วันฉัตรมงคล

กิจกรรมสง่ เสริมการอ่านออนไลน์

เนือ่ งในวันฉัตรมงคล 4 พฤษภาคม 2565

ห้องสมดุ ประชาชนจงั หวดั ยโสธร

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมอื งยโสธร

สำนกั งำน กศน.จงั หวดั ยโสธร

พระราชประวตั ิ วันฉัตรมงคล

สารานกุ รมประวัติศาสตรไ์ ทย ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน อธิบายว่า
พระราชพธิ ีฉตั รมงคล เป็นพระราชพธิ ีบาเพ็ญพระราชกศุ ลสมโภช
พระมหาเศวตฉตั ร เครื่องราชูปโภค ฉลองสิริราชสมบัติเนอ่ื งในวัน
คลา้ ยวันบรมราชาภิเษกของพระมหากษตั รยิ ์ในพระบรมราชวงศจ์ กั รี
เรม่ิ มีคร้ังแรกในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อย่หู ัว
ตามธรรมเนียมเดิม ในเดือน ๖ (ตรงกับเดือนพฤษภาคม)
เจ้าพนักงานทั้งฝ่ายหน้าและฝา่ ยในที่มีหนา้ ที่รักษาเครื่องราชูปโภค
และพระราชนิเวศน์ จะทาพธิ ีสมโภชเป็นการภายใน
โดยฝ่ายในจะตงั้ เคร่อื งสังเวย เครื่องประโคม และร้อยดอกไมป้ ระดบั
บูชา สว่ นฝา่ ยหน้าจะจัดพิธีสวดมนต์เลี้ยงพระดว้ ย เม่อื
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอย่หู วั ทรงประกอบพิธีบรม
ราชาภิเษก เมอ่ื วันพฤหัสบดี เดือน ๖ ข้นึ ๑๕ ค่า ปีกุนตรศี ก จ.ศ.
๑๒๑๓ ตรงกบั วนั ที่ ๑๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๓๙๔ นัน้ ตรงกับเดือนที่
เจา้ พนักงานทาพิธีสมโภชเคร่อื งราชปู โภค
จึงโปรดเกลา้ ฯ ให้จดั การพระราชกศุ ลในวันคล้ายวนั บรมราชาภิเษก
และพระราชทานชอ่ื ว่า “ฉตั รมงคล” โดยจัดการพระราชพิธีในเดือน
๖ ขน้ึ ๑๓ ๑๔ ๑๕ คา่ และแรม ๑ คา่ รวม ๔ วัน
พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั ทรงรับบรมราชาภิเษกเมื่อ
วันพธุ เดือน ๑๒ แรม ๑๒ ค่า ปมี ะโรงสมั ฤทธิศก จ.ศ. ๑๒๓๐ ตรง
กับวนั ที่ ๑๑ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๔๑๑ แตย่ งั คงให้จดั พระราชพธิ ี
ฉตั รมงคลในเดือน ๖ ตามแบบอยา่ งในรัชกาลที่ ๔ ตอ่ มาจนกระท่งั
เมอ่ื ประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ครัง้ ที่ ๒ ในวันอาทิตย์
เดือน ๑๒ แรม ๑๒ ค่า ปีระกาเบญจศก จ.ศ. ๑๒๓๕ ตรงกับวันที่ ๑๖
พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๔๑๖ พระองค์โปรดเกล้าฯ พระราชทาน
เครือ่ งราชอสิ รยิ าภรณจ์ ุลจอมเกล้าแก่พระบรมวงศานุวงศ์และ
ขา้ ราชการที่ไดร้ ับพระราชทานพานทองด้วย
ในปีต่อมาจึงย้ายเวลาจดั พระราชพธิ ีฉัตรมงคลจากเดือน ๖ มาทาใน
เดือน ๑๒ และเรียกวา่ “การสมโภชพระมหาเศวตฉัตร” มกี ารจัดพระ
ราชพิธีรวม ๔ วัน ในเดือน ๑๒ แรม ๑๐ ค่า ถงึ แรม ๑๓ ค่า

ตอ่ มา ในรชั สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอยหู่ ัว มพี ระ
ราชพิธีบรมราชาภิเษกสองคราว คือ พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
และเฉลิมพระราชมณเฑียร วนั ที่ 11 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2453
และพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช วนั ที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.
2454 พระราชพธิ ีฉัตรมงคลสว่ นใหญจ่ ัดในวันที่ 11 พฤศจกิ ายน
พร้อมกับการพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จลุ จอมเกล้า
ยกเวน้ บางปที ี่โปรดเกลา้ ฯ ให้เลือ่ นงานพระราชพธิ ีฉัตรมงคลทา
พรอ้ มกับงานเฉลิมพระชนมพรรษาในวนั ที่ 31 ธันวาคม และยงั
โปรดเกลา้ ฯ ให้เพม่ิ การพระราชกุศลทักษิณานุปทาน หรืออทุ ิศส่วน
พระราชกุศลถวายแด่สมเด็จพระบรู พมหากษัตรยิ าธริ าชดว้ ยอีก
สว่ นหน่งึ
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอย่หู วั ทรงประกอบพระราชพิธีบรม
ราชาภิเษกในวันที่ 25 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2468 การพระราชพธิ ี
ฉตั รมงคลจดั ในวันดงั กลา่ ว แตก่ ารพระราชทาน
เครือ่ งราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้านัน้ สว่ นใหญ่พระราชทานในวนั
เฉลิมพระชนมพรรษา คือวนั ที่ 8 พฤศจิกายน ต่อมา ในรชั สมัย
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานนั ทมหิดล พระอัฐมรามาธิบ
ดินทร ไม่มกี ารจัดพระราชพิธีฉัตรมงคล เน่อื งจากไม่มกี ารประกอบ
พระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก สว่ นการพระราชทาน
เครือ่ งราชอิสริยาภรณจ์ ลุ จอมเกล้านน้ั ทาในวันเฉลิมพระ
ชนมพรรษา คือวันที่ 20 กนั ยายน

ในรชั กาลพระบาทสมเดจ็ พระมหาภมู ิพลอดุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพติ ร พระราชพธิ ีฉตั รมงคลจึงจดั ข้นึ ทุกวันที่ 5
พฤษภาคม เพราะทรงประกอบพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษกเม่อื วนั ที่
5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493และทางราชการถือเปน็ วนั หยุดตาม
ประเพณีวนั หนง่ึ ของประเทศไทย ต่อมาในวนั ที่ 11 เมษายน พ.ศ.
2560 หลงั จากรัชกาลที่ 9 เสด็จสวรรคต ทางรัฐบาลที่มี พล.อ.
ประยทุ ธ์ จันทร์โอชา เป็นนายกรฐั มนตรี ไดป้ ระกาศลงในราช
กิจจานุเบกษายกเลิกวนั นีล้ ง[5] และกาหนดใหว้ ันที่ 28 กรกฎาคม
อนั เปน็ วนั เฉลมิ พระชนมพรรษาของพระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกลา้
เจา้ อย่หู ัว และวนั ที่ 13 ตลุ าคม ของทุกปี อันเปน็ วันคลา้ ยวัน
สวรรคตของพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมพิ ล
อดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เปน็ วนั หยดุ เพม่ิ เติมตัง้ แตป่ ี
พ.ศ. 2560 เปน็ ต้นไป

เนอ่ื งจากวันฉตั รมงคลถกู กาหนดวนั ข้นึ ตามวันบรม
ราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจา้ อยหู่ วั ทรงพระกรณุ า
โปรดเกล้าฯ ให้ต้ังการพระราชพธิ ีน้ี ขน้ึ ในวันที่ 4 - 6 พฤษภาคม
พ.ศ. 2562 โดยพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษกอยา่ งเป็นทางการจัด
ขน้ึ ในวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 ดังน้ันวันฉตั รมงคลใน
ปจั จบุ ันจึงตรงกับวนั ที่ 4 พฤษภาคม ของทุกปี คณะรฐั มนตรี ได้มี
มติกาหนดให้ วนั ที่ 4 พฤษภาคม ของทกุ ปี เป็นวนั ฉตั รมงคล โดย
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว ได้มีพระปฐมบรมราช
โองการ ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ว่า “เราจะสืบสาน รกั ษา
และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพอ่ื ประโยชน์สุขแหง่
อาณาราษฎรตลอดไป” ตั้งแตน่ น้ั เป็นต้นมา พสกนกิ รชาวไทย จึง
ได้ถือเอาวนั ที่ 4 พฤษภาคม ของทกุ ปี เปน็ วันฉตั รมงคล เพอ่ื นอ้ ม
ราลึกถึงวนั สาคัญนี้
กิจกรรมทีป่ ระชาชนควรปฏบิ ตั ิ
1. รว่ มทาบญุ ตักบาตร ถวายเป็นพระราชกุศล เพื่อเป็นมงคลแก่
ชวี ิต
2. ถวายพระพรชยั
3. ประดบั ธงชาติตามอาคารบ้านเรอื น
4. รว่ มทาความดี ปลกู ต้นไม้ กิจกรรมจิตอาสา ชว่ ยเหลือสงั คม

คณะผจู้ ัดทา

ที่ปรึกษา ผู้อานวยการ กศน.อาเภอเมืองยโสธร
นายเจียม ขนั เงิน ครู
นายบรรลุ ทองเข็ม
บรรณารกั ษ์ชานาญการ
คณะทางาน พนักงานพิมพ์ ส.4
นางอรวรรณ ยลพนั ธ์
นายสพุ ล เจริญศรี บรรณารกั ษ์ชานาญการ

รวบรวม/จดั เรยี งรูปเลม่
นางอรวรรณ ยลพนั ธ์

ห้องสมุดประชาชนจงั หวัดยโสธร

ศนู ยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั
อำเภอเมอื งยโสธร

สำนกั งำน กศน.จงั หวดั ยโสธร