ก
ข
ค
คมู อื การวิเคราะหโมเดลสมการโครงสราง SEM
ดว ยโปรแกรม LISREL
ลําพอง กลมกูล
สวนวจิ ัย สารสนเทศและบรกิ ารวิชาการ ศูนยอาเซียนศึกษา
มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั
พ.ศ.2564
ง
คมู ือการวเิ คราะหโ มเดลสมการโครงสราง SEM ดวยโปรแกรม LISREL
ผูเขยี น ลําพอง กลมกลู
พสิ ูจนอ ักษร มุกรวี ฉมิ พะเนาว
ออกแบบปก อรุณรัตน วไิ ลรัตนกุล
พมิ พครั้งแรก พระมหาปยะนฐั ปยรตโน
จํานวนหนา 17 มนี าคม 2564
ISBN (e-book) 171 หนา
978-616-300-714-8
จัดพมิ พโดย
สวนวิจยั สารสนเทศและบรกิ ารวิชาการ ศนู ยอ าเซยี นศกึ ษา
มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั
เลขที่ 79 หมู 1 ตาํ บลลาํ ไทร อาํ เภอวังนอ ย
จงั หวดั พระนครศรีอยุธยา 13170
จ
คํานาํ
คูมือการวิเคราะหโมเดลสมการโครงสราง SEM ดวยโปรแกรม LISREL ไดพัฒนาข้ึนจาก
ประสบการณของผเู ขียนในการใหคําปรกึ ษางานวจิ ยั ที่มีการออกแบบการวิจยั โดยใชส ถิติขั้นสงู (Advanced
Statistics) ซึ่งการออกแบบวิจัยนี้มีเหตุผลสําคัญอันเน่ืองดวยปญหาในสังคมท่ีมีความซับซอนมากข้ึนสงผล
ใหนักวิจัยจําเปนตองมีการออกแบบการวิจัยที่มีความซับซอนมากขึ้นและมีความเกี่ยวของเชื่อมโยงกัน
ระหวางตัวแปรที่หลากหลาย การออกแบบการวิจัยเพียงกระบวนทัศนใดกระบวนทัศนหน่ึงจึงไมเพียง
พอที่จะตอบโจทยวิจัยท่ีเปนปญหาสังคมในปจจุบัน จึงเปนเหตุผลใหการออกแบบการวิจัยแบบผสมวิธี
(Mixed Methods Research) ไดรับความสนใจมากขึ้นจากนักวิจัยในปจจุบัน โดยเฉพาะอยางยิ่งการ
พัฒนาตัวแปรการวิจัยท่ีเปนตัวแปรเชิงคุณภาพใหเปนตัวแปรเชิงปริมาณที่สามารถวัดผลไดเชิงประจักษน ั้น
จึงไดเกี่ยวของเชื่อมโยงกับการวิจัยแบบผสมวิธี และเม่ือพิจารณาตอไปจากผลการศึกษาสภาพท่ีเปนจริงใน
สังคม ทําใหพบปจจัยหรือตัวแปรท่ีเกี่ยวของมากมายในการท่ีจะสงเสริมหรือมีอิทธิพลตอตัวแปรท่ีผูวิจัย
สนใจศึกษา ซึ่งตัวแปรเหลานี้ลวนมีความสําคัญและสงผลใหเกิดการพัฒนาหรือเปล่ียนแปลงของตัวแปรท่ี
สนใจศึกษาเสมอ จึงเปนเหตุผลใหผูวิจัยตองศึกษาตัวแปรท่ีเกี่ยวของและแสวงหาวิธีการในการวิเคราะห
ขอมูลท่ีมีความเชื่อมโยงกันระหวาง ตัวแปรหลายๆ ตัว โดยมุงเนนการวิเคราะหในคร้ังเดียวใหทราบคา
อิทธิพลของตัวแปรตาง ๆ ที่สงผลใหเกิดตัวแปรท่ีสนใจศึกษาน้ันๆ ซึ่งการวิเคราะหผลโดยใชสถิติพ้ืนฐาน
และสถิติอางอิงระดับตนน้ันยังคงไมเ พียงพอท่จี ะตอบผลการวเิ คราะหข อมลู ท่ีมกี ารเชื่อมโยงระหวา งตัวแปร
หลายตัว ดวยเหตุนี้ จึงทําใหผูเขียนสนใจในการศึกษาและพัฒนาคูมือการวิเคราะหโมเดลสมการโครงสราง
SEM ดวยโปรแกรม LISREL ประกอบการจัดกิจกรรมเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับการวิเคราะหขอมูลโดยใชสถิติ
ขั้นสูง (Advanced Statistics) คือ การวิเคราะหโมเดลเชิงสาเหตุ หรือโมเดลความสัมพันธเชิงสาเหตุ หรือ
โมเดลสมการโครงสราง (Structural Equation Model: SEM) ซึ่งปจจุบันไดเขามามีบทบาทในการ
ออกแบบการวิจัยท่ีมีโจทยท่ีซับซอนมากขึ้น รวมทั้งการวิจัยทางพระพุทธศาสนาดวยเชนกัน จากความ
จําเปนและความสําคัญของ SEM น้ี จึงทําใหผูเขียนไดพยายามพัฒนาคูมือเลมน้ีเพ่ือใชประกอบการอบรม
สําหรับคณาจารยและนักวิจัยที่สนใจในการออกแบบการวิจัยและเลือกใชสถิติข้ันสูงในการวิเคราะหขอมูล
LISREL จึงเปนโปรแกรมหน่ึงท่ีมีศักยภาพในการวิเคราะหความสัมพันธระหวางตัวแปรในหลายตัวไดใน
คราวเดียวกัน คูมือเลมน้ีจึงมุงเนนการนําเสนอแนวทางหรือวิธีในการวิเคราะห SEM สําหรับการออกแบบ
การวจิ ัยขัน้ สูงสาํ หรับการวิจัยทางสงั คมศาสตรแ ละการวจิ ัยทางพระพุทธศาสนา
หวังเปนอยางย่ิงวาคูมือการวิเคราะหโมเดลสมการโครงสราง SEM ดวยโปรแกรม LISREL จะมี
ประโยชนสําหรับผูท่ีสนใจศึกษาเพื่อการพัฒนาและยกระดับงานวิจัยของประเทศชาติใหมีความกาวหนาใน
ระดับนานาชาตติ อ ไป
ลําพอง กลมกูล
สวนวจิ ัย สารสนเทศและบรกิ ารวิชาการ
ศูนยอาเซยี นศกึ ษา มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั
17 มนี าคม 2564
ฉ
สารบญั หนา
จ
คาํ นาํ ................................................................................................................................ ฉ
สารบญั ............................................................................................................................. 1
บทท่ี 1 บทนําวาดวยเร่อื งการออกแบบการวิจัยดว ยสถิตขิ ั้นสูง....................................... 37
บทท่ี 2 การวเิ คราะหโมเดลการวดั CFA.......................................................................... 53
บทท่ี 3 การวเิ คราะหโมเดลความสัมพันธเชงิ สาเหตุ Full Model.................................. 65
บทท่ี 4 ตัวอยางการแปลผล CFA และ SCFA................................................................. 87
บทที่ 5 ผลการวิเคราะห Full Model............................................................................. 105
บทที่ 6 ตัวอยา งเครือ่ งมอื วจิ ัย......................................................................................... 131
บทท่ี 7 Print out............................................................................................................ 170
บรรณานุกรม.................................................................................................................... 171
ประวัตผิ เู ขยี น...................................................................................................................
ช
ซ
บทที่ 1
บทนําวาดวยเรอ่ื งการออกแบบการวจิ ยั
ดวยสถิติขั้นสูง
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
บทท่ี 2
การวิเคราะหโ มเดลการวัด CFA
การวิเคราะหโมเดลการวดั CFA
การเตรียมขอ มูลกอ นวเิ คราะหด ว ยโปรแกรม LISREL
1. นาํ file ที่ตองการวิเคราะหไปใสใ น folder ใหมที่ DRIVE C
(แยก 1 file ตอ 1 folder)
2. เปดโปรแกรม LISREL
Double click ท่โี ปรแกรม
3. ไปท่ี file เลือก Import Data
38
4. เลอื ก file ที่ตอ งการวิเคราะหแ ลว click ที่ open
RASC_Lampong Klomkul_17 March 2021
39
RASC_Lampong Klomkul_17 March 2021
40
RASC_Lampong Klomkul_17 March 2021
41
RASC_Lampong Klomkul_17 March 2021
42
1
23
RASC_Lampong Klomkul_17 March 2021