เศรษฐศาสตร์ ม.4-6 หน่วยที่ 6

ความสามารถ และจะเขา้ ไปมีสว่ นรว่ มในการประกอบธุรกิจการคา้ นอ้ ยท่ีสดุ และจะทาหนา้ ท่ี
เพียงกากบั ดแู ลและออกกฎระเบียบตา่ ง ๆ ตามความจาเป็นเทา่ นนั้

สว่ นระบบสงั คมนิยม หรอื ระบบท่ีรฐั บาลเป็นผดู้ าเนินการ ระบบนีต้ รงขา้ มกบั ระบบ
ทนุ นิยม กลา่ วคอื รฐั บาลจะเขา้ ควบคมุ การประกอบธุรกิจการคา้ และเป็นเจา้ ของปัจจยั
การผลิตสว่ นใหญ่ โดยรฐั บาลจะเป็นผจู้ ดั สรรรายไดแ้ ละแบง่ ปันผลผลิตใหก้ บั ประชาชนตาม
กฎเกณฑท์ ่ีกาหนดขนึ้

ปัจจบุ นั ฝ่ายโลกเสรไี ดเ้ ปล่ยี นแปลงนโยบายมาใชร้ ะบบเศรษฐกิจแบบผสมระหวา่ ง
ทนุ นิยมกบั สงั คมนิยมมากย่ิงขนึ้ โดยรฐั บาลไดเ้ ขา้ ไปมีบทบาทในการประกอบธรุ กิจการคา้
และการผลติ สนิ คา้ และบรกิ าร รวมตลอดถงึ การวางแผนใหเ้ อกชนดาเนินการมากย่ิงขนึ้

ในขณะเดยี วกนั ประเทศฝ่ายโลกคอมมิวนิสตไ์ ดเ้ รม่ิ ผ่อนคลายใหเ้ อกชนมีเสรภี าพ
ในการประกอบวชิ าชีพและการมีกรรมสทิ ธิ์ในทรพั ยส์ ินขนึ้ บา้ ง ทงั้ นีเ้ พราะลทั ธิ
เศรษฐกิจทงั้ ระบบยงั มีจดุ บกพรอ่ งท่ีเปิดโอกาสใหโ้ ตเ้ ถียงกนั ไดห้ ลายประการ

ตวั อยา่ งของปัจจยั ทางการเมืองท่นี าไปสคู่ วามขดั แยง้ ทางเศรษฐกิจในการคา้
ระหวา่ งประเทศ เชน่ กรณีความขดั แยง้ ทางเศรษฐกิจระหวา่ งเกาหลเี หนือกบั นานา
ประเทศ ซง่ึ เป็นผลจากสถานการณท์ างการเมือง จากความสาเรจ็ ในการทดลองอาวธุ
นิวเคลียร์ ทาใหเ้ กาหลเี หนือกลายเป็นประเทศท่ี 9 ท่คี รอบครองอาวธุ นิวเคลียรต์ อ่ จาก
สหรฐั อเมรกิ า องั กฤษ ฝร่งั เศส รสั เซยี จีน อนิ เดยี ปากีสถาน และอิสราเอล รฐั บาลจีน
ซง่ึ เป็นพนั ธมิตรท่ใี กลช้ ิดท่ีสดุ ของเกาหลีเหนือกลา่ ววา่ การทดลองอาวธุ นิวเคลยี รข์ อง

เกาหลีเหนือ โดยไม่สนใจเสยี งเรยี กรอ้ งของนานาชาตคิ รงั้ นีเ้ ป็นสง่ิ ท่ียอมรบั ไม่ไดแ้ ละ
เรยี กรอ้ งใหย้ ตุ ิการทดลองใด ๆ ขณะเดยี วกนั รฐั บาลสหรฐั อเมรกิ า ออสเตรเลยี
และญ่ีป่นุ ไดอ้ อกมาประณามและคว่าบาตรทางเศรษฐกิจตอ่ เกาหลเี หนือเป็นการ
ตอบโต้ จงึ เหน็ ไดว้ า่ สถานการณท์ างการเมืองดงั กลา่ วเป็นปัจจยั หนง่ึ ท่ีนาไปสคู่ วาม
ขดั แยง้ ทางเศรษฐกิจในการคา้ ระหวา่ งประเทศ

3.5 ลกั ษณะทางกายภาพและทรัพยากรธรรมชาติ

ลกั ษณะทางกายภาพและทรพั ยากรธรรมชาตขิ องแตล่ ะประเทศเป็นปัจจยั ท่ี
นาไปสกู่ ารพง่ึ พา การแขง่ ขนั การขดั แยง้ และการประสานประโยชนท์ างเศรษฐกิจ
ในการคา้ ระหวา่ งประเทศ เน่ืองจากประเทศตา่ ง ๆ มีลกั ษณะทางกายภาพ และ

ทรพั ยากรท่ีแตกตา่ งกนั ไปตามถ่ินท่ีตงั้ ในภมู ิภาคตา่ ง ๆ ของโลก ความแตกตา่ งของ
ปรมิ าณและชนิดของทรพั ยากรการผลิตเป็นปัจจยั สาคญั ท่ีกอ่ ใหเ้ กิดการคา้ ระหวา่ ง
ประเทศ ประเทศท่ีมีทรพั ยากรการผลติ ชนิดใดมาก ประเทศนนั้ กม็ ีแนวโนม้ ท่ีจะ
ไดเ้ ปรยี บในการผลติ สินคา้ ซง่ึ ตอ้ งใชท้ รพั ยากรชนิดนนั้ เป็นปัจจยั สาคญั ในการผลิต
ตวั อยา่ งเชน่ ญ่ีป่นุ สามารถผลติ รถยนตด์ ว้ ยตน้ ทนุ ต่ากวา่ อติ าลี เพราะคา่ จา้ งแรงงาน
ถกู กวา่ ผลปรากฏวา่ รถยนตจ์ ากประเทศญ่ีป่นุ ไดส้ ว่ นแบง่ ตลาดไปเป็นจานวนมาก

ตวั อย่างของลกั ษณะทางกายภาพและทรพั ยากร ซง่ึ นบั วา่ เป็นปัจจยั สาคญั ท่ี
นาไปสกู่ ารพง่ึ พาและการประสานประโยชนท์ างเศรษฐกิจในการคา้ ระหวา่ งประเทศ
อาจพิจารณาไดจ้ ากกรณีของประเทศสงิ คโปรซ์ ง่ึ เป็นประเทศท่ีไม่มีพืน้ ท่ีเกษตรกรรม
โดยสว่ นใหญ่จะเป็นพนื้ ท่ีสาหรบั โรงงานผลิตสินคา้ ตา่ ง ๆ จงึ ตอ้ งพง่ึ พาการนาเขา้
สินคา้ เกษตรจากประเทศอ่นื ๆ รวมทงั้ ประเทศไทย

ดงั นนั้ ลกั ษณะทางภมู ิศาสตร์ กายภาพและทรพั ยากรจงึ นบั วา่ เป็นปัจจยั สาคญั
ท่ีนาไปสกู่ ารพง่ึ พาและการประสานประโยชนท์ างเศรษฐกิจในการคา้ ระหวา่ งประเทศ

3.6 ปัจจยั ทคี่ วบคุมไม่ได้

ภยั ธรรมชาติ และโรคระบาด ซง่ึ เป็นปัจจยั ท่ีควบคมุ ไม่ได้ จดั เป็นปัจจยั ท่ีนาไปสู่
การพง่ึ พา การแขง่ ขนั การขดั แยง้ และการประสานประโยชนท์ างเศรษฐกิจในการคา้
ระหวา่ งประเทศ ตวั อย่างเช่น

1) ภยั ธรรมชาติ

คลนื่ ยกั ษส์ นึ ามิท่เี กิดขนึ้ ในมหาสมทุ รอนิ เดยี เม่ือวนั ท่ี 26 ธนั วาคม 2547
ซง่ึ ไดค้ รา่ ชีวิตประชาชนของประเทศผปู้ ระสบภยั ไปกวา่ 200,000 คนนนั้ ไดส้ ง่ ผลกระทบ
ตอ่ เศรษฐกิจของประเทศท่ีประสบภยั พิบตั คิ รงั้ นี้ เช่น ประเทศอินโดนีเซีย มีผเู้ สยี ชีวิตมาก
ท่สี ดุ ถงึ 150,000 ราย ดงั นนั้ อินโดนีเซียจงึ ไดร้ บั ประโยชนจ์ ากเงินชว่ ยเหลอื จาก
ตา่ งประเทศ และการขยายเวลาการชาระคนื หนีข้ องประเทศเจา้ หนีส้ าคญั ออกไป
นอกจากนีก้ องทนุ การเงินระหวา่ งประเทศ ธนาคารโลกและสถาบนั การเงินในสงั กดั
ก็ปลอ่ ยกแู้ ละช่วยเหลอื ทางการเงิน เพ่ือการฟื้นฟพู ืน้ ท่ีเสยี หาย ภยั ธรรมชาติดงั กลา่ ว
จงึ เป็นปัจจยั ท่นี ามาสกู่ ารพง่ึ พาทางเศรษฐกิจระหวา่ งประเทศ

2) โรคระบาด

•ไขห้ วดั ใหญ่สายพนั ธุใ์ หม่ 2009 จากสถานการณเ์ ชือ้ ไขห้ วดั ใหญ่
สายพนั ธุใ์ หม่ 2009 ไดร้ ะบาดลกุ ลามไปท่วั ทกุ ภมู ิภาคของโลก รวมถงึ ประเทศไทย
ผลกระทบท่ีเกิดขนึ้ ตอ่ ประเทศไทยนนั้ สภาหอการคา้ แหง่ ประเทศไทยกลา่ ววา่ การระบาด
ของไขห้ วดั ใหญ่สายพนั ธุใ์ หม่ 2009 จะสง่ ผลใหก้ ารทอ่ งเท่ียว ใน พ.ศ. 2552 ลดลงถงึ
30% ทาใหน้ กั ทอ่ งเท่ียวลดลง 2-3 ลา้ นคน และรายไดห้ ายไป 200,000 ลา้ นบาท และยงั
กระทบตอ่ ธุรกิจท่ีตอ่ เน่ือง รวมถึงการบรโิ ภคภายในประเทศ ท่ีสาคญั จะสง่ ผลกระทบทาให้
การสง่ ออกลดลง

จากปัญหาไขห้ วดั ใหญ่สายพนั ธุใ์ หม่ 2009 สง่ ผลใหร้ ฐั บาลจีนไดใ้ หค้ าม่นั วา่ จะ
ใหค้ วามช่วยเหลอื มลู คา่ กวา่ 5 ลา้ นดอลลารส์ หรฐั กบั เมก็ ซิโก ประกอบดว้ ยเงนิ สด 1 ลา้ น
ดอลลาร์ และความช่วยเหลือทางการแพทยม์ ลู คา่ 4 ลา้ นดอลลาร์ ในกรณีประเทศไทย
กระทรวงสาธารณสขุ ของไทยไดม้ องเห็นถงึ ความสาคญั ในการผลิตวคั ซนี ไขห้ วดั ใหญ่ใชก้ บั
ประชาชนในประเทศ จงึ ไดม้ ีการดาเนินการอย่างเป็นลาดบั ขนั้ ตอน เรม่ิ จากการหา
เทคโนโลยีท่ีเหมาะสมมีประสทิ ธิภาพสงู มารองรบั การผลิต เพ่ือใหไ้ ดเ้ ทคโนโลยีท่ีสามารถ
ผลิตวคั ซีนไขห้ วดั ใหญ่ทงั้ สาหรบั ระบาดตามฤดกู าลและระบาดใหญ่ท่วั โลก โดยได้
ดาเนินการตดิ ตอ่ ขอการสนบั สนนุ ในเรอ่ื งดงั กลา่ วจากองคก์ ารอนามยั โลก (WHO)
เหตกุ ารณท์ ่ีเกิดขนึ้ จากภยั ธรรมชาตแิ ละโรคระบาดดงั กลา่ ว เป็นปัจจยั หน่งึ ท่ีนาไปสกู่ าร
พง่ึ พาทางเศรษฐกิจระหวา่ งประเทศ

• การระบาดของไวรสั อโี บลา ใน ค.ศ. 2014 ไวรสั อีโบลามีการระบาดเป็น
วงกวา้ งในหลายประเทศของทวปี แอฟรกิ า สง่ ผลใหม้ ีผเู้ สยี ชีวติ จานวนมาก
รวมทงั้
เจา้ หนา้ ท่ีสาธารณสขุ ท่ีไดเ้ ขา้ ไปดแู ลรกั ษาก็ติดเชือ้ ไวรสั จนเสยี ชีวิตจานวนมาก
ทาให้
ขาดแคลนเจา้ หนา้ ท่แี ละอปุ กรณเ์ ครอ่ื งมือตา่ ง ๆ การแพรร่ ะบาดของไวรสั อโี บ
ลารุนแรง
มากขนึ้ ทกุ ประเทศท่วั โลก และองคก์ รตา่ ง ๆ จงึ ไดเ้ ขา้ มาใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทงั้
การบรจิ าค
เงิน อปุ กรณแ์ ละเครอ่ื งมือทางการแพทยต์ า่ ง ๆ รวมทงั้ สง่ เจา้ หนา้ ท่ีเขา้ มาให้

4. บทบาทขององคก์ ารความร่วมมอื ทางเศรษฐกจิ ทสี่ าคัญ
ในภมู ิภาคตา่ ง ๆ ของโลกทมี่ ผี ลกบั ประเทศไทย

4.1 ความจาเป็ นและความสาคญั ของความร่วมมือทางเศรษฐกจิ

การคา้ ระหวา่ งประเทศในปัจจบุ นั มีการใชน้ โยบายกีดกนั ทางการคา้ ท่รี ุนแรงย่ิงขนึ้
เน่ืองจากประเทศตา่ ง ๆ ตอ้ งการปกปอ้ งและคมุ้ ครองเศรษฐกิจของประเทศตน จงึ มีการ
แขง่ ขนั กนั เพ่ือช่วงชิงความไดเ้ ปรยี บทางเศรษฐกิจและพยายามท่จี ะดาเนินมาตรการตา่ ง ๆ
เพ่ือปกปอ้ งคมุ้ ครองผลประโยชนข์ องตน รวมทงั้ มีการประสานความรว่ มมือระหวา่ งประเทศ
ตา่ ง ๆ เพ่ือแกไ้ ขปัญหาเศรษฐกิจรว่ มกนั อย่างเป็นธรรม เน่ืองจากเศรษฐกิจโลกมีระบบ

การคา้ ท่ีเป็นเสรมี ากขนึ้ การผลิตสินคา้ และบรกิ ารกระจายไปยงั แหลง่ ตา่ ง ๆ ไดก้ วา้ งขวาง
ย่ิงขนึ้ รวมทงั้ ทรพั ยากรก็สามารถเคลือ่ นยา้ ยไดม้ ากขนึ้ และสะดวกขนึ้ ซง่ึ มีผลทาใหก้ าร
แขง่ ขนั ระหวา่ งผผู้ ลิตในประเทศตา่ ง ๆ รุนแรงย่งิ ขนึ้ ทงั้ ทางดา้ นการคา้ การผลิตสินคา้ และ
บรกิ าร ดงั นนั้ ประเทศตา่ ง ๆ จงึ ตอ้ งมงุ่ เนน้ การพฒั นาท่ีอยบู่ นรากฐานของความไดเ้ ปรยี บ
ของตนเองหรอื ตอ้ งสรา้ งความสามารถในการแขง่ ขนั ซง่ึ หมายถงึ ความสามารถของ
ประเทศในการเสรมิ สรา้ งและรกั ษามลู คา่ เพ่ิมทางเศรษฐกิจไวโ้ ดยเปรยี บเทียบกบั ประเทศ
คแู่ ขง่ ขนั

หลกั เกณฑ์ในการวดั ความสามารถในการแข่งขนั พจิ ารณาได้จากปัจจยั หลาย ๆ ด้าน เช่น

ความเป็ นสากลและนานาชาติ

ความแข็งแกร่งทางเศรษฐกจิ เกณฑ์การวดั ความสามารถของรัฐบาล
ทรัพยากรมนุษย์ ความสามารถ ความสามารถของภาคธุรกจิ
ในการแข่งขนั
ความสามารถในการจัดการและบริหาร ทางเศรษฐกจิ การพฒั นาระบบการเงนิ

โครงสร้างพนื้ ฐานทางเศรษฐกจิ

ดงั นนั้ การรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจและการพฒั นาระบบความรว่ มมือทางเศรษฐกิจ

จงึ กลายเป็นเครอ่ื งมือท่ีสาคญั ในการพฒั นาประเทศ การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจ หมายถงึ
การรวมตวั ของประเทศตา่ ง ๆ เพ่ือเสรมิ สรา้ งและรกั ษาผลประโยชนท์ างเศรษฐกิจรว่ มกนั
โดยเฉพาะทางดา้ นการคา้ โดยพยายามหาลทู่ างขยายการคา้ ระหวา่ งกนั เพ่อื ใหก้ ารคา้
ดาเนินไปไดโ้ ดยเสรยี ่ิงขนึ้ ตลอดจนมีขอบเขตกวา้ งขวางมากขนึ้ โดยมีการลดหรอื ยกเลิก
อปุ สรรคทางการคา้ ทงั้ ในรูปภาษีศลุ กากรและมิใช่ภาษีศลุ กากรระหวา่ งกนั

4.2 รูปแบบของความร่วมมือทางเศรษฐกจิ

การรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจมรี ูปแบบแตกตา่ งกนั ไปในหลายรูปแบบ เช่น
การเจรจาการคา้ สองฝ่ายหรอื ทวภิ าคี (Bilateral Trade Negotiation) ขอ้ ตกลงและ
การเจรจาการคา้ หลายฝ่ายหรอื พหภุ าคี (Multilateral Trade Negotiation)

ขอ้ ตกลงและการเจรจาการคา้ สองฝ่ ายหรือทวภิ าคี คือ การทาขอ้ ตกลง
ระหวา่ งสองประเทศ เพ่ือใหส้ ทิ ธิประโยชนท์ างการคา้ และการลงทนุ เป็นพิเศษระหวา่ งกนั
โดยจะไมใ่ หส้ ทิ ธิประโยชนด์ งั กลา่ วกบั ประเทศอ่นื สิทธิประโยชนด์ งั กลา่ วมกั จะอยใู่ นรูปของ
การลดอตั ราภาษีนาเขา้ ระหวา่ งกนั ขอ้ ตกลงทวภิ าคสี ามารถทาไดใ้ นเวลารวดเรว็ กวา่ แบบ
พหภุ าคี

เน่ืองจากเป็นการตกลงระหวา่ งสองประเทศเทา่ นนั้ อยา่ งไรก็ตาม หากมีขอ้ ตกลงแบบ
ทวภิ าคีมากขนึ้ ในระยะยาวจะมีผลใหเ้ กิดการจากดั หรอื บดิ เบอื นการเคล่อื นยา้ ยอยา่ งเสรี
ระหวา่ งประเทศ ในขณะท่ีขอ้ ตกลงแบบพหภุ าคีไม่มีการเลือกปฏบิ ตั ใิ นระหวา่ งสมาชิก
ตา่ ง ๆ ตวั อยา่ งของขอ้ ตกลงแบบทวภิ าคี เชน่ ขอ้ ตกลงเขตการคา้ เสรี (Free Trade Area
หรอื FTA) ระหวา่ งไทยกบั สาธารณรฐั ประชาชนจีน ระหวา่ งไทยกบั ออสเตรเลีย

ข้อตกลงและการเจรจาการคา้ หลายฝ่ ายหรือพหภุ าคี คือ ขอ้ ตกลงและ
การเจรจาการคา้ ระหวา่ งประเทศตา่ ง ๆ มากกวา่ สองประเทศขนึ้ ไป ซง่ึ พฒั นามาจาก
การเจรจาการคา้ สองฝ่าย โดยปกตผิ ลประโยชนจ์ ากการเจรจามกั ไม่คอ่ ยสมดลุ กนั
ประเทศใหญ่มกั ไดเ้ ปรยี บในการเจรจามากกวา่ ในขณะท่ขี อ้ ตกลงและการเจรจาหลายฝ่าย

จะช่วยใหเ้ กิดความสมดลุ อีกทงั้ เป็นการสรา้ งเครอื ขา่ ยความสมั พนั ธท์ างการคา้ ในระบบ
เศรษฐกิจโลกดว้ ย เช่น ความรว่ มมือทางเศรษฐกิจในภมู ิภาคเอเชียแปซฟิ ิกหรอื เอเปก
เขตการคา้ เสรอี าเซียน หรอื อาฟตา องคก์ ารการคา้ โลก

4.3 องค์การความร่วมมือทางเศรษฐกจิ ทีส่ าคญั

การรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจในภมู ิภาคตา่ ง ๆ ไม่วา่ จะเป็นประเทศพฒั นา หรอื
ประเทศกาลงั พฒั นามีความกา้ วหนา้ มากขนึ้ เป็นลาดบั ในปัจจบุ นั มีการรวมกลมุ่ ทาง
เศรษฐกิจ ทงั้ ในอเมรกิ าเหนือ ละตนิ อเมรกิ าและแครเิ บยี น ยโุ รป เอเชีย รวมถึงแอฟรกิ า
การรวมกลมุ่ เหลา่ นีม้ ีความแน่นแฟน้ ท่ีแตกตา่ งกนั ไป ทงั้ นีข้ นึ้ อยกู่ บั ความรว่ มมือและ
การประสานนโยบายระหวา่ งกนั ตวั อยา่ งเชน่

1) องคก์ ารการคา้ โลก (World Trade Organization-WTO)

องคก์ ารการคา้ โลก เป็นองคก์ ารระหวา่ งประเทศท่ีมีพฒั นาการมาจากการทา
ความตกลงท่วั ไปวา่ ดว้ ยภาษีศลุ กากรและการคา้ หรอื แกตต์ (General Agreement on
Tariffs and Trade-GATT) เม่อื พ.ศ. 2490 ซง่ึ ขณะนนั้ ยงั ไมม่ ีสถานะเป็นสถาบนั

องคก์ ารการคา้ โลก กอ่ ตงั้ เม่ือวนั ท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2538 ประเทศไทยเขา้ เป็น
สมาชิก WTO เม่อื วนั ท่ี 28 ธนั วาคม พ.ศ. 2538 เป็นสมาชิกลาดบั ท่ี 59 มีสถานะเป็น
สมาชิกกอ่ ตงั้ ทงั้ นี้ ดร.ศภุ ชยั พาณิชภกั ดิ์ ดารงตาแหนง่ ผอู้ านวยการองคก์ ารการคา้ โลก
ตงั้ แต่ 1 กนั ยายน พ.ศ. 2545 ถงึ สงิ หาคม พ.ศ. 2548 มลู คา่ การคา้ ระหวา่ งประเทศสมาชิก
WTO ดว้ ยกนั คิดเป็นสดั สว่ นประมาณรอ้ ยละ 90 ของการคา้ โลก และการขยายตวั ของ
จานวนสมาชิกจะมผี ลใหก้ ารคา้ ระหวา่ งประเทศสมาชิกขยายตวั เพ่มิ ขนึ้ เป็นลาดบั

WTO = กาหนดกตกิ าการค้าโลก + แก้ไขข้อพพิ าททางการค้าระหว่างประเทศ

ส่งเสริม “การค้าท่ีเสรี” ส่งเสริม “การค้าทเ่ี ป็ นธรรม”
(Free Trade) (Fair Trade)

วตั ถุประสงค์ในการจดั ต้งั องค์การการค้าโลก

เพ่ือเปิดเสรกี ารคา้ ระหวา่ งประเทศอยา่ งคอ่ ยเป็นคอ่ ยไป ตามความพรอ้ มของ
ประเทศสมาชิก และระดบั การพฒั นาของประเทศสมาชิก

การเป็นสมาชิกของ WTO ทาใหป้ ระเทศสมาชิกมีสิทธิและขอ้ ผกู พนั ท่ีจะตอ้ ง
ปฏิบตั ิตาม ภายใตข้ อ้ ตกลงตา่ ง ๆ ตามกฎระเบยี บการคา้ ระหวา่ งประเทศของ WTO

ซง่ึ นอกจากจะช่วยสง่ เสรมิ ใหก้ ารแขง่ ขนั ทางการคา้ มีความเป็นธรรมแลว้ ยงั สรา้ งความ
ม่นั ใจใหแ้ กท่ งั้ ผคู้ า้ และผลู้ งทนุ ผผู้ ลติ และสง่ ออก ชว่ ยใหส้ ามารถคาดการณแ์ ละวางแผน
การคา้ ระหวา่ งประเทศลว่ งหนา้ ได้ WTO ยงั ทาหนา้ ท่ีเป็นองคก์ รท่ีชว่ ยระงบั และเจรจา
ขอ้ พิพาททางการคา้ ของประเทศตา่ ง ๆ เช่น ประเทศไทยเคยรอ้ งขอให้ WTO เจรจาขอ้
พิพาททางการคา้ ในเรอ่ื งท่ีสหรฐั อเมรกิ ากลา่ วหาวา่ ไทยทมุ่ ตลาดสินคา้ ปลาทนู ากระป๋ อง
ซง่ึ กอ่ ใหเ้ กิดความเสียหายตอ่ ผผู้ ลิตในประเทศ

2) ธนาคารโลก (World Bank)

ธนาคารโลกไดก้ อ่ ตงั้ ขนึ้ เม่ือ พ.ศ. 2487 มีสานกั งานใหญ่อยทู่ ่กี รุงวอชิงตนั ดี.ซี.
ประเทศสหรฐั อเมรกิ า

(1) บทบาทหลักของธนาคารโลก
•ใหค้ วามช่วยเหลอื ประเทศท่ียากจน โดยใชท้ นุ ทรพั ย์ ทรพั ยากรบคุ คลรวมถงึ ความรูแ้ ละ
ประสบการณข์ องธนาคารเพ่ือช่วยเหลือประเทศกาลงั พฒั นาในการลดความยากจน
•สง่ เสรมิ ใหเ้ กิดความเตบิ โตทางเศรษฐกิจ และยกมาตรฐานการครองชีพ

ของประชากรใหส้ งู ขนึ้
•ประเมินผลงานจากโครงการตา่ ง ๆ ท่ีธนาคารใหก้ ารสนบั สนนุ ในประเทศ

กาลงั พฒั นา
•ติดตามตรวจสอบใหผ้ จู้ ดั การโครงการทราบวา่ โครงการใดถึงผทู้ ่ไี ดร้ บั

ประโยชนต์ ามท่ีไดต้ งั้ เปา้ ไว้ และโครงการใดไมม่ ีประสิทธิภาพ รวมทงั้ ใหค้ าปรกึ ษา
ในการดาเนินงานพฒั นา

(2) บทบาทของธนาคารโลกทมี่ ผี ลกระทบกบั ประเทศไทย
ประเทศไทยเขา้ เป็นสมาชิกของธนาคารโลกเม่ือเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2492

โดยธนาคารโลกอนมุ ตั เิ งินกคู้ รงั้ แรกเป็นจานวน 25 ลา้ นเหรยี ญสหรฐั เพ่ือพฒั นาโครงการ
บรู ณะรางรถไฟ โครงการปรบั ปรุงทา่ เรอื กรุงเทพฯ และโครงการพฒั นาระบบชลประทาน
ของแมน่ า้ เจา้ พระยา ซง่ึ เป็นโครงการท่ีช่วยเรง่ ฟื้นฟแู ละสรา้ งเสถียรภาพใหแ้ กร่ ะบบ
เศรษฐกิจของประเทศภายหลงั สนิ้ สดุ สงคราม หลงั จากนนั้ มาธนาคารโลกไดใ้ หค้ วาม
ช่วยเหลือดา้ นการเงินแกป่ ระเทศไทยในการพฒั นาประเทศ โดยมีเปา้ หมายสาคญั คือ
เพ่ือรกั ษาเสถียรภาพและการเจรญิ เติบโตอยา่ งย่งั ยืนทางเศรษฐกิจ การปรบั ปรุง
ความเป็นอยขู่ องประชาชน และการสรา้ งเสรมิ ขีดความสามารถท่ีจาเป็นในการบรหิ ารและ
การจดั การแกร่ ฐั บาลและหน่วยงานตา่ ง ๆ นอกจากนี้ ธนาคารยงั ไดใ้ หก้ ารสนบั สนนุ
เงินชว่ ยเหลอื แบบใหเ้ ปลา่ ในลกั ษณะกองทนุ เพ่ือการพฒั นาตา่ ง ๆ อีกดว้ ย

3) กองทุนการเงนิ ระหว่างประเทศ (International Monetary Fund-IMF)

กองทนุ การเงนิ ระหวา่ งประเทศ (IMF) ก่อตงั้ ขนึ้ เม่ือวนั ท่ี 27 ธนั วาคม พ.ศ. 2488
โดยมีประเทศตา่ ง ๆ สมคั รเขา้ เป็นสมาชิกดว้ ยความสมคั รใจ วตั ถปุ ระสงคข์ องกองทนุ
การเงินระหวา่ งประเทศ (IMF) คือ เพ่ือเสรมิ สรา้ งดา้ นความรว่ มมือทางการเงนิ ระหวา่ ง
ประเทศ เพ่ือชว่ ยใหก้ ารคา้ ระหวา่ งประเทศขยายตวั อยา่ งสมดลุ สง่ เสรมิ ใหอ้ ตั รา
แลกเปลย่ี นระหวา่ งประเทศมีเสถียรภาพมากขนึ้ และใหค้ วามชว่ ยเหลอื ในการจดั ตงั้ ระบบ
การชาระเงนิ ระหวา่ งประเทศ ทงั้ ยงั ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ประเทศสมาชิกท่ีประสบปัญหา
ดา้ นดลุ การชาระเงนิ โดยการใหย้ ืมเงนิ กองทนุ

บทบาทของกองทุนการเงนิ ระหว่างประเทศทม่ี ีผลกบั ประเทศไทย

เม่ือวนั ท่ี 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 ประเทศไทยเป็นสมาชิกลาดบั ท่ี 44 ของกองทนุ
การเงินระหวา่ งประเทศ โดยมีธนาคารแหง่ ประเทศไทย (ธปท.) เป็นตวั แทนของประเทศไทย
ตามขอ้ กาหนดของกองทนุ การเงินระหวา่ งประเทศ ประเทศสมาชิกจะตอ้ งยอมรบั พนั ธกรณี
ตา่ ง ๆ ซง่ึ มีอยหู่ ลายประการ เชน่
• หา้ มประเทศสมาชิก กาหนดมาตรการใด ๆ ท่ีเป็นการกีดกนั การชาระคา่ สนิ คา้
และบรกิ าร ตลอดจนการโอนเงินเพ่ือชาระสินคา้ และบรกิ ารระหวา่ งประเทศก่อน
ไดร้ บั อนมุ ตั ิจากกองทนุ การเงินระหวา่ งประเทศ

• หา้ มหนว่ ยงานท่ีทาหนา้ ท่คี วบคมุ การเคล่ือนยา้ ยเงนิ ตราตา่ งประเทศของ
แตล่ ะประเทศ อาทิ กระทรวงการคลงั ธนาคารกลาง กองทนุ รกั ษาเสถียรภาพ

อตั รา
แลกเปลย่ี นหรอื หน่วยงานท่ีเก่ียวขอ้ ง กาหนดมาตรการใด ๆ ท่ีก่อใหเ้ กิดความ
ไม่เทา่ เทียมกนั ในดา้ นการแลกเปล่ยี นเงินหรอื ใชอ้ ตั ราแลกเปล่ยี นหลายอตั รา
ยกเวน้ จะไดร้ บั การอนมุ ตั จิ ากกองทนุ การเงนิ ระหวา่ งประเทศ

• ประเทศสมาชิกจะตอ้ งยอมใหป้ ระเทศสมาชิกอ่นื ซือ้ ขายหรอื แลกเปลย่ี น
เงินสกลุ ทอ้ งถ่ินเป็นเงนิ สกลุ อื่น เพ่ือใชใ้ นการปรบั ฐานะในดลุ บญั ชีเดินสะพดั

• ประเทศสมาชิกจะตอ้ งรายงานขอ้ มลู เศรษฐกิจท่ีสาคญั ใหก้ องทนุ การเงิน
ระหวา่ งประเทศทราบทกุ ปี เชน่ รายไดป้ ระชาชาติ ดลุ การชาระเงนิ อตั รา

ดอกเบยี้

4) เขตการคา้ เสรีอเมริกาเหนือ (North American Free Trade-NAFTA)

เขตการคา้ เสรอี เมรกิ าเหนือเป็นการจดั ตงั้ เขตการคา้ เสรี โดยมีสมาชิก 3 ประเทศ
คือ แคนาดา สหรฐั อเมรกิ า และเมก็ ซโิ ก เพ่ือสง่ เสรมิ การลงทนุ และยกเลกิ การกีดกนั ทาง
การคา้ นอกจากนีย้ งั ชว่ ยถ่วงดลุ อานาจและเพ่มิ ศกั ยภาพของประเทศสมาชิก ในการแขง่ ขนั
กบั สหภาพยโุ รป (EU)

วตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั ตงั้ เขตการคา้ เสรอี เมรกิ าเหนือ คอื
(1) เพ่ือขจดั อปุ สรรคทางการคา้ ระหวา่ งประเทศสมาชิก ทงั้ ดา้ นสินคา้ และบรกิ าร
(2) เพ่ือสง่ เสรมิ สภาวการณแ์ ขง่ ขนั ท่ีเป็นธรรม
(3) เพ่ือเพ่ิมโอกาสการลงทนุ ในประเทศสมาชิกดว้ ยกนั

(4) เพ่ือปกปอ้ งในทรพั ยส์ ินทางปัญญาของประเทศสมาชิก
(5) เพ่ือสรา้ งวิธีการท่ีมีประสทิ ธิผลในการระงบั ขอ้ พิพาท
(6) เพ่ือสง่ เสรมิ ความรว่ มมือระหวา่ งประเทศสมาชิก

5) สหภาพยุโรป (European Union-EU)

วตั ถปุ ระสงค์ การรวมกลมุ่ ของสหภาพยโุ รป มงุ่ เนน้ ถงึ วตั ถปุ ระสงคห์ ลกั
3 ประการ คอื

(1) การรวมตวั ดา้ นเศรษฐกิจ ซง่ึ ไดแ้ ก่
•ยโุ รปตลาดเดยี ว มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือใหบ้ คุ คล สินคา้ และบรกิ าร
ทนุ ของบรรดาประเทศท่ีเป็นสมาชิกสามารถเคล่ือนยา้ ยไดอ้ ย่างเสรี
•มีนโยบายรว่ มกนั ในดา้ นการคา้ การเกษตร พลงั งาน ส่งิ แวดลอ้ ม
ประมง และดา้ นสงั คม

• จดั ตงั้ สหภาพเศรษฐกิจและการเงิน (European Monetary Union-EMU)
โดยใหม้ ีการใชเ้ งนิ สกลุ เดยี วกนั คือ เงินยโู ร หมนุ เวียนใชใ้ นระบบเศรษฐกิจใน

สหภาพยโุ รป
ซง่ึ เรม่ิ ใชเ้ ม่อื 1 มกราคม พ.ศ. 2545 และจดั ใหม้ ีธนาคารกลางของสหภาพ

ยโุ รป
(2) การมีนโยบายรว่ มดา้ นการตา่ งประเทศ ดา้ นความม่นั คงและ

การปอ้ งกนั ประเทศ
(3) สง่ เสรมิ ความรว่ มมือดา้ นกระบวนการยตุ ธิ รรมและความม่นั คงภายใน

การปราบปรามอาชญากรรมและสารเสพติด

สมาชกิ ของสหภาพยโุ รป
ปัจจบุ นั สหภาพยโุ รปมีสมาชิกทงั้ หมด 27 ประเทศ การเขา้ รว่ มเป็นสมาชิกของ
สหภาพยโุ รปของประเทศในทวีปยโุ รปจงึ เป็นการจะชว่ ยสง่ เสรมิ การเจรญิ เติบโตทาง
เศรษฐกิจและการสรา้ งงานไดอ้ ยา่ งมหาศาล เป็นการสรา้ งโอกาสทางเศรษฐกิจท่ีสาคญั
ในรูปแบบตลาดเดียว ซง่ึ จะทาใหส้ ถานภาพของสหภาพยโุ รปมีความเขม้ แขง็ เป็นอนั หนง่ึ
อนั เดียวกนั กลายเป็นพืน้ ท่ีเศรษฐกิจท่ีใหญ่ท่ีสดุ ในโลกและมีอทิ ธิพลมากในเวทกี ารคา้ โลก

6) ธนาคารพัฒนาเอเชยี (Asian Development Bank-ADB)

ธนาคารพฒั นาเอเชีย เป็นสถาบนั การเงินซง่ึ กอ่ ตงั้ ขนึ้ เม่ือ พ.ศ. 2509

โดยคณะกรรมาธิการเศรษฐกิจของเอเชียตะวนั ออกไกลแหง่ สหประชาชาติ (The United
Nations Economic Commission for Asia and the Far East-ECAFE) ซง่ึ ปัจจบุ นั คือ
คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ สหประชาชาติ สาหรบั ภมู ิภาคเอเชียและแปซฟิ ิก
(Economic and Social Commission for Asia and the Pacific-ESCAP) เพ่ือสง่ เสรมิ
การพฒั นาทางดา้ นเศรษฐกิจและความรว่ มมือในภมู ิภาคเอเชีย ธนาคารพฒั นาเอเชีย
ประกอบดว้ ยสมาชิกภายในภมู ิภาคจานวน 48 ประเทศ รวมทงั้ ประเทศไทยและประเทศ
นอกภมู ิภาคอีก 19 ประเทศ โดยมีสานกั งานใหญ่ตงั้ อยทู่ ่ีกรุงมะนิลา ประเทศฟิลปิ ปินส์

วตั ถปุ ระสงคข์ องธนาคารพฒั นาเอเชีย ไดแ้ ก่
(1) นาเงินทนุ จากภาคเอกชนและรฐั บาลไปใชใ้ นการพฒั นาโครงการตา่ ง ๆ
ในภมู ิภาคและเพ่ือการพฒั นาประเทศท่ียงั ไมพ่ ฒั นามากนกั
(2) ใหค้ วามรว่ มมือกบั ประเทศสมาชิกในการประสานนโยบายเพ่ือการ
พฒั นาการคา้ และกิจกรรมท่วั ไปทางเศรษฐกิจ
(3) ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทางเทคนิคในทกุ ขนั้ ตอนของโครงการพฒั นาตา่ ง ๆ
เชน่ โครงการเกษตร โครงการอตุ สาหกรรม
ประเทศไทยไดร้ บั ความชว่ ยเหลือจากธนาคารพฒั นาเอเชียทงั้ ทางดา้ น
เงินลงทนุ และการสง่ ผเู้ ชียวชาญมาใหค้ วามรู้ คาแนะนา เชน่ ในเรอ่ื งการประมง
การพฒั นาพนั ธขุ์ า้ ว การพฒั นาขา้ วโพด

บทบาทของธนาคารพฒั นาเอเชียทมี่ ผี ลกบั ประเทศไทย

ธนาคารพฒั นาเอเชียมีหนา้ ท่สี าคญั ในการใหเ้ งินกยู้ ืมแก่รฐั บาลในประเทศ
กาลงั พฒั นาในแถบเอเชียและแปซิฟิก เช่น การพฒั นาทางรถไฟ ทา่ เรอื สนามบนิ
การส่อื สารโทรคมนาคม และการลงทนุ ดา้ นพลงั งานระหวา่ งภมู ิภาค ประเทศไทย
เคยไดร้ บั ความชว่ ยเหลือดา้ นเงนิ กจู้ ากธนาคารพฒั นาเอเชียเป็นครงั้ แรกใน พ.ศ. 2511
ในโครงการความรว่ มมือทางดา้ นการเงินเพ่ือพฒั นาอตุ สาหกรรมประเทศไทยเป็น
จานวนเงิน 185 ลา้ นบาท

ชว่ งวกิ ฤตเศรษฐกิจระหวา่ ง พ.ศ. 2540-2541 กองทนุ การเงินระหวา่ งประเทศ
ไดร้ ะดมเงินกจู้ ากธนาคารโลก ธนาคารพฒั นาเอเชีย และธนาคารกลางจากอกี
หลายประเทศใหป้ ระเทศไทยกเู้ พ่ือใชเ้ ป็นทนุ สารองเงินตราตา่ งประเทศ และปรบั
โครงสรา้ งทางเศรษฐกิจ

ในชว่ ง พ.ศ. 2542-2544 ไดม้ ีการประกาศแผนความช่วยเหลือประเทศไทย
โดยธนาคารพฒั นาเอเชีย ซง่ึ มีช่ือวา่ แผนความชว่ ยเหลือประเทศ (Country Assistance
Plan: CAP) แผนความชว่ ยเหลือนีป้ ระกอบดว้ ยเงินกยู้ ืม 600 ลา้ นเหรยี ญสหรฐั พรอ้ มกบั
เง่ือนไขใหร้ ฐั บาลไทยปรบั โครงสรา้ งภาคการเงินใหม้ ีการลงทนุ จากตา่ งชาตมิ ากขนึ้
ปรบั โครงสรา้ งภาคเกษตรเพ่ือการสง่ ออก แปรรูประบบการศกึ ษาและระบบสาธารณสขุ
ใหค้ มุ้ กบั การลงทนุ คา่ ใชจ้ ่าย ซง่ึ แผนปรบั โครงสรา้ งภาคเกษตรท่ีธนาคารพฒั นาเอเชีย
เสนอใหร้ ฐั บาลไทยดาเนินการ เพ่ือปฏิรูปภาคเกษตรกรรมของไทยนนั้ เก่ียวกบั โครงสรา้ ง
ทงั้ ระบบ คือดา้ นการบรหิ ารจดั การทรพั ยากรนา้ ท่ดี นิ พืน้ ท่ีตน้ นา้ ระบบสินเช่ือ การตลาด
การวจิ ยั และการปรบั บทบาทขององคก์ รภาครฐั เพ่ือนาไปสเู่ ปา้ หมายการเพ่ิม
ประสิทธิภาพการผลิต การเพ่ิมขีดความสามารถดา้ นการสง่ ออกและขยายการเติบโต
ใหก้ บั ภาคเกษตรไทย

7) กลุ่มประเทศผู้ส่งนา้ มันเป็ นสินค้าออก (Organization of the
Petroleum Exporting Countries-OPEC)

เม่ือวนั ท่ี 14 กนั ยายน พ.ศ. 2503 ประเทศผผู้ ลติ นา้ มนั เป็นสินคา้ สง่ ออกรายใหญ่
5 ประเทศ ไดแ้ ก่ เวเนซเุ อลา อหิ รา่ น อริ กั คเู วต และซาอดุ อี าระเบีย ไดร้ วมตวั กนั เป็นกลมุ่
ประเทศผสู้ ง่ นา้ มนั เป็นสนิ คา้ ออก เพ่ือเป็นศนู ยก์ ลางในการใหค้ าปรกึ ษาและดาเนินนโยบาย
โควตาการผลิตนา้ มนั การกาหนดราคานา้ มนั ในตลาดโลก และการตอ่ รองปัญหาราคานา้ มนั
ในตลาดโลก โอเปกไดจ้ ดทะเบยี นกบั สานกั งานเลขาธิการองคก์ ารสหประชาชาติ ปัจจบุ นั
โอเปกมีสมาชิกทงั้ หมด 12 ประเทศ สว่ นใหญ่เป็นประเทศแถบตะวนั ออกกลาง

ตามมาดว้ ยแอฟรกิ า อเมรกิ าใต้ และเอเชีย กลมุ่ โอเปกมบี ทบาทตอ่ การเปล่ยี นแปลง
ในระบบเศรษฐกิจ เพราะทกุ ประเทศจะตอ้ งใชน้ า้ มนั เพ่ือผลิตสินคา้ และบรกิ าร

ประเทศไทยมคี วามสมั พนั ธก์ บั กลมุ่ ประเทศผสู้ ง่ นา้ มนั เป็นสินคา้ ออก โดยท่ี
ประเทศไทยตอ้ งส่งั ซือ้ นา้ มนั ในแตล่ ะปีเป็นจานวนมากเพ่ือนามาใชใ้ นการผลติ สินคา้
การใชเ้ ป็นนา้ มนั เชือ้ เพลิงในดา้ นคมนาคมขนสง่

8) ความร่วมมอื ทางเศรษฐกจิ แหง่ ภมู ภิ าคเอเชีย-แปซฟิ ิ ก
(Asia-Pacific Economic Co-operation-APEC)

กลมุ่ ความรว่ มมือทางเศรษฐกิจแหง่ เอเชีย-แปซฟิ ิก หรอื เอเปก เป็นการรวมตวั
ระหวา่ งเขตเศรษฐกิจในภมู ิภาคเอเชีย-แปซฟิ ิก เพ่ือสง่ เสรมิ ความรว่ มมือทางเศรษฐกิจ

ระหวา่ งประเทศในภมู ิภาค โดยก่อตงั้ ขนึ้ เม่อื เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2532 ณ
กรุงแคนเบอรร์ า ประเทศออสเตรเลยี ขณะนีเ้ อเปกมีสมาชิก 21 เขตเศรษฐกิจ ไดแ้ ก่
ออสเตรเลยี แคนาดา ญ่ีป่นุ เกาหลใี ต้ จีน ฮอ่ งกง นิวซีแลนด์ สหรฐั อเมรกิ า
บรูไนดารุสซาลาม อนิ โดนีเซยี มาเลเซยี สิงคโปร์ ฟิลปิ ปินส์ ไทย จีน ชิลี เม็กซิโก
ปาปัวนิวกินี เปรู รสั เซยี และเวียดนาม

วตั ถปุ ระสงคข์ องความรว่ มมือทางเศรษฐกิจแหง่ ภมู ิภาคเอเชีย-แปซิฟิก
1. พฒั นาและสง่ เสรมิ ระบบการคา้ หลายฝ่าย
2. สนบั สนนุ การขยายตวั ทางเศรษฐกิจของภมู ิภาคและของโลก
3. เพ่ือลดอปุ สรรค และอานวยความสะดวกทางดา้ นการคา้ การบรกิ าร
และการลงทนุ ระหวา่ งประเทศสมาชิก โดยใหส้ อดคลอ้ งกบั กฎเกณฑข์ ององคก์ ารการคา้ โลก
4. สง่ เสรมิ ความรว่ มมือทางดา้ นการเงินการคลงั ในการแกไ้ ขวกิ ฤตเศรษฐกิจ

9) สมาคมประชาชาตแิ หง่ เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ (Association of
South East Asian Nations: ASEAN)

สมาคมประชาชาติแหง่ เอเชียตะวนั ออกเฉียงใตห้ รอื อาเซยี น ไดจ้ ดั ตงั้ ขนึ้
ในวนั ท่ี 8 สิงหาคม 2510 ณ วงั สราญรมย์ ในกระทรวงการตา่ งประเทศ กรุงเทพมหานคร
โดยมีประเทศสมาชิกเรม่ิ แรก 5 ประเทศ คอื อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และ
ไทย ตอ่ มาบรูไนดารุสซาลามไดเ้ ขา้ รว่ มเป็นสมาชิกในวนั ท่ี 8 มกราคม 2527 เวยี ดนามได้
เขา้ รว่ มเม่ือวนั ท่ี 28 กรกฎาคม 2538 ลาวและเมียนมาเขา้ รว่ มเม่ือวนั ท่ี 23 กรกฎาคม
2540 และกมั พชู าเม่ือวนั ท่ี 30 เมษายน 2542 รวมมีสมาชิกทงั้ สิน้ 10 ประเทศ

ปัจจบุ นั นายเล เลือง มินห์ จากประเทศเวียดนาม ไดด้ ารงตาแหน่งเลขาธิการ
อาเซียน เม่ือวนั ท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2556 ซง่ึ มีวาระ 5 ปี

อาเซยี นกอ่ ตงั้ ขนึ้ โดยมีวตั ถปุ ระสงคเ์ รม่ิ แรกเพ่ือสรา้ งสนั ติภาพในภมู ิภาค
เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ อนั นามาซง่ึ เสถียรภาพทางการเมืองและความเจรญิ กา้ วหนา้
ทางเศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรม และเม่ือการคา้ ระหวา่ งประเทศในโลกมีแนวโนม้
กีดกนั ทางการคา้ รุนแรงขนึ้ ทาใหอ้ าเซยี นไดห้ นั มามงุ่ เนน้ กระชบั และขยายความรว่ มมือ
ดา้ นเศรษฐกิจการคา้ ระหวา่ งกนั มากขนึ้ อย่างไรก็ตามยงั คงไวซ้ ง่ึ วตั ถปุ ระสงคห์ ลกั
3 ประการ ดงั นี้

1. สง่ เสรมิ การพฒั นาเศรษฐกิจ สงั คม และวฒั นธรรมในภมู ิภาค
2. รกั ษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจและความม่นั คงในภมู ิภาค
3. ใชเ้ ป็นเวทีแกไ้ ขปัญหาความขดั แยง้ ภายในภมู ิภาค
จากปรากฏการณข์ องการรวมกลมุ่ ทางเศรษฐกิจท่ีเกิดขนึ้ ในภมู ิภาคตา่ ง ๆ
ของโลก และการแขง่ ขนั ทางการคา้ ท่ีเพ่ิมมากขนึ้ เป็นปัจจยั สาคญั ท่ีผลกั ดนั ใหอ้ าเซียน
ตระหนกั ถงึ ความจาเป็นท่ีจะตอ้ งรวมตวั กนั ใหแ้ นน่ แฟน้ ย่ิงขนึ้ เพ่ือปรบั แนวการดาเนิน
นโยบายของตนใหส้ อดคลอ้ งและเหมาะสมกบั การเปล่ยี นแปลงดงั กลา่ วใน พ.ศ. 2535
อาเซยี นจงึ ไดต้ กลงจดั ตงั้ เขตการคา้ เสรอี าเซียน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) ขนึ้
เพ่ือท่ีจะสง่ เสรมิ การคา้ ระหวา่ งกนั และดงึ ดดู การลงทนุ จากภายนอกภมู ิภาคใหเ้ ขา้ มา
ลงทนุ ในภมู ิภาคมากย่ิงขนึ้

สมาคมประชาชาตแิ ห่งเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ (Association of Southeast Asian Nations)

สมาชกิ
ประเทศในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ รวม 10 ประเทศ

วัตถุประสงค์
สง่ เสรมิ ความรว่ มมือและชว่ ยเหลือกนั ทางเศรษฐกิจ สงั คม วฒั นธรรม วิทยาศาสตร์

เทคโนโลยี เพ่ือใหเ้ กิดสนั ติภาพและความม่นั คงภายในภมู ิภาค

พฒั นาการ
•ถือกาเนิด 8 สิงหาคม พ.ศ. 2510 ท่ีกรุงเทพมหานคร เรยี กวา่ “ปฏิญญากรุงเทพฯ”
•สมาชิกก่อตงั้ 5 ประเทศ ไดแ้ ก่ ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซยี ฟิลิปปินส์ สงิ คโปร์
•ประเทศท่ี 6 บรูไนดารุสซาลาม (2527)
•ประเทศท่ี 7 เวียดนาม (2538)
•ประเทศท่ี 8, 9 ลาว เมียนมา (2540)
•ประเทศท่ี 10 กมั พชู า (2542)

วัตถุประสงค์
ด้านการเมือง

•ให้ ASEAN เป็นภมู ิภาคท่ีมีสนั ติภาพ เสถียรภาพม่นั คง และความเป็นกลาง
•ให้ ASEAN เป็นเขตปลอดอาวธุ นิวเคลียร์
•รว่ มมือกนั แกไ้ ขปัญหาทางการเมืองในภมู ิภาค

ด้านเศรษฐกจิ
จดั ตงั้ เขตการคา้ เสรอี าเซยี น (ASEAN Free Trade Area : AFTA) เพ่ือลดภาษีสินคา้
ระหวา่ งประเทศสมาชิก จะไดข้ ายของไดม้ ากขนึ้

นอกจากนี้ อาเซยี นยงั ไดม้ ีมาตรการตา่ ง ๆ ในการสง่ เสรมิ การคา้ การลงทนุ
และความรว่ มมือกนั ในดา้ นอตุ สาหกรรม การเงินและการธนาคาร และการบรกิ าร
ระหวา่ งกนั ท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ โครงการรว่ มมือดา้ นอตุ สาหกรรมอาเซยี น และเขต
การลงทนุ อาเซยี น และเพ่ือใหอ้ าเซยี นเติบโต มีความเจรญิ กา้ วหนา้ และความม่นั คง
ทางดา้ นเศรษฐกิจ และมีความม่งั ค่งั รว่ มกนั อาเซียนไดม้ ีขอ้ รเิ รม่ิ เพ่อื การรวมตวั
ของอาเซียน (Initiative for ASEAN Integration : IAI) ขนึ้ เพ่ือท่ีจะลดช่องวา่ ง
ทางการพฒั นาระหวา่ งสมาชิกเก่าและใหมข่ องอาเซียนดว้ ย

10) ความร่วมมอื ทางเศรษฐกจิ ระหว่างไทยกับประเทศเพอ่ื นบ้าน

(1) หกเหล่ยี มเศรษฐกจิ เป็นโครงการพฒั นาความรว่ มมือทางเศรษฐกิจ
ในอนภุ มู ิภาคลมุ่ แม่นา้ โขง 6 ประเทศ เกิดขนึ้ ครงั้ แรกใน พ.ศ. 2535 ประกอบดว้ ย
สมาชิกตามแนวแมน่ า้ โขง ไดแ้ ก่ ไทย ลาว เมียนมา เวยี ดนาม กมั พชู า และมณฑล
หยนุ หนานของจีน วตั ถปุ ระสงคข์ องกลมุ่ หกเหล่ยี มเศรษฐกิจ คือ สง่ เสรมิ การขยายตวั
ดา้ นอตุ สาหกรรมการเกษตร การคา้ การลงทนุ เพ่ือใหเ้ กิดการจา้ งงานและยกระดบั
มาตรฐานการครองชีพของประชาชน

(2) เขตสเี่ หลยี่ มเศรษฐกจิ เป็นโครงการท่ีจะตอบสนองและสอดคลอ้ งกบั
แผนพฒั นามณฑลหยนุ หนาน จงึ ไดด้ าเนินนโยบาย “มงุ่ สใู่ ต”้ เพ่ือหาทางออกสทู่ ะเล
รว่ มมือกบั ประเทศไทยในโครงการพฒั นาถนนเช่ือมมณฑลหยนุ หนานกบั ประเทศไทย

พฒั นาการขนสง่ ตามแม่นา้ โขง จากเชียงรุง้ มาถงึ ประเทศไทย มีโครงการผลิต
กระแสไฟฟา้ เพ่ือจาหน่ายใหป้ ระเทศไทย และโครงการสง่ เสรมิ การทอ่ งเท่ียวกบั
ประเทศไทย ตลอดจนไดต้ งั้ เปา้ หมายท่จี ะสง่ สนิ คา้ ออกไปตา่ งประเทศโดยผา่ นทาง
ทา่ เรอื นา้ ลกึ แหลมฉบงั เชน่ เดยี วกนั กบั ประเทศไทย ซง่ึ ปรารถนาท่ีจะขยายตลาด
เขา้ ไปยงั จีน รวมทงั้ เขา้ ไปลงทนุ ดา้ นการเกษตร อตุ สาหกรรม การบรกิ าร และการ
พฒั นาพลงั งานไฟฟา้ พลงั นา้ แผนการจดั ตงั้ เขตส่เี หล่ยี มเศรษฐกิจเรม่ิ เป็นรูปธรรม
มากขนึ้ เม่ือมีการเสนอ “แผนยทุ ธศาสตร์ 5 เชียง” เพ่ือเช่ือมเสน้ ทางทอ่ งเท่ียวระหวา่ ง
เชียงใหม่ เชียงราย เชียงตงุ (ในเมียนมา) เชียงรุง้ (ในหยนุ หนาน) และเชียงของ
(หลวงพระบางในลาว)

(3) สามเหล่ียมเศรษฐกจิ หรอื โครงการพฒั นาเขตเศรษฐกิจสามฝ่าย
อินโดนีเซยี มาเลเซยี ไทย (Indonesia-Malaysia-Thailand Growth Triangle
Development Project: IMTGT) เป็นการพฒั นาความรว่ มมือทางเศรษฐกิจกบั
ประเทศเพ่ือนบา้ นในกลมุ่ สามเหล่ยี มเศรษฐกิจ ซง่ึ ประกอบดว้ ยประเทศสมาชิก
3 ประเทศ คือ ไทย มาเลเซีย และอินโดนีเซยี ความรว่ มมือทางเศรษฐกิจของกลมุ่
เกิดขนึ้ ใน พ.ศ. 2536 สามเหลีย่ มเศรษฐกิจมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พ่ือเกือ้ กลู ทางเศรษฐกิจ
และสงั คมระหวา่ ง 3 ประเทศ โดยสง่ เสรมิ การใชท้ รพั ยากรทางเศรษฐกิจรว่ มกนั
เพ่ือใหเ้ กิดประโยชนส์ งู สดุ ในการผลติ การลงทนุ ถา่ ยทอดเทคโนโลยี การเช่ือมโยง
ดา้ นโครงสรา้ งพืน้ ฐาน เพ่ือลดตน้ ทนุ การขนสง่ ทงั้ นีเ้ พ่ือใหส้ ามารถแขง่ ขนั ได้
ในตลาดโลก

5. ตวั อย่างเหตุการณท์ นี่ าไปสู่การพงึ่ พาทางเศรษฐกจิ

ตวั อยา่ งเหตกุ ารณท์ ่นี าไปสกู่ ารพง่ึ พาทางเศรษฐกิจของประเทศไทย ไดแ้ ก่
วกิ ฤตการณท์ างเศรษฐกิจ ใน พ.ศ. 2540 และวกิ ฤตเศรษฐกิจ พ.ศ. 2552

5.1 วกิ ฤตเศรษฐกจิ ในเอเชีย พ.ศ. 2540 หรือวกิ ฤตการณ์ต้มยาก้งุ

เป็นผลมาจากการขยายตวั ของความตอ้ งการสินคา้ และบรกิ าร เพ่ือการบรโิ ภค
และลงทนุ ในประเทศสงู กวา่ ท่กี าลงั การผลิตโดยรวมของประเทศจะตอบสนองได้
ทาใหป้ ระเทศไทยตอ้ งนาเขา้ สินคา้ จากตา่ งประเทศเพ่มิ ขนึ้ มาก สง่ ผลใหข้ าดดลุ การคา้
อยา่ งตอ่ เน่ือง และภาคเอกชนมภี าระหนีต้ า่ งประเทศสงู ขนึ้ ทาใหต้ อ้ งพง่ึ พาเงินกยู้ ืมจาก

ตา่ งประเทศเพ่ือชดเชยการขาดดลุ นอกจากนีร้ ะบบอตั ราแลกเปลี่ยนท่ีคา่ เงนิ บาทอิงกบั
ระบบตะกรา้ เงนิ และการเปิดเสรที างการเงิน ซง่ึ ทาใหก้ ารไหลเขา้ -ออกของเงินทนุ
เป็นไปโดยเสรมี ากขนึ้ นนั้ ก็มีสว่ นสนบั สนนุ ใหม้ ีการนาเขา้ เงินทนุ จานวนมากของ
ภาคเอกชนดว้ ย เน่ืองจากในขณะนนั้ ตน้ ทนุ กยู้ ืมจากตา่ งประเทศต่ากวา่ กยู้ ืมจาก
ในประเทศและอตั ราแลกเปลยี่ นแบบท่ีคา่ เงนิ บาทอิงกบั ระบบตะกรา้ เงินจะทาใหผ้ กู้ ไู้ ม่มี
ความเสีย่ งจากอตั ราแลกเปล่ยี น ทงั้ นีเ้ งินทนุ ท่ีนาเขา้ มานี้ สว่ นหน่งึ ยงั เป็นเงินทนุ
ระยะสนั้ และนาไปใชใ้ นกิจกรรมท่ีไมก่ ่อใหเ้ กิดมลู คา่ เพ่มิ รวมถึงการเก็งกาไร เชน่ ธรุ กิจ
อสงั หารมิ ทรพั ยต์ ลาดหลกั ทรพั ย์ ทาใหร้ าคาสนิ ทรพั ยป์ รบั ตวั สงู ขนึ้ เกินกวา่ ปัจจยั
พืน้ ฐานท่ีเราเรยี กวา่ ภาวะฟองสบอู่ ีกดว้ ย เม่ือถงึ จดุ หน่งึ ท่ีหนีต้ า่ งประเทศพอกพนู

มากขนึ้ เจา้ หนีต้ า่ งประเทศก็ขาดความม่นั ใจและไมย่ อมใหก้ เู้ พ่ิมเตมิ บางรายก็ไม่ยอม
ตอ่ อายสุ ญั ญาหนีใ้ ห้ และบางรายก็เรยี กหนีค้ ืน เม่อื ถกู เรยี กหนีค้ ืน เงินตราตา่ งประเทศ
ก็ไหลออกมาก ประเทศกข็ าดสภาพคลอ่ งและตอ้ งขอความชว่ ยเหลอื จากกองทนุ การเงิน
ระหวา่ งประเทศเพ่ือกยู้ ืมมาเสรมิ สภาพคลอ่ งในท่ีสดุ สภาวะดงั กลา่ วเม่ือประกอบกบั
การใชจ้ า่ ยเกินตวั และสภาวะฟองสบจู่ งึ ทาใหเ้ ศรษฐกิจตอ้ งปรบั ตวั อย่างรุนแรง

5.2 วกิ ฤตเศรษฐกจิ พ.ศ. 2552 หรือวกิ ฤตการณ์แฮมเบอร์เกอร์

เป็นวกิ ฤตเศรษฐกิจในประเทศสหรฐั อเมรกิ าและสง่ ผลกระทบตอ่ เน่ืองไปท่วั โลก
เกิดจากปัญหาการบรหิ ารการจดั การสนิ เช่ืออสงั หารมิ ทรพั ยผ์ ิดพลาด และผลของการกากบั
ดแู ลกลมุ่ วาณิชธนกิจ (Investment Banking) ไม่รดั กมุ จนนาไปสกู่ ารขาดสภาพคลอ่ ง
และคกุ คามความม่นั คงของสถาบนั การเงนิ ทาใหบ้ รษิ ัทหลายบรษิ ัทตอ้ งลม้ ละลาย

เป็นวกิ ฤตเศรษฐกิจท่ีลกุ ลามไปท่วั โลก สง่ ผลใหอ้ านาจและความน่าเช่ือถือ
ของสหรฐั อเมรกิ าและกลมุ่ ประเทศตะวนั ตกลดลง ปัจจยั สาคญั ท่ีกอ่ ใหเ้ กิดวิกฤตการณ์
เศรษฐกิจครงั้ นี้ คอื การใชน้ โยบายกระตนุ้ เศรษฐกิจของสหรฐั อเมรกิ า การบรหิ าร
จดั การสนิ เช่ืออสงั หารมิ ทรพั ยค์ ณุ ภาพต่าและการเกิดหนีส้ ญู การเก็งกาไรของกลมุ่
วาณิชธนกิจหรอื บรรษัทเงนิ ทนุ ในสหรฐั อเมรกิ า วกิ ฤตเศรษฐกิจครงั้ นี้ สง่ ผลกระทบ
ตอ่ การสง่ ออกของประเทศตา่ ง ๆ ไปยงั สหรฐั อเมรกิ า โดยรฐั บาลของแตล่ ะประเทศได้
แกป้ ัญหาโดยออกนโยบายกระตนุ้ เศรษฐกิจภายในประเทศ และปรบั ลดอตั ราดอกเบยี้
เพ่ือช่วยเหลอื นกั ลงทนุ