιατί κανζνα από
τα χειρόγραφα του δεν επζηθςε και, παρά τθν παγκόςμια αναγνϊριςθ του, πολφ
λίγεσ πλθροφορίεσ ζχουμε γι’ αυτόν.

- William Shakespeare (1564-1616)

ϋΕργα του:

Κωμωδίεσ – «Τρικυμία», «Δφο άρχοντεσ από τθ Βερόνα», «ϋΟνειρο κερινισ νυκτόσ»,
«Το θμζρωμα τθσ ςτρίγκλασ», «Δωδζκατθ νφκτα» κλπ.

Λςτορικά ζργα - «΢ιχάρδοσ ο Βϋ», «Ερρίκοσ ο Δϋ» (Α και Β μζροσ), «΢ιχάρδοσ ο Γϋ»
κλπ.

Τραγωδίεσ – «Τίτοσ Ανδρόνικοσ», «΢ωμαίοσ και Λουλιζτα», «Μάκβεκ», «ϋΑμλετ»,
«Βαςιλιάσ Λθρ», «Οκζλλοσ» κλπ.

ϋΑλλοι γνωςτοί κεατρικοί ςυγγραφείσ τθσ Ελιςαβετιανισ περιόδου είναι:

- Christopher Marlow (1564-1593)

ϋΕργα του: «Ντόκτορ Φάουςτ» (κεατρικι εκδοχι), «Ο Εβραίοσ τθσ Μάλτασ»

- Ben Jonson (1572-1637)
40

ϋΕργα του: «Ο κακζνασ με τθ διάκεςθ του», «Ο Αλχθμιςτισ»
Μετά τθν εποχι του Σαίξπθρ, το Αγγλικό κζατρο αρχίηει να παρακμάηει.
Πταν ξζςπαςε ο εμφφλιοσ πόλεμοσ τα κζατρα ςφραγίςτθκαν, το παίξιμο
απαγορεφτθκε και οι θκοποιοί διαλφκθκαν.
Το κζατρο ξανάρχιςε τισ δραςτθριότθτεσ του το 1660, μετά από 18 χρόνια ςιγισ. Θ
Αγγλικι κεατρικι παράδοςθ ζκανε ζνα μεγάλο χρονικό διάςτθμα για να ςυνζλκει
από το ςοκ αυτό.

ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΕ΢ ΣΟΤ ΘΕΑΣΡΟΤ «GLOBE»

41

Exterior of the modern reproduction of the Globe.
42

Interior of the modern reconstruction

http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/Themata/theatro/index.html
43

ΣΟ ΘΕΑΣΡΟ ΢ΣΘ ΓΑΛΛΙΑ

Κατά τον 17ο αιϊνα το κζατρο άνκθςε ωσ κζαμα ςε όλθ τθν Ευρϊπθ αλλά και ωσ
δραματουργία (γραπτά κείμενα). Θ διχοτόμθςθ του κζατρου ςε λόγιο με ιρωεσ
κλαςικισ μυκολογίασ ςε γλϊςςα ουμανιςμοφ ι κρθςκευτικοφ κθρφγματοσ
(λατινικά) και ςε λαϊκό με τα είδθ τθσ φάρςασ, τθσ αλλθγορικισ θκολογίασ και το
ζντονο δραματικό ςτοιχείο (επικρατοφςα μζχρι τα μζςα του 16ου αιϊνα)
ξεπερνιζται κατά τον 17ο αιϊνα, όπου ζχουμε δείγματα νεότερθσ κεατρικισ
λογοτεχνίασ ςε εκνικζσ γλϊςςεσ. Βριςκόμαςτε ςτθν εποχι τθσ αναπαράςταςθσ, του
ιςπανικοφ μπαρόκ, του γαλλικοφ κλαςικιςμοφ και τθσ διαμάχθσ των ιδεϊν. Το
κζατρο ωσ μζςο διαπαιδαγϊγθςθσ ενδιαφζρει άμεςα τα νζα κζντρα εξουςίασ και
παιδείασ που ςχετίηονται με τισ μοναρχικζσ αυλζσ και τισ πόλεισ. Το κζατρο τον 17ο
αιϊνα εμφανίηεται ωσ αντικετικό ςϊμα ( βλ. κζατρο με κανόνεσ του γαλλικοφ
κλαςικιςμοφ και ιςπανικό κζατρο που παραβαίνει του κανόνεσ) με ανομοιογενι
εξάπλωςθ και άνκθςθ (κυρίαρχο λογοτεχνικό είδοσ ςτθν Λςπανία, Γαλλία και Αγγλία
vs. Σταςιμότθτα ςτθν Λταλία, ςε αντίκεςθ με τθν άνκθςι του κατά τον 16ο αιϊνα με
τθν Κομζντια). Το ριγμα ςτο κεατρικό χϊρο οριοκετείται ςτθν αναηιτθςθ από τθ
μια κανόνασ και ευρυκμίασ (Γαλλία) και ςτθ ροπι από τθν άλλθ προσ το ακανόνιςτο
(Λςπανία με τθν ανοικτι, ευζλικτθ τεχνοτροπία τθσ νζασ ιςπανικισ κωμωδίασ,
Σαίξπθρ).

ΚΛΑΣΟΛ, ΘΚΟΡΟΛΟΛ, ΚΕΑΤ΢Α ΚΑΛ ΚΕΑΜΑΤΑ ΣΤΘ ΓΑΛΛΛΑ ΤΟΥ 17ΟΥ ΑΛΩΝΑ

Ο αρικμόσ των κιάςων που περιόδευαν ςτθ γαλλικι επαρχία το διάςτθμα 1600-
1700 είναι περίπου 400. Καμία ομάδα δεν μποροφςε να εγκαταςτακεί μόνιμα ςτο
Ραρίςι, χωρίσ τθν άδεια του βαςιλιά και κανζνασ κίαςοσ δεν πιρε ζγκριςθ μζχρι το
1629. Οι θκοποιοί ςυνδζονταν με τουσ κιάςουσ με ςυμβόλαια διάρκειασ 2 ι 3
χρόνων και οι κίαςοι είχαν οργανωκεί ςφμφωνα μ’ ζνα ςφςτθμα μεικτισ
ςυμμετοχισ, όπου μοιράηονταν τα κζρδθ μετά από κάκε παράςταςθ. Ο αρχθγόσ του
κιάςου ζπαιρνε 2 μερίδια και ςυχνά ςτουσ λιγότερο ςθμαντικοφσ θκοποιοφσ ζδιναν
λιγότερο από ζνα πλιρεσ μερίδιο. Οι κίαςοι αποτελοφνταν από 8 μζχρι 12 μζλθ και
το 1607 ειςιχκθςαν για πρϊτθ φορά και οι γυναίκεσ-θκοποιοί, μολονότι πολλοί
κωμικοί ρόλοι παίηονταν ακόμθ από άντρεσ. Τα καλλιτεχνικά ονόματα των
θκοποιϊν και θ φάρςα Ραρά τισ προςπάκειεσ του Βαλλεράν και του Αρντί, θ φάρςα

44

εξακολοφκθςε να αποτελεί το πιο δθμοφιλζσ κεατρικό είδοσ. Στο διάςτθμα 1610-
1630 οι πιο γνωςτοί θκοποιοί ςυνδζονταν ακόμθ με τισ μάςκεσ τθσ φάρςασ:
Turlupin, Gaultier-Garguille, Gros-Guillaume. Ο Τουρλουπζν, τον οποίο ζπαιηε ο
Henri Le Grand (1587-1637) και ο οποίοσ χρθςιμοποιοφςε το όνομα Belleville ςτουσ
ςοβαροφσ ρόλουσ, ιταν ζνα συπθρζτθσ παρόμοιοσ με τον Μπριγκζλλα τθσ Κομζντια
Ο Γκωλτιζ-Γκαργκοφιγ, τον οποίο ζπαιηε ο Hugues Guérou (1573-1633) και ο οποίοσ
λεγόταν Fléchelles ςτουσ ςοβαροφσ ρόλουσ, ιταν αδφνατοσ και νευρικόσ, και
μποροφςε να κινείται και να ςυςπάται ςαν μαριονζτα. Ο Γκρο-Γκιγιϊμ, τον οποίο
ζπαιηε ο Rober Guérin (? – 1634) και ο οποίοσ χρθςιμοποιοφςε το όνομα La Fleur
ςτουσ ςοβαροφσ ρόλουσ, είχε χλομό πρόςωπο και παχφ ςϊμα, το οποίο
προβάλλονταν χάρθ ςε μια ηϊνθ, που του τφλιγε εντελϊσ τθν κοιλιά. Οι θκοποιοί
αυτοί ζπαιηαν πάντα τον ίδιο ρόλο με τα ίδια κοςτοφμια και το ίδιο μακιγιάη,
πράγμα που δείχνει πόςο ςυγγενικι ιταν θ γαλλικι κωμωδία με τθν ιταλικι
Κομζντια. Αργότερα οι ερμθνευτζσ των τριϊν αυτϊν κωμικϊν ρόλων αποτζλεςαν
τουσ βαςικοφσ θκοποιοφσ του Hôtel de Bourgogne και ςυνζβαλαν ςτθ δθμιουργία
ενόσ ευρζωσ και ενκουςιϊδουσ κεατρικοφ κοινοφ.

Στισ αρχζσ του 17ου αιϊνα ο χϊροσ ςτον οποίο δίνονταν ςυνικωσ οι παραςτάςεισ
ςτο Ραρίςι ιταν το Hôtel de Bourgogne, το μοναδικό ςτακερό κζατρο ςτθν
πρωτεφουςα, το οποίο μάλιςτα χρθςιμοποιικθκε μζχρι το 1783. Θ πλατεία ι
parterre δεν είχε καρζκλεσ αλλά μόνο ζναν μακρφ πάγκο κατά μικοσ των τοίχων.
Στισ 3 πλευρζσ του υπιρχαν 2-3 ςειρζσ με εξϊςτεσ. Θ ςκθνι ιταν υπερυψωμζνθ ςε
ςχζςθ με τθν πλατεία, περίπου 2 μζτρα και μολονότι δεν είχε το τόξο του
προςκθνίου, οι πλευρικοί εξϊςτεσ φτάνοντασ ωσ τισ άκρεσ τθσ, ςχθμάτιηαν ζνα
είδοσ κορνίηασ. Πποιοσ δεν μποροφςε να παίξει ςτο εν λόγω κζατρο πλθρϊνοντασ
το απαιτοφμενο ποςόν ςτθν Αδελφότθτα, χρθςιμοποιοφςε εν γζνει μια αίκουςα για
το jeu de paume, ζνα από τα πιο διαδεδομζνα παιχνίδια ςτθν Ευρϊπθ (είδοσ
μπόουλινκ). Το 17ο αιϊνα υπιρχαν γφρω ςτισ 1800 τζτοιεσ αίκουςεσ ςτο Ραρίςι, οι
οποίεσ πολφ εφκολα μετατρζπονταν ςε κεατρικζσ αίκουςεσ, λόγω του ελεφκερου
χϊρου που είχαν ςτθ μζςθ για το παιχνίδι. Οι κεατρικζσ παραςτάςεισ παίηονταν 2-3
φορζσ τθ βδομάδα και θ ϊρα ζναρξθσ δεν ιταν ςτακερι, γι’ αυτό οι κεατζσ
πιγαιναν από πολφ νωρίσ ςτο κζατρο για να εξαςφαλίςουν καλζσ κζςεισ, ενϊ για

45

τθν ψυχαγωγία τουσ φρόντιηε ζνασ θκοποιόσ του κιάςου. Ζπρεπε όμωσ να
τελειϊνουν πριν τθ δφςθ για να μποροφν οι κεατζσ να φτάνουν ςπίτια τουσ προτοφ
ςκοτεινιάςει. Το κοινό αποτελοφνταν από όλεσ τισ κοινωνικζσ τάξεισ.

Θ άμαξα
Πρωτότυποσ τίτλοσ: Le carosse du Saint-Sacrement

Γλϊςςα: Γαλλικι Ζτοσ ςυγγραφισ: 1829

Είδοσ: Γαλλικό Κζατρο | 19οσ αιϊνασ | Κωμωδία ΢υγγραφζασ: Ρροςπζρ Μεριμζ
Ο γάμοσ του Φίγκαρο
Πρωτότυποσ τίτλοσ: La folle journée, ou Le mariage de Figaro

Γλϊςςα: Γαλλικι Ζτοσ ςυγγραφισ: 1776

Είδοσ: Γαλλικό Κζατρο | 18οσ αιϊνασ | Κζατρο του ΢οκοκό | Κωμωδία
΢υγγραφζασ: Ριερ-Ωγκυςτζν Καρόν ντε Μπωμαρςαί
Ερωτικά τεχνάςματα
Πρωτότυποσ τίτλοσ: Les fausses confidences

Γλϊςςα: Γαλλικι Ζτοσ ςυγγραφισ: 1735

Είδοσ: Γαλλικό Κζατρο | 18οσ αιϊνασ | Κζατρο του ΢οκοκό | Κωμωδία
΢υγγραφζασ: Ριερ Καρλζ ντε Σαμπλαίν ντε Μαριβϊ
Οι καλόπιςτοι κεατρίνοι
Πρωτότυποσ τίτλοσ: Les acteurs de bonne foi

Γλϊςςα: ΓαλλικιΖτοσ ςυγγραφισ: 1757

Είδοσ: Γαλλικό Κζατρο | 18οσ αιϊνασ | Κζατρο του ΢οκοκό | Κωμωδία
΢υγγραφζασ: Ριερ Καρλζ ντε Σαμπλαίν ντε Μαριβϊ
Ρουί Μπλασ
Ρρωτότυποσ τίτλοσ: Ruy Blas
Γλϊςςα: Γαλλικι Ζτοσ ςυγγραφισ: 1838
Είδοσ: Γαλλικό Κζατρο | 19οσ αιϊνασ | Κζατρο του ΢ομαντιςμοφ | Δράμα
Συγγραφζασ: Βικτόρ-Μαρί Ουγκό

https://spiridopoulou.files.wordpress.com/2011/04/the-theater-in-france-17th-century.pdf
http://www.nt-archive.gr/works.aspx?searchGenre=kwOxA7sDuwO5A7oDzAMgAJgDrQOxA8QDwQO/Aw

46

΢ΤΝΕΣΕΤΞΗ - ΘΕΑΣΡΟ2

 Σι ςε ζκανε να αςχολθκείσ με το κζατρο και πόςα χρόνια γίνεται αυτό;
Δεν ζχει πολφ καιρό που αςχολοφμαι με το κζατρο. Είναι περίπου 2 χρόνια μιασ και
είμαι μόλισ 18. Αυτόσ όμωσ που με παρακίνθςε προσ αυτι τθ καλλιτεχνικι πορεία ιταν
ο Κείοσ μου, ο οποίοσ είναι ζνασ αρκετά ζμπειροσ θκοποιόσ που με το πάκοσ του κάκε
φορά που ανεβαίνει ςτθ ςκθνι περνάει τθν αγάπθ και τθν λατρεία προσ αυτό

 Εφόςον ςε επθρεάηει τόςο πολφ ςκζφτεςαι να αςχολθκείσ και επαγγελματικά με
αυτό;

Αν μποροφςα να ζχω μια ςίγουρθ δουλειά ςτο μζλλον πάνω ςε αυτό το κομμάτι
ςίγουρα κα το ζκανα, αλλά πιςτεφω πωσ ςτθν Ελλάδα του 2018 είναι δφςκολο κάποιοσ
να κάνει αυτό που κζλει και να πλθρϊνεται. Οπότε προσ το παρόν αφοςιϊνομαι ςτο
διάβαςμα και περνάω καλά ςτον ελεφκερο μου χρόνο, κάνοντασ αυτό που αγαπϊ.

 Ποιο είναι το πιο ενδιαφζρον για ςζνα ςχετικά με το κζατρο;
Λοιπόν το κζατρο κατά τθ δικι μου άποψθ προςφζρει ςτα άτομα που αςχολοφνται
με αυτό τα τρία ιδανικά, που κζλει κάκε άνκρωποσ ςιμερα: γζλιο, ψυχαγωγία και
γνϊςθ.

 Ποιο κζατρο ςου αρζςει πιο πολφ και γιατί;
Ριςτεφω πωσ κακεμία περίοδοσ του κεάτρου ζχει επθρεάςει διαφορετικά τον κόςμο.
Αλλά το ςφγχρονο κζατρο είναι το κάτι καινοτόμο, διότι οι θκοποιοί όπωσ και οι απλοί
πολίτεσ αντιμετωπίηουν τθν κρίςθ και αυτό φαίνεται ςχεδόν ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ
ηωισ μασ.

 Θα το πρότεινεσ ςε κάποιον ωσ χόμπι και γιατί;
Αναμφιςβιτθτα κα το πρότεινα ςε όλα τα παιδία γιατί είναι κάτι τελείωσ
διαφορετικό από ότι όλοι νομίηουν. Δεν ζχει να κάνει μόνο με τθν παπαγαλία των
διαλόγων αλλά ςχετίηεται και με πολλά άλλα που κα τα ανακαλφψετε μόνοι ςασ αν
βζβαια αςχολθκείτε.

2. από μακιτρια τθσ γ’ Λυκείου, μζλουσ τθσ Κεατρικισ Ομάδασ του ΓΕΛ Ρεφκων.

47

Κινηματογράφος

48

ΟΙ ΑΡΦΕ΢ ΣΟΤ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΥΟΤ

Ο κινθματογράφοσ ι αλλιϊσ ςινεμά (από το γαλλικό cinématographe, cinema) είναι
θ αποκαλοφμενθ και ζβδομθ τζχνθ, δίπλα ςτθ γλυπτικι, τθ ηωγραφικι, το χορό,
τθν αρχιτεκτονικι, τθ μουςικι και τθ λογοτεχνία. Αρχικά, εμφανίςτθκε περιςςότερο
ωσ μια νζα τεχνικι καταγραφισ τθσ κίνθςθσ και οπτικοποίθςισ τθσ, όπωσ δθλϊνει
και ο ίδιοσ ο όροσ (κινθματογράφοσ = κίνθςθ + γραφι).

Πρόδρομοι του κινθματογράφου

Είναι γενικά δφςκολο να αναδειχκεί ζνασ μοναδικόσ εφευρζτθσ του
κινθματογράφου, ωσ τεχνικι τθσ κινοφμενθσ εικόνασ. Επιπλζον, είναι γεγονόσ πωσ
επί ςειρά ετϊν ο άνκρωποσ πειραματίςτθκε πάνω ςτθν προςπάκεια απεικόνιςθσ
τθσ κίνθςθσ. Καταλυτικό ρόλο ςτθν εξζλιξθ τθσ τεχνικισ του κινθματογράφου
διαδραμάτιςε θ ανακάλυψθ και διάδοςθ τθσ φωτογραφίασ, ςτα μζςα του 19ου
αιϊνα. Μία από τισ πρϊτεσ και ιδιαίτερα ςθμαντικζσ αναλφςεισ τθσ κίνθςθσ με τθ
βοικεια φωτογραφικισ μθχανισ, ζγινε περίπου το 1878, όταν ο Βρετανόσ
φωτογράφοσ Μντγουιρντ Μάιμπριτη ζχοντασ καταφζρει να αναπτφξει μεκόδουσ
διαδοχικισ φωτογράφιςθσ, απεικόνιςε τθν κίνθςθ ενόσ αλόγου, αποδεικνφοντασ
τότε, πωσ κατά τθ διάρκεια του καλπαςμοφ του υπάρχουν ςτιγμζσ που τα πόδια του
δεν ζχουν επαφι με το ζδαφοσ. Τθν ίδια περίπου εποχι, ο Γάλλοσ φυςικόσ Ετιζν
Μαρζ κατόρκωςε να ςυλλάβει φωτογραφικά το πζταγμα ενόσ πουλιοφ με τθ
βοικεια μιασ φωτογραφικισ μθχανισ με τθ δυνατότθτα να αποτυπϊνει 12
ςτιγμιότυπα ανά λεπτό.

Τα ςθμαντικότερα ίςωσ επιτεφγματα ςχετικά με τθν ανάπτυξθ τθσ
κινθματογραφικισ τεχνικισ ζγιναν ςτα τζλθ του 1880, με κυριότερο ίςωσ, τθν
εφεφρεςθ του κινθτοςκοπίου από τον Ουίλλιαμ Ντίκςον, ο οποίοσ εργαηόταν ςτα
εργαςτιρια του Τόμασ Ζντιςον. Το κινθτοςκόπιο, ιταν μία μθχανι προβολισ, με
δυνατότθτα να προβάλλει τθν κινθματογραφικι ταινία ςε ζνα κουτί, το οποίο ιταν
ορατό μόνο από ζναν κεατι, μζςω μιασ οπισ. Θ ςυςκευι παρουςιάςτθκε για πρϊτθ
φορά επίςθμα ςτισ 20 Μαΐου του 1891, μαηί με τθν πρϊτθ κινθματογραφικι ταινία.
Ο Ζντιςον κεωροφςε τθν εφεφρεςθ του κινθτοςκοπίου ιςςονοσ ςθμαςίασ και ο
ίδιοσ δεν ενδιαφζρκθκε ϊςτε να προβάλλονται οι ταινίεσ για περιςςότερουσ

49

κεατζσ. Επιπλζον δεν κατοχφρωςε τθν εφεφρεςθ διεκνϊσ, με αποτζλεςμα να είναι
νόμιμθ θ αντιγραφι και εξζλιξι τθσ ςτθν Ευρϊπθ, όπου ςφντομα εμφανίςτθκε ωσ
ειςαγόμενο προϊόν. Οι πρόδρομοι του κινθματογράφου ιταν οι ςκθνζσ ειδικοφ
φωτιςμοφ και τα παραπετάςματα με εντυπωςιακζσ ςκιζσ που ζςτθναν πλανόδιοι ςε
λαϊκζσ αγορζσ τθσ κεντρικισ Ευρϊπθσ. Το 1895 προβλικθκε θ πρϊτθ
κινθματογραφικι ταινία ςε μορφι bioskop ςτο Βίντεργκαρτεν του Βερολίνου.
Στθ Γαλλία, οι αδελφοί Ογκφςτ και Λουί Λυμιζρ, βαςιηόμενοι ςτο κινθτοςκόπιο των
Ντίκςον και Ζντιςον, εφθφραν τον κινθματογράφο (cinematographe) που
αποτελοφςε μία φορθτι κινθματογραφικι μθχανι, λιψεωσ, εκτφπωςθσ και
προβολισ του φιλμ. Στισ 28 Δεκεμβρίουτου 1895, ζκαναν και τθν πρϊτθ δθμόςια
προβολι, ςτο Ραρίςι. Θ θμερομθνία αυτι αναφζρεται από πολλοφσ ωσ θ επίςθμθ
θμζρα που ο κινθματογράφοσ με τθν ςθμερινι του γνωςτι μορφι ζκανε τθν
εμφάνιςι του. Εκείνθ τθ δθμόςια προβολι παρακολοφκθςαν ςυνολικά 35 άτομα
επί πλθρωμι και προβλικθκαν δζκα ταινίεσ ςυνολικισ διάρκειασ περίπου
δεκαπζντε λεπτϊν. Οι πρϊτεσ κινθματογραφικζσ ταινίεσ ιταν μικρισ διάρκειασ,
παρουςιάηοντασ ςυνικωσ ςτατικά, μία ςκθνι τθσ κακθμερινότθτασ.

Αλλθλουχία εικόνων με τθν παράςταςθ καλπαςμοφ αλόγου με τον αναβάτθ του,
1878

50