วิภาษวิธี eBook

วิภาษวิธี
การบริหาร
บนฐานวิถชี ีวติ ใหม่
Dialectics of Administration in New Normal

บทท่ี 6

วภิ าษวธิ ีการบริหารการปกครอง

Thesis: การบรหิ ารการปกครองอยางมสี วนรว ม
Antithesis: การบรหิ ารการปกครองเสมือนจรงิ
Synthesis: การบริหารการปกครองบนฐานวิถีชีวติ ใหม

Dialectics of Administration in New Normal 41

บทที่่� 6
วิิภาษวิิธีีการบริิหารการปกครอง
Thesis: การบริิหารการปกครองอย่่างมีีส่่วนร่่วม

เมื่ �อครั้้�งพระพุุทธเจ้้าจะปริินิิพพาน พระพุุทธเจ้้าได้้ตอบพระอานนท์์ ว่่าเมื่่�อเรา
ปริินิิพพาน ธรรมวิินััยจะเป็็นศาสดาแทนพระพุุทธเจ้้า ความหมายคืือหลัักการแนวคิิดทาง
พระพุุทธศาสนาจะเป็็นหััวใจสำำ�คััญของการบริิหารการปกครอง และในการปกครองเป้้า
หมายเพื่่�อการบริิหารพระธรรมวิินััยให้้เกิิดผลในทางปฏิิบััติิ (1) ตามแนวพระพุุทธศาสนาการ
บริิหารตััวเอง ย่่อมเป็็นโจทย์์สำำ�คััญ การบริิหารพระธรรมวิินััย (2) การบริิหารการปกครอง
ผ่่านพระธรรมวิินััยจึึงเป็็นโจทย์์ ของการบริิหารงานในพระพุุทธศาสนา การที่่�ครั้้�งพุุทธกาล
ให้้แนวทางผ่่าน (1) หลัักธรรมวิินััย (2) การเปิิดโอกาสให้้คณะสงฆ์์บริิหารงานผ่่านระบบ
อุุปััชฌาย์์อาจารย์์ รวมไปถึึงการเปิิดโอกาสให้้ทำำ�สัังฆกรรม จนกลายเป็็นแนวทางของการ
บริิหารคณะสงฆ์์ในองค์์รวม (3) นััยหนึ่่�งเป็็นการสะท้้อนระบบสามััคคีีธรรม (4) เป็็นการ
สร้้างการมีีส่่วนร่่วมทางการบริิหารและการจััดการในพระพุุทธศาสนา (5) การส่่งเสริิมให้้
เกิิดการปกครองแบบมีีส่่วนรวมตามบทบาทหน้้าที่่�ในกัันและกััน จึึงนัับเป็็นแนวทางที่่�เกิิด
ขึ้้�นแต่่ครั้้�งพุุทธกาล และส่่งต่่อมาจนกระทั่่�งปััจจุุบััน ในส่่วนของพระเทพปวรเมธีี เมื่่�อได้้
ดำำ�รงตำำ�แหน่่งทางการปกครองคณะสงฆ์์ จึึงมีีความหมายเป็็นการบริิหารพระธรรมวิินััย
ด้้วยในฐานะพระสงฆ์์ในศาสนา คืือบริิหารให้้ผู้้�อยู่ �ใต้้บัังคัับบััญชาได้้ดำำ�เนิินตามเป้้าหมาย
ไปสู่่�อุุดมการณ์์ทางพระพุุทธศาสนา แนววิิธีีการคืือการสร้้างการมีีส่่วนร่่วมภายใต้้ภาวะ
ตระหนัักนึึกต่่อบทบาท และหน้้าที่่�อัันจะพึึงเป็็น อัันประกอบด้้วย (ก) ประพฤติิตนให้้เป็็น
ไปตามพระธรรมวิินััย (ข) การขัับเคลื่่�อนตััวเองไปสู่่�อุุดมคติิทางพระพุุทธศาสนา และเป้้า
หมายเป็็นสำำ�คััญ (ค) ทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อนดำำ�เนิินไปสู่่�เป้้าหมายและแนวทางอย่่างสำำ�คััญ
และยิ่�งยวด (ง) การขัับเคลื่่�อนพััฒนาให้้ตััวเองไปสู่่�อุุดมคติิ แนวทางที่่�จะพึึงเกิิดขึ้�้นด้้วยเช่่น
กััน
จากที่่�กล่่าวมาดููได้้จากในภาระงานของพระเทพปวรเมธีี เมื่่�อไปย้้อนดููภารกิิจสืืบ
เนื่่�องจากเมื่�อ วัันพุุธที่่� 29 กัันยายน พ.ศ.2564 พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. อััคคมหาบััณฑิิต
รองเจ้้าคณะภาค 15 ร่่วมการประชุุมสััมมนา โครงการส่่งเสริิมการพััฒนาประสิิทธิิภาพการ
ดำำ�เนิินงานหน่่วยอบรมประชาชนประจำำ�ตำำ�บล (อ.ป.ต) ประจำำ�ปีีงบประมาณ พ.ศ. 2564
โดย สำำ�นัักงานคณะกรรมการอบรมประชาชนกลาง (อ.ป.ก.) ร่่วมกัับ สำำ�นัักงานพระพุุทธ

42 วิภาษวิธกี ารบริหารบนฐานวถิ ีชีวิตใหม

ศาสนาแห่่งชาติิ และภาคีีเครืือข่่าย ผ่่านระบบออนไลน์์ (Online) และออนไซต์์ (Onsite)
ณ วััดพระเชตุุพนวิิมลมัังคลาราม เขตพระนคร กรุุงเทพมหานคร
จากเหตุุการณ์์สะท้้อนถึึงการมีีส่่วนร่่วมของคณะสงฆ์์กัับคณะสงฆ์์ด้้วยกััน การ
สร้้างเครืือข่่ายการทำำ�งานร่่วมกัันภายใต้้แนวทางเป้้าหมายคืือรัักษาพระธรรมวิินััยและคำำ�
สอน พร้้อมส่่งต่่อไปเป็็นส่่วนร่่วมของพระและประชาชนต่่อการทำำ�หน้้าที่่�ในการสืืบสาน
อายุุพระพุุทธศาสนาร่่วมกััน

Antithesis: การบริิหารการปกครองเสมืือนจริิง

การบริิหารเสมืือนจริิง ซึ่่�งการปกครองคณะสงฆ์์เป็็นเรื่�องของการบริิหารพระ
ธรรมวิินััย การปกครองจึึงเป็็นการปกครองในสองส่่วนคืือ (1) การบริิหารวััดให้้เป็็นไปตาม
วััตถุุประสงค์์ของวััด ทำำ�หน้้าที่่�ในการสร้้างศาสนทายาทให้้เป็็นไปตามวััตถุุประสงค์์เป้้าหมาย
ของศาสนา (2) และการบริิหารกิิจการพระพุุทธศาสนาที่่�จะต้้องทำำ�หน้้าที่่�กำำ�กัับติิดตามภาระ
งานกิิจการคณะสงฆ์์ ปกครองคณะสงฆ์์ กำำ�กัับดููแลคณะสงฆ์์ให้้เกิิดการบัังคัับใช้้พระธรรม
วิินััย และบริิหารวิินััยในพระพุุทธศาสนาให้้เป็็นเครื่่�องมืือในการปกครอง (3) การขัับเคลื่่�อน
กฎระเบีียบ ปฏิิบััติิ แนวทางการปฏิิรููปโดยมีีผลคาดหวัังเป็็นการปกครองหรืือการบริิหาร
กิิจการพระพุุทธศาสนาตามแนวทางของการปฏิิรููปอัันเป็็นภาระงานในบทบาทหน้้าที่่�ของ
ประธานคณะกรรมการปฏิิรููป การใช้้สื่�อออนไลน์์ การประชุุมด้้วยระบบเสมืือนจริิง นััยหนึ่่�ง
เป็็นการปฏิิบััติิตามหลัักการทางพระพุุทธศาสนาการประชุุม หรืือการหมั่่�นประชุุมกัันเนืือง
นิิตย์์ แม้้ไม่่ได้้เห็็นหน้้าจริิง พููดคุุยเห็็นภาษากายหรืืออากััปกิิริิยาจริิง แต่่การบริิหารผ่่าน
ระบบเสมืือนจริิง จึึงมีีลัักษณะของการเข้้าไปกำำ�กัับ ควบคุุม และทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อนการ
ปกครองทั้้�งในส่่วนวััดและกิิจการคณะสงฆ์์ เป็็นต้้น (1) การบริิหารเสมืือนจริิง เป็็นการใช้้
เทคโนโลยีี ผ่่านระบบประชุุม ผ่่านระบบออนไลน์์ เพื่่�อทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อนงานไม่่ต้้อง
ไปลงพื้้�นที่่�จริิง แต่่เป้้าหมายคืือทำำ�ให้้เกิิดการบริิหารทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อนและการขยัับ
ก้้าวไปข้้างหน้้าโดยใช้้พระธรรมวิินััย จริิงในการขัับเคลื่่�อน เสมืือนจริิงคืือประชุุมนอกที่่�ตั้�ง
โดยใช้้ระบบเทคโนโลยีีเข้้ามาเป็็นกลไกร่่วมในการบริิหาร เพื่�่อให้้สอดคล้้องกัับสถานการณ์์
การแพร่่ระบาดของโควิิด 19 และเป็็นการบริิหารและทำำ�หน้้าที่่�ผ่่านระบบการปกครอง
คณะสงฆ์์ และการทำำ�งานคณะสงฆ์์อย่่างต่่อเนื่่�องด้้วยเช่่นกััน

Dialectics of Administration in New Normal 43

ภาพที่่� 6.1 งานด้้านการบริิหารการปกครองเสมืือนจริิง

Synthesis: การบริิหารการปกครองบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่

การสร้้างจิิตวิิญญาณและความสำำ�นึึกในทางการปกครอง ที่่�เน้้นการบริิหารตน
(กายพััฒนา) บริิหารคน และการบริิหารงาน ภายใต้้กรอบของพระพุุทธศาสนาและวิิธีีการ
จััดการให้้เกิิดผลในเชิิงปฏิิบััติิ การบริิหารกายให้้เป็็นไปตามเจตนารมณ์์ ในความหมายคืือ
ถึึงโลกจะเปลี่่�ยน พฤติิกรรมของมนุุษย์์จะเปลี่่�ยน แต่่ความทุุกข์์ภายใต้้การกิินอยู่ �หลัับนอน
ไม่่ได้้เปลี่่�ยน ดัังนั้้�น การบริิหารการปกครอง จึึงว่่าด้้วยการทำำ�หน้้าที่่�ตามแนวพระพุุทธ
ศาสนาตามหลัักไตรพััฒน์์ คืือ การพััฒนาตน พััฒนาคน และพััฒนางานให้้ไปสู่่�เป้้าหมาย
เมื่่�อสรุุปรวมคืือการปกครองตนเอง ดัังนั้้�น การปกครองโดยไม่่ปกครอง แต่่การสร้้าง
จิิตสำำ�นึึกของตััวเอง จึึงถืือว่่าสำำ�คััญและเป็็นหััวใจของการสร้้างการปกครองภายใต้้กรอบ
ของวิิถีีใหม่่อย่่างแท้้จริิง งานปกครองคณะสงฆ์์ซึ่่�งเป็็นผู้้�ที่�มุ่่�งไปสู่่�อุุดมการณ์์ทางพระพุุทธ

44 วภิ าษวิธกี ารบริหารบนฐานวิถีชวี ติ ใหม

ศาสนา จึึงย่่อมเป็็นกลไก และหััวใจสำำ�คััญของการพััฒนาได้้อย่่างแท้้จริิง ต่่อไปขอนำำ�เสนอ
เพิ่่�มเติิมเกี่ �ยวกัับการบริิหารการปกครองอย่่างมีีแบบ ดัังนี้้�

การปกครองในระบบต่่อไปจะต้้องเป็็นแบบ

1) Logic Smart ฉลาดเรื่�องตััวเลขและตรรกะ ความฉลาดตามมาตรฐานโรงเรีียน
ที่่�จะมีีความสามารถในการเข้้าใจอะไรต่่าง ๆ และมีีทัักษะอย่่าง การคำำ�นวณ การแก้้ปััญหา
การมีีความละเอีียดรอบคอบ และทำำ�ข้้อสอบได้้ดีี
2) Word Smart ฉลาดเรื่�องภาษา คนที่่�มีีทัักษะ ฟััง พููด อ่่าน เขีียนภาษาได้้ดีี
ซึ่�่งจะทำำ�ให้้คนคนนั้้�นชอบอ่่านหนัังสืือ เขีียนหนัังสืือ ท่่องคำำ�ศััพท์์ และแน่่นอนว่่าในโรงเรีียน
นั้้�นมีีแบบทดสอบจำำ�พวกนี้้�เยอะ และได้้เปรีียบมาก ๆ สำำ�หรัับการเรีียนในโรงเรีียน
3) Picture Smart ฉลาดในเรื่�องภาพ คนประเภทนี้้�คืือจะชอบศิิลปะ การออกแบบ
แฟชั่่�น การออกแบบตึึก และคนที่่�สามารถจิินตนาการและอธิิบายหลายอย่่างที่่�ออกมาเป็็น
ภาพได้้อย่่างดีี คนพวกนี้้�จะชอบเรีียนรู้้�จากภาพ
4) Body Smart ฉลาดในการใช้้ร่่างกาย ความฉลาดทางด้้านร่่างกาย เป็็นความ
สามารถที่่�สามารถควบคุุมร่่างกายได้้ดีี คนพวกนี้้�เป็็นคนที่่�นั่่�งนิ่่�ง ๆ ไม่่ได้้และเป็็นคน active
เช่่น นัักเต้้น นัักกีีฬา นัักแสดง
5) Sound Smart ฉลาดเรื่�องเสีียง คนที่่�รู้้�สึึกมีีความสุุขกัับการได้้ฟัังเสีียงเพลง
และสิ่�ง ๆ นั้้�นทำำ�ให้้ชอบการเขีียนเพลง ร้้องเพลง แสดงดนตรีี เช่่น นัักร้้อง นัักแต่่งเพลง
นัักดนตรีี
6) People Smart ฉลาดเกี่�ยวกัับผู้้�คน เวลาที่่�คนพวกนี้้�พููดจะมีีเสน่่ห์์มาก ๆ คน
พวกนี้้�จะชอบพููด ชอบเข้้าสัังคม เล่่าเรื่�อง ไปงานต่่าง ๆ และทำำ�กิิจกรรมกัับคนเยอะๆ เช่่น
นัักพููด คุุณครูู ที่่�ปรึึกษาในด้้านต่่าง ๆ ซึ่�่งจริิง ๆ แล้้วทัักษะนี้้�ก็็สำำ�คััญมาก ๆ กัับการทำำ�งาน
เกืือบทุุกรููปแบบ
7) Self Smart ฉลาดรู้้�ทัันตััวเอง แตกต่่างจากพวกคนที่่�เก่่งในการเข้้าสัังคม
คนพวกนี้้�ชอบทำำ�งานคนเดีียว และทำำ�อะไรคนเดีียวมากกว่่าเป็็นกลุ่่�ม คนพวกนี้้�จะชอบอ่่าน
หนัังสืือ How to, Self- Help คนประเภทนี้้�รู้้�จัักตััวเองและเข้้าใจความรู้้�สึึกของตััวเองได้้ดีี
เช่่น นัักจิิตวิิทยา นัักปรััชญา นัักบำำ�บััด คนแต่่งกวีี และจริิง ๆ แล้้วทัักษะนี้้�ก็็ควรมีีในการ
สามารถเข้้าใจตััวเองและพััฒนาความสััมพัันธ์์ที่่�ดีีกัับตััวเอง
8) Nature Smart ฉลาดทางธรรมชาติิ คนพวกนี้้�ชอบธรรมชาติิ พวกเขาชอบเลี้�ยง
สััตว์์ต่่าง ๆ และมีีทัักษะในการสื่�อสารให้้สััตว์์สงบลง หรืือสามารถฝึึกสััตว์์ป่่าให้้เชื่�องได้้
คนพวกนี้้�ชอบกิิจกรรมกลางแจ้้ง ความชอบของคนพวกนี้้�คืือ ตกปลา ดููนก ดููแลสััตว์์เลี้�ยง

Dialectics of Administration in New Normal 45

เช่่น สััตวแพทย์์ เจ้้าหน้้าที่่�ในสวนสััตว์์ นัักอนุุรัักษ์์ป่่าไม้้ หรืืออาจจะแค่่เป็็นคนชอบสััตว์์ก็็ได้้
9) Spirit Smart ฉลาดในการใช้้ชีีวิิต คนพวกนี้้�ชอบตั้้�งคำำ�ถามซัับซ้้อนอย่่างเช่่น
“เกิิดมาทำำ�ไม?” “เราเป็็นใครกัันแน่่” คนพวกนี้้�สามารถที่่�จะหาความสงบในตััวเองได้้ และ
เป็็นคนที่่�อยากหาความหมายของการเข้้าใจตััวเองมากกว่่าการครอบครองสิ่�งของต่่าง ๆ และ
ชอบนั่่�งสมาธิิ เช่่น พระ นัักบวช นัักปรััชญา (ตััวอย่่างสำำ�หรัับคนที่่�ไปสุุดทาง แต่่จริิง ๆ ทุุก
คนควรมีีความฉลาดแบบนี้้�ไว้้เพื่่�อหาเส้้นทางในการใช้้ชีีวิิตของตััวเอง) (Howard Gardner,
2021)
โดยมีีเป้้าหมายเพื่�่อให้้เกิิดการพััฒนาตน บริิหารตน และครองตน ครองคนและ
ครองงานได้้ด้้วย ดัังที่่� กระบวนทััศน์์ทางพระพุุทธศาสนาให้้ความสำำ�คััญกัับแนวคิิดในเรื่�อง
การพััฒนาปััญญา เพื่�่อทำำ�ให้้เกิิดการบริิหารการปกครองด้้วยปััญญาด้้วยเช่่นกััน

46 วภิ าษวธิ ีการบรหิ ารบนฐานวิถชี ีวิตใหม

วิกภาารบษรวิหาิธรี
บนฐานวถิ ชี ีวติ ใหม่
Dialectics of Administration in New Normal

บทที่ 7

วภิ าษวธิ กี ารบริหารประสบการณ

Thesis: การบริหารประสบการณด วย Self-reflection
Antithesis: การบริหารประสบการณทา มกลางสถานการณโควิด-19
Synthesis: การบริหารประสบการณดวยโมเดลความเปน นักวิธีวทิ ยาการวจิ ยั

Dialectics of Administration in New Normal 47

บทที่่� 7
วิิภาษวิิธีีการบริิหารประสบการณ์์
Thesis: การบริิหารประสบการณ์์ด้้วย Self-reflection

ในการนำำ�เสนอมุุมมองการบริิหารประสบการณ์์ด้้วย Self-reflection ขอนำำ�การ
บรรยายพิิเศษของ พระพรหมบััณฑิิต เกี่�ยวกัับแนวคิิดที่่�เรีียกว่่า EPIC MODEL ทางการ
บริิหาร มาเสนอไว้้ในบทนี้้� โดยท่่านได้้เสนอแนวคิิดทางการบริิหารที่่�สำำ�คััญยิ่�งทางการ
บริิหารคืือประสบการณ์์ทางการบริิหาร ที่่�ปรากฏอยู่�ใน EPIC MODEL ที่่�มีีองค์์ประกอบ
4 ประการ ดัังนี้้� (พระพรหมบััณฑิิต, 2564)
Experience ประสบการณ์์ ในทางพระพุุทธศาสนาอาจใช้้คำำ�ว่่า ปฏิิเวธ คืือความ
ชำำ�นาญผ่่านประสบการณ์์และการเรีียนรู้้�มาเป็็นแนวทางร่่วมในการบริิหารกิิจการคณะสงฆ์์
และมหาวิิทยาลััย เพราะตลอดระยะเวลาที่่�ผ่่านมาการบริิหารประสบการณ์์ จึึงนัับเป็็นความ
สำำ�คััญและความจำำ�เป็็นในการบริิหารกิิจการคณะสงฆ์์ ในส่่วนพระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. ได้้นำำ�
ประสบการณ์์ทางการบริิหารในฐานะเลขานุุการเจ้้าคณะภาค 2 มาเป็็นประสบการณ์์ร่่วมใน
การบริิหารกิิจการคณะสงฆ์์ในรููปแบบของการบริิหารพััฒนา ประสบการณ์์ของการบริิหาร
มหาวิิทยาลััยมาผสมรวมกัับการบริิหารกิิจการพระพุุทธศาสนา จึึงทำำ�ให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อน
ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา และดำำ�รงตำำ�แหน่่งเป็็นประธานคณะกรรมการปฏิิรููปกิิจการ
พระพุุทธศาสนา (พระเทพปวรเมธีี และคณะ, 2563) จึึงได้้มีีการบริิหารผ่่านประสบการณ์์
ของการทำำ�งานทั้้�งในส่่วนของคณะสงฆ์์และการบริิหารการศึึกษาในรููปแบบของมหาวิิทยาลััย
จึึงเกิิดแนวทางการปฏิิรููปในองค์์รวม ซึ่่�งมองไปที่่�ประสบการณ์์จึึงนำำ�มาสู่ �การบริิหารผ่่าน
ประสบการณ์์ซึ่่�งนัับว่่ามีีความสำำ�คััญและมีีความจำำ�เป็็น ดัังที่่� ในปััจจุุบัันมีีองค์์กรหลาย
องค์์กรที่่�นำำ�เอา Employee Experience มาใช้้ในการบริิหารงานบุุคคล โดยเฉพาะองค์์กร
ชั้ �นนำำ�รุ่่�นใหม่่ที่่�ใส่่ใจเรื่ �องนี้้�อย่่างจริิงจัังและสามารถสร้้างความพึึงพอใจให้้กัับพนัักงานได้้
ซึ่�่งทำำ�ให้้พนัักงานทำำ�งานได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้�้น และทำำ�ให้้การทำำ�งานประสบความ
สำำ�เร็็จขึ้�้นได้้เป็็นอย่่างดีี ปััจจััยที่่�สามารถสร้้าง Employee Experience ที่่�ดีีได้้นั้้�นมีีตั้�งแต่่
ระดัับกฎหมายภาครััฐ นโยบายภาคเอกชน ไปจนถึึงระบบสวััสดิิการบริิษััท ซึ่�่งทุุกอย่่าง
ล้้วนแล้้วแต่่เป็็นประเด็็นสำำ�คััญต่่อระบบการทำำ�งานทั้้�งสิ้�น ดููได้้จากปััจจััยต่่างๆ ตลอดจน
ตััวอย่่างขององค์์กรต่่างๆ ทั่่�วโลกที่่�สร้้าง Employee Experience ให้้เกิิดประสิิทธิิภาพกัับ
องค์์กรของแต่่ละองค์์กร

48 วิภาษวธิ กี ารบริหารบนฐานวถิ ชี ีวติ ใหม

นอกจากประสบการณ์์แล้้วอีีกกรณีีหนึ่่�งที่่�จะเป็็นภาคต่่อร่่วมกัับประสบการณ์์
คืือ Participation การมีีส่่วนร่่วม หรืือการบริิหารจััดการอย่่างมีีส่่วนร่่วม คืือการสร้้าง
ประสบการณ์์ร่่วม การสร้้างการเรีียนรู้้�ร่่วม และการบริิหารแบบมีีส่่วนร่่วมในการบริิหาร
งานจึึงนัับเป็็นความสำำ�คััญด้้วย โดยนััยของการบริิหารจััดการจึึงเกิิดขึ้้�นภายใต้้แนวคิิดนี้้ �
Imagine Rich นำำ�เสนอเป็็นภาพ ภายใต้้แนวคิิดภาพ 1 ภาพ มีีค่่ากว่่าคำำ�หนึ่่�งพัันคำำ�
ซึ่่�งทำำ�ให้้ง่่ายต่่อการอธิิบายและสร้้างภาพ การบริิหารงานในสถานการณ์์ที่่�เสมืือนจริิง สิ่่�งที่่�
สำำ�คััญและมีีความจำำ�เป็็นคืือการทำำ�ให้้เห็็นด้้วยภาพ ทำำ�ให้้ภาพเป็็นการสะท้้อนพฤติิกรรม
และการกระทำำ� ดัังที่่�พระพุุทธศาสนาจำำ�แนกเป็็น ปริิยััติิ คืือการศึึกษาทำำ�ให้้ได้้เป็็นความ
รู้้� แต่่ทั้้�งหมดเป็็นการพููด การทำำ�ให้้ดูู ภายใต้้การปฏิิบััติิ จึึงกลายเป็็นความรู้้�หรืือตััวความรู้้�
Connection Hyperlink มีีความเชื่�อมโยงในรููปแบบเครืือข่่ายหรืือปฏิิสััมพัันธ์์ ในการขัับ
เคลื่่�อนการบริิหารกิิจการคณะสงฆ์์ จึึงนัับเป็็นกลไกร่่วม ที่่�เป็็นกรอบของการนำำ�เสนอและ
สะท้้อนให้้เห็็นเป็็นปรากฏการณ์์ร่่วมของการพััฒนาในทางพระพุุทธศาสนาระบบอุุปััชฌาย์์
อาจารย์์ หรืือระบบวััดก็็นัับเป็็นเครืือข่่ายร่่วมกัันได้้ แต่่ในทางการบริิหารจะต้้องทำำ�ให้้เกิิด
ความเชื่ �อมเป็็นเครืือข่่ายร่่วมกัันและกัันได้้
ดัังนั้้�น ประสบการณ์์การทำำ�งาน สู่่�การนำำ�ประสบการณ์์นั้้�นมาเป็็นเครื่่�องมืือหรืือ
กลไกในการช่่วยการบริิหาร การจััดการจึึงนัับเป็็นความสำำ�คััญยิ่�ง ประสบการณ์์ของ
ผู้้�เขีียน จึึงนัับเป็็นองค์์ความรู้้�เชิิงประจัักษ์์ที่่�ผ่่านกระบวนการทวนสอบอย่่างเป็็นระบบ
ผ่่านประสบการณ์์ของงานมาแล้้ว ดัังที่่� พระพรหมบััณฑิิต (2564) ได้้เสนอเป็็นแนวคิิดไว้้
ว่่า “เปลี่�่ยนวิิกฤติิให้้เป็็นโอกาส เปลี่�่ยนวิินาศให้้เป็็นพััฒนา เปลี่่�ยนปััญหาให้้เป็็นความรู้�”
การเปลี่่�ยนประสบการณ์์ที่่�เคยได้้ดำำ�เนิินการ และขัับเคลื่่�อนมาสู่่�ประสบการณ์์ของการ
ถ่่ายทอดพััฒนาจึึงนัับเป็็นคุุณค่่าตามกรอบของการให้้คำำ�นิิยามในส่่วนนี้้�ด้้วย
Antithesis: การบริิหารประสบการณ์์ท่่ามกลางสถานการณ์์โควิิด-19
สำำ�หรัับการบริิหารประสบการณ์์ท่่ามกลางสถานการณ์์โควิิด-19 จะได้้ขอ
ยกตััวอย่่างบทสััมภาษณ์์ในรายการรายการชีีวิิตไม่่สิ้�นหวััง วัันที่่� 5 กัันยายน 2564 ดัังนี้้�
(พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร., 2564)
“การแพร่่ระบาดของเชื้�อโควิิด-19 ตั้�งแต่่รอบที่�่หนึ่่�งและรอบที่�่สองจนมาถึึงรอบ
ที่�่สามซึ่่�งจะมีีความรุุนแรงมากขึ้�้นก็็ทำำ�ให้้กระทบต่่อการดำำ�เนิินชีีวิิตของเราไม่่ว่่าจะเป็็น
คนไทยหรืือทั่่�วโลกแล้้วมัันมีีผลกระทบทั้้�งหมดเพราะฉะนั้้�นเราจะทำำ�อย่่างไรก็็เป็็นไปตาม

Dialectics of Administration in New Normal 49

ธรรมชาติิอะไรที่�่เคยเกิิดขึ้้�นเมื่่�อ 100 ปีีที่�่แล้้วก็็มีีการเกิิดโรคห่่าปััจจุุบัันนี้้�มาครบ 100 ปีี
มัันก็็เกิิดโรคการแพทย์์ระบาดของเชื้�อโควิิด-19 เมื่่�อสถานการณ์์มัันเป็็นอย่่างนี้้�เราควรจะ
ทำำ�อย่่างไรที่�่จะใช้้ชีีวิิตให้้สามารถอยู่่�ได้้เรีียกว่่าไม่่สิ้้�นหวัังต่่อการดำำ�เนิินชีีวิิตเพราะว่่าอาการ
แพร่่ระบาดของเชื้�อไวรััสโควิิด-19 ส่่งผลกระทบต่่อการดำำ�เนิินชีีวิิตสำำ�หรัับผู้้�ที่�ติิดเชื้�อได้้รัับ
ผลกระทบโดยตรง ส่่วนตััวไม่่ได้้ติิดเชื้�อก็็ไม่่สามารถที่�่จะดำำ�เนิินชีีวิิตตามวิิถีีที่่�ควรจะเป็็นไป
ได้้ครึ่�งเดีียว เราเรีียกว่่าต้้องปรัับเปลี่่�ยนวิิธีีการดำำ�เนิินชีีวิิตแบบใหม่่ในยุุค New Normal
เราจะต้้องตระหนัักก็็คืือว่่าเมื่่�อเป็็นอย่่างนี้้� ต้้องรัักษาสุุขภาพกาย สุุขภาพใจการดููแลรัักษา
สุุขภาพกายก็็ปฏิิบััติิตามมาตรการที่่�ภาครััฐที่่�ส่่วนงานแล้้วก็็ที่�่ชุุมชนกำำ�หนดว่่าเราจะต้้องมีี
มาตรการป้้องกัันการแพร่่ระบาดของเชื้�ออย่่าให้้มัันติิดตััวเรา อย่่างไรก็็ตามในการเว้้นระยะ
ห่่างสวมหน้้ากากอนามััยการใช้้ชีีวิิตเป็็นอยู่่�ที่่�อ่่านที่�่อาจจะต้้องดููแลเป็็นพิิเศษเรีียกว่่าไม่่
ประมาทแล้้วก็็การ์์ดไม่่ตก คืือ การดููแลสุุขภาพตััวเองแน่่นอนว่่าสถานการณ์์ปััจจุุบัันนี้้�ทุุกคน
มีีความเครีียดไม่่สามารถที่�่จะดำำ�เนิินชีีวิิตได้้ตามปกติิเนี่�่ยเราต้้องดููแลสุุขภาพใจอย่่างไรไม่่ให้้
ใจของเราเกิิดความทุุกข์์ร้้อนจนเกิินไปแล้้วก็็ต้้องปรัับสภาพใจของเราให้้อยู่่�ในสถานการณ์์
ปััจจุุบัันได้้ทางภาษาทำำ�มาก็็เรีียกว่่าต้้องนิ่่�งต้้องมีีธรรมโอสถก็็คืือใช้้ธรรม หาธรรมะที่่�อาจ
นำำ�ไปประยุุกต์์ใช้้ในชีีวิิตประจำำ�วััน ก็็คืือที่่�เรารู้้�จัักตอนนี้้�ก็็คืือการมีีสติิสััมปชััญญะสติิจะต้้อง
พััฒนาให้้เกิิดในทุุกขณะของการดำำ�เนิินชีีวิิต มีีคำำ�กล่่าวที่่�ว่่าเมื่�่อสติิมาปััญญาเกิิดถ้้าสติิเตลิิด
จะเกิิดปััญหาการมีีสติิและการใช้้สติิในชีีวิิตประจำำ�วัันเราก็็จะพััฒนาก็็คืือปััญญาที่่�เราสามารถ
ที่่�จะนำำ�ไปแก้้ปััญหาได้้ทุุกเรื่่�อง ควรจะเจริิญให้้มากแล้้วก็็พััฒนาให้้อยู่่�กัับเราตลอดเวลาก็็
คืือสติิสััมปชััญญะก็็จะทำำ�ให้้เราพััฒนาเรื่่�องปััญญาสามารถนำำ�ไปแก้้ปััญหาได้้สถานการณ์์
ปััจจุุบััน อาจเหมืือนกัับลููกศรสองดอก ผลกระทบทางด้้านสุุขภาพกาย อย่่างเช่่นติิดเชื้�อโค
วิิด-19 มีีผลกระทบต่่อการดำำ�เนิินชีีวิิตลููกศรดอกที่่�หนึ่่�งที่่�มาปัักเรานะถ้้าเราไม่่รัักษาสุุขภาพ
ใจด้้วยธรรมโอสถมัันเหมืือนกัับลููกศรดอกที่่�สอง อาจมากระทบเราไปนั้้�นเราก็็ต้้องปรัับ
สุุขภาพใจที่่�จะสู้้�กัับสถานการณ์์ที่�่มัันเกิิดขึ้้�นให้้ได้้โดยใช้้สติิสััมปชััญญะและการพััฒนาปััญญา
ให้้เกิิดขึ้้�นแล้้วที่่�สำำ�คััญก็็คืือเราไม่่ควรประมาทในการดำำ�เนิินชีีวิิตความประมาทก่่อให้้เกิิดผล
ที่�่ตามมามากมาย อย่่างเช่่นที่่�ผ่่านมาการแพร่่ระบาดของเชื้�อโรคเกิิดจากความประมาท
และการ์์ดตกตอนนี้้� ในทุุกสถานการณ์์ในช่่วงสถานการณ์์แบบนี้้� ขอให้้เราท่่านทั้้�งหลายที่่�
กำำ�ลัังประสบปััญหาความเดืือดร้้อนจะได้้ดููแลสองส่่วนก็็คืือส่่วนที่่�เป็็นสุุขภาพกายคืือ ดููแล
ตามมาตรการที่่�ภาครััฐกำำ�หนดส่่วนสุุขภาพใจก็็นำำ�เอาหลัักธรรมมาปรัับใช้้ในชีีวิิตประจำำ�วััน
คืือ สติิสััมปชััญญะและพััฒนาให้้เกิิดปััญญาในการที่�่จะนำำ�ไปใช้้ในการแก้้ปััญหาทั้้�งแก่่ชีีวิิต
ของเราเองปััญหาครอบครััวและปััญหาสัังคมจะเกิิดขึ้้�นนั้้�น ก็็ขอเป็็นกำำ�ลัังใจให้้กัับทุุกท่่าน
ที่่�กำำ�ลัังประสบปััญหาในปััจจุุบัันหวัังว่่าเรามีีความรัักสมััครสมานสามััคคีีเอื้ �อเฟื้้�อเผื่�่อแผ่่ก็็

50 วภิ าษวิธีการบรหิ ารบนฐานวิถชี วี ติ ใหม

ขอเป็็นกำำ�ลัังใจให้้แก่่ทุุกท่่านไว้้ณโอกาสนี้้� เจริิญพร”
Synthesis: การบริิหารประสบการณ์์ด้้วยโมเดลความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััย

โมเดลความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััยทางพระพุุทธศาสนา
ของพระเทพปวรเมธีี
จากการศึึกษาเอกสารและการสะท้้อนคิิดจากบุุคลากรและนิิสิิตมหาวิิทยาลััยมหา
จุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย และบุุคคลที่่�ได้้ผ่่านประสบการณ์์การทำำ�งานภายใต้้การบริิหาร
งานของพระเทพปวรเมธีี ทำำ�ให้้ได้้ข้้อค้้นพบที่่�น่่าสนใจเกี่ �ยวกัับตััวแปรที่่�แสดงความเป็็นนััก
วิิธีีวิิทยาการวิิจััยทางพระพุุทธศาสนา ประกอบด้้วย ตััวแปรหลัักที่่�สำำ�คััญจำำ�นวน 5 ตััวแปร
ประกอบด้้วย ตััวแปรภายนอกแฝง จำำ�นวน 3 ตััวแปร ได้้แก่่ สมบููรณ์์ด้้วย ศีีลาจารวััตร ความ
งามในส่่วนสัังคม มุ่่�งเน้้นหลัักการบริิหาร และตััวแปรภายในแฝง จำำ�นวน 2 ตััวแปร ได้้แก่่
สมบููรณ์์ด้้วยคุุณ 5 ประการ และนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััยทางพระพุุทธศาสนา และมีีตััวแปร
ย่่อยที่่�อธิิบายตััวแปรหลัักแต่่ละตััวแปร ปรากฏดัังภาพต่่อไปนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 51

ภาพที่�่ 7.1 โมเดลความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััยทางพระพุุทธศาสนา
ของพระเทพปวรเมธีี ปราชญ์์เมธีี ศรีีมหาจุุฬาลงกรณ์์

52 วภิ าษวธิ ีการบรหิ ารบนฐานวถิ ชี วี ติ ใหม

โมเดลความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััยทางพระพุุทธศาสนาของพระเทพปวรเมธีี
ปราชญ์์เมธีี ศรีีมหาจุุฬาลงกรณ์์ เป็็นโมเดลที่่�พััฒนาจากกระบวนการวิิจััยเชิิงคุุณภาพ
เน้้นการสัังเคราะห์์ข้้อมููลด้้วยวิิธีีการสร้้างข้้อสรุุปแบบอุุปนััย (Analytic induction)
จากบทมุุทิิตาสัักการะของพระราชาคณะ ผู้้�บริิหาร ศิิษยานุุศิิษย์์ และบุุคลากรของ
มหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย สรุุปได้้ว่่า โมเดลความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการ
วิิจััยทางพระพุุทธศาสนาของพระเทพปวรเมธีี ประกอบด้้วย ตััวแปรนัักวิิธีีวิิทยาการวิิจััย
ทางพระพุุทธศาสนา คืือ เด่่นวิิธีีวิิทยาการวิิจััย เชี่�ยวชาญในหลัักธรรม สร้้างองค์์ความรู้้�
และเผยแพร่่งานสู่่�สากล โดยมีีตััวแปรภายนอกแฝง ประกอบด้้วย ตััวแปรความสมบููรณ์์
ด้้วยศีีลาจารวััตร คืือ ถึึงพร้้อมด้้วยศีีล มารยาท วััตรปฏิิบััติิ และตััวแปรความงามในส่่วน
สัังคม คืือ มีีน้ำำ��ใจ เจรจาสุุภาพ กล่่าวสิ่่�งเป็็นประโยชน์์ เสมอต้้นเสมอปลาย เสีียสละแบ่่งปััน
ใช้้ปััญญาไตร่่ตรอง และกตััญญููกตเวทีี และตััวแปรมุ่่�งเน้้นหลัักการบริิหาร คืือ ให้้เกีียรติิผู้้�อื่�น
ปิิดทองหลัังพระ ปฏิิบััติิให้้ดูู อยู่�ให้้เห็็น และเป็็นกััลยาณมิิตร โดยมีีคุุณสมบััติิที่่�เป็็นตััวแปร
ส่่งผ่่านคืือ ความสมบููรณ์์ด้้วยคุุณ 5 ประการ คืือ คุุณวุุฒิิ คุุณสมบััติิ คุุณภาพ คุุณธรรม
คุุณประโยชน์์ และมุ่่�งเน้้นการบริิหาร คืือ ให้้เกีียรติิผู้้�อื่�น ปิิดทองหลัังพระ ปฏิิบััติิให้้ดูู อยู่�ให้้
เห็็น และเป็็นกััลยาณมิิตร แสดงให้้เห็็นภาพของโมเดลต้้นแบบของความเป็็นนัักวิิธีีวิิทยาการ
วิิจััยทางพระพุุทธศาสนา

Dialectics of Administration in New Normal 53

การบริิหารประสบการณ์์สู่�การเรีียนรู้้�ร่่วม ทำำ�ให้้เกิิดเป็็นการถ่่ายถอดเป็็นความรู้้�
อาจใช้้คำำ�ว่่า การจััดการความรู้้� หรืือนวััตกรรมทางความรู้้� ที่่�ถููกถอดมาจากปััญหาในการ
บริิหารงาน สู่่�การถอดประสบการณ์์ผ่่านปััญญาที่่�เกิิดจากการเรีียนรู้้�และประสบการณ์์นั้้�น
อย่่างต่่อเนื่่�อง

ภาพที่่� 7.2 การบริิหารประสบการณ์์สู่่�พััฒนา

54 วภิ าษวธิ กี ารบรหิ ารบนฐานวิถชี ีวติ ใหม

วิภาษวิธี
การบรหิ าร
บนฐานวิถชี ีวิตใหม่
Dialectics of Administration in New Normal

บทที่ 8

วิภาษวิธีการบริหาร
สถานการณของอนาคต

Thesis: การบรหิ ารสถานการณข องอนาคตตามความเปนจรงิ
Antithesis: การบรหิ ารสถานการณข องอนาคตผา นกระบวนการวิจยั

Synthesis: การบริหารสถานการณข องอนาคตบนฐานวถิ ชี วี ิตใหม

Dialectics of Administration in New Normal 55

บทที่่� 8
วิิภาษวิิธีีการบริิหารสถานการณ์์ของอนาคต
Thesis: การบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตตามความเป็็นจริิง

พระพุุทธเจ้้าตรััสปััจฉิิมโอวาทก่่อนจะปริิพนิิพพาน ด้้วยประโยคพุุทธพจน์์ที่่�ว่่า
“ภิิกษุุทั้้�งหลาย จงยัังความไม่่ประมาทให้้ถึึงพร้้อมด้้วยเถิิด” รวมทั้้�งการที่่�พระพุุทธองค์์
ตรััสสอนแนวคิิดในเรื่�องไตรลัักษณ์์ เท่่ากัับเป็็นการยืืนยัันว่่าสรรพสิ่่�งล้้วนเปลี่่�ยนแปลง
เป็็นเหตุุเป็็นปััจจััยเป็็นสิ่่�งที่่�พระพุุทธองค์์ค้้นพบนำำ�เสนอถ่่ายทอดมาจนถึึงปััจจุุบััน นััยหนึ่่�ง
เป็็นการยืืนยัันแนวคิิดดัังกล่่าวร่่วมกัับนัักคิิดนัักปรััชญาร่่วมสมััยได้้ในเรื่ �องทฤษฎีีพลวััต
ปรััชญาของเฮราคลีีตุุส  ซึ่�่งได้้กล่่าวว่่า “ทุุกสิ่่�งเคลื่�่อนไหวและเปลี่่�ยนแปลงอยู่่� ตลอด
เวลา” “พลวััต” หรืือ “Dynamics” หมายถึึง “การเคลื่่�อนไหวการเปลี่ �ยนแปลงการ
ไม่่อยู่่�นิ่�ง” ที่่�เกิิดขึ้้�นต่่อเนื่่�องตลอดเวลา ทำำ�ให้้เห็็นว่่าอย่่างไรเสีียกระบวนการหรืือกลไก
เหล่่านี้้�เกิิดขึ้�้น เมื่ �อย้้อนกลัับไปประเด็็นสาธารณะของโลก ย่่อมยืืนยัันร่่วมกัับแนวคิิดทาง
พระพุุทธศาสนาในประเด็็นของการเปลี่่�ยนแปลงอย่่างต่่อเนื่่�อง รวมทั้้�งต้้องปรัับตััวภายใต้้
แนวคิิดของความไม่่ประมาท พอมาถึึงประเด็็นร่่วมสาธารณะ ปรากฏการณ์์ของ เมตาเวิิร์์ส
(Metaverse) กลายเป็็นคำำ�ที่่�ถููกพููดถึึงอย่่างรวดเร็็วในกลุ่�มนัักลงทุุนและบริิษััทต่่าง ๆ
หลัังเฟซบุ๊๊�กประกาศรีีแบรนด์์ ลุุยสร้้างเมตาเวิิร์์ส 
สืืบเนื่่�องเมื่�อวัันที่่� 21 ตุุลาคม 2564 มีีข้้อมููลว่่า บริิษััท เฟซบุ๊๊�ก อิิงค์์ เจ้้าของ
แพลตฟอร์์มสัังคมออนไลน์์ วางแผนรีีแบรนด์์บริิษััทด้้วยการเปลี่่�ยนชื่่�อใหม่่ โดยมุ่่�งเน้้นไป
ในเรื่�อง “เมตาเวิิร์์ส” หรืือโลกดิิจิิทััล ที่่�ผู้้�คนสามารถโต้้ตอบและใช้้พื้�้นที่่�เสมืือนจริิงร่่วมกััน
ได้้ จากภาพข่่าวให้้ข้้อมููลว่่า ผู้้�บริิหาร Facebook มาร์์ก ซัักเคอร์์เบิิร์์ก วางแผนจะประกาศ
เรื่�องนี้้�ในการประชุุม Connect วัันที่่� 28 ตุุลาคม 2564 ซึ่�่งจะส่่งผลให้้แนวคิิดของ “เมตา
เวิิร์์ส” กลายเป็็นคำำ�ศััพท์์ทางเทคโนโลยีีและธุุรกิิจอย่่างรวดเร็็ว
จึึงเกิิดคำำ�ถามต่่อไปว่่า เมตาเวิิร์์ส (Metaverse) คืืออะไร
นอกจากจะหมายถึึงโลกเสมืือนจริิง ที่่�ผู้้�คนต่่างหลบหนีีจากโลกแห่่งความเป็็นจริิงที่่�
บิิดเบี้้�ยว ตามที่่� “นีีล สตีีเฟนสััน” นัักเขีียนนิิยายวิิทยาศาสตร์์ได้้นิิยามไว้้ รอยเตอร์์ส ยัังระบุุ
ว่่า เมตาเวิิร์์ส (Metaverse) เป็็นคำำ�ที่่�กว้้าง โดยทั่่�วไปหมายถึึงการแบ่่งปัันสภาพแวดล้้อม
ของโลกเสมืือนจริิงของผู้้�คนผ่่านทางอิินเทอร์์เน็็ต อีีกทั้้�งยัังหมายถึึงพื้�้นที่่�ดิิจิิทััล ซึ่่�งถููกสร้้าง

56 วภิ าษวธิ กี ารบรหิ ารบนฐานวิถชี วี ติ ใหม

ให้้เหมืือนจริิงมากยิ่�งขึ้้�น โดยการใช้้ความเป็็นจริิงเสมืือน (VR) หรืือเทคโนโลยีีโลกเสมืือน
ผสานโลกแห่่งความจริิง (AR) บางคนยัังใช้้คำำ�ว่่า เมตาเวิิร์์ส ในการอธิิบายโลกของเกม
ที่่�ซึ่�่งผู้้�เล่่นสามารถบัังคัับตััวละครให้้เดิินไปรอบ ๆ และโต้้ตอบกัับผู้้�เล่่นคนอื่่�นได้้ นอกจาก
นี้้�ยัังมีีการใช้้เมตาเวิิร์์สเฉพาะกัับเทคโนโลยีีบล็็อกเชน ซึ่่�งผู้้�ใช้้งานสามารถครอบครองที่่�ดิิน
เสมืือนจริิงและสิินทรััพย์์ดิิจิิทััลอื่่�น ๆ ได้้ โดยใช้้สกุุลเงิินดิิจิิทััลแทน
ทำำ�ไมถึึงได้้รัับความสนใจอย่่างรวดเร็็ว
บรรดาแฟนของเมตาเวิิร์์ส มองว่่าสิ่�งนี้้�เป็็นก้้าวต่่อไปของการพััฒนาโลกอิินเทอร์์เน็็ต
เพราะขณะนี้้� ผู้้�คนโต้้ตอบกัันทางออนไลน์์โดยการไปที่่�เว็็บไซต์์ เช่่น แพลตฟอร์์มโซเชีีย
ลมีีเดีีย หรืือการใช้้แอปพลิิเคชัันรัับส่่งข้้อความ แนวคิิดของเมตาเวิิร์์ส คืือ การสร้้างพื้้�นที่่�
ออนไลน์์ใหม่่ ซึ่่�งการมีีปฏิิสััมพัันธ์์ของผู้้�คนจะสามารถมีีหลากหลายมิิติิมากยิ่�งขึ้�้น โดยผู้้�ใช้้
งานสามารถดำำ�ดิ่่�งไปกัับโลกดิิจิิทััลได้้มากกว่่าเพีียงแค่่การนั่่�งดููความสนใจที่่�เพิ่่�มขึ้�้นอย่่าง
รวดเร็็วในเมตาเวิิร์์สนี้้� เห็็นได้้จากผลลััพธ์์ของการแพร่่ระบาดเชื้้�อโควิิด-19 เมื่่�อผู้้�คนต้้อง
ทำำ�งานหรืือเรีียนผ่่านทางออนไลน์์ ความต้้องการที่่�จะมีีปฏิิสััมพัันธ์์ทางออนไลน์์ให้้เสมืือน
ชีีวิิตจริิงก็็มากขึ้�้นตามไปด้้วย
บริิษััทที่่�ใช้้เมตาเวิิร์์ส
แนวคิิดของเมตาเวิิร์์ส ได้้รัับความสนใจอย่่างมากจากกลุ่่�มนัักลงทุุนและบริิษััท
ต่่าง ๆ ที่่�กระตืือรืือร้้นที่่�จะเป็็นส่่วนหนึ่่�งของก้้าวที่่�ยิ่�งใหญ่่นี้้�
มาร์์ก ซัักเคอร์์เบิิร์์ก กล่่าวในเดืือนกรกฎาคมที่่�ผ่่านมาว่่าจะพยายามเปลี่่�ยนบริิษััท
โซเชีียลมีีเดีียให้้กลายเป็็นบริิษััทเมตาเวิิร์์ส ในอีีกห้้าปีีข้้างหน้้า
เมตาเวิิร์์ส ยัังเป็็นที่่�นิิยมในซิิลิิคอน วััลเลย์์ โดยที่่�บริิษััทไอทีียัักษ์์ใหญ่่อย่่าง
ไมโครซอฟท์์ ได้้กล่่าวถึึงว่่าเป็็นการบรรจบกัันระหว่่างโลกดิิจิิทััลและโลกความเป็็นจริิง
เกมสำำ�หรัับเด็็กยอดนิิยมอย่่าง Roblox ซึ่�่งเปิิตตััวในตลาดหลัักทรััพย์์นิิวยอร์์กเมื่่�อ
เดืือนมีีนาคม ได้้เรีียกตััวเองว่่าเป็็นบริิษััทเมตาเวิิร์์ส ด้้ามเกม Fortnite ของบริิษััท Epic
Games ก็็ถืือว่่าเป็็นส่่วนหนึ่่�งของเมตาเวิิร์์สเช่่นกััน
“นัักดนตรีีสามารถจััดคอนเสิิร์์ตเสมืือนจริิงได้้ภายในแพลตฟอร์์มเหล่่านี้้� ยกตััวอย่่าง
เช่่น ในเดืือนกัันยายน ผู้้�คนกว่่าล้้านคนได้้รัับชมคอนเสิิร์์ตของนัักร้้องหญิิง Ariana Grande
ซึ่�่งถููกแสดงอย่่างเสมืือนจริิงในเกม Fortnite” นอกจากนี้้� บริิษััทแฟชั่่�นที่่�ใหญ่่ที่่�สุุดในโลก
เองก็็ได้้ลองทำำ�เสื้�้อผ้้าเสมืือนจริิงด้้วย ซึ่�่งร่่างจำำ�ลองของผู้้�คนสามารถสวมใส่่เสื้้�อผ้้าได้้ในโลก
เมตาเวิิร์์ส

Dialectics of Administration in New Normal 57

เฟซบุ๊๊�ก แนวหน้้าแห่่งโลกเมตาเวิิร์์ส
วัันที่่� 27 กัันยายน 2564 รอยเตอร์์ส รายงานว่่าบริิษััทเฟซบุ๊๊�ก จะทุ่่�มทุุน 50
ล้้านเหรีียญสหรััฐ เพื่�่อเป็็นพัันธมิิตรกัับองค์์กรต่่าง ๆ ในการสร้้างเมตาเวิิร์์สอย่่างมีีความ
รัับผิิดชอบ ยัักษ์์ใหญ่่โซเชีียลได้้ลงทุุนอย่่างหนัักไปกัับเทคโนโลยีี VR และ AR ในการพััฒนา
ฮาร์์ดแวร์์อย่่างเช่่น Oculus ชุุดหููฟััง VR และกำำ�ลัังพฒนาแว่่นตา AR รวมถึึงสายรััดข้้อ
มืือเทคโนโลยีี ซึ่่�งทำำ�ให้้เฟซบุ๊๊�กถููกวิิพากษ์์วิิจารณ์์ถึึงผลกระทบต่่อความปลอดภััยบนโลก
ออนไลน์์
“โครงการ XR และกองทุุนวิิจััยใหม่่ จะลงทุุนจากเงิินทั่่�วโลกในระยะเวลาสองปีี
เพื่�่อทำำ�ให้้แน่่ใจว่่าเทคโนโลยีีเมตาเวิิร์์สจะถููกสร้้างขึ้�้นในลัักษณะที่่�มีีความครอบคลุุมและ
เพิ่่�มขีีดความสามารถ” ทางบริิษััทยัังเปิิดเผยว่่ามีีแผนที่่�จะทำำ�งานร่่วมกัับนัักวิิจััย 4 ด้้าน
ด้้วยกััน ทั้้�งเรื่ �องของความเป็็นส่่วนตััวและความปลอดภััยของข้้อมููล เพื่�่อให้้ผู้้�ใช้้ได้้รัับความ
ช่่วยเหลืือ หากสิ่�งที่่�พบเห็็นในเมตาเวิิร์์ส ทำำ�ให้้พวกเขารู้้�สึึกไม่่สบายใจ
นอกจากนี้้� เฟซบุ๊๊�ก ยัังระบุุไว้้ในโพสต์์บล็็อกของเว็็บไซต์์ว่่า จะวิิจััยวิิธีีออกแบบ
เทคโนโลยีีที่่�ครอบคลุุมและเข้้าถึึงได้้สำำ�หรัับผู้้�ใช้้ทุุกคน และยัังส่่งเสริิมการแข่่งขัันใน
อุุตสาหกรรมที่่�เพิ่่�งเริ่�มต้้นใหม่่ “พัันธมิิตรเบื้�้องต้้นสำำ�หรัับกองทุุนเมตาเวิิร์์สของเฟซบุ๊๊�ก
ได้้แก่่ มหาวิิทยาลัันฮาร์์วาร์์ด ในวอชิิงตััน ดีีซีี ซึ่�่งจะศึึกษาประวััติิศาสตร์์ของความหลาก
หลายในอุุตสาหกรรมเทคโนโลยีีสารสนเทศ และวิิธีีที่่�จะสามารถกำำ�หนดรููปร่่างหน้้าตาของ
โลกในเมตาเวิิร์์ส ส่่วนมหาวิิทยาลััยแห่่งชาติิโซลและมหาวิิทยาลััยฮ่่องกงจะวิิจััยด้้านความ
ปลอดภััย จริิยธรรม และการออกแบบอย่่างมีีความรัับผิิดชอบ”
จากปรากฏการณ์์ที่่�ปรากฏข้้างต้้นส่่งผลให้้มีีการปรัับตััวด้้วยการกำำ�หนดยุุทธศาสตร์์
ในการพััฒนาคนด้้วยการศึึกษาเพื่�่อรองรัับการเปลี่่�ยนแปลงนี้้�ต่่อไป

Antithesis: การบริิหารสถานการณ์์ของอนาคต
ผ่่านกระบวนการวิิจััย

ในการบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตผ่่านกระบวนการวิิจััย ขอนำำ� เสนอข้้อค้้นพบ
จากการวิิจััยทางการศึึกษาในประชาคมอาเซีียนที่่�เป็็นการวิิจััยเพื่�่อสร้้างภาพอนาคตของ
การบริิหารงานด้้านการศึึกษา ดัังนี้้�

58 วภิ าษวิธกี ารบรหิ ารบนฐานวิถีชวี ิตใหม

ภาพอนาคตของการจััดการศึึกษาในประชาคมอาเซีียน
ภาพอนาคตที่่�แสดงในแผนที่่�เส้้นทางการจััดการศึึกษาอาเซีียนในการทำำ�นายอนาคต
ของการศึึกษาที่่�มุ่่�งสู่่�ความร่่วมมืือทางการศึึกษาในปีี พ.ศ.2561 ที่่�มีีความเป็็นเอกภาพทางการ
ศึึกษาในปีี พ.ศ.2563 ที่่�จะมีีการศึึกษาเพื่�่อสัันติิภาพในปีี พ.ศ.2565 และเพื่�่อให้้เป็็นประชาคม
อาเซีียนที่่�มีีทั้้�งเอกภาพและสัันติิภาพทางการศึึกษาใน พ.ศ.2567

ภาพที่่� 8.1 แผนที่่�เส้้นทางการจััดการศึึกษาอาเซีียน ปีี พ.ศ.2561-2567
ยุุทธศาสตร์์การจััดการศึึกษาเพื่่�อสัันติิภาพในประชาคมอาเซีียน
ยุุทธ์์ศาสตร์์ในการจััดการศึึกษาเพื่�่อสัันติิภาพในประชาคมอาเซีียนที่่�ได้้จากการ
ศึึกษาแบ่่งได้้เป็็น 6 ยุุทธศาสตร์์ ประกอบด้้วย ยุุทธศาสตร์์ที่่� 1 พััฒนาครููและผู้้�บริิหาร
ยุุทธศาสตร์์ที่่� 2 ร่่วมมืือกัันพััฒนาหลัักสููตร การวััดและการประเมิินผล ยุุทธศาสตร์์ที่่� 3
ยกระดัับการจััดการเรีียนการสอน ยุุทธศาสตร์์ที่่� 4 ส่่งเสริิมการวิิจััยทางการศึึกษา
ยุุทธศาสตร์์ที่่� 5 สนัับสนุุนการให้้โอกาสทางการศึึกษา และยุุทธศาสตร์์ที่่� 6 พััฒนาการ
บริิหารการศึึกษา  ผลการศึึกษาแสดงได้้ดัังภาพต่่อไปนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 59

ภาพที่่� 8.2 แผนยุุทธศาสตร์์การศึึกษาอาเซีียน
ผลการวิิเคราะห์์ข้้อมููลด้้วยวิิธีีการวิิจััยอนาคตด้้วยเทคนิิค EDFR จากการรวบรวม
ความคิิดเห็็นจากผู้้�ทรงคุุณวุุฒิิจำำ�นวน 27 ท่่าน ประกอบด้้วย ยุุทธศาสตร์์ทั้้�ง 6 ด้้านและ
26 เป้้าประสงค์์ ได้้รัับการยอมรัับฉัันทามติิจากผู้้�เชี่�ยวชาญทุุกรายการ เมื่่�อพิิจารณาจาก
ค่่าเฉลี่�ย ค่่ามััธยฐาน และความแตกต่่างฐานนิิยม และช่่วง interquartile ของแต่ล่ ะรายการ
พบว่่า ค่่ามััธยฐานของยุุทธศาสตร์์และเป้้าหมายอยู่�ระหว่่าง 4.00-5.00 ค่่าสััมบููรณ์์ของค่่า
มััธยฐานและความแตกต่่างฐานนิิยม เท่่ากัับ 0 ในทุุกรายการ interquartile ช่่วงระหว่่าง
0.00-1.00 ซึ่่�งแสดงให้้เห็็นว่่ากลุ่่�มผู้้�เชี่�ยวชาญมีีความคิิดเห็็นที่่�สอดคล้้องกัันเกี่�ยวกัับแผน
ยุุทธศาสตร์์การจััดการศึึกษาของอาเซีียนที่่�ยอมรัับตั้้�งแต่่ระดัับเห็็นด้้วยถึึงระดัับเห็็นด้้วย
อย่่างยิ่�ง รายละเอีียดของเป้้าประสงค์์ของแต่่ละยุุทธศาสตร์์แสดงได้้ดัังต่่อนี้้ �
เป้้าประสงค์์ 3 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 1 ว่่าด้้วยการพััฒนาครููและผู้้�บริิหาร
ประกอบด้้วย 1) ครููและอาจารย์์มหาวิิทยาลััยมีีความเชี่�ยวชาญทางวิิชาชีีพ 2) ผู้้�บริิหาร
การศึึกษามีีความเชี่�ยวชาญทางวิิชาชีีพ และ 3) บุุคลากรทางการศึึกษามีีความรัับผิิดชอบ
ต่่อหน้้าที่่�

60 วิภาษวธิ กี ารบรหิ ารบนฐานวถิ ชี ีวติ ใหม

เป้้าประสงค์์ 4 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 2 ว่่าด้้วยการร่่วมมืือกัันพััฒนาหลัักสููตร
การวััดและการประเมิินผล ประกอบด้้วย 1) หลัักสููตรการศึึกษาขั้�นพื้�้นฐานสำำ�หรัับผู้้�เรีียน
ทุุกคน 2) ปรัับหลัักสููตรให้้สอดคล้้องกัับมาตรฐานการศึึกษาอาเซีียน 3) ปฏิิรููปความเข้้าใจ
เรื่�องการวััดและประเมิินผลการศึึกษา และ 4) ความร่่วมมืือกัันในการพััฒนาหลัักสููตรและการ
วััดประเมิินผลในระหว่่างประเทศอาเซีียน
เป้้าประสงค์์ 5 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 3 ว่่าด้้วยยกระดัับการจััดการเรีียนการสอน
ประกอบด้้วย 1) การจััดการเรีียนการสอนอย่่างมีีประสิิทธิิภาพและมีีความเป็็นนวััตกรรม
2) คุุณภาพการเรีียนการสอนที่่�มีีประสิิทธิิภาพ 3) บููรณาการเทคโนโลยีีผ่่านการจััดการเรีียน
การสอนที่่�เป็็นเลิิศ 4) การเรีียนรู้้�ข้้ามวััฒนธรรมระหว่่างแต่่ละประเทศในอาเซีียน และ 5) การ
เรียี นรู้เ�้ ป็น็ รายบุุคคลเพื่อ่� ไปสู่่�สมรรถนะในศตวรรษที่่� 21
เป้้าประสงค์์ 4 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 4 ว่่าด้้วยการส่่งเสริิมการวิิจััยทางการศึึกษา
ประกอบด้้วย 1) สร้้างภาคีีเครืือข่่ายการวิิจััยทางวิิทยาศาสตร์์เพื่่�อความต้้องการของสัังคม
2) ทำำ�วิิจััยเพื่�่อพััฒนาคุุณภาพการเรีียนการสอน 3) ทำำ�วิิจััยโดยการขัับเคลื่่�อนจากระบบการ
ศึึกษาไปสู่่�ชุุมชน และ 4) พััฒนานวััตกรรมเพื่�่อพััฒนาและปรัับปรุุงคุุณภาพการเรีียนรู้้�ของ
ผู้้�เรีียนด้้วยการวิิจััยปฏิิบััติิการในชั้้�นเรีียน
เป้้าประสงค์์ 5 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 5 ว่่าด้้วยการสนัับสนุุนการให้้โอกาสทาง
การศึึกษา ประกอบด้้วย 1) การศึึกษาภาคบัังคัับและแบบร่่วมเรีียนรู้้� 2) ประเมิินการให้้
บริิการทางการศึึกษาของเด็็กก่่อนวััยเรีียนในพื้�้นที่่�ชนบท3) ความต้้องการทางการศึึกษาและ
การฝึึกฝนของกลุ่่�มวััยผู้้�ใหญ่่ 4) สร้้างโอกาสในการพััฒนาศัักยภาพผู้้�เรีียนโดยไม่่คำำ�นึึงถึึง
ภููมิิหลัังของผู้้�เรีียน และ 5) จัดั หาทุุนและให้โ้ อกาสสำ�ำ หรับั ผู้เ�้ รียี นที่่ม� ีฐี านะยากจนและ ให้ร้ างวัลั
สำ�ำ หรับั เด็ก็ เรียี นดีี
เป้้าประสงค์์ 5 ด้้าน ของยุุทธศาสตร์์ที่่� 6 ว่่าด้้วยการพััฒนาการบริิหารการ
ศึึกษา ประกอบด้้วย 1) ให้้บริิการการเข้้าถึึงทางการศึึกษา และการเรีียนรู้้�ตลอดชีีวิิต
2) ประสิิทธิิผลของความร่่วมมืือทางการศึึกษาในระดัับนานาชาติิ 3) แลกเปลี่่�ยนค่่านิิยม
ประสบการณ์์ และสร้้างแรงบัันดาลใจพื้้�นฐานโดยการยอมรัับความหลากหลาย 4) พััฒนา
คุุณภาพของผู้้�สำำ�เร็็จการศึึกษา สถาบััน การศึึกษา และการพััฒนาภาพรวมทั้้�งระบบ
และ 5) ระบบการศึึกษาที่่�เหมาะสำำ�หรัับชุุมชนพหุุวััฒนธรรม โดยสรุุป ยุุทธศาสตร์์การ
จััดการศึึกษาเพื่่�อสัันติิภาพของประเทศในประชาคมอาเซีียน แสดงได้้ดัังภาพต่่อไปนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 61

ภาพที่่� 8.3 แผนยุุทธศาสตร์์สำำ�หรัับการจััดการศึึกษาอาเซีียน

62 วภิ าษวิธกี ารบรหิ ารบนฐานวิถีชีวิตใหม

ภาพที่่� 8.4 แผนที่่�ยุุทธศาสตร์์ของการศึึกษาอาเซีียน


Dialectics of Administration in New Normal 63

อย่่างไรก็็ตามแผนที่่�ยุุทธศาสตร์์ของการศึึกษาอาเซีียนที่่�ได้้พััฒนาขึ้้�นนี้้�สามารถ
ถ่่ายทอดผลการศึึกษาในระดัับเวทีีประชุุมวิิชาการนานาชาติิ ซึ่�่งยัังไม่่สามารถขัับเคลื่่�อนไป
สู่ �แนวทางการปฏิิบััติิได้้อย่่างเต็็มที่่�จึึงจำำ�เป็็นต้้องใช้้เวลาและการประสานภาคีีเครืือข่่ายเพื่�่อ
ให้้เกิิดการแปลงแผนยุุทธศาสตร์์นี้้�ไปสู่่�การปฏิิบััติิได้้อย่่างแท้้จริิง

Synthesis: การบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่
จากข้้อค้้นพบของการวิิจััยในมุุมมอง Antithesis ได้้เชื่�อมโยงสู่�เนื้้�อหาการบรรยาย
ที่่�มาจากการนำำ�เสนอแผนที่่�ยุุทธศาสตร์์การศึึกษาข้้างต้้นนั้้�นสู่่� “การปรัับเปลี่่�ยนบทบาท
อาจารย์์ในยุุค Disruption” ที่่� พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. ได้้บรรยายไว้้ในโครงการ
ปฐมนิิเทศอาจารย์์ ประจำำ�ปีีการศึึกษา 2563 ณ วิิทยาลััยสงฆ์์พุุทธปััญญาศรีีทวารวดีี
มหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย วััดไร่่ขิิง พระอารามหลวง จัังหวััดนครปฐม
มีีเนื้้�อหาการบรรยาย ดัังนี้้�
การปรัับเปลี่�ยนบทบาทอาจารย์์ในยุุค Disruption
“ยุุค Disruption โลกและเทคโนโลยีีเปลี่่�ยนแปลงไปอย่่างรวดเร็็ว และมีีการ
เปลี่่�ยนแปลงอยู่ �ตลอดเวลา จึึงเป็็นยุุคที่่�เราจะต้้องรู้้�เท่่าทัันเหตุุการณ์์ ต้้องเรีียนรู้้�ที่ �จะ
เปลี่่�ยนแปลงและพััฒนาตนเอง รููปแบบการทำำ�งานยุุคใหม่่ก็็เปลี่่�ยนไป รููปแบบวิิธีีการทำำ�งาน
ในยุุค New Normal เน้้นในเรื่�องการใช้้เทคโนโลยีีออนไลน์์เป็็นหลััก รวมทั้้�งการเรีียนการ
สอน ถืือเป็็นการเปลี่่�ยนแปลงตามยุุคสมััย ซึ่่�งก็็ต้้องพิิจารณาว่่าจะทำำ�อย่่างไรให้้มีีคุุณภาพ
สัังคมปััจจุุบัันมีีการแข่่งขัันมากขึ้�้น ส่่วนในบริิบทขององค์์กรจะต้้องปรัับเปลี่่�ยนการบริิหาร
จััดการ รองรัับแรงกดดัันและความคาดหวัังจากภายนอกที่่�มากขึ้�้น เด็็กยุุคใหม่่เปลี่่�ยนไป
จากเดิิม เป้้าหมายของการเรีียนรู้้�เปลี่่�ยน ครููอาจารย์์จึึงต้้องปรัับตััวให้้เข้้ากัับยุุคสมััยและ
สถานการณ์์ปััจจุุบััน แต่่ไม่่หลงไปตามกระแส ต้้องรู้้�จัักเปิิดใจความรู้้�ความเปลี่่�ยนแปลง
ที่่�เกิิดขึ้้�น “ต้้องเปิิดหน้้าต่่างความรู้้� เปิิดประตููความคิิด” และต้้องตั้�งรัับให้้ทัันท่่วงทีี โดย
ดำำ�เนิินแนวทางตามแผนยุุทธศาสตร์์ กรอบการพััฒนาระยะยาว ด้้านการพััฒนาและเสริิม
สร้้างศัักยภาพคน ครููอาจารย์์ต้้องสร้้าง creativity และปรัับหลัักสููตรการสอนของตนให้้
ตอบสนองชุุมชน เสริิมเครืือข่่ายการศึึกษาและการเรีียนรู้้� สร้้างคุุณภาพการเรีียนการสอน
เปิิดโอกาสให้้ผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียมีีส่่วนร่่วมในการจััดระบบการศึึกษา และยกระดัับการ
ศึึกษาเพื่่�อคนในชุุมชนเป็็นกลุ่่�มเป้้าหมาย ปรัับบทบาทจากการเป็็นผู้้�นำำ� ผู้้�กำำ�กัับ ผู้้�ชี้ �นำำ�สู่่�
การเป็็นโค้้ชและผู้้�อำำ�นวยความสะดวกให้้เกิิดการเรีียนรู้้�”

64 วิภาษวิธกี ารบริหารบนฐานวถิ ชี ีวิตใหม

การบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่เป็็นการมองภาพอนาคตการบริิหาร
อย่่างรู้้�เท่่าทัันกัับการเปลี่่�ยนแปลงของสถานการณ์์ต่่าง ๆ ที่่�เกิิดขึ้�้นในสัังคม และปรัับเปลี่่�ยน
กระบวนทััศน์์การทำำ�งานให้้ได้้ผลงานที่่�มีีประสิิทธิิภาพต่่อไป

ภาพที่่� 8.5 ภาพประกอบการบรรยายการปรัับเปลี่่�ยน
บทบาทอาจารย์์ในยุุค Disruption

นอกจากนี้้�ยัังได้้มีีการกำำ�หนดแผนการดำำ�เนิินงานอย่่างต่่อเนื่่�องในการพััฒนา
งานวิิชาการเรื่�อง “ทิิศทางการขัับเคลื่่�อนนโยบายสาธารณะแบบมีีส่่วนร่่วม ภายใต้้งาน
ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาในการพััฒนาสัังคมไทย” เป็็นอีีกโครงการที่่�กำำ�ลัังดำำ�เนิินการ
เพื่่�อรองรัับการบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ ซึ่่�งได้้มีีการวิิเคราะห์์
สถานการณ์์เพื่่�อการดำำ�เนิินงานในครั้้�งนี้้� ดัังต่่อไปนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 65

วิิเคราะห์์และประเมิินผลกระบวนการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา
ผลการศึึกษาสรุุปได้้ว่่า จากการศึึกษานโยบายและแนวปฏิิบััติิการขัับเคลื่่�อนการ
ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา พบว่่า คณะสงฆ์์ได้้ขัับเคลื่่�อนการปฏิิบััติิงาน ผ่่านการทำำ�แผน
ยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา ซึ่่�งอยู่�ในกรอบการดำำ�เนิินงานระยะที่่� 2 กล่่าว
คืือ เป็็นระยะนำำ�ไปปฏิิบััติิ ที่่�วางกรอบงานที่่�สำำ�คััญไว้้นอกจากกำำ�หนดภาระงานของคณะ
สงฆ์์ทั้้�ง 6 ด้้าน + 1 ซึ่�่งได้้จากการศึึกษางานในระยะที่่� 1 รู้้�บริิบท ในระยะที่่� 2 นี้้� ยัังมุ่่�งเน้้น
ยกร่่างแผนยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา เพื่่�อส่่งต่่อไปสู่่�ระยะที่่� 3 คืือ รัับรู้้�ผล
ผู้้�วิิจััยได้้เข้้ามามีีบทบาทเกี่�ยวข้้องกัับการวางแผนยุุทธศาสตร์์ฯ ในฐานะประธานกรรมการฯ
ทำำ�ให้้เห็็นตลอดสายของเส้้นทางการดำำ�เนิินงานในการทำำ�แผนยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููปกิิจการ
พระพุุทธศาสนา พร้้อมทั้้�งคณะศึึกษาได้้ติิดตามและร่่วมสัังเกตการณ์์ สามารถวิิเคราะห์์
กระบวนการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาผ่่านการทำำ�แผนยุุทธศาสตร์์ฯ
โดยมีีรายละเอีียดสรุุปได้้ดัังนี้้�
1) วิิเคราะห์์กระบวนการในระยะทบทวนหาจุุดหมายร่่วม ในการทำำ�แผน
ยุุทธศาสตร์์ของคณะกรรมการฯ เริ่�มต้้นจากคณะทำำ�งานได้้ทบทวนจุุดหมาย ที่่�แท้้จริิงของ
การทำำ�แผนยุุทธศาสตร์์ เมื่่�อคณะกรรมการฯ ได้้รัับมอบหมายในการทำำ�แผนยุุทธศาสตร์ ์
ทางคณะทำำ�งานได้้จััดประชุุมเชิิงปฏิิบััติิการเพื่่�อทบทวนข้้อมููลที่่�ได้้จากการขัับเคลื่่�อนระยะ
ที่่� 1 คืือ รัับรู้้�บริิบท จนนำำ�มาสู่�การกำำ�หนดวิิสััยทััศน์์ พัันธกิิจ ค่่านิิยม ที่่�จะนำำ�ไปกำำ�หนด
ยุุทธศาสตร์์ และกลยุุทธ์์ ที่่�นำำ�ไปสู่่�ความสำำ�เร็็จในการดำำ�เนิินการตามแนวทางการปฏิิรููป
กิิจการพระพุุทธศาสนาตามพัันธกิิจคณะสงฆ์์ 6 ด้้าน +1
(1) การกำำ�หนดวิิสััยทััศน์์นั้้�น ได้้อาศััยแผนยุุทธศาสตร์์ชาติิที่่�ว่่า “มั่่�นคง มั่่�งคั่�ง
ยั่�งยืืน” เป็็นต้้นแบบในการกำำ�หนดทิิศทางการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา
(2) การกำำ�หนดพัันธกิิจ ทั้้�งหมด 6 ด้้าน คืือ 1) ด้้านการปกครอง 2) ด้้านศาสน-
ศึึกษา 3) ด้้านศึึกษาสงเคราะห์์ 4) ด้้านเผยแผ่่ 5) ด้้านสาธารณููปการ 6) ด้้านสาธารณ-
สงเคราะห์์ นอกจากนี้้� คณะกรรมการฯ ได้้เพิ่่�มภาระงานพิิเศษอีีก 1 ด้้าน คืือ 7) ด้้านการ
พััฒนาพุุทธมณฑลให้้เป็็นศููนย์์กลาง พระพุุทธศาสนาโลก
(3) การกำำ�หนดค่่านิิยม คณะกรรมการฯ มองว่่า พระพุุทธศาสนาเป็็นสถาบััน
หลัักของสัังคมไทย เพราะฉะนั้้�น การสนองงานพระพุุทธศาสนานั้้�น ผู้้�ปฏิิบััติิต้้องเป็็นผู้้�มีี

66 วภิ าษวิธกี ารบรหิ ารบนฐานวิถีชวี ิตใหม

จิิตสาธารณะ (Service Mind) มีีความเชื่�อมั่�นในองค์์กรว่่าสามารถนำำ�พาชีีวิิตให้้มีีสัันติิสุุข
ได้้อย่่างแท้้จริิงมีีศรััทธา จาคะ วิิริิยะ ขัันติิ และมองเห็็นเป้้าหมายในการทำำ�งานอย่่าง
ชััดเจน (ปััญญา) จึึงจะสามารถขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาให้้สำำ�เร็็จได้้
(พระราชวรเมธีี, ดร. และคณะ, มปป) กล่่าวได้้ว่่า ค่่านิิยมในแผนยุุทธศาสตร์์ฯ สะท้้อน
ให้้เห็็นถึึงค่่านิิยมที่่�แสดงถึึง วิิถีีปฏิิบััติิและจุุดหมายปลายทาง เป็็นพลัังหล่่อเลี้�ยงที่่�พร้้อม
ขัับเคลื่่�อนฯสำำ�หรัับผู้้�ปฏิิบััติิต่่างก็็มีีอุุดมการณ์์ในการทำำ�งานแนวทางเดีียวกััน การกำำ�หนด
ยุุทธศาสตร์์ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาได้้กำำ�หนดไว้้ 4 ยุุทธศาสตร์์ ได้้แก่่ (1) สร้้างความ
มั่่�นคงด้้านพระพุุทธศาสนา (2) ยกระดัับกระบวนการบริิหารจััดการภายใน (3) พััฒนา
องค์์กรแห่่งการเรีียนรู้้�เชิิงพุุทธ และ (4) มีีทรััพยากรเพีียงพอในการขัับเคลื่่�อนกิิจการ
พระพุุทธศาสนา
2) วิิเคราะห์์กระบวนการในระยะการขัับเคลื่่�อนแผนยุุทธศาสตร์์สู่�การปฏิิบััติิ
มหาเถรสมาคมมีีมติิแต่่งตั้�งคณะกรรมการประสานแผนยุุทธศาสตร์์ในการปฏิิรููป
กิิจการพระพุุทธศาสนาแล้้ว ยัังได้้มีีมติิในการแต่่งตั้ �งคณะกรรมการประสานแผนยุุทธ
ศาสตร์์ฯ ระดัับภาค โดยเจ้้าคณะภาคแต่่งตั้�ง คณะกรรมการประสานแผนยุุทธศาสตร์์ในการ
ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาระดัับภาค เพื่่�อดำำ�เนิินการให้้เป็็นไปตามมติิมหาเถรสมาคม
เพื่่�อนำำ�นโยบายไปสู่่�การทำำ�แผนระดัับจัังหวััดซึ่�่งมีีเป้้าหมายแล้้วเสร็็จในเดืือนธัันวาคม 2560
โดยการจััดประชุุมสััมมนาเชิิงปฏิิบััติิการสื่ �อสารยุุทธศาสตร์์ในการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธ
ศาสนาสู่�การปฏิิบััติิ (VISION TO ACTION) แก่่คณะกรรมการประสานแผนยุุทธศาสตร์์ฯ
ระดัับภาค เพื่่�อรวบรวมข้้อมููลทั้้�งหมด 4 ครั้้�งสำำ�คััญ กล่่าวคืือ 1) ครั้้�งที่่� 1 ในเขตปกครอง
คณะสงฆ์์หนกลาง 2) ครั้้�งที่่� 2 ในเขตปกครองคณะสงฆ์์หนเหนืือ 3) ครั้้�งที่่� 3 ในเขตปกครอง
คณะสงฆ์์หนใต้้ 4) ครั้้�งที่่� 4 ในเขตปกครองคณะสงฆ์์หนตะวัันออก โดยการขัับเคลื่่�อนฯใน
ครั้้�งนี้้� คณะกรรมการประสานงานแผน ยุุทธศาสตร์์ในการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา
ได้้จััดประชุุมสื่�อสารสร้้างความเข้้าใจเกี่�ยวกัับแผนยุุทธศาสตร์์ฯ 5 ปีี และ 20 ปีี การให้้ความ
หมายคำำ�ศััพท์์ในแผนยุุทธศาสตร์์จึึงเป็็นเรื่�องที่่�ชััดเจนและต้้องทำำ�ให้้เข้้าใจตรงกััน อาทิิ เช่่น
การนำำ�นิิยามศััพท์์ มาสื่�อสารสร้้างความเข้้าใจ ได้้แก่่ พัันธกิิจ ค่่านิิยม วิิสััยทััศน์์ เป้้าประสงค์์
ยุุทธศาสตร์์ กลยุุทธ์์ โครงการ เป็็นต้้น
3) ปััจจััยความสำำ�เร็็จการขัับเคลื่่�อนแผนยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธ
ศาสนา
นอกจากกระบวนการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาผ่่านการทำำ�แผน

Dialectics of Administration in New Normal 67

ยุุทธศาสตร์์ ยัังพบว่่า ปััจจััยที่่�ทำำ�ให้้เกิิดความสำำ�เร็็จการขัับเคลื่่�อนแผนยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููป
กิิจการพระพุุทธศาสนานั้้�น ประกอบไปด้้วยปััจจััยภายในและปััจจััยภายนอก ดัังนี้้�
ปััจจััยภายใน ได้้แก่่ 1) การมีีเป้้าหมายร่่วม รวมน้ำ�ำ�ใจเป็็นอัันหนึ่่�งอัันเดีียวกััน
2) พััฒนาความเชี่ �ยวชาญทุุกด้้าน 3) ปรัับโครงสร้้างการบริิหารองค์์กรให้้ทัันสมััย ทั้้�งนี้้�การ
ปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาต้้องเริ่�มต้้นจากหน่่วยที่่�เล็็กที่่�สุุดขององค์์กร คืือ วััด การบริิหาร
จััดการในระดัับท้้องถิ่ �น ต้้องมีีความคล่่องตััวและทรงประสิิทธิิภาพ ตามหลัักธรรมาภิิบาล
4) ทรััพยากรพร้้อมใช้้งาน เป็็นเรื่�องที่่�เกี่�ยวข้้องทั้้�งระบบ ทั้้�งทรััพยากรบุุคคล 5) ติิดตาม
การดำำ�เนิินการอย่่างใกล้้ชิิด มีีการติิดตามประเมิินผลทุุกขั้ �นตอน เพื่�่อตรวจสอบความถููก
ต้้อง ความโปร่่งใสตรวจสอบได้้ตามหลัักธรรมาภิิบาล
ปััจจััยภายนอก การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาจะบรรลุุถึึงเป้้าหมายที่่�วางไว้้
จำำ�เป็็นต้้องอาศััยพลัังจากหลายภาคส่่วนให้้การสนัับสนุุน ไม่่ว่่าจะเป็็นพลัังทุุน พลัังความรู้้�
จากอุุบาสก อุุบาสิิกา ที่่�มีีพลัังศรััทธาและปรารถนาที่่�จะพััฒนาศีีลธรรมของคนในประเทศ
ให้้เจริิญยิ่ �งขึ้้�นสมกัับเป็็นยุุค 4.0 ที่่�สัังคมเป็็นสุุขไปพร้้อมกัับความเจริิญทางเทคโนโลยีี ดัังที่่�
สมเด็็จพระพุุทธโฆษาจารย์์ (ป.อ.ปยุุตฺฺโต) ทรงกล่่าวถึึงเรื่�องความเสื่�อมของพระพุุทธศาสนา
เหตุุปััจจััยหนึ่่�งมาจากฆราวาสทอดธุุระ กล่่าวคืือ ฝากศาสนาไว้้กัับพระสงฆ์์อย่่างเดีียว ทั้้�งๆ
ที่่�พระพุุทธเจ้้าทรงวางพระพุุทธศาสนาไว้้กัับพุุทธบริิษััททั้้�ง 4 คืือ ภิิกษุุ ภิิกษุุณีี อุุบาสก
อุุบาสิิกา ชาวพุุทธควรต้้องรวมพลัังมีีส่่วนร่่วมในการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธ
ศาสนาในครั้้�งนี้้�
4) วิิเคราะห์์กลไกในการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา
กลไกในการขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนาในระยะนี้้� ประกอบไป
ด้้วย 1) พลัังผู้�นำำ� หรืือ ภาวะผู้้�นำำ� หมายถึึง พลัังของผู้้�นำำ�ที่่�สามารถส่่งแรงกระทำำ�อััน
ก่่อให้้เกิิดการขัับเคลื่่�อนของกลุ่่�มคน และองค์์การไปสู่่�การบรรลุุเป้้าประสงค์์ที่่�วางไว้้
การแต่่งตั้�งผู้้�นำำ�มาขัับเคลื่่�อนฯ โดยการมอบหมายกรรมการมหาเถรสมาคมทั้้�ง 3 รููป กล่่าวคืือ
พระพรหมมุุณีี พระพรหมโมลีี และพระพรหมบััณฑิิต ในการจััดทำำ�แนวทางการปฏิิรููปฯ
เพื่่�อเสนอคณะรััฐมนตรีี 2) พลัังเอกภาพ หมายถึึง ความเป็็นอัันหนึ่่�งอัันเดีียวกััน เนื่่�องจาก
แต่่ละองค์์ประกอบมีีความสััมพัันธ์์เชื่ �อมโยง ประกอบกัันจนอยู่ �ในลัักษณะหลอมรวมกััน
มีีความเอกภาพแล้้ว การทำำ�แผนยุุทธศาสตร์์ฯ ทำำ�ให้้ภาพรวมของการพััฒนาองค์์กรพระพุุทธ
ศาสนาไปในทิิศทางเดีียวกััน ทรงคุุณค่่าและมีีความหมาย ทั้้�งนี้้�จะเห็็นว่่าการทำำ�แผน
ยุุทธศาสตร์์ฯ โดยมีีแผนระยะสั้�น 5 ปีีและระยะยาว 20 ปีี มีีความสอดรัับและเป็็นไป
ในทางที่่�ค่่อยๆ พััฒนาอย่่างมีีระบบ มีีแบบแผน ดัังนั้้�น แผนยุุทธศาสตร์์นัับว่่าเป็็นกลไก
ที่่�มาเติิมเต็็มทำำ�ให้้การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา เป็็นส่่วนช่่วยสานพลัังให้้คณะสงฆ์์

68 วิภาษวิธกี ารบริหารบนฐานวิถีชีวติ ใหม

หัันกลัับมาถืืออุุดมการณ์์เป็็นหนึ่่�งเดีียว ดัังจะเห็็นได้้จากค่่านิิยมองค์์กร “อุุทิิศตนเพื่่�อ
พระพุุทธศาสนา สู่่�การพััฒนาสัังคมอย่่างยั่�งยืืน” และ 3) พลัังแห่่งการสื่�อสาร หมายถึึง
พลัังที่่�เกิิดขึ้้�นตั้้�งแต่่ผู้้�นำำ�สููงสุุดขององค์์กรถ่่ายทอดลงมายัังผู้้�บริิหารระดัับรองๆลงมา จนถึึง
พนัักงานอัันนี้้�เป็็นเรื่�องของวิิสััยทััศน์์ นโยบาย เป้้าหมาย วััฒนธรรมและกลยุุทธ์์ต่่างๆ นัับแต่่
ย่่างก้้าวแรกของการทำำ�ปฏิิรููป ได้้แก่่ การเปิิดพื้้�นที่่�รัับฟัังความคิิดเห็็นแสดงให้้เห็็นถึึงความ
พร้้อมที่่�จะสื่ �อสารรัับฟัังข้้อห่่วงใยจากทุุกภาคส่่วน การที่่�คณะผู้้�นำำ�การขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปฯ
ได้้จััดประชุุมรัับฟัังเสีียงสะท้้อนของพระสงฆ์์ทุุกระดัับจากทุุกภาคส่่วนของประเทศ ทำำ�ให้้
ได้้ข้้อมููลที่่�เป็็นประโยชน์์ในการนำำ�มาวิิเคราะห์์จุุดอ่่อน จุุดแข็็ง เพื่่�อวางแผนพััฒนาปรัับปรุุง
เป็็นการสื่�อสารแบบสองทางกัับผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีีย 4) พลัังแห่่งการกระจายศููนย์์ หมาย
ถึึง ศัักยภาพในการกระจายเครืือข่่าย องค์์ประกอบและกลยุุทธ์์ในการบริิหารจััดการงาน
แบบกระจายอำำ�นาจเชิิงระบบที่่�เกิิดดุุลยภาพทั้้�งความรู้้� ความสามารถ ทัักษะกระบวนการ
และการปฏิิบััติิงาน การกำำ�กัับติิดตามตรวจสอบเพื่่�อให้้บรรลุุเป้้าหมาย ทั้้�งนี้้�การบริิหารงาน
กิิจการพระพุุทธศาสนามีีโครงสร้้างการปกครองแบ่่งเขตพื้้�นที่่�ปกครอง เป็็นเจ้้าคณะหน เจ้้า
คณะจัังหวััด เจ้้าคณะอำำ�เภอ เจ้้าคณะตำำ�บล และเจ้้าอาวาส เป็็นลัักษณะการปกครองทำำ�ให้้
เกิิดความเป็็นระเบีียบเรีียบร้้อยในคณะสงฆ์์
นอกจากนี้้� พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. ยัังได้้สร้้างความเข้้าใจในประเด็็นต่่าง ๆ
ที่่�เกี่ �ยวข้้องกัับการพััฒนาการบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ ดัังปรากฏ
ในการบรรยายในกิิจกรรมต่่างๆ และสามารถสรุุปผลการบรรยายได้้ดัังต่่อไปนี้้�
การสื่�อสารเชิิงรุุกโดยใช้้สื่�อดิิจิิทััลครบวงจรในปีี 2020
“ความรัับผิิดชอบของท่่านทั้้�งหลายที่่�จะต้้องช่่วยกัันดููแลด้้วยการสื่�อสารองค์์กร
ซึ่่�งสื่ �อสารองค์์กรกัับประชาสััมพัันธ์์ มัันต่่างกัันยัังไง ทำำ�ไมมหาจุุฬาฯ มีีประชาสััมพัันธ์์
แล้้ว จึึงต้้องตั้�งกองสื่�อสารองค์์กรขึ้�้นมา หลายท่่านก็็ยัังคิิดว่่างานสื่่�อสารองค์์กร กัับงาน
ประชาสััมพัันธ์์ มัันคืืองานเดีียวกััน จริิงแล้้วมัันคล้้าย ๆ กัันแต่่ว่่าบริิบทมัันต่่างกัันในราย
ละเอีียด กองสื่�อสารองค์์กรที่่�ตั้�งขึ้้�นเพื่�่อมาทำำ�หน้้าที่่� สื่่�อสารสาระสำำ�หรัับเรื่�องราวที่่�เกิิด
ขึ้�้นภายในองค์์กร ออกไปสู่่�สัังคมภายในมหาวิิทยาลััย ส่่วนประชาสััมพัันธ์์นั้้�นเป็็นการสื่�อ
กิิจกรรมที่่�เกิิดขึ้้�น โดยเฉพาะภาพลัักษณ์์ที่่�ดีีไปสู่่�สัังคมภายนอก เพราะฉะนั้้�นสื่่�อสารองค์์กร
และประชาสััมพัันธ์์จึึงทำำ�งานคู่่�ขนานกัันเป้้าหมายสื่ �อสารองค์์กรนั้้�นอยู่ �ที่ �บุุคลากรภายในเป็็น
หลัักจะสื่�อสารเพื่�่อให้้เกิิดภาพลัักษณ์์ที่่�ดีีขององค์์กร โดยเฉพาะทำำ�อย่่างไรที่่�จะให้้ประชาคม
มหาจุุฬาฯ ได้้ทราบถึึงสิ่�งหนึ่่�งก็็คืือวิิสััยทััศน์์ นโยบายรวมทั้้�งพัันธกิิจหลัักของมหาวิิทยาลััย

Dialectics of Administration in New Normal 69

เรื่ �องที่่�สองก็็คืือบทบาทหน้้าที่่�ของสื่ �อสารองค์์กรจะต้้องประสานสััมพัันธ์์กัับทุุกส่่วนงานทั้้�ง
ภายในและภายนอก เรื่�องที่่�สามก็็คืือ ภาพลัักษณ์์ของผู้้�บริิหารบุุคลากร ที่่�สื่�อสารออกไป
แล้้ว ประชาคมต้้องสนใจหรืือควรจะรู้�จะทราบเหมืือนกััน บางเรื่ �องก็็ควรจะสื่ �อไปถึึงสัังคม
ภายนอก ให้้ผู้้�ที่�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียที่่�จะสนัับสนุุนกิิจกรรมของมหาวิิทยาลััย ไม่่ว่่าจะเป็็นภาค
รััฐซึ่�่งสนัับสนุุนงบประมาณคณะสงฆ์์ซึ่�่งให้้การอุุปถััมภ์์ รวมทั้้�งประชาชนทั่่�วไปที่่�จะทำำ�ให้้
เกิิดศรััทธา เพราะว่่าอย่่าลืืมว่่า เรามีีต้้นทุุนอยู่่�ก็็คืือพระสงฆ์์ทั้้�งผู้้�บริิหารคณาจารย์์และเจ้้า
หน้้าที่่�รวมทั้้�งนิิสิิตที่่�ยัังเป็็นพระสงฆ์์ยัังต้้องอาศััยศรััทธาของชาวบ้้าน ดัังนั้้�น การสื่ �อสารด้้วย
ศรััทธาใช้้ปััญญากำำ�กัับ ในฐานะสื่�อสารองค์์กรประชาสััมพัันธ์์ เพราะฉะนั้้�นนี่่�คืือสามเรื่�อง
หลััก บทบาทหน้้าที่่� ที่่�จะเสนอภาพลัักษณ์์ขององค์์กรอัันนี้้�เรื่ �องสำำ�คััญ”
พระสอนศีีลธรรมในโรงเรีียน: พัันธกิิจมหาวิิทยาลััยสู่่�การส่่งเสริิมพัันธกิิจคณะสงฆ์์
ให้้เข้้มแข็็ง
ในงานสััมมนาพระสอนศีีลธรรมในโรงเรีียน ประจำำ�ปีี 2563 ณ มหาวิิทยาลััยมหา
จุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย วิิทยาเขตสุุริินทร์์ พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. ได้้บรรยายเกี่�ยวกัับ
“พัันธกิิจมหาวิิทยาลััยสู่�การส่่งเสริิมพัันธกิิจคณะสงฆ์์ให้้เข้้มแข็็ง” ประกอบด้้วย 1) พัันธกิิจ
ภารกิิจ หรืืองานของคณะสงฆ์์ 2) พัันธกิิจของมหาวิิทยาลััย และ 3) บทบาทหน้้าที่่�ของพระ
สอนศีีลธรรม สรุุปได้้ดัังนี้้�

1) พัันธกิิจ ภารกิิจ หรืืองานของคณะสงฆ์์ 6 งาน ได้้แก่่ 1) งานด้้านการปกครอง
2) ด้้านสาธารณศึึกษา 3) ด้้านการเผยแผ่่ 4) ด้้านสาธารณููประการ 5) ด้้านศึึกษาสงเคราะห์์
และ 6) ด้้านสาธารณสงเคราะห์์

2) พัันธกิิจของมหาวิิทยาลััย 5 พัันธกิิจ ได้้แก่่ 1) การผลิิตบััณฑิิต หรืือการ
จััดการศึึกษา 2) ส่่งเสริิมให้้บุุคลากรทำำ�วิิจััยในกรอบองค์์ความรู้้�ของคณะสงฆ์์หรืืองานวิิจััย
ที่่�เกี่�ยวข้้อง 3) งานบริิการวิิชาการแก่่สัังคม 4) ทำำ�นุุบำำ�รุุงศิิลปะและวััฒนธรรม และ 5) การ
บริิหารจััดการตามหลัักธรรมาภิิบาล

3) บทบาทหน้้าที่่�ของพระสอนศีีลธรรม เป็็นกึ่่�งพัันธกิิจ โดยคุุณสมบััติิพระสอน
ศีีลธรรม 1) เป็็นพระภิิกษุุ 2) จบนัักธรรมชั้�นเอก 3) มีีพรรษาตามสมควร บทบาทหน้้าที่่�
ของพระสอนศีีลธรรม 4 ข้้อ 1) สอนสาระหรืือวิิชาพระพุุทธศาสนาตามช่่วงชั้�น 2) อบรม
ศีีลธรรมจรรยา 3) ช่่วยติิวเข้้มธรรมศึึกษาให้้แก่่คณะสงฆ์์ และ 4) กำำ�หนดทิิศทางโรงเรีียน
วิิธีีพุุทธ

70 วิภาษวธิ ีการบริหารบนฐานวิถีชวี ติ ใหม

พระสงฆ์์ไทยไม่่ทิ้้�งประชาชน ยามวิิกฤตโควิิด-19
พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร. ให้้สััมภาษณ์์ทาง mcu TV สััมภาษณ์์โดย ดร.ประสิิทธิ์ �
บุุตรศรีี สรุุปได้้ดัังนี้้�
“การระบาดของโควิิด-19 ทำำ�ให้้ทางมหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย ได้้
ทำำ�ตามนโยบายของรััฐ ประสานกัับฝ่่ายบ้้านเมืืองทั้้�งส่่วนกลางและท้้องถิ่ �นกล่่าวคืือให้้ทั้้�งผู้้�
บริิหาร คณาจารย์์ และเจ้้าหน้้าที่่�มหาวิิทยาลััยต้้อง work from home ทางมหาวิิทยาลััย
ได้้ใช้้มาตรการในการเฝ้้าระวัังเป็็น 2 ชั้้�น คืือ ทำำ�ตามนโยบายภาครััฐ และดููแลหน่่วยงาน
ของเราเองอย่่างรััดกุุม เช่่น การขอให้้ผู้้�เข้้ามาภายในมหาวิิทยาลััยสวมหน้้ากาก มีีการวััด
อุุณหภููมิิ ให้้เว้้นระยะห่่าง ทั้้�งระยะที่่� 1-2-3 ทำำ�ให้้เราสามารถคุุมสถานการณ์์ได้้เป็็นอย่่าง
ดีี แต่่ถึึงกระนั้้�นเราก็็ไม่่ประมาท ต้้องเฝ้้าคอยระวัังต่่อไปไม่่ให้้การ์์ดตก และที่่�สำำ�คััญตอนนี้้�
เราได้้บริิหารจััดการให้้ผู้้�บริิหาร คณาจารย์์ และเจ้้าหน้้าที่่�ได้้ฉีีดวััคซีีนแล้้วร้้อยละ 80
ในฐานะหััวหน้้าศููนย์์ควบคุุมและป้้องกัันการแพร่่ระบาดของเชื้�อโควิิด-19 (ศปค.
มจร.) รัักษาการเจ้้าอาวาสวััดมหาจุุฬาลงกรณราชููทิิศ ซึ่�่งอยู่่�ในพื้้�นที่�่มหาวิิทยาลััย มีีเนื้้�อที่่� 54
ไร่่ ตอนนี้้�กำำ�ลัังปรัับปรุุงให้้เป็็นวััดบัันดาลใจขั้�นอุุดมเหมืือนบทเพลงเกี่่�ยวกัับวััดที่�่อาตมภาพ
ได้้เป็็นที่่�ปรึึกษา แต่่งโดย ดร.ประสิิทธิ์� บุุตรศรีี ขัับร้้องโดยสััญญา พรนารายณ์์ และตำำ�แหน่่ง
ที่�่ 3 คืือที่�่คณะสงฆ์์ได้้มอบความไว้้วางใจให้้ดำำ�รงตำำ�แหน่่งรองเจ้้าคณะภาค 15 ซึ่�่งได้้ไปดููแล
ช่่วยคณะสงฆ์์และประชาชนในเขตปกครอง 4 จัังหวััดคืือ ราชบุุรีี เพชรบุุรีี สมุุทรสงคราม
และประจวบคีีรีีขัันธ์์ ก็็พยายามดููและทุุกด้้านตามภาระงานของคณะสงฆ์์ ส่่วนด้้านโควิิดก็็
ให้้ข้้อคิิดว่่า โควิิด-19 ก็็ตกอยู่่�ในไตรลัักษณ์์ เกิิดขึ้้�น ตั้�งอยู่่� ดัับไป ต่่อไปก็็จะกลายเป็็นโรค
ประจำำ�ถิ่่�น จะเป็็นโรคที่่�เราควบคุุมได้้เหมืือนกัับโรคไข้้หวััดใหญ่่ เราจึึงต้้องปรัับใจให้้อยู่่�กัับ
สถานการณ์์ปััจจุุบััน โรคระบาดหรืือภััยธรรมชาติิเราไม่่สามารถควบคุุมมัันได้้ แต่่เราต้้องทำำ�
ปััจจุุบัันให้้ดีีอย่่างรู้�เท่่าทัันโควิิด ความทุุกข์์ที่่�มากัับโควิิด-19 คืือความทุุกข์์ทางเศรษฐกิิจ
ปากท้้อง การทำำ�มาหาเลี้�ยงชีีพ ความทุุกข์์จากโควิิดเป็็นเหมืือนเราถููกลููกศรลููกที่่�หนึ่่�ง
เราอย่่าให้้ลููกศรดอกที่�่สองคืือความทุุกข์์ใจปัักที่�่อกเรา ถ้้าเราดููแลรัักษาใจให้้มีีภููมิิคุ้�มกััน
เราก็็จะผ่่านสถานการณ์์ที่�่เลวร้้ายนี้้�ไปได้้”

Dialectics of Administration in New Normal 71

โดยสรุุป การบริิหารสถานการณ์์ของอนาคตบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ เป็็นเรื่�องที่่�ต้้องมีี
การปรัับตััวเพื่่�อให้้เกิิดการเรีียนรู้้�ที่ �จะอยู่่�กัับสถานการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�น และเพื่�่อเตรีียมความพร้้อม
ที่่�จะรองรัับสถานการณ์์ที่่�จะเกิิดขึ้�้นในอนาคตให้้สามารถดำำ�รงชีีวิิตอยู่ �ได้้อย่่างปกติิ นั่่�นเอง

72 วิภาษวธิ ีการบรหิ ารบนฐานวิถีชีวติ ใหม

วิภาษวิธี
การบรหิ าร
บนฐานวถิ ีชีวิตใหม่
Dialectics of Administration in New Normal

บทท่ี 9

วภิ าษวิธกี ารบริหาร
บนฐานวถิ ีชวี ิตใหม

Thesis: การบรหิ ารองคการเสมือนจรงิ
Antithesis: ขอ จำกดั ของการบรหิ ารองคก ารเสมอื นจรงิ

Synthesis: การบริหารบนฐานวถิ ชี ีวติ ใหม

Dialectics of Administration in New Normal 73

บทที่่� 9
วิิภาษวิิธีีการบริิหารบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่
Thesis: การบริิหารองค์์การเสมืือนจริิง

องค์์การเสมืือนจริิง (Virtual Organization) หมายถึึง องค์์การซึ่่�งดำำ�รงอยู่่�ด้้วย
เครืือข่่ายชั่ �วคราว หรืือพัันธมิิตรของหน่่วยงานที่่�เป็็นอิิสระและดำำ�เนิินการร่่วมผลประโยชน์์
ของหน่่วยงานโดยเฉพาะ
องค์์การเสมืือนจริิงความหมายขององค์์การเสมืือนจริิงคืือ องค์์การที่่�ใช้้เครืือข่่ายใน
การเชื่�อมโยงคน ทรััพย์์สิิน และความคิิดต่่างๆ เพื่�่อสร้้างและกระจายสิินค้้าและบริิการ โดย
ไม่่มีีข้้อจำำ�กััดในเรื่ �องขอบเขตองค์์การแบบเดิิมหรืือข้้อจำำ�กััดในด้้านสถานที่่�ตั้ �งขององค์์การ
องค์์การเสมืือนจริิง (Virtual Organization) มีีนัักวิิขาการให้้ได้้แนวคิิดไว้้ เช่่น เรวััต แสงสุุ
ริิยงค์์ ความนำำ� การเปลี่่�ยนแปลงอย่่างผัันผวนและต่่อเนื่่�องของสภาพแวดล้้อมขององค์์การ
ทำำ�ให้้องค์์การต้้องปรัับปรุุงกระบวนการทำำ�งานประจำำ�วัันและจำำ�เป็็นต้้องเตรีียมวางแผน
สำำ�หรัับอนาคตที่่�ยัังไม่่มาถึึงไว้้ล่่วงหน้้า ในอดีีตที่่�ผ่่านมาองค์์การต่่าง ๆ มัักจะมีีกลยุุทธ์์ใน
การรัักษาความอยู่�รอดในการดำำ�เนิินการต่่าง ๆ โดยการผููกขาด (Monopoly) แต่่ปััจจุุบััน
ในโลกเทคโนโลยีีสารสนเทศ (Age of Information Technology: AIT) กลยุุทธ์์ในการ
ดำำ� เ นิิ นธุุ ร กิิ จ ข อ ง อ ง ค์์ ก า ร จ ะ ส า ม า ร ถ อ ยู่ � ร อ ด ไ ด้้ ต้้ อ ง มีี คว า ม ร ว ด เร็็ ว ใ น ก า ร ผ ลิิ ต บริิ ก า ร
การตอบสนองต่่อความต้้องการของลููกค้้า และการตััดสิินใจ แรงกดดัันทั้้�งด้้านสภาพ
แวดล้้อมขององค์์การและเทคโนโลยีีสารสนเทศทำำ�ให้้องค์์การต้้องปรัับตััวหัันมาจััดการกัับ
โครงสร้้างขององค์์การใหม่่ เป็็นองค์์การที่่�มีีความรวดเร็็ว ยืืดหยุ่่�น ค่่าใช้้จ่่ายคงที่่� จำำ�นวน
พนัักงานน้้อยลง เปลี่่�ยนจากการผลิิตแบบมวลรวม (Mass production) เป็็นการผลิิตใน
จำำ�นวนที่่�พอเหมาะแต่่สามารถตอบสนองความต้้องการต่่อลููกค้้าแต่่ละคน บทบาทและ
หน้้าที่่�บางส่่วนของหน่่วยงานอาจหมดความจำำ�เป็็นในการใช้้คนทำำ�หน้้าที่่� เช่่น การส่่ง
จดหมายทางไปรษณีีย์์สามารถแทนที่่�ได้้โดยการใช้้อิินเตอร์์เน็็ตแทน
ลัักษณะขององค์์การเสมืือนจริิง
1) การใช้้เทคโนโลยีีการสื่�อสารโทรคมนาคม
2) สัังคมกัับชุุมชนเครืือข่่ายซึ่่�งมีีการร่่วมมืือและพึ่่�งพากััน
3) ความยืืดหยุ่่�น (Flexibility)

74 วิภาษวิธกี ารบรหิ ารบนฐานวถิ ีชวี ิตใหม

4) ความไว้้วางใจ (Trust)
5) การบริิหารตนเอง (Self-Management)
6) ขอบเขตขององค์์การไม่่แน่่ชััด (Unclear Boundary)
7) ไม่่มีีสถานที่่�ตั้�งขององค์์การ (Location less)
รููปแบบองค์์กรเสมืือนจริิง
องค์์การเสมืือนจริิง (Virtual Organization)
องค์์การบริิหารตนเอง (Self Organization)
คุุณภาพ (Quality Organization)
สาเหตุุของการเกิิดองค์์การเสมืือนจริิง
องค์์การเสมืือนจริิงเกิิดจากปััจจััยต่่าง ๆ ที่่�เกี่�ยวข้้องกัับสภาพแวดล้้อมที่่�
เปลี่่�ยนแปลงไป ความก้้าวหน้้าทางเทคโนโลยีี ลููกค้้าและคนทำำ�งาน ดัังกล่่าวต่่อไปนี้้�
1) การเปลี่่�ยนแปลงของสภาพแวดล้้อม
2) ความก้้าวหน้้าของเทคโนโลยีีสารสนเทศ
3) ลููกค้้า
4) คนทำำ�งาน
การประยุุกต์์แนวคิิดองค์์การเสมืือนจริิงมีีรููปแบบที่่�หลากหลาย โดยอาจจะเป็็น
รููปแบบของการตั้ �งเป็็นบริิษััทเล็็กๆ ที่่�เจ้้าของทำำ�งานที่่�บ้้านโดยใช้้ห้้องนอนเป็็นที่่�ทำำ�งาน
หรืือทำำ�งานในรถยนต์์ขณะเดิินทางไปติิดต่่อรัับงาน ทั้้�งนี้้�โดยอาจจะจ้้างเลขานุุการให้้ทำำ�งาน
ให้้ที่่�บ้้าน และอาจมีีการจ้้างแบบรัับช่่วง (Subcontract) กรณีีถ้้าจำำ�เป็็น

Dialectics of Administration in New Normal 75

ตารางที่่� 1 เปรียี บเทียี บลักั ษณะขององค์ก์ ารแบบดั้้ง� เดิมิ และองค์ก์ ารเสมืือนจริงิ

ลักษณะ องคก์ รแบบดัง้ เดิม องค์กรเสมอื นจริง
โครงสรา้ ง มีความเป็นทางการสูง มคี วามไม่เปน็ ทางการสูง
การบรหิ ารงาน โครงสร้างท่เี นน้ สายบงั คับ โครงสรา้ งแบบเครือขา่ ย
โครงสร้างตายตวั โครงสร้างแบบหลวม ๆ
มีขอบเขตชัดเจน ขอบเขตไม่ชัดเจน
เน้นการควบคุม การมีส่วนรว่ ม
รวมศูนย์อำ�นาจ กระจายอำ�นาจ
การทำ�งานโดยเน้นตวั บุคคล การทำ�งานโดยอาศยั ทมี งาน

แม้้ว่่าองค์์การเสมืือนจริิงจะได้้รัับการนำำ�เข้้ามาแทนที่่�การบริิหารงานในปััจจุุบััน
อัันเนื่่�องจากสถานการณ์์การเปลี่่�ยนแปลงของโลกและการแพร่่ระบาดของโควิิด-19 ก็็ตาม
แต่่ก็็ยัังมีีข้้อจััดกััดที่่�ต้้องพิิจารณาดัังจะได้้นำำ�เสนอในมุุมมองต่่อไป

Antithesis: ข้้อจำำ�กััดของการบริิหารองค์์การเสมืือนจริิง

ข้้อจำำ�กััดของการบริิหารองค์์การเสมืือนจริิง มีีดัังนี้้�
การบริิหารเสมืือนจริิงผ่่าน Physical Space และ Cyber Space ที่่�หมายถึึงพื้้�นที่่�
ทางกายภาพ กัับพื้�้นที่่�ในระบบ Digital ที่่�กำำ�ลัังเป็็นประเด็็นสาธารณะ แต่่ในเวลาเดีียวกััน
แนวทางดัังกล่่าวมีีทั้้�งส่่วนดีีคืือสะดวก เข้้าถึึงง่่าย และเป็็นประโยชน์์ในวงกว้้าง แต่่อีีก
นััยหนึ่่�งก็็เป็็นข้้อถกเถีียงต่่อสภาพปััญหาที่่�เกิิดขึ้้�น เช่่น
1) ด้้านสัังคม ความสััมพัันธ์์ในระดัับบุุคคลต่่อบุุคคล บุุคคลต่่อสมาชิิกในองค์์กร
ดัังที่่�มีีผู้้�เสนอช่่องว่่างปฏิิสััมพัันธ์์ระหว่่างพนัักงานและผู้้�บริิหาร พนัักงานกัับพนัักงานจะ
มีีน้้อยลง และ เส้้นแบ่่งของชีีวิิตการทำำ�งานและชีีวิิตที่่�บ้้านจะไม่่ชััดเจน อาจจะทำำ�ให้้ระดัับ
ความเครีียดเพิ่่�มขึ้้�น จนกลายเป็็นภาวะชะงัักงัันทางการบริิหารได้้ หรืือคนไม่่สามารถเข้้าไป
มีีปฏิิสััมพัันธ์์ในเชิิงสัังคมได้้อย่่างแท้้จริิง

76 วิภาษวิธีการบรหิ ารบนฐานวถิ ชี ีวิตใหม

2) ความผููกพัันกัับองค์์การ (Organizational Commitment) โลกเสมืือนจริิง
ข้้อดีีทำำ�ให้้เกิิดความคล่่องตััวในเชิิงการบริิหาร แต่่ในทางตรงกัันข้้าม ในข้้อดีีก็็ทำำ�ให้้เกิิด
ปฏิิสััมพัันธ์์ในเชิิงความสััมพัันธ์์ที่่�ห่่างหาย ในทางปฏิิบััติิหากไม่่มีีการปรัับปรุุงความสััมพัันธ์์
ระหว่่างสมาชิิกในองค์์กร ก็็จำำ�ทำำ�ให้้สมาชิิกในองค์์เกิิดความห่่างเหิิน ไม่่รู้้�สึึกผููกพัันกัับ
สมาชิิกในองค์์กรอื่�น ๆ จนกระทั่่�งกลายเป็็นความผููกพัันน้้อยลง ถ้้ากรณีีเป็็นองค์์กรจ้้าง
งานก็็จะเกิิดการไหลออกของสมาชิิกในองค์์กร กรณีีเป็็นองค์์กรสงฆ์์หรืือองค์์กรศาสนา
ก็็จะกลายเป็็นการออกจากศาสนาหรืือไม่่ผููกพัันธ์์จนกระทั่่�งไม่่เห็็นความสำำ�คััญก็็ได้ ้
ข้้อจำำ�กััดในการใช้้ความเป็็นจริิงเสมืือน
แม้้ว่่าจะมีีข้้อดีี คืือ1) สร้้างโลกเสมืือนจริิงบางครั้้�งเสี่�ยงต่่ออัันตรายให้้สามารถ
เรีียนรู้้�ได้้โดยปลอดภััย 2) ขยายโอกาสให้้ผู้้�เรีียนสำำ�รวจสถานที่่�ที่่�ไม่่สามารถท่่องไปได้้ใน
ความเป็็นจริิง เช่่น อวกาศหรืือ ภาย ในภููเขาไฟที่่�กำำ�ลัังระเบิิด 3) เปิิดโอกาสให้้ผู้้�เรีียน
ทำำ�การทดลองในสิ่่�งแวดล้้อมที่่�เป็็นสถานการณ์์จำำ�ลอง แต่่ข้้อจำำ�กััดก็็มีีปรากฏให้้เห็็น ได้้แก่่
1) อุุปกรณ์์มีีราคาสููงเกิิดกว่่าสถาบัันการศึึกษาทั่่�วไปจะซื้้�อไว้้ใช้้ได้้ 2) เทคโนโลยีีซัับซ้้อน
มากเกิินกว่่าจะใช้้ได้้ในห้้องเรีียนธรรมดา และ 3) ซอฟต์์แวร์์บทเรีียนยัังมีีจำำ�กััดในเรื่�องที่่�
จะใช้้เรีียน 
เมื่�อเป็็นอย่่างนี้้�แล้้วจึึงต้้องเชื่�อมโยงเข้้าสู่่�มุุมมองที่่�ว่่าด้้วยเรื่�องการปรัับตััวเพื่่�อ
รองรัับการเปลี่่�ยนแปลงอย่่างรู้้�เท่่าทััน ดัังจะได้้เสนอในมุุมมองต่่อไป

Synthesis: การบริิหารบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่

ในการนำำ�เสนอเนื้�้อหาเกี่�ยวกัับการบริิหารบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ ได้้นำำ�เสนอผลการ
สัังเคราะห์์โมเดลต้้นแบบนวััตกรรม มจร สู้้�ภััยโควิิด-19 มีีรายละเอีียดขององค์์ประกอบที่่�
ได้้จากการสัังเคราะห์์ ดัังนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 77

กรณีีศึึกษาการบริิหารบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ในช่่วงสถานการณ์์โควิิด-19
ต้้นแบบที่่�เป็็นแนวปฏิิบััติิที่่�ดีี

1) ต้้นแบบการดููแลสุุขภาพของบุุคลากรและนิิสิิตของมหาวิิทยาลััย การใช้้
มาตรการเฝ้้าระวััง การจััดหาเครื่่�องมืือและอุุปกรณ์์เสริิม เสริิฟ การอยู่�และการใช้้ชีีวิิต
ภายในมหาวิิทยาลััย และการเฝ้้าระวัังอย่่างต่่อเนื่่�อง นัับเป็็นวิิธีีการระมััดระวััง การเหลื่�อม
เวลาการปฏิิบััติิงานสายปฏิิบััติิงาน การงดการจััดการเรีียนการสอนในชั้้�นตามแนวเว้้นระยะ
ห่่างทางสัังคม การให้้หอฉััน ดำำ�เนิินอย่่างเคร่่งครััดในเรื่�องอาหาร ด้้วยการเว้้นระยะหาง
ใส่่บาตร ภาชนะใครภาชนะท่่าน ทดแทนการนั่่�งเป็็นวงล้้อม ในแบบเดิิม เพื่�่อเว้้นระยะห่่าง
และป้้องกัันการแพร่่ระบาดของเชื้�้อโรค เป็็นต้้น
2) ต้้นแบบการจััดการเรีียนการสอนออนไลน์์หลายช่่องทางการสื่�อสาร (ก) การ
ใช้้ระบบออนไลน์์ (ข) การใช้้ระบบสื่่�อสารหลายช่่องทาง เช่่น Line Facebook, Youtube
การจััดอบรมบุุคลากร เพื่่�อใช้้เป็็นช่่องทางในการจััดการเรีียนการสอน เช่่น Google Class
Room การจััดอบรมผ่่านระบบของมหาวิิทยาลััย เช่่น ใช้้ระบบ MCU TEST ONLINE
การจััดการการสอนผ่่านระบบออนไลน์์ของมหาวิิทยาลััย ทำำ�ให้้เกิิดช่่องทางในการจััดการ
เรีียนการสอน และช่่องทางในการดำำ�เนิินการเรีียนการสอนให้้เป็็นไปตามช่่องทางของการ
เรีียนรู้้�ในองค์์รวมด้้วยเช่่นกััน
3) ต้้นแบบการบริิหารงานวิิจััยและวิิชาการแบบออนไลน์์ ในความหมายคืือ
การบริิหารวิิชาการ หรืืองานวิิชาการผ่่านระบบออนไลน์์ การใช้้ระบบ Video Conference
มาเป็็นฐานในการบริิหารและการจััดการ ทั้้�งในส่่วนของการบริิหารงานวิิจััยโดยสถาบัันวิิจััย
การบริิหารวิิชาการในองค์์รวมของสภาวิิชาการ หรืือผู้้�บริิหารมหาวิิทยาลััยได้้ใช้้ระบบการ
จััดการใหเกิิดผลในทางปฏิิบััติิ
4) ต้้นแบบการแบ่่งปัันน้ำ�ำ�ใจสู้้�ภััยโควิิด ในเขตมหาวิิทยาลััย จะมีีการจััดตั้�งตู้้�ปัันสุุข
ของส่่วนงาน หรืือหน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้้อง ใครมีีก็็เอามาแบ่่งปััน หลวงพี่่� หลวงเณรบิิณฑบาต
ได้้ ก็็นำำ�มาใส่่ตู้้�ไว้้เพื่่�อ แบ่่งปัันพระเณร ด้้วยกัันเอง แบ่่งปัันให้้กัับลููกจ้้าง พนัักงานระดัับ
ปฏิิบััติิการ เช่่นเจ้้าหน้้าที่่�ประตููคััดกรอง ด้้านหน้้า แม่่บ้้านมีีรายได้้น้้อย หรืือบุุคลากรอื่�น
ๆ ซึ่�่งผลที่่�เกิิดขึ้้�นสะท้้อนถึึงคำำ�ว่่าให้้ แบ่่งปััน ตามกรอบคิิดของคำำ�ว่่าทาน แนวคิิดในเรื่�อง
การเสีียสละ แบ่่งปััน ทำำ�ให้้บุุคลากรสลัับกัันมาทำำ�งาน หรืือบ้้านไกล มาทำำ�งานในสะดวก

78 วภิ าษวิธีการบริหารบนฐานวิถชี วี ติ ใหม

ผู้้�อยู่�ใกล้้ มาดููแลแลกเปลี่่�ยน สลัับกัันไปตามโอกาส เหล่่านี้้�สะท้้อนถึึงการแบ่่งปััน ให้้ภาย
ใต้้กรอบของคำำ�ว่่า ตู้้�ปัันน้ำ�ำ�ใจเป็็นต้้น
5) ต้้นแบบการสื่ �อสารสาธารณะธรรมเพื่่�อการสร้้างขวััญและกำำ�ลัังใจ การสร้้าง
ความอดทน ทั้้�งทางใจ ความคิิด สติิปััญญา ในช่่วงสถานการณ์์ที่่�ยากลำำ�บาก เงิินทองหา
ยาก อาหารการกิินหายาก และที่่�สำำ�คััญคืือ ภาวะเสี่�ยงต่่อการติิดโรค ทางมหาวิิทยาลััย โดย
สถานีีวิิทยุุก็็ดีี การจััดการสื่�อสารแบบ Facebook live ก็็ดีี สถานีีวิิทยุุของมหาวิิทยาลััย
ได้้ดำำ�เนิินการสื่�อสารทางบวก เพื่�่อสร้้างกำำ�ลัังใจ เพื่�่อส่่งเสริิมความอดทน (ขัันติิธรรม) เพื่�่อ
ให้้ก้้าวผ่่านภาวะวิิกฤติินี้้�ให้้ได้้ การส่่งเสริิมให้้เกิิดการสื่�อสารทางบวก ในหลาย ๆ ช่่องทาง
เพื่่�อประโยชน์์สำำ�หรัับสมาชิิกภายในมหาวิิทยาลััย และนอกมหาวิิทยาลััย อดทน ไม่่นิ่่�งดููดาย
ขวนขวายในกิิจที่่�เป็็นประโยชน์์ อดออมและเสีียสละแบ่่งปััน การสื่�อสารเหล่่านี้้�เกิิดขึ้�้นใน
วิิทยุุ สถานีีโทรทััศน์์ และการสื่�อสารองค์์ของแต่่ละลงค์์กร เป็็นต้้น
6) ต้้นแบบการบริิหารจััดการสู้้�ภััยโควิิด 19 ด้้วยการจััดตั้�งศููนย์์ โควิิด 19
การจััดตั้�งศููนย์์เพื่�่อประสานงานกัับหน่่วยงานภายนอก และบริิหารงานเฉพาะเรื่�องโดยเริ่�ม
ตั้�งแต่่ การกำำ�หนดนโยบาย การนำำ�แนวทางปฏิิบััติิที่่�ดีี ศึึกษาปรากฏการณ์์สื่�อสารสาธารณ
และศึึกษามาตรการมาแบ่่งปััน บอกกล่่าวและใช้้ภายในมหาวิิทยาลััยเพื่่�อปกป้้องบุุคลากร
และนิิสิิต นำำ�เสนอแนวทางเพื่�่อปฏิิบััติิ เพื่่�อให้้ผู้้�บริิหารมหาวิิทยาลััยระดัับสููงได้้ดำำ�เนิินการ
ตามาตรการนั้้�น ๆ

หลัักธรรมสำำ�หรัับการปฏิิบััติิตน (สััมมััปปธาน 4)

มหาวิิทยาลััยพระพุุทธศาสนา หรืือเป็็นสถาบัันการศึึกษาที่่�เรีียกว่่ามหาวิิทยาลััย
สงฆ์์แห่่งคระสงฆ์์ไทย ซึ่�่งถืือว่่าเป็็นคลัังสมองด้้านการศึึกษา วิิจััยแสวงหาความรู้้� และ
การบููรณาการเกี่�ยวกัับหลัักคิิด หลัักธรรมองค์์ความรู้้�พระพุุทธศาสนา ในการบริิหารงาน
และการศึึกษาวิิจััยได้้ใช้้หลัักความรู้้�ทางด้้านพระพุุทธศาสนาในหลายมิิติิทั้้�งหลัักอริิสััจย์์
(ทุุก/ปััญหา-สมุุทััย/หาสาเหตุุ-มรรค/หาวิิธีีแก้้ไข-นิิโรค/สามารถแก้้ไขได้้) หรืือหลัักของการ
พััฒนาการแก้้ไขปััญหาตามหลัักไตรพััฒน์์ (ศีีล/ปกติิอย่่างใหม่่/สมาธิิ-มุ่่�งมั่่�นใส่่ใจไม่่ย่่อท้้อ/
ปััญญา-องค์์ความรู้้�แสวงหาช่่องทางปััญญาสู่�การแก้้ปััญหา) เป็็นต้้น ซึ่่�งในแนวทางได้้มีีการ
ใช้้หลัักคิิด หลัักปฏิิบััติิทางพระพุุทธศาสนาสู่�การแก้้ปััญหาในหลายมิิติิ แต่่เมื่่�อจำำ�เพาะไป
ในกระบวนการของการวิิจััย จึึงได้้มุ่่�งหรืือจำำ�เพาะไปที่่�หลัักของ “ปธาน 4” ซึ่�่งมีีเป้้าหมาย

Dialectics of Administration in New Normal 79

เป็็นการบููรณาการหลัักธรรมทางพระพุุทธศาสนาเพื่�่อแก้้ไขปััญหา หรืือเข้้าไปเป็็นกลไกร่่วม
เพื่่�อให้้เกิิดผลในทางปฏิิบััตสำำ�หรัับการเฝ้้าระวััง แก้้ไขป้้องกัันในสถานการณ์์ที่่�ยากลำำ�บาก
ของโควิิด 19 นี้้� ซึ่่�งสามารถนำำ�มาบููรณาการหรืือประยุุกต์์ สัังเคราะห์์เป็็นแนวทางได้้ ดัังนี้้�
1) ความพยายามในการระมััดระวัังในการป้้องกัันโรค (สัังวรปธาน) ในความหมาย
คืือ การที่่�มหาวิิทยาลััย โดยผู้้�บริิหาร ซึ่่�งมีีพระเทพปวเมธีี เป็็นประธานฯ ได้้มีีการจััดตั้�งศููนย์ ์
พร้้อมออกประกาศ นโยบาย ที่่�เนื่่�องด้้วยคำำ�สั่่�ง ระเบีียบ ประกาศของรััฐบาลและหน่่วยงาน
ที่่�เกี่�ยวข้้องได้้ นำำ�มาสู่�การสร้้างมาตรการ เช่่น การสวมหน้้ากาก การจััดตั้�งหน่่วยคััดกรอง
การสนัับสนุุนงบประมาณในการบริิหารจััดการภายใน การสร้้าง และแนวปฏิิบััติิอื่�น ๆ ที่่�มีี
เป้้าหมายเพื่�่อส่่งเสริิมการะมััดระวััง การป้้องกััน และการแก้้ไขไม่่ให้้เกิิด หรืือการขยายตััว
ของ นัับเป็็นปรากฏการร์์ร่่วมและความสำำ�คััญที่่�พึึงเกิิดขึ้�้นร่่วมกัันได้้เป็็นอย่่างดีี
2) ความพยายามในการเข้้าไปยัับยั้้�งความเสี่ �ยง (ปหานปธาน) จากการดำำ�เนิิน
นโยบาย ในการเข้้าไปยัับยั้้�ง ปรากฏสถิิติิที่่�เป็็น 0 กรณีีในพื้�้นที่่�มหาวิิทยาลััย แม้้จะมีีข่่าว
จากภายนอก แต่่ทางมหาวิิทยาลััยได้้ใช้้ช่่องทางและวิิธีีการในการสื่�อสารสาธารณะ ในการ
เข้้าไปยัับยั้้�ง หรืือยุุติิมิิให้้เกิิดขึ้�้นในส่่วนของแนวปฏิิบััติิ หรืือการยัับยั้้�งไม่่ให้้เกิิดด้้วยเช่่นกััน
3) เพีียรพยายามสร้้างวิิถีีใหม่่ห่่างไกลโรค สร้้างแรงจููงใจเพื่�่อการป้้องกััน
ภััยโควิิดร่่วมกััน (ภาวนาปธาน) เหตุุการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�น นอกเหนืือจากแนวปฏิิบััติิของรััฐ
แล้้ว มหาวิิทยาลััยได้้มีีการกำำ�หนดมาตรการร่่วม มาตรการเสริิม และมาตรการเพื่�่อการ
ส่่งต่่อ ทั้้�งในส่่วนการล็็อกดาว พื้้�นที่่�ในมหาวิิทยาลััยให้้เป็็นพื้�้นที่่�ควบคุุม การเข้้าออก
การใช้้มาตรการป้้องกัันคนภายใน และภายนอกเข้้ามา เช่่น ตรวจอุุณหภููมิิของคนที่่�เข้้าออก
ภายในมหาวิิทยาลััย บุุคคลภายนอกต้้องแสดงสถานะ ตรวจบััตร บัันทึึกข้้อมููลของผู้้�เข้้ามา
ภายใน มีีการเว้้นระยะห่่างทางสัังคม ด้้วยการลดจำำ�นวนวัันในการปฏิิบััติินหน้้าที่่� สลัับกััน
ทำำ�งานในแต่่ละวัันการดำำ�เนิินงานบริิหารยัังคงอยู่่� แต่่วิิธีีการในการบริิหารจััดการเปลี่่�ยน
ไป นิิสิิตยุุติิการเรีียนหนัังสืือในชั้้�นของมหาวิิทยาลััย กรณีีนิิสิิตที่่�อยู่�ที่�วััดให้้เรีียนจากที่่�วััด
เคหสถาน ที่่�พัักอาศััย โดยใช้้ระบบออนไลน์์ การบริิหารจััดการ เช่่น ประชุุมสภาวิิชาการ
การประชุุมคณะ การประชุุมหลัักสููตร อัันเป็็นกลไกการบริิหารภายในมหาวิิทยาลััย และ
ระหว่่างหน่่วยงานจััดตั้�งของมหาวิิทยาลััย อาทิิ วิิทยาเขต วิิทยาลััยสงฆ์์ ห้้องเรีียน หน่่วย
วิิทยาบริิการ เกิิดขึ้�้นภายใต้้กลไกการสั่�งการผ่่านระบบออนไลน์์ หรืือการประชุุม Video
Conference นัับเป็็นกลไกขัับเคลื่่�อนที่่�เกิิดขึ้�้นภายใต้้สถานการณ์์ COVID-19 อัันเป็็นหน้้าที่่�

80 วภิ าษวธิ กี ารบรหิ ารบนฐานวถิ ีชวี ิตใหม

และการใช้้ความพยายามในการสร้้างวิิถีีใหม่่ห่่างไกลโรค สร้้างแรงจููงใจเพื่�่อการป้้องกัันภััย
โควิิดร่่วมกััน เป็็นต้้น
4) เพีียรรัักษาแสวงหาวััคซีีนป้้องกัันโรค รัักษาแนวทางปฏิิบััติิในการป้้องกััย
ภััยโควิิด (อนุุรัักขนาปธาน) ใช้้แนวปฏิิบััติิที่่�ดีีเพื่�่อป้้องกััน และแสวงหาแนวปฏิิบััติิที่่�ถููก
ต้้องเหมาะสมเป็็นแนวทางเพื่่�อการปฏิิบััติิ การศึึกษาหาความรู้้�จากหน่่วยงานที่่�เกี่�ยวข้้อง
ในการแสวงหายา วััคซีีน หรืือองค์์ความรู้้�เพื่�่อการสกััด ยัับยั้้�งป้้องกัันในระยะยาวได้้ เมื่่�อ
มหาวิิทยาลััย และส่่วนงานที่่�จััดตั้�งขึ้้�นได้้ภาพลัักษณ์์ หรืือแนวปฏิิบััติิที่่�ดีี ได้้นำำ�แนวปฏิิบััติิ
นั้้�นส่่งต่่อเป็็นการเรีียนรู้้� เป็็นชุุดความรู้้�ภายใต้้กรอบความเป็็นไปได้้ และผลเป็็นไปได้้

สััตตวิิธีีตามแนววิิถีีใหม่่สู้้�ภััยโควิิด 19

จากการถอดบทเรีียนอัันเป็็นประสบการณ์์ของมหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณ
ราชวิิทยาลััย จะพบแนวทางที่่�เป็็นข้้อเด่่น หรืือแนวปฏิิบััติิที่่�นำำ�ไปเป็็นแบบอย่่างและวิิธีีการที่่�
ชััดเจน ความมีีวิินััยทางพระพุุทธศาสนา อัันหมายถึึงความมุ่่�งมั่่�น ความตั้�งใจ หรืือการพยาม
เพิ่่�ม (ส่่วนที่่�เป็็นกุุศล) การพยายามระมััดระวััง หรืือป้้องกััน (ส่่วนที่่�เป็็นอกุุศล) ซึ่�่งสามารถ
นำำ�มาเป็็นกรณีีศึึกษาหรืือแบบอย่่างในแนวปฏิิบััติิที่่�ได้้คืือ
1) วิิธีีการทำำ�งานแบบใหม่่ที่่�ใส่่ใจสุุขภาพ การดำำ�เนิินมาตรการในเรื่�องการป้้องกััน
สุุขภาพของบุุคลากร ผู้้�บริิหาร คณาจารย์์ เจ้้าหน้้าที่่� นิิสิิต เป็็นหััวใจสำำ�คััญของผู้้�บริิหารที่่�
จะต้้องสร้้างมาตรการป้้องกัันโควิิด การจััดตั้�งหน่่วยงานขึ้้�นมารัับผิิดชอบ จึึงเป็็นแนวทาง
และกลไกในการส่่งเสริิมให้้เกิิด หรืือสร้้างมาตรการให้้เกิิดขึ้้�น
2) วิิธีีการทำำ�งานของบุุคลากรในวิิถีีใหม่่ที่่�ใช้้การสื่�อสารออนไลน์์ แต่่เดิิมเป็็นการ
ทำำ�งานแบบไปเช้้าเย็็นกลัับ ทำำ�งานตามเวลาราชการ เมื่ �อเงื่�อนไข เข้้ามาเป็็นปััจจััยแทรก
การทำำ�งานในแบบเดิิมจึึงต้้องมาปรัับเปลี่่�ยน การใช้้ระบบออนไลน์์ ผ่่านการประชุุมทาง
ไกล ด้้วยระบบออนไลน์์ จึึงเป็็นช่่องทางในการทำำ�งาน หรืือการสื่ �อสารระหว่่างองค์์กรต่่อ
องค์์กร การสื่�อสารระหว่่างหน่่วยงานต่่อหน่่วยงาน ระหว่่างบุุคคล ต่่อบุุคคล
3) วิิธีีการเรีียนการสอนตามแนววิิถีีใหม่่ที่่�ใช้้การเรีียนรู้้�ออนไลน์์ การเรีียนรู้้�ยััง
คงเดิิม แต่่วิิธีีการเปลี่่�ยนไป นัักเรีียนแต่่เดิิมต้้องเข้้าชั้�นเรีียน เรีียนในชั้้�นที่่�อาคารเรีียนรวม
กรณีีนิิสิิตทุุกสาขาวิิชา ที่่�มหาวิิทยาลััยมีีทั้้�งระดัับปริิญญาตรีี โท เอก การเรีียนในชั้้�นกลาย

Dialectics of Administration in New Normal 81

เป็็นสิ่่�งต้้องห้้าม ทำำ�ให้้เกิิดมาตรการเรีียนผ่่านระบบออนไลน์์ ซึ่�่งแต่่ละหลัักสููตรก็็มีีมาตรการ
แตกต่่างกัันใช้้ระบบปฏิิบััติิการออนไลน์์ เช่่น Zoom Google Meet หรืือ Microsoft
Team รวมไปถึึงระบบการสอบ ที่่�เรีียกว่่าสอบออนไลน์์ ที่่�เข้้ามาเป็็นกลไกในการจััดการ
เรีียนการสอนเพื่่�อไปสู่่�เป้้าหมาย การเรีียนรู้้� เพื่่�อสร้้างความรู้้�ยัังคงเดิิมแต่่วิิธีีการสู่�เป้้าหมาย
เปลี่่�ยนไปตามความต้้องการ
4) วิิธีีการจััดการงานวิิจััยและวิิชาการวิิถีีใหม่่ที่่�เน้้นการทำำ�งานทางออนไลน์์
ในการจััดการวิิจััย หรืือการแสวงหาองค์์ความรู้้�จากการวิิจััย และการทำำ�งานเกี่�ยวกัับการ
วิิจััย การแสวงหาความรู้้�ดัังกรณีีคณะนัักวิิจััยในโครงการโควิิด 19 ก็็ใช้้ระบบการสััมภาษณ์์
จากที่่�ไกลใช้้ระบบออนไลน์์ Facebook Line Zoom Google Meet เป็็นช่่องทางในการ
สััมภาษณ์์เก็็บข้อ้ มููล เป็น็ ช่อ่ งทางในการสื่อ� สารเพื่อ่� ได้ข้ ้อ้ มููลเพื่อ�่ สนับั สนุุนการวิจิ ัยั และในส่ว่ น
ของการวิิจััยทั้้�งในส่่วนของสถาบัันวิิจััยพุุทธศาสนตร์์ที่่�ทำ�ำ หน้้าที่่�ในการบริิหารงานวิิจััย ก็็ได้้ใช้้
ช่อ่ งทางการวิจิ ัยั ซึ่ง่� ผู้ว�้ ิจิ ัยั ได้น้ ำ�ำ เสนองาน และความก้า้ วหน้า้ ในงานวิจิ ัยั ต่อ่ สถาบันั วิจิ ัยั และส่ว่ น
เกี่ย� วข้อ้ งผ่า่ นระบบ ซึ่ง่� ในช่อ่ งทางดังั กล่า่ วแนวทางหรืือมาตรการของการวิจิ ัยั จึึงมีคี วามสำ�ำ คัญั
และมีคี วามจำ�ำ เป็น็ ในการสืืบ ข้อ้ มููลเพื่อ�่ นำ�ำ ไปใช้เ้ ป็น็ ส่ว่ นสำ�ำ คัญั ในการวิจิ ัยั อย่า่ งยิ่ง� เช่น่ กันั
5) วิิธีีการสื่ �อสารสาธารณะธรรมวิิถีีใหม่่เน้้นการมีีระยะห่่างทางสัังคม การใช้้ช่่อง
ทางในการสื่�อสารแนวคิิด การปกป้้องตััวเอง การระมััดระวัังต่่อตััวเองเพื่�่อป้้องกัันตนเอง
และบุุคคลรอบข้้าง ซึ่�่งเป็็นสิ่่�งสำำ�คััญและมีีความจำำ�เป็็น นัับเป็็นช่่องทางและวิิธีีการที่่�สำำ�คััญ
อย่่างที่่�สุุด
6) วิิธีีการแสดงออกถึึงน้ำำ��ใจคนไทยในวิิถีีใหม่่ด้้วยการแบ่่งปัันผ่่านตู้้�ปัันน้ำ�ำ�ใจ
ประเด็็นร่่วมทางสัังคม มีีแนวคิิดที่่�เกิิดขึ้�้นร่่วมกััน (ก) มหาวิิทยาลััยได้้จััดแบ่่ง แจกถุุงยัังชีีพ
ภายใต้้แนวคิิดทาน แบ่่งปััน เสีียสละร่่วมกััน (ข) การจััดทำำ�ตู้้�ปัันสุุขภายในมหาวิิทยาลััย
บิิณฑบาตมาได้้แบ่่งปััน บุุคลากรส่่วนงานต่่าง ๆ เกื้�้อกููลซึ่�่งกัันและกัันด้้วยการแบ่่งปััน
ทำำ�ให้้เกิิดพฤติิกรรมทางสัังคม ที่่�สะท้้อนถึึงน้ำ�ำ�ใจ แบ่่งปััน และเกื้้�อกููลซึ่่�งกัันและกััน ภายใต้้
สถานการณ์์ของยามยาก จึึงทำำ�ให้้เห็็นเจ้้าหน้้าที่่�รัักษาความปลอดภััย แม่่บ้้าน และบุุคลากร
ระดัับปฏิิบััติิการได้้รัับอาหารบ้้าง เครื่่�องยัังชีีพจากตู้้�ปัันสุุขบ้้าง เป็็นการแบ่่งปัันภายใต้้
สถานการณ์์โควิิดที่่�เกิิดขึ้�้น

82 วิภาษวิธีการบริหารบนฐานวิถชี วี ติ ใหม

7) วิิธีีการอยู่่�ร่่วมกัันในมหาวิิทยาลััยตามแนววิิถีีใหม่่อย่่างวิิถีีพุุทธ ในความ
หมายการลดความเสี่ �ยงที่่�เกิิดขึ้�้น ดัังกรณีีมีีการปรัับพฤติิกรรมการฉััน แต่่เดิิมฉัันเป็็นวงกรณีี
คณาจารย์์ ผู้้�บริิหาร และนิิสิิต ที่่�หอฉัันได้้มีีการจััดแยกภาชนะ เพื่่�อการฉัันภััตตาหาร ทำำ�ให้้
เกิิดพฤติิกรรมใหม่่และวิิธีีการใหม่่ ที่่�นอกเหนืือจากการใช้้วิิถีีชีีวิิตแบบเดิิม นััยหนึ่่�งการปรัับ
เปลี่่�ยนพฤติิกรรมการกิินอยู่่� หลัับ นอน ทำำ�ให้้เกิิดเป็็นการเรีียนรู้้�และพฤติิกรรมใหม่่ด้้วยเช่่น
กััน
การศึึกษาเกี่�ยวกัับสถานการณ์์การแพร่่ระบาดโควิิดทั่่�วโลกจำำ�นวนมาก รวมทั้้�ง
ประเทศไทย ก็็ได้้รัับผลกระทบจากสถานการณ์์ดัังกล่่าว ทำำ�ให้้เกิิดการศึึกษา เกี่�ยวกัับ
แนวคิิดมาตรการจำำ�นวนมาก ดัังปรากฏในงานวิิจััย และการศึึกษา อาทิิ การระบาดของ
ไวรััสโคโรนา (โควิิด-19) ในประเทศไทย (สุุรชััย โชคครรชิิตไชย, 2563) ความคิิดเห็็นของ
ประชาชนต่อ่ การป้อ้ งกันั และรักั ษาโรคติดิ เชื้อ้� โควิดิ -19 ตามหลักั อริยิ สัจั 4 (พระครููศรีปี ริยิ ัตั ิวิ ิธิ าน
(แม้น้ คุุปตรํํสี/ี ทองวิจิ ิติ ต์)์ , 2563) Cloud meeting-Telemedicine กับั บุุคลากรทางการแพทย์์
ในยุุคโควิิด-19 (ธีีรภััทร อดุุลยธรรม, 2563) พุุทธวิิธีีเพื่�่อการดููแลตนเองในสถานการณ์์โควิิด 19
(นภาพััทธ์์ งามบุุษบงโสภิิน, 2563) เป็็นต้้น
จากงานวิิจััยหรืือผลการศึึกษาในภาพรวมจะมุ่่�งเน้้นไปที่่�การใช้้ชีีวิิตในสถานการณ์์
ปกติิ มาตรการการป้้องกัันและแก้้ไข ต่่อปััญหาที่่�เกิิดขึ้้�นภายใต้้แนวคิิดที่่�มองว่่าเป็็นปััญหา
(ทุุกข์์) ที่่�ต้้องได้้รัับการศึึกษาแสวงหาสาเหตุุ ความเป็็นไปได้้ สาเหตุุอัันเป็็นที่่�มา (สมุุทััย)
และนำำ�ไปสู่่�การแสวงหามาตรการหรืือแนวทางเพื่่�อนำำ�ไปสู่่�การแก้้ปััญหาหรืือสาเหตุุของโค
วิิดที่่�เกิิดขึ้้�น (มรรค) จนกระทั่่�งหวัังผล หรืือต้้องการผลจากมาตรการต่่าง ๆ (นิิโรธ) ที่่�จะนำำ�
ไปสู่่�การแก้้ไขและป้้องกัันสาเหตุุที่่�เกิิดขึ้้�นอย่่างที่่�จะเป็็นเหตุุนำำ�ไปสู่่�การพััฒนาในเชิิงระบบ
และแก้้ไขในเชิิงระบบด้้วยเช่่นกััน
จากการนำำ�เสนอการสะท้้อนผลการวิิจััย เรื่�อง “โมเดลต้้นแบบนวััตกรรมการบริิหาร
จััดการสู้้�ภััยสถานการณ์์แพร่่ระบาดไวรััสโคโรนา 2019 (COVID-19): กรณีศี ึึกษามหาวิทิ ยาลัยั
มหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย” เป็็นการสะท้้อนคิิดในสิ่่�งที่่�ได้้รัับจากการถอดบทเรีียนจากการ
บริิหารจััดการในพื้้�นที่่�จริิงภายใต้้สถานการณ์์แพร่่ระบาดของโรคโควิิด-19 เป็็นการสะท้้อนคิิด
ผลวิิจััยที่่�ดำำ�เนิินการอย่่างเร่่งด่่วนเพื่่�อนำำ�ผลวิิจััยไปใช้้ทัันทีีเป็็นการออกแบบการวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิ
การเพื่�่อค้้นหาคำำ�ตอบจากเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดขึ้้�นปััจจุุบัันทัันด่่วน โดยที่่�ผลการถอดบทเรีียนได้้นำำ�
เสนอไว้้เป็็นโมเดลต้้นแบบนวััตกรรม มจร สู้้�ภััยโควิิด-19 สามารถสรุุปได้้ดัังภาพต่่อไปนี้้�

Dialectics of Administration in New Normal 83

ภาพที่่� 9.3 โมเดลต้้นแบบนวััตกรรม มจร สู้้�ภััยโควิิด-19
โมเดลต้้นแบบนวััตกรรม มจร สู้้�ภััยโควิิด-19 ยัังเป็็นโมเดลที่่�นำำ�มาปรัับใช้้ใน
การบริิหารงานของมหาวิิทยาลััยตามแนวทางการบริิหารบนฐานวิิถีีชีีวิิตใหม่่ในปััจจุุบัันนี้้�
จนกว่่าสถานการณ์์ของการแพร่่ระบาดโควิิด-19 จะคลี่่�คลายลงและกลัับเข้้าสู่�สถานการณ์์
ปกติิในเร็็ววััน

84 วภิ าษวิธกี ารบรหิ ารบนฐานวถิ ชี ีวติ ใหม

รายการอ้้างอิิง

กฤษณพล จัันทร์์พรหม. (2548). รููปแบบมหาวิิทยาลััยเสมืือนจริิงที่่�เหมาะสมสำำ�หรัับสถาบััน
อุุดมศึึกษาในประเทศไทย. วารสารวิิทยบริิการ. 12 (2): 1-12.
ปารดา บััณฑููรนิิพิิท. (2554). ต้้นไม้้ที่่�เติิบโตอย่่างยั่�งยืืนแบบองค์์การเสมืือนจริิง-Perennial
Equal Virtual Organization. วารสารนัักบริิหาร . ปีีที่่� 31 ฉบัับที่่� 4 ( ต.ค.-ธ.ค.
2554 ): 29-33.
พระธรรมวััชรบััณฑิิต. (2564). บริิหารแบบไม่่บริิหาร-Wu Wei Action in Non-Action.
กรุุงเทพฯ: ประยููรสาส์์นไทย การพิิมพ์์.
พระธรรมปิิฎก (ป.อ.ปยุุตโต). (2546). พจนานุุกรมพุุทธศาสตร์์ ฉบัับประมวลธรรม. พิิมพ์์
ครั้้�งที่่� 12. กรุุงเทพฯ: กรมการศาสนา.
พระพรหมบััณฑิิต. (2564). การสื่�่อสารพุุทธนวััตกรรมในยุุคดิิจิิทััล. บรรยายแก่่นิิสิิตหลัักสููตร
พุุทธนวััตกรรมการสื่�อสาร บััณฑิิตวิิทยาลััย มหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย
ทางระบบ Zoom ออนไลน์์ เมื่�อ 19 ตุุลาคม 2564.
พระเทพปวรเมธีี และคณะ. (2563). การขัับเคลื่่�อนการปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา:
นโยบายและแนวปฏิิบััติิเพื่�่อการ พััฒนาสัังคมสัันติิสุุข. รายงานการวิิจััย.พระ
นครศรีีอยุุธยา: สถาบัันวิิจััยพุุทธศาสตร์์มหาวิิทยาลััย มหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย.
พระราชวรเมธีี, ดร. และคณะ. (2562). แผนยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููปกิิจการพระพุุทธศาสนา
2564 “การนำำ�นโยบายสู่่�การปฏิิบััติิ”, มปป., หน้้า 23.
พููนเพิ่่�ม เสรีีวิิชยสวััสดิ์�. (2558). การใช้้รููปแบบขององค์์การเสมืือนจริิงในธุุรกิิจอุุตสาหกรรม
บริิการ. วารสารมนุุษยศาสตร์์. 22 (2), (กรกฎาคม-ธัันวาคม 2558): 209-277.
พฤทธิ์� ศิิริิบรรณพิิทัักษ์์. (2564). การคิิดเชิิงวิิพากษ์์ในประเด็็นวิิกฤตทางการศึึกษา. ได้้รัับ
เมื่ �อ25 ตุุลาคม 2564, จากhttp://www.mua.go.th/users/tqf-hed/news/
FilesNews/FilesNews10/S-Prut210655 .pdf
มนตรีี เจริิญศรีี. (2553). ตััวแบบองค์์กรเสมืือนจริิงบนฐานความรู้�. ดุุษฎีีนิิพนธ์์การจััดการ
ดุุษฎีีบััณฑิิต สาขาการจััดการธุุรกิิจ บััณฑิิตวิิทยาลััย มหาวิิทยาลััยราชภััฏสวนดุุสิิต.
มหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย. (2539). พระไตรปิิฎกภาษาไทยฉบัับมหาจุุฬาลงกรณราช
วิิทยาลััย. กรุุงเทพมหานคร: โรงพิิมพ์์มหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย.
มหาวิิทยาลััยเสมืือนจริิง ประวััติิศาสตร์์และหลัักสููตร. สืืบค้้นเมื่่�อ 1 ตุุลาคม 2564 จาก,
https://hmong.in.th/wiki/Virtual_university

Dialectics of Administration in New Normal 85

สมใจ เดชบำำ�รุุง. (2557). องค์์กรเสมืือนจริิงเพื่�่อการศึึกษาของกรุุงเทพมหานคร. วารสาร
วิิชาการ Veridian E-Journal: ฉบัับมนุุษยศาสตร์์ สัังคมศาสตร์์ และศิิลปะ. 7(2)
(พฤษภาคม - สิิงหาคม 2557) . 1066-1080.
สมใจ บำำ�รุุง. (2556). องค์์กรเสมืือนจริิงเพื่�่อการศึึกษาของกรุุงเทพมหานคร. กรุุงเทพ ฯ:
มหาวิิทยาลััยศิิลปากร.
http://elearning.northcm.ac.th/mis/content.asp?ContentID=8&LessonID=2
Howard Gardner. (2021). Developed the Theory of Multiple Intelligences.
Retrieved on 29 October 2021, from https://understandingcompas
sion.com/articles/9-types-multiple-intelligences-smart/
Nelson, J.L., Palonsky, S.B., McCarthy, M.R. (2007). Critical Issues in Educa
tion Dialogues and Dialectics. 6th Edition. New York: McGraw-Hill.

86 วิภาษวธิ กี ารบรหิ ารบนฐานวถิ ชี ีวิตใหม

วิภาษวธิ ี
การบริหาร
บนฐานวิถชี วี ิตใหม่
Dialectics of Administration in New Normal

ภาคผนวก

ภาพกจิ กรรมการบรหิ ารบนฐานวิถีชีวิตใหม

Dialectics of Administration in New Normal 87

วัันเสาร์์ที่่� 23 ตุุลาคม 2564 เวลา 09.00 น.
พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร.

อััคคมหาบััณฑิิต รองเจ้้าคณะภาค 15
รองอธิิการบดีีฝ่่ายบริิหาร มจร

ผจล.วััดประยุุรวงศาวาสวรวิิหาร กทม.
ผู้้�รัักษาการเจ้้าอาวาสวััดมหาจุุฬาลงกรณราชููทิิศ พระนครศรีีอยุุธยา

เป็็นประธานเปิิดงาน “งานวัันสมเด็็จพระปิิยมหาราชรำำ�ลึึก”
จััดโดย มหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย

เพื่่�อน้้อมรำำ�ลึึกถึึงพระมหากรุุณาธิิคุุณของล้้นเกล้้ารััชกาลที่่� 5
ผู้ �ทรงสถาปนามหาวิิทยาลััยแห่่งนี้้�

88 วภิ าษวธิ ีการบรหิ ารบนฐานวิถชี ีวติ ใหม

วัันอาทิิตย์์ที่่� 17 ตุุลาคม 2564 เวลา 12.00 - 16.00 น.
พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร.

อััคคมหาบััณฑิิต รองเจ้้าคณะภาค 15
รองอธิิการบดีีฝ่่ายบริิหาร มจร

ผจล.วััดประยุุรวงศาวาสวรวิิหาร กทม.
ผู้้�รัักษาการเจ้้าอาวาสวััดมหาจุุฬาลงกรณราชููทิิศ พระนครศรีีอยุุธยา
ได้้รัับมอบหมายจากพระเดชพระคุุณพระเทพสิิทธิิวิิมล เจ้้าคณะภาค 15
ให้้ออกตรวจเยี่�ยมสนามสอบธรรมสนามหลวง นัักธรรมชั้้�นตรีี ในเขตปกครองคณะสงฆ์์ภาค
15 (ราชบุุรีี เพชรบุุรีี ประจวบคีีรีีขัันธ์์ สมุุทรสงคราม) ประจำำ�ปีี 2564

(ระหว่่างวัันที่่� 15 - 18 ตุุลาคม 2564)

Dialectics of Administration in New Normal 89

วัันศุุกร์์ ที่่� 15 ตุุลาคม พ.ศ. 2564 เวลา 12.30 น.
พระเทพปวรเมธีี, รศ.ดร.

อััคคมหาบััณฑิิต รองเจ้้าคณะภาค 15
รองอธิิการบดีีฝ่่ายบริิหาร มจร

ผจล.วััดประยุุรวงศาวาสวรวิิหาร กทม.
ผู้้�รัักษาการเจ้้าอาวาสวััดมหาจุุฬาลงกรณราชููทิิศ พระนครศรีีอยุุธยา
เป็็นประธานเปิิดและให้้โอวาทแก่่พระภิิกษุุ สามเณรที่่�ได้้เข้้ารัับการสอบนัักธรรม
ชั้้�นตรีี จำำ�นวน 29 รููป การสอบนัักธรรมชั้้�นตรีี ณ สนามสอบสำำ�นัักเรีียน
วััดประยุุรวงศาวาสวรวิิหาร ดำำ�เนิินการสอบตั้้�งแต่่วัันที่่� 15 - 18 ตุุลาคม พ.ศ.2564

90 วิภาษวิธกี ารบริหารบนฐานวิถชี ีวติ ใหม