แกะสลัก

www.kroobannok.com
โดย

นางสมหมาย บุญสมทบ

ตาแหน่ง ครู วทิ ยฐานะครชู านาญการ

โรงเรยี นบา้ นเนนิ พลบั หวาน
อาเภอบางละมุง จังหวดั ชลบรุ ี
สานกั งานเขตพื้นท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาชลบรุ ี เขต 3

คำนำ

การจัดทาเอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุด “การแกะสลักผักและผลไม้” กลุ่มสาระ
การเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 1 โรงเรียนบ้านเนินพลับหวาน
ผู้รายงานได้จัดทาข้ึนเพื่อใช้เป็นสื่อประกอบกระบวนการจัดการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้
โดยส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีโอกาสศึกษาหาความรู้และฝึกทักษะได้ด้วยตนเอง ในกรณีที่ไม่เข้าใจทั้ง
ภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ เอกสารประกอบการเรียนรู้ชุดนี้มีเน้ือหาสาระสาคัญ ได้แก่ ความรู้
ทั่วไปและพื้นฐานของการแกะสลักผักและผลไม้ การแกะสลักผักและผลไม้เป็นดอกไม้รูปแบบ
ต่างๆ รวมถงึ การประดบั ตกแต่ง การจัดวาง และการจัดแสดงผลงาน เป็นต้น ซ่ึงมีจานวนทั้งหมด
10 เล่ม เอกสารแต่ละเล่มจะประกอบไปด้วยรายละเอียดต่างๆ ได้แก่ คาแนะนาสาหรับครูผู้สอน
และนกั เรียน แบบทดสอบก่อน-หลังเรียน ใบความรู้ ใบงาน และแบบฝกึ หดั

การจัดทาเอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุด “การแกะสลักผักและผลไม้”กลุ่มสาระ
การเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ชุดนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก
นายประทปี ศรรี กั ษา ผอู้ านวยการโรงเรยี นบา้ นเนินพลับหวาน และผู้เชี่ยวชาญทุกท่านที่กรุณาให้
คาแนะนา ตรวจความถูกต้อง และปรับปรุงแก้ไขจนสาเร็จเป็นรูปเล่มด้วยดี จึงขอขอบพระคุณมา
ณ โอกาสนี้

สมหมาย บุญสมทบ
www.kroobannok.com

www.kroobannok.com คำชี้แจง

เอกสารประกอบการเรียนรู้ ชุด “การแกะสลักผักและผลไม้” กลุ่มสาระการเรียนรู้
การงานอาชีพและเทคโนโลยี ได้จัดทาข้ึนเพ่ือใช้เป็นส่ือประกอบกระบวนการจัดการเรียนรู้
รายวิชา ง 21202 งานประดิษฐ์ 2 (การแกะสลักผักและผลไม้) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียน
บ้านเนนิ พลบั หวาน เอกสารประกอบการเรยี นชุดนี้มที ้ังหมด 10 เลม่ ประกอบด้วย

เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ควำมรู้ท่วั ไปเกีย่ วกบั กำรแกะสลักผกั และผลไม้

เล่มที่ 2 เรอ่ื ง พนื้ ฐานการแกะสลักผักและผลไม้
เล่มท่ี 3 เรอ่ื ง การแกะสลกั แครอทเปน็ ดอกข่า
เล่มท่ี 4 เรื่อง การแกะสลกั ฟักทองเปน็ ดอกรกั เร่
เล่มท่ี 5 เรอ่ื ง การแกะสลกั ฟักทองเปน็ ดอกบานชื่น
เล่มที่ 6 เรื่อง การแกะสลักฟักทองเปน็ ดอกผีเส้ือ
เลม่ ท่ี 7 เรื่อง การแกะสลักฟกั ทองเปน็ ดอกกุหลาบ
เลม่ ท่ี 8 เร่ือง การแกะสลกั มันแกวเป็นดอกแคทลียา
เลม่ ที่ 9 เรือ่ ง การแกะสลักแตงโมลายประยกุ ต์
เลม่ ที่ 10เรือ่ ง การจัดนิทรรศการแสดงผลงานการแกะสลกั ผกั และผลไม้

เอกสารประกอบการเรียนรู้ 1 เล่มใช้ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ 1 แผน โดยเป็น
การจัดการเรียนรู้ท่ีเน้นกระบวนการแบบกลุ่มร่วมมือกันเรียนรู้ เอกสารชุดน้ีจะส่งผลให้
กระบวนการจัดการเรียนรู้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลต่อผู้เรียน โดยครูผู้สอน
มีหน้าที่แนะนาเมื่อนกั เรยี นมปี ญั หาเวลาปฏบิ ตั งิ าน

สมหมาย บญุ สมทบ

www.kroobannok.com สำรบัญ หนำ้

เร่อื ง 1
2
คานา 3
คาชีแ้ จง 4
คาแนะนาสาหรับครู 7
คาแนะนาสาหรับผู้เรยี น 7
จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 9
แบบทดสอบก่อนเรียน 11
ใบความรู้ เร่อื ง ความรู้ทว่ั ไปเก่ียวกับการแกะสลักผักและผลไม้ 21
25
 ประวตั ิความเปน็ มาของการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 26
 ความหมายของการแกะสลักผกั และผลไม้ 26
 ประเภทของการแกะสลักผักและผลไม้ 27
 วสั ดุอุปกรณ์ในการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 29
 วิธีการจับมดี แกะสลกั 31
 การเก็บรกั ษาวัสดอุ ุปกรณ์ท่ีใชใ้ นการแกะสลัก 32
 หลกั การเลือกผักและผลไม้ที่ใชใ้ นการแกะสลัก 33
 การดแู ลรกั ษาผลงานแกะสลกั 36
 คุณประโยชน์ของการแกะสลกั ผักและผลไม้ 37
ใบงาน เร่อื ง ความรทู้ ั่วไปเกย่ี วกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 38
แบบฝึกหัด เรือ่ ง ความรู้ทั่วไปเกยี่ วกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 40
แบบทดสอบหลงั เรียน
เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น-หลงั เรียน
เฉลยแบบฝึกหัด เรอื่ ง ความรู้ท่ัวไปเกย่ี วกับการแกะสลักผักและผลไม้
กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอ่ น-หลังเรยี น
บรรณานุกรม

www.kroobannok.com เลม่ ที่ 1 เรอ่ื ง ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกบั การแกะสลักผกั และผลไม้ 1

คำแนะนำสำหรบั ครผู ้สู อน

กอ่ นใชเ้ อกสารประกอบการเรียนร้แู ต่ละเลม่ ครผู ู้สอนควรปฏิบตั ิดงั นี้
1. ก่อนใช้เอกสารประกอบการเรียนรู้แต่ละเล่ม ครูผู้สอนควรศึกษาให้ละเอียด

ก่อนนาไปใช้
2. ครผู ้สู อนต้องเตรียมส่อื ทเ่ี ก่ยี วข้องให้พร้อม เพื่อใหผ้ เู้ รียนเกิดความสนใจ

ทจ่ี ะศกึ ษาและปฏิบัติตาม
3. ครูผ้สู อนควรประเมนิ ผลนักเรยี น ทงั้ ก่อนเรียน และหลงั เรียน

เมอ่ื ศึกษาเอกสารจบแต่ละเลม่
4. หากนกั เรยี นมขี อ้ สงสัย ไมเ่ ขา้ ใจ ใหอ้ ธบิ ายเพ่ิมเตมิ ใหน้ ักเรียนเข้าใจ

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรอ่ื ง ความร้ทู วั่ ไปเกี่ยวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 2

คำแนะนำสำหรับผูเ้ รยี น

ก่อนใชเ้ อกสารประกอบการเรยี นรแู้ ต่ละเล่ม ผู้เรยี นควรปฏบิ ตั ิดังนี้
1. ก่อนศกึ ษา ผู้เรยี นควรทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี นและเกบ็ คะแนนไวเ้ ปรยี บเทียบ

หลังเรยี น
2. ผูเ้ รียนตอ้ งอา่ นทาความเข้าใจให้ละเอียดทกุ เร่ือง
3. ผู้เรยี นศกึ ษาจบเล่มแล้ว ควรประเมินผลสมั ฤทธ์ิของตนเองจากกิจกรรมท้ายเล่ม

และทาแบบทดสอบหลงั เรียนเพอื่ เปรียบเทียบความก้าวหน้า
4. หากผู้เรียนมขี ้อสงสัย หรือไม่เข้าใจถ้อยคาหรือเนอื้ หาใดๆในเล่ม จะตอ้ งสอบถาม

ข้อมลู ใหล้ ะเอียดเพิม่ เตมิ จากครผู สู้ อนหรือผู้รูท้ นั ที

เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความรทู้ ว่ั ไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 3

จดุ ประสงคก์ ำรเรยี นรู้

ด้ำนควำมรู้

1. นักเรียนบอกประวัติ ความหมาย ประเภท และประโยชน์ของการแกะสลักผัก
และผลไม้ได้

ด้ำนทักษะกระบวนกำร

2. นกั เรียนมที ักษะในการเลือกใชว้ ัสดอุ ปุ กรณ์ในการแกะสลักผักและผลไม้ได้อย่าง
ถูกวิธี

ดำ้ นคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์

3. นักเรียนมีความใฝ่เรยี นรู้ ต้งั ใจ เพยี รพยายามในการเรยี น และแสวงหาความรู้
www.kroobannok.com

เลม่ ท่ี 1 เรื่อง ความรูท้ ่ัวไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 4

แบบทดสอบก่อนเรียน ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1
เวลา 10 นาที
กลุ่มสาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี
เรือ่ ง ความรูท้ วั่ ไปเก่ียวกับการแกะสลักผกั และผลไม้
www.kroobannok.com
คำชแี้ จง ให้นักเรียนเลือกคาตอบท่ถี ูกตอ้ ง และกาเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ

1. งานแกะสลักของประเทศไทย เร่ิมปรากฏมหี ลกั ฐานขน้ึ ในสมยั ใด
ก. สุโขทัย
ข. อยธุ ยา
ค. ธนบรุ ี
ง. รตั นโกสินทร์

2. ผทู้ ่นี างานแกะสลกั มาประดบั ตกแต่งโคมลอยเปน็ คนแรกคอื ใคร
ก. นางนพมาศ
ข. นางจามเทวี
ค. ทา้ วศรีสุนทร
ง. ทา้ วศรีสรุ โิ ยทัย

3. เครอ่ื งมอื ท่ีสาคัญในการแกะสลกั คอื ข้อใด
ก. มดี
ข. เขยี ง
ค. มีดแกะสลกั
ง. ภาชนะใส่น้า

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เร่อื ง ความรทู้ ว่ั ไปเกี่ยวกบั การแกะสลักผักและผลไม้ 5

4. ประโยชน์ของการแกะสลักผักและผลไม้คือขอ้ ใด
ก. ทาให้อาหารสะอาด
ข. ทาใหอ้ าหารกรอบอร่อย
ค. เปน็ การเพิ่มคณุ ค่าทางอาหาร
ง. ทาใหอ้ าหารสวยงามน่ารับประทาน

5. การแกะสลกั ผักและผลไมค้ วรยึดหลักตามข้อใด
ก. ก่อนทาลา้ งมือใหส้ ะอาดและเช็ดให้แห้ง
ข. รกั ษาคุณภาพอาหารอย่าแช่น้านาน
ค. ล้างผกั ผลไม้ให้สะอาด
ง. ถกู ทกุ ขอ้

6. เพราะเหตุใดจึงควรเลือกใชเ้ ขียงพลาสตกิ หัน่ ผกั และผลไม้ทใี่ ชใ้ นการแกะสลัก
ก. มีขนาดใหญ่ สามารถทางานได้สะดวก
ข. ไมเ่ ปน็ เชือ้ ราเมือ่ ใชห้ ลายๆคร้งั
ค. ทาให้ผักและผลไม้ไมช่ า้
ง. ราคาถูก

7. “ผา้ ขาวบาง” ใช้สาหรับทาอะไรในการแกะสลกั
ก. ใชร้ องเศษผกั
ข. เช็ดมือให้แหง้
ค. เช็ดวสั ดอุ ุปกรณ์
ง. คลมุ ผกั ท่แี กะสลักเสรจ็ แล้ว

8. ขอ้ ใดคือหลักการเลอื กผักและผลไมใ้ นการแกะสลักท่ีไม่ถูกต้อง
ก. ราคาถูก
ข. ลกั ษณะสดใหม่
ค. มีจาหนา่ ยในท้องถ่นิ
ง. เปน็ ผักและผลไมน้ อกฤดกู าล

เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ความรู้ทวั่ ไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 6

9. จากภาพเปน็ การจับมดี แกะสลกั แบบใด
ก. จับแบบปอกผลไม้
ข. จับแบบปากกา
ค. จับแบบห่ันผัก
ง. ไม่มขี อ้ ใดถกู

10.ผูท้ ่ีต้องการแกะสลักผักและผลไม้ควรมีคุณลักษณะใด
ก. มคี วามคิดรเิ ริม่ สรา้ งสรรค์
ข. ทางานด้วยความปราณีต
ค. ละเอียดลออ
ง. ถกู ทกุ ขอ้

ต้งั ใจทำแบบทดสอบ
นะครบั ...
www.kroobannok.com

www.kroobannok.com เล่มที่ 1 เร่อื ง ความรทู้ ัว่ ไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 7

ใบควำมรู้ เรอ่ื ง ควำมรูท้ วั่ ไปเก่ียวกับกำรแกะสลักผกั และผลไม้

ประวัตคิ วำมเป็นมำ

การแกะสลักผักและผลไม้เป็นงานฝีมือซึ่งเป็นศิลปะแขนงหนึ่งของไทยท่ีมีมาแต่โบราณ
โดยเริ่มมีขึ้นต้ังแต่สมัยใดไม่ปรากฏแน่ชัด แต่มีหลักฐานที่ปรากฏในวรรณกรรมเร่ือง นางนพมาศ
หรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์ซ่ึงได้บรรยายถึงพระราชพิธีจองเปรียงในวันเพ็ญเดือน 12 รัชสมัย
ของสมเด็จพระร่วงเจ้าแห่งกรุงสุโขทัย เป็นนักขัตฤกษ์ ชักโคม ลอยโคม นางนพมาศ หรือ
ทา้ วศรีจุฬาลักษณ์ ได้คิดตกแต่งโคมลอยให้งามประหลาดกว่าโคมของพระสนมท้ังปวง โดยเลือกผกา
เกสรสีต่างๆ ประดับเป็นรูปดอกไม้ ซ้อนสีสลับให้เป็นลวดลาย และนาผลพฤกษาลดาชาติมาแกะ
จาหลักเป็นรูปมยุระคณานกวิหคหงส์ ให้จับจิกเกสรบุปผชาติ อยู่ตามกลีบดอกกระมุทเป็นระเบียบ
เรียบร้อย วิจิตรไปด้วยสีย้อม สดสว่าง ควรจะทอดทัศนาย่ิงนัก ท้ังเสียบแซมเทียน ธูป และประทีป
น้ามันเปรียง เจือด้วยไขข้อพระโค ( กรมศิลปากร, นางนพมาศหรือตารับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ 2514 :
หน้า 97 -98 อ้างอิงใน ณภทั ร, แกะผกั สลกั ลาย 2551)

ท่ีมำของภำพ : http://nongsukjai.wordpress.com

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรือ่ ง ความรู้ท่ัวไปเก่ียวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 8

ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นน้ัน การแกะสลักผักและผลไม้มีปรากฏขึ้นในรัชสมัยของ
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ซ่ึงเห็นได้จากพระราชนิพนธ์ต่างๆ เช่น กาพย์เห่ชมเคร่ือง
คาวหวานและเห่ชมผลไม้ บทละครเร่อื งสังข์ทอง ตอนนางจันท์เทวีแกะสลักชิ้นฟักเป็นเร่ืองของนาง
กับพระสังข์ และขุนช้างขุนแผน ซ่ึงบางตอนจะเป็นเร่ืองราววิถีชีวิตของคนไทยในสมัยของกรุงศรี
อยุธยาตอนปลาย อกี ทัง้ ตอนท่มี ีเทศนม์ หาชาติที่วัดป่าเลไลยก์ได้บรรยายถึงการทาหมากประจากัณฑ์
ท่ีเป็นสว่ นประกอบของเครอ่ื งกัณฑ์เทศน์

ที่มำของภำพ : http://ratthasil.blogspot.com และ http://www thaigoodview.com

จากข้อมูลดังกล่าวจะเห็นว่าคนไทยในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย และในสมัยกรุง
รัตนโกสินทร์ตอนต้นนั้น รู้จักการแกะสลักผักและผลไม้ เพ่ือรับประทานหรือเพื่อตกแต่งอาหารโดย
เริม่ ปรากฏในวังมาก่อน ทาให้ทราบว่ากุลสตรีในสมัยนั้นได้รับการฝึกฝนให้พิถีพิถันกับการจัดตกแต่ง
ผกั ผลไมแ้ ละการปรงุ แต่งอาหารเปน็ พิเศษ การเรียนรู้การแกะสลักผักและผลไม้ในสมัยก่อน เมื่อเร่ิม
ตั้งโรงเรียนสตรีขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2411 – พ.ศ. 2453)
ไดน้ าวิชาการช่างสตรมี าสอน เช่น วชิ าการแกะสลกั ผกั และผลไม้ และในปัจจบุ ันการแกะสลักผักและ
ผลไม้ยงั จัดทาการสอนท้ังในระดบั โรงเรียน ระดบั วิทยาลัย และระดับมหาวิทยาลัย โดยได้มีหลักสูตร
สอนเยาวชนไทยได้รูจ้ กั แกะสลักผักและผลไมเ้ ป็นรูปแบบตา่ งๆ

ดังนั้น งานศิลปะการแกะสลัก จึงมีค่าควรแก่การที่จะอนุรักษ์สืบต่อไปจนถึงลูกหลาน
ให้ชาวต่างชาติได้เห็นเอกลักษณ์ความเป็นไทย อันอ่อนช้อย งดงาม ประณีตละเอียดอ่อน และความ
อดทนในงานแกะสลกั ผักและผลไม้ของคนไทย ปัจจุบันมีการสร้างสรรค์งานใหม่ๆข้ึนมา มีการจัดงาน
ประกวดในสถานที่ตา่ งๆ เพือ่ อนุรักษ์งานแกะสลกั ใหก้ ับคนรุ่นใหมส่ บื ตอ่ ไป

เล่มที่ 1 เรอื่ ง ความรทู้ วั่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลักผกั และผลไม้ 9

ควำมหมำยของกำรแกะสลักผักและผลไม้

กำรแกะสลกั

พจนานุกรมฉบับเฉลิมพระเกียรติ พ.ศ. 2530 ได้ให้ความหมายคาว่า “แกะสลัก” ไว้ว่า

การทาเป็นลวดลายหรือรปู ตา่ ง ๆ
แสงอรุณ เช้ือวงษ์บุญ (2542: 6) กล่าวว่า กำรแกะสลัก หมายถึง การนาวัสดุต่างๆ เช่น

พืชผัก สบู่ ขี้ผึ้ง และวัสดุอื่นๆมาประดิษฐ์เป็นรูปลักษณ์ลวดลายต่างๆโดยใช้เคร่ืองมือตัด จัก เฉือน
เกลา แกะ แซะ ควา้ นออกจากชนิ้ เดมิ จนสาเร็จรูป
www.kroobannok.com
ทมี่ ำของภำพ : http://assets.gotoknow.org และ http://psevikul.net

กำรแกะสลกั ผักและผลไม้

ส่วนความหมายของ “กำรแกะสลักผักและผลไม้” สามารถอธิบายความหมาย
ตามพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ.2542 ไดว้ า่

แกะ หมายถึง เอาเลบ็ มอื คอ่ ยๆแคะ เพอ่ื ให้หลุดออก
สลัก หมายถึง ทาให้เป็นลวดลายหรอื รปู ภาพ โดยใช้วิธีสิ่วสกดั
ผกั หมายถงึ อาหารทีเ่ ป็นพชื โดยใช้ใบหรือต้น
ผลไม้ หมายถึง ลกู ไม้ ผลของตน้

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความรูท้ ว่ั ไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 10

นอกจากนีย้ งั มอี าจารย์ท่านอื่นท่ไี ดใ้ ห้ความหมายของการแกะสลกั ผักและผลไม้ ไว้ดังน้ี
มณรี ตั น์ จนั ทะนะผะลิน(2547: 6) กล่าวว่า กำรแกะสลักผักและผลไม้ หมายถึง การตัดแต่ง

ผักและผลไม้ทาให้มีรูปทรง และประดิษฐ์ลวดลายต่างๆด้วยมีด หรืออาจใช้เครื่องมือคล้ายสิ่ว
ช่วยเซาะรอ่ ง

จอมขวัญ สุวรรณลักษณ์ (2547: 6) กล่าวว่า กำรแกะสลักผักและผลไม้ หมายถึง
การประดิษฐ์ผักและผลไมเ้ ป็นลวดลายต่างๆตามทอี่ อกแบบไวไ้ ด้อย่างสวยงามประณตี

สรุปไดว้ ่ำ

กำรแกะสลกั ผกั และผลไม้” หมายถึง การใชอ้ ุปกรณ์เคร่อื งมือดว้ ยวิธีการต่างๆ
ทาให้ผกั และผลไมเ้ กดิ ลวดลายสวยงามตามต้องการ

ทีม่ ำของภำพ : http://www.tangyuak.com และ http://www. gotoknow.org

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรื่อง ความรู้ทัว่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 11

ประเภทของกำรแกะสลกั ผักและผลไม้

การแกะสลักผกั และผลไม้น้ัน เปน็ งานท่ีมรี ูปแบบของการแกะสลกั ทห่ี ลากหลาย
ข้ึนอย่กู บั ความคดิ สรา้ งสรรคข์ องผูแ้ กะสลัก ซง่ึ สามารถจาแนกตามรูปแบบลวดลายไดด้ งั น้ี

1. รูปแบบการแกะสลักใบไม้
2.รปู แบบการแกะสลักดอกไม้ช้นั เดยี ว
3. รูปแบบการแกะสลักดอกข่า
4. รูปแบบการแกะสลักดอกไมห้ ลายชนั้
5. รูปแบบการแกะสลักลวดลายเครอื เถา
6. รูปแบบการแกะสลักภาชนะ
7. รูปแบบการแกะสลกั ตวั สัตว์
8. รูปแบบการแกะสลกั ตวั อกั ษรหรอื ตราสญั ลกั ษณ์

www.kroobannok.com เลม่ ที่ 1 เรื่อง ความรูท้ ่วั ไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 12

1. รปู แบบกำรแกะสลักใบไม้

การแกะสลักผกั และผลไม้เป็นใบไม้น้ันตอ้ งอาศัยรูปแบบของใบไมต้ ามธรรมชาตมิ าใชใ้ น
การสรา้ งสรรค์ ซึง่ สามารถแบง่ ออกได้ดงั น้ี

1.1. ใบไม้เซำะรอ่ งแหลม

1.2. ใบไม้เซำะร่องมน

1.3. ใบไมฉ้ ลุลำย

ทีม่ ำของภำพ : ณภทั ร (2551)

เล่มท่ี 1 เร่อื ง ความรทู้ ่ัวไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 13

2. รปู แบบกำรแกะสลักดอกไม้ชั้นเดยี ว

การแกะสลกั ดอกไม้ชั้นเดยี วจดั เป็นขั้นพ้ืนฐานของการแกะสลกั ดอกไม้ที่มีจานวนกลีบไมม่ าก
ส่วนมากนิยมนาผักผลไม้เนอ้ื บาง เชน่ แตงกวา หัวผักกาด มาสร้างสรรคโ์ ดยอาศยั รปู แบบของดอกไม้
ตามธรรมชาติ ซง่ึ สามารถแบง่ ออกได้ดังน้ี

2.1 ดอกไมก้ ลีบมน
www.kroobannok.com
2.2 ดอกไม้กลบี แหลม
2.3 ดอกไมแ้ บบพเิ ศษ

ที่มำของภำพ : ณภทั ร (2551)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ความรูท้ ั่วไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 14

3. รูปแบบกำรแกะสลักดอกขำ่

การแกะสลกั ดอกข่าเปน็ การอาศยั รปู ทรงของดอกขา่ ตามธรรมชาติ ลักษณะท้ายมน
ปลายแหลม มาใช้ในการสร้างสรรคล์ วดลายของการแกะสลัก ซง่ึ มีการสับหว่างลวดลายให้เกิด
ความสวยงาม สามารถแบ่งออกไดด้ งั นี้

3.1 ดอกข่ำลวดลำยชน้ั เดยี ว

3.2 ดอกข่ำลวดลำยหลำยชัน้

ที่มำของภำพ : ณภัทร (2551)

www.kroobannok.com เล่มที่ 1 เรอ่ื ง ความรทู้ วั่ ไปเก่ียวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 15

4.รปู แบบกำรแกะสลักดอกไม้หลำยช้นั

การแกะสลกั ดอกไมห้ ลายช้ันเปน็ การแกะสลักดอกไม้ทซี่ ับซ้อนมากกวา่ ดอกไม้ชั้นเดียว
ส่วนมากจงึ นิยมนาผักผลไมเ้ นอ้ื หนา เชน่ ฟักทอง มาแกะสลกั โดยอาศัยรูปแบบของดอกไมต้ าม
ธรรมชาติซึ่งมกี ลีบเปน็ จานวนมากเรียงซ้อนกันสวยงามหลายชนั้ ซึ่งมีแม่แบบทสี่ าคญั ของรูปแบบ
การแกะสลกั ดอกไม้ ดงั น้ี

4.1 ดอกรักเร่

4.2 ดอกบำนชน่ื

ทีม่ ำของภำพ : ณภัทร (2551)

เลม่ ที่ 1 เร่ือง ความร้ทู ัว่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 16

4.3 ดอกผเี ส้อื

www.kroobannok.com
4.4 ดอกกหุ ลำบ

ทมี่ ำของภำพ : ณภทั ร (2551)

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรอ่ื ง ความรทู้ ั่วไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 17

5. รูปแบบกำรแกะสลกั ลวดลำยเครอื เถำ

การแกะสลกั ลวดลายเครอื เถา เป็นการอาศยั รปู แบบของการแกะสลักดอกไมแ้ ละใบไม้
มาแกะสลักใหเ้ กิดลวดลายซับซ้อนกัน ในลกั ษณะทเ่ี ลียนแบบธรรมชาติหรือสร้างสรรค์ขน้ึ มาใหม่

ทม่ี ำของภำพ : ณภัทร (2551)

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เร่ือง ความรู้ทัว่ ไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 18

6. รูปแบบกำรแกะสลกั ภำชนะ

การแกะสลักภาชนะ เปน็ การนาผกั ผลไม้ตา่ งๆมาแกะสลักโดยประยกุ ตล์ วดลายตา่ งๆให้เกดิ
ความสวยงาม และสามารถนาไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้ เชน่ นามาใส่อาหารเพ่อื เพิ่มความน่ารับประทานและ
ความสวยงามใหก้ ับอาหารน้นั ๆ

ที่มำของภำพ : ณภัทร (2551)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ความร้ทู ัว่ ไปเกี่ยวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 19

7. รปู แบบกำรแกะสลักตัวสตั ว์

การแกะสลักตัวสตั ว์ เป็นการนาผักผลไม้ตา่ งๆมาแกะสลักโดยประยกุ ต์ลวดลายตา่ งๆให้ใหเ้ กิด
ความสวยงาม หรอื แกะสลกั แต่ละส่วนมาประกอบกนั เปน็ ตัวสตั ว์ ซ่ึงผูแ้ กะสลักจะต้องมีความชานาญ
ในการเกลาแตง่ วัสดุให้ได้สัดส่วนที่มคี วามสมดลุ กับธรรมชาติ

ท่มี ำของภำพ : ณภทั ร (2552)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความรู้ทั่วไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 20

8.รูปแบบกำรแกะสลักตัวอกั ษรหรือตรำสญั ลกั ษณ์

การแกะสลักตัวอกั ษรหรอื ตราสัญลักษณ์ เปน็ การนาผักผลไม้ตา่ งๆมาแกะสลกั และประยุกต์
ลวดลายตา่ งๆให้เกดิ ความสวยงามและมีความชดั เจนในดา้ นจดุ มงุ่ หมายของการนาไปใช้ ซง่ึ สามารถ
แกะสลักผสมผสานกับลวดลายอื่นๆ หรอื นาไปประกอบตกแต่งในงานตา่ งๆได้

ทมี่ ำของภำพ : วันดี (2551)

ทม่ี ำของภำพ : สมหมำย บญุ สมทบ (2554)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความร้ทู ่ัวไปเกี่ยวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 21

วสั ดอุ ุปกรณ์ในกำรแกะสลกั ผักและผลไม้

1. มดี ควรเตรยี มมีดหลาย ๆ ขนาด เพอ่ื ให้เหมาะสมกับการใช้งาน ได้แก่

1.1 มดี ห่นั ขนาดใหญ่ ใช้หั่นผลไม้ ผลใหญ่ๆ หรอื จะใชผ้ า่ ผลไมผ้ ลใหญอ่ อกเป็นชนิ้ ๆได้
1.2 มดี ห่ัน หนั่ ผลไมข้ นาดกลางและเล็ก รวมทงั้ การผ่าเปน็ ชิ้นเลก็ ๆด้วย
1.3 มดี เกลา ใช้เกลาวสั ดุทีจ่ ะนามาแกะสลกั ใหม้ คี วามเรียบ กลม มน หรอื ลบเหล่ยี ม
ให้มคี วามเรียบ
1.4 มดี แกะสลกั ปลายโคง้ ใช้แกะผกั แบบง่ายๆสาหรบั ตกแต่งหัวจาน เชน่ แตงกวา ต้นหอม
พรกิ ช้ฟี า้ หรือใช้คว้านเมด็ ผลไม้ เชน่ เงาะ มะปราง กระท้อน ฯลฯ
1.5 มีดแกะสลักปลายตรง มีความคมมาก ใช้แกะผลไม้เนื้ออ่อน เช่น มะละกอ แคนตาลูป
แตงโม ดอกไมต้ า่ งๆ และสบู่
1.6 มีด 2 คม หรือมีดปอก ลักษณะเป็นมีดมีคมสองด้านหันเข้าหากัน สามารถปอกได้ท้ัง
มอื ซา้ ยและขวา ใชป้ อกเปลือกผักหรือผลไม้กไ็ ด้

1

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

ท่ีมำของภำพ : สมหมำย บญุ สมทบ (2554)

www.kroobannok.com เลม่ ที่ 1 เรือ่ ง ความร้ทู วั่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 22

2. เขียง ควรเลือกใช้เขียงพลาสติกใช้สาหรับห่ันผักและผลไม้ เพราะจะไม่เป็นรา
เมอ่ื ใชห้ ลาย ๆ คร้ัง ควรใชเ้ ฉพาะผกั และผลไมไ้ ม่ควรใชร้ วมกับเขยี งเนอื้

2

3. ภำชนะใส่น้ำ ใช้สาหรับแช่ผักที่แกะสลักเสร็จแล้ว ควรเลือกท่ีเป็นกะละมังเคลือบ
หรือแก้ว หรือแสตนเลส ไม่ควรใช้ภาชนะพลาสติกเพราะจะเป็นอันตรายถ้าผักผลไม้ที่มี
รสเปรี้ยว

3

ทมี่ ำของภำพ : สมหมำย บญุ สมทบ (2554)

เลม่ ท่ี 1 เรอ่ื ง ความรูท้ ่วั ไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 23

4. ถำด สาหรับรองรับเศษผักและผลไม้ ขณะท่ีกาลังแกะสลัก
4
www.kroobannok.com
5. ผำ้ เช็ดมือ ถงุ มอื ยำง ใชใ้ สข่ ณะแกะสลกั ผกั ผลไม้ เพ่อื ช่วยรักษาความสะอาด
6. ผ้ำขำวบำง สาหรบั คลมุ ผักและผลไม้ท่แี กะสลกั เสรจ็ กอ่ นใช้ควรซักน้าให้หมดแปง้
7. กระบอกฉีดนำ้ เลอื กท่มี ลี ะอองนา้ เล็ก ๆ ขนาดเหมาะมอื
8. ภำชนะทีใ่ ชจ้ ัดผกั ผลไมท้ ่แี กะสลกั เสรจ็ แลว้ เชน่ จาน ถาด โตก พาน ฯ

5,6 7 8

ที่มำของภำพ : สมหมำย บญุ สมทบ (2554)

เลม่ ที่ 1 เรอ่ื ง ความรู้ทัว่ ไปเกี่ยวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 24

9. กลอ่ งพลำสติกหรอื ถุงพลำสตกิ สาหรับใส่ผักผลไม้ท่ีแกะสลักเสร็จแล้ว เพ่ือแช่ในตู้เย็นช้ัน
ผักระหว่างรอการจัดเสิร์ฟ

10. พลำสติกปิดอำหำร ใช้ปิดผักผลไม้ท่ีแกะสลักแล้ว หรือท่ีจัดเสร็จแล้วรอเสิร์ฟ เพ่ือปิด
ไมใ่ หถ้ กู ลมและฝนุ่

9 10

ทีม่ ำของภำพ : สมหมำย บุญสมทบ (2554)

เลือกใช้ให้เหมำะ
กับงำนนะจ๊ะ
www.kroobannok.com

เล่มท่ี 1 เร่อื ง ความรทู้ ั่วไปเก่ียวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 25

วธิ ีกำรจบั มีดแกะสลัก

การจบั มดี แกะสลักมวี ธิ ีการจับอยู่ 2 แบบ คือ
1. วิธกี ำรจับมีดแบบห่ันผัก ลักษณะดำ้ มมีดจะอยู่ใตอ้ ุง้ มือ มีวธิ กี ำรจบั ดงั น้ี
www.kroobannok.com
1. นวิ้ หัวแม่มอื จะอย่ดู า้ นข้าง 2. น้ิวชี้จับชว่ งสันมดี ตรง 3.นิว้ กลาง นวิ้ นาง น้ิวกอ้ ยกา
มดี ชว่ งระหว่างด้ามมดี และ ก่ึงกลางของใบมีด ด้ามมดี
ใบมีด

2. วธิ กี ำรจับมีดแกะสลักแบบจับปำกกำ ลกั ษณะด้ำมมดี จะอย่เู หนือฝำ่ มือ มอี ิสระในกำร
แกะสลักลวดลำย มีวิธกี ำรจบั ดงั น้ี

1. นิ้วหัวแม่มือจะอยู่ดา้ นขา้ ง 2. นวิ้ ชจ้ี ับชว่ งสนั มดี ตรง 3.น้วิ กลางจะอยู่ดา้ นข้างมีด
มีด ชว่ งระหวา่ งด้ามมดี และ ก่ึงกลางของใบมีด ชว่ งระหว่างดา้ มมดี และใบมีด
ใบมดี และตรงข้ามกบั ใบมดี นว้ิ นาง
นิ้วก้อยไมส่ ัมผัสมดี

ทม่ี ำของภำพ : สมหมำย บุญสมทบ (2554)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ความรทู้ ่ัวไปเก่ียวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 26

กำรเก็บรักษำเครอื่ งมือและอุปกรณ์ทใี่ ชใ้ นกำรแกะสลัก

1. หลังใช้งานแล้วต้องการทาความสะอาดทุกครั้ง วัสดุท่ีนามาแกะสลักบางชนิดมียาง
ตอ้ งล้างยางท่ีคมมดี ดว้ ยมะนาวหรือน้ามันก่อน แล้วจึงล้างน้าให้สะอาด เช็ดให้แห้ง เก็บปลายมีด
ในฝักหรือปลอก

2. หมั่นดูแลมีดแกะสลักให้มีความคมสม่าเสมอ เวลาใช้งานผักและผลไม้จะได้ไม่ช้า
โดยหลังการใชต้ อ้ งลบั คมทกุ คร้ัง เชด็ ใหแ้ หง้ เกบ็ ใส่กลอ่ งโดยเฉพาะ และเกบ็ ไว้ให้พน้ มือเด็ก

หลกั กำรเลอื กผกั และผลไม้ที่ใชใ้ นกำรแกะสลกั

1. เลือกตามฤดกู าล จะได้ผกั และผลไม้ท่สี ด ราคาถกู และมีปริมาณให้เลอื กมาก
2. เลอื กให้ตรงกบั ความต้องการหรอื วตั ถุประสงคใ์ นงานแกะสลัก เช่น เพอ่ื การปอก ควา้ น
เพ่อื การรับประทาน เพ่ือประดับตกแต่งอาหาร หรอื เพอื่ เปน็ ภาชนะ
3. เลอื กผักและผลไม้ทีส่ ด และสวยตามลกั ษณะของผกั และผลไมท้ แี่ กะสลกั
4. เลือกให้มขี นาดและรปู ทรงเหมาะสมกบั ผลงานทีจ่ ะแกะสลัก

ต้องเลอื กผกั ผลไม้ที่สดสะอำด
และมคี ุณภำพเทำ่ น้นั นะจ๊ะ...

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรื่อง ความรทู้ ่ัวไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 27

กำรดูแลรกั ษำผลงำนแกะสลัก

การดูแลรกั ษาผักผลไม้แกะสลักนนั้ มีความสาคญั ต่ออายกุ ารใชง้ าน ซึ่งแบ่งการดแู ลไดด้ ังน้ี

1. ก่อนกำรแกะสลัก จะต้องลา้ งผักผลไม้ดว้ ยน้าสะอาด ผงึ่ ให้แหง้ อยา่ ให้โดน

แสงแดด ถ้ายงั ไม่ใช้ใหเ้ ก็บใส่ถุงกันลม นาเข้าตู้เย็นป้องกนั ผกั ผลไมเ้ ห่ียว

2. ขณะกำรแกะสลัก จะต้องนาผักผลไม้จุ่มหรือแช่ลงในน้าท่ีเจือจางด้วย

นา้ มะนาว น้าส้มสายชู น้าตาลทราย หรือเกลืออย่างใดอย่างหน่ึง จะช่วยป้องกันรอยดาท่ีเกิดจาก
ปฏิกิรยิ าทางเคมีได้

ท่มี ำของภำพ : สมหมำย บุญสมทบ (2554)

www.kroobannok.com เล่มที่ 1 เรอ่ื ง ความร้ทู ่วั ไปเกี่ยวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ 28

3. หลังกำรแกะสลัก เก็บผักผลไม้ท่ีแกะสลักแล้วไว้ในกล่องปิดฝา หรือห่อด้วย

พลาสติก สาหรับการเตรียมงานแกะสลักไว้ล่วงหน้า 2-3 วัน หรืออาจใช้วิธีการคลุมด้วย
ผ้าขาวบางชบุ น้าบดิ หมาดๆ แตว่ ธิ ีนจ้ี ะเป็นการดแู ลกอ่ นการใช้งานประมาณ 15-30 นาที และ
เมื่อถึงเวลาการใช้งาน ควรนาผักผลไม้แกะสลัก แช่ในน้าเย็นจัดสักครู่ เพื่อให้ผักมีความสด
รอยแกะสลกั จะสดตงึ

ดูแลรกั ษำถกู วิธี...
ผลงำนแกะสลักก็ดมี คี ณุ ภำพ

ท่มี ำของภำพ : สมหมำย บุญสมทบ (2554)

www.kroobannok.com เลม่ ท่ี 1 เรื่อง ความรู้ทัว่ ไปเกี่ยวกับการแกะสลักผกั และผลไม้ 29

คณุ ประโยชน์ของกำรแกะสลักผักและผลไม้

การแกะสลกั ผกั ผลไม้ นั้นเปน็ งานศิลปะท่มี คี ุณคา่ หลายประการดังน้ี
1. ใช้ในชวี ิตประจาวนั เช่น จัดตกแตง่ ผักและผลไมใ้ ห้สวยงามนา่ รับประทาน

และรับประทานได้สะดวก

ทีม่ ำของภำพ : http://www.insee-hiso.com

2. สามารถนามาใช้ในโอกาสพเิ ศษตา่ งๆ เชน่
 งานประเพณีต่าง ๆ นาผกั ผลไม้ท่แี กะสลักตกแตง่ อาหารคาวหวานใหส้ วยงาม
เพอ่ื เลยี้ งพระและรับรองแขก เช่น งานบวชนาค งานแต่งงาน ฯลฯ
 งานวันสาคญั นางานแกะสลกั ผลไม้หรือผักเชื่อมหรอื แชอ่ ิ่มหรอื ดอง ใส่ภาชนะ
ท่เี หมาะสมเป็นของขวญั ไปกราบญาตผิ ู้ใหญท่ ีเ่ คารพนับถือในงานปีใหม่
วนั สงกรานต์ หรือวนั เกิด
 จัดในงานพระราชพธิ ีต่าง ๆ

ทม่ี ำของภำพ : http://www. thaigoodview.com และ http://yitongiy.exteen.com

www.kroobannok.com เลม่ ที่ 1 เรอ่ื ง ความรทู้ ่ัวไปเกี่ยวกับการแกะสลักผักและผลไม้ 30

3. สามารถนามาใช้เปน็ ส่วนเสริมในอาชพี
4. สามารถสร้างความสงบและสมาธิได้
5. เป็นการสร้างความคิดรเิ ร่ิมสรา้ งสรรค์
6. ทาให้เกิดความภาคภูมิใจแกต่ นเอง และเปน็ การใชเ้ วลาวา่ งให้เกดิ ประโยชน์
7. สามารถอนรุ ักษ์สบื สานศิลปะการแกะสลักของไทย

ทีม่ ำของภำพ : http://www.thaicarvingfruit.com และ http://www.carvingthailand.com

เล่มที่ 1 เร่อื ง ความรูท้ ว่ั ไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 31

ใบงำน

เร่อื ง ความรู้ทวั่ ไปเกยี่ วกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ ประกอบแผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 1
ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 เวลา 1 ช่ัวโมง
www.kroobannok.com
จุดประสงคก์ ำรเรียนรู้
1. นกั เรียนบอกประวตั ิ ความหมาย ประเภท และประโยชนข์ องการแกะสลักผักและผลไมไ้ ด้
2. นกั เรียนมีทักษะในการเลือกใชว้ ัสดอุ ุปกรณใ์ นการแกะสลกั ผักและผลไมไ้ ดอ้ ย่างถกู วธิ ี
3. นกั เรยี นมคี วามใฝ่เรียนรู้ ต้งั ใจ เพยี รพยายามในการเรียนและแสวงหาความรู้

วัสดุอปุ กรณ์
1.เอกสารประกอบการเรียนร้เู ล่มท่ี 1 เรื่อง ความรูท้ ่ัวไปเกย่ี วกับการแกะสลกั ผักและผลไม้
2.กระดาษรายงาน
3.อุปกรณเ์ ครือ่ งเขยี น

ข้นั ตอนกำรปฏิบัตงิ ำน
ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 6 คน ส่งตัวแทนกลุ่มออกมาจับฉลากเพื่อศึกษาเอกสาร

ประกอบการเรียนรู้เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความรูท้ ั่วไปเกี่ยวกับการแกะสลักผักและผลไม้ และออกมารายงาน
หน้าชั้นเรียน โดยแบง่ กล่มุ ได้ดังนี้

กลมุ่ ที่ 1 ประวัตคิ วามเปน็ มาของการแกะสลักผักและผลไม้
กลุ่มท่ี 2 ความหมายของการแกะสลกั ผกั และผลไม้
กลมุ่ ท่ี 3 ประเภทของการแกะสลักผักและผลไม้
กลมุ่ ที่ 4 วัสดอุ ุปกรณใ์ นการแกะสลักผกั และผลไม้
กลมุ่ ที่ 5 วิธีการจบั มดี แกะสลกั และการเกบ็ รกั ษาวสั ดุอุปกรณท์ ใี่ ช้ในการแกะสลกั
กลมุ่ ท่ี 6 หลักการเลือกผักและผลไมท้ ใ่ี ชใ้ นการแกะสลัก และการดแู ลรักษาผลงานแกะสลัก
กลุม่ ท่ี 7 คณุ ประโยชน์ของการแกะสลกั ผกั และผลไม้

เลม่ ที่ 1 เรอื่ ง ความร้ทู ัว่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลักผักและผลไม้ 32

แบบฝกึ หดั

กลุม่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1
เร่อื ง ความรู้ทั่วไปเกีย่ วกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ เวลา 10 นาที
www.kroobannok.com
คำชแ้ี จง
ใหน้ กั เรียนสรปุ ความรทู้ ่ีได้รับจากการศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนรู้เลม่ ท่ี 1 เร่ือง ความรู้

ทัว่ ไปเกี่ยวกับการแกะสลกั ผักและผลไม้ และจากการรายงานหนา้ ช้ันเรียนของทกุ ๆกลมุ่ เปน็ แผนผงั
ความคดิ (Mind mapping) พร้อมระบายสตี กแต่งใหส้ วยงาม

ควำมรู้ท่ัวไปเกี่ยวกบั
กำรแกะสลกั ผกั และผลไม้

เล่มที่ 1 เร่อื ง ความรูท้ ัว่ ไปเก่ียวกับการแกะสลักผักและผลไม้ 33

แบบทดสอบหลงั เรียน ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1
เวลา 10 นาที
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี
เร่อื ง ความรู้ทั่วไปเกย่ี วกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้
www.kroobannok.com
คำช้แี จง ให้นกั เรียนเลอื กคาตอบทถ่ี ูกที่สดุ และกาเครอื่ งหมาย X ลงในกระดาษคาตอบ

1. งานแกะสลกั ของประเทศไทย เรม่ิ ปรากฏมหี ลกั ฐานขนึ้ ในสมยั ใด
ก. รตั นโกสนิ ทร์
ข. อยธุ ยา
ค. สโุ ขทยั
ง. ธนบรุ ี

2. ผทู้ นี่ างานแกะสลกั มาประดบั ตกแตง่ โคมลอยเป็นคนแรกคือใคร
ก. ท้าวศรีสุริโยทยั
ข. ท้าวศรีสุนทร
ค. นางจามเทวี
ง. นางนพมาศ

3. การแกะสลกั ผกั และผลไมค้ วรยดึ หลักตามข้อใด
ก. กอ่ นทาลา้ งมือให้สะอาดและเชด็ ให้แห้ง
ข. รักษาคณุ ภาพอาหารอย่าแช่นา้ นาน
ค. ลา้ งผักผลไมใ้ หส้ ะอาด
ง. ถูกทกุ ข้อ

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรือ่ ง ความรู้ท่วั ไปเกี่ยวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 34

4. ประโยชน์ของการแกะสลักผักและผลไม้คือขอ้ ใด
ก. ทาใหอ้ าหารสะอาด
ข. ทาใหอ้ าหารกรอบอร่อย
ค. เป็นการเพ่มิ คณุ ค่าทางอาหาร
ง. ทาใหอ้ าหารสวยงามน่ารับประทาน

5. เพราะเหตุใดจงึ ควรเลือกใช้เขียงพลาสติกห่ันผกั และผลไม้ทีใ่ ช้ในการแกะสลกั
ก. ราคาถูก
ข. ทาให้ผกั และผลไม้ไม่ชา้
ค. ไม่เปน็ เช้อื ราเมือ่ ใช้หลายๆครง้ั
ง. มีขนาดใหญ่ สามารถทางานได้สะดวก

6. จากภาพเป็นการจบั มีดแกะสลักแบบใด
ก. จบั แบบปอกผลไม้
ข. จบั แบบปากกา
ค. จบั แบบหนั่ ผกั
ง. ไมม่ ขี ้อใดถกู

7. เครอื่ งมอื ที่สาคญั ในการแกะสลกั คอื ข้อใด
ก. ภาชนะใส่นา้
ข. มีดแกะสลัก
ค. เขียง
ง. มีด

เลม่ ที่ 1 เร่อื ง ความรูท้ ่ัวไปเก่ียวกบั การแกะสลักผกั และผลไม้ 35

8. ข้อใดคือหลักการเลอื กผกั และผลไม้ในการแกะสลกั ท่ีไม่ถกู ต้อง
ก. ราคาถูก
ข. ลักษณะสดใหม่
ค. มีจาหน่ายในทอ้ งถนิ่
ง. เป็นผกั และผลไมน้ อกฤดกู าล

9. ผู้ทีต่ อ้ งการแกะสลักผกั และผลไมค้ วรมคี ุณลักษณะใด
ก. ทางานดว้ ยความประณตี
ข. มีความคิดริเริ่มสรา้ งสรรค์
ค. ละเอียดลออ
ง. ถกู ทุกขอ้

10. “ผา้ ขาวบาง” ใชส้ าหรบั ทาอะไรในการแกะสลัก
ก. คลมุ ผักทแ่ี กะสลกั เสร็จแล้ว
ข. เชด็ วัสดอุ ุปกรณ์
ค. เชด็ มอื ให้แหง้
ง. ใช้รองเศษผัก

งำ่ ยนดิ เดียวเอง
ใชไ่ หมครับ
www.kroobannok.com

เลม่ ท่ี 1 เร่อื ง ความรทู้ ว่ั ไปเก่ียวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 36

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น – หลังเรียน

กล่มุ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 1

เรอื่ ง ควำมรู้ทวั่ ไปเก่ียวกับกำรแกะสลกั ผักและผลไม้
www.kroobannok.com
แบบทดสอบก่อนเรยี น แบบทดสอบหลงั เรยี น

1. ก 1. ค
2. ก 2. ง
3. ค 3. ง
4. ง 4. ง
5. ง 5. ค
6. ข 6. ข
7. ง 7. ข
8. ง 8. ง
9. ข 9. ง
10. ง 10. ก

เก่งมำกเลยจำ้ ...

เล่มที่ 1 เร่อื ง ความรู้ท่วั ไปเก่ียวกบั การแกะสลักผกั และผลไม้ 37

เฉลยแบบฝึกหัด

กลุ่มสาระการเรียนรกู้ ารงานอาชพี และเทคโนโลยี ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1
เรื่อง ความรู้ทัว่ ไปเก่ยี วกบั การแกะสลักผักและผลไม้ เวลา 10 นาที
www.kroobannok.com
คำชีแ้ จง
ใหน้ กั เรียนสรุปความร้ทู ไ่ี ด้รับจากการศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนรู้เลม่ ที่ 1 เรื่อง ความรู้

ทั่วไปเกยี่ วกับการแกะสลักผักและผลไม้ และจากการรายงานหนา้ ช้ันเรยี นของทุกๆกล่มุ เปน็ แผนผงั
ความคิด (Mind mapping) พร้อมระบายสตี กแต่งให้สวยงาม

ควำมหมำย ประเภท

กำรแกะสลักผักและผลไม้ หมำยถึง กำรใช้อุปกรณเ์ ครื่องมอื ใบไม้, ดอกไม้ช้ันเดยี ว,ดอกข่ำ,
ด้วยวิธีกำรต่ำงๆ ทำให้ผักและผลไมเ้ กิดลวดลำยสวยงำมตำมต้องกำร ดอกไม้หลำยช้ัน,เครือเถำ,ภำชนะ,ตวั สตั ว์,

ตัวอักษรสัญลักษณ์ เป็นต้น

ประวตั คิ วำมเปน็ มำ วสั ดอุ ุปกรณ์

เร่มิ ตน้ ตั้งแตส่ มยั สโุ ขทยั 1.มีด 2.เขียง
โดยนำงนพมำศหรอื ทำ้ วศรจี ุฬำลักษณ์  มดี หัน่ 3.ภำชนะใสน่ ้ำ
 มีดเกลำ 4.ถำด
ประโยชน์ ควำมร้ทู ่ัวไปเกีย่ วกับ  มดี แกะสลกั 5.ผำ้ เชด็ มือ
กำรแกะสลกั ผักและผลไม้  มดี ปอก 6.ผ้ำขำวบำง
1.จดั ตกแต่งอำหำรให้น่ำรับประทำน 7.ภำชนะจัดวำง
2.ใช้ในโอกำสพิเศษ เช่น ตกแต่งสถำนท่ี เป็นต้น
3.สรำ้ งอำชีพ 4.สร้ำงควำมสงบ สมำธิ
5.ใชเ้ วลำว่ำงใหเ้ กดิ ประโยชน์ 6.อนุรักษ์ควำมเป็นไทย กำรจบั มดี
1.จบั แบบห่ันผกั
กำรดูแลรักษำผลงำน 2.จบั แบบจบั ปำกกำ

กอ่ นแกะสลกั – ลำ้ งให้สะอำด ผ่ึงใหแ้ ห้ง เก็บใส่ถุง
ขณะแกะสลัก – จ่มุ หรอื แชน่ ้ำทีเ่ จือจำงด้วยมะนำว/เกลือ
หลังแกะสลกั – ใสก่ ลอ่ งปดิ ฝำ/หอ่ พลำสตกิ /คลมุ ผ้ำขำว

บำง/แชต่ เู้ ยน็

กำรเลือกผกั ผลไม้ กำรเลือกผักผลไม้ กำรเกบ็ รกั ษำอุปกรณ์

เลอื กตำมฤดกู ำล เลอื กให้ตรงควำมต้องกำร สด เลือกตำมฤดกู ำล เลอื กใหต้ รงควำม หลงั ใช้งำนตอ้ งทำควำมสะอำดทุกคร้งั
ลกั ษณะสวย มขี นำดรปู ทรงเหมำะกบั งำน ตอ้ งกำร สด ลักษณะสวย มีขนำดรปู ทรง หมนั่ ดแู ลใหม้ ดี แกะสลักคมอยเู่ สมอ

เหมำะกับงำน และเก็บให้พ้นมือเด็ก

www.kroobannok.com เล่มที่ 1 เรอื่ ง ความรทู้ ั่วไปเกี่ยวกบั การแกะสลกั ผกั และผลไม้ 38

กระดำษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน

เร่ือง ควำมรทู้ ั่วไปเกยี่ วกบั กำรแกะสลักผกั และผลไม้

ช่อื .................................นำมสกลุ ................................ชนั้ .......เลขท.ี่ .........

ข้อ ก ข ค ง

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
รวม คะแนน

www.kroobannok.com เล่มท่ี 1 เรอื่ ง ความรทู้ ว่ั ไปเกี่ยวกับการแกะสลกั ผกั และผลไม้ 39

กระดำษคำตอบแบบทดสอบหลงั เรยี น

เร่ือง ควำมรทู้ ั่วไปเกยี่ วกบั กำรแกะสลกั ผักและผลไม้

ช่อื .................................นำมสกลุ ................................ชน้ั .......เลขท.ี่ .........

ข้อ ก ข ค ง

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
รวม คะแนน

เล่มท่ี 1 เรื่อง ความรู้ทัว่ ไปเกี่ยวกบั การแกะสลกั ผักและผลไม้ 40

บรรณำนุกรม

กลมุ่ สาระการเรียนรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี(สาขา คหกรรม) โรงเรียนบางบัวทอง . นวัตกรรม
สื่อเทคโนโลยีกำรสอน รำยวิชำงำนแกะสลักผักและผลไม้. [ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก :
http://bbt.ac.th/carved/index.htm. (วนั ท่ีคน้ ขอ้ มลู : 12 มีนาคม 2554)

จอมขวัญ สุวรรณรักษ์. กำรแกะสลักผัก ผลไม้ และงำนใบตอง. กรุงเทพฯ : โอ.เอส.พร้ินต้ิงเฮ้าส์,
2547.

ณภทั ร ทองแยม้ . แกะผักสลักลำย. กรงุ เทพฯ : วาดศลิ ป์, 2551.
___________. แกะสลกั ผักและผลไมเ้ ป็นตัวสตั ว์. กรงุ เทพฯ : วาดศิลป,์ 2552.
ดารงศกั ดิ์ นริ ันดร์. ศลิ ปะกำรแกะสลกั ผลไม้. กรุงเทพฯ : เอม็ ไอเอส ชอฟเ์ ทค, 2550.
มณีรตั น์ จนั ทนะผะลิน. สลักข้งิ พริง้ เพรำ. กรงุ เทพฯ : อมั รนิ ทร์พริน้ ต้ิงแอนด์พบั ลิชช่งิ , 2547.
วนั ดี ณ สงขลา. แกะผกั สลกั ผลไม้. กรุงเทพฯ : โรงเรยี นครัววันดี, 2551.
ศรราม ดีรอด. กำรแกะสลกั ผลไม้เบ้ืองต้น. กรุงเทพฯ : วาดศิลป,์ 2549.
แสงอรุณ เช้ือวงษ์บุญ. พ้ืนฐำนกำรแกะสลัก. พิมพ์ครั้งท่ี 2. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์แม่บ้าน,

2542.
www.kroobannok.com