พระพุทธ ศาสนา ม.๓
หลก ั ธรรมทาง พระพุทธศาสนา หน ่ วยท ี ่ ๓ สอนโดยคร ูศญานน ั ทน ์ ศรโี กศลสร ิ เ ิ ลศ ิ
หลก ั ธรรมค าสอนเป็ นสิ ง ่ ส าคญ ั ของแต ่ ละศาสนา หรอ ื อาจกล ่ าวได ้ ว ่ าหากปราศจากหลก ั ธรรมค าสอนแล ้ ว กเ ็ ปรย ี บเสมอ ื นไม ่ มศ ี าสนา ดง ั นน ้ ั การศก ึ ษาหลก ั ธรรมของพระพท ุ ธเจ ้ าจง ึ ถอ ื เป็ นสิ ง ่ สา คญ ั ของพ ุ ทธศาสนก ิ ชนท ุ กคน เพ ื อ ่ ท ี จ ่ ะ ได ้ น าหลก ั ธรรมมาเป็ นแนวทางในการด าเนน ิ ชว ี ต ิ ได ้ อย ่ างถ ู กต ้ อง
๑. พระรต ั นตรย ั
พระพุทธ องคส์ มเดจ ็ พระสม ั มาสม ั พ ุ ทธเจ ้ า ผ ู ้ เป็ นศาสดาของศาสนา ผ ู ท ้ รงค ้ นพบ สจ ั ธรรมโดยการตรสั ร ู ้ เอง และสอน ให ้ ผ ู ้ อ ื น ่ ร ู ต ้ าม พระพ ุ ทธร ู ป ศล ิ ปะคน ั ธา ระ
พระธรรม ค าส ั ง ่ สอนของพระพ ุ ทธเจ ้ าทง ้ ั ท ี เ ่ ป็ น ค าอธบ ิ ายเก ี ย ่ วกบ ั ความเป็ นจรง ิ ของ ชว ี ต ิ และค าสอนให ้ ปฏบ ิ ต ั ด ิ ต ี ่ อกน ั ธรรมจก ั รและกวางหมอบ ศล ิ ปะทวารวด ี
พระสงฆ ์ หม ู ่ สาวกท ี ศ ่ ก ึ ษาและปฏบ ิ ต ั ต ิ ามค าสอน ของพระพ ุ ทธเจ ้ า และเผยแผ ่ ค าสอน แก ่ คนท ั ว ่ ไป พ ุ ทธทาสภก ิ ข ุ
สง ั ฆค ุ ณ ๙ ค ุ ณของพระสงฆ ์ ๙ ประการ
๑. ส ุ ปฏปิ น ฺ โน - เป็ นผ ู ้ ปฏบ ิ ต ั ด ิ ี ๒. อ ุ ช ุ ปฏปิ น ฺ โน - เป็ นผ ู ้ ปฏบ ิ ต ั ต ิ รง ๓. ญายปฏปิ น ฺ โน - เป็ นผ ู ้ ปฏบ ิ ต ั เ ิ ป็ นธรรม ๔. สามจ ี ปิ ฏปิ น ฺ โน - เป็ นผ ู ้ ปฏบ ิ ต ั สิ มควร ๕. อาหุเนยฺโย - เป็ นผ ู ้ ควรแก ่ ของค านบ ั ๖. ปาหุเนยฺโย - เป็ นผ ู ้ ควรแก ่ ของต ้ อนรบ ั ๗. ทก ฺ ขเ ิ ณย ฺ โย - เป็ นผ ู ้ ควรแก ่ ของท าบ ุญ ๘. อญ ฺ ชลก ิ รณโี ย - เป็ นผ ู ้ ควรกราบไหว ้ ๙. อน ุ ต ฺ ตร ป ุ ญ ฺญก ฺ เขต ฺ ต โลกส ฺ ส - เป็ น เนอ ื ้ นาบ ุญอน ั เย ี ย ่ มยอดของชาวโลก
๒. อรย ิ สจ ั ๔
อรย ิ สจ ั ๔ หลก ั ค าสอนส าคญ ั อน ั เป็ นหว ั ใจของพระพ ุ ทธศาสนา
ท ุ กข ์ (ธรรมท ี ค ่ วรร ู ้ ) คอ ื ความจรง ิ ว ่ าด ้ วย ความท ุ กข ์ ความไม ่ สบายกาย ไม ่ สบายใจ ความท ุ กขน ์ น ้ ั เกด ิ ขน ึ ้ กบ ั ใครกไ็ ด ้ หลก ั ธรรม ท ี ค ่ วรร ู ้ เก ี ย ่ วกบ ั การเกด ิ ท ุ กข ์ ได ้ แก ่ ขน ั ธ ์ ๕ ไตรลก ั ษณ ์
การร้ องเพลง ขนั ธ์ ๕ เบญจขนั ธ์ องคป์ ระกอบ ของชวี ต ิ มี ๕ ประการ ดงั นี้ รู ปขนั ธ์ ส่วนที เ่ป็ นร่างกาย รวมถงึ พฤตกิ รรม ทง้ั หมดทางร่างกาย การแสดง ละคร เวทนาขนั ธ์ ความรู้สกึ ที เ่กดิ ขนึ้ มี ๓ อย่าง คอืส่วนทีเ่ป็น ความรู้สกึ ทุ กข์ สุ ข ดใี จ พอใจ สุขเวทนา ทุกข เวทนา อุเบกขา เวทนา
โสตวญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านหู ฆานวญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านจมกู มโนวญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านใจ กายวญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านร่างกาย ชวิ หาวญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านลนิ้ จกั ขุ วญิ ญาณ - การรบั รู้ ผ่านตา สงั ขารขนั ธ์ สิ ง่ปรุ งแต่งจติ เป็ นผลรวม ของการรบั รู้ ผ่านวญิ ญาณ เวทนา และสญั ญา ก่อให้ เกดิ การกระท าต่อสิ ง่นน้ัทง้ัดแีละชัว่สญัญาขนัธ์ การก าหนดหมายรู้สิ ง่ ใด สิ ง่หนงึ่ (การจ าสิ ง่นน้ั ได้) เช่น รู ป รส กลิ น่เสยี ง และอารมณ์ เป็ นต้ น วญิ ญาณขนั ธ์ การรบั รู้ ผ่านประสาท สมั ผสั ทง้ั ๕ และใจ หวดั ดี เบลล์ ตวั อย่างเหตุ การณ์ • เบลล์ เหน็ โทรศพั ท์ IPhone 13 pro Max ที อ่ยากได้ มา นาน จงึไดห้ ยบิ ขนึ้ มาดู แล้ ว จ่ายเงนิ เพื อ่ซอื้
อนจ ิ จตา ภาวะท ีไ่ ม ่ คงทนถาวรหรอ ื ภาวะไม ่ เท ี ย ่ ง ภาวะท ี เ ่ กด ิ ขน ึ ้ แล ้ วเสื อ ่ ม และสลายไป ทุกขตา ภาวะท ี ท ่ นไม ่ ได ้ หรอ ื ภาวะท ี ข ่ ด ั แย ้ ง ไม ่ สมบ ู รณ ์ มค ี วามบกพร ่ อง อนต ั ตา ภาวะท ีไ่ ม ่ มต ี ว ั ตน ไม ่ ใช ่ ตว ั ตนของคน ความไม ่ มต ี ว ั ตนท ี แ ่ ท ้ จรง ิ ของมน ั เอง ไม ่ ใช ่ ของใคร ไม ่ อย ู ่ ในอ านาจควบค ุ ม ของใคร ไตรลก ั ษณ ์ คอ ื ลก ั ษณะ ๓ ประการ หรอ ื สามญ ั ลก ั ษณะของ สิ ง ่ ทง ้ ั ปวงในธรรมชาต ิ
ความแตกต ่ างกน ั ของ ท ุ กขใ์ นไตรลก ั ษณก ์ บ ั ท ุ กขใ์ นอรย ิ สจ ั • ท ุ กขใ์ นไตรลก ั ษณ ์ สภาพการเปล ี ย ่ นแปลง ไปของท ุ กสรรพสิ ง ่ • ท ุ กขใ์ นอรย ิ สจ ั การท ี ม ่ เ ี ราเข ้ าไปยด ึในท ุ ก สรรพสิ ง ่ ต ่ าง ๆ
สม ุ ทย ั (ธรรมท ี ค ่ วรละ) คอ ื ความจรง ิ ว ่ า ด ้ วยเหต ุ เกด ิ แห ่ งท ุ กข ์ เพราะความท ุ กขท ์ ี ่ เกด ิ ขน ึ ้ นน ้ ั ต ้ องมสี าเหต ุ ไม ่ ได ้ มข ี น ึ ้ ลอย ๆ ในท ี น ่ จ ี ้ ะพ ู ดถง ึ หลก ั ธรรมท ี ค ่ วรละ ได ้ แก ่ หลก ั กรรม (วฏ ั ฏะ ๓) ปปญ ั จธรรม ๓
กเ ิ ลสวฏ ั ฏะ กรรมวฏ ั ฏะ หลก ั กรรม (วฏ ั ฏะ ๓) สง ั สารวฏ ั คอ ื การเวย ี นว ่ ายตายเกด ิ ไปเร ื อ ่ ย ๆ จนกว ่ าจะ หล ุ ดพ ้ นจากกเ ิ ลส สง ั สารวฏ ั วบ ิ ากวฏ ั ฏะ สภาพท ี ท ่ าให ้ จต ิ เศร ้ าหมอง ผลท ี เ ่ กด ิ จาก กรรมท ี ท ่ าไว ้ ก ่ อน การกระท า, ผลงาน
กเ ิ ลสวต ั ถ ุ 10 ได ้ แก ่ • โลภะ ความอยากได ้ • โทสะ ความคด ิ ประท ุ ษร ้ าย • โมหะ ความหลง • มานะ ความถอ ื ตว ั • ทฏ ิ ฐ ิ ความเหน ็ ผด ิ • วจ ิ ก ิ จ ิ ฉา ความลง ั เลสงสย ั • ถน ี ะ ความหดห ู ่ • อ ุ ทธจ ั จะ ความฟ ุ ้ งซ ่ าน • อหร ิ ก ิ ะ ความไม ่ ละอายบาป • อโนตตปั ปะ ความไม ่ เกรงกลว ั บาป
ปปญ ั จธรรม ๓ เคร ื อ ่ งท ี ท ่ าให ้ เน ิ น ่ ช ้ า คอ ื กเ ิ ลสท ี ท ่ าให ้ การศก ึ ษาและ ปฏบ ิ ต ั ต ิ ามพ ุ ทธธรรมไม ่ ด าเนน ิ ไปด ้ วยด ี ม ี ๓ ประการ มค ี วามโลภ อยากได ้ ของผ ู ้ อ ื น ่ โดยมช ิ อบ คด ิ ถง ึ แต ่ ในประโยชนข ์ องตน ตณ ั หา มานะ ความถอ ื ตว ั คด ิ ว ่ าตนเองเหนอ ื กว ่ า เด ่ นกว ่ า ผ ู ้ อ ื น ่ แสดงตนข ่ มข ู ่ ผ ู ้ อ ื น ่ คด ิ ว ่ าตว ั เองดท ี ีส ่ ุ ด ทฏ ิ ฐ ิ งมงายโดยปราศจากเหตุผล ความยด ึ ตด ิ ใน ความเหน ็ ของตน
นโิ รธ (ธรรมท ี ค ่ วรบรรล ุ) ความจรง ิ ว ่ าด ้ วยความดบ ั ท ุ กข ์ เม ื อ ่ ความท ุ กขเ ์ กด ิ จากสาเหต ุ ถ ้ าเราดบ ั สาเหต ุ นน ้ ั เสย ี ความท ุ กขน ์ น ้ ั ย ่ อมดบ ั ไปด ้ วย ดง ั พ ุ ทธด ารสั ว ่ า “เม ื อ ่ สิ ง ่ น ี ้ ไม ่ ม ี สิ ง ่ นน ้ ั กไ็ ม ่ ม ี เพราะสิ ง ่ นด ี ้ บ ั สิ ง ่ นน ้ ั กด ็ บ ั ” ในท ี น ่ จ ี ้ ะ พ ู ดถง ึ หลก ั ธรรมท ี ค ่ วรบรรล ุ ได ้ แก ่ อต ั ถะ
อต ั ถ ะ ประโยชนท ์ ี ผ ่ ู ้ ปฏบ ิ ต ั ธ ิ รรมจะ พง ึได ้ รบ ั แบ ่ งเป็ น ๓ ประเภท ส ู งต ่ าตามภ ู มธ ิ รรมท ีป ่ ฏบ ิ ต ั ิ ทฏ ิ ฐธม ั มก ิ ต ั ถะ (ประโยชนข ์ น ้ ั ต ้ น) ความหมาย ประโยชน ์ เฉพาะหน ้ าหรอ ื ผลท ี ม ่ องเหน ็ อย ู ่ ใน ชว ี ต ิ ประจ าวน ั เช ่ น ลาภ ยศ สรรเสรญ ิ สุข ฐานะ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • มค ี วามขยน ั หม ั น ่ เพย ี รในการท างาน • ร ู ้ จก ั เกบ ็ รก ั ษา ค ุ ้ มครองโภคทรพ ั ยข ์ องตน • ร ู ้ จก ั คบคนท ี เ ่ ป็ นมต ิ ร • ร ู ้ จก ั ก าหนดรายได ้ รายจ ่ าย เลย ี ้ งชว ี ต ิ แต ่ พอด ี
สม ั ปรายก ิ ต ั ถะ (ประโยชนข ์ น ้ ั กลาง) ความหมาย ประโยชนเ ์ บอ ื ้ งหน ้ า เป็ นประโยชนท ์ ี ม ่ ค ี ุ ณค ่ าของชว ี ต ิ ความเจรญ ิ งอกงามแห ่ งชว ี ต ิ จต ิ ใจ เช ่ น มเ ี หต ุ ผล ฉลาด รอบร ู ้ แก ้ ไขปญ ั หาชว ี ต ิ ได ้ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • เช ื อ ่ อย ่ างมเ ี หต ุ ผล • มศ ี ล ี สมบ ู รณต ์ ามประเภทของแต ่ ละบ ุ คคล • เป็ นผ ู ้ เสย ี สละกเ ิ ลสความเหน ็ แก ่ ตว ั • มปี ญ ั ญา เข ้ าใจชว ี ต ิ แก ้ ปญ ั หาชว ี ต ิ ได ้
ปรมต ั ถะ (ประโยชนข ์ น ้ ั สง ู สด ุ ) ความหมาย ประโยชนท ์ ี เ ่ ป็ นสาระแท ้ จรง ิ ของชว ี ต ิ ได ้ แก ่ ร ู ้ เท ่ าทน ั สภาวะของสิ ง ่ ทง ้ ั หลายตามความเป็ นจรง ิ มจ ี ต ิ สะอาด สงบ เรย ี กว ่ า นพ ิ พาน แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ ต ้ องปฏบ ิ ต ั ต ิ ามหลก ั อรย ิ มรรคมอ ี งค ์ ๘ คอ ื เหน ็ ชอบ ด ารช ิ อบ เจรจาชอบ ท าการงานชอบ เลย ี ้ งชพ ี ชอบ พยายามชอบ ตง ้ ั สตช ิ อบ และตง ้ ั จต ิ ม ั น ่ ชอบ
มรรค (ธรรมท ี ค ่ วรเจรญ ิ ) คอ ื หลก ั ธรรมท ี ค ่ วร ปฏบ ิ ต ั เ ิ พ ื อ ่ เป็ นทางไปส ู ่ ความดบ ั ท ุ กข ์ ได ้ แก ่ • มรรคมอ ี งค ์ ๘ • ปญ ั ญา ๓ • บ ุญกร ิ ย ิ าวต ั ถ ุ ๑๐ • อุบาสกธรรม ๗ • มงคล ๓๘
สม ั มาทฐ ิ ิ สม ั มาสง ั กปั ปะ สม ั มาวาจา สม ั มากม ั มน ั ตะ สม ั มาอาชว ี ะ สม ั มาวายามะ สม ั มาสต ิ สม ั มาสมาธ ิ มรรคมอ ี งค ์ ๘ คอ ื หนทางส ู ่ ความดบ ั ท ุ กข ์ เรย ี กอก ี อย ่ างว ่ า "ท ุ กขนโิ รธ คามน ิ ปี ฏปิ ทา" (ข ้ อปฏบ ิ ต ั ใิ ห ้ ถง ึ ความดบ ั ท ุ กข)์
สม ั มาทฐ ิ ิ (ความเหน ็ ชอบ) ความหมาย ความเข ้ าใจในทางท ี ถ ่ ู กต ้ อง แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • เข ้ าใจว ่ าอะไรคอ ื ท ุ กข ์ อะไรคอ ื สาเหต ุ แห ่ งท ุ กข ์ อะไรคอ ื การดบ ั ท ุ กข ์ และอะไรท ี จ ่ ะน าไปส ู ่ การดบ ั ท ุ กข ์ • เข ้ าใจว ่ าอะไรคอ ื ความดค ี วามช ั ว ่ • เข ้ าใจหลก ั ปฏจ ิ จสม ุ ปบาท สม ั มาสง ั กปั ปะ (ความด ารช ิ อบ) ความหมาย ความคด ิ ในทางท ี ถ ่ ู กท ี ค ่ วร แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • ความคด ิ ท ีป ่ ลอดโปร ่ ง ไมห ่ มกม ุ ่ นใน กามคุณ • ความคด ิ ท ีไ่ มพ ่ ยาบาทม ุ ่ งร ้ ายใคร
สม ั มาวาจา (เจรจาชอบ) ความหมาย งดเว ้ นจากการพ ู ดจาในทางท ีไ่ ม ่ ถ ู กไม ่ ควร แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • งดเว ้ นจากการพ ู ดเทจ ็ • งดเว ้ นจากการพ ู ดส่ อเสย ี ด • งดเว ้ นจากการพ ู ดหยาบคาย • งดเว ้ นจากการพ ู ดเพ ้ อเจ ้ อ สม ั มากม ั มน ั ตะ (ท าการงานชอบ) ความหมาย การกระท าท ี เ ่ ป็ นกายส ุ จรต ิ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • งดเว ้ นจากการท าลายชว ี ต ิ ผ ู ้ อ ื น ่ • งดเว ้ นจากการขโมยของผ ู ้ อ ื น ่ • งดเว ้ นจากการประพฤตผ ิ ด ิ ในกาม
สม ั มาอาชว ี ะ (เลย ี ้ งชพ ี ชอบ) ความหมาย การท ามาหากน ิ ท ีส ่ ุ จรต ิ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • เช ื อ ่ งดเว ้ นจากการประกอบอาชพ ี ท ีใ่ ช ้ วธ ิ ก ี ารโกง • งดเว ้ นจากการประกอบอาชพ ี ๕ ประเภท สม ั มาวายามะ (พยายามชอบ) ความหมาย ความเพย ี รพยายามทางจต ิ ๔ ประการ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • เพย ี รระวง ั ไม ่ ให ้ ความช ั ว ่ เกด ิ ขน ึ ้ • เพย ี รละความช ั ว ่ ท ี เ ่ กด ิ ขน ึ ้ แล ้ ว • เพย ี รรก ั ษาความดท ี ี เ ่ กด ิ ขน ึ ้ แล ้ วไม ่ ให ้ เสื อ ่ มหรอ ื ให ้ เจรญ ิ ย ิ ง ่ ๆ ขน ึ ้ ไป
สม ั มาสต ิ (ตง ้ ั สตช ิ อบ) ความหมาย การตง ้ ั สตพ ิ จ ิ ารณาสิ ง ่ ทง ้ ั หลายตาม ความเป็ นจรง ิ แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • พจ ิ ารณากาย • พจ ิ ารณาเวทนา • พจ ิ ารณาจต ิ • พจ ิ ารณาธรรมให ้ เกด ิ ปญ ั ญา สม ั มาสมาธ ิ (ตง ้ ั จต ิ ม ั น ่ ชอบ) ความหมาย การตง ้ ั จต ิ ให ้ แน ่ วแน ่ ไมฟ่ ุ ้ งซ ่ าน แนวทางการปฏบ ิ ต ั ิ • ท าจต ิ ใจให ้ สงบ • ระงบ ั กเ ิ ลส • ให ้ มอ ี ารมณแ ์ น ่ วแน ่ เป็ นหนง ึ ่ เดย ี ว
มรรคมอ ี งค ์ ๘ สามารถจด ั เข ้ าใน "ไตรสก ิ ขา" ได ้ ดง ั น ี ้ - หมวดปญ ั ญา - • สม ั มาทฏ ิ ฐ-ิ ความเหน ็ ชอบ • สม ั มาสง ั กปั ปะ-ความด ารช ิ อบ - หมวดศล ี - • สม ั มาวาจา-การพูดจาชอบ • สม ั มากม ั มน ั ตะ-การท าการงานชอบ • สม ั มาอาชว ี ะ-การเลย ี ้ งชว ี ต ิ ชอบ - หมวดสมาธ ิ - • สม ั มาวายามะ-ความเพย ี รชอบ • สม ั มาสต-ิ ความระลก ึ ชอบ • สม ั มาสมาธ-ิ ความตง ้ ั ใจม ั น ่ ชอบ
ปญ ั ญา ๓ ความร ู ท ้ ั ว ่ ถง ึ ร ู ้ แจ ่ มแจ ้ งหรอ ื ร ู ต ้ ลอดหมด ถ ้ าร ู ้ ไมท ่ ั ว ่ ถง ึ ร ู ้ ไม ่ แจ ่ มแจ ้ งโดยตลอด ไม ่ นบ ั ว ่ าเป็ นปญ ั ญาท ี แ ่ ท ้ จรง ิ ส ุ ตมยปญ ั ญา ปญ ั ญาท ี เ ่ กด ิ จากการฟง ั รวมทง ้ ั การอ ่ าน การเขย ี น การรบ ั ข ้ อม ู ลจากแหล ่ งต ่ าง ๆ จน ิ ตามยปญ ั ญา ปญ ั ญาท ี เ ่ กด ิ จากการคด ิ ภาวนามยปญ ั ญา ปญ ั ญาท ี เ ่ กด ิ จากการลงมอ ื ท า
บ ุญกร ิ ย ิ าวต ั ถ ุ ๑๐ บุญ คอ ื ความด ี การท าบุญ คอ ื การท าความด ี การช าระ จต ิ ใจให ้ บรสิ ุ ทธ ิ ์ กเ ็ ป็ นการท าบ ุญอย ่ างหนง ึ ่ ในทาง พระพ ุ ทธศาสนาการท าบ ุญนน ้ ั สามารถกระท าได ้ ๑๐ ทาง ๑. ท าบ ุญด ้ วยการให ้ (ทานมย ั ) ๒. ท าบ ุญด ้ วยการรก ั ษาศล ี (สล ี มย ั ) ๓. ท าบ ุญด ้ วยการอบรมจต ิ ใจ (ภาวนามย ั ) ๔. ท าบ ุญด ้ วยการประพฤตอ ิ ่ อนน ้ อม (อปจายนมย ั ) ๕. ท าบ ุญด ้ วยการรบ ั ใช ้ (เวยยาวจ ั จมย ั )
๖. ท าบ ุญด ้ วยการเฉล ี ย ่ ส่ วนความดใี ห ้ ผ ู ้ อ ื น ่ (ปต ั ตท ิ านมย ั ) ๗. ท าบ ุญด ้ วยการยน ิ ดใี นความดข ี องผ ู ้ อ ื น ่ (ปต ั ตาน ุ โมทนามย ั ) ๘. ท าบ ุญด ้ วยการฟง ั ธรรม (ธม ั มสั สวนมย ั ) ๙. ท าบ ุญด ้ วยการส ั ง ่ สอนธรรม (ธม ั มเทสนามย ั ) ๑๐. ท าบ ุญด ้ วยการท าความเหน ็ ให ้ ตรง (ทฏ ิ ฐ ุ ช ุ กม ั ม)์
อุบาสกธรรม ๗ หลก ั ค าสอนของพระพ ุ ทธเจ ้ า ส าหรบ ั ผ ู ้ ครองเรอ ื น บ ่ งบอก หน ้ าท ี ข ่ องพ ุ ทธศาสนก ิ ชน ท ี พ ่ ง ึปฏบ ิ ต ั ต ิ ่ อพระพ ุ ทธศาสนา หม ั น ่ ไปวด ั พบปะพระสงฆผ ์ ู ้ ทรงศล ี หม ั น ่ สนทนาธรรม หม ั น ่ ฟง ั ธรรม ฟง ั เทศนา ศก ึ ษาหาความร ู ้ หาความจรง ิ
ฝึ กตนเองให ้ มร ี ะเบย ี บวน ิ ย ั มศ ี ล ี ประพฤตใิ นสิ ง ่ ท ี ด ่ ง ี าม สร ้ างความร ู ้ สก ึ ดง ี าม มค ี วามเล ื อ ่ มใสต ่ อ พระสงฆท ์ ั ว ่ ไป ฟง ั ศก ึ ษา เล ่ าเรย ี นพระ ธรรมค าสอนด ้ วยจต ิ ท ี เ ่ ป็ น กุศล ไม ่ แสวงหาเขตบ ุญนอก หลก ั ธรรมทาง พระพุทธศาสนา เอาใจใส่ ท าน ุ บ าร ุ งรก ั ษา พระพ ุ ทธศาสนาด ้ วยวธ ิ ก ี าร ต ่ าง ๆ
มงคล ๓๘ ธรรมอน ั น ามาซง ึ ่ ความส ุ ขความเจรญ ิ มท ี ง ้ ั หมด ๓๘ ประการ ตว ั อย ่ างเช ่ น มศ ี ล ิ ปวท ิ ยา ความร ู ห ้ รอ ื วช ิ าท ี ช ่ ่ วยในการท างาน ประกอบอาชพ ี เลย ี ้ งตนและครอบครว ั ให ้ มค ี วามส ุ ข ในการฝึ กฝน ตนเองให ้ เกด ิ ความช านาญในวช ิ าชพ ี นน ้ ั มข ี ้ อแนะน า ดง ั น ี ้ • ต ้ องชอบ • ต ้ องถนด ั • ต ้ องร ู ท ้ ฤษฎ ี • ต ้ องฝึ กปฏบ ิ ต ั ิ • ต ้ องมว ี น ิ ย ั และฟง ั มาก
พบสมณะ สมณะ แปลว ่ า ผ ู ท ้ ีส ่ งบแล ้ ว พ ุ ทธศาสนก ิ ชน ควรหม ั น ่ ไปพบปะสนทนากบ ั พระสงฆ ์ เพ ื อ ่ สนทนาธรรมกบ ั ท ่ านเพ ื อ ่ ให ้ เกด ิ ปญ ั ญา ฟง ั ธรรมตามกาล การฟง ั ธรรมท ุ กครง ้ ั ท ี ม ่ ผ ี ู ้ แสดงธรรม และ มข ี ้ อควรปฏบ ิ ต ั ใิ นการฟง ั ธรรม ดง ั น ี ้ • ควรมศ ี รท ั ธาในตว ั ผ ู ้ แสดงธรรม • ไม ่ ด ู หม ิ น ่ ธรรมท ี ท ่ ่ านแสดง • ท าด ้ วยความตง ้ ั ใจ • น าเอาหลก ั ธรรมไปปฏบ ิ ต ั ิ
การสนทนาธรรมตามกาล การท ี บ ่ ุ คคล ๒ คนขน ึ ้ ไปพ ู ดถง ึปญ ั หาเก ี ย ่ วกบ ั ความดค ี วามช ั ว ่ ความควรไม ่ ควร ระหว ่ างสนทนา ควรรก ั ษามารยาทไม ่ ควรด ู หม ิ น ่ ค ู ่ สนทนา ควรตง ้ ั ใจฟง ั แล ้ วพจ ิ ารณาไตร ่ ตรองการสนทนา ธรรมก ่ อให ้ เกด ิ ประโยชน ์ โดยท าให ้ เกด ิ ความแตกฉานในเร ื อ ่ ง ท ีส ่ นทนา ท าให ้ ร ู ้ จก ั ตนเองมากขน ึ ้ และท าให ้ กเ ิ ลสในใจเบาบาง
๓. ปฏบ ิ ต ั ต ิ ามหลก ั ธรรม ส าหรบ ั การท างานและ การมค ี รอบครว ั
หลก ั การสร ้ างปญ ั ญา ว ุ ฑฒ ิ ธรรม ๔ ธรรมท ี พ ่ าไปส ู ่ ความเจรญ ิ ๔ ประการ ท ีส ่ ามารถน าไปปรบ ั ใช ้ สร ้ างปญ ั ญาให ้ แก ่ ตนเองได ้ คบหาสต ั บ ุ ร ุ ษและบณ ั ฑต ิ (สปั ป ุ รสิ สง ั เสวะ)
เอาใจใส่ เล ่ าเรย ี นหาความจรง ิ (สัทธัมมัสสวนะ) ใช ้ เหต ุ ผลไตร ่ ตรอง (โยนิโสมนสิการ) ปฏบ ิ ต ั ต ิ ามท านองคลองธรรม (ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ)
หลก ั การสร ้ างความส าเรจ ็ ในการท างาน อท ิ ธบ ิ าท ๔ “ทางแห ่ งความส าเรจ ็ ” เป็ นเคร ื อ ่ งมอ ื ท ี ่ จะพาเราไปส ู ่ ความส าเรจ ็ ม ี ๔ ประการ ฉน ั ทะ ความพอใจ
วร ิ ย ิ ะ ความเพย ี ร จต ิ ตะ การตง ้ ั จต ิ ใจให ้ แน ่ วแน ่ วม ิ ง ั สา การพจ ิ ารณาสอบสวน, ความไตร ่ ตรอง
หลก ั การสร ้ างตนเป็ นคนด ี สปั ป ุ รสิ ธรรม ๗ ธรรมท ี ท ่ าให ้ คนเป็ นคนด ี ม ี ๗ ประการ ร ู ้ จก ั เหต ุ : ร ู ้ จก ั คด ิ ว ่ าสรรพสิ ง ่ ท ี เ ่ กด ิ ขน ึ ้ ล ้ วนแต ่ มเ ี หต ุ มใิ ช ่ เกด ิ ขน ึ ้ ลอย ๆ ร ู ้ จก ั ผล : ร ู ้ ว ่ าเหต ุ เกด ิ จากอะไรแล ้ ว กค ็ านง ึ ถง ึ ผลท ี ต ่ ามมา เช ่ น เกเร ตด ิ ยาเสพตด ิ ชว ี ต ิ ใน อนาคตกจ ็ ะมด ื มน ร ู ้ จก ั ตน : ร ู ้ จก ั ฐานะของตน มค ี วามร ู ้ ความสามารถแค ่ ไหน วางตนให ้ เหมาะสมกบ ั ฐานะ ไม ่ ลม ื ตน
ร ู ้ จก ั กาล : ต ้ องปรบ ั ตว ั เองและการท างานให ้ เหมาะสมกบ ั กาลเวลา ร ู ้ จก ั ใช ้ เวลาและร ู ้ จก ั ท างานให ้ เหมาะกบ ั เวลา ร ู ้ จก ั ช ุ มชน : ร ู ้ จก ั ว ่ าช ุ มชนหรอ ื สง ั คมมร ี ะเบย ี บ แบบแผนหรอ ื วฒ ั นธรรมอย ่ างไร แล ้ วปฏบ ิ ต ั ิ ตนให ้ ถ ู กต ้ อง ร ู ้ จก ั บ ุ คคล : ร ู ้ จก ั เลอ ื กคนว ่ า คนใดควรคบไม ่ ควรคบ ถ ้ าคบคนผด ิ แล ้ ว ย ่ อมหาความเจรญ ิ ได ้ ยาก ร ู ้ จก ั ประมาณ : •ร ู ้ จก ั พอด ี การเรย ี น การกน ิ การเท ี ย ่ ว การนอน การจบ ั จ ่ ายใช ้ สอยท ุ ก อย ่ างล ้ วนต ้ องใหพ ้ อด ี พอเหมาะ