การหากำลังขยาย

https://srk.thai.ac นายชาญณรงค์ มมุ ทอง กลุ่มสาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

การหากาลังขยายและขนาดวตั ถุ

คาอปุ สรรค

คือ คาที่ใชเ้ ติมหนา้ หนว่ ย SI เพื่อทาให้หนว่ ย SI ใหญข่ ึน้ หรือเลก็ ลง

ตวั พหุคูณ ช่ือ สัญลกั ษณ์ ตวั พหุคูณ ชื่อ สัญลกั ษณ์

1018 เอกซะ (exa) E 10-1 เดซิ (deci) d
P ✓10-2 เซนติ (centi)
1015 เพตะ (peta) T ✓10-3 มิลลิ (milli) c
G ✓10-6 ไมโครmicro m
1012 เทระ (tera) M ✓10-9 นาโน(nano) µ
K n
109 จิกะ (giga) h
da
106 เมกกะ(mega)

103 กิโล (kilo) 10-12 พโิ ก (pico) p

102 เฮกโต(hecto) 10-15 เฟมโตfemto f

101 เดคา (deca) 10-18 อตั โต (atto) a

กาลังขยาย = เลนสใ์ กลต้ า x เลนสใ์ กลว้ ัตถุ
= ขนาดภาพ
ขนาดวัตถุ

ขนาดวตั ถุจริง มักวัดในหนว่ ยไมครอน (μm) หรือ นาโนเมตร (nm)
หรือ อังสตรอม (A๐)

1 mm = 103 μm
1 μm = 103 nm
1 A๐ = 10 nm

▪ ถ้าใช้เลนสใ์ กล้วัตถุกาลังขยายตา่ เชน่ 10X พืน้ ทีภ่ าพทีเ่ หน็ จะมาก แตเ่ ห็น

รายละเอียดของภาพนอ้ ย
▪ ถ้าใช้เลนสใ์ กลว้ ตั ถกุ าลงั ขยายสูง เช่น 40X หรือ 100X พื้นทีภ่ าพทีเ่ ห็นจะ

น้อย แตเ่ หน็ รายละเอียดของภาพมาก
▪ ถ้าเลือ่ นสไลด์วตั ถุไปทางทิศใด ภาพที่เห็นในกล้องจะเลื่อนไปในทิศตรง

ข้าม
▪ เชน่ ถา้ เลือ่ นสไลด์ไปทางขวามือภาพจะเลือ่ นไปทางซ้ายมือ ถา้ เลือ่ นสไลด์

ขึน้ ข้างบน ภาพจะเลื่อนลงข้างล่าง

EX. 1

ภาพที่แสดงเป็นแมลงชนิดหนึง่ ที่ปรากฏในวงภาพของกล้อง
จลุ ทรรศนแ์ บบเลนส์ประกอบที่ใชก้ าลงั ขยายปานกลาง ท่านจะ
ปรับกล้องอยา่ งไรใหไ้ ด้รายละเอียดของแมลงทัง้ ตวั ในวงภาพ

1. เลือ่ นสไลดไ์ ปทางซา้ ย – ไมเ่ ปลี่ยนกาลงั ขยาย
2. เลือ่ นสไลด์ไปทางขวา – ไมเ่ ปลี่ยนกาลังขยาย
3. เลื่อนสไลดไ์ ปทางซา้ ย – ใชก้ าลังขยายสูง
4. เลือ่ นสไลดไ์ ปทางขวา – ใชก้ าลังขยายสงู

EX. 2

เมื่อส่องเซลลส์ าหร่ายหางกระรอกดว้ ยกล้องจุลทรรศน์
โดยใชเ้ ลนสใ์ กลต้ ากาลงั ขยาย 10 เท่า (10x) และเลนสว์ ตั ถุ
กาลงั ขยาย 40 เท่า (40x) ภาพที่ได้จะมีกาลังขยายกีเ่ ท่า

แนวคิด

กำลงั ขยำยภำพ = กำลงั ขยำยของเลนส์ใกล้ตำ x กำลังขยำยของเลนส์-
ใกล้วัตถุ

= 10 x 40
= 400 เทา่

EX. 3

เมื่อส่องจลุ ินทรียด์ ้วยกลอ้ งจลุ ทรรศน์ โดยใช้เลนสใ์ กล้ตา
กาลงั ขยาย 20 เทา่ (20x) และเลนสว์ ตั ถกุ าลังขยาย 100 เทา่
(100x) สามารถมองเหน็ จลุ ินทรียข์ นาด 100 มิลลิไมครอน
จุลินทรียข์ องจริงมีขนาดกี่มิลลิไมครอน

แนวคิด

กำลงั ขยำยภำพ = กำลังขยำยของเลนส์ใกล้ตำ x กำลงั ขยำยของเลนส์ใกล้วตั ถุ
= 20 x 100
= 2,000 เท่ำ

กำลงั ขยำย = ขนำดของภำพ
ขนำดของวตั ถุ

2,000 = 100
X

X = 100
200

จุลินทรียข์ องจริงมีขนาด _________ มิลลิไมครอน

EX. 4

นาภาพ “ม” มีขนาด 20 ไมครอน เมือ่ มองผ่านกลอ้ ง
จุลทรรศน์ ซึง่ มีกาลังขยายเลนสใ์ กลต้ า 10 เทา่ และ
เลนส์ใกลว้ ตั ถุ 40 เทา่
จะเหน็ ภาพเป็นอยา่ งไร ขนาดกี่เซนติเมตร

แนวคิด

กำลงั ขยำยภำพ = กำลงั ขยำยของเลนส์ใกล้ตำ x กำลงั ขยำยของเลนส์ใกล้วัตถุ
= 10 x 40
= 400 เท่ำ
กำลังขยำย = ขนำดของภำพ
ขนำดของวัตถุ

400 = ขนำดของภำพ
20 μm

ขนาดของภาพ = 400 x 20 μm

แนวคิด

ขนาดของภาพ = 400 x 20 μm
= 8,000 μm → cm
= 8,000 x 10-6
10-2

= 8,000 x 10-4 cm

= 0.8 Cm.



EX. 5

นักเรียนใช้กล้องจุลทรรศนช์ นิดแสงศึกษาเยื่อผิวใบ
กวา้ ง 8 เซลล์ ซึ่งทง้ั หมดกว้าง 0.15 mm โดยใช้
กาลังขยายเลนสใ์ กล้ตา 10 เทา่ และใชก้ าลงั ของเลนส์
ใกลว้ ตั ถุ 10 เท่า ถา้ เปลีย่ นเปน็ กาลงั ขยาย 400 เทา่
จะเหน็ เซลลเ์ ยื่อผิวใบกีเ่ ซลล์

แนวคิด

0.15 กาลังขยายภาพ = กาลังขยายของเลนส์ใกลต้ า x กาลังขยายของเลนสใ์ กลว้ ตั ถุ

= 10 x 10
= 100 เทา่

100 เท่า เห็นเซลล์ทีส่ นามภาพ 8 เซลล์
400 เทา่ เหน็ เซลลท์ ีส่ นามภาพ ? เซลล์

= 100 x 8 = 800
400 400

= 2 เซลล์

EX. 6

ถ้ำนำภำพอักษร "ภ" ดังรปู นี้ ไปส่งดูด้วยกล้องจลุ ทรรศน์จะ
เหน็ ภำพมีลกั ษณะใด

1.

2.

3.

4.

EX. 6

ปรำกฏกำรณ์ใดต่อไปนี้จะเกิดกับเซลล์พืชที่แช่ใน
สำรละลำยไฮโพโทนิค (O-NET 48)

1. เซลล์เต่ง

2. เซลลแ์ ตก

3. เซลลเ์ หี่ยว

4. เซลล์เหมือนเดิม

EX. 7

ข้อใดต่อไปน้อี ำศัยกระบวนกำรเอกโซไซโทซีส (O-NET
50)

1. การทาลายเชื้อโรคของเมด็ เลือดขาว

2. การนาอนภุ าคขนาดใหญ่เขา้ สู่เซลล์ของอะมีบา

3. การขับเกลือแร่ส่วนเกินออกทางเหงือกของปลาทะเล

4. การหลงั่ เอนไซม์ยอ่ ยอาหารออกมาจากเยื่อบุผิวลาไส้เลก็

The end