ท้าวมัฆวานแต่งตัว

1

2

ใหน้ ักศึกษาออกแบบสร้างสรรคผ์ ลงานทางดา้ นนาฏยศลิ ปจ์ ากวรรณคดีที่ได้ศึกษาตลอด 1 ภาค
เรยี น โดยคำนงึ ถงึ องค์ประกอบและความเหมาะสมรวมถึงโอกาสในการแสดง เปน็ สำคญั (30
คะแนน)
การสร้างสรรค์ผลงานจากวรรณกรรมเรื่อง (รามเกยี รติ์)
ช่อื ผลงานสร้างสรรค์: การสร้างสรรค์นาฎศลิ ป์ไทยทางละครใน ชดุ ท้าวมฆั วานแต่งตวั
ผ้สู ร้างสรรค์ผลงาน
นาย พงศเ์ ทพ แซ่ลิ้ม รหัสนักศกึ ษา 6181163014
สาขาวิชานาฏยศลิ ป์ศกึ ษา คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา
1. ทีม่ าและความสำคญั
รามเกียรติ์ มีที่มาจากเรื่อง รามยณะ ที่ฤาษีวาลมิกิ ชาวอินเดีย แต่งขึ้นเป็นภาษาสันกฤต เมื่อประมาณ
2,400 ปีเศษ มาแล้ว และได้แพร่หลาย จากอินเดียไปยังประเทศใกลเ้ คียง และได้มีการเพิ่มเติมรายละเอียด
ผิดแผกแตกต่างออกไปจากต้นฉบับเดิมไปไม่น้อย รามยณะเป็นปางหนึ่งในสิบปางของการอวตารมาปราบ
ยุคเขญ็ ของพระนารายณ์ ท่มี ชี ือ่ วา่ รามาวตาร

สำหรับเรื่องรามเกียรติ์ ของไทยนั้น มีมาแต่สมัยอยุธยา ในสมัยกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ได้ทรง
พระราชนพิ นธส์ ำหรับให้ละครหลวงเล่น ปจั จุบันมอี ย่ไู ม่ครบ ตอ่ มาในสมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระ
พุทธยอดฟ้าฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นเพื่อรวบรวมเรื่องรามเกียรติ์ ซึ่งมีมาแต่เดิมให้ครบถ้วน สมบูรณ์
ต้งั แตต่ น้ จนจบ

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าฯ ได้ทรงพระราชนิพนธ์เพื่อใช้เล่นละคร จึงมิได้ทรงพระราช
นพิ นธ์ใหมท่ ง้ั เรือ่ ง ทรงเลอื กเฉพาะตอนที่จะนำมาแสดงละครไดเ้ ท่านั้น บางตอนทรงนพิ นธใ์ หมท่ ้ังเร่อื ง ทรง
เลือกเฉพาะตอนที่จะนำมาแสดงละครได้เท่านั้น บางตอนทรงพระราชนิพนธ์เอง บางตอนก็โปรดเกล้าฯ ให้
สมเดจ็ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และกรมหม่ืนกวพี จน์สุปรีชา ตรวจชำระและจัดพิมพใ์ นงานพระราชกุศล
ฉลองพระตำหนักจิตรดารโหฐาน เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ และทรงพระราชนิพนธ์คำนำไว้ว่าเป็นหนังสือที่อ่านไม่
เบ่ือ เป็นภาษาไทยทดี่ ี และเป็นหนงั สอื สำคญั ของชาติ

3

จนในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ทรงพระราชนิพนธ์บทละครเร่อื งรามเกียรติ์ โดยดัดแปลงจากพระ
ราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้ ฯ เพื่อใช้ในการเล่นโขน ซึ่งจะมีอยู่เพียงบางตอนที่คัดเลือก
ไว้เท่านั้น เช่น ตอนนางลอย ตอนหักคอช้างเอราวัณ ตอนสีดาลุยไฟ เป็นต้น รามเกียรติ์เป็นวรรณคดีท่ี
สำคญั ของไทย เป็นที่รจู้ กั กนั อย่างแพรห่ ลาย เนอ้ื เรอ่ื งและสำนวนกลอน ในเรอื่ งรามเกียรต์ิมคี วามไพเราะ มี
คติสอนและแง่คิดในด้านต่าง ๆ อยู่เป็นอันมาก สอดแทรกเอาไว้ตลอดทั้งเรื่อง ตามหลักนิยมของอินเดียใน
เนื้อเรื่อง และหลักนิยมของไทยในสำนวนกลอนต้นเรื่องรามเกียรติ์ ซึ่งสื่อการเรียนการสอนนี้ผู้เรียนจะได้
ศกึ ษา วรรณคดี เรื่อง รามเกยี รติ์ ตอน นารายณป์ ราบนนทก

(สรุป) จากทม่ี าและความสำคญั ข้างต้นผูส้ รา้ งสรรค์ผลงานได้มีแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงานของบท
ตัวละคร “ทา้ วมฆั วาน” ซึ่งตวั ละครที่มีความสำคญั ในเรอื่ งรามเกียรต์ิ (ตอนต้นเรื่อง) ทม่ี ีบทบาทในการสร้าง
เ ม ื อ ง อ ย ุ ธ ย า ท ำ ใ ห ้ ผ ู ้ ส ร ้ า ง ส ร ร ค ์ ผ ล ง า น เ ก ิ ด แ น ว ค ิ ด ท ี ่ จ ะ น ำ ข ้ อ ม ู ล ด ั ง ก ล ่ า ว ม า วิ เ ค ร า ะ ห์ เ ป ็ น ผ ล ง าน
ศิลปะการแสดงนาฏศิลป์ไทย โขน ชุด ทา้ วมฆั วานแต่งตัว

2. วตั ถุประสงค์

เพ่ือศึกษาบทบาทตัวละครท้าวมัฆวานจากวรรณคดี เรือ่ ง รามเกยี รต์ิ บทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่
1 นำมาสร้างสรรค์ผลงานนาฏศิลปไ์ ทย โขน ชดุ ทา้ วมฆั วานแตง่ ตัว

3. ขนั้ ตอนการสร้างสรรค์ผลงาน

1. กระบวนการสร้างแนวความคดิ

2. กระบวนการผลติ ผลงาน

กระบวนการสร้างแนวความคิด

กระบวนการสร้างแนวความคิดเป็นสงิ่ จำเป็นอันดับแรกในการสร้างสรรคผ์ ลงานทางด้านนาฏยศิลป์
โดยในเบื้องต้นต้องพิจารณาจากวัตถุประสงค์และข้อมูลที่ได้รับเป็นพื้นฐาน ซึ่งการแสดงชุด “ท้าวมัฆวาน
แต่งตัว” มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างสรรค์ผลงานทางด้านนาฏยศิลป์ไทยทางโขนและเผยแพร่ให้การแสดง
รปู แบบนีเ้ ป็นทน่ี ิยมและแพร่หลายในวงการนาฏศลิ ป์และยังเปน็ แนวทางให้เกิดงานชิ้นใหม่ขนึ้ อกี ด้วย

กระบวนการผลิตผลงาน

เมื่อผา่ นกระบวนการในการสร้างแนวคดิ และจินตนาการภาพของผลงานในระดับที่มีความเป็นไปได้
แล้ว จึงเข้าสู่กระบวนการผลิตผลงานด้วยวิธีการประมวลข้อมูลที่ได้และ กำหนดรูปแบบ กำหนดขอบเขต
กำหนดองคป์ ระกอบของการแสดงจากนัน้ จึงออกแบบท่าทางและการเคลอ่ื นไหวทางดา้ นนาฏยศิลป์ ดังน้ี

4

1. การศึกษาประมวลข้อมลู

การศึกษาประมวลข้อมูลนี้ผู้สร้างสรรค์ผลงานได้เลือกใช้วิธีการอ่านวรรณคดีไทยเรื่อง
รามเกียรติ์ การสังเกต การสอบถามมาประมวลเข้าด้วยกัน จากนั้นจึงทำการตรวจสอบความเพียงพอและ
ความถูกต้องของข้อมูลทั้งหมดและต้องมีความสอดคล้องกับแนวคิดของผลงานที่ต้องการสร้างสรรค์ โดย
ข้อมูลดงั กลา่ วสามารถสรปุ ไดด้ งั น้ี

1.ขอบเขตเนอื้ หา

ศึกษาบทบาทตวั ละครท้าวมัฆวานจากวรรณคดี เร่อื ง รามเกียรติ์ พระราชนิพนธใ์ นรัชกาลที่ 1

2. ขอบเขตการแสดง

ผู้สร้างสรรค์ตอ้ งการนำเสนอผลงานการแสดงในรปู แบบของนาฏศิลปไ์ ทยทางโขน โดยใช้ผแู้ สดง จำนวน 2
คน ผ้ชู าย 1 คน ผ้หู ญงิ 1 คน ระยะเวลาในการแสดงประมาณ 6 นาที

3. รูปแบบการแสดง

ผู้สรา้ งสรรคผ์ ลงานไดก้ ำหนดรูปแบบของการแสดงชดุ “ทา้ วมฆวานแตง่ ตวั ” โดยกำหนดให้อยูใ่ หอ้ ย่ใู น
รปู แบบ นาฏศลิ ปไ์ ทย ใช้กระบวนท่ารำที่เป็นนาฏศิลป์ไทย โขน แบบต้นตำหรบั โดยใชผ้ ู้แสดง จำนวน 2
คน ผู้ชาย 1 คน ผู้หญิง 1 คน ระยะเวลาในการแสดงประมาณ 6 นาที

จากการประมวลขอ้ มูลดงั กล่าว ผู้สรา้ งสรรคผ์ ลงานจงึ ได้กำหนดรูปแบบการแสดงออกเป็น 3 ชว่ ง ดงั นี้

ชว่ งที่ 1 : ผแู้ สดงรา่ ยรำเพ่ือส่ือความหมายลงมาจากที่นั่งเพอ่ื มาทอ่ี าบน้ำ

ช่วงที่ 2 : ผแู้ สดงร่ายรำเพือ่ สอื่ ความหมายการแต่งตัวของตวั ละคร “ทา้ วมฆั วาน”

ชว่ งท่ี 3 : ผแู้ สดงร่ายรำกลบั เข้าฉากและจบการแสดง

5

4.โครงสร้างท่ารำ

ผูส้ รา้ งสรรคผ์ ลงานไดค้ ิดท่าสำหรบั การแสดงนาฏศิลปไ์ ทย โขน ชุด ท้าวมัฆวานแต่งตวั มา 4 ท่าดังน้ี

(ทม่ี าของภาพ พงศ์เทพ แซ่ลม้ิ )
1.ช่อื ทา่ เรืองศรี ส่อื ถึง ความยง่ิ ใหญ่ ความหมาย เปน็ ท่ารำในการบง่ บอกความยิ่งใหญข่ องตวั ละคร

(ทม่ี าของภาพ พงศเ์ ทพ แซ่ล้ิม)
2.ช่ือทา่ ทับทรวงสังวาลวลั ย์ ส่อื ถึง เครือ่ งประดับในการแตง่ ตวั ความหมาย เป็นท่ารำที่บ่งบอกลักษณะ

เคร่อื งประดับของตวั ละครในการแสดง

6

(ทม่ี าของภาพ พงศเ์ ทพ แซ่ลิ้ม)
3.ช่อื ท่า พระแสงขรรค์ชัยศรี สอ่ื ถึง อาวธุ ในการออกรบ ความหมาย เป็นท่ารำทบ่ี ่งบอกถึงอาวุธทีท่ ้าว

มฆั วานถอื เพ่อื ออกไปธรุ ะต่างๆ

(ทม่ี าของภาพ พงศเ์ ทพ แซ่ล้ิม)
4.ชื่อท่า มงกฎุ สุรกานต์ ส่อื ถงึ เครอ่ื งทรงของตวั ละคร ความหมาย ความหมาย เป็นท่ารำท่ีบง่ บอกถงึ

เครื่องทรงของเทวดา-นางฟ้า ในการแสดง

7

5.โครงสร้างเครื่องแตง่ กาย
1.ท้าวมฆั วาน สร้างสรรคโ์ ดย นายพงศเ์ ทพ แซ่ลิ้ม ประกอบดว้ ย

1.ยอดลายพญานาคสีเขียว 2.อุบะ สเี หลือง 3.ดอกไมท้ ัด สแี ดง 4.อณุ าโลม ลายกนกสแี ดง 5.พระ
ขรรค์ 6.อินทรธนูสแี ดง ลายเทพพนม 7.กรองคอสีแดง ลาย เลอื่ มเพชร 8.ทับทรวงเพชร สมี ่วง 9.
สังวาลเพชร สีเหลอื ง 10.เสื้อแขนยาว ลายเทพพนม สีเขียว 11.ทองกร สที อง 12.เข็มขัด สที อง 13.
ชายไหว-ชายแครง สเี ขยี ว ลายกำราบมาร 14.ผา้ ยก สสี ม้ ลายผ้าไขว้ 15.สนับเพลา สีเขียว 16.ขอ้
บัวสที อง

(ทม่ี าของภาพ พงศเ์ ทพ แซ่ลิม้ )

8

2.นางฟ้าพัดวี สร้างสรรค์โดย นายพงศ์เทพ แซล่ ิ้ม ประกอบดว้ ย
1.ยอดนาง สที อง 2.อบุ ะสเี หลือง 3.ดอกไม้ทัด สแี ดง 4.พัดนางกำนลั สีทอง 5.จนี างสที อง 6.กรอง

คอ สเี หลอื งขอบเขียว 7.ห่มนาง สีแดงขอบเขียวเหลือง 8.ทองกร สีทอง 9.เส้อื ในนาง สีเหลือง 10.เข็มขัด สี
ทอง 11.ผ้ายก สีเขียวแดง ลาบไขว้ 12.ขอ้ เท้า สที อง

(ทมี่ าของภาพ พงศเ์ ทพ แซ่ลมิ้ )

9

6.โครงสร้างดนตรี
ดนตรีประกอบทำทองเพลง มีดงั นี้ 1.เพลงวา 2.เพลงรัว 3.เพลงสมงิ ทองมอญ 4.เพลงลงสรงโทน

5.เพลงเสมอ
วงดนตรีที่ใช้ในการแสดง คือ วงปี่พาทย์เครื่องห้า ประกอบด้วย 1.ระนาด 2.ฆ้องวง 3.ฉิ่ง 4.กลอง

สองหนา้ 5.ป่ใี น
(ตวั อยา่ ง บทประพันธ์ชดุ ท้าวมฆั วานแตง่ ตัว)

(ท่ีมาของภาพ พงศ์เทพ แซ่ลม้ิ )

10

7.อปุ กรณ์ประกอบการแสดง
อุปกรณใ์ นการแสดง ได้แก่ 1.ชุดสำหรบั ใสใ่ นการแสดง 2.พระขรรค์ 3.เคร่อื งประดับ 4.พัดวชิ นี

5.ตัง่ (ท่นี ่ังสำหรับตวั ละครตัวด)ี 6.เพลง 7.แสงสเี สียง 8.ฉาก
8.โอกาสในการแสดง

โอกาสในการแสดงการแสดงชุด ทา้ วมัฆวานแตง่ ตัว มดี ังน้ี
1.ใชแ้ สดงสำหรบั การแสดงสอบวัดผลการศึกษาวิชาวรรณกรรม
2.ใช้แสดงสำหรบั งานสงั สรรค์ต่างๆ เชน่ งานแต่ง งานบวช งานข้ึนบา้ นใหม่
3.ใช้แสดงสำหรบั งานอัปมงคล เชน่ งานศพ

9. ประโยชน์ท่ไี ด้รับ
1.ได้รับความรูค้ วามเข้าใจในการสรา้ งสรรค์งานนาฏศิลป์ไทย โขน ชุด ทา้ วมัฆวานแต่งตวั
2.ไดร้ บั ประสบการณ์ในการทำงานอย่างเป็นระบบ
3.ได้รับความรู้เก่ียวกบั การวิเคราะห์และถอดความวรรณกรรมของไทยอย่างถูกตอ้ ง

10. รายการอ้างองิ
1.ศิลปาบรรณนาการ,”รามเกียรติ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช,”บทละคร

เรือ่ งรามกียรติ์ เลม่ 1,(2549)

2.https://vajirayana.org/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%8
4%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87
%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%A2
%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%8C