ประวัติ แนวคดิ และปรชั ญาของโทมสั ฮอบส์
พระบญุ ยาวฒั น์ ฐิตมโน (เผ่าแกว้ )
รหัสนักศกึ ษา 6410510111009
ประวัติ
โทมสั ฮอบส์ (Thomas Hobbes)
เกิด : 5 เมษายน พ.ศ. 2131 (ค.ศ. 1588)
เสยี ชวี ิต : 4 ธนั วาคม พ.ศ. 2222 (ค.ศ. 1679)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 2
โธมัส ฮอบส์ คือใคร ?
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 3
โธมสั ฮอบส์ คอื ใคร ?
ในปี 1639 - 1640 องั กฤษอยใู่ นระหว่างการเกิดสงครามกลางเมอื ง
ฮอบส์กลับมาอังกฤษใน ในช่วงนเ้ี ขาไดเ้ ขียนความเรยี งเร่อื งแรก เก่ยี วกบั
จิตวิทยาและการเมือง ชอ่ื “The Elements of Law” ตพี ิมพ์ในปี ค.ศ.
1640 จากนน้ั เขาได้หนไี ปฝร่ังเศส
ในปี ค.ศ. 1951 เขาได้พิมพ์ “Leviathan”และ เดนิ ทางกลับมาอังกฤษใน
ปีเดียวกัน ฮอบส์ได้เขียนงานทาง ปรัชญาการเมืองและคณิตศาสตร์จน
อายุ 91 (ค.ศ. 1679) อนั เป็น ปีท่ีเขาเสียชีวิต
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 4
ปรัชญาของโทมัส ฮอบส์
จดุ มุ่งหมายคอื การนาํ มาปฏบิ ัตไิ ด้ ทาํ ใหม้ นษุ ย์มี อาํ นาจเหนอื ธรรมชาติ
ควบคมุ ปรากฏการณ์ทางธรรมชาตไิ ด้ คณุ ค่าของวชิ าการท้ังหลายอยทู่ ี่ทาํ
ให้มนุษยม์ อี ํานาจ
ปรัชญาของฮอบส์ เปน็ “วัตถุนิยม หรือ สสารนิยม” (Materialism) คือ
เช่ือวา่ ส่งิ แท้จรงิ ที่ปรากฏอยใู่ นโลกนี้ มอี ยู่ 2 ชนดิ คอื
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 5
ปรชั ญาของโทมสั ฮอบส์
สสาร (matter) และพลังงานเคลอ่ื นไหวของสสาร (motion)
ส่ิงต่างๆ ท่ีปรากฏให้เราพบเหน็ หรอื รบั ร้ไู ด้น้ัน เป็นปรากฏการณ์ทมี่ ี
สาเหตุ ความรใู้ นวชิ าปรชั ญา ก็คือความรเู้ ก่ยี วกบั สาเหตุ (cause) และ
ผล (effect) แห่งปรากฏการณ์ตา่ งๆ ท่ีเกดิ ข้ึน
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 6
ปรัชญาของโทมัส ฮอบส์
ปรัชญาศกึ ษาเฉพาะสิ่งท่ีมีตวั ตน ฮอบส์ แบง่ เป็น 2 ประเภท ได้แก่
1. Natural bodies » ส่งิ ท่ีเกดิ ข้ึนตามธรรมชาติ สสารวตั ถุตา่ งๆ และ
2. Commonwealth » ส่ิงท่ีมนุษย์สร้างข้ึน อนั เกิดจากพันธสัญญาระหวา่ ง
มนุษย์
วิชาปรชั ญาจึงแยกเป็น 2 ส่วน คือ
1. ปรัชญาธรรมชาติ (Natural Philosophy)
2. ปรัชญาการเมอื ง (Political Philosophy)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 7
ทฤษฎคี วามรู้
© ตน้ กาํ เนดิ ของความรไู้ ดจ้ ากผัสสะ หรอื ประสบการณ์
© จากประสบการณ์ทําใหเ้ รารถู้ ึงสงิ่ ท่ีปรากฏหรอื ปรากฏการณ์ตา่ งๆ ได้ใน
ขณะเดยี วกนั เรากต็ ้องใชเ้ หตุผลเพื่อจะไดร้ ้สู าเหตแุ หง่ ปรากฏการณน์ ั้นๆ
© การรับรทู้ างประสาทสมั ผัสอาจบดิ เบอื นเราจากความเป็นจริงได้
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 8
ทฤษฎีความรู้
© การรบั รู้ทางประสาทสัมผสั อาจบดิ เบอื นเราจากความเปน็ จริงได้
© ความรูข้ องเราทง้ั หมดจงึ เป็นความรูแ้ บบ “อัตนัย” (subjective)
>> เรารแู้ ต่ส่ิงที่ปรากฏต่อเรา โดยทเ่ี รากําหนดคา่ ให้มนั ดว้ ย สว่ น ความเป็น
จรงิ หรือวตั ถุที่แทจ้ ริงนนั้ เรารูไ้ มไ่ ด้
© ฮอบส์ เช่ือวา่ โลกนี้เป็นโลกแหง่ วตั ถุท่มี กี ารเคลอ่ื นไหวอยู่เสมอ
(coporeal world in motion)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 9
อภปิ รชั ญา
© ปรชั ญาของฮอบส์ เปน็ Materialism > สิง่ ที่แทจ้ ริงมเี พยี ง 2 อยา่ ง คอื
1.สสาร (matter)
2.การเคลอ่ื นไหว ( motion)
© เราไม่สามารถศกึ ษาและเขา้ ใจถงึ ธรรมชาติของพระเจ้าได้ แต่เรา
ศกึ ษาโลกภายนอกไดใ้ นฐานะทม่ี นั เปน็ โลกแห่งวัตถทุ ีม่ กี าร เคลอื่ นไหวและ
ปรากฏให้เรารบั ร้ไู ด้
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 10
อภิปรชั ญา
© เนื้อหาของปรชั ญา คือ การหาสาเหตแุ ละผลของปรากฏการณ์
ต่างๆ เชน่ การเกิดสง่ิ เร้ามากระทบประสาทเปน็ เหตุ » เกิดการ รับร้เู ปน็ ผล
ตามมา
© ไม่มีสิ่งใดเกิดข้นึ โดยบงั เอิญหรือปราศจากสาเหตุ สิ่งต่างๆ ที่ เกิดขนึ้ นนั้
จะตอ้ งเปน็ ผลของสาเหตุอนั ใดอันหนึ่ง
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 11
อภปิ รัชญา
© สาเหตทุ เ่ี ป็นสากลและเปน็ สาเหตแุ รกของทกุ สิ่งทกุ อยา่ ง ก็คือความ
เคล่อื นไหว (motion) ซึ่งเปน็ ไปแบบกลไก (mechanics) คือ เปน็ ไปตาม
กฎธรรมชาติ
© ถา้ เรารกู้ ฏนี้แล้ว เราจะมีอํานาจในแง่ที่สามารถควบคมุ ปรากฏการณ์
ธรรมชาตไิ ด้
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 12
อภิปรชั ญา
© ฮอบส์ มองเหน็ ทุกสง่ิ เหมอื นเครอ่ื งจกั รกล แมแ่ ตร่ า่ งกายมนุษย์
» ร่างกายมนุษย์ คือ เคร่ืองจักรกลแต่ละชิ้นท่ีมาสัมพันธ์กัน อย่างละเอียด
พสิ ดารและมีประสิทธิภาพสูง 1 จิต เป็นสสารชนิดละเอียดออ่ น มีที่ตั้งอยู่
ท่ีสมอง และอยู่ภายใต้การเคล่ือนไหวแบบกลไก » ความคิด และ
ความรู้สึกรับรู้ต่างๆ (consciousness) เป็นผลมาจากการเคลื่อนไหวใน
สม
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 13
อภปิ รชั ญา - ว่าด้วยจิต
© มนษุ ย์เปรียบเหมือนเครือ่ งจักรทท่ี าํ งานตามหลกั กลศาสตร์ ทกุ ส่ิงถูก
กําหนดไว้ด้วยกฎเกณฑ์ที่ตายตวั » “นิยตินิยม” (Determinism)
©จติ ไม่มีเจตนารมณอ์ ิสระ (Free Wil) แตม่ ีอํานาจเพยี งตอบสนองสงิ่ เรา้ จาก
ภายนอกเทา่ นั้น 1 สิง่ เรา้ บางอย่างกอ่ ให้เกิดความพอใจ (pleasure) ก็
เรียกว่าเป็นสิ่งทดี่ ี (good) กเ็ กดิ การตอบสนองดว้ ยความอยาก
(appetite)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 14
อภปิ รชั ญา - ว่าด้วยจิต
© ส่งิ เรา้ บางอย่างกอ่ ให้เกิดความทุกข์ ความเจบ็ ปวด (pain) ก็จัดเป็นสิ่งชัว่
ร้าย (evil) กเ็ กดิ การตอบสนองด้วยความเกลียด (aversion)
***ดังนน้ั ทุกอยา่ งไมไ่ ด้เกดิ การตดั สินใจโดยเสรขี องจติ แต่ขึน้ อยูก่ บั สง่ิ เรา้
จติ มนษุ ย์เปรียบเสมอื นเหลก็ ซงึ่ อาจถูกแม่เหล็ก อันไดแ้ ก่ สงิ่ เรา้ ดงึ ดดู
หรือผลกั ได้
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 15
อภปิ รัชญา - ว่าดว้ ยจิต
© จากแนวคิดนี้ มนษุ ยเ์ ปรยี บเหมอื นเคร่อื งจกั ร ไม่มอี สิ ระ
ในการเลอื ก >> ดังน้นั คนอันธพาล หรอื อาชญากร ซึ่ง
© ประพฤตผิ ดิ ศีลธรรมน้นั กไ็ ม่นา่ จะมคี วามผิด เพราะไม่มี เจตจํานงอสิ ระ
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 16
จริยศาสตร์
© จริยศาสตรข์ องฮอบส์ อยู่ในแนว “อัตนยิ ม” (Egoism)
© การกระทําของมนษุ ย์ล้วนเปน็ ไปเพื่อ กอ่ ใหเ้ กดิ ประโยชนแ์ กต่ ัวเองท้ังส้ิน
ทําส่งิ ทีต่ นพอใจ หลีกหนีส่ิงทเ่ี กลยี ดชัง
© สําหรบั ฮอบส์ » ความเหน็ แก่ตวั ไม่ใช่สิ่งท่นี า่ เหยียดหยาม เพราะมนุษย์มี
แรงกระตนุ้ ธรรมชาตทิ ี่จะต้องการสง่ิ ที่ดสี ําหรบั ตัวเองและหลกี หนีส่งิ ท่ี
เลว
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 17
จรยิ ศาสตร์
© “มนุษยท์ ุกคนล้วนเห็นแกต่ วั ” >> แม้การกระทําที่ดูเหมือนเหน็ แกผ่ ู้อ่ืน
นน้ั ถ้าวิเคราะห์ใหถ้ งึ แก่นแล้ว เปน็ ไปเพื่อตัวเองท้ังน้ัน
© อัตนิยมถือว่า ทกุ การกระทําเปน็ ไปเพือ่ ผลประโยชนข์ องตวั เองท้งั สน้ิ ไม่มี
ใครทาํ อะไรโดยไมห่ วังประโยชนไ์ ปถึงตน
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 18
สัญญาประชาคม (social contract)
“เมื่อใดก็ตามที่มนุษย์มอบสิทธิของตนเองหรือปฏิเสธที่จะรับ สิทธิ
น้ัน เขาย่อมหวังท่ีจะได้รับสิทธิบางอย่างเป็นการตอบแทน หรือหวังที่จะ
ได้สิ่งที่ดีสําหรับตนเอง เพราะการกระทํานั้นเป็นการ กระทําโดยเจตนา
และการกระทําโดยเจตนาของทุกคน ย่อมมี จุดมุ่งหมายท่ีจะก่อให้เกิด
ผลดแี ก่ตนเอง”
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 19
สัญญาประชาคม (social contract)
© มนุษย์พยายามแสวงหาเงินและอาํ นาจ เพราะเช่ือวา่ จะนําไปสู่ความสุข
มนุษย์จะใหส้ ทิ ธิหรืออํานาจแก่ผอู้ ื่นได้ก็ตอ่ เมอ่ื แน่ใจไดว้ ่า ตนจะได้รบั
อาํ นาจและสิทธมิ ากขึน้ ไปอีก
© การทีม่ นุษย์ร่วมกันมอบสิทธิของตนเอง จึงเปน็ ทม่ี าของ สญั ญาประชาคม
(social contract)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 20
ปรชั ญาการเมือง
© ฮอบส์ มีความคิดว่ามนุษย์ก็เป็นเช่นเดยี วกับสัตว์อื่นๆ คือเป็น ร่างกายท่ี
เคล่ือนไหวเปล่ียนแปลง ความรู้สึก ความปรารถนาและ เจตจํานงของ
มนุษย์ก็เป็นพลงั งานทางกาย ไม่ใชพ่ ลงั งานทางจติ
© เพราะในสภาพธรรมชาติ อะไรก็ตามที่เป็นไปตามกฎธรรมชาติย่อมจะถูก
ทํานองคลองธรรม >> ศีลธรรมเกิดจากการท่ีมนุษย์สร้าง กฎหมายขึ้นมา
และเห็นพ้องกันที่จะเช่ือฟังกฎหมายเพื่อความอยู่ รอดปลอดภัยของ
ตนเอง » นเ่ี ป็นขอ้ แรกของกฎธรรมชาติ
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 21
ปรัชญาการเมอื ง
© มนุษย์มีสิทธิโดยธรรมชาติเหมอื นกับสตั ว์อน่ื ๆ ในการที่จะฆ่าหรอื ถกู
ฆ่าได้ เพราะคนทแ่ี ขง็ แรงทีส่ ุดเท่านนั้ จงึ จะสามารถดํารงชวี ิต รอดอยู่ได้
นีค่ อื ความคิดของ “กฎธรรมชาต"ิ ทว่ี า่ “อาํ นาจ” เป็นตัวสรา้ งความชอบ
ธรรมขึ้นมา
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 22
ระบบจริยศาสตร์บนพ้นื ฐานความเหน็ แกต่ วั
© ทฤษฎคี วามคดิ ของฮอบสส์ รา้ งระบบจรยิ ศาสตร์ท่ีมีพื้นฐานอยบู่ น
ความเห็นแก่ตัว หรือ การคํานึงถึงประโยชน์สว่ นตนเปน็ สําคญั
© พลังธรรมชาติของมนุษย์ >> คนทุกคนมีพลงั อํานาจเท่าเทียมกนั
>> คนทอ่ี ่อนแอทางรา่ งกาย กส็ ามารถใช้ความฉลาดของเขาเอาชนะ ศัตรทู ี่
แขง็ แกรง่ กว่าได้
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 23
ระบบจรยิ ศาสตรบ์ นพนื้ ฐานความเหน็ แกต่ ัว
©ในสภาพธรรมชาติ คนอยู่กันอยา่ งโดดเดย่ี ว ยากจน หยาบช้า โหดร้าย และ
มอี ายสุ ้นั ท่ีร้ายทส่ี ดุ กค็ ือ มีแต่ความกลัวภัยจากการถูก ทํารา้ ย
© เพราะทุกคนอาจทาํ รา้ ยกันได้ดว้ ยสาเหตตุ า่ งๆ กันไปใน สภาพธรรมชาติ
เชน่ นี้ >> ไมม่ ีดี ไม่มีชว่ั ไมม่ ีบาป ไม่มคี วามยตุ ิธรรม หรืออยุตธิ รรม ไม่มี
ใครรู้ว่าอะไรผิด อะไรถกู
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 24
ความยตุ ิธรรม/กฎหมาย
© ฮอบส์ เหน็ วา่ ความยุติธรรมเปน็ สิง่ ที่มนุษยส์ รา้ งขึ้น
©เม่ือปรับ สภาพจากสภาพธรรมชาติมาเป็นสภาพการมีชีวิตอยู่ร่วมกันใน
สังคม เพราะเม่ือคนเห็นว่าสภาพธรรมชาติที่คนมีสิทธิเท่าเทียมกันนั้น จะ
เป็นอนั ตรายตอ่ ชีวติ ตวั เอง คนจงึ แสวงหาการที่จะดาํ รงไวซ้ ่งึ ความสขุ
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 25
ความยุตธิ รรม/กฎหมาย
© โดยการมาร่วมทําสัญญาประชาคม (Social Contract) ข้ึน โดยแต่ละคน
ย่อมทจ่ี ะสละสิทธิโดยธรรมชาติ เชน่ สิทธิทีจ่ ะทําร้ายฆา่ ฟนั คนอื่น ๆ หรือ
ขโมยทรพั ย์สนิ คนอ่นื ๆ โดยทกุ คนเต็มใจทจ่ี ะทําตามเช่นเดียวกนั
© สังคมมนุษย์จึงเกิดสัญญาประชาคม ซ่ึงเป็นรูปแบบของกฎหมายบา้ นเมือง
มีการจํากัดสิทธิเสรีภาพโดยสภาพธรรมชาติของมนุษย์ แต่ละคนด้วยการ
ตกลงรว่ มกัน
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 26
กฎธรรมชาติ (Natural Law)
© ฮอบสเ์ ห็นวา่ โดยธรรมชาตมิ นษุ ยม์ ที ั้งอารมณ์ (passion) และ เหตุผล
(reason) อารมณท์ ําให้มนุษย์ตกอยใู่ นภาวะสงคราม และ
อารมณก์ ท็ าํ ใหม้ นุษย์เกิดความกลัวตาย ต้องการความสงบสุข
© แต่ “เหตุผล” จะทาํ ให้มนุษย์รจู้ กั หลักเกณฑท์ จี่ ะนําไปสู่สันติภาพ
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 27
กฎธรรมชาติ (Natural Law)
© กฎธรรมชาติ คอื กฏแห่งศีลธรรม ซึ่งจะห้ามไมใ่ หม้ นุษย์กระทําส่งิ
ทีจ่ ะทําให้ชวี ิตสญู ส้ิน และพงึ ปฏิบตั ิในสง่ิ ทีเ่ ปน็ ไปเพ่อื ความยนื ยง ของชวี ติ
© เพราะธรรมชาตขิ องมนุษยเ์ ต็มไปดว้ ยความละโมบ มคี วามโนม้ เอยี งจะ
ประทุษรา้ ยกนั >> ดงั นัน้ จงึ ต้องมอบอาํ นาจของตนเองใหค้ นๆหน่งึ หรอื
กลมุ่ หนึ่ง ซึ่งเรยี กวา่
© “องค์อธิปัตย์ (Sovereign) เป็นผู้ใชอ้ าํ นาจแทนคนทั้งหมด และมี สิทธใิ ช้
อาํ นาจสูงสุด ผา่ นการรบั มอบโดยการทําสญั ญาประชาคม
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 28
จดุ มุง่ หมายทางปรัชญาการเมอื งของฮอบส์
© องคอ์ ธปิ ตั ย์ มอี ํานาจในการออกกฎหมายและบงั คบั ใชก้ ฎหมาย
มอี าํ นาจอย่างสมบรู ณ์ มหี น้าทร่ี กั ษาความสงบภายใน
© จุดมุ่งหมายของปรัชญาการเมืองของฮอบส์
© “เป็นไปในรูปส่งเสรมิ อาํ นาจของพระมหากษตั ริย์ หลกั ปรชั ญา มุ่งทจี่ ะให้
รัฐบาลมอี ํานาจสมบูรณ์ (Absolute Government)
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 29
จุดมงุ่ หมายทางปรัชญาการเมอื งของฮอบส์
© ซง่ึ ฮอบส์ หมายถึง สมบูรณาญาสิทธริ าช (Absolute Monarchy) พยาม
แสดงให้ เหน็ วา่ การปกครองโดยมีพระมหากษตั ริยท์ รงมอี ํานาจสมบูรณ์
นั้น เปน็ ระบอบทม่ี ัน่ คงและมีระเบยี บเรยี บรอ้ ยท่ีสดุ
© ในกรณีท่ีรฐั ประสบความล้มเหลว ไม่สามารถบรรลเุ ป้าหมาย ทีต่ ง้ั ไว้ได้
ประชาชนก็ตอ้ งแข็งขอ้ ตอ่ องคอ์ ธิปตั ยไ์ ด้โดยการปฏิวัติ
>>จะทําให้ประชาชนกลับคืนส่สู ภาพธรรมชาตทิ ีน่ า่ กลวั อีก<<
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 30
The End.
22/11/64 ประวตั ิ แนวคดิ และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 31
22/11/64 ประวตั ิ แนวคิด และปรัชญาของโทมสั ฮอบส์ 32