บทเรียนหลักสูตรการพัฒนา อสด. v.2.2 20210612

อาสาสมคั รดิจิทัล (อสด.) คอื

อาสาสมคั รดจิ ทิ ลั ของชมุ ชน เป็นจติ อาสา ที่เข้าใจบทบาทหน้าที่ ภารกิจ ของกระทรวงดิจทิ ลั เพื่อเศรษฐกจิ และสังคม
ร่วมขับเคลือ่ นกจิ กรรมดา้ นการสง่ เสริม พฒั นา และประยุกตใ์ ช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการพฒั นาชุมชนดจิ ิทลั

บทบาทหนา้ ทขี่ อง อสด. และ แกนนำ อสด.

เมอ่ื อาสาสมัครดิจิทัลข้ึนทะเบียนการเปน็ อาสาสมคั ร และได้รับการอบรมความรพู้ ้นื ฐานเรียบร้อยแลว้ อสด.
จะมีบทบาทหนา้ ที่สำคญั ที่จะตอ้ งปฏิบตั ิ ๒ ลกั ษณะ ดังตอ่ ไปนี้

๑ เป็นอาสาสมคั รในการสง่ เสริม พฒั นา และประยกุ ตใ์ ช้เทคโนโลยีดจิ ิทัลในชมุ ชน หม่บู ้าน ตำบล โดยเป็นผูร้ เิ ริม่ สร้างสรรค์
ประสานงาน และดำเนินการพฒั นาร่วมกับภาคประชาชน ชาวบ้านในพืน้ ท่ี ซ่ึง อสด. จะเป็นคนในชุมชน ทำให้เขา้ ใจดถี งึ ความตอ้ งการ
ของชุมชน ปัญหาท่เี กดิ ข้นึ ในระดับชมุ ชน ขีดความสามารถในการปฏิบตั ิหนา้ ท่ีของชุมชน ทักษะความรขู้ องชมุ ชน ตลอดจนความร่วมมือ

กันในระดบั ชมุ ชน หรือดำเนนิ การรว่ มกับภาคเี ครอื ข่ายอาสาสมคั รดิจิทลั เพ่อื ให้สามารถปฏบิ ัตหิ นา้ ท่ีไดบ้ รรลตุ ามเป้าหมาย

๒. เป็นผู้สนบั สนนุ การปฏิบัติงานของกระทรวงดิจิทัลเพ่ือเศรษฐกจิ และสังคม และหน่วยงานภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงฯ
ดว้ ยความเปน็ จิตอาสา โดยมงุ่ ถึงเปา้ หมายทหี่ นว่ ยงานตา่ ง ๆ ตอ้ งการขับเคลือ่ นกิจกรรมทางด้านดิจิทลั ในระดบั ชมุ ชน ใหม้ กี ารพฒั นา
คุณภาพชีวิตของคนในชมุ ชน มรี ายได้เพ่ิมมากขึน้ และมีความเป็นอยู่ท่ดี ียง่ิ ข้นึ ซ่ึง อสด. จะเปน็ บคุ คลสำคญั เปรยี บดัง่ โซ่ข้อกลาง
ทีจ่ ะเช่อื มประสานการขับเคลือ่ นการพัฒนาด้านดิจทิ ัลเพ่อื เศรษฐกิจและสงั คมใหเ้ กิดอยา่ งเปน็ รปู ธรรม



“อาสาสมคั รดจิ ทิ ลั : อสด”

บคุ คลผูเ้ สนอตนเองทำงานส่งเสริมและสนับสนุนการขบั เคล่ือนเทคโนโลยดี ิจทิ ัล
ในระดบั ท้องถ่นิ ด้วยช่องทาง สื่อกลาง อปุ กรณแ์ ละเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั

“อาสาสมัคร”
บุคคลผ้เู สนอตนเองเข้าทำงานดว้ ยความสมัครใจ

“ดิจิทัล”
ชอ่ งทาง สอื่ กลาง อปุ กรณร์ ปู แบบขอ้ มลู ท่คี อมพวิ เตอรส์ ามารถจัดเก็บและจัดการได้

ความหมายของ “อาสาสมัครดจิ ิทลั ”
ตามพจนานกุ รมฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน ฉบบั พ.ศ. 2542







หนา้ ท่ี /ภารกจิ ของ อสด.

อาสาสมคั รดจิ ทิ ลั (อสด.) มีหน้าที่ปฏิบตั งิ านในหมู่บา้ นท่ีมโี ครงสรา้ งพืน้ ฐานทางดา้ นดจิ ทิ ัลและโครงข่ายความร่วมมือของกระทรวง
ดิจทิ ัลเพอ่ื เศรษฐกิจและสังคม โดยมีบทบาทสำคญั ดังต่อไปน้ี

• เปน็ ผ้รู เิ ริม่ และสนับสนุนการดำเนินงานในการพัฒนาชุมชนใหเ้ กดิ การประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยีดจิ ทิ ัล โดยขับเคลอ่ื นภาคประชาชน หน่วยงาน
ในระดบั ทอ้ งถนิ่ กลมุ่ อาสาสมัครชุมชน กลุ่มเกษตรกร กลุ่มสตรี กลุ่มผู้สงู อายุ ฯลฯ ใหใ้ ช้เทคโนโลยดี ิจิทัล

• กระตุ้นให้องคก์ รภาคประชาชน รบั รูป้ ระโยชน์ของเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั ทีส่ ามารถแก้ไขปญั หาของหม่บู า้ น และสามารถบริหารจัดการปญั หา
ดงั กลา่ วไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ จากการรับคำปรึกษาจากผูเ้ ชยี่ วชาญ หนว่ ยงาน ของกระทรวงดิจทิ ลั เพ่อื เศรษฐกจิ และสงั คม เพ่อื ให้เกิด
การกระตุ้นให้ประชาชนรูจ้ กั ชว่ ยตนเอง และแก้ไขปญั หาได้ พร้อมท้ังให้เกดิ การมสี ่วนร่วมกนั ในชุมชน ท่ตี อ้ งการร่วมกนั พัฒนาชุมชนของ
ตนเองใหม้ ศี ักยภาพและโอกาสผ่านชอ่ งทางดิจทิ ัล

• ชว่ ยเหลือ สนับสนุนการดำเนนิ งานตามแผน โครงการ หรอื กิจกรรมพัฒนาด้านดจิ ทิ ลั ของชมุ ชน
• เปน็ ผปู้ ระสานงานระหวางองคก์ รภาคประชาชน และหน่วยงานสนบั สนุนทางด้านดิจทิ ัล เชน่ หนว่ ยงานภายในกำกับของกระทรวงดจิ ทิ ัล

เพอ่ื เศรษฐกจิ และสังคม หนว่ ยงานภาครัฐอ่นื ๆ สถาบนั การศึกษา หรอื ภาคเอกชน
• ปฏบิ ัตหิ น้าทอ่ี น่ื ๆ ในบทบาทของอาสาสมคั ร เพื่อให้เกดิ การเชื่อมโยงเครือข่ายกบั หนว่ ยงานภาคใี นระดับชมุ ชน เชน่ การเข้าร่วมเวที

ประชาคม คณะกรรมการหม่บู า้ น องคก์ ารบริหารสว่ นตำบล เทศบาล จงั หวดั หรืองานทีก่ ระทรวงดิจทิ ลั เพ่ือเศรษฐกิจและสังคมมอบหมาย

๗ ภารกจิ สำคัญผลักดันเศรษฐกจิ และสังคมดิจทิ ลั

๑. การรว่ มจดั เก็บขอ้ มูลสถติ ิพ้นื ฐานและข้อมลู ทางด้านดิจิทลั
๒. การขับเคล่อื นแผนงานกิจกรรมด้านดจิ ิทลั ของหน่วยงานภายใตก้ ระทรวงฯ และหน่วยงานอ่ืน ๆ
๓. การผลักดันบริการโครงสรา้ งพนื้ ฐานของกระทรวง

- จดุ ใหบ้ รกิ ารอนิ เทอรเ์ น็ต เน็ตประชารฐั
- พืน้ ท่เี รียนรแู้ ละพัฒนาด้านดิจิทลั ศนู ย์ดจิ ทิ ัลชุมชน
๔. การสง่ เสรมิ การการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั สนับสนุนชีวิตประจำวนั
๕. การเสริมสรา้ งอาชพี โอกาส รายได้ใหก้ ับชมุ ชน
๖. การปอ้ งกนั ภยั อนั ตรายจากส่ือ ข่าวปลอม
๗. การส่งเสรมิ การรับการสนบั สนนุ การดำเนินกิจกรรมทางด้านดจิ ทิ ัลในชุมชน



แผนภาพแนวทางการสรา้ ง/เขา้ ร่วมกิจกรรม อาสาสมคั รดจิ ทิ ลั

โดยอาสาสมคั รดิจิทัลปฏิบัติหน้าทส่ี ่งเสริมกิจกรรมด้านดจิ ทิ ัลในระดับท้องถิ่น
ในข้ันตอนการจัดกจิ กรรม มี 5 ขน้ั ตอนหลกั ในการดำเนินการดงั ต่อไปนี้

1) คดิ /สร้าง กจิ กรรมขบั เคลือ่ นด้านดิจทิ ัล สร้างกิจกรรมในการขับเคลื่อนดา้ นดิจทิ ลั ในมิติตา่ ง ๆ เช่น ดา้ นการเกษตร การศึกษา เศรษฐกิจ ฯลฯ
เพือ่ หาแนวร่วมในการดำเนินการขบั เคล่ือนให้เป็นไปตามเป้าหมายทีก่ ำหนดไว้

2) บนั ทกึ ข้อมูลกิจกรรม ดำเนินการบันทกึ ขอ้ มลู กจิ กรรมในระบบ อสด. เพ่อื หาเครอื ข่ายความรว่ มมือในระดับทอ้ งถิน่ ท้ังกล่มุ อสด. ในพ้นื ท่ี
และเครือข่ายอาสาสมัครในพ้ืนที่ โดยบนั ทกึ ขอ้ มูลตามแบบฟอร์มมาตรฐานของระบบ

3) รอผลการพิจารณา รอผลการพจิ ารณาอนมุ ตั ิกิจกรรมทบ่ี นั ทกึ ผล จากผดู้ แู ลระบบ โดยพิจารณาตามหลกั เกณฑ์ ว่าไมผ่ ิดต่อกฎ ระเบียบ
และจรยิ ธรรม ท่ีกำหนดไว้

4) จดั เตรยี มกิจกรรม ดำเนินการจดั เตรยี มกิจกรรม ในดา้ นองคป์ ระกอบที่จำเปน็ จะตอ้ งใช้ เช่น เอกสารประกอบ สอื่ ประชาสัมพนั ธด์ ิจทิ ลั ฯลฯ
พร้อมทั้งตรวจสอบจำนวนผสู้ นใจเขา้ ร่วมกจิ กรรม เพอ่ื วางแผนการดำเนนิ การขับเคลอื่ นดา้ นดจิ ิทลั ในท้องถนิ่ ต่อไปได้

5) จดั กิจกรรม/ติดตามผล ดำเนนิ การจดั กจิ กรรมตามขอบเขตกจิ กรรมท่ีไดน้ ำเสนอไว้ ใหไ้ ด้ผลลัพธ์ตามเป้าหมายท่กี ำหนดไว้ เพื่อผลักดันการพฒั นา
ดจิ ิทลั ในระดับท้องถ่ิน

แอปพลเิ คชนั อสด. จงึ เป็นศูนย์กลางในการเชื่อมโยงเครือขา่ ยอาสาสมคั รทั่วประเทศ
เพือ่ รว่ มดำเนนิ กจิ กรรมในการพัฒนาดจิ ิทัลในระดบั ท้องถ่ินใหบ้ รรลุเปา้ หมาย

แผนภาพแนวทางการเชอื่ มโยงอาสาสมัครดจิ ิทัลกบั เครือข่ายอาสาสมคั รดิจทิ ัลผา่ นกิจกรรม

แผนภาพแนวทางการเช่อื มโยงเครือข่ายอาสาสมัครดจิ ิทลั
อาสาสมัครดิจทิ ัลสามารถปฏิบัตหิ นา้ ทีส่ ร้างเครอื ขา่ ยอาสาสมคั รดิจิทัล โดยมีภารกิจในการขยายเครือขา่ ยไปยงั หมู่บ้าน สร้างความรู้ความเข้าใจ
ด้านดิจิทัล และแนะนำบทบาท/ภารกิจของหน่วยงานภายใต้กระทรวงดิจิทัลฯ และช่องทางหาข้อมูลที่เป็นประโยชน์ของหน่วยงาน เพื่อให้อาสาสมัคร
ดจิ ิทลั ในระดบั หมบู่ า้ นไดเ้ ขา้ ร่วมเครือขา่ ยและปฏบิ ตั ภิ ารกิจในการร่วมเปน็ เครอื ข่ายอาสาสมคั รดิจิทัล และการเกบ็ ขอ้ มูลเชิงพืน้ ที่ระดบั หมูบ่ า้ น







การรู้เท่าทันสื่อและสารสนเทศ เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของทุกคน ผ่านช่องทางท่ี
หลากหลาย เช่น ข่าวจากทีวี ข้อความที่ส่งทางไลน์ต่อ ๆ กัน โพสต์บนเฟซบุ๊กหรือการทวีต
ข้อความบนทวิตเตอร์ จะเห็นได้ว่า ในแต่ละวัน แต่ละคนได้รับข้อมูลมากมายมหาศาล บาง
เรื่องเป็นเรื่องจริง บางเรื่องไม่ใช่เรื่องจริง และในบางครั้ง ก็อาจตกเป็นเหยื่อจากการได้รับ
ข่าวสารที่ไม่ได้กลั่นกรอง ส่งผลลัพธ์ในระดับที่ต่างกัน เช่น บางข่าวอาจส่งผลลัพธ์ที่อาจ
ก่อให้เกิดความเข้าใจผิด แต่ไม่ส่งผลกระทบร้ายแรงต่อชีวิตหรือทรัพย์สิน แต่บางข่าวก็อาจ
ส่งผลกระทบต่อชีวิตได้ ซึ่งมักจะเห็นได้เป็นประจำในลักษณะของการโฆษณาชวนเชื่อ เช่น
เหตุการณ์ที่มีวัยรุ่นหญิงหลงเชื่อผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพื่อลดความอ้วน และมีผลทำให้
เสียชีวติ เนือ่ งจากเป็นผลิตภณั ฑ์ที่ไมไ่ ด้มาตรฐานมีสารปนเป้ือนหลายชนดิ เปน็ ต้น

ดังนั้น สิ่งที่ต้องพึงกระทำอันดับแรก คือ การสังเกตและสงสัยในข้อมูลหรือข่าวที่ได้รับ
ก่อน เริ่มจากคำถามพื้นฐาน ใคร (Who) อะไร (What) ที่ไหน (Where) เมื่อไหร่ (When)
ทำไม (Why) และ อย่างไร (HOW) การที่รู้จักต้ังคำถาม นำไปสู่การหาความจริง (Fact)
ของเรื่องนั้น และเข้าสู่กระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลหรือข่าวนั้นอย่างรอบคอบ เพื่อประกอบการตัดสินใจว่าควรจะเชื่อถือข่าวนั้นหรือไม่ รวมทั้ง
สังเคราะหว์ ่าข่าวนัน้ เหมาะสมท่จี ะเผยแพร่ต่อไปหรอื ไม่

ทั้งหมดนี้คือสิ่งสำคัญในการรับรู้ข่าวสารออนไลน์และการใช้สื่อสังคมดิจิทัลที่มีการส่งผ่านข้อมูลต่อกันมา โดยไม่ทราบว่าใครคือผู้ส่ง หากไม่
สามารถทราบได้ว่าผู้ส่งสารมีจุดประสงค์แฝงอย่างไรหรือไม่ ในโลกออนไลน์ที่ทุกคนสามารถเป็นใครก็ได้นั้น เป็นความเสี่ยงอีกด้านหนึ่งบ นโลก
อินเทอร์เน็ตที่ต้องยอมรับและต้องรู้จักวิธีการใช้ที่ชาญฉลาด เพื่อไม่ให้ตกเป็นเหยื่อของข้อมูลลวง หรือโฆษณาชวนเชื่อเกินจริง รวมทั้ง ไม่กลายเป็น
เคร่ืองมือในการเผยแพรข่ ่าวนนั้ สสู่ งั คมสาธารณะดว้ ย

รู้เท่าทนั ขอ้ มูลขา่ วสารบนโลกออนไลน์ เพ่อื ป้องกันการกระทำความผดิ ทางคอมพวิ เตอร์

ปัจจุบันสื่อสังคมออนไลน์กำลังเป็นที่นิยมและสามารถแพร่กระจายข่าวสารหรือเรื่องราวต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็ว แต่สื่อดังกล่าวบางอย่าง
ไม่ได้ผ่านการคัดกรองหรือตรวจสอบอย่างถูกต้อง ซึ่งเป็นผลเสียต่อสังคม ที่ทำให้ประชาชนได้รับข่าวสารผิดพลาด และเกิดความเข้าใจผิด
ซ่ึงในรายวชิ ารู้เท่าทนั ขอ้ มลู ข่าวสารบนโลกออนไลน์ เพอ่ื ปอ้ งกนั ขา่ วปลอม

ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมประเทศไทย ซึ่งมีหน้าที่หลักในการติดตาม ตรวจสอบ ข้อมูลที่เผยแพร่บนสื่อสังคม
ออนไลน์และระบบอินเทอร์เน็ต พร้อมวิเคราะห์แนวโน้ม และบ่งชี้ข้อมูลที่เป็นข่าวปลอม ประสานหน่วยงานที่
เกี่ยวข้อง เพื่อตรวจสอบข้อมูล ผลิตข้อมูลที่ถูกต้อง อีกทั้งจัดส่งข้อมูลต่อหน่วยงานที่เป็นเจ้าของเรื่อง
ประกอบการดำเนินการตามอำนาจ หน้าที่ และข้อสำคัญขั้นตอนการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้องต่อ
ประชาชน และสาธารณชน จะผ่านกลไกภาคสื่อสารมวลชน อาทิ เช่น สำนักข่าวไทย สมาคมนักข่าว หรือสื่อ
หนว่ ยงานอน่ื ๆ เครอื ขา่ ยภาครฐั ภาคเอกชน และภาคประชาชน เปน็ ตน้

➢เจอขา่ วปลอม หรอื สงสยั วา่ จรงิ ไหม?

แจง้ เบาะแสขา่ วที่นา่ สงสยั และช่องทางการตรวจสอบข่าว
ปลอม โดยสามารถตรวจสอบข้อมลู เพ่ิมเตมิ ไดท้ ี่:
https://www.antifakenewscenter.com/ และ
https://www.antifakenewscenter.com/#header-
search

➢พบผกู้ ระทำความผิด พบเว็บไซต์ผดิ กฎหมาย

สามารถปรกึ ษาเกีย่ วกบั การแกไ้ ขปญั หาทางออนไลน์ และ
Social media และการรบั แจ้งเว็บไซตผ์ ิดกฎหมาย
ประกอบดว้ ยโทรศัพท์ 02-141-6951
https://www.facebook.com/CyberCrimePR/ เพอ่ื ใหส้ ามารถ
ใหค้ ำแนะนำเกีย่ วกบั ความปลอดภยั ทางไซเบอร์ในเบ้ืองตน้ ได้

ความรเู้ ก่ยี วกับภารกจิ การรกั ษาความสงบเรียบรอ้ ยป้องกนั
และปราบปรามอาชญากรรมทีเ่ ก่ยี วกบั เทคโนโลยเี บ้อื งตน้

สามารถใหค้ ำแนะนำในข้นั ตอนการแจ้งความทเ่ี กยี่ วข้องกบั การกระทำความผดิ ทางคอมพิวเตอร์ ดังน้ี

๔.๑ ให้ผเู้ สยี หาย เตรยี มเอกสารสว่ นตัว และ สำเนาบตั รประจำตวั ประชาชน

๔.๒ กรณีที่เสียหายต่อชื่อเสียง ให้เตรียมหลักฐาน ที่พบว่ามีการกระทำความผิด เช่น สำเนาเอกสาร
หน้าจอ หน้าเว็บไซต์ หนา้ โปรแกรมไลน์ โปรแกรมเฟซบุ๊ก หรือ หน้าเพจที่พบการกระทำความผิด

๔.๓ กรณีทีเ่ สยี หายตอ่ ทรพั ย์ ใหเ้ ตรียมหลกั ฐานท่ีพบการกระทำความผดิ การหลอกลวง สำเนาเอกสาร
จากระบบคอมพิวเตอรใ์ หเ้ รียบร้อย หลักฐานการโอนเงนิ เปน็ ต้น

๔.๔ ให้ไปแจ้งความ ณ สถานีตำรวจท้องที่เกิดเหตุ สถานีตำรวจนครบาล หรือสถานีตำรวจภูธร หรือ
ผู้เสียหาย สามารถเดินทางมา ร้องทุกข์ที่ บก.ปอท. ได้เช่นกัน ทั้งนี้การปิดกั้นโพสหรือข้อความอันเป็น
เท็จ ไม่สามารถดำเนินการลบหรือปิดกั้นโพสใด ๆ ได้ทันที เพราะข้อมูลอินเทอร์เน็ตอยู่ภายใต้การดูแล
ของผ้ใู หบ้ ริการส่อื นน้ั ๆ การดำเนินการใดจำเป็นต้องเปน็ ไปตามขั้นตอนทางกฎหมาย

4.๕. ทราบถึงบริการให้การให้ความช่วยเหลือและให้คำแนะนำขั้นตอนการแจ้งความที่เกี่ยวข้องกับการกระทำ
ค ว า ม ผ ิ ด ท า ง ค อ ม พ ิ ว เ ต อ ร ์ ป ร ะ ก อ บ ด ้ ว ย โ ท ร ศ ั พ ท์ โ ท ร : 02-143-8077- 8 0 แ ล ะ อ ี เ ม ล :
[email protected] รวมทั้งการบริการแจง้ เบาะแสผา่ นเวบ็ ไซต์ ในรูปแบบการให้บรกิ ารออนไลน์ ตลอด 24
ชว่ั โมง ผ่านทางเวบ็ ไซต:์ https://tcsd.go.th/แจง้ เบาะแส