ชุดกิจกรรมชวนคิด -การหลอมเหลว

ก

คำนำ

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรช์ วนคิด เร่อื ง การเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร
ชุดที่ 1 เทียนไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว) ชั้นประถมศึกษาป�ที่ 5 จัดทำขึ้นเพื่อใช้เป�นสื่อ
ประกอบการเรียนการสอน พัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ความสามารถในการแก้ป�ญหาและ
ความคดิ สรา้ งสรรค์ สำหรบั นกั เรยี นช้ันประถมศึกษาปท� ่ี 5

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ชวนคิด เรื่อง การเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร ชุดที่ 1
เทียนไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว) ชั้นประถมศึกษาป�ที่ 5 ประกอบด้วยเนือ้ หา จากง่ายไปยาก เป�น
กิจกรรมที่เน้นผู้เรียนเป�นสำคัญ นักเรียนสามารถปฏิบัติตามขั้นตอนได้ด้วยตนเอง เน้นกระบวนการ
ทำงานกลมุ่ ผูเ้ รยี นไดฝ้ ก� ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแกป้ �ญหา และความสามารถใน
การคิดสร้างสรรค์ ซึ่งเป�นสมรรถนะสำคัญของผู้เรียน โดยแบ่งเนื้อหา ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
วิทยาศาสตรช์ วนคิด เป�น 6 ชดุ ดังนี้

ชดุ ที่ 1 เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)
ชุดที่ 2 น้ำหอมของฉัน (การกลายเป�นไอ)
ชดุ ท่ี 3 มหัศจรรย์สารพนั ประโยชน์ (การควบแน่น)
ชุดท่ี 4 หวานเย็นแสนอร่อย (การแข็งตวั )
ชุดที่ 5 การบูรลอ่ งหน (การระเหิด)
ชดุ ท่ี 6 ว้นุ แฟนซี ฝ�มอื ฉัน (การละลาย)
ผ้จู ดั ทำหวงั เป�นอยา่ งยงิ่ ว่า ชดุ กิจกรรมการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ชวนคดิ เรอ่ื ง การเปลย่ี นแปลง
สถานะของสาร ชั้นประถมศึกษาป�ที่ 5 สามารถช่วยให้นักเรียนเข้าใจเนื้อหาได้ง่ายและชัดเจนขึ้น มี
ความสามารถในการแก้ป�ญหา และความคิดสร้างสรรค์สูงขึ้น เป�นประโยชน์ต่อการจัดกิจกรรมการ
เรียนการสอนและนวัตกรรมทางการศึกษาต่อไป

ม่ิงขวญั โพระดก

ข

สารบัญ

เรื่อง หน้า

คำนำ ก
สารบัญ ข
คำช้แี จง 1
สาระท่ี 2 วทิ ยาศาสตร์กายภาพ 2
ใบกจิ กรรม ชุดท่ี 1 เรื่อง เทยี นไขแปลงรา่ ง (การหลอมเหลว) 4
ใบกิจกรรม ชดุ ท่ี 2 น้ำหอมของฉัน (การกลายเป�นไอ) 4

ขน้ั เตรยี มความพร้อม (P: Preparation and Plan) 5
5
แบบทดสอบกอ่ นเรียน 7
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น 11
ข้ันสังเกตการณ์, สงั เกตข้อเท็จจรงิ (O: Observation) 16
ข้นั การแสดงความเห็น (R: Representation and Reflection) 17
ขัน้ การลงมือปฏบิ ัติ (A: Action) 18
ข้ันการสรา้ งสรรค์ (D: Design and Diagnosis)
19
ขน้ั งานอาชีพ (O: Occupation)
20
ขน้ั สรา้ งองค์ความรู้ (K: Knowledge) 21
22
แบบบนั ทกึ ความสามารถในการแกป้ ญ� หา 23
แบบบันทกึ ความสามารถในการคดิ สรา้ งสรรค์ 26
แบบทดสอบหลังเรียน 27
เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น
บรรณานกุ รม

1

คำชีแ้ จง

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตรช์ วนคิด เรือ่ ง การเปล่ียนแปลงสถานะของสาร
ชดุ ท่ี 1 เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)ช้ันประถมศกึ ษาปท� ่ี 5 เปน� สอื่ ในการจดั กจิ กรรม
การเรียนการสอน โดยให้นกั เรยี นไดศ้ ึกษาและปฏบิ ัตกิ ิจกรรมกลุ่ม โดยยึดหลักการทำงานร่วมกัน
ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้นี้จะทำหน้าที่เหมือนผู้ให้คำแนะนำนักเรียน
ดังนั้นครูจะต้องให้นักเรียนปฏิบัติตามขั้นตอนอย่างเคร่งครัด จึงช่วยทำให้การเรียนการสอนบังเกิด
ผลดี ซง่ึ ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรูว้ ชิ าวิทยาศาสตรช์ วนคิด ประกอบดว้ ย

1. แบบทดสอบกอ่ นเรียน ชดุ ที่ 1 เทยี นไขแปลงรา่ ง (การหลอมเหลว)
2. เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น ชุดที่ 1 เทียนไขแปลงรา่ ง (การหลอมเหลว)
3. คำชีแ้ จง
4. ใบความรู้ เรือ่ ง การหลอมเหลว

- กิจกรรมการเรยี นรู้
5. แบบทดสอบหลังเรยี น ชุดท่ี 1 เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)
6. เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น ชดุ ที่ 1 เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

2

สาระท่ี ๒ วิทยาศาสตร์กายภาพ

มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ว 2.1
เขา้ ใจสมบตั ิของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่างสมบตั ิ
ของสสารกบั โครงสร้างและแรงยดึ เหนย่ี วระหว่างอนภุ าค หลกั และธรรมชาติ
ของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกดิ สารละลาย และการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี

ตัวช้ีวัด
1. อธิบายการเปล่ยี นสถานะของสสาร เมือ่ ทำให้สสารรอ้ นขน้ึ หรอื เย็นลง

โดยใชห้ ลักฐานเชิงประจกั ษ์
2. อธบิ ายการหลอมเหลวของสาร โดยใชห้ ลกั ฐานเชิงประจกั ษ์
3. วเิ คราะห์การเปล่ียนแปลงของสารเม่ือเกดิ การเปลย่ี นแปลงทางเคมี

โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์
4. วิเคราะห์และระบุการเปลี่ยนแปลงทผี่ นั กลบั ได้และการเปลีย่ นแปลง

ทีผ่ ันกลบั ไม่ได้

3

สาระท่ี 2 วิทยาศาสตรก์ ายภาพ

สาระการเรียนรแู้ กนกลาง

1 การเปลยี่ นสถานะของสสารเปน� การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพ เม่อื เพมิ่ ความรอ้ นใหก้ บั สสาร
ถงึ ระดับหน่ึงจะทำให้สสารท่ีเป�นของแข็งเปลีย่ นสถานะเป�นของเหลว เรียกวา่ การหลอมเหลวและ
เมอ่ื เพมิ่ ความร้อนต่อไปจนถึงอีกระดบั หนึ่งของเหลวจะเปล่ียนเป�นแกส๊ เรียกว่าการกลายเป�นไอแต่
เมื่อลดความร้อนลงถึงระดับหนึ่งแก๊สจะเปลีย่ นสถานะเป�นของเหลว เรียกว่าการควบแนน่ และถ้า
ลดความร้อนต่อไปอีกจนถึงระดับหนึ่งของเหลวจะเปลี่ยนสถานะเป�นของแข็งเรียกว่า การแข็งตัว
สสารบางชนิดสามารถเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป�นแก๊สโดยไม่ผ่านการเป�นของเหลว เรียกว่า
การระเหิด ส่วนแก๊ส บางชนิดสามารถเปลี่ยนสถานะเป�นของแข็งโดยไม่ผ่านการเป�นของเหลว
เรยี กวา่ การระเหดิ กลับ

2. เม่ือใส่สารลงในนำ้ แล้วสารน้นั รวมเปน� เนอ้ื เดยี วกันกบั นำ้ ท่วั ทุกสว่ น แสดงวา่ สารเกดิ การละลาย
เรียกสารผสมที่ได้วา่ สารละลาย

3. เมื่อผสมสาร ๒ ชนดิ ขึ้นไปแล้วมสี ารใหม่เกดิ ขึ้นซ่งึ มสี มบตั ิตา่ งจากสารเดิมหรอื เมื่อสารชนดิ เดยี ว
เกดิ การเปล่ียนแปลงแลว้ มีสารใหม่เกิดขนึ้ การเปล่ยี นแปลงนเ้ี รยี กว่า การเปล่ยี นแปลงทางเคมีซง่ึ
สังเกตไดจ้ ากมสี หี รือกลนิ่ ตา่ งจากสารเดมิ หรือมีฟองแกส๊ หรือมตี ะกอนเกดิ ข้ึนหรือมกี ารเพิ่มขน้ึ
หรอื ลดลงของอุณหภูมิ

4. เม่ือสารเกิดการเปล่ยี นแปลงแลว้ สารสามารถเปลี่ยนกลบั เปน� สารเดิมไดเ้ ป�นการเปลีย่ นแปลงท่ี
ผันกลับไดเ้ ชน่ การหลอมเหลว การกลายเป�นไอ การละลาย แต่สารบางอย่างเกิดการเปลี่ยนแปลง
แลว้ ไมส่ ามารถเปล่ียนกลบั เปน� สารเดมิ ไดเ้ ป�นการเปล่ียนแปลงทผ่ี ันกลบั ไม่ได้
เช่นการเผาไหม้การเกดิ สนมิ

4

ใบกจิ กรรม
ชุดที่ 1 เร่อื ง เทียนไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

ให้นกั เรียนศึกษาและปฏบิ ตั กิ ิจกรรมดงั ต่อไปน้ี
1. นกั เรยี นแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4-5 คน โดยคละเพศ คละความสามารถ และแบ่งหน้าท่ีกัน

รบั ผดิ ชอบ คือ ประธานกลมุ่ รองประธานกลมุ่ เลขานกุ าร กรรมการ และปฏิคม
2. ประธานกล่มุ รับชดุ กจิ กรรมการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์จากครผู ู้สอน ดงั น้ี

2.1 ชุดกิจกรรมการเรยี นร้วู ทิ ยาศาสตร์ชวนคดิ ชดุ ที่ 1 เทียนไขแปลงร่าง
(การหลอมเหลว) เทา่ กับจำนวนสมาชิกในกลุ่ม

2.2 วัสดุอปุ กรณส์ ำหรบั ทำกิจกรรม กล่มุ ละ1ชดุ พร้อมตรวจอปุ กรณ์ว่า มคี รบ
ตามรายการหรือไม่

3. นักเรียนทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี นดว้ ยความซือ่ สตั ย์ ไมเ่ ปด� ดูเฉลยกอ่ น จำนวน 10 ข้อ
ใช้เวลา 15 นาที แล้วสลบั กนั ตรวจคำตอบ

4. ใหส้ มาชิกในกลมุ่ ชว่ ยกันปฏบิ ัติกิจกรรม มีความสามัคคี แสดงความคดิ เห็น และยอมรบั
เหตผุ ลจากเสยี งสว่ นใหญ่ในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรม

5. เมอ่ื ปฏิบัตกิ จิ กรรมครบแล้วใหบ้ นั ทึกผลตอบคำถามหลังการปฏบิ ัตกิ ิจกรรม และสรปุ ผล
การปฎบิ ัติกจิ กรรม โดยการศึกษา ใบความรู้เพ่ิมเติม

6. นักเรยี นตรวจสอบคำถามหลงั ปฏบิ ัติกจิ กรรมและสรปุ ผลการทดลอง
7. นักเรียนแตล่ ะกลุ่ม เก็บอุปกรณ์และทำความสะอาดบริเวณทีป่ ฏิบตั กิ จิ กรรมให้เรยี บร้อย
8. นักเรียนทำแบบทดสอบหลงั เรยี นจากชดุ ทดสอบดว้ ยตนเอง โดยยึดหลกั ความซื่อสตั ย์

จำนวน 10 ข้อ ใชเ้ วลา 15 นาที เพื่อประเมินผลพฒั นาการเรยี นรู้

5

1.ข้นั เตรียมความพร้อม
(P: Preparation and Plan)

แบบทดสอบก่อนเรียน
คำชี้แจง
1.แบบทดสอบเปน� แบบเลอื กตอบจำนวน 10 ข้อ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลา 10 นาที
2.ใหน้ กั เรยี นเลือกคำตอบทีถ่ ูกที่สดุ แล้วทำเครือ่ งหมาย  ลงในกระดาษคำตอบ

ของแขง็ 4. จากขอ 2 การหลอมเหลวตอ งอาศัยการดูดพลงั งาน

13 ซ่งึ ทาํ ใหเ กิดการเปลีย่ นสถานะของระบบอยา งไร

2 54 ก. ถายเทพลงั งานจากระบบสูสงิ่ แวดลอม ทาํ ให

ของเหลว กา๊ ซ อุณหภูมิสง่ิ แวดลอ มสงู ขึ้น

6 ข. ถายเทพลังงานจากสงิ่ แวดลอมสูระบบ ทําให

1. จากรูป การหลอมเหลวคือข้ันตอนใด อณุ หภมู ิสงิ่ แวดลอมลดลง

ก. 1 ข. 6 ค. ถายเทพลังงานจากระบบสสู ง่ิ แวดลอ ม ทาํ ให

ค. 2 ง. 4 อุณหภูมิสง่ิ แวดลอมลดลง

2. จากขอ 1 การหลอมเหลวตองอาศัยพลงั งานใดจงึ เกดิ ง. ถายเทพลงั งานจากส่งิ แวดลอ มสรู ะบบ ทาํ ให

การเปลี่ยนแปลงสถานะ อณุ หภูมสิ ง่ิ แวดลอมสงู ข้ึน

ก. พลงั งานจลน ข. พลงั งานความรอน 5. เหตใุ ดการหลอมเหลวจึงเปน หนง่ึ ในการเปล่ยี นทาง

ค. พลังงานศกั ย ง. พลงั งานไฟฟา กายภาพของสาร

3. จากขอ 2 เมอ่ื สารไดรับพลังงาน อนุภาคของสารเปน ก. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปลี่ยนแปลงจาก

อยางไรจงึ เกดิ การเปล่ียนแปลงสถานะ สารหนง่ึ กลายเปน อีกสารหนึ่ง

ก. อนุภาคยังคงอยูนิง่ ข. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปล่ยี นแปลง

ข. อนุภาคเกดิ การสั่นเลก็ นอยและหยดุ นง่ิ ลกั ษณะของและเปลีย่ นสารหนง่ึ เปน อกี สารหนึง่

ค. อนภุ าคเกดิ การสัน่ เล็กนอ ยและคอย ๆ เอาชนะ ค. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปล่ียนแปลง

แรงยึดเหนยี่ ว ลักษณะของสารแตคงเปน สารเดิม

ง. อนุภาคเกดิ การส่นั มากและเอาชนะแรง ง. เพราะการหลอมเหลวเปน การคงความเปน

ยึดเหนี่ยว สารเดิมและลักษณะสารเดมิ

6. ขอใดคอื ตวั อยางการหลอมเหลว

ก. การแชน้ํา ข. การสรา งคอนกรีต

ค. การหลอ เทียนพรรษา ง. การตกผลกึ น้ําตาล

6

7. สง่ิ ใดทีข่ าดไมไดเ ดด็ ขาดในการทําการทดลอง 9. จากการทดลอง ทาํ ไมเทียนทถี่ กู หลอมจงึ
การหลอมเหลว เปลี่ยนสถานะเปนของแข็ง
ก. แมพ ิมพ ก. อุณหภูมสิ ่งิ แวดลอ มทลี่ ดลง
ข. เชอื กสขี าว ข. การระเหยของน้ําในเทียนทถ่ี ูกหลอม
ค. ขาตั้ง ค. การรวมตวั ของของแข็งภายในเทยี นที่ถกู
ง. ตะเกยี งแอลกอฮอล หลอมแลว เมอ่ื เวลาผา นไป
ง. การตกตะกอนของเทยี น
8. จากการทดลอง พบวาเม่อื นาํ เทยี นทหี่ ลอม
แลว มาใสใ นแมพมิ พ ลกั ษณะของเทียนเปน 10. จุดหลอมเหลวคือจุดของอณุ หภูมทิ ี่ทําใหเ กดิ
อยางไร การหลอมเหลว ซ่ึงเปน จุดเดยี วกบั จุดใด
ก. สขี องเทียนเปลย่ี นไป ก. จุดแขง็ ตัว
ข. เทยี นบางสวนลอยขน้ึ จากแมพิมพ ข. จุดเยือกแข็ง
ค. เทียนเปลย่ี นรปู รางไปตามลักษณะของ ค. จดุ เดือด
แมพิมพ ง. จดุ อ่ิมตัว
ง. เทียนเร่ิมมกี ลนิ่

7

กระดาษคำตอบ
แบบทดสอบกอ่ นเรียน

ชุดที่ 1 เรื่อง เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

ชื่อ.................................................................................ช้ัน.............เลขท่.ี ............

กระดาษคำตอบกอ่ นเรยี น
ข้อ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนน สรุปผลการทดสอบ หลงั เรยี น คะแนน
เต็ม กอ่ นเรยี น คะแนน 10 การพัฒนา
ได้
รอ้ ยละ 10 เต็ม
ได้

ร้อยละ

8

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น

ชุดที่ 1 เรอ่ื ง เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน
ขอ้ ก ข ค ง

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 

คะแนน สรุปผลการทดสอบ หลงั เรยี น คะแนน
เต็ม ก่อนเรียน คะแนน 10 การพัฒนา
ได้
ร้อยละ 10 เตม็
ได้

รอ้ ยละ

อยา่ ลมื ลงคะแนนในกระดาษคาํ ตอบของตนเองนะคะ
ในชอ่ งก่อนเรยี นคะ่

9

รายชื่อสมาชกิ ในกลุม่

ชื่อกลมุ่ ……………………………......................……………………………

ท่ี ช่อื – สกุล เลขที่ ตำแหนง่

10

1.ขน้ั เตรยี มความพร้อม
(P: Preparation and Plan)

วสั ดุและอปุ กรณ์

ใหน้ ักเรยี นบอกวสั ดอุ ปุ กรณท์ ่ีใชใ้ นการทำกิจกรรม

วสั ดแุ ละอปุ กรณ์ ขนาด/จาํ นวน/ปรมิ าณ

11

2. ขั้นสังเกตการณ์, สงั เกตขอ้ เท็จจรงิ
(O: Observation)

ใบกิจกรรม สถานการณป์ ญ� หา

กาสะลอง และซ้องปบ� เปน� พน่ี ้องกนั ในวนั เกิดทจี่ ะถงึ นี้
จะจัดงานครบรอบวันเกดิ ที่บา้ น โดยจะมเี พอ่ื นๆ ของทงั้ คู่มาร่วมงาน
จึงคิดท่จี ะทำเทียนไขแปลงร่าง ใหม้ รี ูปรา่ งทีแ่ ปลกไปจากท่เี คยพบเหน็ ท่วั ไป
ด้วยวัสดุที่หาไดใ้ กลต้ ัว ออกแบบด้วยตนเอง และจะให้เพ่ือนๆทกุ คน
ร่วมสนุกดว้ ยในวันงาน พร้อมทง้ั เปน� ของที่ระลึกด้วย

นกั เรียนจะชว่ ยกาสะลองและซอ้ งป�บ อยา่ งไรบา้ งค่ะ

ใหนักเรียนแตล ะกลุมวเิ คราะหส ถานการณข า งตน

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

12

2. ขนั้ สังเกตการณ์, สงั เกตข้อเทจ็ จรงิ
(O: Observation)

 นกั เรียนร่วมกนั วางแผนจากสถานการณ์ปญ� หาท่ีกำหนด
ตามรปู แบบหรือข้อตกลงของกลุ่ม

13

2. ขน้ั สังเกตการณ์, สงั เกตข้อเท็จจริง
(O: Observation)

ใบความรู้

สารโดยท่วั ไปในธรรมชาติ มี 3 สถานะ ดังนี้
1. ของแข็ง อนภุ าคจะอยู่ชดิ กัน อนุภาคไม่สามารถเคล่อื นทีไ่ ด้ ทำใหแ้ รงยึดเหน่ียวอนภุ าคสูง

กว่าในสถานะอน่ื ของสารชนิดเดยี วกนั มรี ปู รา่ งและปรมิ าตรที่คงที่แน่นอน ไมข่ ึ้นกบั ภาชนะทบ่ี รรจุ
ตวั อย่างของสารท่ีมีสถานะเป�นของแข็ง เช่น เหล็ก อะลูมิเนียม ทองแดง เงิน เปน� ต้น

2. ของเหลว อนุภาคอยูห่ ่างกันเล็กน้อย ทำใหอ้ นุภาคสามารถเคลอ่ื นที่ได้ รูปร่างไมแ่ นน่ อน
เปลี่ยนตามภาชนะทบ่ี รรจุ แต่ปรมิ าตรไม่ข้นึ กับภาชนะ ตัวอย่างของสารที่มีสถานะเป�นของเหลว เชน่
นำ้ แอลกอฮอล์ โบรมีน เป�นต้น

3. แก๊ส อนุภาคจะอยู่ห่างกนั แรงยดึ เหนี่ยวมีคา่ น้อย ทำให้เคลื่อนที่ได้มาก มีปริมาตรและ
รูปรา่ งตามภาชนะท่ีบรรจุ ตวั อยา่ งของสารที่มีสถานะเป�นแก๊ส เช่น แกส๊ ออกซเิ จน แก๊สไฮโดรเจน
แก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ แกส๊ ไนโตรเจน เปน� ตน้

การเปลี่ยนสถานะของสาร
การเปลยี่ นสถานะของระบบ จะแบง่ ออกเปน� 2 ประเภท คือ

1. คายความร้อน เป�นการถา่ ยเทพลังงานจากระบบสูส่ ่ิงแวดล้อม ทำใหส้ ่ิงแวดลอ้ มมีอุณหภูมิ
สูงข้ึน

2. ดูดความรอ้ น เปน� การถ่ายเทพลังงานจากสง่ิ แวดลอ้ มสูร่ ะบบ ทำใหส้ ิง่ แวดล้อมมีอุณหภมู ิ
ลดลง

ท่มี า : https://www.scimath.org/lesson-chemistry/item/7078-2017-05-28-02-15-42

14

ใบความรู้

การหลอมเหลว

หมายถงึ สารทเ่ี ปลยี่ นสถานะจากของแขง็ เปน� ของเหลว โดยต้องให้ความรอ้ น
ทำให้อนภุ าคเอาชนะแรงยดึ เหน่ยี วได้ ณ อณุ หภูมิทเี่ รียกว่า จุดหลอมเหลว

ประโยชน์จากการเปล่ียนสถานะของสาร

การเปลยี่ นสถานะของสารจากของแข็งเปน� ของเหลว เชน่ การหลอ่ เทยี น
การหล่อพระพทุ ธรปู การหลอ่ เครื่องมือเครื่องใชต้ า่ งๆ โดยนำสารที่จะหล่อ
มาหลอมเหลวแลว้ ใสใ่ นแมพ่ มิ พ์ เปน� ตน้

15

หนศู ึกษาความร้เู พิ่มเติมจากที่ใดได้อกี บา้ งคะ

16

3.ข้ันการแสดงความเหน็
(R : Representation and Reflection)

 ให้นักเรยี นออกแบบเทยี นไข ทจ่ี ะใชใ้ นงานวนั เกิดของกาสะลอง และซ้องป�บ
ในกรอบนีเ้ ลยค่ะ 

………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……
……………………………………………………….………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……
………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……
……………………………………………………….………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……
..........................…...…...…...…...…...…..............................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………….………………………………………………………………….
..........................…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…..…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…...…. ……
……………………………………………………….…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…. ……

17

4. ขน้ั ลงมอื ปฏิบตั กิ ารตามแผน
(A : Action)

บอกขน้ั ตอนการทำเทียนไข
แปลงร่างของเราหน่อยค่ะ

………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
.......................................................................................................................

18

5. ข้ันการสรา้ งสรรค์
(D: Design and Diagnosis)

กลุม
นักเรียนรว มกนั แสดงความคิดเหน็ เกยี่ วกบั ผลงาน
ที่ปรากฏโดยอธิบายถึง
1.กจิ กรรมสามารถทาํ ตามกาํ หนดเวลาหรอื ตามแผนทวี่ างไวหรือไม
2.สิ่งท่คี วรปรับปรุงแกไ ข
3.นักเรยี นจะพฒั นางานของกลมุ ตนเองอยา งไรบาง

19

6. ข้ันงานอาชีพ
(O: Occupation)

กลุม
ช่อื ผลงานของกลมุ
จดุ เดนของชิน้ งานน้ีคือ
นกั เรยี นใชสง่ิ ใดเพ่มิ เตมิ จากสง่ิ ทีก่ าํ หนดให
ระบรุ าคาตน ทนุ และราคาจาํ หนายของผลงานชิน้ นี้ รวมถงึ สถานท่จี าํ หนายและวธิ กี ารจาํ หนา ย

20

7. ขนั้ สรา้ งองค์ความรู้
(K: Knowledge)

ใหน้ กั เรียนสรปุ การเปล่ียนแปลงสถานะของสารเรื่องการหลอมเหลว

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……….
………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……
………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………….
…………………………………………………………………………………………
………………
…………………………………………………………………………………………
………………
…………………………………………………………………………………………
……………….
…………………………………………………………………………………………
……………….
…………………………………………………………………………………………

21

แบบบันทึกความสามารถในการแกป้ �ญหา
เร่อื ง เทยี นไขแปลงรา่ ง (การหลอมเหลว)

ชอื่ ........................................................................................ช้นั ...................เลขที่....................

1. เพราะเหตุใด เมอื่ นำสีผสมอาหารละลายนำ้ แลว้ หยดลงในเทียนไขทกี่ ำลังหลอมเหลว ทำให้เทยี นไขกระเดน็
(ระบปุ ญ� หาและวิเคราะห์สาเหตุของป�ญหา)

..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
2. นักเรยี นจะแก้ไขอย่างไร (เสนอวิธีการแกป้ �ญหา)
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

ลงมือแกไ้ ขตามท่ีไดค้ ิดไว้ (ตรวจสอบผล)
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
ระบุปญ� หาที่พบเพ่ิมเติม
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

22

แบบบันทึกความสามารถในการคิดสร้างสรรค์
เรือ่ ง เทยี นไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

ชอื่ ........................................................................................ชนั้ ...................เลขที่....................

1. ในการทำเทยี นไขแปลงร่าง หากนักเรียนจะประหยดั ต้นทุน ในการซื้อเทยี นหรือวัสดตุ า่ งๆ นักเรียนมีวธิ กี าร
อยา่ งไร
(การค้นพบปญ� หา)

..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

2. จากองค์ความร้เู รื่องการหลอมเหลว นกั เรียนสามารถนำไปประยุกต์หรือสรา้ งสรรคผ์ ลงานใดได้อกี
(การค้นพบคำตอบ)
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
ระบุข้อคน้ พบเพิ่มเตมิ
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

23

แบบทดสอบหลังเรยี น

คำชแี้ จง

1.แบบทดสอบเปน� แบบเลือกตอบจำนวน 10 ข้อ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลา 10 นาที
2.ใหน้ ักเรียนเลอื กคำตอบทถ่ี ูกทส่ี ดุ แลว้ ทำเคร่ืองหมาย  ลงในกระดาษคำตอบ

ของแข็ง 4. จากขอ 2 การหลอมเหลวตอ งอาศัยการดูดพลังงาน

13 ซ่ึงทาํ ใหเ กดิ การเปลีย่ นสถานะของระบบอยางไร

2 54 ก. ถายเทพลังงานจากระบบสสู งิ่ แวดลอ ม ทาํ ให

ของเหลว ก๊าซ อณุ หภูมิส่งิ แวดลอมสงู ขึ้น

6 ข. ถา ยเทพลงั งานจากส่งิ แวดลอมสรู ะบบ ทาํ ให

1. จากรปู การหลอมเหลวคอื ข้นั ตอนใด อุณหภูมสิ ิ่งแวดลอ มลดลง

ก. 1 ข. 6 ค. ถายเทพลงั งานจากระบบสูสง่ิ แวดลอ ม ทาํ ให

ค. 2 ง. 4 อณุ หภมู ิสิง่ แวดลอ มลดลง

2. จากขอ 1 การหลอมเหลวตองอาศัยพลงั งานใดจงึ เกิด ง. ถายเทพลังงานจากสิง่ แวดลอ มสรู ะบบ ทาํ ให

การเปลย่ี นแปลงสถานะ อุณหภมู สิ ง่ิ แวดลอ มสูงขน้ึ

ก. พลงั งานจลน ข. พลงั งานความรอน 5. เหตุใดการหลอมเหลวจงึ เปน หนง่ึ ในการเปล่ียนทาง

ค. พลังงานศักย ง. พลงั งานไฟฟา กายภาพของสาร

3. จากขอ 2 เมอ่ื สารไดร ับพลังงาน อนุภาคของสารเปน ก. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปลยี่ นแปลงจาก

อยางไรจงึ เกดิ การเปลย่ี นแปลงสถานะ สารหน่งึ กลายเปน อกี สารหนึง่

ก. อนุภาคยงั คงอยนู งิ่ ข. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปลี่ยนแปลง

ข. อนภุ าคเกดิ การสน่ั เล็กนอ ยและหยุดนง่ิ ลักษณะของและเปลี่ยนสารหนงึ่ เปน อกี สารหน่ึง

ค. อนุภาคเกดิ การสัน่ เล็กนอ ยและคอย ๆ เอาชนะ ค. เพราะการหลอมเหลวเปน การเปลยี่ นแปลง

แรงยดึ เหนี่ยว ลกั ษณะของสารแตคงเปน สารเดมิ

ง. อนภุ าคเกดิ การส่นั มากและเอาชนะแรง ง. เพราะการหลอมเหลวเปนการคงความเปน

ยดึ เหนี่ยว สารเดิมและลักษณะสารเดิม

6. ขอใดคอื ตัวอยา งการหลอมเหลว

ก. การแชนา้ํ ข. การสรางคอนกรีต

ค. การหลอเทยี นพรรษา ง. การตกผลกึ นํ้าตาล

24

7. สงิ่ ใดที่ขาดไมไ ดเดด็ ขาดในการทําการทดลอง 9. จากการทดลอง ทาํ ไมเทียนทถี่ กู หลอมจงึ
การหลอมเหลว เปลยี่ นสถานะเปนของแข็ง
ก. แมพมิ พ ก. อุณหภูมิสิง่ แวดลอ มทลี่ ดลง
ข. เชือกสขี าว ข. การระเหยของน้ําในเทียนทถ่ี ูกหลอม
ค. ขาตัง้ ค. การรวมตัวของของแข็งภายในเทยี นท่ถี กู
ง. ตะเกียงแอลกอฮอล หลอมแลว เมอ่ื เวลาผา นไป
ง. การตกตะกอนของเทยี น
8. จากการทดลอง พบวา เม่อื นาํ เทยี นทหี่ ลอม
แลว มาใสในแมพมิ พ ลักษณะของเทียนเปน 10. จดุ หลอมเหลวคอื จุดของอณุ หภูมทิ ่ีทําใหเกิด
อยา งไร การหลอมเหลว ซึ่งเปน จุดเดยี วกบั จุดใด
ก. สีของเทียนเปลยี่ นไป ก. จดุ แขง็ ตวั
ค. เทียนบางสวนลอยขน้ึ จากแมพิมพ ข. จดุ เยอื กแขง็
ง. เทยี นเปลย่ี นรปู รางไปตามลกั ษณะของ ค. จุดเดอื ด
แมพิมพ ง. จุดอิม่ ตวั
จ. เทียนเร่ิมมกี ลิน่

25

กระดาษคำตอบ
แบบทดสอบหลงั เรียน

ชุดท่ี 1 เรอื่ ง เทียนไขแปลงรา่ ง (การหลอมเหลว)

ช่ือ.................................................................................ช้ัน.............เลขท่.ี ............

กระดาษคำตอบหลังเรยี น
ข้อ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนน สรุปผลการทดสอบ หลงั เรยี น คะแนน
เตม็ ก่อนเรยี น คะแนน 10 การพฒั นา
ได้
ร้อยละ 10 เต็ม
ได้

ร้อยละ

26

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น

ชดุ ท่ี 1 เรือ่ ง เทียนไขแปลงร่าง (การหลอมเหลว)

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
ขอ้ ก ข ค ง

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 

คะแนน สรุปผลการทดสอบ หลงั เรยี น คะแนน
เต็ม กอ่ นเรยี น คะแนน 10 การพัฒนา
ได้
ร้อยละ 10 เตม็
ได้

ร้อยละ

อย่าลืมลงคะแนนในกระดาษคาํ ตอบของตนเองนะคะ
ในชอ่ งหลงั เรียนค่ะ

27

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรแู้ กนกลาง กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์
(ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551.
กรุงเทพฯ : โรงพมิ พช์ ุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย, 2560.

กระทรวงศึกษาธกิ าร. มาตรฐานการเรยี นรู้และตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์
และสาระภูมิศาสตร์ ในกลมุ่ สาระการเรยี นร้สู ังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม (ฉบบั ปรบั ปรงุ
พ.ศ. 2560) ตามหลกั สูตรแกนกลางศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์
ชมุ นุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย, 2560.

พมิ พันธ์ เตชะคุปตแ์ ละคณะ.(2560).หนังสือแบบฝ�กหัดวิทยาศาสตรช์ นั้ ประถมศึกษาป�ที่ 5. กรุงเทพฯ.
สำนกั พิมพ์ บรษิ ัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำกดั . 2560.

พมิ พันธ์ เตชะคปุ ตแ์ ละคณะ.(2560).หนงั สือครเู พอื่ ใช้คูก่ ับหนงั สอื เรยี นวทิ ยาศาสตร์ช้นั ประถมศกึ ษา
ปท� ่ี 5. กรงุ เทพฯ. สำนกั พิมพ์ บริษทั พัฒนาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.) จำกดั . 2560.

ศริ ริ ตั น์ วงศ์ศิรแิ ละคณะ.(2551).หนังสือเรียนราชวชิ าพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5. กรุงเทพฯ : สำนักพมิ พ์
บรษิ ัท อักษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกดั .

เอกรินทร์ สม่ี หาศาลและคณะ.(2551).ชดุ แม่บทมาตรฐานหลกั สตู รแกนกลางฯ วิทยาศาสตร์ ป.5. กรงุ เทพฯ
: สำนกั พมิ พ์ บริษทั อักษรเจริญทศั น์ อจท. จำกดั .