FONOLOGI TENGKU

BAHASA MELAYU SEM 1
FONOLOGI

NAMA:TENGKU ZAIMAH ALYA BINTI TENGKU MAZRUKAMAL
KELAS: 6 UMT SEMESTER 1

DEFINISI FONETIK,FONOLOGI DAN FONEMIK

 FONETIK: mengkaji cara bunyi-bunyi Bahasa dihasilkan atau dilafazkan oleh
organ-organ pertuturan manusia.

FONETIK FONESTIK FONETIK AKUSTIK
ARTIKULARI AKUSTIK

 FONOLOGI:
-mengkaji pengorganisasian dan penstrukturan bunyi yang dibuat secara sistematik mengikut
sistem bunyi sesuatu Bahasa.
-kajiaannya adalah tentang pemyebutan perkataan, frasa, klausa atau ayat termasuk intonasi.

 FONEMIK:
- Menganalisis bunyi-bunyi untuk menentukan sama ada bunyi itu boleh menjadi
unsur pembeza makna ataupun tidak

BEBERAPA KONSEP PENTING DALAM KAJIAN FONETIK,FONOLOGI DAN
FONEMIK

KONSEP BUNYI BAHASA: KONSEP FONEM: KONSEP ALOFON

*bunyi-bunyi yang dihasilkan -unit bahasa terkecil yang -variasi atau kelainan bunyi bagi sesuatu
oleh alat-alat pertuturan membezakan makna fonem
manusia dan bunyi itu membawa
-contoh: /k/,/g/,/b/ -alofon-alofon bagi sesuatu fonem
makna mempunyai ciri-ciri fonetik yang sama,dan
-kerat dan berat mempunyai makna mempunyai lambing asa yang sama
“b” dibunyikan “beh” lambang yang berlainan
-kelainan bunyi wujud kerana kehadiran
fonetik [b] -mempunyai perbezaan bunyi yang fonem itu dalam sesuatu kedudukan atau
minimum posisi tertentu dalam perkataan
*bunyi siulan,bunyi dehem dll

KONSEP HURUF KONSEP SUKU KATA

-abjad yang mewakili bunyi dalam -unit bunyi atau kumpulan bunyi
sistem ejaan dan tulisan sesuatu
Bahasa yang membentuk sesuatu

-terdapat 26 abjad melayu perkataan

-bentuk tulisan: Romawi -terdiri daripada satu bunyi vocal
atau gabungan bunyi vocal
- contoh: el untuk l
-terbahagi kepada dua jenis: suku
kata terbuka dan suku kata tertutup

ALAT ARTIKULASI

KONSEP-KONSEP PENTING DALAM PENGHASILAN DAN
PENGGOLONGAN BUNYI

❑ ARTIKULATOR: organ pertuturan yang boleh digerak-gerakkan. Kebanyakan
articulator ialah organ pertuturan yang terletak pada bahagiab bawah rongga
mulut.

❑ DAERAH ARTIKULASI: tempat yang menjadi sekatan atau gangguan udara ileh
articulator dalam penghasilan bunyi-bunyi Bahasa. Daerah artikulasi terletak pada
bahagian atas rongga mulut.

❑ BUNYI BERSUARA: bunyi semasa penghasilannya keadaan pita suara berkeadaan
rapat. Apabila udara keluar melaluinya,pita suara bergetar maka bunyi yang
dihasilkan ialah bunyi bersuara seperti [b] dan [d].

❑ BUNYI TAK BERSUARA: bunyi semasa penghasilannya keadaan pita suara
berkeadaan renggang dan ketika udara keluar melaluinya, pita suara itu tidak
bergetar seperti [p] dan [t].

❑ PASANGAN MINIMAL: pasangan kata yang mempunyai perbezaan bunyi yang
minimal iaitu hanya satu bunyi,tetapi perbezaan bunyi itu membawa makna yang
berbeza pada perkataan-perkataan itu.

❑ VARIASI BEBAS: kebalikan daripada pasangan minimal. Pasangan yang
mempunyai perbezaan bunyi yang minimal tetapi tiada perbezaan makna seperti
/fikir/ dan /pikir/.

BUNYI VOKAL

Semua vokal adalah
bunyi bersuara iaitu
pita suara bergetar

Terbahagi kepada Bunyi yang dihasilkan dengan
tiga: vokal udara keluar dari paru-paru ke
hadapan,vokal
tengah dan vokal rongga tekak dan terus ke
belakang rongga mulut tanpa sebarang
sekatan atau gangguan oleh

mana-mana alat artikulasi

Terdapat enam Mempunyai ciri
vokal Bahasa kelantangan dan
Melayu baku
kepanjangan

Setiap vokal
membentuk satu

suku kata.

RAJAH KEDUDUKAN VOKAL BAHASA MELAYU

ARTIKULASI TAMBAHAN

NASALISASI ATAU PELELANGITKERA
PENYEGAUAN: SAN ATAU

Berlaku pada PALATALISASI:
vocal yang
Bunyi yang wujud
mengikuti bunyi di situ ialah
konsonan
sengauan. seakan bunyi /y/

GLOTALISASI: PEMBIBIRAN
ATAU LABIALISASI:
Unsur bunyi ini
menyerupai Bunyi yang hadir
bunyi hentian itu seperti bunyi

glotis [?] /w/

BUNYI KONSONAN

Konsonan adalah unit-unit fonologi atau bunyi-bunyi Bahasa selain bunyi vokal.

Bunyi yang dihasilkan dengan uadara keluar daripada paru-paru mengalami
sekatan atau sempitan atau gangguan di rongga mulut,hidung, atau tekak.

Konsonan: bersuara dan tak bersuara

Penentuan jenis konsonan bergantung pada keadaan pita suara semasa
penghasilan.
Konsonan asli: konsonan sedia ada dalam sistem Bahasa melayu dan terdapat 19
konsoanan asli.

Konsonan pinjaman: konsonan yang dipinjam daripada Bahasa asing.

JENIS-JENIS KONSONAN ASLI BAHASA MELAYU

JENIS KONSONAN LAMBANG NAMA
FONEMIK

/p/ Letupan dua bibir tak bersuara

/b/ Letupan dua bibir bersuara

LETUPAN /t/ Letupan gusi tak bersuara

/d/ Letupan gusi bersuara
/k/ Letupan lelangit lembut tak bersuara

/g/ Letupan lelangit lembut bersuara

/?/ Hentian glotis atau letupan glotis

LETUSAN /c/ Letusan lelangit keras tak bersuara
/j/ Letusan lelangit keras bersuara



KONSONAN PINJAMAN

HURUF NAMA
F/f Geseran bibir-gigi tak bersuara
V/v Geseran bibir-gigi bersuara
Z/z Geseran gusi bersuara
Geseran gusi-lelangit keras tak bersuara
Sy/sy Geseran lelangit lembut tak bersuara
Kh/kh Geseran lelangit lembut bersuara
Gh/gh Letupan anak tekak tak bersuara
Q/q Geseran gusi tak bersuara
Geseran gusi bersuara
s Geseran lelangit keras bersuara
d Geseran glotis
z Geseran rongga tekak
h
k
(pada akhir suku kata)

DIFTONG

❖ Rentetan dua bunyi vokal yang mempunyai satu puncak
kelantangan, dan diucapkan dalam satu hembusan nafas.

❖ Kelantangan pada cokal pertama
❖ Diftong dianggap sebagai satu fonem.
❖ Semasa penghasilan tidak wujud hentian yang

memisahkan kedua-dua vokal itu.
❖ Membentuk satu suku kata sahaja.
❖ Wujud geluncuran bunyi vocal.
❖ Lambang diftong: /ai/, /au/, /oi/

RAJAH KEDUDUKAN DIFTONG BAHASA
MELAYU

PERBEZAAN ANTARA DIFTONG DENGAN VOKAL RANGKAP

DIFTONG VOKAL RANGKAP

Bunyi dua vokal yang sewaktu Kedua-dua vokal dilafazkan sepenuhnya
penghasilannya berlaku geluncuran lidah
dan vokal kedua tidak dilafazkan dengan
sepenuhnya.

Tidak wujud artikulasi tambahan Wujud artikulasi tambahan.

Kelantangan hanya wujud pada vocal Kedua-dua vocal mempunyai
pertama kelantangan.

Membentuk satu suku kata Membentuk dua suku kata

Melibatkan rentetan vocal /ai/,/au/ dan Terdiri daripada rentetan mana-mana
/oi/. vokal

TRANSKRIPSI FONETIK

❑ Penulisan sesuatu ujaran, sama ada perkataan,frasa,klausa,atau
ayat dengan menggunakan lambang-lambang fonetik.

❑ Lambang-lambang fonetik bersifat universal.
❑ Semua Bahasa apabila merakamkan sesuatu ujaran dalam bentuk

transkripsi fonetik, maka lambang sesuatu bunyi itu adalah sama
dan penyembunyiaannya juga sama



STRUKTUR SUKU KATA BAHASA MELAYU

STRUKTUR SUKU KATA ASLI BAHASA MELAYU

POLA CONTOH

V U-bat, a-ku, i-tu

KV Ku-bu, sa-tu, ba-ta

VK Am-bil, akh-bar

KVK Ham-par, ken-tal

STRUKTUR SUKU KATA PINJAMAN

PENYUKUAN KATA

 PENYUKUAN KATA BAGI KATA TUNGGAL DENGAN POLA SUKU KATA ASLI BAHASA MELAYU

POLA CONTOH
VK Am, ok
A-yu, i-bu
V-KV Ku,ya
KV A-tur, a-kar
A-ir, a-is
V-KVK Ang-ka, am-pu
V-VK Pa-tut, ku-rus
VK-KV Di-a, ri-a
VK-KVK
KV-V

PENYUKUAN KATA TERRBITAN

1. PENYUKUAN DIBUAT DENGAN MENGGUNAKAN PRINSIP MORFOLOGI, IAITU
MELIHAT PROSES PEMBENTUKANNYA.

2. PENYUKUAN CARA KEDUA BERASASKAN SEBUTAN SESUATU PERKATAAN ITU
BERDASARKAN ASPEK FONOLOGINYA.

PERKATAAN PENYUKUAN KATANYA
Melawat [me-la-wat]
Ketahuan
Belajar [ke-ta-hu-wan]
Berterusan [be-la-jar]
Berikan
[ber-te-ru-san]
Memperlakukan [be-ri-kan] atau [ber-i-kan]
Memperlihatkan
[mem-per-la-ku-kan]
Panduan [mem-per-li-hat-kan]
Menjalani
[pan-du-wa-an]
[men-ja-la-ni]

KONSONAN RANGKAP

❑ Dua atau beberapa konsonan hadir secara berturutan dalam satu
kata dalam perkataan.

❑ Pengaruh daripada Bahasa pinjaman, terutamanya Bahasa
Inggeris

❑ Contoh: drama, bank, graf
❑ Konsonan rangkap berbeza dengan diagraf. Diagraf ialah dua

huruf yang mewakili satu bunyi atau satu fonem. Contoh: sy,ng,kh

SISTEM EJAAN RUMI BAHASA
MELAYU

1.KESELARASAN VOKAL BAHASA MELAYU:
➢ Maksud: keserasian atau kekesuaian dua vocal yang membentuk dua suku kata pada

sesuatu kata dasar.
➢ Dua suku kata yang dimaksudkan itu ialah suku kata praakhir dan suku kata akhir

tertutup. Ini bermakna suku kata sebelum praakhir dan suku kata terbuka tidak
mengalami perubahan
➢ Terdapat 18 keselarasan vocal mengikut Sistem Ejaan Baru Bahasa Melayu.

2.POLA KEKECUALIAN KESELARASAN VOKAL
➢ Terdapat beberapa kekecualian yang dibuat khusus untuk mengeja perkataan yang

dipinjam daripada Bahasa serumpun, seperti Bahasa Jawa, dan perkataan pinjaman
Bahasa Arab dan Bahasa Inggeris

KESELARASAN VOKAL BAHASA MELAYU

SUKU KATA PRAAKHIR SUKU KATA AKHIR TERTUTUP CONTOH PERKSATAAN
a a Babak,salak,batas
i betik,ketil
e (pepet) o Telor,tempoh,selekoh
e (taling) U Tidur,tirus,seliuh
i Salin,batil,patik
i u Patut,patung
a a Peram,tembelang
a i Betik,ketil,selit
e(pepet) u Tekun,belum,telus
e(pepet) a Lecak,selak(buka)
e(pepet) Leceh,gelek
e(taling) e(taling) Telor,tempoh
e(taling) o Bilah,pikat
e(taling) a Sisih,intip,pipih
i i Otak,boring,tolak
i a
o

POLA KEKECUALIAN KESELARASAN
VOKAL

BEBERAPA PERKARA PENTING BERKAITAN DENGAN SISTEM
EJAAN BARU BAHASA MELAYU

 Huruf vokal e taling atau o dalam perkataan yang terdiri daripada satu suku kata,
apabila diberikan imbuhan, tidak akan mengalami perubahan.

Contoh: kod-mengekod
 Huruf e taling atau o dalam suku kata terbuka, tidak berubah sekiranya suku kata

sebelumnya menggunakan huruf vocal a,I,u, atau e pepet.

Contoh: pereka,pidato dan semboyan
 Huruf vokal a pada suku kata akhir tidak mempengaruhi perubahan huruf vokal e taling

atau o pada suku kata sebelumnya

Contoh: sorak, kekwah,kerongsang
 Dalam perkataan yang mempunyai tiga suku kata pula, vocal a. e (pepet), i atau u

pada suku kata pertama tidak mengubah huruf vokal e taling dan o sudah sedia terdiri
daripada pasangan yang menunjukkan keselarasan e-e,e-o,o-e dam o-o pada suku
kata akhir dan sebelum akhir.

Contoh: ketetot, tempeleng dan cerewet

PENGEJAAN

(i) Bentuk visual atau hurufiah ejaan kata pinjaman adalah dipentingkan dan cuba
dikekalkan. Perubahan fonem hanya dibuat apabila perlu.

(ii) Kata-kata pinjaman daripada Bahasa Inggeris dan bahasa Eropah yang lain
dikecualikan daripada peraturan keselarasan vocal.

(iii) Rangkap konsonan yang terdapat dalam kata-kata pinjaman dikekalkan
bentuknya tetapi dengan penyesuaian. Contoh: clinic dieja klinik.

(iv) Pada beberapa perkataan tertentu yang menggunakan e pepet dan ejaan tersebut
sudah sekian lama sedemikian, ejaannya dikekalkan. Contoh: glass dieja sebagai
gelas.

(v) Unsur asing selain rangkap konsonan yang telah diserap ke dalam Bahasa Melayu,
tidak diubah ejaanya. Contoh: bureau dieja sebagai biro

Penulisan 1) Kata berimbuhan ialah kata dasar yang menerima awalan, akhiran, apitan atau sisipan, menggunakan bentuk
terikat
kata 2) Semua imbuhan yang diberikan kepada sesuatu dasar dituliskan serangkai dengan kata dasar itu.

berimbuha 3) Bagi awalan se-,penulisaanya diserangkaikan dengan kata dasar jika kata dasar itu bukan nama khas.

n 4) Imbuhan-imbuhan pinjaman juga ditulis serangkai dengan kata dasarnya

PENULISAN TERDAPAT TIGA JENIS KATA MAJMUK YANG UNSUR-UNSURNYA DITULIS TERPISAH:
KATA a) Kata majmuk istilah khusus contoh: kata kerja
MAJMUK b) Kata majmuk rangkai kata bebas contoh: temu bual
c) Kata majmuk yang mendukung makna yang berunsur kiasan atau simpulan Bahasa. Contoh: kaki bangku

PENULISAN 1) Kata ganda penuh, yang mungkin terdiri daripada kata ganda yang menunjukkan maksud jamak atau kata
KATA ganda semu. Contoh: sekolah-sekolah.
GANDA
2) Kata ganda pada kata dasar yang menerima imbuhan. Dalam hal ini sempang diletakkan antara bahagian
kata dasar yang diulang. Contoh: berseronok-seronok.

3) Kata ganda berentak atau yang mengalami perubahan bunyi: kuih-muih

PENULISAN 1) Klitik ialah kata singkatan, iaitu ku,mu,nya dan kau
KLITIK

PENULISAN 1) Kata sendi nama ke dan di ditulis terpisah daripada perkataan yang mengikutinya. Contoh: di sebelah
KATA 2) Ke dan di yang bukan kata sendi nama ialah imbuhan, iaitu awalan “ke…” dan awalan “di…” haruslah ditulis
SENDI
NAMA serangkai dengan perkataan yang mengikutinya. Contoh: disebut.
3) Kata sendi nama ke ditulis serangkai dengan kata yang mengikutinya apabila kedua-duanya menjadi kata

dasar iaitu apabila menerima imbuhan. Contoh: ke samping menjadi dikesampingkan

TANDA BACA

TANDA NOKTAH (.)
TANDA KOMA (,)
NOKTAH BERTINDIH (:)
KOMA BERNOKTAH (;)
TANDA KURUNG ( )
TANDA KURUNG BERSIKU [ ]
TANDA SEMPANG PENDEK (-)
TANDA SEMPANG PANJANG (_)
TANDA TANYA (?)
TANDA SERU (!)
TANDA PETIK QUOTATION (“ “)
TANDA PETIK TUNGGAL (‘ ‘)
TANDA GARIS MIRING ( / )

TAMAT