สัตถา เทวะมะนสุ สานัง เปนครูผูส อนของเทวดาและมนุษยท ั้งหลาย
พุทโธ เปนผรู ู ผูตนื่ ผูเ บกิ บานดวยธรรม
ภะคะวา เปน ผมู คี วามจาํ เรญิ จาํ แนกธรรมสง่ั สอนสตั ว
โย อมิ งั โลกงั สะเทวะกงั พระผมู ีพระภาคเจา พระองคใ ด
สะมาระกงั สะพรหั มะกงั ไดท รงทําความดบั ทกุ ขใ หแ จง
สสั สะมะณะพราหมะณิง ดวยพระปญญาอันยง่ิ เองแลว
ปะชัง สะเทวะมะนสุ สงั สะยัง ทรงส่ังสอนสัตวโ ลกน้ี
อะภิญญา สจั ฉกิ ตั วา ปะเวเทสิ พรอ มท้ังเทวดา มาร พรหม
และหมสู ตั วพรอ มทั้งสมณพราหมณ
โย ธัมมัง เทเสสิ เทวดาและมนุษยใหรตู าม
พระผมู พี ระภาคเจา พระองคใ ด
อาทกิ ลั ย๎ าณงั ทรงแสดงธรรมแลว
มัชเฌกัล๎ยาณัง ไพเราะในเบือ้ งตน
ปะริโยสานะกลั ย๎ าณัง ไพเราะในทามกลาง
สาตถัง สะพยญั ชะนัง ไพเราะในทส่ี ุด
เกวะละปะรปิ ุณณงั ทรงประกาศพรหมจรรย
ปะริสทุ ธัง พ๎รหั มะจะรยิ งั อนั บรสิ ทุ ธ์ิ
ปะกาเสสิ บริบูรณส ้นิ เชงิ พรอ มทั้งอรรถะ
ตะมะหัง ภะคะวันตัง และพยัญชนะ
อะภปิ ชู ะยามิ ขา พเจาขอบชู าอยางยิ่ง
ตะมะหัง ภะคะวันตงั สริ ะสา เฉพาะพระผมู ีพระภาคเจา พระองคนน้ั
นะมามิ ขา พเจา ขอนอบนอม
พระผูมพี ระภาคเจา พระองคน ้นั
ดว ยเศียรเกลา
(กราบรําลึกถึงพระพทุ ธคุณ)
ธัมมาภถิ ุติ
บาลี คําแปล
โย โส สว๎ ากขาโต ภะคะวะตา พระธรรมนั้นใด
ธัมโม เปน ธรรมทีพ่ ระผูม พี ระภาคเจาตรสั ไวดีแลว
สันทิฏฐโิ ก เปน ธรรมทพ่ี งึ เหน็ ไดด ว ยตนเอง
อะกาลโิ ก เปน ธรรมทใ่ี หผลไดไมจ าํ กดั กาล
เอหปิ สสิโก เปน ธรรมทค่ี วรกลา ววา ทา นจงมาดเู ถดิ
โอปะนะยโิ ก เปนธรรมท่คี วรนอ มเขามาใสตัว
ปจ จัตตัง เวทติ พั โพ วิญูหิ เปน ธรรมท่ีผูรูพ ึงรไู ดเฉพาะตน
ตะมะหงั ธัมมัง อะภปิ ชู ะยามิ ขาพเจา ขอบูชาอยา งยิง่ เฉพาะพระธรรมน้ัน
ตะมะหงั ธมั มัง สริ ะสา นะมามิ ขาพเจา ขอนอบนอ มพระธรรมน้ัน
ดวยเศียรเกลา
(กราบรําลกึ ถึงพระธรรมคุณ)
บาลี สังฆาภิถตุ ิ
โย โส สุปะฏปิ น โน ภะคะวะโต คําแปล
สาวะกะสงั โฆ
อชุ ปุ ะฏิปนโน ภะคะวะโต พระสงฆส าวกของพระผูม พี ระภาคเจานั้นใด
สาวะกะสงั โฆ ปฏิบัตดิ ีแลว
ญายะปะฏปิ น โน ภะคะวะโต พระสงฆส าวกของพระผมู ี
สาวกะสงั โฆ พระภาคเจา ปฏิบตั ติ รงแลว
สามจี ปิ ะฏปิ น โน ภะคะวะโต พระสงฆส าวกของพระผมู พี ระภาคเจา
สาวะกะสงั โฆ ปฏิบัติเพือ่ รูธรรมเปน เคร่ืองออกจากทกุ ขแ ลว
ยะททิ งั พระสงฆส าวกของพระผมู พี ระภาคเจา
จัตตาริ ปุริสะยคุ านิ ปฏบิ ัตสิ มควรแลว
อฏั ฐะ ปรุ ิสะปุคคะลา ไดแ กบ คุ ลเหลาน้ี คอื
คแู หง บรุ ุษ ๔ คู *
นับเปน รายบคุ คล ได ๘ บรุ ุษ
* สคี่ ู คอื โสดาปต ติมรรค โสดาปต ตผิ ล, สกทิ าคามมิ รรค สกิทาคามผิ ล, อนาคามมิ รรค อนาคามิผล, อรหตั ตมรรค อรหตั ตผล
เอสะ ภะคะวะโต นัน่ แหละ พระสงฆส าวก
สาวะกะสงั โฆ ของพระผูมีพระภาคเจา
อาหเุ นยโย เปนผคู วรแกสักการะท่ีเขานํามาบชู า
ปาหุเนยโย เปน ผูควรแกส กั การะท่ีเขาจัดไวตอนรับ
ทกั ขิเณยโย เปนผคู วรรับทักษิณาทาน
อัญชะลกี ะระณโี ย เปน ผคู วรทาํ อญั ชลี
อะนุตตะรงั ปญุ ญกั เขตตงั โลกัสสะ เปนเนอื้ นาบุญของโลก ไมม เี นื้อนาบญุ อน่ื ยงิ่ กวา
ตะมะหัง สังฆัง อะภิปูชะยามิ ขา พเจา ขอบูชาอยางย่งิ เฉพาะพระสงฆน นั้
ตะมะหงั สงั ฆัง สิระสา นะมามิ. ขาพเจา ขอนอบนอมพระสงฆน นั้
ดวยเศียรเกลา
(กราบรําลึกถงึ พระสงั ฆคุณ)
·ÓÇÑμÃà¹ç
บาลี คาํ แปล
อะระหงั สมั มาสัมพุทโธ ภะคะวา,
พระผูมีพระภาคเจา เปนพระอรหันต
พุทธัง ภะคะวันตัง อะภิวาเทมิ (กราบ) ดับเพลิงกเิ ลส เพลิงทกุ ขสิ้นเชงิ
ตรสั รู ชอบไดโดยพระองคเอง
สว๎ ากขาโต ภะคะวะตา ธมั โม, ขาพเจาขออภวิ าท พระผมู พี ระภาคเจา
ผรู ู ผตู ืน่ ผเู บิกบาน
ธัมมัง นะมัสสามิ (กราบ) พระธรรมอันพระผมู พี ระภาคเจา
สปุ ะฏปิ น โน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ, ตรัสไวด แี ลว
สังฆงั นะมามิ (กราบ) ขา พเจาขอนมัสการพระธรรม
พระสงฆส าวกของพระผมู พี ระภาคเจา ปฏิบตั ิดแี ลว
ขา พเจา ขอนอบนอมพระสงฆ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสัมพทุ ธสั สะ ( ๓ คร้ัง )
พทุ ธานสุ สะติ
บาลี คําแปล
ตัง โข ปะนะ ภะคะวนั ตงั เอวงั
กลั ยาโณ กิตตสิ ทั โท อัพภุคคะโต ก็กติ ติศพั ทอ ันงามของพระผูมีพระภาคเจา นนั้
อติ ปิ โส ไดฟ ุง ไปแลว อยางนวี้ า
ภะคะวา แมเ พราะเหตนุ ี้
อะระหงั พระผมู ีพระภาคเจา นนั้
สัมมาสัมพุทโธ เปนผูไกลจากกิเลส
วชิ ชาจะระณะสมั ปนโน เปน ผตู รสั รูช อบไดโดยพระองคเอง
สคุ ะโต เปน ผูถงึ พรอ มดวยวิชชา และจรณะ
โลกะวทิ ู เปนผูเสด็จไปแลว ดว ยดี
อะนตุ ตะโร ปรุ ิสะทัมมะสาระถิ เปน ผรู ูโลกอยา งแจมแจง
เปนผสู ามารถฝก บุรษุ ทค่ี วรฝก
สตั ถา เทวะมะนสุ สานงั ไดอยา งไมม ใี ครยิง่ กวา
พุทโธ เปน ครผู ูสอนของเทวดา และมนุษยทงั้ หลาย
ภะคะวาติ เปนผรู ู ผตู นื่ ผูเบิกบานดว ยธรรม
เปนผูม ีความจาํ เรญิ จําแนกธรรม
ส่งั สอนสตั ว ดงั นี้
(พงึ หมอบกราบลงวา :)
กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา ดว ยกายก็ดี ดว ยวาจากด็ ี ดวยใจกด็ ี
พทุ เธ กุกมั มัง ปะกะตงั มะยา ยัง กรรมนาตเิ ตียนอันใด ท่ขี า พเจา กระทาํ
แลวในพระพทุ ธเจา
พุทโธ ปะฏิคคณั หะตุ อจั จะยนั ตัง ขอพระพุทธเจา จงงดซึง่ โทษลวงเกินอันนนั้
กาลนั ตะเร สังวะริตงุ วะ พทุ เธ เพอ่ื การสํารวมระวังในพระพทุ ธเจา ในกาลตอ ไป
ธัมมานุสสะติ
บาลี คําแปล
สว๎ ากขาโต ภะคะวะตา ธมั โม
พระธรรมเปน ธรรมท่ี
สนั ทิฏฐิโก
อะกาลิโก พระผมู ีพระภาคเจาตรัสไวดแี ลว
เอหปิ ส สโิ ก
โอปะนะยโิ ก เปน ธรรมท่ีพงึ เหน็ ไดดวยตนเอง
ปจจตั ตงั เวทติ พั โพ วิ หู ตี ิ.
เปน ธรรมทใ่ี หผ ลไดไ มจาํ กดั กาล
เปน ธรรมทค่ี วรกลา ววา ทา นจงมาดูเถิด
เปนธรรมท่ีควรนอ มเขา มาใสต ัว
เปนธรรมท่ผี รู ูพ ึงรูไดเ ฉพาะตน ดงั น้ี
กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา (พงึ หมอบกราบลงวา :)
ธมั เม กุกมั มงั ปะกะตงั มะยา ยัง ดวยกายก็ดี ดว ยวาจากด็ ี ดวยใจกด็ ี
กรรมนา ตเิ ตยี นอนั ใด ทข่ี า พเจา กระทาํ แลว
ธมั โม ปะฏคิ คณั หะตุ อจั จะยนั ตงั ในพระธรรม
กาลนั ตะเร สงั วะริตงุ วะ ธัมเม ขอพระธรรม จงงดซงึ่ โทษนนั้ ลว งเกนิ อนั นนั้
เพ่ือการสํารวมระวังในพระธรรมในกาลตอไป
สงั ฆานสุ สะติ
บาลี คาํ แปล
สปุ ะฏปิ น โน ภะคะวะโต สาวะกะสงั โฆ พระสงฆส าวกของพระผมู ีพระภาคเจา
อชุ ปุ ะฏปิ นโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ ปฏบิ ตั ิดแี ลว
ญายะปะฏปิ น โน ภะคะวะโต สาวะกะสงั โฆ พระสงฆสาวกของพระผมู พี ระภาคเจา
ปฏิบตั ิตรงแลว
สามีจปิ ะฏิปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงั โฆ พระสงฆส าวกของพระผมู ีพระภาคเจา
ปฏิบัตเิ พ่ือรธู รรม เปนเครอ่ื งออก
จากทุกขแ ลว
พระสงฆสาวกของพระผูมพี ระภาคเจา
ปฏบิ ตั สิ มควรแลว
ยะททิ งั ไดแกบ คุ ลเหลา นี้ คอื
จัตตาริ ปรุ ิสะยคุ านิ คูแหงบรุ ษุ ๔ คู
อัฏฐะ ปรุ สิ ะปุคคะลา นับเปน รายบุคคลได ๘ บรุ ษุ
เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ นนั้ แหละ พระสงฆสาวกของ
พระผมู ีพระภาคเจา
อาหเุ นยโย เปนผูควรแกสกั การะทีเ่ ขานํามาบูชา
ปาหเุ นยโย เปนผูควรแกส กั การะที่เขาจัดไวตอนรบั
ทกั ขเิ ณยโย เปน ผูควรรบั ทักษิณาทาน
อญั ชะลกี ะระณีโย เปนผคู วรทําอัญชลี
อะนตุ ตะรงั ปญุ ญกั เขตตัง โลกสั สาติ เปนเน้อื นาบุญของโลก ไมม นี าบญุ อืน่
ยิ่งกวา ดงั นี้
(พึงหมอบกราบลงวา :)
กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา ดว ยกายกด็ ี ดวยวาจาก็ดี ดวยใจก็ดี
สังเฆ กกุ มั มงั ปะกะตงั มะยา ยัง กรรมนาตเิ ตยี นอนั ใด
ทข่ี าพเจา กระทําแลวในพระสงฆ
สังโฆ ปะฏคิ คัณหะตุ อัจจะยนั ตัง ขอพระสงฆ จงงดซงึ่ โทษลว งเกนิ อนั น้นั
กาลันตะเร สงั วะริตงุ วะ สังเฆ เพ่ือการสํารวมระวงั ในพระสงฆ
ในกาลตอ ไป
กราบพรอมกนั ๓ คร้ัง
(จบทําวัตรเย็น)
Ẻ½ƒ¡¡Ò÷íÒÊÁÒ¸ÔÀÒǹÒ
àÁμμÒ¾ÃËÁÇËÔ ÒÃ
ตอไปน้ีฝกแผเมตตา
กอนอ่ืนเราจะตองแผเมตตาใหตนเองซะกอนคิดในใจซ้ึงในใจเลยทีเดียว
ขอขาพเจาจงอยามีทุกขกายทุกขใจ ขอขาพเจาจงมีความสุข ในการปรารถนา
ความสุขใหแกตนเองทุกคนสามารถจะทําได คนท่ีมีความทุกขท่ีสุดคงจะปรารถนาใหตนเอง
มีความสุข ความปรารถนาความสุขเชนนั้น ๆ ทําใหเกิดข้ึนทําใหมีข้ึนในจิตในใจของเรา
ขอขาพเจาจงอยามีทุกขกายทุกขใจ ขอขาพเจาจงมีความสุข
ลําดับตอไป แผเมตตาแกสรรพสัตวท้ังหลายคิดในใจซ่ึงเหมือนกัน ขอสรรพสัตว
จงอยามีทุกขกายทุกขใจ ขอสรรพสัตวจงมีความสุขในการปรารถนาความสุขใหแก
สรรพสัตวทั้งหลาย
การแผเมตตา คือ การปรารถนาความสุขใหแกตนเองและคนอื่นเทาเทียมกัน
เสมอกันน้ี คือหัวใจลําดับสําคัญของการแผเมตตา ลําดับตอไป ทําความสมํ่าเสมอ
ในบรรดาสรรพสัตวท้ังหลาย รวมถึงตัวเราเองโดยการคิดถึงบุคคล ๔ คน
๑. ตัวเอง คือ ตัวเราท่ีน่ังอยูในปจจุบัน
๒. คนท่ีเรารักมากท่ีสุด
๓. คนที่ไมรักไมชัง คนทั่ว ๆ ไป
๔. คนที่เราไมชอบคนท่ีเราเกลียด
แผเมตตาปรารถนาความสุขใหกับ ๔ บุคคลนี้เทาเทียมกัน เสมอกัน คนท่ีทําไดยาก
สักหนอยแตพยายามดู นึกถึงคนที่เกลียดท่ีสุด แผเมตตากับปรารถนาความสุขใหเทากับ
ตัวเราเอง ใหเทาคนที่เรารัก ใหเทาคนท่ีไมรักไมชัง คนท่ัว ๆ ไป
พยายามทําดู ถาหากเราแผเมตตาเปนประจําทุกวัน เราจะหาคนที่เกลียดไมพบ
ทกุ คนจะเสมอื นเปน มติ รสหาย เปน ญาติ หรอื เปน พนี่ อ ง เปน ลกู เปน หลาน มีความปรารถนา
ดีเทาเทียมกันเสมอกัน
ลําดับตอไป แผเมตตาใหสรรพสัตวทั้งหลายทั่วจักรวาล แผเมตตากับปรารถนา
ความสขุ ไปยงั สรรพสตั วท งั้ หลายทว่ั จกั รวาล นบั ตงั้ แตพ รหม พรหมอยเู หนอื เทวดา ขอพรหม
ทั้งหลายจงมีความสุข ลงมาเทวดา ขอเทวดาท้ังหลายจงมีความสุข ลงมามนุษย ขอมนุษย
ทั้งหลายจงมีความสุข
ลงมาพวกเปรต เปรตนี้มีความหิวโหยเปนประจํา ขอเปรตทั้งหลายจงมีความสุข
ลงมาพวกอสูรกาย อสูรกายมีความทุกขทรมานทางกายเปนประจํา ขออสูรกายทั้งหลาย
จงมีความสุข ลงมาพวกสัตวเดรัจฉาน ขอสัตวเดรัจฉานท้ังหลายจงมีความสุข ลงมา
พวกสัตวนรก ขอสัตวนรกทั้งหลายจงมีความสุข แผเมตตากับปรารถนาความสุขไปยัง
สรรพสัตวท้ังหลายท่ัวจักรวาล ขอสรรพสัตวทั้งหลายทั่วจักรวาลจงมีความสุข
ลําดับตอไป แผเมตตาอุทิศตาง ๆ แผเมตตากับปรารถนาความสุขทิศหนาตรงหนา
เรา ทิศหลังแทนสุขไปหลังเรา ทิศขวาแผความสุขไปขวามือ ทิศซายแผความสุขไปซายมือ
เฉียงขางหนาทางขวาความสุขไปเฉียงขางหนาทางขวา เฉียงขางหนาทางซายแผความสุข
ไปเฉียงขางหนาทางซาย เฉียงขางหลังทางขวา แผความสุขไปเฉียงขางหลังทางขวา
เฉียงขางหลังทางซาย แผความสุขไปเฉียงขางหลังทางซายทิศบน ความสุขบนหัวเรา
ทิศลาง แผความสุขด่ิงลงไปที่เรานั่ง สมมุติวาตัวเรานี้คลาย ๆ หลอดไฟฟา แผรัศมีเปน
ยังแสงสวาง แตเปนรัศมีแหงความสุขหรือความปรารถนาความสุขแผออกไปรอบตัวเรา
สรุป ขอขาพเจาจงมีความสุข ขอสรรพสัตวท้ังหลายจงมีความสุข นึกแผความสุข
ใหออกไปรอบตัวเราทุกทิศทุกทางไมมีขอบเขตของความสุข นึกแผความสุขใหกับตนเอง
นึกแผความสุขใหแกสรรพสัตวทั้งหลาย นึกแผความสุขใหออกไปรอบตัวเรากวางออกไป
กวางออกไป ไมมีขอบเขตแหงความสุข ท้ังความสุขท่ีแผกวางออกไปแบบอารมณ อารมณ
ของเมตตา พรหมวิหารคือความสุขที่แผกวางออกไป เปนความสุขท่ีเกิดขึ้นจากการ
ปรารถนาความสุขใหแกตนเองและสรรพสัตวทั้งหลาย ถาหากวาเราทําไปสักพักหนึ่ง
อารมณน้ีอาจจะจางไป เพราะวามีอารมณอ่ืนมาแทรกทําใหสับสนเราก็เร่ิมตนคิดใหม
ขอขาพเจาจงมีความสุข ขอสรรพสัตวท้ังหลายจงมีความสุข นึกแผความสุขใหออกไป
รอบตัวเราทุกทิศทุกทาง ไมมีขอบเขตของความสุข นึกแผความสุขใหกับตนเอง นึกแผ
ความสุขใหแกสรรพสัตวทั้งหลาย นึกแผความสุขใหออกไปรอบตัวเรากวางออกไป กวาง
ออกไป ไมมีขอบเขตแหงความสุข นึกถึงความสุขท่ีแผกวางออกไป ทําตอไปสักพักหนึ่ง
u¥²¬´¥Åq ´¥Â´n ´m ¤¥³Ë ·vË
Ó ¬Ê¶·ÆÊ nÂ¥·¤¥»n ´´m ¤ u¤´© ¥³« q Æ ¥ §¶£ ¥²Â·¤¥¶±v
Ô ²µÆÅn¥²Ä¤Æq n¯¤´m Æ¥