เอกสารประกอบการสอน วิชาการส่งและจ่ายไฟฟ้า หน่วยที่ 3

3.1 เขตเดินสายไฟฟา
3.2 เสาไฟฟา
3.3 สายสง กาํ ลงั ไฟฟา
3.4 ลกู ถว ย
3.5 อปุ กรณป อ งกนั ในระบบไฟฟา กําลงั

ในประเทศไทยระบบการสงและจายกําลังไฟฟาสวนใหญจะใชระบบสงจายไฟฟาเหนือศีรษะ
(Overhead aerial system) โดยใชส ายตวั นําวางบนเสาไฟฟา สง ผา นในท่ีโลงแจงจากสถานีหนึ่งไปยังสถานี
หน่ึง ซึง่ เปน วิธีที่งายตอการตดิ ต้ัง บาํ รงุ รักษาและการตรวจสอบขอขัดขอ งของระบบ ซง่ึ ระบบการสง และจาย
กําลังไฟฟา จะทาํ งานไดอยางสมบูรณตอเมื่ออาศัยสวนประกอบตางๆ ที่ครบถวน ถูกตองตามหลักวิชาการ
และการกอ สรา งระบบใหเ หมาะสมกบั การใชงาน หรือสถานที่น้ันๆ ซึง่ องคประกอบในระบบการสงและจาย
กําลงั ไฟฟา กจ็ ะกลาวถงึ หัวขอของเขตเดนิ สายไฟฟา เสาไฟฟา สายสง กําลงั ไฟฟา ลูกถวย และอปุ กรณป องกนั
ในระบบไฟฟากาํ ลัง

จดุ ประสงคท ัว่ ไป
มีความรู ความเขา ใจเก่ียวกับองคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกําลงั ไฟฟา

จดุ ประสงคเ ชิงพฤตกิ รรม
1) อธบิ ายเขตเดินสายไฟฟาได
2) บอกชนิดและการใชงานของเสาไฟฟา แบบตางๆ ได
3) บอกชนิดและการใชงานของสายสง กําลังไฟฟาแบบตางๆ ได
4) บอกชนดิ และการใชง านลกู ถว ยในระบบสง กาํ ลงั ไฟฟา แบบตา งๆ ได
5) จาํ แนกชนิดของอุปกรณปอ งกันในระบบไฟฟากาํ ลงั ได

54 หนวยท่ี 3 เรอื่ งองคประกอบของระบบการสง และจายกําลังไฟฟา

แบบทดสอบกอนเรียน หนวยท่ี 3
เร่อื ง องคประกอบของระบบการสงและจา ยกาํ ลงั ไฟฟา

จงเลอื กขอ ทถ่ี ูกตอ งทส่ี ุดเพยี งขอ เดยี ว
1. แนวเขตเดนิ สายไฟฟาหมายถงึ อะไร
ก. แนวเขตท่ีหา มคนเดินผา นแนวสายสง แรงสงู
ข. แนวเขตที่กําหนดเพอื่ ความปลอดภยั ของวงจรสายสงแรงสงู
ค. แนวเขตทก่ี ําหนดหา มทาํ การเลยี้ งสตั วตามแนวสายสงู แรงสงู
ง. แนวเขตทก่ี าํ หนดหามสง่ิ ปลูกสรา งทกุ ประเภทตามแนวสายสูงแรงสงู
จ. แนวเขตทก่ี าํ หนดข้ึนเพือ่ ความสะดวกในการตรวจซอมวงจรสายสง แรงสูง
2. เสาไฟฟาแรงสงู ในขอใดใชในระบบสง กาํ ลังของการไฟฟา ฝา ยผลติ แหงประเทศไทย
ก. Steel poles
ข. Wood poles
ค. Steel tower
ง. Galvanized pole
จ. Concrete poles
3. เสาไฟฟาแรงสูงในขอ ใดใชส ําหรับวงจรสายสงพาดผา นทางรถไฟ ถนน และแมนํ้า
ก. Gantry tower
ข. Corset tower
ค. Guyed tower
ง. Concrete poles
จ. Rigid steel tower
4. เพราะเหตุใดจึงนิยมใชส ายอะลมู เิ นียมแกนเหลก็ ในระบบสง จายไฟฟา
ก. มีราคาถูกและรับแรงดึงไดส ูง
ข. มคี วามตานทานตาํ่ และนํา้ หนกั เบา
ค. มคี ากําลงั สูญเสยี ในสายสง ต่ํา
ง. มนี า้ํ หนักเบาและเกดิ โคโรนาไดยาก
จ. รับแรงดงึ ไดสงู และมีความตานทานตา่ํ
5. สายหมุ ฉนวนในขอใดเหมาะกบั การฝง ดินหรอื เดินใตดนิ
ก. Space Aerial Cable
ข. Partial Insulated Cable
ค. Preassembly Aerial Cable
ง. All Aluminum Conductor
จ. Cross-linked Polyethylene

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรยี งโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนวยท่ี 3 เรอ่ื งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลังไฟฟา 55

6. สายสง กาํ ลงั ไฟฟา ในขอ ใดเหมาะกบั พื้นทบ่ี รเิ วณชายทะเล
ก. All Aluminum Conductor
ข. All Aluminum Alloy Conductor
ค. Aluminum Conductor Steel Reinforced
ง. Partial Insulated Cable
จ. Cross-linked Polyethylene

7. ลกู ถว ยในขอ ใดคา ความทนทานของฉนวน (Dielectric strength) มากทสี่ ดุ
ก. ลกู ถว ยกา นตรง
ข. ลกู ถวยฟอกไทพ
ค. ลกู ถวยโพสทไทพ
ง. ลูกถว ยแกวเหนยี ว
จ. ลกู ถวยแขวน

8. ลูกถวยในขอ ใดใชกบั เสาตนสุดทาย (Dead end) เพ่ือรบั สายไฟท่มี แี รงดงึ สงู
ก. ลกู ถวยสาํ หรับสายยดึ โยง
ข. ลกู ถวยโพสทไทพ
ค. ลูกถว ยแขวน
ง. ลูกถว ยลกู รอก
จ. ลูกถว ยแกว เหนยี ว

9. เซอรก ิตเบรกเกอรแ บบใดเกิดประกายไฟจากการอารกของหนาสัมผสั นอ ยทสี่ ดุ
ก. เซอรกิตเบรกเกอรแบบนํา้ มนั
ข. เซอรกติ เบรกเกอรแ บบแกส
ค. เซอรก ิตเบรกเกอรแบบสญุ ญากาศ
ง. เซอรก ิตเบรกเกอรแ บบอากาศ
จ. เซอรกิตเบรกเกอรแ บบสนามแมเหลก็

10. “การตดั ตอวงจรไมเ กิดปญ หาอารก และมีความปลอดภัยในการจายไฟ” อปุ กรณท กี่ ลา วถงึ คอื ขอใด
ก. Dropout fuse
ข. Triple pole air break
ค. Disconnecting switch
ง. Switch gear
จ. Lightning arrester

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

56 หนว ยที่ 3 เรื่ององคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลงั ไฟฟา

ในระบบการสงไฟฟาเหนือศีรษะ (Overhead aerial system) โดยใชสายตัวนําวางบนเสาไฟฟา
สง ผา นในทโี่ ลงแจง จากสถานหี นึ่งไปยังสถานีหนึ่ง เนื่องจากการสงกําลังไฟฟาตองใชไฟฟาแรงดันแรงสูงใน
การสง ดังนั้นองคป ระกอบในระบบการสงและจา ยกําลงั ไฟฟาก็จะกลาวถึงหัวขอของเขตเดินสายไฟฟา เสา
ไฟฟา สายสงกําลงั ไฟฟา ลกู ถวย และอปุ กรณปองกนั ในระบบไฟฟา กําลัง

3.1 เขตเดนิ สายไฟฟา

เขตเดนิ สายไฟฟา หมายถงึ บรเิ วณทมี่ ีแนวของสายสง กาํ ลงั ไฟฟาพาดผาน ซึ่งถูกสงวนไวมิใหเขามา
ดําเนนิ การกอสราง ปลูกตน ไม หรอื กระทาํ การอน่ื ใดอันเปนเหตุใหก ระทบกระเทอื นตอแนวสายสงกําลังไฟฟา
แนวเขตเดนิ สายไฟฟา จะกําหนดจากจุดก่งึ กลางเสาท้งั สองดาน จะมีความกวางจากแนวสมมาตรของเสาสง
ไฟฟาทางดา นซา ยและขวา ซง่ึ แนวเขตเดินสายไฟฟาน้ีจะมีระยะแตกตางกันออกไปตามระดับแรงดันไฟฟา
ของสายสงกําลงั ไฟฟา แนวการเดินสายไฟฟาน้เี ปน กรรมสิทธ์ขิ องการไฟฟา ตน ไม พมุ ไม ทอ่ี ยูใ นเขตนจี้ ะตอ ง
ตดั ใหต ดิ ดนิ มากที่สุด สวนไมย นื ตน ท่อี ยูนอกเขตถามีแลวเกิดโคน ลม อันเน่ืองมาจากลมพายุหรือการตัดของ
คน ถาลมมาถึงบริเวณระยะ x ดังแสดงในรูปที่ 3.1 จะตองตัดออกหรือลดทอนใหส้ันลง กรณีท่ีแนวสาย
สงผา นพ้นื ท่ีทางการเกษตร สวน ไร หรอื นา จะตอ งควบคุมความสูงของพชื พันธไุ มใ หสูงเกิน 3 เมตร ท้ังน้ีเพ่อื
ปองกันการเกิดฟอลต (Fault) การวาบไฟตามผิว หรือเฟลชโอเวอร (Flash over) กรณีท่ีมีไฟไหมพืชพันธุ
และเพอื่ ใหปลอดภยั ในชีวิตและทรัพยส นิ ในบรเิ วณพ้ืนท่ตี ้ังเสาและพืน้ ทีโ่ ดยรอบโคนเสา

แนวตน ไมอ ันตราย

ส่งิ ปลูกสรางปลอดภัย

45° 45°

xx
yy

แนวเขตเดินสายไฟฟา

รปู ท่ี 3.1 แนวเขตเดินสายไฟฟา

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจายไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปยะ

หนวยที่ 3 เรอื่ งองคประกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลงั ไฟฟา 57

ตารางที่ 3.1 ระยะหางแนวเขตเดนิ สายสมั พันธก ับแรงดัน

ระดับแรงดนั (kV) ระยะแนว x (m) ระยะแนว y (m)

69 2.00 9.00

115 3.00 12.00

230 4.00 20.00

500 6.50 40.00

3.2 เสาไฟฟา

เสาไฟฟาเปนสวนประกอบหลักที่ใชในการเดินสายเหนือศีรษะ ตามปกติจะใชเสาไฟฟาเปนตัว
ยกระดบั สายใหส งู จากพ้ืนดิน จนมีความสูงปลอดภัยจากสิ่งมีชีวิต ขนาดและความสูงของเสามักออกแบบให
สมั พันธก บั ขนาดแรงดึงของสายและระดบั แรงดนั ใชง านดว ย เสาไฟฟา นอกจากจะใชสาํ หรับพาดสายแลว ใน
บางครง้ั ยังใชสําหรับตดิ ตั้งอปุ กรณไฟฟาบางอยางอีกดวย เชน หมอแปลงไฟฟา เคร่ืองวัดคาทางไฟฟา และ
โคมแสงสวาง เปนตน เสาไฟฟา อาจแบงตามชนิดของวัสดอุ อกไดเปน 4 ประเภทดว ยกนั คือ

3.2.1 เสาไม (Wood poles) ในอดีตนยิ มใชเ ปนเสาสง แรงสงู ขนาด 69 kV และ 115 kV เนื่องจากหา
งายและราคาถูก แตมีอายุการใชงานส้ัน เพราะมีปญหาการผุกรอนถึงแมจะมีการอาบนํ้ายาครีโอโซต
(Creosote) เพอื่ ยดื อายุการใชงานกต็ าม ปจจบุ นั ในประเทศไทยเสาไมก ลายเปน วัสดุท่ีหาไดยาก และมีราคา
แพงจงึ ไมเปนทน่ี ยิ มใช ยกเวนการตดิ ต้งั ไฟฟาใชชว่ั คราวเทา นนั้ แตในบางประเทศแถบยโุ รปและอเมริกายังมี
การใชเสาไมเปน เสาสง แรงสงู เพราะเม่อื เทยี บกบั เสาคอนกรีตแลวเสาไมมนี ํ้าหนักทเี่ บากวา มีความคลองตัว
ในการขนสง งายตอการยดึ อุปกรณเ สรมิ บนเสา และไมม ีคุณสมบตั เิ ปนฉนวนทดี่ ี ดงั น้นั จงึ เปน วสั ดุท่ปี ลอดภัย
กวาเหลก็ หรือคอนกรีต อีกทงั้ ยังเปน มติ รกบั สง่ิ แวดลอ มซงึ่ บางประเทศไดมกี ารบริหารจัดการเกี่ยวกับระบบ
ปา ไมท่ียง่ั ยืนจึงสามารถนาํ มาหมุนเวยี นใชไดตลอด

รูปท่ี 3.2 การใชงานเสาไมในระบบสง กาํ ลงั ไฟฟา

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจายไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

58 หนวยที่ 3 เรอื่ งองคประกอบของระบบการสง และจายกาํ ลังไฟฟา

3.2.2 เสาคอนกรีตเสริมเหลก็ (Concrete poles)
เสาคอนกรีตเสรมิ เหลก็ ที่ใชใ นปจจุบันเปน ชนิดคอนกรีตอดั แรง (Prestressed concrete) ถูก

นํามาใชแทนเสาไมซง่ึ ปจ จบุ นั หาไดย าก อีกทง้ั เสาคอนกรีตยงั มคี ณุ สมบัติทนตอการกดั กรอ นไดดกี วา เสา
คอนกรตี แบง ตามขนาดแรงดันในการจาํ หนา ยไฟฟาได 3 ประเภทดังนี้

1) เสาคอนกรีตแรงดนั ตํ่า ใชในระบบจาํ หนายแรงดนั ตาํ่ ขนาด 230/400 V ไดแก เสาคอนกรีตความ
สูง 6, 8.5, 10 และ 10.5 เมตร

2) เสาคอนกรตี แรงดนั ปานกลาง ใชใ นระบบจําหนา ยแรงดนั สูงขนาด 12, 22, 24 และ 33 kV ไดแ ก
เสาคอนกรตี ความสงู 12, 14 และ 16 เมตร

3) เสาคอนกรีตแรงดันสูง ใชในระบบจาํ หนา ยแรงดนั สงู ขนาด 69 และ 115 kV ไดแ ก เสาคอนกรีต
ความสูง 20 และ 22 เมตร

อุปกรณป ระกอบสําหรบั เสาคอนกรีตเสริมเหล็กมีดงั นี้
1) ครอสอารม (Cross arm) เปนแทงคอนกรีตสเี่ หลีย่ มประกอบย่ืนออกมาจากเสา สาํ หรบั แขวน
พวงลกู ถว ยทงั้ ชนดิ แขวน (แนวต้งั ) และชนิดรบั แรงดงึ (แนวนอน)
2) เหล็กสําหรับยึดครอสอารม (Bracing member) เปน เหลก็ สําหรับยึดโยงครอสอารม กบั โครงเสา
เพื่อวัตถุประสงคในการเพ่ิมความแขง็ แรงใหก บั ครอสอารม เม่ือประกอบสาํ เรจ็ แลวจะมลี ักษณะเหมอื นทรง
หลงั คาเรือนไทยแบบหนา จั่ว
3) ครอสเบรซ (Cross brace) ทําดว ยเหลก็ ฉากใชส าํ หรบั ยดึ เสาเขาดว ยกัน เพื่อเพม่ิ ความแขง็ แรง
ของเสา ครอสเบรซจะตดิ ตั้งเปน ลักษณะกากบาท (X) หรือรปู ตวั เอ็กซ
4) เสาตอของ OHG (Over Head Ground) เปนเหลก็ ประกบรองรบั สายกราวนดเ หนือศรี ษะ
สายยดึ โยง (Guy wire) สาํ หรับเพิม่ ความแข็งแรงและมั่นคงของเสา ในกรณีทเ่ี ปน ทางโคงหรอื ทางแยก

(ก) เสาสง แรงดัน 11, 22, 24 และ 33 kV (ข) เสาสงแรงดนั 69 และ 115 kV

รปู ที่ 3.3 สว นประกอบของเสาคอนกรีตเสริมเหลก็

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษิณ โสภาปย ะ

หนว ยท่ี 3 เรอื่ งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลงั ไฟฟา 59

5) แผนยึดครอสเบรซ (Cross brace fitting plate) เปน เหลก็ ประกบกบั ตัวเสาและมรี รู อ ยสลกั
เกลยี วยึดครอสเบรซ

6) แผน ประสาน (Yoke plate) เปนแผนสาํ หรบั ยึดปลายของพวงลูกถวยรูปอักษร V เขาดวยกัน
เพ่ือเพ่ิมความแขง็ แรงของรอยตอ

7) หลักดนิ (Ground rod) จะมสี ายตอ กราวนดซ ่งึ ตอจากสายกราวนดเ หนอื ศรี ษะ ผา นสายกราวนด
ในเสาคอนกรตี เสรมิ เหล็ก และโผลออกจากเสาคอนกรตี มาตอเขา หลกั ดนิ

3.2.3 เสาเหล็ก (Steel pole)
เสาเหล็กจะใชส ําหรับสง จายกาํ ลังไฟฟา ในระยะสน้ั ซง่ึ มลี ักษณะเดน กค็ ือประหยดั พ้นื ทใ่ี นการตง้ั

โครงฐาน โครงสรางจะประกอบจากทอ เหล็กชบุ กัลวาไนซ มลี ักษณะรปู ทรงเหลีย่ มและรปู ทรงกลม แลวแต
ลกั ษณะการนําไปใชงาน

รูปท่ี 3.4 เสาเหลก็ ท่ใี ชสําหรบั สง จายกําลงั ไฟฟา

3.2.4 เสาโครงเหลก็ (Steel tower)
ใชใ นระบบสงกาํ ลงั ไฟฟาที่มรี ะดบั แรงดันตง้ั แต 69 kV ขึ้นไป โดยทว่ั ไปจะประกอบดวยขาเสา

(Main leg) และเหล็กสาน (Bracing) ยดึ ไขวสลบั กนั เหลก็ ทุกชิ้นฉาบดวยกลั วาไนซ (Galvanized steel)
ปองกันสนิม เสาโครงเหลก็ สวนมากตอ งสงู กวา 10 เมตร ถา สงู นอ ยกวา 10 เมตร เรยี กวาเสาเหลก็ (Steel
pole) สําหรบั สวนประกอบของเสาแรงสูงชนดิ โครงเหลก็ แบบยึดกบั ท่ี อาจแบง ออกเปน 5 สว นดงั นี้

1) สวนยอด (Top part) คือชว งบนสุดของยอดเสา ซึ่งจะนับตงั้ แตครอสอารม ทอ นลา งจนถงึ ปลาย
เสาสว นบนสดุ คอื ครอสอารม ของสายดินเหนอื ศรี ษะ

2) สวนโครงเสา (Common body) คือชวงกลางเสา ประกอบดวยขาเสา (Main leg) และเหลก็
สาย (Bracing) ยดึ ไขวส ลับกนั ตงั้ แตครอสอารม จนถงึ สว นฐานเสา

3) สวนขยายโครงเสา (Body extension) คือสวนที่ตอเพม่ิ ขน้ึ ของโครงเสา
4) สวนฐานเสา (Base or leg) คอื สวนลางของเสาทย่ี ึดติดกบั ฐานราก อาจเรยี กวา ขาเสากไ็ ด

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจายไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทกั ษิณ โสภาปย ะ

60 หนวยท่ี 3 เร่อื งองคประกอบของระบบการสง และจายกาํ ลงั ไฟฟา
5) สวนฐานราก (Foundation) คอื สวนทร่ี องรับเสาทั้งหมด อาจรวมระบบกราวนดข องเสาเขา ไป

ดวยกไ็ ด ในกรณีที่ขาเสาอยูตางระดบั กัน เชน บรเิ วณเนินเขา ไหลเขา จะตอ งตอ ขาดา นหนงึ่ ออก หรอื ที่
เรียกวา ขาตาง เพื่อใหเ สาตง้ั อยไู ดใ นแนวด่งิ

สว นยอด

สว นโครงเสา

สวนขยายโครงเสา

สว นฐานเสา

สวนฐานราก ขาตางระดับ

รูปที่ 3.5 สว นประกอบของเสาโครงเหล็ก

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนว ยท่ี 3 เร่อื งองคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกําลงั ไฟฟา 61
ชนิดของเสาโครงเหลก็ สามารถแบง เปนประเภทตา งๆ ดงั นี้

- แบง ตามรูปรา งทางสถาปตยกรรม
1) เสาโครงเหลก็ สเี่ หลย่ี มจัตุรสั เปนเสาที่มีความแขง็ แรงสงู นยิ มใชก นั อยา งแพรห ลายโดยเฉพาะ

สายสง กําลงั ไฟฟาวงจรเดี่ยวและวงจรคู

รปู ท่ี 3.6 เสาโครงเหลก็ 69 kV วงจรเดยี่ ว รปู ที่ 3.7 เสาโครงเหล็ก 115 kV วงจรเด่ยี ว

รปู ท่ี 3.8 เสาโครงเหลก็ 115 kV วงจรคู รปู ที่ 3.9 เสาโครงเหล็ก 230 kV วงจรคู
เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรยี งโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

62 หนว ยที่ 3 เรื่ององคประกอบของระบบการสง และจายกาํ ลงั ไฟฟา
2) เสาโครงเหลก็ แบบคอรเ ซต (Corset tower) มีสวนตรงกลางเสาคอด โดยปกตจิ ะใชก ับวงจรสาย

สงกาํ ลงั ไฟฟาชนิดทม่ี ีแรงดันไฟฟาสงู และมชี ว งระหวา งเสายาว

รูปท่ี 3.10 เสาโครงเหล็กแบบคอรเซต 500 kV
3) เสาโครงเหลก็ รปู ขาหยงั่ ตั้งบนปน จั่น หรือเสาโครงเหล็กแบบแกนทรี (Gantry tower) สาํ หรบั
วงจรสายสง กาํ ลงั ไฟฟา พาดผานทางรถไฟ ถนน และแมน้ํา

รูปที่ 3.11 เสาโครงเหล็กแบบแกนทรี

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจายไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนว ยท่ี 3 เรื่ององคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลงั ไฟฟา 63

4) เสาโครงเหลก็ แบบยดึ โยง (Guyed tower) โครงสรางเปนขอ ตอ โดยมีลวดโยงชว ยยดึ โครงสราง
และสามารถยดื หยุนในการรบั แรงกระทาํ ได ใชก ับแรงดนั สงู อลั ตรา (Ultra high voltage)

รูปที่ 3.12 เสาโครงเหลก็ แบบยึดโยง

- แบงตามลกั ษณะการตดิ ตง้ั
1) ชนิดยดึ ตดิ แนน (Rigid steel tower) เสาโครงเหลก็ ชนิดนี้จะมขี าตง้ั มากกวา 3 ขาขึน้ ไปสามารถ

รบั นํ้าหนกั ของสายไดท ั้งหมด และรับแรงไดทกุ ทศิ ทาง
2) ชนดิ ขยบั ไหว (Flexible steel tower หรือ Semi-flexible steel tower type) จะ

ประกอบดวยขาของเสาโครงเหลก็ เพยี ง 2 ขา ดังนน้ั จึงมีแนวเบย่ี งเบนหรอื โนม เอียงตามแนวสายสง
กาํ ลังไฟฟา ได แตจะตอ งออกแบบใหอ ยใู นสภาวะสมดลุ กลา วคือ นํ้าหนกั ทจี่ ดุ ศูนยถวงของเสาโครงเหลก็
จะตองอยใู นทิศทางของฐานเสาสง และแรงทรี่ ับไดโ ดยทั่วไปแลว จะตงั้ ฉากกบั แนวสายสง

- แบงตามลกั ษณะการตดิ ตง้ั
1) แบบวงจรเดีย่ ว (Single circuit steel tower type) เสาสงตนหนงึ่ ๆ จะมสี ายสง เฟส A, B และ

C เพียงวงจรเดียว หรอื กลา วอกี นัยหนงึ่ กค็ อื จะใชสายตวั นาํ หนง่ึ สายตอ หนงึ่ เฟส
2) แบบวงจรคู (Double circuit steel tower type) เสาสง ตน หนง่ึ ๆ จะมสี ายสง เฟส A, B และ C

เดินคูเปน 2 วงจร หรอื กลา วอกี นัยหนงึ่ ก็คือ จะใชส ายตวั นํา 2 สายตอ หนง่ึ เฟส เสาสง ชนิดนีจ้ ะถูกออกแบบ
ใหรบั นาํ้ หนกั ไดมาก โครงสรางจงึ ตอ งใชว ัสดทุ ่มี คี วามแขง็ แรง

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทักษิณ โสภาปย ะ

64 หนว ยที่ 3 เรอ่ื งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกาํ ลงั ไฟฟา

3.3 สายสง กาํ ลังไฟฟา (Transmission line)

สายสงกาํ ลังไฟฟา คอื ตวั นาํ ท่ีใชในการสง พลังงานไฟฟา จากสถานทหี่ น่ึงไปยังอีกแหงหนึ่ง วัสดุท่ีจะ
ใชทําสายไฟฟา จะตองเปนโลหะที่มีความนําไฟฟาสูง รับแรงดึงไดดี นํ้าหนักเบาและราคาไมแพง โลหะที่มี

คณุ สมบตั ิดงั กลา วไดแก ทองแดง (Cu) และอะลูมเิ นียม (Al) ถึงแมวาจะมีโลหะชนิดอ่ืนที่มีความนําไฟฟาสูง
กวาก็ตามแตมรี าคาแพงกวา เชน กนั จึงไมน ยิ มนํามาทาํ สายไฟฟา เชน เงิน (Ag) และทองคาํ (Au) เปนตน ท้ัง
ทองแดงและอะลูมเิ นยี มจะมีขอไดเปรียบซึ่งกนั และกันบางประการ ดงั แสดงในตารางท่ี 3.2

ตารางท่ี 3.2 แสดงการเปรยี บเทียบคณุ สมบัติของทองแดงกบั อะลมู เิ นยี ม

คุณสมบัติเชงิ เปรยี บเทยี บ ทองแดง อะลมู เิ นยี ม

อัตราสวนความนาํ ไฟฟา (พนื้ ทีห่ นา ตัดเทา กัน) 1.0 0.60
อัตราสวนพืน้ ทหี่ นาตัด (ความตา นทานเทากนั ) 1.0 1.66
1.29
อตั ราสวนเสนผานศูนยก ลาง (ความตา นทานเทา กนั ) 1.0 0.30
อตั ราสว นนาํ้ หนกั (พน้ื ทีห่ นา ตดั เทากนั ) 1.0 0.50
อตั ราสวนนํ้าหนกั (ความตานทานเทากัน) 1.0

จากตารางการเปรียบเทียบจะเห็นวา ทองแดงไดเปรียบอะลูมิเนียมทางดานความนําไฟฟาเพียง
ประการเดียวเทานนั้ แตอ ะลูมเิ นียมไดเ ปรยี บทองแดงหลายประการ เชน น้ําหนัก ราคา ตลอดจนขนาดเสน
ผา นศูนยก ลางของสายโตกวา ทองแดงเมื่อคดิ ท่ีคา ความตา นทานเทา กนั ซ่ึงสายขนาดโตกวาจะเกิดโคโรนาได
ยากกวา สายขนาดเลก็ ดงั น้นั ในระบบสง จายกาํ ลงั ไฟฟาจงึ นิยมใชส ายอะลูมเิ นยี มมากกวาสายทองแดง

สายไฟฟาทใี่ ชในระบบสงจายกําลงั ไฟฟานน้ั เปน สายตีเกลยี ว (Strands wire) ประกอบดว ยลวดเสน
เลก็ ๆ พนั ซอ นกันเปน ชั้น (Layer) เพ่ือชว ยใหส ายออนตัว เกลยี วสายแตล ะช้ันจะพันสลับทางกันเพื่อปองกัน
สายคลายตวั สายตีเกลียวแบงออกเปนประเภทใหญๆ ได 2 ประเภท คือ สายหุมฉนวน (Insulated wire)
และสายเปลอื ย (Bare wire)

3.3.1. สายหมุ ฉนวน (Insulated Wires)
ใชสําหรบั การเดนิ สายแรงสูงผา นบรเิ วณท่ีอยอู าศยั หรอื ในการสงจา ยกําลังไฟฟา เพ่อื ความปลอดภยั

จากการลดั วงจรจากสตั วหรอื ก่ิงไม การใชส ายท่มี ฉี นวนหมุ ทําใหมีความเชอ่ื ถอื สงู ขึ้น ท่นี ยิ มใชมดี งั นี้
1) สาย Partial Insulated Cable (PIC)

Aluminium conductor Cross-linked polyethylene insulation

Extrude semiconducting cross -linked
Polyethylene conductor shielding layer

รูปท่ี 3.13 ลักษณะของสาย Partial Insulated Cable (PIC)

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจายไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษิณ โสภาปยะ

หนว ยที่ 3 เรือ่ งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลังไฟฟา 65

โครงสรา งประกอบดวยตวั นําอะลูมเิ นียมตเี กลียวอดั แนน หมุ ดว ยฉนวน XLPE (Cross-linked
Polyethylene) หรือ PE (Polyethylene) แลว แตค วามเหมาะสม ปจ จบุ นั นยิ มใชฉนวน XLPE ถึงแมว า
สายตวั นาํ จะมีฉนวนหมุ กไ็ มค วรสมั ผสั กับสายโดยตรงเพราะฉนวนหุมสายนนั้ บางมาก ซง่ึ ฉนวนทห่ี มุ สาย
เพียงชว ยลดการเกดิ ลัดวงจรของสายเปลือยเทานน้ั สว นใหญใ ชเ ดินในอากาศผา นลกู ถว ยแทนสายเปลอื ย

2) สาย Space Aerial Cable (SAC)
สาย SAC โครงสรางเปนตวั นาํ อะลมู เิ นยี มตีเกลียว มฉี นวน XLPE หุม เชนเดียวกับสาย PIC แตจ ะมี
เปลอื ก (Sheath) ท่ีทําจาก XLPE หุมฉนวนอกี ชน้ั หนงึ่ ทําใหฉนวนมีความทนทานมากกวาสาย PIC

รปู ที่ 3.14 ลกั ษณะของสาย Space Aerial Cable (SAC)
แมว า สายชนิดนจี้ ะมเี ปลือก (Sheath) หุมฉนวนอกี ชั้นหนึง่ แตก็ไมค วรสัมผัสสายโดยตรง เพราะจะ
เปนอันตรายได ในการใชงานการไฟฟาฯ ใชเปนวงจรเสริมสําหรับวงจรที่ใชสาย PIC โดยในการเดินสาย
จะตอ งใช Spacer เพื่อจํากดั ระยะหางระหวางสาย สายชนิดน้ีแมจะสามารถวางใกลกันไดมากกวาสาย PIC
แตก็ตองไมเกินระยะจาํ กัดคาหนึ่ง นอกจากนี้จะตองใช Messenger wire ชวยดงึ สาย โดย Messenger wire
จะตอลงดินทาํ หนา เปน สาย Overhead ground wire

รูปท่ี 3.15 สาย Space Aerial Cable (SAC) ตดิ ต้งั กับ Spacer และ Messenger wire

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจา ยไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

66 หนวยท่ี 3 เรือ่ งองคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลงั ไฟฟา

3) สาย Preassembly Aerial Cable
สายชนดิ นี้จัดเปนสาย Fully insulated มีโครงสรา งคลายสาย XLPE และสามารถวางใกลกันได จงึ
ใชส ายชนดิ นใ้ี นบรเิ วณท่มี รี ะยะหางจากตัวอาคารจํากดั หรอื ผา นบรเิ วณที่มีคนอาศยั อยู สายชนิดนยี้ งั
สามารถวางพาดไปกับมมุ ตึกได เน่ืองจากมคี วามแข็งแรงทนทานมาก

4) สาย Cross-linked Polyethylene (XLPE)
สายชนิดนจ้ี ัดเปนสาย Fully insulated มโี ครงสรา งดงั รปู

รูปที่ 3.16 ลักษณะของสาย Cross-linked Polyethylene (XLPE)

- ตวั นาํ (Conductor) สวนใหญเ ปนทองแดงตเี กลยี ว ซง่ึ อาจจดั อยใู นรูปแบบของ Copper
Concentric Strand

- ชลี ดข องตวั นาํ (Conductor Shield) ทําดวยสารก่งึ ตัวนาํ มีหนา ท่ีชว ยใหส นามไฟฟาระหวางตวั นาํ
กบั ฉนวนกระจายอยางสม่ําเสมอในแนวรัศมี ชวยลดการเกิด Break down ได

- ฉนวน (XLPE insulation) เปน ชัน้ ทห่ี อ หุมชลี ดของตัวนาํ อกี ทีหนง่ึ ทาํ ดวยฉนวน XLPE สายเคเบิล
ทีด่ ีนนั้ ผวิ ดานนอกของชัน้ ฉนวนจะตองเรียบ

- ชีลดข องฉนวน (Insulation shield) เปนชน้ั ของ Semi-conducting tape พันทับชั้นฉนวน
จากนนั้ กห็ มุ ดวยช้ันของ Copper tape อีกทีหนง่ึ ชลี ดข องฉนวนน้ีทาํ หนาที่จาํ กัดสนามไฟฟา ใหอ ยเู ฉพาะ
ภายในสายเคเบลิ เปน การปองกนั การรบกวนระบบสอ่ื สาร นอกจากนกี้ ารตอชลี ดล งดนิ จะชว ยลดอันตราย
จากการสมั ผสั ถกู สายเคเบลิ ดวย และทําใหเกิดการกระจายของแรงดนั อยางสม่ําเสมอขณะใชง าน

- เปลือกนอก (Jacket) อาจเปน Polyvinyl chloride หรอื Polyethylene กไ็ ดแ ลวแตล ักษณะงาน
ถา เปน งานกลางแจง มกั ใช Polyvinyl chloride เพราะเฉื่อยตอ การติดไฟ ขณะที่ Polyethylene มักใชงาน
เดนิ ลอย เนอื่ งจากทนตอสภาพดินฟาอากาศ สายชนิดนส้ี ามารถเดินลอยในอากาศหรอื ฝง ดนิ ก็ได แตน ยิ มฝง
ใตดนิ เน่อื งจากมีความแขง็ แรงทนทานสามารถทนตอ ความชน้ื ไดดี

3.3.2 สายเปลือย (Bare Wires)
สายชนิดน้ีใชก บั แรงดันต่าํ จะไมปลอดภยั จงึ นยิ มใชก ับแรงดนั สูง สายตัวนําทําจากอะลมู เิ นียมเพราะ

น้ําหนักเบาและราคาถูก แตสายอะลมู ิเนยี มลวนสามารถรับแรงดงึ ไดต ่ํา จงึ ไดพ ฒั นาใหส ามารถรับแรงดึงให
สูงขน้ึ โดยเสรมิ แกนเหลก็ หรือวสั ดุอน่ื สายเปลอื ยท่ีนยิ มใชป จจุบนั ไดแก

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสง และจายไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนว ยที่ 3 เร่อื งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลังไฟฟา 67

1) สายอะลูมเิ นยี มลวน (All Aluminum Conductor : AAC)
เปนสายอะลูมเิ นียมลวนตีเกลยี วเปนชัน้ ๆ รบั แรงดงึ ไดต ํา่ จึงไมส ามารถขึงสายใหมรี ะยะหา งชว งเสา
(Span) มากๆ ได ปกตคิ วามยาวชว งเสาตองไมเ กิน 50 เมตร ยกเวน สายทมี่ ีขนาด 95 sq.mm. ขึ้นไป
สามารถมรี ะยะชว งเสามากถงึ 100 เมตร

รูปที่ 3.17 ลักษณะของสายอะลมู เิ นยี มลวน
2) สายอะลูมเิ นยี มผสม (All Aluminum Alloy Conductor : AAAC)
สายชนดิ น้ีมีสว นผสมของอะลูมเิ นยี ม 99 เปอรเ ซ็นต แมกนเี ซียม 0.5 เปอรเซ็นต และซลิ คิ อน 0.5
เปอรเซ็นต สว นผสมของแมกนีเซยี มและซลิ คิ อนจะทาํ ใหส ายชนิดนม้ี คี วามเหนียวและรบั แรงดงึ ไดส ูงกวาสาย
อะลมู เิ นยี มลว น จึงสามารถขงึ สายไดร ะยะหางมากข้นึ นิยมใชบรเิ วณชายทะเล เพราะสามารถทนตอการกัด
กรอนของไอเกลือไดด ี

รูปท่ี 3.18 ลักษณะของสายอะลูมเิ นียมผสม

3) สายอะลมู เิ นยี มแกนเหลก็ (Aluminum Conductor Steel Reinforced : ACSR)
เปน สายอะลูมเิ นียมตีเกลียวและมีสายแกนเหลก็ กลั วาไนซ (Galvanized steel) อยตู รงกลางเพื่อให
สามารถรับแรงดึงไดส งู ขึ้น ทาํ ใหขยายระยะหางชวงเสาไดมากขึ้น แตจ ะไมใ ชสายชนิดน้บี รเิ วณชายทะเล
เพราะจะเกดิ การกัดกรอนจากไอเกลอื ทาํ ใหอ ายกุ ารใชงานสน้ั ลง

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสง และจายไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทักษณิ โสภาปยะ

68 หนวยท่ี 3 เรอื่ งองคประกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลังไฟฟา

Hard drawn aluminium wire

Galvanized steel wire

รปู ที่ 3.19 ลกั ษณะของสายอะลมู เิ นยี มแกนเหล็ก

4) สายอะลมู เิ นียมแกนโลหะผสม (Aluminum Conductor Alloy Reinforced : ACAR)
เปนสายอะลูมเิ นียมตเี กลียวคลายกบั สาย ACSR แตร ับแรงดงึ ไดนอ ยกวา และมรี าคาทีแ่ พงกวา
แกนกลางจะเปน โลหะผสมทสี่ ามารถทนตอการกดั กรอ นของไอเกลอื จะใชสายชนดิ นบี้ ริเวณชายทะเล

3.4 ลกู ถว ย (Insulators)

ลกู ถวยเปน อปุ กรณท่ีใชรองรบั สายไฟ ทาํ หนา ที่เปน ฉนวนและปอ งกนั มิใหกระแสไฟฟาร่วั ลงดนิ หรอื
ลัดวงจรลงดนิ เพราะถาปรมิ าณกระแสทรี่ ่วั ลงดนิ มีจํานวนมาก อุปกรณป องกันที่ติดตัง้ ในระบบจําหนายกจ็ ะ
ตัดวงจรออก ทําใหก ารจายไฟหยดุ ชะงัก ดังน้ันลกู ถว ยจึงมคี วามสาํ คัญตราบใดที่ยงั มกี ารจา ยพลงั งานไฟฟา
ไปตามสายเหนือศรี ษะ (Over head line) ทั้งสายสง แรงสงู (Transmission line) และสายระบบจําหนาย
(Distribution line) ลกู ถวยแบง ตามประเภทของฉนวนออกเปน 3 ชนิดใหญๆ คอื

3.4.1 ลูกถว ยฉนวนพอรชแลน (Porcelain)
สําหรับประเทศไทยในปจจุบันใชลูกถวยฉนวนนี้มากกวา 80% อายุการใชงานมากกวา 50 ป

ตรวจหาจุดบกพรองยาก เกิดวาบไฟงายท่ีสภาวะปนเปอน ลูกถวยฉนวนพอรชแลนมีสวนผสมของดินขาว
(Kaolin) 50% แรป ระกอบหินเฟลดสปาร (Feldspar) 25% และแรควอตซ (Quartz) 25% ลูกถวยที่ดีน้ัน
จะตอ งปราศจากรู หรือโพรง และไมม สี งิ่ แปลกปลอม (Impurities) ผสมอยู มิฉะนน้ั จะทาํ ใหคา ความทนทาน
ของฉนวน (Dielectric strength) ของลกู ถวยลดลง

สาํ หรบั คา ความทนทานของฉนวน (Dielectric strength) ของลูกถวยมีคาประมาณ 60 ถึง 70 kV
peak/cm สวนคาการรับแรงทางกล (Mechanical strength) จะอยูระหวาง 40,000 ถึง 65,000 lb/in2
เม่อื รบั แรงกด (Compression) และอยรู ะหวาง 1,500 – 12,500 lb/in2 เมอ่ื รบั แรงดึง (Tension) ในแตละ
โรงงานจะมีประสบการณทําลกู ถวยตา งกนั ลกู ถวยที่หนาและเปนเน้ือเดียวกัน (Homogenous Porcelain)
นนั้ ทาํ ไดค อนขา งยาก แตจากประสบการณในการออกแบบทาํ ใหโ รงงานท่ผี ลิตลกู ถวยสามารถผลิตลกู ถวยให
มขี นาดใหญและสามารถทนแรงดันไดส งู แตอยางไรกต็ ามราคาของลูกถวยที่ทนแรงดันไดสูงๆ นั้นจะมีราคา
สงู ตามไปดว ย ลูกถว ยฉนวนพอรชแลนสามารถแบง ตามลักษณะการใชงานไดด ังนี้

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนว ยท่ี 3 เรือ่ งองคประกอบของระบบการสง และจายกาํ ลังไฟฟา 69

1) ลูกถว ยกา นตรง (Pin insulators)
ลูกถว ยชนดิ นใ้ี ชท ําเปนฉนวนรองรบั สายสง สาํ หรบั ในประเทศไทยสวนใหญจ ะใชก ับระบบแรงดนั
ขนาด 11 – 33 kV ตามมาตรฐาน EEI-NEMA ของสหรฐั อเมริกา เน่อื งจากเหมาะสมกบั สภาพภูมิอากาศใน
ประเทศไทย ลกู ถวยทใี่ ชก ับแรงดนั สงู จะตองเคลอื บสารกง่ึ ตวั นาํ (Semi-conductor) ไวท บ่ี ริเวณรองรองรบั
สายไฟท่อี ยูดานบนของลกู ถวย เพ่อื ปอ งกนั มิใหเ กิดคลนื่ วทิ ยุไปรบกวนระบบสอื่ สารทอี่ ยใู กลเ คยี ง

รปู ท่ี 3.20 ลูกถว ยกานตรง (Pin insulators)

2) ลูกถว ยแขวน (Suspension insulators)

เปน ลกู ถวยแบบ Suspension type ลักษณะดานบนและลางของจานลูกถวยจะมีขอตอหวงโลหะ
สาํ หรับเกยี่ วยดึ กันเปนชน้ั ๆ สายตัวนาํ จะถูกยดึ ไวดวย Suspension clamp ลูกถวยแขวนสามารถใชกับเสา
ตน สุดทา ย (Dead end) เพอื่ รับสายไฟท่ีมีแรงดึงสงู จํานวนชน้ั ของลูกถวยขึ้นอยูกับระดับแรงดัน ย่ิงแรงดัน
สูงจํานวนช้ันก็ย่ิงมาก กรณีท่ีลูกถวยชํารุดสามารถถอดเปลี่ยนเฉพาะตัวท่ีชํารุดได นิยมใชมากในระบบ
จาํ หนา ยแรงสงู โดยการไฟฟาสว นภมู ิภาคใชล ูกถวยแขวน 2 ขนาดคือเสนผา นศูนยกลาง 6 และ 10 นิ้ว มีทั้ง
แบบธรรมดาและแบบ anti – pollution

ก) แบบธรรมดา ข) แบบ anti – pollution

รปู ท่ี 3.21 ลกู ถว ยแขวน (Suspension insulators)

3) ลูกถว ยฟอกไทพ (Fog type insulators)

รูปรางโดยท่วั ไปคลายกบั ลกู ถว ยกานตรง แตมีครีบชั้นมากกวาและมคี วามสงู มากกวา ลูกถวยชนิดน้ี
ออกแบบไวใ ชแ ถบชายทะเลท่มี ีมลภาวะไอเกลือจากทะเลสูงมาก รวมท้ังปองกันการเกิด Flash over หรือ
เกดิ Leak เนือ่ งจากลกู ถว ยกานตรงท่ัวไปไมส ามารถปองกนั คราบเกลือเกาะตามลูกถวยได ถาหากใชลูกถวย

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจายไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปย ะ

70 หนวยที่ 3 เรอื่ งองคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลงั ไฟฟา
กา นตรงทว่ั ไปในบริเวณดังกลาวตองทาครีบลูกถวยดวย Silicon compound เพ่ือปองกันคราบเกลือเกาะ
แตต น ทุนจะสูงกวา การใชล กู ถวยฟอกไทพ

รปู ที่ 3.22 ลูกถว ยฟอกไทพ (Fog type insulators)
4) ลกู ถว ยโพสทไทพ (Post type insulators)
ลูกถวยโพสทไทพจ ะใชแ ทนลกู ถวยกานตรง หรือลกู ถวยแขวนเพราะมคี วามปลอดภยั มากกวา การ
ตดิ ต้งั ลกู ถว ยโพสทไ ทพในระบบสายสง อาจเปนแนวนอนหรอื แนวต้งั ก็ได แตสว นใหญต ดิ ตง้ั ในแนวนอนและ
สลบั ดา นซาย-ขวาของเสาโดยมี Clamp ท่ดี า นปลายลูกถว ยเพ่อื ใชยึดสายไฟ

รปู ท่ี 3.23 ลกู ถวยโพสทไ ทพ (Post type insulators)

5) ลูกถว ยสาํ หรับสายยดึ โยง (Strain insulators)
สายยึดโยงในระบบจําหนาย มีหนาที่รับแรงดึงของสายไฟที่มีตอเสาไฟฟาเพ่ือใหเสาอยูในสภาพ
สมดุล โดยสายยึดโยงน้ันใชลวดเหล็กตีเกลียวขนาดตามความเหมาะสม ยึดกับเสาไฟดวยสลักเกลียว
ประกอบที่จุดสาํ หรับทําสายยึดโยงที่หัวเสา สวนปลายยึดกับหวงรองกานสมอบก แตเน่ืองจากลวดเหล็กตี

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสงและจายไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

หนวยท่ี 3 เรือ่ งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกาํ ลังไฟฟา 71

เกลยี วติดตง้ั ไวส ูง ใกลกับสายไฟแรงสงู จึงตอ งมฉี นวนปองกนั กระแสรวั่ ไหลจากหัวเสาผา นมาตามสายยึดโยง
เพ่อื ปอ งกันอนั ตรายตอ ผูท่อี ยูใ กลเคยี งหรือสัมผัสกบั สายยึดโยง และเนื่องจากฉนวนน้ีอยแู นวเดียวกับสายยึด
โยงซ่ึงมีแรงดึงมาก ดังนั้นฉนวนหรือลูกถวยสําหรับสายยึดโยงจึงตองมีความสามารถในการเปนฉนวนที่ดี
รวมทงั้ ทนแรงดงึ หรือแรงกดไดสูงอกี ดว ย และเนื่องจากวัสดุประเภทกระเบ้ืองเคลือบจะทนแรงกดไดดีกวา
แรงดึงมาก ดังน้ันลูกถว ยชนิดนจ้ี ึงถกู ออกแบบมาใหร ับแรงยึดโยงในลักษณะแรงอดั มากกวาแรงดึง

รปู ที่ 3.24 ลกู ถว ยสาํ หรบั สายยึดโยง (Strain insulators)

6) ลกู ถวยลูกรอก (Spool insulators)
ใชร องรบั สายในระบบจําหนา ยแรงตํ่า ประกอบกบั แร็ค (Rack) โดยสายไฟจะพาดผา นรอ งกลางของ
ลูกถวย สามารถติดต้งั ไดท ง้ั แนวนอนและแนวตง้ั ข้ึนอยกู บั สภาพของพ้นื ทใี่ นการติดตงั้

รูปท่ี 3.25 ลูกถว ยลกู รอก (Spool insulators)

3.4.2 ลกู ถวยแกวเหนยี ว (Toughened glass insulators)
ลูกถวยชนิดน้ีมีขอดีคือสามารถตรวจจุดบกพรองไดงาย แตก็มีการเกิดวาบไฟงายท่ีสภาวะเปรอะ

เปอ น สว นผสมหลกั ของลกู ถว ยทาํ จากแกว มีคาความทนทานของฉนวน (Dielectric strength) สูงถึง 140
kV peak/cm มีคาการรับแรงทางกล (Mechanical strength) ทางดานแรงกด (Compressive) สูงกวา

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจายไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปย ะ

72 หนวยที่ 3 เร่อื งองคประกอบของระบบการสง และจายกาํ ลังไฟฟา

ลูกถวยแบบฉนวนพอรชแลน แตคา แรงดงึ (Tension) มีคาเทากับลูกถวยแบบฉนวนพอรชแลน ลูกถวยแกว
เหนยี วจะมีคาความชื้นสูงกวาลูกถวยแบบฉนวนพอรชแลน ในดานการผลิตลูกถวยแกวเหนียวขนาดใหญๆ
น้นั ทาํ ไดยากเนือ่ งจากคา ความเครียด (Stresses) ภายในและการระบายความรอ นของเนือ้ สาร จากสาเหตุที่
กลาวมานี้จนถึงปจ จุบันโรงงานท่ผี ลติ ลูกถว ยยังไมส ามารถสรา งลกู ถวยแกว เหนียวขนาดใหญได

รปู ท่ี 3.26 ลูกถวยที่ทาํ จากแกว

แมว า ลกู ถว ยแกว ชนิดนี้ จะเปน ทน่ี ยิ มใชก นั อยา งแพรห ลายกต็ าม ลูกถวยแกว เหนียวยังมขี อ
ไดเ ปรยี บลกู ถว ยชนดิ ฉนวนพอรช แลน คือ

1) รูที่อยูภายในลูกถวยและสว นที่ไมเ ปนเน้ือเดียวกนั ในลกู ดว ยสามารถมองเหน็ ไดด วยตา
2) ลูกถวยทไ่ี ดรับความเสยี หายเนอื่ งจากรอยรา วภายใน สามารถคัดแยกออกไดงายกวา แบบฉนวน
พอรชแลน ซง่ึ มีรอยราวภายในท่ีมองไมเ ห็น
3) แกว มีคา สัมประสทิ ธกิ์ ารขยายตัวทางความรอนตาํ่ จงึ ใหร อยราวผิวภายนอก (Strain) ที่เกดิ จาก
การแปรเปลย่ี นของอณุ หภมู จิ ากอุณหภูมริ อบๆ นอยลง
4) ลูกถว ยแกว เหนียวมคี า ความรอนท่ีเกิดจากแสงอาทิตยน อ ยกวาเนอ่ื งจากแกวโปรงใสจงึ ไมด ูด
ความรอน

3.4.3 ลกู ถวยเนอ้ื สารสงั เคราะห (Composite หรอื Non ceramic insulators)
ลูกถวยชนิดนมี้ คี ณุ สมบัตผิ ิวไมเปย กนาํ้ (Hydrophobicity) วสั ดุทีใ่ ชเ ปน ฉนวนจะอยูในกลมุ ของวัสดุ

ประเภทยางซลิ ิโคนหรือวสั ดุฉนวนพอลเิ มอร (Silicone rubber, Ethylene Propylene Rubber : EPR) จะ
มีคุณสมบัตทิ ่ดี ีคอื นํา้ หนักเบา ทนตอสภาวะเปรอะเปอ นไดด ี

รปู ที่ 3.27 ลูกถว ยเน้อื สารสงั เคราะห (Composite insulators)

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจา ยไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปยะ

หนว ยที่ 3 เรื่ององคป ระกอบของระบบการสง และจายกําลังไฟฟา 73

3.5 อุปกรณปอ งกันในระบบไฟฟา กําลัง

อุปกรณไฟฟา ที่ติดตง้ั ในระบบไฟฟา เชน หมอ แปลง คาปาซิเตอร รวมทั้งจุดแยกของสายจําหนายที่
แยกจายไฟใหก ับอาคารหรอื โรงงาน ตอ งมอี ุปกรณป อ งกันกระแสไฟฟาและอุปกรณปองกันแรงดัน อุปกรณ
ปอ งกนั ท่ใี ชใ นระบบจําหนายมีหลายประเภท แตละประเภทใชงานและการทํางานก็ไมเหมือนกัน อุปกรณ
ปองกันบางอยา งจะทํางานอตั โนมตั ิ บางอยางทาํ งานโดยใชมือควบคุม โดยอุปกรณปองกันแตละแบบแตละ
ประเภทผูผลิตจะออกแบบมาใหมีความเหมาะสมกับระบบและสภาพแวดลอมท่ีใชงาน สําหรับอุปกรณ
ปอ งกันในระบบไฟฟากําลังสามารถแบงตามโครงสรางและการทาํ งานไดดังนี้

3.5.1 เซอรกิตเบรกเกอรก าํ ลัง (Power Circuit Breaker)
เซอรกติ เบรกเกอรกาํ ลังเปน อปุ กรณสาํ หรับตดั วงจรเมือ่ มีฟอลตเกดิ ขนึ้ โดยขณะทํางานจะมอี ุปกรณ

ชวยดับอารกชนิดตา งๆ ตามโครงสรางของเซอรกติ เบรกเกอรกาํ ลงั เม่ือระบบเกิดฟอลตรีเลยจะสงสัญญาณ
มาท่ีชุดตดั วงจรหรือชุดควบคุม (Control unit) ท่ีมีระบบไฟฟาจากแบตเตอรี่เลี้ยงวงจรอยู นอกจากนี้การ
ทาํ งานของเซอรก ติ เบรกเกอรกําลังจะตอวงจรใหมโ ดยอตั โนมตั กิ ต็ อ เม่ือมกี ารแกไ ขระบบในชวงเวลาทกี่ าํ หนด
เซอรก ติ เบรกเกอรกําลังแบงตามโครงสรางและการทาํ งานไดดงั นี้

1) เซอรกิตเบรกเกอรแ บบนา้ํ มนั (Oil Circuit Breaker : OCB)
เซอรกติ เบรกเกอรแบบนา้ํ มันจะมหี นา สมั ผสั (Contact) จุมอยใู นถงั ซึ่งมีฉนวนน้ํามันเปน ตวั ชว ยดบั
อารก และปอ งกันความเสียหายของหนา สัมผสั ตอนปลดวงจรหรือตอนตอ วงจร การนําไปใชง านสามารถนําไป
ติดตั้งทีส่ ถานีไฟฟา ยอยท้งั ในอาคารหรอื นอกอาคาร และถา ระบบมีแรงดันสงู กวา 69 kV จะมหี นา สมั ผสั แยก
จมุ อยูในถงั นาํ้ มนั อยา งละชุด สวนการบํารงุ รกั ษาจะตองหมน่ั ตรวจระดบั น้ํามนั ใหเ หมาะสม ตรวจคาความ
ตา นทานของนํา้ มัน ตรวจสภาพสายไฟท่ชี ดุ ควบคมุ กลไกการตดั ตอ วงจร

ตวั นํา

บุชช่งิ
หนา สัมผัสอยูกบั ท่ี

ประกายไฟฟา
หนาสมั ผสั เคล่อื นท่ี
นํา้ มัน

ก) ลกั ษณะของเซอรก ติ เบรกเกอรแ บบนาํ้ มนั ข) โครงสรางของเซอรกติ เบรกเกอรแ บบนาํ้ มนั
รูปท่ี 3.28 แสดงเซอรกิตเบรกเกอรแ บบน้ํามัน

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปย ะ

74 หนวยที่ 3 เร่ืององคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลังไฟฟา

2) เซอรกิตเบรกเกอรแ บบแกส (Gas Circuit Breaker : GCB)
นิยมใชกับระบบไฟฟา กาํ ลงั ท่มี ีแรงดนั สงู โดยมีหนาสัมผัสของเซอรก ิตเบรกเกอรอยใู นหอ งแกส เฉอ่ื ย
ซ่ึงใชในการดับอารก ปจจุบันใชแกสซัลเฟอรเฮกซะฟลูออไรด (Sulfur Hexafluoride) จึงเรียกอุปกรณ
ปองกันชนิดนวี้ า “เซอรกติ เบรกเกอร SF6” แกส SF6 น้ีมีคา ความทนทานของฉนวน (Dielectric Strength)
สงู กวา อากาศประมาณ 2.3 เทา มคี วามเหมาะสมในการดบั อารกไดด ี มคี าความเปนฉนวนไฟฟาไดดี ไมแปร
สภาพหรอื ผสมกับสารอน่ื ไดงา ย มคี าความตา นทานสูงจึงทนตอ แรงดนั ไฟฟา ไดส งู ไมมีสี ไมมกี ลนิ่ ซึ่งถาบรรจุ
แกส SF6 ใหมคี วามดนั มากกวา 6 kg/cm2 จะมีคา ความตานทานทางไฟฟามากกวา ฉนวนนาํ้ มนั

รูปที่ 3.29 แสดงเซอรกติ เบรกเกอรแบบแกส

3) เซอรกติ เบรกเกอรแ บบสญุ ญากาศ (Vacuum Circuit Breaker : VCB)
เซอรก ิตเบรกเกอรแ บบสญุ ญากาศจะมหี นาสมั ผสั เคลอ่ื นท่ีและหนา สมั ผัสอยกู ับท่ีตดิ ตั้งอยูภายใน
หองสุญญากาศ (Vacuum chamber) ซ่ึงสญุ ญากาศจะเปน ฉนวนอยา งดี ขณะท่ีหนา สมั ผสั ถูกปลดออกไมว า
จะกรณใี ดกต็ าม จะมสี ญุ ญากาศควบคมุ ประกายไฟทเ่ี กิดจากการอารก ขณะทาํ การปลดวงจรออกหรอื ตอ
วงจรของหนาสมั ผัส

รปู ที่ 3.30 แสดงเซอรกติ เบรกเกอรแบบสุญญากาศ

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจา ยไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

หนว ยท่ี 3 เรอ่ื งองคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลังไฟฟา 75

4) เซอรกิตเบรกเกอรแ บบอากาศ (Air-blast Circuit Breaker : ACB)
เซอรกติ เบรกเกอรแบบอากาศจะใชอ ากาศเปา ดบั อารก ตามจงั หวะของการเกิดประกายไฟ โดย
ประกายไฟจากการอารก ทีถ่ กู เปา ออกไปจะแยกไปตามชอ งอารก โดยการถา ยเทความรอนและกา ซทเ่ี กดิ ขนึ้
โดยผา นกลองของตัวระบายความรอนภายในรางดบั อารก (Arc chutes)

รปู ที่ 3.31 แสดงเซอรกติ เบรกเกอรแบบอากาศ

3.5.2 ดรอฟเอาทฟ ว ส (Dropout fuse)
เปน อปุ กรณปองกันทใ่ี ชในระบบจาํ หนายแรงสูง ทําหนาทป่ี อ งกันอุปกรณไฟฟาหรือระบบจําหนาย

จากกระแสไฟฟาเกนิ พิกัด โดยมีฟวสลงิ ก (Fuse link) เปน ตัวกําหนดพิกัดกระแสของโหลด การออกแบบและ
ตดิ ตง้ั จะดูตามความเหมาะสมกบั สภาพใชงาน โดยสว นใหญจ ะใชใ นการปองกันหมอ แปลงไฟฟาและสายเมน
ยอยท่ีแยกจากสายเมนในระบบจําหนายที่มีกระแสไมเกิน 100 แอมป หากโหลดมากและมีกระแสเกิน 100
แอมป ควรใชอุปกรณปอ งกนั ชนิดอ่ืนแทน

รูปท่ี 3.32 ดรอฟเอาทฟ ว ส (Dropout fuse)

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจายไฟฟา เรียบเรยี งโดย นายทักษิณ โสภาปย ะ

76 หนว ยท่ี 3 เร่อื งองคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลังไฟฟา
3.5.3 สวติ ชเกียร (Switch gear)
เปน อปุ กรณป องกันในระบบจําหนา ยทม่ี ีลกั ษณะการทาํ งานเชนเดียวกบั เซอรก ติ เบรกเกอรแ บบ

นํ้ามัน มที ั้งใชง านในอาคารและนอกอาคาร การตัดวงจรเปน แบบอัตโนมตั ิ ปจ จุบันไดพัฒนาการปลดสบั
สวติ ชใหอยูในกระบอกสญุ ญากาศ (Vacuum chamber) ซงึ่ จะไมเ กดิ ปญ หาการอารก และมีความปลอดภยั
ในการจา ยไฟและการปฏิบัติงาน

รปู ท่ี 3.33 สวติ ชเ กียร (Switch gear)
3.5.4 รโี คลสเซอร (Recloser)

เปนอุปกรณปองกันท่ีใชตัดตอวงจรกระแสไฟฟาแรงสูงในสภาวะจายโหลดธรรมดาหรือเมื่อเกิด
ลดั วงจรข้นึ โดยภายในรโี คลสเซอร จะมอี ุปกรณทส่ี ามารถตดั (trip) หรอื ตอ (reclose) เขากบั วงจรตามปกติ
โดยอตั โนมตั ิเชน เดยี วกับสวติ ชเ กียรหรอื เซอรก ติ เบรกเกอรแบบน้าํ มนั แตใ ชก บั ระบบทมี่ ีพิกดั กระแสนอยกวา
ใชใ นสายจําหนายของระบบแรงสงู ทั่วๆ ไป เพ่อื ปองกนั ปญ หาเรอ่ื งไฟฟาขดั ของชั่วคราว (Temporary fault)

รปู ที่ 3.34 รโี คลสเซอร (Recloser)

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจายไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทักษณิ โสภาปย ะ

หนวยท่ี 3 เร่ืององคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลงั ไฟฟา 77

รีโคลสเซอร จําแนกไดห ลายแบบ เชน แบง ตามระบบไฟฟา หรอื ระบบควบคมุ หรือชนดิ การดบั อารก
รโี คลสเซอร ในระบบ 3 เฟส แบงไดด ังนี้

1) ทริปเฟสเดียว-ล็อกเอาท 3 เฟส
2) ทรปิ 3 เฟส-ลอ็ กเอาท 3 เฟส
3) ชนดิ ควบคมุ ดว ยไฮดรอลิกส
4) ชนิดควบคุมดวยอเิ ล็กทรอนกิ ส
3.5.5 ดิสคอนเนคติง้ สวิชต (Disconnecting switch) เปน อุปกรณต ัดตอนแรงสงู ใชตดั ตอวงจรยอย
หรือสว นยอยของระบบจาํ หนา ย เพอ่ื สะดวกในการปฏิบัตหิ นา ท่ี อาจใชเ ปนสวติ ชเ ชอ่ื มตอวงจรชัว่ คราวหรือ
สวิตชบ ายพาส การเปด ปดจะใชไมชักฟว สเ ปนตวั ดงึ ออกหรอื สบั เขา
อปุ กรณป อ งกันชนิดนี้ไมสามารถใชป ลดหรือตัดตอวงจรขณะมีโหลดมากๆ ได ในการปลดหรอื ตัดตอ
วงจรเพอ่ื ปองกนั อนั ตรายและความเสยี หายตออปุ กรณ ควรใชไมช ักฟว สท ม่ี ชี ดุ ดับอารก (Load buster) ปลด
หรอื ตดั ตอวงจรทกุ ครงั้

รูปที่ 3.35 ดสิ คอนเนคตง้ิ สวชิ ต (Disconnecting switch)
3.5.6 แอรเ บรกสวชิ ต 3 ขา (Triple pole air break)

รูปท่ี 3.36 แอรเบรกสวชิ ต 3 ขา (Triple pole air break)

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสง และจา ยไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทกั ษิณ โสภาปย ะ

78 หนวยที่ 3 เร่ืององคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลงั ไฟฟา

แอรเบรกสวชิ ตเ ปนอปุ กรณต ดั ตอนแรงสงู ในระบบจําหนายท่ใี ชต ัดวงจรของระบบจาํ หนายออกเปน
ชวงๆ การทํางานอาศัยหลกั การผอ นแรงดวยการดงึ ลงหรอื ผลักข้นึ เปนการตดั หรอื ตอ วงจรพรอ มกนั ทง้ั 3
เฟส แตเน่อื งจากอุปกรณชดุ นไี้ มม อี ะไรชว ยดับอารก จงึ ใชปลดหรอื ตัดวงจรขณะมโี หลดมากๆ ไมได การปลด
หรอื ตัดวงจรขณะมโี หลดมากๆ ตอ งลดโหลดลงหรอื ดบั ไฟกอ นทาํ การโยกสวติ ชเ ปด – ปด ซ่งึ จะชว ยให
อปุ กรณม อี ายกุ ารใชงานยาวนานขึน้

3.5.7 กับดักฟาผา (Lightning arrester)
กับดักฟาผา หรอื กบั ดกั เสริ จ เปนอปุ กรณท ีท่ าํ หนาทล่ี ดความรุนแรงของฟา ผา ท่ผี าลงสายไฟแรงสูงใน

ระบบ โดยคณุ สมบตั ขิ องกบั ดกั ฟา ผา กค็ ือ จะยอมใหกระแสทม่ี ีความถ่สี งู ไหลผา นได แตไมยอมใหกระแสท่ีมี
ความถ่ปี กตไิ หลผาน อยางไรกต็ ามหากอตั ราการเพม่ิ ของแรงดนั และกระแสของฟาผา มคี าสงู เกินกวาพกิ ัด
ของกับดักฟา ผา กับดักฟา ผาก็จะเกดิ การชาํ รุดเสียหายได ซึง่ จะทําใหอ ปุ กรณทกี่ ับดักฟาผา ปอ งกนั ไดร ับ
ความเสียหายดว ย สาํ หรบั ระบบไฟฟา ในตา งจังหวัดหรือชนบท จะเกดิ ฟาผามากกวาในตัวเมอื ง เนอื่ งจากตาม
ตา งจังหวดั ระบบสายสง จะอยูใ นทโี่ ลงแตในตวั เมืองจะมีสงิ่ ปลกู สรางขนาดสงู ชว ยรบั ฟา ผา โดยธรรมชาตแิ ลว
ฟาผา จะผา ลงส่ิงปลูกสรางทใี่ กลส ดุ โดยกับดกั ฟา ผาจะใชปอ งกันสายสงและอปุ กรณทต่ี ิดตงั้ ในระบบ

รปู ท่ี 3.37 กับดักฟา ผา (Lightning arrester)

Overhead grounded wires ทาํ หนาทเ่ี ปน สายลอฟาหรือเสมอื นรมท่ีคอยปองกันฟา ผา ลงบน
อุปกรณท อี่ ยใู นระบบสงกาํ ลงั ไฟฟา มลี กั ษณะเปนสายโลหะขึงอยบู นสว นสงู สุดของเสาสงกําลงั ไฟฟา สาย
โลหะจะใชเปน ทางไหลของกระแสไฟฟา ผานสายทีต่ อลงดนิ (tower grounding) บริเวณโคนเสาไฟฟา ลงสู
ระบบ Grounding system ท่ีอยใู ตด ิน

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสง และจา ยไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปยะ

หนว ยที่ 3 เรอื่ งองคประกอบของระบบการสง และจายกําลงั ไฟฟา 79

การศึกษาถงึ องคป ระกอบของระบบการสงและจายกาํ ลังไฟฟา อาทิเชน เขตเดินสายไฟฟา
เสาไฟฟา สายสงกําลังไฟฟา ลกู ถว ย อุปกรณปองกนั ในระบบไฟฟากําลัง และสวนประกอบอ่ืนๆ จะ
เห็นวา ทุกสว นตา งกม็ ีความสาํ คญั ตอ ระบบไมยง่ิ หยอ นไปกวา กนั ซ่ึงอุปกรณในระบบการสงและจาย
กําลังไฟฟาสวนมากจะติดต้ังอยูท่ีสถานีไฟฟายอย เชน บัสบาร เซอรกิตเบรกเกอร และอุปกรณ
ควบคมุ ตา ง ๆ ดังน้ันการจัดรปู แบบวงจรของสถานจี ึงอาจเรียกวาการจัดบัสก็ได การจัดบัสและการ
ออกแบบวงจรที่ใชใ นระบบสงจา ยกําลังไฟฟาไดพัฒนาจนกลายเปนมาตรฐานที่สามารถเลือกใชได
ตามความเหมาะสมกับลกั ษณะงานและลกั ษณะภูมิประเทศ ระบบการสง จายกําลังไฟฟา ทีด่ จี ะตอ งมี
การเชื่อมโยงถึงกันหมด เพื่อใหมีการถายเทพลังงานถึงกันได ซ่ึงจะทําใหระบบการสงและจาย
กาํ ลังไฟฟามคี วามปลอดภยั ม่นั คง มคี วามเชอื่ ถอื สูง

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสงและจายไฟฟา เรยี บเรียงโดย นายทกั ษณิ โสภาปยะ

80 หนว ยท่ี 3 เรอื่ งองคป ระกอบของระบบการสง และจายกาํ ลงั ไฟฟา

แบบฝก หัดหนวยที่ 3
เรอื่ ง องคประกอบของระบบการสง และจา ยกาํ ลังไฟฟา

จงตอบคาํ ถามตอไปนี้
1. จงบอกช่อื และหนา ทขี่ องอปุ กรณทใ่ี ชใ นการประกอบเสาคอนกรตี เสรมิ เหลก็ (2 คะแนน)
2. จงอธิบายและเขียนโครงสรา งของเสาโครงเหลก็ (Steel tower) (2 คะแนน)
3. จงบอกชนดิ และการใชง านสายหมุ ฉนวนทใ่ี ชใ นการสง จายกาํ ลงั ไฟฟา (2 คะแนน)
4. จงบอกชนิดและการใชงานสายเปลือยทใี่ ชใ นการสง จา ยกําลงั ไฟฟา (2 คะแนน)
5. จงบอกชนดิ และการใชง านลกู ถว ยฉนวนพอรชแลน (Porcelain) (2 คะแนน)
6. จงอธิบายลกั ษณะและการทาํ งานของเซอรก ิตเบรกเกอรก ําลังดังตอไปน้ี (4 คะแนน)
6.1 เซอรก ติ เบรกเกอรแ บบน้าํ มัน (Oil Circuit Breaker : OCB)
6.2 เซอรกิตเบรกเกอรแบบแกส (Gas Circuit Breaker : GCB)
6.3 เซอรก ิตเบรกเกอรแ บบสญุ ญากาศ (Vacuum Circuit Breaker : VCB)
6.4 เซอรก ิตเบรกเกอรแบบอากาศ (Air-blast Circuit Breaker : ACB)
7. จงอธิบายลักษณะและการทาํ งานของรโี คลสเซอร (Recloser) (2 คะแนน)
8. จงอธิบายลกั ษณะและการทาํ งานของกับดกั ฟา ผา (Lightning arrester) (2 คะแนน)

เอกสารประกอบการสอน วชิ าการสงและจายไฟฟา เรยี บเรยี งโดย นายทักษิณ โสภาปยะ

หนวยท่ี 3 เรื่ององคประกอบของระบบการสง และจา ยกําลังไฟฟา 81

แบบทดสอบหลังเรียน หนวยท่ี 3
เร่ือง องคประกอบของระบบการสงและจา ยกาํ ลังไฟฟา

จงเลอื กขอ ทถ่ี ูกตอ งท่ีสุดเพยี งขอ เดยี ว
1. แนวเขตเดินสายไฟฟาหมายถึงอะไร
ก. แนวเขตทีก่ าํ หนดขึ้นเพ่ือความสะดวกในการตรวจซอ มวงจรสายสง แรงสูง
ข. แนวเขตท่ีกําหนดหา มสง่ิ ปลูกสรางทกุ ประเภทตามแนวสายสูงแรงสงู
ค. แนวเขตทกี่ ําหนดเพอ่ื ความปลอดภยั ของวงจรสายสง แรงสูง
ง. แนวเขตทก่ี ําหนดหา มทาํ การเลยี้ งสัตวต ามแนวสายสงู แรงสงู
จ. แนวเขตท่ีหามคนเดนิ ผานแนวสายสง แรงสงู
2. เสาไฟฟาแรงสูงในขอใดใชใ นระบบสง กําลังของการไฟฟา ฝา ยผลติ แหง ประเทศไทย
ก. Steel poles
ข. Steel tower
ค. Wood poles
ง. Galvanized pole
จ. Concrete poles
3. เสาไฟฟาแรงสงู ในขอใดใชส าํ หรบั วงจรสายสงพาดผานทางรถไฟ ถนน และแมน าํ้
ก. Corset tower
ข. Guyed tower
ค. Gantry tower
ง. Concrete poles
จ. Rigid steel tower
4. เพราะเหตุใดจึงนิยมใชส ายอะลมู ิเนยี มแกนเหลก็ ในระบบสง จา ยไฟฟา
ก. มนี ํ้าหนกั เบาและเกิดโคโรนาไดยาก
ข. มคี วามตานทานตาํ่ และนา้ํ หนกั เบา
ค. รบั แรงดงึ ไดสงู และมีความตานทานตาํ่
ง. มรี าคาถกู และรับแรงดึงไดส งู
จ. มคี า กาํ ลังสญู เสียในสายสง ตํ่า
5. สายหมุ ฉนวนในขอ ใดเหมาะกบั การฝง ดินหรอื เดนิ ใตดนิ
ก. Space Aerial Cable
ข. Partial Insulated Cable
ค. Preassembly Aerial Cable
ง. Cross-linked Polyethylene
จ. All Aluminum Conductor

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสงและจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทักษณิ โสภาปยะ

82 หนว ยที่ 3 เร่อื งองคป ระกอบของระบบการสง และจา ยกําลังไฟฟา

6. สายสง กําลงั ไฟฟาในขอใดเหมาะกบั พืน้ ทบ่ี รเิ วณชายทะเล
ก. Partial Insulated Cable
ข. All Aluminum Conductor
ค. Cross-linked Polyethylene
ง. Aluminum Conductor Steel Reinforced
จ. All Aluminum Alloy Conductor

7. ลูกถว ยในขอ ใดคาความทนทานของฉนวน (Dielectric strength) มากทส่ี ดุ
ก. ลกู ถว ยกานตรง
ข. ลูกถวยฟอกไทพ
ค. ลกู ถวยแกว เหนยี ว
ง. ลูกถวยโพสทไ ทพ
จ. ลกู ถวยแขวน

8. ลูกถว ยในขอ ใดใชก บั เสาตนสดุ ทา ย (Dead end) เพ่อื รบั สายไฟทีม่ แี รงดงึ สงู
ก. ลกู ถว ยแขวน
ข. ลูกถว ยสําหรบั สายยดึ โยง
ค. ลกู ถวยแกว เหนยี ว
ง. ลูกถวยโพสทไ ทพ
จ. ลูกถว ยลกู รอก

9. เซอรกิตเบรกเกอรแบบใดเกิดประกายไฟจากการอารกของหนา สมั ผสั นอยทส่ี ุด
ก. เซอรกิตเบรกเกอรแ บบแกส
ข. เซอรกิตเบรกเกอรแ บบนํา้ มัน
ค. เซอรกติ เบรกเกอรแ บบสญุ ญากาศ
ง. เซอรก ติ เบรกเกอรแ บบอากาศ
จ. เซอรกิตเบรกเกอรแ บบสนามแมเ หล็ก

10. “การตัดตอวงจรไมเ กดิ ปญ หาอารก และมคี วามปลอดภยั ในการจายไฟ” อุปกรณท ี่กลา วถึงคอื ขอ ใด
ก. Dropout fuse
ข. Triple pole air break
ค. Disconnecting switch
ง. Lightning arrester
จ. Switch gear

เอกสารประกอบการสอน วิชาการสง และจา ยไฟฟา เรียบเรียงโดย นายทกั ษิณ โสภาปย ะ