การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยค

ประโยคและการสื่อสาร

1

ร่วมกันอ่าน ช่วยกันคิด...

น้องกินข้าว
น้องชายของฉันกินข้าว

น้องชายของฉันกินข้าวไข่เจียว

น้องชายของฉันกินข้าวไข่เจียวหมดจาน

2

. การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยค

บทขยาย คือ ส่วนที่มาขยายให้ประโยคชัดเจนขึ้น

น้องกินข้าว เพิ่มส่วนขยาย
เพิ่มส่วนขยาย
น้องสาวของฉันกินข้าว
3
น้องสาวของฉันกินข้าว
กะเพราไก่ไข่ดาว

บทขยายแบ่งออกเป็น ๓ ชนิด คือ บทขยายที่เป็นคำ บทขยายที่เป็นกลุ่มคำ และ
บทขยายที่เป็นประโยค

การขยายส่วนต่าง ๆ การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยคำ
ของประโยค
การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยกลุ่มคำ

การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยประโยค

4

การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยค

๑. การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยคำ

๑) การขยายบทประธานด้วยคำ

๏ คำที่ทำหน้าที่ขยายบทประธาน ได้แก่ วิเศษณ์ นาม
สรรพนาม และกริยา

ตัวอย่าง นักเรียนขยันกำลังอ่านหนังสือ
ขยัน เป็นคำวิเศษณ์ ขยาย นักเรียน เป็นบทประธาน

5

๒) การขยายบทกริยาด้วยคำ
๏ คำที่ใช้ขยายบทกริยาได้แก่ วิเศษณ์

ตัวอย่าง น้ำไหลเชี่ยว เชี่ยว เป็นคำวิเศษณ์ ขยาย ไหล เป็นบทกริยา

๓) การขยายบทกรรมด้วยคำ

๏ คำที่ทำหน้าที่ขยายบทกรรม ได้แก่ วิเศษณ์ นาม สรรพนาม และกริยา

ตัวอย่าง เขาสวมรองเท้าหนัง หนัง เป็นคำนาม ขยาย รองเท้า เป็นบทกรรม

6

๒. การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยกลุ่มคำ

กลุ่มคำ คือ คำที่นำมาเรียงต่อกันแล้ว มีความหมายไม่สมบูรณ์พอที่จะเป็นประโยค

๑) การขยายบทประธานด้วยกลุ่มคำ

๏ กลุ่มคำหรือวลีที่ทำหน้าที่ขยายประธาน ได้แก่ วิเศษณ์วลี นามวลี สรรพนามวลี
กริยาวลี และบุพบทวลี

ตัวอย่าง ภาพขาวดำเห็นได้ชัด ขาวดำ เป็นวิเศษณ์วลี ขยาย ภาพ เป็นบทประธาน

7

๏ กลุ่มคำหรือวลีที่ใช้ขยายบทกริยา ได้แก่ วิเศษณ์วลี
และบุพบทวลี

ตัวอย่าง กรุงเทพมหานครมีพลเมืองมากที่สุด มากที่สุด เป็นวิเศษณ์วลี
ขยาย มี เป็นบทกริยา

๓) การขยายบทกรรมด้วยกลุ่มคำ

๏ กลุ่มคำหรือวลีที่ใช้ขยายบทกรรม ได้แก่ วิเศษณ์วลี นามวลี สรรพนามวลี
กริยาวลี และบุพบทวลี

ตัวอย่าง แม่ค้าขายชมพู่หวานกรอบ หวานกรอบ เป็นวิเศษณ์วลี ขยาย ชมพู่
เป็นบทกรรม

8

๓. การขยายส่วนต่าง ๆ ของประโยคด้วยประโยค

การขยายประโยคด้วยประโยค ประโยคที่มาขยายจะประกอบด้วยประโยคหลัก หรือมุขย
ประโยค และประโยคย่อยหรืออนุประโยค ซึ่งเป็นลักษณะของประโยคความซ้อน

๑) การขยายมุขยประโยคด้วยคุณานุประโยค

ประโยคที่ขยายแล้ว ประโยคเดิม
นักเรียนที่เรียนเก่งได้รับรางวัล
นักเรียนได้รับรางวัล
นักเรียนเรียนเก่ง

9

๒) การขยายมุขยประโยคด้วยวิเศษณานุประโยค

ประโยคที่ขยายแล้ว สันธาน ประโยคเดิม

เขามาเมื่อฉันไม่อยู่ เมื่อ เขามา
ฉันไม่อยู่

10

บูรณาการเศรษฐกิจพอเพียง

การใช้ประโยคเพื่อการสื่อสาร
ควรใช้ให้ถูกต้องตามหลัก
ไวยากรณ์ไทย ไม่ควรใช้รูปแบบ
ประโยคเลียนแบบภาษาอังกฤษ
จะทำให้โครงสร้างภาษาไทย
เปลี่ยนแปลงไป

11

บท บท

บท
ขยาย
บท
บทขยาย กรรม บทขยาย
ประโยค กรรม
๑. หมู่บ้านเราน้ำท่วมทุกปี ประธาน ประธาน กริยา กริยา –
–
หมู่บ้าน เรา น้ำท่วม ทุกปี

๒. ครูใหญ่ลงโทษนักเรียน ครูใหญ่ – ลงโทษ – นักเรียน เกเร

เกเร

๓. อาหารจานด่วนราคา อาหาร จานด่วน ราคา แพง – –
–
แพง สารพิษ

๔. โรงงานอาหารสัตว์
โรงงาน อาหาร ปล่อย ฟุ้ง
สัตว์
ปล่อยสารพิษฟุ้งกระจาย กระจาย

๕. นักเรียนสูดดมอากาศ นักเรียน – สูดดม – อากาศ เป็นพิษ

เป็นพิษ

12