KATA PENGANTAR
Puji syukur kami ucapkan kepada Tuhan Yang Maha Esa
karena telah memberikan rahmat,taufik,dan hidayah-NYA
sehingga penulis dapat menyelesaikan modul ini. Sholawat
serta salam senantiasa tercurahkan pada Nabi Muhammad
SAW beserta para pengikutnya yang setia menemani hingga
akhir zaman. Dalam modul ini tentunya banyak pihak yang
telah memberikan bantuan baik moril maupun materil. Oleh
karena itu,penulis ingin menyampaikan ucapan terimakasih
kepada :
1.Ibu Endang Sri Maruti , S.Pd, M.Pd, selaku dosen mata
kuliah Pembelajaran Bahasa Jawa SD yang telah berkenan
membimbing, memberikan nasehat serta arahan dalam
penyusunan modul ini.
2.Bapa dan Ibu yang telah memberikan dukungan dan
pengorbanan, baik secara moril maupun materil sehingga
penulis dapat mengikuti studi dengan baik.
3.Semua teman-teman PGSD yang telah banyak
memberikan bantuan, dorongan, serta motivasi sehingga
modul ini dapat terselesaikan.
Penulis menyadari bahwa modul yang disusun ini jauh dari
kata sempurna. Karena tidak ada gading yang tak retak
begitupun dengan modul ini, maka saran dan kritik yang
konstruktif dari semua pihak sangat diharapkan demi
penyempurnaan selanjutnya. Penulis berharap modul ini
dapat bermanfaat dan menambah wawasan untuk para
pembacanya.
2
DAFTAR ISI
Kata Pengantar . . . . . . . . . . . . . . 2
Daftar Isi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Geguritan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Unsur-Unsur Geguritan . . . . . . . . . 5
Carane Maca Geguritan . . . . . . . . 7
Contoh Geguritan . . . . . . . . . . . . .8
Pokok isi Geguritan . . . . . . . . . . . 9
3
GEGURITAN
Geguritan kalebu salah sawijining
kasusastraan Jawa. Manut asal-
usule tembung geguritan kuwi
asale saka tembung gurit kang
ateges kidung, yaiku tembang
utawa tulisan sing wujude ukiran
utawa tatahan.
Geguritan duwe maneka jinis, ing antarane yaiku :
a. Geguritan Kuno(gagrag lawas)
b. Geguritan Anyar
Geguritan uga bisa diowahi gancarane dadi bentuk
karangan bebas utawa prosa kanthi pangajab
maknane geguritan dadi luwih gamblang utawa
cetha lan gampang dimangerteni. Ngowahi
gancarane geguritan dadi bentuk prosa mau kang
ateges parafrase.
4
Unsur-Unsur
Geguritan
Unsur Intrinsik
1.Tema/ liding cerita : gagasan pokok kang disuguhake
dening panganggit.
2.pamiling tembung/diksi : pilihan tembung kang
trap/mathuk kanggo geguritan.
3.lelewaning basa/gaya bahasa : milih tembung-tembung
kang dironce kanti endah saenggo ngasilake ukara
kang ngandut lelewaning basa.
4.citraan /imajinasi : gambaran angen-angen/imajinasi
penganggit kang diwujudake kanthi indra.
5.latar : nggambarake papan, swasana, wektu kangge
narik kawigaten.
6.Pesen/ amanat : pesen,nasihat, utawa piwulang becik
kang diwedharake penganggit lumantar geguritan.
5
Unsur-Unsur
Geguritan
Unsur Ekstrinsik
1.Biografi : latar belakang/ riwayat
uripe penulis.
2.Nilai ing sajerone crita : kayata
ekonomi, politik, sosial, adat-
istiadat, budaya, lan
sapanunggalane.
3.Kemasyarakatan : kahanan sosial
nalika geguritan ditulis
6
Carane maca
Geguritan
1. Wicara (cara ucap) : tegese pocapane kudu
cetha, mantep ora ragu-ragu, pocapan
lafal(a,i,o ,e ,tha ,ta ,dha ,da lan sak pituture)
sing bener lan jelas.
2. Wirama (lagu lan intonasi) : tegese banter
alone pocapan lan munggah mudhune intonasi
kudu dilarasake karo isine geguritan.
3. Wirasa (njiwani) : tegese pedhotan
tembung/ukara kudu cocog karo
karepe(prentah, nesu, seneng, ngenyek lan
liyo-liyane).
4. Wiraga (ekspresi mimik) : tegese polah
obahing tangan, awak, polatan, rasa kudu
luwes ora kaku ora ketok digawe-gawe.
7
Pahlawanku
(R.Tantiningsih)
Pahlawanku
Wutahing ludiramu
Nyiram ibu pertiwi
Nadyan sang ibu
Kudu muwun sedhih
Karajang-rajang manahe
Karujit-rujit rasa pangrasane
Pahlawanku
Mugya Gusti paring nugraha
Semana gedhene bektimu
Jiwa raga, bandha donya
Tanpa sisa
Amung siji pangajabmu
Merdika
8
Geguritan kanthi irah-irahan " Pahlawanku"
ing dhuwur nyritakake pahlawan nduweni
bekti kang gedhe marang negara. Jiwa
raga lan bandha donya direlakake amung
kanggo mujudake pangajab yaiku "
Merdhika".
Pesen sing bisa dijupuk saka geguritan
ing dhuwur yaiku ngluhurake derajad
pahlawan. Ngagungake asmane.
Ngormati perjuangan. Ora lali
dongakake supaya ditampa ing sisi
Allah.
9