วัฏจักรของพืชดอก

วัฏจัก
รของ
พื ชด
อก

Byรัตนาภรณ์ โสภา



คำนำ

E-Book เรื่อง "วัฏจักรของพืชดอก" ฉบับนี้จัดทำขึ้น
เพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนในรายวิชาวิทยาศาสตร์ระดับ
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 ซึ่งจะมีเนื้อหาที่ตรงตามหลักสูตรเเก
นกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) มาตรฐานการเรียนรู้ ว1.2 เข้าใจ
สมบัติของสิ่งมีชีวิต หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต
การลำเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์ ความสัมพันธ์ของ
โครงสร้างและหน้าที่ของระบบต่าง ๆ ของสัตว์และมนุษย์
ที่ทำงานสัมพันธ์กัน ความสัมพันธ์ของโครงสร้างและหน้าที่
ของอวัยวะต่าง ๆ ของพืชที่ทำงานสัมพันธ์กัน รวมทั้ง
นำความรู้ไปใช้ประโยชน์ ตัวชี้วัด ป.2/3 สร้างแบบจำลองที่
บรรยายวัฎจักรชีวิตของพืชดอก

ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า E-Book ฉบับนี้จะเป็น
ประโยชน์ต่อนักเรียนหรือผู้อ่านทุกคนที่กำลังศึกษาใน
เรื่อง"วัฏจักรของพืชดอก" จะสามารถเข้าใจเเละนำไปใช้ศึกษา
ต่อไป

รัตนาภรณ์ โสภา



สารบัญ

1 วัตถุประสงค์การเรียนรู้

2วัฏจักรชีวิตของพืชดอก

3 ส่วนประกอบของดอก
เเบบฝึกหัด 4

5 เฉลยเเบบฝึกหัด
บรรณานุกรม 6

7 ประวัติผู้จัดทำ

1

เรื่อง วัฏจักรของพืชดอก

จุดประสงค์การเรียนรู้

1.สามารถระบุส่วนประกอบของพืชดอกได้
2.อธิบายการสืบพันธุ์เเบบอาศัยเพศของ
พืชดอกได้
3.สร้างเเบบจำลองเพื่ออธิบายวัฏจักรของ
พืชดอกได้

2

เราจะใช้เมล็ดทานตะวัน
มาปลูกแทนต้นกล้าได้ไหมนํ้า

ได้สิเก่ง

เราเคยเห็นคุณครูใช้เมล็ดของ
พืชดอกมาปลูกนะ

เพื่อนๆรู้หรือไม่ว่า

พืชดอกคืออะไร?

3

วัฏจักรชีวิตของพืชดอก

ศัพท์น่ารู้

seed (ซีด) เมล็ด

sapling(เเซ็พลิง) ต้นอ่อน

flower (เฟลาเออ) ดอกไม้

พืชดอกทุกชนิดเมื่อ

เจริญโตเต็มที่เเล้วจะสร้างดอก

ขึ้นเพื่อใช้ในการสืบพันธุ์ทำให้

เกิดเป็นพืชใหม่ได้ จากนั้นพืช

ต้นใหม่จะเจริญเติบโตจนมีดอก

เเละหมุนเวียนเช่นนี้ไปเรื่อยๆ

เรียกว่า วัฏจักรชีวิตของพืชดอก

4

ส่วนประกอบของดอก

พืชดอกเมื่อเจริญโตเต็มที่
เเล้วจะออกดอก เเละอาศัย
ดอกในการสืบพันธุ์ ทำให้
เกิดเป็นพืชต้นใหม่ได้ ดอก
ของพืชเเต่ละชนิดมีลักษณะ
ที่เเตกต่างกันไป ซึ่งดอก
ของพืชจะประกอบไปด้วย
ส่วนสำคัญ 4 ส่วน

5

ส่วนประกอบของดอก

1 เกสรเพศผู้ 2 เกสรเพศเมีย

เป็นชั้นที่อยู่ถัดจากกลีบดอก เป็นส่วนประกอบที่อยู่
มักมีหลายๆ อัน ทำหน้าที่ ชั้นในสุด ทำหน้าที่สร้าง
สร้างเซลล์สืบพันธุ์ให้ เซลล์สืบพันธุ์ให้กับเพศเมีย
กับเพศผู้

3 กลีบเลี้ยง 4 กลีบดอก

เป็นส่วนที่อยู่ด้านนอกสุด เป็นชั้นที่อยู่ถัดจาก
มักจะมีสีเขียว ทำหน้าที่ห่อหุ้ม กลีบเลี้ยงทำหน้าที่ห่อหุ่ม
เกสรเเละช่วยล่อเเมลงมา
ส่วนของดอกขณะที่ตูม
เพื่อป้องกันอันตรายจากเเมลง ผสมเกสร

6

ดอกของพืชเเต่ละชนิดจะมีลักษณะ
เด่นเเตกต่างกันออกไป เช่น มีสีสวยงาม
มีกลิ่นหอม มีขนาดใหญ่ มีขนาดเล็ก
ซึ่งดอกของพืชส่วนใหญ่จะมีนํ้ าหวาน
โดยสิ่งเหล่านี้จะช่วยดึงดูดเเมลงให้มา
ตอมดอกของพืชเเละช่วยผสมเกสร

ตัวอย่างดอกของ
พืชชนิดต่างๆ

ดอกทานตะวัน ดอกกุหลาบ ดอกกล้วยไม้

7

วัฏจักรชีวิตของพืชดอก

เมื่อพืชดอกเจริญเติบโตจนมีดอก เเละดอกจะได้รับ
การผสมพันธุ์จะเกิดการปฏิสนธิจนกลายเป็นผลเเละ
เมล็ด หากเรานำเมล็ดของพืชดอกไปปลูกจนเมล็ดงอก
เป็นต้นอ่อนที่อยู่ในเมล็ดจะเจริญเติบโตเป็นพืชต้นใหม่
จากนั้นพืชต้นใหม่จะเจริญเติบโตจนมีดอกเเละ
หมุนเวียนเช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนกลายเป็นวัฏจักรชีวิต
ของพืชดอก

8

เมื่อพืชดอกเเต่ละชนิดมีการเจริญเติบโตเต็มที่
จะเริ่มออกดอกโดยทั่วไปภายในดอกจะมีส่วนประกอบ
สำคัญ 4 ส่วน ซึ่งส่วนประกอบของดอกที่ทำหน้าที่
เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์เเบบอาศัยเพศ ได้เเก่
เกสรเพศผู้เเละเกสรเพศเมีย

9 ส่วนประกอบของเกสร

ก้านชูอับเรณู

เกร็ดน่ารู้ เซลล์ไข่

ดอกของพืชมีหลายชนิด หากใช้เกสรเพศผู้เเละเพศเมีย
เป็นเกณฑ์สามารถจำเเนกดอกของพืชได้ ดังนี้
-ดอกที่มีทั้งเกสรเพศผู้เเละเกสรเพศเมียอยู่ในดอกเดียว
จะเป็นดอกสมบูรณ์เพศ เช่น ดอกชบา ดอกบัว
ดอกกุหลาบ เป็นต้น
-ดอกที่มีเกสรเพศผู้หรือเกสรเพศเมียเพียงอย่างเดียว
ในหนึ่งดอกจะเป็นดอกไม่สมบูรณ์เพศ เช่น ดอกฟักทอง
ดอกตำลึง ดอกบวบ เป็นต้น

10

การสืบพันธุ์ของพืชดอก

ต้นใหม่ที่งอกออกมาจาก มีการถ่ายละอองเรณูทำให้เกิด
เมล็ดจะเจริญเติบโตเเละ การปฏิสนธิจากนั้นออวุลเจริญ
ออกดอกเพื่อสืบพันธุ์ต่อไป ไปเป็นเมล็ด

เมื่อเมล็ดเเพร่กระจายไปตกในบริเวณที่
เหมาะสมจะเกิดการงอกเป็นพืชต้นใหม่

พืชดอกมีการสืบพันธุ์เเบบอาศัยเพศเริ่มจากการถ่ายละอองเรณูเมื่อ
ละอองเรณูตกลงบนยอดเกสรเพศเมีย เเละได้รับอาหารที่ยอดเกสรเพศเมีย
จะงอกหลอดเเทงเข้าไปตามก้านเกสรเพศเมียของรังไข่เเละเข้าไปผสมกับ
เซลล์ไข่ภายในออวุล เเล้วเกิดการปฏสนธิ

11 ขั้นตอนการถ่ายละอองเรณู

ของพืชดอก

ขั้นที่ 1 ละอองเรณูปลิว ขั้นที่ 2 ละอองเรณูเริ่ม ขั้นที่ 3 ละอองเรณูงอก
ไปตกบนยอดเกสรเพศ งอกหลอดเเทงไปตาม เป็นหลอดยาวไปผสมกับ
เมียเเละได้รับอาหาร ก้านของเกสรเพศเมีย เซลล์ไข่เกิดการปฏิสนธิ

หลังจากการปฏิสนธิ ยอดเเละก้านชูเกสรเพศเมียก็จะเหี่ยวลง
กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรเพศผู้ เเละเกสรเพศเมีย จะเเห้งเเล้วร่วง
ไป ส่วนรังไข่เเละออวุลจะเจริญเติบโตต่อไป โดยรังไข่เจริญกลาย
เป็นผล ออวุลเจริญเป็นเมล็ด ภายในเมล็ดจะเก็บต้นอ่อนเเละเก็บ
สะสมอาหารไว้ภายใน เพื่อเกิดเป็นต้นใหม่ต่อไป ขั้นตอนนี้เรียกว่า
การติดผล

12

ภายในผลที่มีเมล็ดเจริญสมบูรณ์ เมื่อเรานำเมล็ด
พืชที่เเก่ไปปลูกเมล็ดพืชจะงอกมาเป็นพืชต้นเล็กๆ
เมื่อต้นพืชเจริญเติบโตเต็มที่พืชจะออกดอก เเละเมื่อ
ดอกได้รับการผสมพันธุ์จะเกิดเป็นผลซึ่งภายในผลมี
เมล็ดที่สามารถเจริญเติบโตเป็นพืชต้นใหม่ได้ โดยจะ
หมุนเวียนต่อกันไปเรื่อยๆ ตาม วัฏจักรชีวิตของพืดอก

เกร็ดน่ารู้...

พืชดอก สามารถสืบพันธุ์เเบบไม่อาศัยเพศได้
ซึ่งเป็นการเพิ่มจำนวนต้นพืชโดยใช้ส่วนต่างๆ ของพืช
มาขยายพันธุ์เเทน เช่น การใช้กิ่งของชมพู่มาปักชำลงใน
ดิน ทำให้กิ่งเกิดรากเเละนำไปปลูกเป็นพืชต้นใหม่ได้

13

แบบ
ฝึกหัด

14

เเบบฝึกหัดที่ 1

ส่วนประกอบ ส่วนประกอบ

15

แบบฝึกหัดที่ 2

คำชี้เเจง เติมส่วนประกอบภายในดอกไม่ที่กำหนดให้ถูกต้อง

16

เฉลย
เเบบฝึกหัด

17 เฉลย
เเบบฝึกหัดที่ 1

ส่วนประกอบ ส่วนประกอบ
ละอองเรณู
ยอดเกสรเพศเมีย
อับเรณู
ก้านชูอับเรณู รังไข่
ออวุล
เซลล์ไข่

เฉลย 18
แบบฝึกหัดที่ 2

คำชี้เเจง เติมส่วนประกอบภายในดอกไม่ที่กำหนดให้ถูกต้อง

เกสรเพศผู้

เกสรเพศเมีย

อับเรณู ยอดเกสรเพศเมีย

ก้านชูอับเรณู

ก้านเกสรเพศเมีย

กลีบดอก รังไข่
ออวุล
กลีบเลี้ยง

19


บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ.(2551)
หลักสูตรเเกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
2551. กรุงเทพฯ:โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์การเกษตร
เเห่งประเทศไทย จำกัด.

กระทรวงศึกษาธิการ.(2560).
ตัวชี้วัดเเละมาตรฐานการเรียนรู้เเกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตร
เเกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551.
กรุงเทพฯ :โรงพิมพ์ชุมชนสหกรณ์การเกษตรเเห่งประเทศไทย
จำกัด.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์เเละเทคโนโลยี.
หนังสือรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2
ตามมาตรฐานการเรียนรู้เเละตัวชี้วัดกลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์(ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) ตามหลังสูตรเเกนกลาง
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551.กรุงเทพฯ:บริษัท อักษร
เจริญทัศน์ อจท. จำกัด

20

ประวัติผู้จัดทำ

ชื่อ : นางสาวรัตนาภรณ์ โสภา
ชื่อเล่น : ระฆัง
รหัสนักศึกษา : 63040111103
คณะ : ครุศาสตร์
สาขา : วิทยาศาสตร์ทั่วไปเเละชีววิทยา
มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

THANK
YOU