หนังสือเล่มเล็กลิเกป่า

1

ก

คำนำ

หนังเล็มเล็ก “ลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 จังหวัดกระบ่ี”
เล?มนี้เปAนส?วนหนึ่งจากวิจัยเรื่องการศึกษาลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9
จังหวัดกระบี่ โดยผ?านทฤษฏีการเรียนรูMของบรูเนอรO จัดทำเพื่อเปAนสื่อ
การเรียนรูMใหMแก?เยาวชนในอำเภอเหนือคลอง จังหวัดกระบี่ ผูMจัดทำไดMศึกษา
ขMอมูลความเปAนมาองคOประกอบการแสดงลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9
จังหวัดกระบี่ โดยศึกษาผ?านแหล?งเรียนรูMต?างๆ อาทิ เอกสารที่เกี่ยวขMอง
บทความวิทยานิพนธO ลงพื้นที่เก็บขMอมูลเพื่อเปAนประโยชนOในการศึกษาลิเกป.า
คณะรวมมติ รบนั เทงิ ศลิ ป9 ใหแM กเ? ยาวชนในอำเภอเหนอื คลอง จงั หวดั กระบี่

หนังเล็มเล็ก “ลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 จังหวัดกระบี่”
เล?มนี้สำเร็จตามวัตถุประสงคO ผูMจัดทำขอกราบขอบพระคุณ ผูMช?วย
ศาสตราจารยO ดร.ป\ทมา วัฒนบุญญา ผูMช?วยศาตราจารยO ดร.พัชรา เดชโฮม
อาจารยOรณกฤต เพชรเกลี้ยง ขอขอบคุณ นายตรึก ปลดฤทธิ์ และ นายวัง
แกMวโลก ผูMเชี่ยวชาญดMานลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 จังหวัดกระบี่
และ ทกุ ทา? นทม่ี สี ว? นสนบั สนนุ หนงั สอื เลม? เลก็ เลม? นต้ี ง้ั แตเ? รม่ิ จนลลุ ว? งไปดวM ยดี
โดยไม?สามารถกล?าวนามไดMทุกท?านในที่นี้ หากหนังสือเล?มเล็กเล?มน้ี จะ
เปAนประโยชนแO ลMวบMางแลวM ขอผทMู ่มี ีสว? นสนบั สนุนไดรM บั ส?วนผลดีนี้ตอ? ไปดMวย

ประภาเพ็ญ เมง? บตุ ร

ข

สารบัญ
เรอ่ื ง หน1า
คำนำ ก

สารบญั ข-ค

ความเปนA มาและความสำคญั 1

ประวตั คิ วามเปAนมาลิเกป.า 2-4

ประวตั คิ วามเปนA มาลิเกป.าจงั หวัดกระบี่ 5

ประวัติความเปนA มาลิเกปา. คณะรวมมติ รบนั เทงิ ศิลปจ9 งั หวัดกระบ่ี 6-8

ประวัตหิ วั หนาM คณะ 9

ผลงาน รางวลั 10-11

องคOประกอบการแสดง 12-32

ตัวละคร

เครอ่ื งดนตรี

เรอื่ งราวทใี่ ชMในการแสดง

ภาษา

บทรอM ง

กระบวนท?ารำ

การแตง? กาย

ลำดับขน้ั ตอนการแสดง

เวที ฉาก

โอกาสที่ใชMในการแสดง

ทฤษฏีการเรียนรูMของบรูเนอรO 33-38

สื่อ QR code 38

บรรณานกุ รม 39

ภาคผนวก ค
ประวตั ิผวMู ิจัย
40-41
42

1

ความเปน' มาและความสำคญั ของลิเกป5า
วัฒนธรรมการแสดงของภาคใตMถือเปAนภาคหนึ่งที่มีความ

หลากหลายทางวัฒนธรรม จากการผสมผสานทั้งความเชื่อ พิธีกรรม ศาสนา
จากกลุ?มคนหลากหลายเชื้อชาติ เนื่องจากเปAนดินแดน ที่มีภูมิประเทศติดต?อ
กับทะเลทั้งฝ\sงตะวันตก และฝ\sงตะวันออก มีพื้นที่ทางใตMสุดติดกับดินแดน
มาลายูในอดีต เคยเปAนเมืองท?าศูนยOกลางการคMาขายและแหล?งรวมวัฒนธรรม
จากหลายที่ โดยเฉพาะวัฒนธรรมอินเดียที่รุ?งเรืองและแผ?เขMามาในแถบนี้
อิทธิพลวัฒนธรรมอินเดียที่มาจากอาณาจักรชวา และมาลายูในอดีต
จึงส?งผลต?อวัฒนธรรมและประเพณีของคนในภาคใตM ทำใหMมีลักษณะ
บางอย?างท่ีคลMายคลึง ไม?ว?าจะเปAนสำเนียงภาษาการพูดที่มักจะพูดเร็ว เสื้อผMา
เครื่องแต?งกาย ดนตรี การละเล?น การแสดง อาหารการกิน ขMาวของเครื่องใชM
เปAนตMน (สุนิสา อินทรสุข,2557) ซึ่งศิลปะในการแสดงพื้นเมืองของภาคใตM
ไดMแก? หนังตะลุง มโนราหO ลิเกฮูลู ลิเกปา. (สนุ สิ า อินทรสขุ ,2557)

2

ประวตั ิความเปน' มาลเิ กปา5
ลิเก” มาจากคำว?า “ดิเกรO” ซึ่งเปAนศัพทOเปอรOเซีย แปลว?า การขับ

บทรMองหรือบทสวดของมุสลิม (แขกขาว) ในการสวดครั้งหนึ่งจะมีคนร?วมพิธี
ประมาณ ๑๐ คน สวดเขMากับจังหวะรำมะนา ตามหลักฐานในบรรดาแขก
ทั้งหลายที่เขMามาอยู?ในเมืองไทยแต?โบราณน้ัน ปรากฏว?าพวกแขกเจMาเซ็น
เปAนพวกหนึ่งที่ไดMรับพระราชูปถัมภOมาตั้งแต?สมัยกรุงศรีอยุธยา เมื่อมีงาน
พระราชพิธีต?าง ๆ พวกเจMาเซ็นไดMเขMาร?วมสวดสรรเสริญ พระผูMเปAนเจMา
เพื่อถวายพระพรแด?พระมหากษัตริยO บทสวดหรือเพลงสวดที่รMองนั้นเรียกว?า
“เพลงดิเกรO” บทบาทของแขกเจMาเซ็นที่เปAนผูMนำสวดในการสรรเสริญ
และ ขอพรเพื่อใหMเกิดความเปAนสิริมงคลนั้น นอกจากจะถวายพระพรแก?องคO
พระมหากษัตริยOแลMว กลุ?มขุนนางในราชสำนักก็ยังนิยมเชิญใหMไปสวด
ตามบMานเรือนดMวยเช?นกัน ต?อมามีคนไทยไดMหัดรMองลิเกตามแบบขึ้นบMางโดยใชM
ทำนองเหมือนกันก?อนแลMวก็ดัดแปลงมาเปAนแบบไทย ๆ สำหรับลิเกป.าน้ัน
สันนิษฐานไดMว?าเปAนการพัฒนามาจากการขับบทสวดของกลุ?มเจMาเซ็น
แต?เปAนการพัฒนาโดยหล?อหลอมวัฒนธรรมทMองถิ่นภาคใตMเขMาไปผสมผสาน
ดังจะเห็นไดMจากมีการนำเอาเครื่องดนตรีพื้นเมืองภาคใตM คือ ป|s โหม?ง ทับ
กลองตุ}ก ซึ่งเปAนเครื่องดนตรีที่ใชMในการแสดงมโนราหO และ หนังตะลุง

3

มาผสมผสานกับกลองรำมะนาซึ่งเปAนเครื่องดนตรีเดิมของกลุ?มแขกเจMาเซ็น
ที่ใชปM ระกอบในการสวดขอพร

ลิเกป.าเปAนศิลปะการละเล?นของคนในทMองถิ่นทางภาคใตM เกิดจาก
การผสมผสานสภาพความเปAนอยู? ความเชื่อ การแต?งกาย และ ดนตรีที่ไดMรับ
มาจากมลายู ผสมผสานกับการนำทำนองเพลงรMองบางส?วนมาจากเพลงไทย
และ อิทธิพลการร?ายรำมาจากโนรา ลิเกป.าเปAนที่นิยมในภาคใตMฝ\sงตะวันตก
แถบจังหวัด ตรัง กระบี่ พังงาและนครศรีธรรมราช มักแสดงในงานมงคล
ลิเกป.าเปAนการแสดงกลางแจMง คลMายการแสดงโนราหO เปAนศิลปะการแสดง
พื้นเมืองอย?างหนึ่งในภาคใตM มีการ "ออกแขก"ซึ่งเปAนเอกลักษณOสำคัญ
ของการแสดงท่ีเหมือนกันกันกับลิเกทางภาคกลาง มีสันนิษฐานว?าลิเกป.าทาง
ภาคใตMน?าจะมีตMนเคMาร?วมกันกับลิเกทางภาคกลาง ลิเกป.าเปAนการแสดง
ที่แพร?หลายมาจากภาคใตMโดยชาวไทยมุสลิม สมัยนั้นเปAนการแสดง
เชิงศาสนาอิสลามประกอบดนตรีเพื่อความเปAนสิริมงคล ต?อมาลิเกจึงแยกตัว
ออกไปเปAน “ละกูเยา” หรือลำตัดสายหนึ่ง และ มาเปAน “ฮันดาเลาะ”
หรือละครชุดสั้น ๆ อีกสายหนึ่ง ฮันดาเลาะก็เจริญมาเปAน “ลิเกบันตน”
แลวM จากนนั้ กลายมาเปAน “ลเิ กลูกบท”

4

5

ประวัตคิ วามเปน' มาลเิ กป5าจังหวัดกระบ่ี
“ลิเกป.า" เกิดขึ้นในภาคใตMเมื่อใดนั้นไม?มีหลักฐานยืนยันแน?ชัด

แต?มีขMอสันนิษฐานว?า น?าจะเกิดขึ้นครั้งแรกที่จังหวัดตรังหรือกระบ่ี จังหวัด
กระบี่เปAนจังหวัดหนึ่งที่มีการสืบทอดการแสดงลิเกป.ามายาวนาน นิยมแสดง
มากเมื่อ 80 -90 ป| มีการสันนิษฐานว?า “ลิเกป.า” กำเนิดขึ้นที่จังหวัดกระบ่ี
ซึ่งเดิมมีชื่อว?า“แขวงเมืองปกาสัย” ติดต?อทำการคMากับนานาชาติ
โดยใชMเสMนทางแพรไหมติดต?อซึ่งในสมัยนั้นนำมาเล?นใหMพ?อคMาขาวต?างชาติชม
จึงเปAนที่นิยมมาก โดยมีการดัดแปลงเอาทMองเรื่องชาวอินเดียที่เขMามาคMาขาย
ในจังหวัดกระบี่ เล?นจนเปAนเรื่องราวสืบทอดมาถึงทุกวันน้ี “ลิเกป.า”
เปAนสื่อในฐานะศิลปะการแสดงพื้นบMานที่นอกจากจะใหMความบันเทิง
ยังสะทMอนใหMเห็นถึงวิถีชีวิตความเปAนอยู?และภูมิป\ญญาของคนในทMองถิ่นไดM
เปAนอย?างดีเมื่อ เกิดกระแสการเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมในสังคม
ส?งผลใหMลิเกป.าในจังหวัดกระบ่ี ซึ่งเปAนศิลปะการแสดงพ้ืนบMานที่เก?าแก?ของ
ทMองถิ่น มีบทบาทในสังคมลดนMอยลงไม?ไดMรับความนิยมอย?างในอดีต และ
เส่ยี งทีจ่ ะสญู หายไปตามกาลเวลา

6

ประวัตคิ วามเป'นมาคณะรวมมติ รบันเทิงศิลปB
คณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 ตั้งอยู?เลขที่ 42 หมู? 7 ตำบลโคกยาง

อำเภอเหนือคลอง จังหวัดกระบ่ี เปAนคณะลิเกป.าที่ไม?ไดMสืบทอดมาจากบรรพ
บุรุษ เกิดจากการรวมตัวของคนที่มีความรักและชื่นชอบ ในศิลปะการแสดง
ลิเกป.า มีทั้งที่เปAนสามีภรรยา ญาติพี่นMอง และ มาจากเพื่อนบMานคนคุMนเคย
ที่อาศัยอยู? ในละแวกเดียวกัน มีภูมิลำเนาอยู?ในชุมชนบMานโคกยาง และ
ชุมชนใกลMเคียง มีนายตรึก ปลอดฤทธิ์เปAนหัวหนMาคณะซึ่งสนใจการแสดงลิเก
ป.าตั้งแต?วัยเยาวO และเริ่มฝ•กหัดเล?นลิเกป.าเมื่ออายุประมาณ 20 ป| ไดMฝ•กหัด
กับ นายสวาสดิ์ แกMวโลก และ นายเดช แกMวทิพยO ซึ่งเปAนผูMที่มีชื่อเสียง และ
ความเชี่ยวชาญดMานการแสดงลิเกป.าในขณะนั้น โดยนายตรึกไดMฝ•กหัดลิเกป.า
กับครูทั้งสองจนมีความเชี่ยวชาญสามารถออกโรงไดM จึงเริ่มเล?นลิเกป.ากับครู
เรื่อยมาจนกระทั่งช?วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ลิเกป.าไดMหยุดชะงักลงและหลัง
สงครามผ?านพMนไปก็มิไดMทำการสานต?อ จนกระทั้งป| พ.ศ. 2524 ในจังหวัด
กระบี่มกี ารจดั การแข?งขันประชันลิเกปา. ผใMู หญ?บาM น ตำบลโคกยาง ในสมยั นั้น
ไดMชักชวนใหMนายตรึกเขMาร?วมประกวด ดMวยใจรักในศิลปะการแสดงลิเกป.า
นายตรกึ จึงไดรM วบรวมสมคั รพรรคพวกผูทM ่ีมีใจรกั และสนใจในศลิ ปะการแสดง
ลิเกป.าจัดตั้งคณะขึ้นมา ใชMชื่อว?า "คณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 โดยมีนายตรึก
ปลอดฤทธิ์ เปAนหัวหนMาคณะและรับบทเปAนแขกแดงซึ่งเปAนตัวหลักที่สำคัญใน
การแสดงลิเกป.า ผลการประกวดในครั้งนั้น "คณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9"ไดMรับ
รางวัลชนะเลิศการประกวดลิเกป.า เนื่องในงานส?งเสริมการละเล?นพื้นเมือง
ทMองถิ่น หลังจากน้ันจึงทำการแสดงลิเกป.าเรื่อยมาดMวยความสามารถ
เฉพาะตัวของนายตรกึ และความร?วมมอื รว? มใจของสมาชิก

7

อดีตการแสดงลิเกป.าเปAนเพียงการละเล?นพื้นบMานที่สรMางความสนุกสนาน
เพลิดเพลินใจใหMกับคนในชุมชนตามชนบทภาคใตM นิยมมาเล?นเพื่อผ?อนคลาย
ความตึงเครียดหลักจากการทำงานต?อมาเมื่อไดMรับความนิยมมากขึ้น จากการ
แสดงกลุ?มเล็กๆไดMแพร?กระจายจนเปAนที่รูMจักอย?างกวMางขวาง เกิดการรวมตัว
จัดตั้งคณะลิเกป.ามีการว?าจMางใหMไปแสดงเปAนเรื่องราวอีกทั้งประกวดประการ
แสดงลิเกป.า ซึ่งผูMชนะจะไดMรับรางวัลแลMวผลพวงที่ไดMจากการแข?งขันก็คือ
ชื่อเสียง เงินทอง และงานแสดงอีกมากมาย ลิเกป.ากับชุมชนโคกยางอยู?คู?กัน
มาตั้งแต?สมัยก?อนสงครามโลกครั้งที่สอง อดีตลิเกป.าที่มีชื่อเสียง ไดMแก?
ลิเกสวาท และ ลิเกเดช ต?อมาไดMมีการถ?ายทอดใหMนายตรึก ปลดฤทธ์ิ
แลMวนายตรึก ปลดฤทธO ไดMถ?ายทอดมาใหMลูกหลานอีกหลายรุ?นรวมถึงสมาชิก
ในคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9ดMวยในอดีตความบันเทิงอื่น ๆ ยังไม?มีบทบาท
ต?อวิถีชีวิตคนในชุมชน ลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 ไดMรับการสนับสนุนน
รับไปแสดงงานต?างๆมากมาย ทั้งงานบวช งานแต?ง งานขึ้นบMานใหม? งานวัด
งานประเพณี หรือแมMงานที่เกี่ยวของกับพิธีกรรมอย?างการแกMเหมรุย (แกMบน)
ลิเกป.าสามารถแสดงไดMทุกงาน จนอาจกล?าวไดMว?าลิเกป.าเปรียบเสมือน
กิจกรรมที่เปAนส?วนหนึ่งของชุมชน หากในชุมชนมีงานใดก็มักจะพบเห็นการ
แสดงลิเกป.าในงานนั้นแต?ในป\จจุบันการแสดงลิเกป.าที่เคยพบเห็นไดMทั่วไปใน
กิจกรรมของชุมชนเริ่มมีบทบาทและโอกาสในการแสดงนMอยลงจะพบเห็นการ
แสดงลิเกป.าไดMก็ต?อเมื่อมีงานเทศกาลประจำป| หรือการจัดกิจกรรมพิเศษของ
ชุมชนเท?านั้น ป\จจุบันลิเกป.ามีการปรับรูปแบบของการแสดงเครื่องดนตรี
การแต?งกาย บางส?วนใหMเขMากับสังคมป\จจุบันทั้งนี้ขึ้นอยู?กับโอกาสในการ

8

แสดง ในป\จจุบันพบว?าพื้นที่สำหรับการแสดงลิเกป.ามีนMอย ทำใหMลิเกป.า
ไม?เปAนที่รูMจักอย?างแพร?หลาย เนื่องจากรูปแบบการแสดงไม?เปAนที่นิยมของคน
ในป\จจุบัน อีกทั้งบประมาณในส?วนการสนับสนุนจากหน?วยงานราชการท่ี
เก่ยี วขอM งกับงานวฒั นธรรมไม?มคี วามชัดเจน และ แนน? อน

9

ประวัตหิ วั หนาC คณะ

นายตรึก ปลดฤทธิ์ เปAนบุตรนายสMอง นางเนี่ยว ปลดฤทธ์ิ

เกิดที่บMานโคกยาง อำเภอเหนือคลอง จังหวัดกระบี่ ภรรยาชื่อนางจาบ
มีบุตรดMวยกัน 8 คน เปAนผูMชาย 6 คน ผูMหญิง 2 คน ป\จจุบันอยู?บMานเลขท่ี

42 หม?ูท่ี 7 ตำบลโคกยาง อำเภอเหนอื คลอง จังหวัดกระบี่

10

ดCานผลงาน รางวลั

- ป|พ.ศ. 2534 นายตรึก ปลดฤทธิ์ ยังไดMรับประกาศเกียรติคุณ จาก
สมเด็จพระเทพพระรัตนOราชสุดาสยามบรมราชกุมารี ใหMเปAน
"ผสMู นบั สนุนการอนรุ กั ษมO รดกไทยดเี ด?น"

11

- ป| พ.ศ. 2537 ไดMรับประกาศเชิดชูเกียรติคุณจากสมเด็จพระเทพ
พระรัตนOราชสุดาสยามบรมราชกุมารี่ ใหMเปAน "ผูMมีผลงานดีเด?น
ทางดMานวัฒนธรรม สาขาศิลปะการแสดงลเิ กชปา. "

องคปE ระกอบการแสดงลเิ กปา5
1. ตัวละคร ตวั ละครหลกั ในการแสดงลเิ กปา. มีท้ังหมด 5ตัวละคร ไดMแก?

- แขกแดง หรือแขกเทศ คือพระเอกของเรื่องเปAนตัวละครสำคัญ
เปAนแขกที่เดินทางเขMามาคMาขายในหัวเมืองทางภาคใตMฝ\sงทะเลตะวันตก (ทะเล
อันดามนั ) มาจาก (เมอื งกัลลัตตา)

- ยาหยี คือภรรยาของแขกแดง ซึ่งเปAนหญิงสาวชาวไทยมุสลิมท่ี
อาศัยในจังหวัดกระบี่ ยาหยีเปรียบเสือนเปAนนางเอกของเรื่องในการแสดง
ลิเกปา.

12

- เสนา คือทหารคนรับใชMของเจMาเมืองที่คอยรับสั่งจากเจMาเมืองเปAน
ตวั ละครทม่ี ีลกั ษณะตลกขบขันเปAนตัวละครท่มี บี ทบาทในการเดินเร่ือง

- เจMาเมือง คือตัวละครที่มีบทบาทลักษณะเปAนผูMสนทนาปราศรัยกับ
แขกแดง เปAนตัวละครที่มีลักษณะสุขุม และน?าเกรงขามตามบทบาทของตัว
ละคร และการดำเนินเร่อื ง

- แม?ยาหยี หญิงชาวไทยมุสลิมแม?ของยาหยีภรรยาของแขกแดง
(แขกเทศ)

2. เครือ่ งดนตรี
ดนตรีที่ใชMประกอบการแสดงลิเกป.า มีทั้งหมด 4 ชนิด ไดMแก?

รำมะนา โหมง? กลอง ฉง่ิ
1.รำมะนา ลักษณะของรำมะนาเปAนกลองหนMาเดียวของมโนราหO

เปAนเครื่องดนตรีหลักที่สำคัญที่สุดเนื่องจากเปAนเครื่องดนตรีใหMจังหวะ
ในการเตMนออกแขกและบทรMองในการแสดงลเิ กป.า

13

2. โหมง?
3. กลองชาตรี

14

4. ฉ่ิง

3. เรื่องราวท่ีใชใC นการแสดง
เรื่องราวที่ใชMการแสดงลิเกป.าจะใชMเรื่องราวที่เหมือนกันทุกคณะ

จะกล?าวถึงแขกหรือเรียกว?าแขกแดง,แขกเทศ ที่มาจากเมืองลักกะตา
“กัลตัตตา”เดินทางเขMามาคMาขายทางเรือตามหัวเมืองชายฝ\sงทะเลตะวันตก
ของประเทศไทย “ฝ\sงอันดามัน” แขกผูMนี้ไดMทำการคMาขายไปตามหัวเมืองต?าง
ๆหลายเมืองจังหวัดทางภาคใตM จนในที่สุดแขกผูMนี้ไดMภรรยา (ยาหยี)
เปAนหญิงไทยมุสลิมจังหวัดตรัง ต?อมาแขกผูMนี้เกิดคิดถึงบMานของตน
“เมืองลักกะตา” และ คิดถึงพ?อแม?ที่แก?ชราจึงไดMเขMาพบเจMาเมือง
“ผูMว?าราชการ”แขกผูMนี้ไดMขอผูMติดตามไปดMวย 1 คน เจMาเมืองอนุญาต แขกผูMน้ี
กลับไปบอกภรรยา “ยาหยี” เพื่อใหMเตรียมตัวเดินทางไปดMวยกันแต?ยาหยี
ไม?ยอมเพราะยาหยีเปAนห?วงพ?อแม?และการเดินทางเปAนระยะทางที่ไกล
แขกผูMนี้จึงอMอนวอนแต?ไม?เปAนผลไม?สำเร็จ แขกเลยขู?ยาหยีและปลอบยาหยี
ไปดMวย ยาหยีจึงตอบตกลงที่จะเดินทางไปดMวยกัน แขกสั่งใหMยาหยีลาพ?อแม?

15

พี่นMองตลอดถึงผูMชม แขกแดง ยาหยี และเสนาทหาร “คนรับใชM” สลับกันลา
ในระหว?างการเดินทางแขกกลัวยาหยีเกิดความเหงาจึงใหMยาหยีชมความงาม
ของธรรมชาติในระหว?างเดินทาง โดยใหMยาหยี ชมปลา ชมเกาะ ชมดาว ชม
สิง่ ต?าง ๆ ที่ไดพM บเห็นระหว?างเดินทางไปเมืองลกั กะตา

4. ภาษาท่ใี ชใC นการแสดง

ลิเกป.าเปAนการแสดงพื้นบMานภาคใตM การใชMภาษาไม?ว?าในบทกลอน
หรือบทเจรจา ไม?คอ? ยเคร?งครดั ในการใชมM ากนกั สำเนียงภาษาทใี่ ชM คอื

1. แขกแดง ใชMภาษาไทยกลางหรือภาษาถิ่นใตM แต?ดัดสำเนียงใหMลิ้นรัว
เปAนแขกอนิ เดีย

2. ยาหยี ใชMภาษาไทยกลางหรอื ภาษาถ่ินใตM
3. เสนา ใชMภาษาถิน่ ใตMท้งั เรื่อง
4. เจาM เมือง ใชภM าษาไทยกลาง

5. บทรCอง

บทเพลงที่คณะลิเกเรียกว?า “ลำ” เปAนบทขับรMองของตัวละคร ใน
ป\จจุบันมีการปรับเปลี่ยนไปจากเดิม ลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9มีบท
เพลงทั้งหมด 12 บทเพลง ซึ่งแต?ละบทเพลงมีลักษณะเอกลักษณOเฉพาะตัว
แต?ในป\จจุบันนิยมนำมาใชMเพียง แขกแดง ยาหยี และตัวเสนา เนื่องจากอีก
8 บทเพลง จะถูกนำมาใชMเมื่อมีการแสดงของการเล?นเรื่องเท?านั้น
แต?ในป\จจุบันไม?นิยมเล?น เนื่องจากตMองจำกัดเวลาในการแสดงจึงไม?ไดMถูก
นำมาใชM

16

การออกแขกแดง เริ่มดMวยการรMองบทหลังม?าน จากนั้นผูMแสดงบท
แขกแดงจะออกมาเตMนตามจังหวะของรำมะนาและรMองประกอบ โดยจะมีลูก
คูร? ับไปดวย เมอ่ื จบการออกแขกแดงกจ็ ะเรมิ่ แสดงชดุ แขกแดงเปนA ตามลำดับ
(ตวั อย?างบทรอM งออกแขกแดง)

(บทรMอง) นานานานา น}า (บทรับ) {นานานา} นาน?านานา (บทรับ)
{นาน?านานา} แขกมาแลMววา (บทรับ) {แลMววาแลMววา}

ฮาลัย ฮาเลวังกาไฮรตั ตมุ นั ตาเร
(บทรบั ) ไอลง โจงโก มตั ตาโย ตายา (ซาM )
จาป|ลอยไป พวงมาลยั ลอยมา
ลอยมาแลMวเหอM ลอยไป พวงมาลยั มาลยั ลอยมา
(บทรMอง) ฮาลัยจุดเทียนจุดธูป จุดใหMลูกเลน? (บทรับ){ลูกเลน? ลกู เล?น}
ไฮยาลูกไมโ? สเลน? เราออกไปเตMนไปเตMนเพลงแขก
(บทรบั ) ไอลง โจงโก มตั ตาโย ตายา (ซMา)
จาป|ลอยไป พวงมาลยั ลอยมา
ลอยมาแลวM เหMอลอยไป พวงมาลยั มาลัยลอยมา
(ตัวอยา? งบทรอM งแขกแดง)
จะกล?าวถึงเร่ืองราวแขกแดง บงั มาเล?ามลู เหตุเทศมาจากอนิ เดยี

17

มาอยเ?ู มอื งไทยบังต้งั ใจขายของ รฐั บาลปกครองแต?ต?างดMาวเราเสยี

มาอยู?นานจังอาบังมเี มยี ตา? งดMาวตอM งเสยี ฉนั มเี มยี หนงึ่ คน

ชือ่ วา? ยาหยนี Mองอย?ูดรพอไดM ตัวก็เหมอื นฝา‚ ยพวกชายๆ น?าสน

(ตวั อย?างบทรMองยาหยี)

แจวM ๆ จิแว?วซอกหู เสียงใครไมร? ูMมาเรยี กหา

สะดMุงตืน่ ฟน…„ จากนทิ รา ไดยM ินเสียงภสั ดารอM งเรียกหานอM งใย

หยิบแป‚งมาเสกสาวลงเลขสี่ ใหบM ?าว ๆ ตามนีร้ ักนMองหลงใหล

หยิบสรอM ยมาแขวนหยบิ แหวนมาใส? ตามยุคสมัยประเพณนี ยิ ม

18

6. กระบวนการทRารำ

ลักษณะทาR รำทาR แขกแดง

กระบวนท)าท่ี ทา) รำ คำอธิบายทา) รำ หมายเหตุ
1. ลักษณะของเท@า
เทา# ขวายอ( เขา( ให# - ทา( ยนื
นำ้ หนกั ตวั ทง้ั หมด - ทา( สวัสดี
อยูท( ่ีเท#าซ#าย - ท(าลา
โดยกา# วเทา# ซา# ย
ออกไปด#านหน#า
ลกั ษณะลำตวั
ยืดตรงลกั ษณะ
ของแขนและมอื
มือซ#ายทา# วสะเอว
ถือพัดหรือไม(ถอื
ก็ไดม# อื ขวายกข้นึ
ตะแบะออกระดับ
ปลายค้ิว

19

กระบวนท)าท่ี ทา) รำ คำอธบิ ายทา) รำ หมายเหตุ
2.
ลกั ษณะของเทา@
เท#าขวาย(อเข(าให#
นำ้ หนกั ตัวทงั้ หมดอย(ู
ที่เท#าซา# ย โดยก#าวเทา#
ซ#ายออกไปดา# นข#าง
ลกั ษณะลำตวั
กม# ลำตัวมาดา# นหน#า
พอประมาณ
ลักษณะศรี ษะ
เอยี งซา# ย
ลักษณะของแขน และ
มือ
มือซ#ายทา# วสะเอว

มือขวาตั้งฉากด#านหน#า
กำมอื ยกหวั แม(มอื ตงั้ ข้นึ
(สญั ลกั ษณเP ทียน)หมุน
ขอ# มือข้นึ ลงตามจังหวะ
เพลง

20

กระบวนทา) ท่ี ทา) รำ คำอธิบายท)ารำ หมายเหตุ
3.
ลกั ษณะของเท@า - หมุนรอบตวั เอง

ยกเท#าซา# ยขึน้ ดา# นหน#า พร/อมยกั ไหล4ตาม
เทา# ขวาววางหลัง และ จังหวะรำมะนา
ยอ( เขา( ซา# ย
ลักษณะลำตัว
โน#มลำตวั มาด#านหน#า
พอประมาณ
ลกั ษณะศรี ษะ
ศรี ษะตรง
ลกั ษณะของแขน และ
มอื
กำมอื ทง้ั สองขา# งยก
นวิ้ หัวแมม( ือขนึ้ มาทัง้

สองขา# ง แล#วนำมอื ซา# ย
ไขวท# บั กับมือขวา

21

ลกั ษณะทRารำยาหยี

กระบวนท)าที่ ทา) รำ คำอธบิ ายทา) รำ หมายเหตุ
1. ลักษณะของขา
และ เท@า - ท(าสวัสดี
วางเท#าซา# ยดา# นหน#า - ทาลา
แตะจมูกเทา# เปUด - ท(าไหว#
นิ้วเท#าขนึ้ เท#าขวา
วางหลัง
ลักษณะลำตัว
ลำตัวตรง
ลักษณะศีรษะ
ก#มศีรษะลง
ลักษณะของแขน
และมือ
พนมมือบรเิ วณกลาง
หน#าอกเปดU ปลาย
นิ้วเท#าทัง้ สองขา# ง

22

กระบวนท)าท่ี ท)ารำ คำอธิบายทา) รำ หมายเหตุ
2. - ท(าออก
ลกั ษณะของขา ยาหยี
และเทา@
ย(อเข(าก#าวเทา# ขวา
สลับเท#าซ#ายตาม
จงั หวะรำมะนา
ลักษณะลำตัว
ลำตัวตรง
ลักษณะศีรษะ
เอยี งซ#าย
ลกั ษณะของแขน
และมือ
มอื ซ#ายตั้งวงมอื ขวา
จบี

23

กระบวนทา) ที่ ทา) รำ คำอธบิ ายท)ารำ หมายเหตุ
3. - ท(าเดิน
ลกั ษณะของขาแลว@
เทา@
ยำ่ เท#าขวาถดั เทา#
ซา# ย
ลกั ษณะลำตวั
ลำตวั ตรง
ลักษณะศรี ษะ
เอยี งมือตั้งวงหงาย
สลับซ#าย
ลักษณะของแขน
และมือ
มอื ซา# ยตงั้ วงมือขวา
ตัง้ วงหงาย สลบั กนั
ซา# ยขวา

24

กระบวนท)าท่ี ทา) รำ คำอธิบายทา) รำ หมายเหตุ
4. - ทา( ขับบท
ลกั ษณะของขา
และเทา@
กา# วเทา# ซา# ยมดา# น
หน#าวงเท#าขวา
ดา# นหลงั ยอ( เข(าตาม
จงั หวะรำมะนา
ลกั ษณะลำตวั
ลำตัวเอยี งซ#ายเอียง
ขวาตามจังหวะ
รำมะนา
ลกั ษณะศรี ษะ
เอยี งซา# ยสลบั เอียง
ขวา
ลกั ษณะของแขน
และมอื
มือซ#ายตั้งวงหน#ามือ
ขวาจบี หงายบรเิ วณ
ชายพกทำสลบั มอื ไป
มาตามจังหวะ
รำมะนา

- กระบวนการเตMนของเสนาจะมีความคลMายคลึง กับตัวละคร
แขกแดง

- กระบวนท?ารำของเจMาเมือง ไม?มีท?ารำ ตัวละครเจMาเมืองรับหนMาท่ี
เปนA พิธกี รในเสนอเรอ่ื งราวการแสดงลิเกปา.

25

- กระบวนท?ารำของแม?ยาหยี ตัวละครนี้เปAนตัวละครเสริม

ออกเฉพาะบางฉากท?ารำของแม?ยาหยีจึงไม?มีแบบแผนที่กำหนดไวM

ลีลาการแสดงท?ารำหรือลีลาการแสดงของผู.แสดงขึ้นนอย3ู
กับผ.ูแสดง ท3ารำจะคล.ายคลงึ กบั ท3ารำของยาหยี
7. การแต7งกาย

ลักษะการแตงR กายแขกแดง

แขกแดงแต?งตัวเลียนแบบการแต?งตัวของแขกชาวอินเดีย ใส?กางเกงขา
ยาวนุ?งผMาโสร?งทับเพียงเข?าสวมใส?เสื้อนอกทับ สวมหมวกกาป†เยาะหO “หมวก
อิสลาม” ใส?หนวดเครารุงรังหรือแตMมสีดำใหMเหมือนหนวด เสริมจมูกสีแดงใหM

26

เหมือนจมูกของแขกที่มีความใหญ? เสริมจมูกมักทำดMวยไมMทาสีแดง การ
แต?งตัวของแขกแดงแต?ละคณะแตกต?างกันไป เช?นสมัยก?อนอาจจะนุ?งผMาขาว
โจงกระเบนทิ้งชายสวมเสื้อแขนยาว ติดหนวดรุงรัง มีประคำคลMองคอ
มีผMาโพกหัว แต?ในสมัยป\จจุบันการแต?งกายเปลี่ยนไปตามยุคสมัย แต?ละคณะ
มีการป\กเพ่ิมลวดลายของชดุ ใหเM ด?น และ ใหMสวยงามมากยงิ่ ข้นึ

ลักษณะการแตงR กายยาหยี

การแต?งกายแบบผูMหญิงไทยมุสลิมภาคใตMหรือแต?งกายแบบผูMหญิงทั่วไป

แถบชายทะเลตะวัน “ฝ\sงทะเลอันดามัน” ใส?แขนเสื้อแขนยาวทรงกระบอก

หรือเรียกว?าเสื้อย?าหยา หรือ ย?อหยา ความยาวคลุมสะโพก ใส?

กระโปรงผาM ปาเตะ} ลวดลายสวยงาม ศรี ษะคลมุ ดMวยผMาฮิญาบ คือผMาคลมุ ศรี ษะ

ของผMหู ญิงมสุ ลมิ ทางภาคใตM

27

ลักษณะการแตRงตัวเสนา

การแต?งกายของเสนาจะแต?งตามสภาพความเปAนจริง ซึ่งอาจ
จะสวมกางเกง นุ?งโสร?ง หรือโจงกระเบน ไม?นิยมสวมเสื้อ หรือหากจะใส?จะใส?
เปAนเสื้อสีสดใส แต?งหนMาดMวยแป‚งสีขาว ทาแกMมสีแดงหรือสีขาวเปAนวงกลม
หรือทาใหตM ลบขบขัน

28

ลกั ษณะการแตRงตัวของเจCาเมอื ง

การแต?งกายของเจMาเมือง หรือนายด?านจะแต?งตัวสมัยนิยม
โดยส?วนมาก สวมกางเกงขายาว หรือ นุ?งจงกระเบนสำเร็จรูป เสื้อแขนยาว
ผMาสไบคาดหนMาอก หรือแตกต?างกันไปความสะดวก ในการหาเครื่องแต?งกาย
ของแตล? ะคณะ

29

8. ลำดบั ขั้นตอนการแสดง
1. การเบิกโรง เปAนการทำพิธีเซ?นบวงสรวงเจMาที่ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ครูบา

อาจารยO หัวหนาM คณะเปนA ผูทM ำพธิ ีเบกิ โรง โดยเตรยี มของดงั น้ี
- หมาก 3 คำ
- พลู 3คำ
- เทยี น 1เล?ม
- เงิน 12บาท

2. การลงโรง หรือ “โหมโรง” คือการบรรเลงดนตรีเนMนจังหวะไม?มี
บทรMอง มีจุดประสงคOเพื่อเตรียมความพรMอมของนักแสดงและนักดนตรี
นอกจากนั้นเปAนการเรียกความสนใจจากผูMชมและเปAนการใหMสัญญาณว?าการ
แสดงกำลังจะเร่มิ ขึน้ เวลาท่ีใชใM นการลงโรง ประมาณ 10-15 นาที

3. ไหวMครู หรือกาดเชิญครู หรือเรียกว?า “เพลงวง” คือการขับบท
เพื่อรำลึกถึงครูบาอาจารยOและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายที่นับถือ อัญเชิญมาช?วย
พิทักษOคุMมครอง เรียกขวัญกำลังใจ และ เปAนศิริมงคลแก?ผูMแสดง นักดนตรี
รวมถึงผูMชม เปAนการรMองเพลงวงหมุนเวียนภายในวงลูกคู?เพื่อเอ?ยถึครูลิเกป.า
ประจำโรง จบดMวยการรอM งเพลงสรุปเชญิ ครู

3. กาดครู หรอื ไหวMครู

30

- บอกชุด หลังจากที่รMองกาดเชิญครูเสร็จเรียบรMอยแลMวจึงรMองบอก
12 ชุดที่รMองเพลงบอกส?วนใหญ?ลิเกป.าไม?นิยมนำมาแสดง จะแสดง
อยู?เพียงชุดเดียวคือ แขกแดง หากมีเวลาเหลือจากการแสดงมาก
ๆ ก็จะแสดงนิยายเรื่องอื่น ๆ ที่แต?งขึ้นมากันเอง จึงเปAนการรMอง
บอกชดุ ตามธรรมเนียมเนียมโรง

- การวาดอก คือ การขับบทกลอนที่เกี่ยวกับดอกไมMชนิดต?าง ๆ
ผูMรMองจะกล?าวถึงดอกไมMชนิดต?าง ๆเนื้อหาของการวาดอกผูMขับบท
จะพรรณนาเปรียบเทียบระหวา? งดอกไมMกับผMหู ญงิ

31

9. เวที ฉาก

โรงลิเกป.าสมัยก?อนใชMแสดงบนพื้นดิน เช?น สนามหญMา ลานวัด ลาน
บMานเหมือนการแสดงมโนราหO ปลูกโรงมีเฉพาะหลังคาทรงหมาแหงน ไม?มี
ฉาก มีเพียงม?านกั้น เพื่อแบ?งสัดส?วนสำหรับการแต?งกายของคณะลิเก ต?อมา
ในสมัยหลังลิเกป.าตMองไปแสดงในงานเทศกาลต?างๆ จึงมีการยกพื้นเปAนเวที
ในป\จจุบัน คณะลิเกป.าทุกคณะมักจะมีฉากสวยเหมือนลิเกประเภทอื่น ๆ
หรือเหมือนฉากมโนราหOทแ่ี สดงกันอยท?ู ว่ั ไป

32

10. โอกาสท่ใี ชใ1 นการแสดง

โอกาสในการแสดง ในสมัยก?อน การแสดงลิเกป.าเปAนการแสดง เพื่อความ
สนุกสนานในหมู?บMาน ต?อมาเมื่อมีคนนิยมมากขึ้นจึงรับการแสดงในงานอื่น ๆ
โดยมีค?าการแสดงที่เรียกว?า “ค?าราดโรง” ลิเกป.าแสดงไดMเกือบทุกโอกาส
ส?วนมากเปAนงานรื่นเริง เช?น งานประจำป| งานวัด งานแต?งงาน ขึ้นบMานใหม?
งานบวชนาค หรือแมMงานที่เกี่ยวของกับพิธีกรรมอย?างการแกMเหมรุย(แกMบน)
ลิเกป.าสามารถแสดงไดMทุกงาน จนอาจกล?าวไดMว?าลิเกป.าเปรียบเสมือน
กิจกรรมที่เปAนส?วนหนึ่งของชุมชน ส?วนใหญ?แลMวไม?นิยมแสดงในงานศพ
แต?เนื่องในป\จจุบันมีการเปลี่ยนแปลงทางสังคมเปAนอย?างมาก เทคโนโลยีเร่ิม
เขMามามีบทบาท ทำใหMลิเกป.า ไม?มีบทบาทและเปAนที่นิยมกับคนรุ?นใหม?
มากนกั

33

11. ทฤษฏกี ารเรยี นรูข1 องบรูเนอรF (Bruner)

ทฤษฏีการเรียนรูMของบรูเนอรO คือการเรียนรูMจะเกิดขึ้นไดMก็ต?อเม่ือ
ผูMเรียนไดMมีปฏิสัมพันธOกับสิ่งแวดลMอม ซึ่งนำไปสู?การคMนพบการแกMป\ญหา
ผูMเรียนจะประมวลขMอมูลข?าวสาร จากการมีปฏิสัมพันธOกับสิ่งแวดลMอม
และ จะรับรูMสิ่งที่ตนเองเลือก หรือสิ่งที่ใสใจ การเรียนรูMแบบนี้จะช?วยใหMเกิด
การคMนพบ เนื่องจากผูMเรียนมีความอยากรูMอยากเห็นโดยมีแนวคิดที่เปAน
พื้นฐานว?าการเรียนรูMเปAนกระบวนการ ที่ผูMเรียนมีปฏิสัมพันธOกับสิ่งแวดลMอม
ดMวยตนเองผูMเรียนแต?ละคนจะมีประสบการณO และพื้นฐานความรูMที่แตกต?าง
กันทฤษฎีพัฒนาการทางสติป\ญญาของมนุษยOแบ?งไดMเปAน 3 ขั้น คือพัฒนาทาง
สติป\ญญาของมนุษยO ประกอบดMวย ขั้นการกระทำและการสัมผัส
ขั้นจินตนาการและการสรMางมโนภาพ ขั้นการใชMสัญลักษณOและการคิดรวบ
ยอด

ข้นั ที่ 1 ขัน้ การกระทำและการสัมผัส

ขั้นการกระทำและการสัมผัสเปAนกระบวนการสำคัญที่ผูMเรียนเกิด
การเรียนรูMดMวยตนเองที่เกิดจากความสนใจหรือความถนัดของผูMเรียน โดย
ผูMวิจัยศึกษารวบรวมขMอมูลจากบทความ เอกสาร หนังสือ งานวิจัยที่เกี่ยวขMอง
และ การลงพื้นที่แบบมีส?วนร?วม ที่คณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 จังหวัดกระบี่
โดยการสัมภาษณO นายตรึก ปลดฤทธิ์ และ นายวัง แกMวโลก ผูMเชี่ยวชาญ
ดMานลิเกป.า ผูMวิจัยจดบันทึกขMอมูล บันทึกภาพ บันทึกวิดีโอ ศึกษาประวัติ
ความเปAนมา และ องคOประกอบการแสดงลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9
จังหวัดกระบ่ี

34

นายวัง แกMวโลก (วันที่ 1 มีนาคม 2565) ใหMสัมภาษณOว?า การแสดง
ลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 ก?อตั้งเมื่อป| พ.ศ 2524 โดยมี นายตรึก
ปลดฤทธิ์ เปAนหัวหนMาคณะ ลิเกป.ารวมมิตรบันเทิงศิลป9 มีผูMแสดง
และ นักดนตรีประมาณ 15 - 20 คน นักดนตรีทำหนMาที่เปAนลูกคู?ดMวย
คณะลิเกป.ารวมมิตรบันเทิงศิลป9เปAนคณะที่ไม?ไดMมีการสืบทอดจากบรรพบุรุษ
แต?อย?างใดเกิดขึ้นจากความร?วมมือของคนในชุมชนในตำบลโคกยาง อำเภอ
เหนือคลอง จังหวัดกระบี่ และ หมู?บMานใกลMเคียง เปAนการรวมตัวของคน
ที่มีความรัก และ ชื่นชอบในศิลปะการแสดงลิเกป.า ผูMวิจัยไดMสัมภาษณO
นายวัง แกMวโลก พบว?าองคOประกอบการแสดงลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิง
ศิลป9 มีทั้งหมด 9 องคOประกอบ ไดMแก? ตัวละคร กระบวนท?ารำ ดนตรี
เรื่องราวที่ใชMในการแสดง ภาษาที่ใชMในการแสดง บทรMอง การแต?งกาย
ลำดับขน้ั ตอนการแสดง เวที ฉาก โอกาสท่ใี ชMในการแสดง

35

ขั้นที่ 2 ข้ันจินตนาการและการสรCางมโมภาพ
การจินตนาการและการสรMางมโนภาพ คือการถ?ายทอด

ประสบการณOต?าง ๆ ที่เกิดจากการเรียนรูM การสัมผัสดMวยตนเอง การมองเห็น
ภาพในการคิด หรือพบเห็นจากการรับรูMจากสิ่งที่เปAนรูปธรรม และ นามธรรม
จนเกดิ ภาพในสมอง และ นกึ คิดเปAนภาพออกมา

จากภาพ นายวัง แกMวโลก ไดMสาธิตกระบวนท?าเตMนของแขกแดง
เบื้องตMน บุคลิกท?าทางของแขกว?ามีลักษณะอย?างไร ลักษณะการเตMน
และ การใชMลีลาท?าทางในการเตMน เช?น การโยกยMายส?ายสะโพก การย่ำเทMาใหM
ตรงกับจังหวะรำมะนา การใชMร?างกาย การเคลื่อนไหว ครูผูMสอนอธิบาย
เพิ่มเติมเกี่ยวกับตัวละครว?าตัวละครแขกแดงเปAนตัวละครที่มีความสนุกสนาน
ท?าเตMนจึงตMองมีความแข็งแรง และ ความกระฉับกระเฉง เมื่อผูMเรียนเกิดความ
เขMาใจในกระบวนท?าเตMนของแขกแดงแลMว ผูMเรียนจะเกิดภาพในสมองหรือนึก
คิดเปAนภาพออกมาว?าลักษณะการเตMนแขกแดงควรเปAนอย?างไร

36

ผูMเรียนสามารถปฏิบัติท?าเตMน และ แสดงบทบาทสมมุติว?าตนเองคือตัวละคร
แขกแดง

ผูMวิจัยสรุปไดMว?า ขั้นจินตนาการและการเสรMางมโนภาพ
ผูMเรียนสามารถจินตนาการ และสรMางมโนภาพไดMจากการสัมผัสหรือพบเห็น
จากครู ผูMสาธิตท?ารำ เมื่อผูMเรียนเกิดความความเขMาใจผูMเรียนจะเกิดภาพใน
สมอง และ นึกคิดเปAนภาพออกมา ผูMเรียนสามารถปฏิบัติท?าเตMน และ แสดง
บทบาทสมมุตวิ า? ตนเองคือตัวละครแขกแดง\

37

ขนั้ ท่ี 3 ขั้นใชCสญั ลักษณแE ละคดิ รวบยอด

การถ?ายทอดประสบการณOหรือเหตุการณOต?าง ๆ โดยการใชM
สัญลักษณOหรือภาษาซึ่งภาษาเปAน สิ่งที่แสดงใหMเห็นถึงความคิด เปAนขั้นสูงสุด
ของพัฒนาการทางความรูMความเขMาใจ ผูMเรียนสามารถคิดหาเหตุผล เขMาใจ
สิ่งที่เปAนนามธรรม และ รูปธรรม เมื่อมีความเขMาใจในสิ่งที่ไดMพบเห็น
หรือสิ่งที่เรียนรูMมาจะเกิดเปAนการคิดรวบยอด ผูMเรียนสามารถอธิบายเกี่ยว
กับความเปAนมา องคOประกอบการแสดงลิเกป.า คณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9
จังหวัดกระบี่ โดยผูMเรียนสามารถอธิบายผ?านเรื่องราวที่ใชMในการแสดง
เครื่องแต?งกาย การแต?งหนMาที่บ?งบอกถึงสัญญะ หรือเขMาใจความหมายของ
สัญลักษณOของตัวละคร และ บุคลิกเฉพาะตน เช?น ลักษณะการแต?งกายแขก
แดง จะมีความคลMายคลึงกับแขกอินเดีย สวมหมวกกะป†เยาะ (หมวกอิสลาม)
ไวMหนวดเครารุงรัง มีจุดเด?นบริเวณจมูกจะเสริมจมูกสีแดงเพื่อใหMมีลักษณะโต
คลMายกับแขกอินเดีย ลักษณะนิสัยเฉพาะตนของตัวละคร เช?น แขกแดง รัก
ความสนุกสนานเปAนตลกชูโรง รักครอบครัว ยาหยีมีนิสัยเรียบรMอย อ?อนหวาน
เสนามีนิสัยซื่อสัตยO รักเจMานาย และ เปAนตัวละครอีกตัวหนึ่งที่มีลักษณะตลก
ขบขัน

เมื่อผูMเรียนมีความรูMความเขMาใจ ผูMเรียนสามารถสรุป และ อธิบายเกี่ยวกับ
การแสดงลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9 จังหวัดกระบี่ และนําขMอมูลเหล?าน้ี
ไปเชื่อมโยงกับความคิดรวบยอดอื่น ๆ นําไปสู?การต?อยอดองคOความรูM โดย
ผ?านการผลิตสื่อการเรียนรูM “หนังสือเล?มเล็กลิเกป.าคณะรวมมิตรบันเทิงศิลป9
จังหวัดกระบี่” เพื่อเปAนสื่อประกอบการศึกษาใหMแก?เยาวชน ในอำเภอเหนือ

38

คลอง จังหวัดกระบี่ และ ส?งเสริมการอนุรักษOการแสดงลิเกป.าใหMยังคงอย?ู
และ เปนA ท่ีรMจู ักของเยาวชนร?ุนใหม?

ตวั อยาR งการแสดงลิเกปา5 คณะรวมมิตรบนั เทิงศลิ ปB จังหวัดกระบี่

ตัวอยRางบทรCองออกแขกแดง-บทรอC งยาหย-ี บทลา

39

สารานุกรม
สุนิษา อินทรสุข. (2557). โครงการออกแบบเครื่องเรือนจากแนวคิดหนัง
ตะลุง สาขาวิชาออกแบบผลิตภัณฑO บัณฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร
ภานิณี อนุกูล.(2556). การจัดการเพื่อสงวนศิลปะการแสดงพื้นบMาน:ศึกษา
กรณลี ิเกป.าคณะรวมมติ รบันเทงิ ศิลป9 จังหวัดกระบ่ี มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตรO
มรดกภูมปิ ญ\ ญาทางวัฒนธรรม ลิเกปา. สบื คนM จาก
http://ich.culture.go.th/index.php/th/ich/performing-arts/236-
performance/328-----m-s
ลเิ กปา. คณะรวมมติ รบนั เทิงศลิ ป9 ICH Thailand
สืบคMนจาก https://youtu.be/9TMDf9O68HU

40

ภาคผนวก

41

42

ประวัตยิ 7อผู1จัดทำ นางสาวประภาเพ็ญ เม3งบตุ ร
ช่อื -สกุล 18 มีนาคม 2543
วัน เดือน ปเK กดิ บ.านเลขท่ี 2 หม3ู 5 ตำบลปกาสยั
สถานท่อี ย3ูปTจจบุ ัน อำเภอนือคลอง จังหวดั กระบี่
ระดบั ประถมศึกษา
ประวัตกิ ารศกึ ษา โรงเรียนวดั ธรรมมาวธุ สรณาราม
ระดับมัธยมศกึ ษา
โรงเรียนเหนือคลองประชาบำรงุ
ระดับปริญญาตรี

มหาวิทยาลยั ราชภฏั บา. นสมเด็จ
เจ.าพระยา
หลักสตู รครุศาสตร[บัณฑิต (ค.บ. 5 ป)K
สาขาวชิ านาฏยศิลปศ` ึกษา