การขับร้องเพลงไทย

ก า ร ขั บ ร ้อ ง เ พ ล ง ไ ท ย

อาจารยพ์ งศพชิ ญ์ แก้วกลุ ธร
อาจารยน์ สิ ติ นนั ทนชั ชาวไรอ่ ้อย
ร า ย วิ ช า ศ 2 1 1 0 2 พื น ฐ า น ศิ ล ป ศึ ก ษ า 2
ชั น มั ธ ย ม ศึ ก ษ า ป ที 1 โ ร ง เ รี ย น ส า ธิ ต ม ห า วิ ท ย า ลั ย ศ รี น ค ริ น ท ร วิ โ ร ฒ ป ทุ ม วั น

หนว# ยการเรยี นรูท, ี่ 3 การขับรอ, งเพลงไทย

การขับรอ' งเพลงไทย

การขับร(องเพลงไทย คือ การนำบทประพันธ8ที่มีฉันทลักษณ8 มาเปล?งเสียงเปAนทำนองให(สอดคล(องกับจังหวะที่กำหนด
หรือบังคับไว( ดังนั้นเพื่อให(ผู(ที่จะขับร(องเพลงไทยสามารถร(องเพลงไทยได(อย?างถูกต(องและไพเราะ เพื่อให(การฝNกฝนเปAนไป
ด(วยความถูกตอ( งเกดิ ผลดีท้ังสุขภาพของผข(ู บั รอ( งและคณุ ภาพเสียง จะตอ( งศกึ ษาองคป8 ระกอบการขับรอ( งเพลงไทย ดงั น้ี

องค$ประกอบการขบั รอ- งเพลงไทย
1. เสียง ธรรมชาติของเสียงมนุษย8 เสียงเปAนสิ่งที่ติดตัวของมนุษย8มาตั้งแต?เกิด

ย?อมมีความแตกต?างกัน เนื่องด(วยปUจจัยต?าง ๆ เช?น เพศ อายุ รูปร?าง เปAนต(น
การร(องเพลงที่ดีจำเปAนต(องเข(าใจคุณสมบัติของเสียงตนเองว?ามีเสียงเปAนอย?างไร
โดยปกตินั้นผู(ชายจะมีเสียงทุ(มและต่ำ ผู(หญิงจะมีเสียงสูงและแหลม เมื่อมีความเข(าใจ
ในคุณภาพเสียงของตนเองแล(วก็จะทำให(การร(องเพลงเปAนไปอย?างมีคุณภาพ-
เสียงสามารถสื่ออารมณ8ของคำร(องที่เปล?งออกไปได( ผู(ขับร(องต(องศึกษาลักษณะ
ของคำร(องว?าผู(ประพันธ8คำร(องต(องการให(ร(องสื่อความหมายอย?างไร จากนั้น- อวยั วะทที่ ำใหเ, กิดเสียง
เปล?งออกไปโดยอาศัย ความดัง-เบา หรือน้ำหนักของเสียงเพื่อสื่อความหมายของบทเพลงให(ได(อย?างชัดเจนผู(ขับร(อง
ตอ( งออกเสยี งใหถ( กู อักขรวิธี

2. คำร-อง ในการร(องเพลงไทยส?วนใหญ?มาจากวรรณกรรมที่เปAนกลอนสุภาพ หรือกลอนแปด และบทกวี
ที่มีผู(ประพันธ8ขึ้น ดังนั้น การสัมผัสของบทวรรณกรรม จะทำให(เกิดความไพเราะเมื่อนำมาขับร(องกับดนตรี ตัวอย&าง
บทวรรณกรรมท่นี ำมาขบั ร5อง

เอกสารประกอบการเรยี นร,ูรายวชิ า ศ 21102 พืน้ ฐานศิลปศึกษา 2 อาจารยHพงศพชิ ญH แกว, กุลธร และอาจารยนH สิ ิตนนั ทนัช ชาวไร#อ,อย

หน#วยการเรยี นร,ูที่ 3 การขับรอ, งเพลงไทย

เนอ้ื เพลงสุดสงวน เถา

น(องเอ[ยเพราะนอ( ยหรือถ(อยคำ ช?างหวานฉ่ำจริงแลว( เจา( แก(วเอย[

แมเ? นอ้ื หอมพรอ( มช่ืนดงั อบเชย เงยหน(ามาจะว?าไม?อำพราง

ไดช( มชดิ เข(าสนิทอย?างนแี้ ลว( ขอเชิญแก(วกริ ยิ าเมตตาบา( ง

พ่จี ะมอบรกั ไวท( ี่ในนาง อย?าระคางข(องแค(นระคายเคือง

ถา( พ่ลี วงนอ( งให(หมองสัตย8 จงวบิ ตั ิเกดิ เขญ็ ใหเ( ปAนเน่อื ง

สารพดั วชิ าสง?าเปลอื ง แม?เน้อื เหลอื งดงั ทองมาทาบทบั

ว?าพลางทางเปลื้องเคร่อื งคาด แขวนนาดฉากลงประจงจบั

อม(ุ นางวางตกั สะพกั รับ ทอดทับระทวยลงดงั ท?อนทอง

จาก เสภาขนุ ชา( งขุนแผน

หลักการใชค- ำร-อง
2.1 วิธีร(องคำร(องให(ได(ความหมายชัดเจน ตัวอย?างบทร(องเพลงลาวจ(อย สองชั้น เนื้อว?า “ขานขันตีป`กปaอง”

คำว?า “ปaอง” ในการร(องหาไม?เน(นคำจะทำให(เสียงที่ได(กลายเปAนคำว?า “ปอง” หรือเพลงแขกสาหร?าย สองชั้น เนื้อร(องว?า
“อันเพลงไทยใช?จะไร(ในคุณค?า” หากไม?เน(นคำว?า “ไร(” เสียงที่เปล?งออกมาก็จะเปAนคำว?า “ร(าย” ทำให(คำร(องมีความหมาย
เปล่ยี นไป เปAนตน(

2.2 วิธีร(องที่ถูกต(องตามความหมายของบทร(อง ผู(ขับร(องจะต(องอ?านบทร(องให(มีความเข(าใจก?อนว?าจะแบ?ง
คำร(องอย?างไร ไม?ให(ผิดความหมาย เช?น เพลงอาหนู สองชั้น มีเนื้อร(อง ว?า “ใส?ต?างหูสองหูหูทัดดอกไม(” ควรแบ?งคำร(องออกเปAน
“ใส?ตา? งหู สองหู หูทัดดอกไม”( ไม?ใช? “ใส?ตา? งหู สองหหู ูทัดดอกไม”( เปAนตน(

3. การเอื้อนและการหายใจ การเอื้อน คือ เปAนหัวใจสำคัญสำหรับการ
ขับร(องเพลงไทย เพราะเปAนการเปล?งเสียงที่ไม?มีความหมายแต?เปAนทำนองคำร(อง
มีจุดประสงค8เพื่อให(การร(องครบถ(วนตามจังหวะหน(าทับ วิธีการเอื้อนโดยปกติ
จะใช(เสียงอือ ฮือ เออ เฮอ เงอ เงย ใส?ทำนองให(สนิทสนมและสัมพันธ8กับคำร(อง
ส?วนการหายใจนั้นก็มีความจำเปAนอย?างยิ่งที่จะต(องถูกต(องตามวรรคตอนของ-
บทร(องและการเอื้อนทำนอง เช?น บทร(องเพลงแขกต?อยหม(อ สามชั้น ในเนื้อร(อง
“ดำเนินพลาง/ทางมอง/ทุกช?องฉาก” ผู(ขับร(องควรหยุดหายใจตามเครื่องหมาย
ที่แบ?ง ไม?ควรแยกคำออกจากกัน ดังนั้น เพื่อให(การใช(ลมหายใจเปAนไปอย?าง หายใจเข)าท)องป.อง หายใจออกทอ) งแฟบ
ถูกต(อง ผู(ขับร(องควรที่จะได(รับการฝNกฝนการหายใจเข(า-ออก และการผ?อน
ลมหายใจอย?างสมำ่ เมอ

4. จังหวะ ผู(ขับร(องต(องมีความรู(เรื่องอัตราจังหวะ คือ จังหวะฉิ่งและจังหวะหน(าทับ ทำความเข(าใจในบทร(องของตนว?า
มีความเร็ว-ช(าของจังหวะมากน(อยเพียงใด เพราะบทร(องแต?ละบทนั้น มีการประดิษฐ8สำนวนทางที่มีความเฉพาะแตกต?างกัน
นอกจากนี้ในขณะที่ร(อง ผู(ขับร(องจะต(องรักษาจังหวะให(มีระดับคงที่ สม่ำเสมอ ไม?ช(าลง หรือเร็วขึ้น เพราะจะทำให(เกิดการคร?อม
จังหวะ คือ การร(องที่ไม?สัมพันธ8หรือไม?ลงจังหวะได( ถ(าร(องเพลงผิดจังหวะมีค?าเท?ากับการร(องเพลงไม?เปAน การฝNกฝนด(านจังหวะ
จงึ เปนA เร่ืองท่ีสำคญั ทส่ี ุดประการหนงึ่

เอกสารประกอบการเรียนร,ูรายวิชา ศ 21102 พ้นื ฐานศิลปศกึ ษา 2 อาจารยHพงศพิชญH แกว, กุลธร และอาจารยนH สิ ิตนันทนชั ชาวไรอ# อ, ย

หนว# ยการเรยี นร,ทู ่ี 3 การขับร,องเพลงไทย

5. ทำนอง ผู(ขับร(องต(องศึกษาทำนองร(องให(ถูกต(องไม?ผิดทำนอง โดยเฉพาะเสียงในการขับร(องต(องเปAนไปตามลักษณะ
เพลงพร(อมทั้งเสียงที่ใช(ในการร(อง ซึ่งต(องร(องอย?างเต็มเสียง ถูกความหมาย เสียงระดับเดียวกับเครื่องดนตรีไม?ผิดเพี้ยน โดยต(อง
ทำความร?วมมือกับจงั หวะประสานการทำงานด(วยกนั เปAนอยา? งดแี ละถูกต(อง

6. การสร-างอารมณ$ สิ่งสำคัญอีกประการหนึ่งที่ผู(ขับร(องเพลงต(องสื่อให(ผู(ฟUงเข(าใจอย?างชัดเจน คืออารมณ8เพลง
การสรา( งอารมณเ8 พลงสามารถแบ?งออกเปนA 2 ลักษณะ คือ

6.1 การสร(างอารมณ8เพลงจากถ(อยคำ ผู(ขับร(องจะต(องทำการศึกษาถ(อยคำใน บทร(องนั้นๆ ว?ากล?าวถึงสิ่งใด
หรือจะสื่อถึงอะไร เช?น เพลงลาวดวงเดือน สองชั้น เนื้อร(องว?า “โอ(ละหนอ นวลตาเอย พี่นี้รักแสนรักดังดวงใจ” ถ(อยคำที่ร(องคำ
ว?า “รัก” หากจะให(ได(อารมณ8ที่ชัดเจน จะต(องใช(การเปล?งเสียงที่มีความนุ?มนวล โดยการผ?อนเสียงหรือใช(เทคนิคการเอื้อนเสียง
เปนA ตน(

6.2 การสร(างอารมณ8เพลงจากบทร(อง บทร(องส?วนใหญ?นิยมนำมาจากวรรณคดีไทยเรื่องต?างๆ ดังนั้นในแต?ละ
บทแต?ละตอนก็จะมีความแตกต?างกัน เช?น บทรัก บทโศกเศร(าเสียใจ บทโกรธ เปAนต(น ดังนั้น ในการขับร(องจึงมีความจำเปAน
อย?างยิ่งท่ีจะต(องสร(างอารมณ8 ตามบทรอ( ง เพือ่ ให(ผู(ฟUงเขา( ถึงอารมณค8 วามรสู( ึกของตวั ละครและเหตุการณ8ในตอนนัน้ จริง ๆ

เทคนคิ การขบั รอ, ง

การครนั่ คือ วธิ ีการทำให(เสยี งขบั ร(องสน่ั สะเทอื นภายในลำคอ เพือ่ ให(เกดิ ความไพเราะในการขับรอ( ง
การกระทบเสยี ง คอื การเอื้อนทำนองสงู ต่ำในสองพยางคส8 ุดทา( ย โดยใช(เสยี งทส่ี ้ันกว?าปกติหรอื รวบ ทำนองเออ้ื น
การหลบเสียง คือ วิธีการร(องในแนวเสียงที่สูงหรือต่ำกว?าปกติ ที่ผู(ขับร(องไม?สามารถร(องเสียงนั้นได(ถึง จึงทำการ
หักเสียงให(สูงขน้ึ หรือตำ่ ลงโดยใช(เสียงระดับเดียวกันแตอ? ีกช?วงเสยี งหนึ่ง
การโหน คือ วิธีการร(องด(วยลีลาที่ต?อเนื่องจากเสียงสูงไปหาเสียงต่ำ หรือเสียงต่ำไปหาเสียงสูง เพื่อช?วยให(การขับร(อง
มคี วามไพเราะนมุ? นวลยง่ิ ข้นึ

การขับร,องเพลงภาษา

เพลงภาษา หมายถึง เพลงไทยที่มีชื่อขึ้นต(น เปAนชื่อชาติภาษาต?างๆ เช?น แขกต?อยหม(อ จีนนำเสด็จ พม?าเห?
มอญรำดาบ ลาวดวงเดือน เขมรไทรโยค ฝรั่งควง ฯลฯ เปAนต(น เพลงภาษาเปAนเพลงที่ครูดนตรีไทยแต?งขึ้น โดยเลียนสำเนียง
เพลงของตา? งชาตติ ?างๆ เหลา? นั้น

มีเพลงไทยชุดหนึ่ง โดยนำเพลงสำเนียงภาษาหลายๆ ภาษามารวมกันเข(า สำหรับบรรเลงต?อเนื่องกัน เรียกว?า
“เพลงออกภาษา” หรือ “เพลงออกสิบสองภาษา” และหรือ “เพลงสิบสองภาษา” (เข(าใจว?าสมัยก?อนคงจะบรรเลงครบทั้ง
12 ภาษา แต?ในปUจจุบันก็เล?นครบบ(าง ไม?ครบบ(าง) ในการบรรเลงเพลงออกภาษานี้ โบราณได(กำหนด แบบแผนไว(ว?าจะต(อง
บรรเลงภาษาจีน ภาษาเขมร ภาษาตะลุง และภาษาพม?า ทั้ง 4 ภาษานี้ก?อนตามลำดับ ถัดจาก นั้นจะบรรเลงภาษาอะไรก็ได(
ไม?กำหนด เพลงออกภาษานิยมนำมาบรรเลงต?อท(ายเพลง เรื่องนางหงส8ในงานศพ และใช(บรรเลงต?อจากการโหมโรงลิเก
ก?อนท่ีลเิ กจะออกตัวแสดง

เอกสารประกอบการเรียนรู,รายวชิ า ศ 21102 พืน้ ฐานศลิ ปศึกษา 2 อาจารยพH งศพชิ ญH แก,วกลุ ธร และอาจารยนH สิ ติ นันทนัช ชาวไรอ# ,อย

หน#วยการเรยี นรูท, ่ี 3 การขบั รอ, งเพลงไทย

ปพ65 าทย8ออกสิบสองภาษา

ป`mพาทย8ออกสิบสองภาษา เปAนรูปแบบการบรรเลงดนตรีไทยอย?างหนึ่ง บรรเลงด(วยวงป`mพาทย8ไม(แข็งโดยบรรเลงเพลง
สำเนียงภาษาตา? ง ๆ ตดิ ตอ? กันไปแต?ไม?ตอ( งครบสบิ สองภาษากไ็ ด( คาดว?าได(รับอิทธิพลมาจากการสวดคฤหัสถใ8 นงานศพ

ท่มี าของเพลงสบิ สองภาษา
เพลงไทยที่ได(รับอิทธิพลจากต?างชาติมีมาตั้งแต?สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยชื่อเพลงเหล?านี้มักใช(ชื่อตามภาษาเดิม
เช?น เพลงเนรปาตี ปะตง มัดตรำ บ(าระบุ?น จนเข(าสู?สมัยกรุงรัตนโกสินทร8จึงมีการนำเพลงเหล?านี้มาปรับปรุงทำนอง
และตั้งชื่อเพลงที่ปรับปรุงใหม?ด(วยการนำชื่อชนชาติที่เปAนเจ(าของสำเนียงนั้นมานำหน(า เช?น ลาวเจริญศรี เขมรพระประทุม จีน
หลวง เปAนต(น เมื่อเพลงสำเนียงภาษาต?าง ๆ มีมากขึ้น นักดนตรีไทยจึงนำเพลงออกภาษาเล?านั้นมาบรรเลงติดต?อกันเปAนชุด
โดยเริ่มจากเพลงสำเนียงไทยแล(วตามด(วยสำเนียงลาว เขมร มอญ พม?า ไปเรื่อย ๆ จนถึงฝรั่งเปAนชาติสุดท(าย ใช(เวลาราว
1 ชั่วโมง นิยมเล?นในงานศพเพื่อให(มีความสนุกสนานเร(าใจ บางครั้งจะมีจำอวดหรือตลกออกมาแสดงท?าทางตามชนชาติต?าง ๆ
ด(วย การเล?นนี้เรียกว?าสิบสองภาษาแต?ไม?จำเปAนต(องออกภาษา 12 สำเนียง จะบรรเลงมากกว?าหรือน(อยกว?าก็ได( เพราะเลข
12 เปAนจำนวนศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อของคนโบราณ เช?นใช(ว?าพระเจ(าแผ?นดินมี 12 ท(องพระคลัง พ?อค(าวานิชจาก 12 ชาติ
ภาษา โดยไม?ไดส( อื่ ถึงการใช(เปนA จำนวนนบั
ตัวอย&างเพลงออกสิบสองภาษา

เพลงออกสบิ สองภาษามกั เรม่ิ ด(วยเพลงภิรมย8สรุ างคส8 ามช้ันกอ? น แล(วจึงออกเพลงภาษา
1. ออกภาษาไทย : เพลงกราวนอก กราวกลาง กราวแขกเงาะ
2. ออกภาษาจีน : เพลงจนี ขิมเล็ก จีนฮอ? แห? จีนไจ(ยอ
3. ออกภาษาเขมร : เขมรพระประทุม เขมรเหลอื ง เขมรเร็ว ตะลุงบอ( งตัน
4. ออกภาษาลาว : ลาวเดนิ ดง ลาวเฉยี ง
5. ออกภาษาแขก : แขกยิงนก สร(อยลพบุรี
6. ออกภาษาชวา : บเู ซน็ ดsอก กะหรดั รายา
7. ออกภาษามอญ : พญาลำพอง มอญท?าอิฐ
8. ออกภาษาพมา? : พม?าบ(าบน? พมา? รำขวาน พม?าทงุ เล
9. ออกภาษาญวน : ญวนหวังเด? ญวนทอดแห
10. ออกภาษาฝรง่ั : ฝรง่ั เดินทพั (มาร8ชช่ิงทรูจอร8เจยี ) ฝร่ังยเี ฮ็ม
ปดx ทา( ยดว( ยเพลงแขกบรเทศ สองช้ัน

การขับร(องเพลงภาษาเปAนส?วนหนึ่งของการศึกษาทำนองเพลงของประเทศเพื่อนบ(าน ซึ่งมีลักษณะเปAนวัฒนธรรมร?วม
ในปUจจุบันนี้ประเทศกำลังมีการพัฒนาเข(าสู?การเปAนประชาคมอาเซียน การเรียนรู(ทางด(านการขับร(องเพลงไทยจึงเปAนส?วนหน่ึง
ที่ทำให(เราเข(าใจลักษณะทำนอง การเลียนแบบทางภาษาของประเทศเพื่อนบ(านได( ความหมายของเน้ือรอ( งบทเพลงภาษาอาจจะ
ไม?สามารถแปลได(ตรงตัวตามลักษณะทางภาษาของชนชาตินั้น แต?ความเข(าใจในลักษณะของทำนองซึ่งสื่อความหมายถึง
วฒั นธรรมน้ันสามารถสอ่ื ได(เข(าใจเปนA อย?างดี

เอกสารประกอบการเรยี นรูร, ายวชิ า ศ 21102 พน้ื ฐานศลิ ปศึกษา 2 อาจารยHพงศพชิ ญH แก,วกลุ ธร และอาจารยนH ิสิตนันทนชั ชาวไร#อ,อย

หนว# ยการเรียนรูท, ี่ 3 การขับรอ, งเพลงไทย

เอกสารอ'างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). ดนตรใี นวิถชี ีวิตไทย. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพGคุรุสภา ลาดพรา) ว.
ปญM ญา รOงุ เรอื ง. (2521). ประวัตกิ ารดนตรีไทย.พมิ พคG รงั้ ที่ 4 กรงุ เทพฯ : สำนักพิมพGไทยวัฒนาพาณชิ .
ประดษิ ฐG อินทนิน. (2540). ดนตรไี ทย และ นาฏศลิ ป>. สืบค)นเมือ่ วันท่ี 21 ตลุ าคม 2559. จาก

https://thaimusicamp.wordpress.com/2010/07/21.
มนตรี ตราโมท. (2530). ดนตรีไทย. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พGการศาสนา.
สงบศกึ ธรรมวิหาร. (2540). ดุริยางคAไทย. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพGแหงO จฬุ าลงกรณGมหาวิทยาลัย.
สจุ ิตตG วงษเG ทศ. (2548). คำนำเสนอ ใน ลาวดวงเดอื น วังทาD เตียน. กทม. มติชน . สบื ค)นเมือ่ วนั ท่ี 21 ตลุ าคม

2559. จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ปuvพาทยGออกสบิ สองภาษา.
อรวรรณ ขมวัฒนาและวีรGสดุ า บุญนาค.(2554). ดนตร-ี นาฏศลิ ป> ช้นั มัธยมศึกษาปKที่ 1. กรุงเทพฯ : บรษิ ัทพัฒนาคณุ ภาพวิชาการ (พว.).

เอกสารประกอบการเรียนรรู, ายวิชา ศ 21102 พ้ืนฐานศลิ ปศกึ ษา 2 อาจารยHพงศพชิ ญH แก,วกลุ ธร และอาจารยHนิสิตนันทนัช ชาวไร#อ,อย