The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

การวางแผนเชิงกลยุทธ์ของห้องสมุดโรงเรียน

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by sunshinekukkai, 2018-03-27 03:06:29

การวางแผนเชิงกลยุทธ์ของห้องสมุดโรงเรียน

การวางแผนเชิงกลยุทธ์ของห้องสมุดโรงเรียน

Keywords: แผนเชิงกลยุทธ์

ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา
ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี

กรุงเทพมหานคร

นายจิรภทั ร ศิริพรรณาภรณ

วทิ ยานพิ นธน เ้ี ปน สว นหนง่ึ ของการศกึ ษาตามหลกั สตู รครศุ าสตรมหาบณั ฑติ
สาขาการบรหิ ารการศึกษา
ปก ารศกึ ษา 2546
ISBN: 974 – 373 – 294 - 2

ลิขสิทธิ์ของสถาบันราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา

MANAGEMENT SKILLS OF THE PRIMARY SCHOOL
ADMINISTRATORS ACCORDING TO THE VIEWPOINT
OF THE TEACHERS UNDER THE THONBUREE DISTRICT,

BANGKOK METROPOLITIAN.

MR JIRAPATHARA SIRIPANNAPORN

A THEIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIEMENTS FOR
THE MASTER OF EDUCATION (EDUCATIONAL ADIMINISTATION)
AT RAJABHAT INSTITUTE BANSOMDEJ CHAOPRAYA
ACADEMIC YEAR 2003
ISBN : 974 – 373 – 294 - 2

หวั ขอ วทิ ยานพิ นธ ทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา

ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร

โดย นายจริ ภทั ร ศริ พิ รรณาภรณ

สาขา การบรหิ ารการศกึ ษา

ประธานกรรมการควบคุมวิทยานิพนธ ดร.รงั สรรค มณีเล็ก

กรรมการ อาจารยท วศี กั ด์ิ จงประดับเกียรติ

กรรมการ นายอุดมศักดิ์ นาดี

บัณทิตวิทยาลัย สถาบันราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา อนุมัติใหวิทยานิพนธนี้เปนสวนหนึ่ง
ของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต

…………………………………………คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย
(ดร.สรายุทธ เศรษฐขจร )

คณะกรรมการสอบวทิ ยานพิ นธ
………………………………………………….ประธานกรรมการ
(ศาสตราจารย ดร.สายหยุด จาํ ปาทอง )

……………………..……………………………………กรรมการ
(ดร.รงั สรรค มณีเล็ก)

…………………….……………………………………กรรมการ
(อาจารยท วศี กั ด์ิ จงประดับเกียรต)ิ

…………………………………………………………กรรมการ
(นายอุดมศักดิ์ นาดี)

…………..…………………………………………...…กรรมการ
(รองศาสตราจารย เกรกิ วยัคฆานนท)

…………………….……………………………กรรมการและเลขานุการ
(รองศาสตราจารย สมชาย พรหมสุวรรณ)



นายจิรภัทร ศริ พิ รรณาภรณ . (2546) ทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา
ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร วิทยานิพนธระดับ
มหาบันฑิต : กรงุ เทพฯ บัณทิตวิทยาลัย สถาบันราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา
คณะกรรมการควบคมุ วทิ ยานพิ นธ ดร.รงั สรรค มณีเล็ก อาจารยทวีศักดิ์ จงประดับเกียรติ
นายอุดมศักดิ์ นาดี

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาและเปรียบเทียบทักษะการบริหารของผูบริหาร
โรงเรยี นประถมศกึ ษาตามทศั นะของขา ราชการครสู งั กดั สาํ นกั งานเขตธนบรุ ี กรงุ เทพมหานครจาํ แนก
ตามขนาดโรงเรียนและประสบการณในการปฎิบัติงาน

กลุมตัวอยาง ไดแก ครปู ฏบิ ตั กิ ารสอนในโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี
กรงุ เทพมหานคร จาํ นวน 206 คน เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชใ นการวจิ ยั เปน แบบสอบถาม ชนิดเลือกตอบและ
มาตรประเมนิ คา การวิเคราะหข อ มลู ใชโ ปรแกรมคอมพวิ เตอรส าํ เรจ็ รปู เพื่อหาคาเฉลี่ยรอยละ
คาเบย่ี งเบนมาตรฐาน และคา ความแปรปรวน

ผลการวิจัยพบวาโดยภาพรวมผูบริหารโรงเรียนมีทักษะในการบริหารอยู ในระดับมาก
ทุกดาน เรียงลําดับจากคะแนนเฉลี่ยมากไปหานอย คือ ทักษะดานมนุษย ทักษะดานเทคนิควิธี และ
ทักษะดาน ความคดิ รวบยอด ตามลําดับ เมื่อพิจารณาเปนรายขอในแตละดาน ปรากฏผลดังนี้

1. ดานมนุษย พบวา ขอ ทม่ี ที ศั นะอยใู นระดบั มากอนั ดบั แรก คือ ผบู รหิ ารปรบั ตวั ให
เขากับบุคคลอื่นในสถานการณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม รองลงมาคือ ผบู รหิ ารเปด โอกาสให
ผูรวมงานไดแสดงความคิดเห็นและรวมตัดสินใจในเรื่องราวตางๆอยางสม่ําเสมอ และผบู รหิ ารจดั ใหม ี
การพบปะสังสรรคกันนอกเวลาเพื่อสัมพันธไมตรีอันดีตอกันระหวางบุคลากรระดับตางๆไดอยาง
เหมาะสม ตามลําดับ

2. ดานเทคนิควิธี พบวา ขอที่มีทักษะอยูในระดับมากที่สุดอันดับแรก คือ คอื ผบู รหิ าร
มีความสามารถการทําหนาที่ประธานในประชุมครูไดอยางมีประสิทธิภาพ รองลงมาคอื ผบู รหิ ารมี
การพัฒนาตนเองและ คนควาอยูเสมอ และผบู รหิ ารมีความสามารถในการนาํ เสนอวิธกี ารสอนเปนตัว
อยางใหครูไดเมื่อครูตองการตามลําดับ

3. ดานความคิดรวบยอด พบวา ขอที่มีทัศนะอยูในระดับมาก อนั ดบั แรก คือ ผบู รหิ าร
นํานโยบายของผูบังคับบัญชาเหนือช้ันขึ้นไปทุกระดับมากําหนดแนวทางการปฏิบัติไดอยางเหมาะสม
รองลงมาคือ ผูบริหารสามารถอํานวยการและใหคําปรึกษาเกี่ยวกับโครงการตางๆ ทจ่ี ดั ขน้ึ ในโรงเรยี น



และผูบริหารรูและเขาใจในความตองการของชุมชนทางดานการศึกษาและนํามาเปน แนวทางในการจัด
การศึกษาของโรงเรียนไดสอดคลองเหมาะสม ตามลําดับ

4. เปรียบเทียบทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนตามทัศนะของขาราชการครู
สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร จาํ แนกตามขนาดโรงเรยี น โดยรวม แตกตางกันอยางไมมี
นัยสําคัญทางสถิติ

5. เปรียบเทียบทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนตามทัศนะของขาราชการครู
สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานครจําแนกตามประสบการณในการทํางาน โดยรวม พบวา
แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ ทร่ี ะดบั .05 เมื่อพิจารณาเปนรายดาน ปรากฏวาแตกตางกัน
อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ในทักษะดานมนุษย และทักษะดานความคิดรวบยอด สวน
ทักษะดานเทคนิควิธี แตกตางกันอยางไมมีนัยสําคัญทางสถิติ

MANAGEMENT SKILLS OF THE PRIMARY SCHOOL
ADMINISTRATORS ACCORDING TO THE VIEWPOINT
OF THE TEACHERS UNDER THE THONBUREE DISTRICT,

BANGKOK METROPOLITIAN.

MR JIRAPATHARA SIRIPANNAPORN

A THEIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIEMENTS FOR
THE MASTER OF EDUCATION (EDUCATIONAL ADIMINISTATION)
AT RAJABHAT INSTITUTE BANSOMDEJ CHAOPRAYA
ACADEMIC YEAR 2003
ISBN : 974 – 373 – 294 - 2



JIRAPATTRA SIRIPANNAPORN. (2003) :MANAGEMENT SKILL OF THE
PRIMARY SCHOOL ADMINISTRATOR ACCODING TO THE VIEWPOINT
OF TEACHERS UNDER THE THONBURI DISTRICT, BANGKOK
METROPILITAN. ADMINISTRATION, MASTER DEGREE THESIS: BANGKOK
: GRADUATE SCHOOL, RAJABHAT INSTITUTE BANSOMDEJ CHAOPRAYA.
ADVISOR COMMITTEE : DR. RANGSABN MANEELEK; MR.THAVEESAK
JONGPRADABGEARD; MR. UDOMSAK NADEE.

The objectives of this research were to study and compare the management skill of
the primary schools according the Bangkok Metropolitan Administration , Thonburi District
Population used for the vesearcle comprised 410 teachers samples (206 persons) from 17 primary
schools questionnaires was the tool collect data whicle were analysis by means of percentage,
means, standard deviation, and analysis of variance.

Results of the research were :
1. The respondouts rated management skill of the primary schools principles
at the high level in all the three skill .
2. In ranking order, respondouts rated the technical at the high level and the
human skill and conceptaul skill at the high leve
3. In compairing the three management skills, it was found that there was
statistical difference at the 0.05 level of significant betaween human skill and conceptaul skill.



ประกาศคุณูปการ

วิทยานิพนธฉบับนี้สําเร็จได ดวยความกรุณาอยางยิ่งจาก ดร.รงั สรรค มณีเล็ก
ประธานที่ปรึกษาวิทยานิพนธ อาจารยท วศี กั ด์ิ จงประดบั เกยี รติ กรรมการทป่ี รกึ ษาวทิ ยานพิ นธ
และอาจารย อุดมศักดิ์ นาดี กรรมการทป่ี รกึ ษาวทิ ยานพิ นธ

ขอขอบพระคณุ ศาสตราจารย ดร. สายหยุด จาํ ปาทอง ประธานกรรมการสอบ
วิทยานิพนธ รองศาสตราจารย เกรกิ วยคั ฆานนท กรรมการสอบวทิ ยานพิ นธ รองศาสตราจารย สม
ชาย พรหมสุวรรณ กรรมการสอบวิทยานิพนธ ที่ไดกรุณาใหคําแนะนําและขอเสนอแนะที่เปน
ประโยชน และตรวจแกไขวิทยานิพนธ ใหถูกตองสมบูรณยิ่งขึ้น รวมทั้งผูเชี่ยวชาญ ในการตรวจสอบ
เครื่องมือทุกทาน ที่กรุณาใหคําแนะนําและขอเสนอแนะในการสรางเครื่องมือในการวิจัย

ขอขอบพระคณุ ดร.นนั ทา วทิ วฒุ ศิ กั ดิ์ ที่ใหความอนุเคราะหตรวจรูปแบบการพิมพ
และปรับแกใหสมบูรณ ยิ่งขึ้น ตลอดจนบุคคลที่อยูเบื้องหลัง ที่สนับสนุนใหการทําวิทยานิพนธครั้งนี้
สําเร็จลุลวงดวยดี

จริ ภทั ร ศิริพรรณาภรณ



สารบัญ

หนา

บทคัดยอภาษาไทย …………………………………………………………………… ก
บทคัดยอภาษาอังกฤษ ………………………………………………………………… ง
ประกาศคุณูปการ …………………………………………………………………….. จ
สารบัญ ………………………………………………………………………………. ฉ
สารบญั ตาราง ………………………………………………………………………… ฌ
สารบัญแผนภาพ ………………………………………………………….…………. ฎ

บทท่ี 1 บทนาํ ………………………………………………………….…………...... 1
- ความเปนมาและความสําคัญของปญหา …………………………………..
- วัตถุประสงคการวิจัย ……………………………………………………... 1
- ขอบเขตของการวจิ ยั ……………………………………………………… 2
- นิยามศัพทเฉพาะ………………………………………………………….. 2
- ประโยชนของการวิจัย ………………………………………………….… 3
- กรอบความคิดในการวิจัย …………………………………………..…….. 4
- สมมตฐิ านการวจิ ยั ………………………………………………………… 5
5

บทท่ี 2 เอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวของ ………………………………………………..… 6
- สภาพการจดั การศกึ ษาโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุร…ี .. 6
- ความหมายของการบริหารและการบริหารโรงเรียน …………………….… 8
- บทบาทของผูบ ริหารโรงเรียน……………………………………………… 10
- ภาระหนา ทห่ี นา ทข่ี องผบู รหิ าร…………………………………………….. 14
- การบรหิ ารโรงเรยี น………………………………………………..……….. 17
- ทักษะการบรหิ ารของผูบ ริหารโรงเรียน …………………………………… 26
- งานวิจัยที่เกี่ยวของ ………………………………………………………… 33

สารบัญ (ตอ) ช
หนา

บทท่ี 3 วธิ ดี าํ เนนิ การวจิ ยั …………………………………………………..…..…. 37
- ประชากรและกลุมตัวอยาง …………………………………………….… 37
38
- เครื่องมือที่ใชในการวิจัย ………………………………………………… 38
- การสรางเครื่องมือ ……………………………………………………..… 40
- สถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล …………………………………..….…..

บทท่ี 4 ผลการวิเคราะหขอมูล …………………………………………………..… 41
ตอนท่ี 1 ผลการวิเคราะหขอมูลทั่วไปของกลุมตัวอยางที่ศึกษา จาํ แนกตาม
ระยะเวลาที่ปฏิบัติงานและและขนาดของโรงเรียนที่ปฏิบัติงาน …… 41
ตอนท่ี 2 ผลการวิเคราะหทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียน
ประถมศึกษาตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักวานเขตธนบุรี
กรงุ เทพมหานคร …………………………………..……………… 42
ตอนท่ี 3 ผลการวิเคราะหเปรยี บเทยี บทักษะการบริหารของผบู รหิ ารโรงเรียน
ประถมศึกษาตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี
กรงุ เทพมหานคร ………………………………………………….. 50

บทท่ี 5 สรุป อภปิ รายผล และขอเสนอแนะ …………………………...………..…. 57
วัตถุประสงค .…………………………………………………..……….…. 57
สมมติฐานในการวิจัย……………….………………………………… ….. 57
ประชากรที่ใชในการวิจัย …………………………………………..…..….. 57
กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย …………………………………….………… 57

สารบัญ (ตอ) ซ

หนา

เครื่องมือที่ใชในการวิจัย …………………………………………………….. 58
การเก็บรวบรวมขอมูล …………………………………..……………………. 58
การวเิ คราะหข อ มลู ……………………………………………………….…. 58
สรุปผลการวิจัย…………………………………………………………….… 59
อภิปรายผลการวิจัย …………………………………………………………. 60
ขอ เสนอแนะจากการวจิ ยั ………………………………………………...… . 63
ขอ เสนอแนะเพอ่ื การวจิ ยั ตอ ไป……………………………..……………...... 64

บรรณานกุ รม .................................................................................................………....… 65

ภาคผนวก …………………………………………………………………………………..….. 70

ภาคผนวก ก ……………………………………………………….…………..….. 71
ตารางประชากรและกลุมตัวอยาง ...................................………....... 72
แบบสอบถามเพื่อการวิจัย……………………………………....…... 73
ภาคผนวก ข หนังสือราชการที่เกี่ยวของ .........................…..............………...….… 79
รายชอ่ื ผเู ชย่ี วชาญตรวจสอบเครอ่ื งมอื ……………………………….. 80
หนงั สือเชญิ ผูเ ชีย่ วชาญตรวจสอบเครือ่ งมอื ……………………..….. 81
หนังสือขออนุเคราะหทดลองใชเครื่องมือ……………………..….… 83
หนังสือขออนุญาตเก็บขอมูล…………………………………..….… 86
88
ภาคผนวก ค .............................................................................................….
ประวตั ผิ วู จิ ยั ..........................................................................…. 89



สารบัญตาราง

ตารางที่ หนา

1 ประชากรและกลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย จาํ แนกตามขนาดของโรงเรยี น
ในเขตธนบรุ ี กรงุ เทพมหานคร………………………………………………… 37

2 จํานวนรอยละของกลุมตัวอยางที่ศึกษา จาํ แนกตามขนาดโรงเรยี น
และประสบการณในการปฏิบัติงาน ………………………………………….. 41

3 คะแนนเฉลี่ย ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระดับทักษะการบริหาร และอนั ดับ
ที่เกี่ยวกับทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ตามทัศนะของ
ขา ราชการครสู งั กดั สาํ นกั งานเขตธนบรุ ี กรุงเทพมหานคร ……………..…….… 42

4 คะแนนเฉลี่ย ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระดับทักษะการบริหาร และอันดับ
ที่เกี่ยวกับทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ดานเทคนิควิธี
ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตเขตธนบุรีกรุงเทพมหานคร ….. 43

5 คะแนนเฉลี่ย ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระดับทักษะการบริหาร และอนั ดบั
ที่เกี่ยวกับทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาดานทักษะมนุษย
ตามทัศนะของขาราชการครูกรุงเทพมหานคร สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี………. 45

6 คะแนนเฉลี่ย ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระดับทักษะการบริหาร และอนั ดบั
ที่เกี่ยวกับทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา
ดานความคิดรวบยอด ตามทัศนะของขาราชการครูกรุงเทพมหานคร
สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี …………………………………………………….... 48

7 คะแนนเฉลี่ยและความเบี่ยงเบนมาตรฐาน เกี่ยวกับทักษะการบริหารของผูบริหาร
โรงเรยี นประถมศกึ ษา ตามทัศนะของขาราชการครูกรุงเทพมหานคร
สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี จาํ แนกตามขนาดโรงเรยี น ……………………….. 50

8 เปรียบเทียบทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ตามทัศนะของ
ขา ราชการครกู รงุ เทพมหานคร สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร
จาํ แนกตาม ขนาดโรงเรยี น ….…………………………………………………. 51



สารบัญตาราง(ตอ )

ตารางท่ี หนา

9 คะแนนเฉลี่ย และความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ของทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ าร
โรงเรยี นประถมศกึ ษา ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี
กรงุ เทพมหานคร จาํ แนกตามประสบการณ… ………………………………..… 52

10 เปรียบเทียบทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ตามทัศนะของ
ขา ราชการครสู งั กดั สาํ นกั งานเขตธนบรุ ี กรุงเทพมหานคร จาํ แนกตาม
ประสบการณการปฏิบัติงาน ………………………………………………..…. 54

11 การทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลี่ย ทกั ษะการบรหิ ารของผูบรหิ ารโรงเรียน
ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร
ดานมนุษย จําแนกตามประสบการณการปฏิบัติงาน ………………………....... 55

12 การทดสอบความแตกตา งของคะแนนเฉล่ีย ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียน
ตามทัศนะของขาราชการครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร
ดานความคิดรวบยอด จําแนกตามประสบการณการปฏิบัติงาน …………...........55

13 การทดสอบความแตกตา งของคะแนนเฉลีย่ ทักษะการบริหารของผูบรหิ าร
โรงเรยี นประถมศกึ ษาตามทศั นะของขา ราชการครสู งั กดั สาํ นกั งานเขตธนบรุ ี
กรุงเทพมหานครในภาพรวมจําแนกตามประสบการณการปฏิบัติงาน ………….56

...



สารบัญแผนภาพ

แผนภาพที่ หนา

1 กรอบแนวคดิ ในการวจิ ยั .....................................................................………… 5
2 ระบบการบริหารการศึกษาของกรุงเทพมหานคร …….…………………….… 7
3 แสดงทักษะการบริหารที่จําเปน…………………………………………..……33

บทที่ 1

บทนํา

ความเปนมาและความสําคัญของปญหา

พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 มีสาระสําคัญแบงเปน 9 หมวด โดยได
กําหนดแนวนโยบายการจัดการศึกษาไวในหมวดท่ี 3 มีสาระบัญญัติท่ีเกี่ยวของ คือ “มาตรา 22 การจัด
การศึกษาตองยึดหลักวาผูเรียนทุกคความสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองได และถือวาผูเรียนมีความ
สําคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มตาม
ศักยภาพ ” นนั่ กค็ อื หลักการของชาติกําหนดใหย ดึ ผูเรยี นเปน ศูนยก ลางโดยการใหนกั เรยี นรดู วยตนเอง
ได ซง่ึ เปน ครง้ั แรกทม่ี กี ารรบั รองโดยกฎหมาย (ยุทธชัย อตุ มา ,2542 : คาํ นาํ )

กรุงเทพมหานครมีอํานาจหนาที่ในการจัดการศึกษาที่กําหนดไวในมาตรา 89 (21) แหง
พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ.2528 โดยมีการจัดการศึกษาหลายระดับ
และหลายรูปแบบ (สํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร2542:22) ซึ่งในสวนของการจัดการศึกษา ระดบั
ประถมศึกษานั้นอยูในความรับผิดชอบของสํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานครและสาํ นกั งานเขตตา งๆ
จาํ นวน 50 สํานักงานเขต

โรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร มจี ํานวน 17 โรงเรียน
และมีผลการประเมินความสําเร็จในการจัดการเรียนการสอน ประจําปการศึกษา 2544 อยูในระดับ
นาพอใจ 6 โรงเรยี น ระดับปานกลาง 5 โรงเรยี น และในระดับนอย 6 โรงเรยี น (สํานักงานเขตธน
บรุ ี:2545)ซึ่งจากการวิเคราะหของศูนยวิชาการเขตธนบุรี พบวาสาเหตุที่คุณภาพการศึกษาของนักเรียน
บางโรงเรยี นตาํ่ กวา เกณฑม าตรฐานนน้ั สรุปไดวาปจจัยที่มีผลกระทบตอคุณภาพการศึกษาของนักเรียน
มีหลายประการ เชน ระบบการบริหาร ผบู รหิ ารโรงเรยี น ครู ผปู กครอง นักเรียน ฯลฯ แตปจจัยทีส่ าํ คญั
ที่สุดคือ ผบู รหิ ารโรงเรยี น ซง่ึ สอดคลอ งกับงานวจิ ยั ของ สมบูรณ พรรณาภพ (2521 :15) วา ผบู รหิ าร
โรงเรยี นเปน ตวั จกั รสาํ คญั ในการควบคมุ กํากับ ดแู ลการจดั การศกึ ษาในโรงเรยี น บรหิ ารผบู รหิ ารโรง
เรียนจึงมีความสําคัญตอการจัดการศึกษาหรือพัฒนาคุณภาพการศึกษาอยางมาก โดยเฉพาะในการจดั
การศึกษาของผูโรงเรียนจะประสบผลสําเร็จไดนั้น ผบู รหิ ารโรงเรยี นจะตอ งมคี วามรู ความสามารถ เขา
ใจในหลกั การบรหิ ารหรอื การจดั กา ตลอดจนมที กั ษะในการบรหิ ารหรอื การจดั การ ซึ่งทักษะการบริหาร

2

ที่ผูบริหารจําเปนตองมีเพื่อใหการดําเนินการการบริหารประสบผลสําเร็จแลมีประสิทธิภาพนั้น จะตองมี
ทักษะการบริหาร 3 ดาน ไดแก ทักษะดานเทคนิควิธี (Technical Skills) ทักษะดานมนุษย (Human
Skills ) และทักษะดานความคิดรวบยอด (Conceptual Skills) แคทซ (Katz, 1955, :33-42)

จากที่กลาวขางตนนี้ แสดงใหเห็นวา ทักษะการบริหารของผูบริหารมีความสําคัญและจําเปน
ตอการบริหารโรงเรียนใหเกิดประสิทธิภาพ ซึ่งผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสํานักงาน
เขตธนบรุ ี อาจมที กั ษะการบรหิ าร ทั้ง 3 ดาน คือ ทักษะดานเทคนิควิธี ทักษะดานมนุษย และทักษะดาน
ความคดิ รวบยอด ไมสมบูรณครบถวนหรือไมอยูในระดับเพียงพอ ผูวิจัยจึงสนใจศึกษาการใชทักษะใน
การบรหิ ารทง้ั 3 ดา น ของผูบริหารโรงเรียนสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี ตามทัศนะของขาราชการครู
กรงุ เทพมหานคร สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร เพื่อนําไปใชเปนขอมูลในการพัฒนาการ
ศึกษาใหมีคุณภาพตอไป

วัตถุประสงคของการวิจัย

1. เพื่อศึกษาทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาตามทัศนะของขาราชการ
ครูสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร

2. เพอ่ื เปรยี บเทยี บทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี น ตามทัศนะของขาราชการครู
สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร จาํ แนกตามขนาดโรงเรยี นและประสบ
การณในการปฎิบตั งิ านของขาราชการครู

ขอบเขตของการวจิ ยั

1. ขอบเขตของเนอ้ื หา การศึกษาคนควาครั้งนี้มุงศึกษา ทักษะการบริหารของผูบริหาร
โรงเรยี นประถมศกึ ษา ใน 3 ทักษะ ไดแก ทักษะดานเทคนิควิธี ทักษะดานมนุษย และทักษะดาน
ความคดิ รวบยอด

2. ประชากรและกลุมตัวอยาง
2.1 ประชากร ไดแก ขา ราชการครใู นโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี

กรงุ เทพมหานคร จาํ นวน 410 คน
1.2 กลุมตัวอยาง ไดแก ขาราชการครูในโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสํานักงานเขต

ธนบุรี กรุงเทพมหานคร จาํ นวน 206 คน ที่ไดมาจากการสุมแบบแบงชั้น (Stratifieid Random
Samplings )

3

3. ตัวแปรที่ศึกษา ประกอบดว ย ตวั แปรตน และตวั แปรตาม ดงั น้ี
3.1 ตวั แปรตน ไดแก
3.1.1 ขนาดของโรงเรยี น จาํ แนกเปน โรงเรยี นขนาดเลก็ โรงเรยี นขนาดกลาง และ

โรงเรยี นขนาดใหญ
3.1.2 ประสบการณใ นการปฏิบตั งิ านขา ราชการครใู นโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัด

สํานักงานเขตธนบุรี แยกเปน 4 กลุม ดงั น้ี
3.1.2.1 - นอ ยกวา 12 ป
3.1.2.2 - 13-22 ป
3.1.2.3 - 23-32 ป
3.1.2.4 - 33 ป ขึ้นไป

3.2 ตวั แปรตาม ไดแก ทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา ตามทศั นะ
ของขา ราชการครู สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร จําแนกตามทักษะยอย 3 ดาน ไดแก

3.2.1 ทักษะดานเทคนิควิธี
3.2.2 ทักษะดานมนุษย
3.2.2 ทักษะดา นความคดิ รวบยอด

นยิ ามศพั ทเ ฉพาะ

1. ทักษะดานการบริหาร หมายถึง ความรแู ละความสามารถของผบู รหิ ารโรงเรยี นในการ
บริหารที่แสดงออกถึงการปฎิบัติงานรวมกับบุคคลที่เกี่ยวของ จนเกิดความสําเร็จแกหนวยงานหรือองค
การ จาํ แนกเปน 3 ดา น ตามแนวความคดิ ของ โรเบิรต แคทซ ไดแก ทักษะดานเทคนิควิธี ทักษะดาน
มนุษย และทักษะดานความคิดรวบยอด

1.1 ทักษะดานเทคนิควิธี หมายถึง ความรูความสามารถที่เกี่ยวกับวิธีการ กระบวนการ
การดาํ เนนิ งาน และเทคนิคตาง ๆ ในการจัดกิจกรรมรวมถึงความสามารถในการใชเครื่องมือตาง ๆ อยาง
มีประสิทธิภาพ

1.2 ทักษะดานมนุษย หมายถึง ความรูความสามารถของผูบริหารโรงเรียนในการทํางาน
ใหบรรลุเปาหมายที่ตั้งไว โดยใชกระบวนการกลุมและเสริมสรางความรวมมือซึ่งกันและกันภายในโรง
เรียนตลอดจนประสานงานและการใหคําแนะนําแกผูรวมงานไดดวย

4

1.3 ทักษะดานความคดิ รวบยอด หมายถึง ความสามารถของผบู รหิ ารโรงเรยี น ในการ
เขา ใจระบบโครงสรา งของ โครงสรา งตาํ แหนง นโยบายการจัดการศึกษาและระบบงานของโรงเรียน
เพื่อบริหารการศึกษาของโรงเรียนใหบรรลุวัตถุประสงคอยางมีประสิทธิภาพ

2. ผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา หมายถึง หัวหนาสถานศึกษาในโรงเรียนประถมศึกษา
ไดแก ผดู าํ รงตาํ แหนง อาจารยใ หญ และผูอํานวยการโรงเรียนประถมศึกษา ในสังกัดสํานักงานเขต
ธนบุรี กรงุ เทพมหานคร

3. ขา ราชการครู หมายถึง ขาราชการที่ปฏิบัติการสอนในโรงเรียนสังกัดสํานักงานเขต
ธนบุรี กรงุ เทพมหานคร

4. โรงเรยี น หมายถึง โรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร
จาํ แนกเปน 3 ขนาด ไดแก

4.1 โรงเรยี นขนาดเลก็ มนี กั เรยี น ต่ํากวา 400 คน
4.2 โรงเรยี นขนาดกลาง มนี กั เรยี น 401 – 800 คน
4.3 โรงเรยี นขนาดใหญ มนี กั เรยี น 801 คนขึ้นไป
5. ประสบการณในการปฏิบัติงาน หมายถึง ระยะเวลาการปฏิบัติงานของขาราชการครูตั้งแต
อายุ 20 ป จนถึงเกษียณอายุราชการ 60 ป มีระยะเวลาปฏิบัติงานทั้งสิ้น ประมาณ 40 ปโดยกําหนดระยะ
เวลาการปฏิบัติงานออกเปน 4 ชว ง ๆ ละ 10 ป ในชว งแรก กําหนดระยะเวลา เปน 12 ป เนื่องจาก
จํานวนขาราชการครูที่ปฏิบัติงานในโรงเรียนสังกัดสํานักงานเขตธนบุรี ตาํ่ กวา 2 ป มีจาํ นวนนอ ยสวน
ใหญจะมีระยะเวลาในการปฏิบัติงาน มากกวา 2 ป ขึ้นไป จึงกําหนดประสบการณในการปฏิบัติงาน
ของขา ราชการครู สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี ในชวงแรก 12 ป ชวงตอๆไป ชวงละ 10 ปตามลําดับ ดงั น้ี
5.1 นอ ยกวา 12 ป
5.2 13-22 ป
5.3 23-32 ป
5.4 33 ปขึ้นไป

ประโยชนข องการวจิ ยั

1. เปน ขอ มูลในการพัฒนาทกั ษะการบริหารของผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดสํานัก
งานเขตธนบรุ ี

2. เปน ขอ มลู พน้ื ฐานในการพจิ ารณาวางแผน หรือกําหนดนโยบายเพื่อปรับปรุงพัฒนา
ประสิทธิภาพการบริหารงานของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดกรุงเทพมหานคร

5

กรอบแนวคดิ ในการวจิ ยั

การวจิ ยั ครง้ั น้ี ไดนําแนวความคิดทฤษฎี 3 ทักษะ ของ โรเบริ ต แคทซ (Robert L. Katz,
1955, : 33-34) เกี่ยวกับผูบริหารที่ประสบความสําเร็จในการบริหารงานนั้นมี 3 ดา น คือ ทักษะดาน
เทคนคิ วธิ ี ทักษะดานมนุษย และทักษะดานความคิดรวบยอด มาใชเ ปน แนวทาง และกําหนดกรอบแนว
คดิ ในการวจิ ยั ดงั น้ี

ตวั แปรตน ตน ตวั แปรตาม

ขนาดโรงเรียน ทักษะการบริหาร
- ขนาดเลก็ - ทักษะดานเทคนิควิธี
- ขนาดกลาง - ทักษะดานมนุษย
- ขนาดใหญ - ทักษะดานความคิดรวบยอด

ประสบการณใ นการปฏิบัตงิ านของขา ราชการครู
- นอยกวา 12 ป
- 13-22 ป
- 23-32 ป
- 33 ปขึ้นไป

แผนภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัย

สมมติฐานของการวิจัย

1. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา มีความแตกตางกนั ตาม ทัศนะ
ของขา ราชการครทู ป่ี ฏบิ ตั งิ านอยใู นโรงเรยี นทม่ี ขี นาดตา งกนั

2. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา มคี วามแตกตา งกันตาม ทัศนะ
ของขาราชการครูที่มีประการณในการปฏิบัติงานตางกัน

บทที่ 2

เอกสารและ งานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ ง

ในการวจิ ยั ครง้ั น้ี เปนการวิจัยทักษะของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ตามทศั นะของขาราช
การครสู ังกัดสาํ นกั งานเขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร ไดนําเสนอเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของอันประกอบ
ดวยหัวขอสําคัญไดแก

1. สภาพจัดการศึกษาโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสํานักงานเขตธนบุรี กรงุ เทพมหานคร
2. ความหมายของการบริหาร และการบริหารโรงเรียน
3. บทบาทของผบู รหิ ารโรงเรยี น
4. ภารหนา ทข่ี องผบู รหิ ารโรงเรยี น
5. การบรหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา
6. ภาวะผูนําของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา
7. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียน
8. งานวิจัยที่เกี่ยวของ

สภาพจัดการศึกษาโรงเรียนประถมศึกษา สงั กดั สาํ นกั งานเขตธนบรุ ี กรงุ เทพมหานคร

ระบบบริหารการศึกษาของกรุงเทพมหานคร เปนไปตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการ
กรงุ เทพมหานคร พ.ศ.2528 และประกาศกรงุ เทพมหานคร ลงวันที่ 31 ตลุ าคม 2528 เรอ่ื ง การจดั ระเบยี บ
ราชการกรงุ เทพมหานคร ลงวันที่ 31 ตลุ าคม 2528 และแกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) ลงวันที่ 2 เมษายน 2530
เรอ่ื ง การแบงสวนราชการภายในหนวยงานและการกําหนดอํานาจหนาที่ของสวนราชการกรุงเทพมหานคร
มติ ก.ก. ครง้ั ท่ี 6/2541 วนั ท่ี 20 กรกฎาคม 2541 เรื่อง อนมุ ตั ิปรับปรุงโครงสรา งและอัตรากําลงั ตามโครง
การจัดทําแผนอัตรากําลัง 3 ป ของสํานักงานเขต ตลอดจนประกาศกรุงเทพมหานคร ลงวันที่ 31 มีนาคม
2535 เรอ่ื ง การแบงสวนราชการภายในหนวยงาน และการกําหนดอาํ นาจหนา ทขี่ องสว นราชการกรุงเทพ
มหานคร(ฉบับที่ 14) ดงั นน้ั รูปแบบโครงสรางระบบบริหารการศึกษาของกรุงเทพมหานครในปจจุบันเปน
ดงั น้ี

7

ระบบบริหารการศึกษาของกรุงเทพมหานคร

คณะที่ปรึกษา ผูวาราชการกรุงเทพมหานคร สภากรุงเทพมหานคร

กลมุ เขต/โซน ปลัดกรุงเทพมหานคร สภาเขต
สํานักงานเขต

ศนู ยว ชิ าการ ฝายการศึกษา

กลุมโรงเรียน โรงเรยี นประถมศกึ ษา คณะกรรมการศึกษาโรงเรียน

หนว ยงานหรอื สว นราชการ องคก รทจ่ี ดั ตัง้ ขน้ึ เพื่อสงเสริมระบบ

แผนภาพที่ 2 ระบบบรหิ ารการศกึ ษาของกรงุ เทพมหานคร
(สํานักการศึกษา, 2544 : 31 )

สํานักงานเขต มีอํานาจหนาที่ในการดําเนินการเกี่ยวกับการศึกษาและการอบรมดูแลโรงเรียน
ประถมศึกษา ตามพระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บบรหิ ารราชการกรงุ เทพมหานคร พ.ศ.2528 และประกาศ
กรงุ เทพมหานคร

สํานักงานเขตธนบุรี ประกอบดวยโรงเรียนประถมศึกษา 17 โรงเรยี น โดยมภี ารกจิ ในการจดั
การศึกษา ดงั น้ี

ภารกจิ หลกั
1. การจดั การศกึ ษาระดบั กอ นประถมศกึ ษา ดําเนินการจัดการศึกษาใหแกเด็กวัยเรียนกอนเกณฑ
ตั้งแตอายุ 4 ป โดยจัดการเรียนการสอนเพื่อเตรียมความพรอมใหกับเด็กวัยกอนภาคบังคับ ทง้ั ทางดา นรา ง
กาย จติ ใจ อารมณ สังคม และสติปญญา มีความพรอมในการเขาเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 1 ในปจจุบันถือ
วามีความจําเปนยิ่งสําหรับพัฒนาการในชีวิตเด็ก และเปนการปูพื้นฐานที่สําคัญตอการพัฒนาคนใหเปนพล
เมืองที่มีคุณภาพในอนาคต ในขณะที่ความตองการของบิดา มารดา โดยเฉพาะกลุมผูมีฐานะยากจนมีความ

8

ตองการใหเด็กอยูในโรงเรียน ตง้ั แตอ ายุ 3 ป สํานักงานเขธนบุรีจึงตองเรงขยายบริการเตรียมความพรอมให

แกเด็กกอนเขาเรียนประถมศึกษาใหกวางขวางทั่วถึงมากขึ้นทั้งในรูปชั้นเด็กเล็กและอนุบาลศึกษา

2. การจดั การศกึ ษาในระดบั ประถมศกึ ษา ซึ่งมีลักษณะเปนงานหลักในงานดานการศึกษา

โดยใหแกเด็กวัยภาคบังคับทุกคน โดยจัดการเรียนการสอนชั้นประถมศึกษาปที่ 1-6 ตามพระราช

บญั ญตั ปิ ระถมศกึ ษา พ.ศ.2523 และพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ.2542 ปจจุบันยังไมสามารถ

แสดงใหเ ห็นวา เดก็ ของสํานักงานเขตธนบุรี ที่อยูในวัยการศึกษาภาคบังคับไดรับการศึกษาทั่วถึงหรือไม

เนื่องจากยังมีปญหาในการดําเนินการเกี่ยวกับการเกณฑเด็กเขาเรียน ประกอบกับสภาพทางสังคมที่ประชา

กรมีการเคลื่อนไหวตลอดเวลารวมทั้งสถานการณปญหาเด็กในสภาวะยากลําบากมีความรุนแรงขึ้น ทําให

เด็กโดยเฉพาะกลุมที่มีการเคลื่อนยายถิ่นฐานที่อยู ไดแก เด็กเรรอน และเด็กจากครอบครัวผูอพยพเขามาขาย

แรงงานไมไดรับการศึกษา หรือตองออกจากระบบโรงเรียนกลางคัน แมวาจะมีหนวยงานรับผิดชอบแก

ปญ หา

3. การใหการสนับสนุน ชวยเหลอื นเิ ทศ ติดตามการปฏิบัติงานของหนวยงานสถานศึกษาใน

สังกัด ทําใหสามารถปฏิบัติงานไดอยางสะดวก มีประสิทธิภาพ และบรรลเุ ปา หมาย

ความหมายของการบริหารและการบริหารโรงเรยี น

การบรหิ าร สามารถมองไดเปนสองทาง คือ มองในรูปของกิจกรรมที่มนุษยรวมกันดําเนิน
งานเพื่อการอยูรอดและความเจริญกาวหนาของสังคมเปนประการหนึ่ง และมองในรปู ของศาสตร คือ หลัก
วิชาอันเปนสาขาหนึ่งที่เชื่อมโยงกับทฤษฎี หลักการ กระบวนการ และปจจัยที่จะชวยใหมนุษยสามารถ
ดาํ เนนิ งานของหนว ยงาน องคก าร สังคม และประเทศชาติอยางมีระเบียบเพื่อพัฒนาไปตามแนวทางที่กลุม
ชนนั้นมีความประสงค

ความหมายของการบริหาร คําวา การบรหิ าร (administration) หมายถึง การดําเนินงานทุกชนิดให
สําเร็จลุลวงไป เชนเดียวกับคําวา การจัดการ (management) ซึ่งก็หมายถึง การดาํ เนนิ งานทกุ ชนดิ ในหนว ย
งานใหสําเร็จลุลวงไปดวยเหมือนกัน แตนิยมใชตางสถานการณกัน กลาวคือ คาํ วา การบรหิ ารใชก ับการ
บรหิ ารทกุ ชนดิ ในสว นทเ่ี ปน ของรฐั บาล สวนคําวา การจัดการใชในงานที่เกี่ยวกับธุรกิจเอกชน การบรหิ าร
หมายถึง การกาํ หนดนโยบายการจดั การ หรือหมายถึงการนํานโยบายไปปฏิบัติ (กิติมา ปรีดีดิลก, 2529 : 24)
มีนักวิชาการดานการบริหารการศึกษาไดใหความหมายของ “ การบรหิ าร ” ไวหลายทาน เชน นพพงษ
บญุ จติ ราดลุ ย (2525 : 35) ใหความหมายไววา การบรหิ ารหมายถงึ กจิ กรรมตา ง ๆ ทบ่ี คุ คลตงั้ แตส องคนขึ้น
ไปรว มมอื กนั ดาํ เนนิ การ เพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคอยางใดอยางหนึ่ง หรือหลายอยางที่บุคคลรวมกัน
กําหนด โดยใชกระบวนการอยางมีระเบียบและใชทรัพยากรตลอดจนเทคนิคตาง ๆ อยางเหมาะสม

9

ภิญโญ สาธร (2526 : 21) กลาววา การบรหิ าร คือ ศิลปะในการทําใหกิจกรรมตางๆ ไดรับการ
ปฏบิ ัตจิ นเปนผลสําเรจ็

กติ มิ า ปรีดีดิลก (2529 : 24) ใหค าํ อธบิ ายไวว า การบรหิ าร หมายถึง การดาํ เนนิ งานทกุ ชนดิ ในหนว ยงานใหล ุ
ลว งไป

ธงชัย สันติวงษ (2533 : 33) กลาววา การบรหิ าร คือ ทําใหงานตาง ๆสําเร็จลุลวงไปโดยอาศัย
คนอน่ื เปน ผทู าํ

สมยศ นาวีการ (2536 : 17) สรุปไววา การบรหิ าร คือ ศิลปะของการทํางานใหสําเร็จโดยใช
บุคคล มีกระบวนการวางแผน การจัดองคการ การสั่งการ การควบคุม การใชทรัพยากรอื่น ๆ เพอ่ื ความ
สําเรจ็ ในเปาหมายขององคการทก่ี ําหนดไว

จากความหมายที่ยกมาเปนตัวอยางขางตน จะเหน็ ไดวา การบรหิ ารมความเกย่ี วขอ งสมั พนั ธก ับ
ปจจัยตางๆ ดงั น้ี

1. การบริหารเปนกิจกรรมของกลุมบุคคลตั้งแตสองคนขึ้นไป
2. รว มมือกนั ทาํ กิจกรรม
3. เพื่อใหบรรลุวัตถุประสงครวมกัน
4. โดยใชกระบวนการและทรัพยากรที่เหมาะสม
ดงั นน้ั การกระทาํ กจิ กรรมใด ๆ ที่ตองใชคนหลาย ๆ คนรว มกนั ทาํ หากจะใหบ ังเกิดผลดีมีประ
สทิ ธผิ ลจาํ เปน ตอ งมกี ารบรหิ ารทด่ี ี นน่ั คอื การบรหิ ารเปน เรอ่ื งของการกระทาํ กจิ กรรมสวนใหญ ผูที่กระทํา
กจิ กรรมเหลานน้ั คือ ผูบริหารและสมาชิกในหนวยงาน โดยพยายามใชทรัพยากรใหมีประโยชนมากที่สุด
และจูงใจใหผูรวมงานใชความสามารถมากที่สุด
สรุปไดวา การบรหิ าร หมายถึง กิจกรรมที่บุคคลต้ังแตส องคนขนึ้ ไปรวมมือกันในการดําเนนิ งาน
โดยเอาทรัพยากรทางการบริหารมาประกอบตามกระบวนการบริหาร เพื่อใหงานบรรลุวัตถุประสงคที่
กาํ หนดการบรหิ ารโรงเรยี นหรอื การบรหิ ารการศกึ ษาในโรงเรยี นเปน กิจกรรมตา ง ๆ ที่บุคคลหลายคนรวม
มือกันดําเนินงานเพื่อพัฒนาเด็ก เยาวชน ประชาชน หรือสมาชิกของสังคมในทุก ๆ ดาน เชน ความ
สามารถ ทศั นคติ คานิยม พฤติกรรม หรอื คณุ ธรรม ทั้งในดานสังคม การเมือง และเศรษฐกิจ เพอื่ ใหบคุ คล
ดังกลาวเปนสมาชิกที่ดีและมีประสิทธิภาพของสังคมโดยกระบวนการตาง ๆ ทั้งที่เปนระเบียบแบบแผนและ
ไมเปนระเบียบแบบแผน ทง้ั ในโรงเรยี นและนอกโรงเรนี (ภิญโญ สาธร,2523 : 10)ซง่ึ การบรหิ ารโรงเรยี น
อาจแตกตา งจากกจิ การอน่ื บางสวนอาจตองอาศัยหลักการมากกวากิจการอื่น ๆ ทั้งหมดของสังคม ฉะนั้น ผู
บริหารและผูที่เกี่ยวของ จงึ ตอ งทาํ งานนี้ดวยความระมัดระวงั รอบคอบ ควรไตรต รองเพอ่ื ใหก จิ กรรมของ

10

สังคมนี้บรรลุเปาหมายอยางมีประสิทธิภาพ (วจิ ติ ร ศรสี อา น,2520 : 22) ทง้ั นเ้ี พราะการบรหิ ารโรงเรยี น
เปนการดําเนินงานกลุมบุคคลในสวนที่เกี่ยวของกับการปฏิบัติ ตามหนา ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบของโรงเรยี นได
แก การบริหารงานทางการศึกษาแกสมาชิกของสังคมใหบรรลุจุดมุงหมายที่กําหนดไว (หวน พินธุพันธ,
2528 : 44) และในการดําเนินกิจการของโรงเรียนจําเปนตองมีบุคคลผูหนึ่งคอยจัดการดูแลใหหนวยงานตาง
ๆ ดาํ เนนิ ไปพรอ มเพรยี งและมปี ระสิทธภิ าพ กลาวคือ เปน ไปดว ยความรวดเรว็ เรียบรอย และประหยัดทั้ง
กําลังงานและกําลังทรัพย แตไดผลเต็มที่ตามความมุงหมายที่ตั้งใจไว

จากแนวคิดของนักบรหิ ารการศึกษาดังกลาวสรุปไดวา การบรหิ ารโรงเรยี น หมายถึง การดําเนิน
การตัดสินใจสั่งการในการบริหารอยางมีประสิทธิภาพ เพอ่ื ใหง านทกุ ดา นของโรงเรยี นบรรลตุ ามวตั ถุ
ประสงคในการจัดการศึกษาใหมากที่สุด

บทบาทของผบู รหิ ารโรงเรยี น

การบรหิ ารสถานศกึ ษาคอื งานในหนา ทข่ี องผบู รหิ ารสถานศกึ ษาโดยตรง ซึง่ จําแนกเปนหมวดหมู
แตกตางกันออกไปตามลักษณะของงาน ตามโครงสรางของการจัดองคกร ตามระบบการศึกษา และตาม
แนวคิดของนักบริการการศึกษาแตละคน บทบาทหนาที่ของผูบริหารสถานศึกษาที่สําคัญตองใชความเปนผู
นาํ ภาวะผูนํา เปนหัวหนาในการใชอํานาจและตําแหนงที่มีในการบริหารจัดการใหการศึกษาของสถาน
ศึกษาใหบรรลุเปาหมาย มีผูกลาวถึงบทบาทหนาที่ของผูบริหารสถานศึกษาไวดังตอไปนี้ คือ

ไพฑูรย เจรญิ พนั ธวุ งศ (2529:142) กลาววา บทบาทของผบู รหิ ารโรงเรยี นหรอื ผนู าํ (Leardership
Roles) ผูบรหิ ารมบี ทบาทในฐานะตางๆ ไดแก ผบู รหิ ารในฐานะผวู างแผน ในฐานะผกู าํ หนดนโยบาย ใน
ฐานะผูเชี่ยวชาญ ในฐานะตัวแทนติดตอกับบุคคลภายนอก ในฐานะผูคอยควบคุมความสัมพันธของสมาชิก
ภายในกลุม ในฐานะผูใหคุณใหโทษบุคลากรและผูมีสวนเกี่ยวของ ในฐานะคนกลางหรือผูตัดสินใจ ใน
ฐานะบุคคลตัวอยางที่มีความประพฤติดีหรือปฏิบัติดี ในฐานะสัญญลักษณของกลุม ในฐานะตวั แทนความ
รบั ผดิ ชอบ ในฐานะผมู อี ดุ มคติ ในฐานะบดิ า และในฐานะผรู บั ผดิ ชอบแทน

กอรต ัน (Gorton. 1983 : 100-101 ) ไดสรุปบทบาทที่สําคัญของผูบริหารการศึกษาไว 6
ประการ คือ

1. บทบาทในฐานะเปนผูบริหาร
2. บทบาทในฐานะเปนผูบริหารการสอนและดานวิชาการ

3. บทบาทในฐานะเปนผูรักษาระเบียบวินัย
4. บทบาทในฐานะผูสงเสริมมนุษยสัมพันธ

11

5. บทบาทในฐานะผูประเมินผล
6. บทบาทในฐานะผูแกปญหาความขัดแยง
สตอกดิลล (Stogdill. 1984 : 42-45 ) ไดสรุปบทบาทของผูบริหารไว 17 ประการ ดงั น้ี
1. บทบาทเปนผูกําหนดทิศทางการปฏิบัติงาน (Directiom Setter) ผบู รหิ ารจะชว ยให
หนวยงานบรรลุเปาหมายไดดังนี้จํามีความจําเปนตองความสามรถในการชี้แจง ทําความเขาใจเขียนวัตถุ
ประสงคหนวยงาน มีความสามารถในการเขียนแผนงานและโครงการและการบริหารงานและวัตถุประสงค
ของผลงาน
2. บทบาทเปนผูกระตุนความเปนผูนํา (Leader Catalyst) บทบาทนี้จําเปนตองมีความสามารถใน
การจูงใจ กระตนุ และมีอิทธิพลตอพฤติกรรมของบุคคลในองคการ มีทักษะทํางานเปนทีม
3. บทบาทเปนนักวางแผน (Planner) จะตอ งมคี วามสามารถในการคาดคะเนเหตกุ ารณใ นอนาคต
เตรียมบุคลากรใหพรอมในการรับมือกับสิ่งใหม ๆ ที่จะเกิดขึ้น
4. บทบาทเปน ผูตัดสินใจ (Decision Maker) บทบาทนี้จะตองมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับทฤษฎี
ตา ง ๆ ของการตัดสินใจ และมีความสามรถในการวิจัยสั่งการไมใหเกิดความขัดแยง
5. บทบาทเปนผูจัดองคการ (Organizer) ผูบ รหิ ารจาํ เปนตอ งออกแบบงานและกาํ หนดโครงสราง
ขององคก รขน้ึ ใหม งนั้นจึงจําเปนจะตองเขาใจพลวัตรของอคการและพฤติกรรมขององคการดวย
6. บทบาทเปนผูเปลี่ยน ( Change Manager) ผูบริหารเปนผูนําในการเปลี่ยนแปลงมาสูสถานบัน
เพื่อเพิ่มพูนคุณภาพสถานบัน รูวาจะเปลี่ยนอะไร เปลี่ยนอยางไร และควรจะเปลี่ยนในสถานการณใด
และทิศทางใด
7. บทบาทเปนผูประสานงาน (Coordinator) ผบู รหิ ารจะตอ งมคี วามเขา ใจรปู แบบ ปฏิสัมพันธ
ของบุคคล ขาใจเครือขายของการสื่อสาร รูจักวิธีนิเทศงานที่พึงปรารถนา เขาใจระบบการรายงานท่ีดี สาม
รถประสานกิจกรรมตาง ๆ ไดอยางมีประสิทธิภาพ
8. บทบาทเปนผูสื่อสาร (Communicator) ผูบริหารจะตองมีความสามรถในการสื่อสารทั้งดวยการ
พูดและการเขียน รูจักใชสื่อตาง ๆเพื่อการสื่อสาร และจะมคี วามสามรถในการประชาสัมพนั ธ
9. บทบาทเปนผูแกความขัดแยง (Conflict Manager) เนื่องจากความขัดแยงเปนสิ่งที่ไมสามารถ
หลีกเลี่ยงได ผบู ริหารตอ งเขา ใจสาเหตุของความขัดแยง จะตองมีความสามารถในการตอรอง ไกลเกลี่ย
จัดการกับความขัดแยงและแกปญหาความขัดแยงได

12

10. บทบาทหนาที่ผูแกปญหา (Problems Manager) เนื่องจากปญหาทั้งหลายไมลงเอยดวยความ
ขัดแยง ปญหาจึงมีความหมายกวางขวางกวาความขัดแยง ผูนําจะตองมีความสามรถในการวินิจฉัยปญหา
แกป ญ หาเปน

11. บทบาทเปนผูจัดระบบ (Systems Manager) ผบู รหิ ารจะตอ งมคี วามสามรถในหารวเิ คราะห
ระบบและกระบวนการที่เกี่ยวของ เขาใจในการนําทฤษฎีทาการบริหารไปใชประโยชน

12. บทบาทเปนผูบริหารการเรียนการสอน (Instructional Manager) ผบู รหิ ารจะตอ งมคี วามเขา
ใจในระบบการเรียนรูการเจริญและพัฒนาการของมนุษยเขาใจทฤษฎีการสรางและพัฒนาหลักสูตร มีความ
รูความเขาใจเกี่ยวกับเทคโนโลยีและวัตกรรมทางการศึกษา

13. บทบาทเปน ผบู รหิ ารบคุ คล (Personnel Manager) ผูบริหารจะตองมีความสามารถในเทคนิค
ของการเปน ผนู าํ การเจรจาตอรอง การประเมินผลงานและการปฏิบัติงานของบุคคล

14. บทบาทเปน ผบู รหิ ารทรพั ยากร (Resource Manager ) ผูบริหารจะตองมีความสามรถในการ
เงินและงบประมาณ สามารถในการบรหิ ารวสั ดุ ครุภัณฑ การกอสรา ง การบาํ รงุ รกั ษา ตลอดจนการแสวง
หาหารสนับสนุนจากภายนอก

15. บทบาทเปนผูป ระเมินผล (Appraiser ) ผบู รหิ ารจะตอ งมคี วามสามารถในการประเมนิ ความ
ตอ งการ การประเมนิ ระบบ วิธีการทางสถิติ และกระบวนการทางวิทยาศาสตร

16. บทบาทเปนนักประชาสัมพันธ (Public Relator) ผูบ รหิ ารจะตองมที กั ษะในการสรางภาพ
พจนท ด่ี ี รูจักพลวัตของกลุม รูจักและเขาใจเผยแพรขาวสารดวยสื่อและวิธีการตาง ๆ

17. บทบาทเปนประธานในพิธีการ (Ceremonial Head) เปนบทบาทที่จําเปนยิ่งของผูบริหาร ซึ่ง
จําเปนจะตองใชความสามารถในบทบาทตาง ๆ ที่กลาวมาเพื่อแสดงบทบาทนี้

โคทส (Coats. 1986 : 151-152 ) ไดส รุปบทบาทของผบู รหิ ารในการบรหิ ารการศกึ ษาไว 3
ประการ คือ

1. บทบาทในฐานะผูบริหาร ผบู ริหารการศึกษาตองแสดงความเปนผูนํา โดยมพี ฤตกิ รรมท่ี
เหมาะสมทั้งพฤติกรรมมุงงาน และพฤติกรรมมุงคน

2. บทบาทในฐานะผูนําทางวิชาการ ตองพัฒนาบุคลากรในหนวยงานใหมีทักษะ ความรู และ
ความสามารถในการปฏบิ ตั กิ าร

3. บทบาทในฐานะผูนํากลุม เปนผูนําในการทํางานใหประสบความสําเร็จ และมีบทบาทในการ
สรางกลุมและทําใหกลุมคงอยูตอไป สรางความกลมเกลียวสมานฉันทในกลุมภารถหนาที่ของผูบริหารการ
ศึกษา

13

นอกจากนี้ผูบริหารยังมีบทบาทในการประสานกับองคการตาง ๆ ที่เปนองคการรูปนัย (Formal
Organization) โดยดําเนินงานภายใต กฎระเบียบ ขอ บังคบั ตามโครงสรางขององคการและกําหนดหนาที่
ของผบู รหิ ารในตาํ แหนง ตา ง ๆ ไว ผูบริหารการศึกษามีหนาที่ตามลักษณะของระบบการจัดการศึกษา ซึ่ง
โดยทั่วไป คือ ภาระหนาที่ที่เกี่ยวของกับงานการจัดการเรียนการสอนและงานสนับสนุนการเรียนการสอน
ภาระหนา ทข่ี องผบู รหิ ารการศึกษาตอ งคาํ นงึ ถึงองคประกอบตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับการเรียนการสอนแนวคิด
ที่เกี่ยวกับภาระหนาที่ของผูบริหารการศึกษาที่สําคัญๆ มดี งั น้ี

เดรค และโรว (Drake and Roe. 1986 : 89) สรุปวามีองคประกอบหลายอยางที่มีอิทธิพลตอ
การเรยี นการสอนในโรงเรยี น แตมีองคประกอบที่สําคัญ 6 องคป ระกอบ ซึ่งเปนหนาที่ของหัวหนาสถาน
ศึกษา ทําใหองคประกอบเหลานี้เกิดประโยชนสูงสุด องคป ระกอบทง้ั 6 ประการ คือ

1. บุคลากร ซง่ึ รวมถึงนักเรยี น ครู คนงาน ภารโรง เจาหนาที่ทางการศึกษา ชุมชนและสมาคม
วิชาชีพ เปน ตน

2. เวลา ผูนําจําเปนตองใชเวลาที่มีอยูใหเกิดประโยชนสูงสุด งานหลายอยางตองทําแขงกับเวลา
โรงเรยี นตอ งจดั บรรยากาศใหนกั เรยี นไดใ ชเวลาของเขาอยางคมุ คา

3. ขอ มูลหรอื สารสนเทศ ผบู รหิ ารการศกึ ษา จําเปนตองใชขอมูลเทาที่จําเปนแกคณะบุคคลทั้ง
หลาย ภาระที่สําคัญที่สุดของผูบริหารการศึกษาคือ ควรจะใหข อ มลู อะไรกับใคร จงึ จะทาํ ใหเ กดิ ประโยชน
สูงสุด

4. โปรแกรมและวสั ดอุ ปุ กรณม ากมาย หนา ทส่ี าํ คญั ของผบู รหิ ารกค็ อื ทําอยางไรจึงจับคูระหวาง
โปรแกรมและอปุ กรณค อื โปรแกรมอะไรควรใชอ ปุ กรณอ ะไร เพื่อใหเกิดประโยชนสูงสุดทางการศึกษา

5. เงินมกั จะเปนขอ อา งวา เพราะขาดเงินจงึ ไมสามารถจัดโปรแกรมท่ดี ีได เงนิ อาจเปน สว นหนง่ึ
ทําใหโปรแกรมการศึกษาดีขึ้น ภายในระบบเศรษฐกจิ ทร่ี ัดตัว ผูบริหารการศกึ ษาควรทราบวา ภายในวง
เงินจํากัดควรจะทําอะไรกอนและทําอะไรหลัง เพราะไมส ามารถทาํ พรอ มกนั ได

6. สถานที่ ผูบริหารการศึกษาจําเปนตองมีความสามารถในการใชอาคารสถานที่ที่มีอยูใหเกิด
ประโยชนสูงสุดทางการศึกษา

แคมพเบลล และคณะ (Campbell and others. 1983 : 75-76 ) ไดชี้ใหเห็นวาหนาที่สําคัญของผู
บริหารการศึกษา คือการสงเสริมการเรียนการสอน โดยสรปุ ภารกจิ หลัก คือ

1. ผูบริหารการศึกษาควรจะมองเห็นการณไกลและมีอิทธิพลในการพัฒนาเปาหมายและนโยบาย
ของสถานศึกษา

14

2. ผูบริหารการศึกษาควรจะกระตุนและชี้นําในการพัฒนาโครงการและโปรแกรมตาง ๆ เพื่อชวย
ใหบรรลุเปาหมายของสถานศึกษา ผูบริหารการศึกษาควรจะกําหนดวิธีการและประสานงาน
ในการนาํ โครงการตา ง ๆ ไปปฏิบัติ

3. ผูบรหิ ารการศกึ ษาควรจะจัดหาและจดั สรรทรัพยากรตาง ๆ ทจ่ี าํ เปน เพอ่ื สนบั สนนุ โครงการ
และโปรแกรมของสถานศึกษา

4. ผูบริหารการศึกษาควรจะเปนตัวแทนของสถานศึกษาในกิจกรรมตาง ๆ
5. ผูบริหารการศึกษาควรจะประเมินผลประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการดําเนินงานทาง
สถานศึกษา

สรุปไดวา ผูบริหารเปนบุคคลสําคัญในการควบคุม กํากับดูแลใหงานดําเนินการไปดวย
ความเรียบรอยและมีประสิทธิภาพของหนวยงานและองคการ ตองสนใจเพ่ิมพนู ความรู ความเขาใจในบท
บาทของตน เพื่อใหมีสมรรถภาพในการบริหารงานและสามารถใชความสามารถในดานตางๆตามที่ได
ศึกษามาประยุกตใชใหเกิดศิลปะในการบริหารงานใหมีประสิทธิภาพและสอดคลองกับงานที่ปฏิบัติไดอยาง
ถูกตอง

ภารหนา ทข่ี องผบู รหิ ารสถานศกึ ษา
กอรตัน (Gorton. 1983 : 191-195 ) ไดส รปุ ภารกจิ หลักของผบู รหิ ารโรงเรยี นไว 7 ประการแตละ

ภารกิจมีกิจกรรมตาง ๆ ทจ่ี ะตอ งปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี
1. ภารกจิ ดา นการบรหิ ารบคุ คล ประกอบดวย
1.1 กําหนดนโยบายการบริหารงานบุคลากร จดั ดาํ เนนิ การคดั เลอื ก มอบหมายงานใหแก

บุคลากรดานการศึกษาครู- อาจารยและบุคลากร
1.2 ชว ยเหลอื ครใู นการแกป ญ หาในชน้ั เรยี น ปรบั ปรงุ และพฒั นาการสอนของครู
1.3 ประเมินผลการสอนและสงเสริมความกาวหนาในวิชาชีพใหแกครู
1.4 สงเสริมความสามัคคีในหมูคร-ู อาจารย
2. ภารกจิ ดานกจิ กรรมนกั เรยี น ประกอบดวย
2.1 จัดปฐมนิเทศนักเรียนและบริการแนะแนวนักเรียน
2.2 กําหนดนโยบายและกระบวนการเกี่ยวกับวินัย และมาตรการเกี่ยวกับความปลอดภัยของ

นกั เรยี นพจิ ารณาและการลงโทษ
2.3 จัดสวัสดิการตาง ๆ ใหแกนักเรียนพัฒนาและประสานงานกิจกรรมเสริมหลักสูตร

15

2.4 รายงานพฤติกรรมของนักเรียนใหผูปกครองไดทราบ
3. ภาระกิจดานความสัมพันธระหวางโรงเรียนกับชุมชน ประกอบดวย
3.1 กําหนดนโยบายและมาตรการในการใหผูปกครองและชุมชนมีสวนรวมในกิจกรรมของ
โรงเรยี น
3.2 จดั ดาํ เนนิ การใหบ คุ ลากรของโรงเรยี นไดม สี ว นรว มในกจิ กรรมของชมุ ชน
3.3 เปน ตวั แทนของสถานศกึ ษาในกจิ กรรมของชมุ ชนทโ่ี รงเรยี นตง้ั อยหู รอื ในชมุ ชนอน่ื ๆ
4. ภารกิจดานพัฒนาหลักสูตรและการสอน ประกอบดวย
4.1 ชวยเหลือในการกําหนดเปาหมายของหลักสูตร จดั หาวสั ดุ อปุ กรณ เรียนการสอน
4.2 จัดการนิเทศการศึกษา การประเมินผลการเรยี นหกับบุคลากรเพื่อพัฒนาการสอน
5. ภารกจิ ดา นการเงนิ และพัสดุ ประกอบดวย
5.1 จัดทํางบประมาณ จดั ระบบตรวจสอบภายในโรงเรยี นเกี่ยวกบั การจดั ซอื้ จดั จาง
1.2 จัดระบบบัญชี - การพัสดุ
6. ภารกจิ ดา นอาคารสถานท่ี ประกอบดวย
6.1 จัดวางแผนเกี่ยวกับการใช การบํารุงรักษาและซอมแซมอาคารสถานที่
6.2 ดูแลคนงาน - ภารโรง
6.3 จัดระบบการจอดยานพาหนะ
7. ภารกิจดานอื่น ๆ ประกอบดวย
7.1 จดั การประชมุ หรอื สมั มนา การประชาสมั พนั ธสถานศกึ ษา
7.2 มสี วนรว มในกจิ กรรมตา ง ๆ ของโรงเรยี น เชน การประกวดตา ง ๆ กีฬากิจกรรมสงเสริม

วัฒนธรรมประเพณี เปน ตน
นอกจากนี้ในระบบบริหารการศึกษาของไทย การพจิ ารณาภาระหนา ทข่ี องผบู รหิ าร สํานักงาน
คณะกรรมการขา ราชการครู (ก.ค.) ไดจัดทํามาตรฐานกําหนดตําแหนงผูบริหารการศึกษาและลักษณะงานที่
ตองปฏิบัติในการดํารงตําแหนงทุกตําแหนงไวแลว เชน ตําแหนงอาจารยใหญในสถานศึกษา มีภาระหนาที่
ดงั ตอ ไปน้ี (สํานักงานคณะกรรมการขาราชการครู. 2540 : 8-9)
1. วางแผนการปฏิบัติงาน หนาที่และวิธีการดําเนินงานบุคลากรในสถานศึกษา
2. ควบคุมดูแลและติดตามผลการดําเนินงานดานวิชาการ เชน การเรยี นการสอนและฝก อบรม
3. จัดระเบียบและวัดผลการศึกษาใหเปนไปตามหลักสูตรแผนการสอนโครงการสอนทั้งวิชา
สามัญและวิชาชีพ

16

4. จดั โปรแกรมการเรยี น คมู อื ประกอบการเรยี นการสอนวสั ดุ อุปกรณการศึกษา
5. จดั บรกิ ารแนะแนว หองสมุดและสื่อทางการศึกษาใหใชไดในสถานศึกษา
6. จัดฝกอบรมและใหคําแนะนําเพื่อสงเสริมวิชาชีพใหสอดคลองกับความตองการของ
ประชนและทองถิ่น
7. ควบคุมดูแลงานธุรการหรืองานบริหารทั่วไปของสถานศึกษา เชน อาคารสถานท่ี การเงิน
พัสดุ - ครุภัณฑ ทะเบียนและเอกสารใหเปนไปตามระเบียบ
8. ควบคมุ ดแู ล ปกครอง จัดระบบงานในสถานศึกษา
9. กําหนดลักษณะงาน มอบหมายงานใหเหมาะสมกับความรูความสามารถ
10. ติดตามใหคําปรึกษา แกปญหาและนิเทศ บังคับบัญชาครู อาจารย นักเรียน นักศึกษา
ตลอดจนหนา ทอ่ี น่ื ๆ ใหสามารถปฏิบัติหนาที่อยางถูกตองครบถวน
11. ดูแลสวัสดิภาพความเปนอยูของนักเรียน นักศึกษา ครอู าจารย ผูเขารับการฝกอบรมและ
หนา ทอ่ี น่ื ๆ
12. ติดตามประสานงานสรางเสริมความสัมพันธกับประชาชนในทองถิ่น
13. วิเคราะหวิจัยและประเมินผลงาน รวบรวมขอ มลู และจดั ทาํ สถติ ติ า ง ๆ เพือ่ ปรบั ปรุงคุณภาพ
ดานการศึกษา
14. นําเทคนิคและวิธีการใหมๆ ทางการศึกษาทั้งวิชาสามัญและวิชาชีพมาใชและเผยแพรและ
พัฒนาสถานศึกษาใหไดมาตรฐานและเปนที่นิยมของประชาชน
15. เขารวมประชุมคณะกรรมการตาง ๆ ตามทไ่ี ดร บั แตง ตง้ั ตลอดจนปฏิบัติหนาที่อื่นที่
เกย่ี วขอ ง

สาํ หรบั ตาํ แหนง ผอู าํ นวยการโรงเรยี นนน้ั ก.ค. ไดกําหนดลักษณะงานที่กําหนดหนาที่อื่น ๆ กับ
ตาํ แหนง อาจารยใ หญ มีตางกันเล็กนอย เชน เพิ่มขอความขอ 6 วา “และสามารเผยแพรเปนตัวอยางได”
เพิม่ ขอ ความขอ 14 วา “และพัฒนาสถานศึกษาใหเปนที่นิยมของประชาชน” เพิ่มลักษณะงานอีกอยางหนึ่ง
คือ “จดั กจิ กรรมและสง เสรมิ การประกอบอาชพี ของประชาชนใหเ ปน ไปตามนโยบายของรฐั บาล”

ภาระหนาท่ีของผูบริหารสถานศึกษาจะมีมากหรือนอยยอมข้ึนอยูกับขนาดของสถานศกึ ษาและ
ระดบั ของการจดั การศกึ ษา แตขอบเขตของงานบริหารมักจะคลายคลึงกันแตกตางกันในรายละเอียดของ
หนา ทใ่ี นแตล ะขอบเขตการบรหิ าร ขอบเขตของงานบรหิ ารสถานศกึ ษาในระดบั ประถม
ศึกษาและระดับมัธยมศึกษา ที่สํานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหงชาติ กําหนดไวมี 6 งาน คือ
(สํานักงานคณะกรรมการประถมศึกษาแหงชาต.ิ 2541 : 10-15 )

1. งานบริหารวิชาการ

17

2. งานบริหารบคุ คล
3. งานบริหารธุรการ
4. งานบริหารอาคารสถานที่
5. งานบริหารกจิ การนักเรียน
6. งานดานความสัมพันธกับชุมชน

สรุป ภาระหนาที่ของผูบริหารโรงเรียน ในดานตางๆไดแก ดานบุคคลากร ดานความ
สัมพันธระหวางโรงเรียนกับชุมชน ดานกิจการนักเรียน ดานหลักสูตรและการสอน ดานอาคารสถานที่และ
พัสดุ คลอดจนภาระดา นกจิ กรรมอน่ื ๆ นน้ั ภาระหนาที่ดังกลาวของผูบริหารจะมีมากนอยเพียงใดนั้นขึ้นอยู
กับขนาดของโรงเรยี น สถานศึกษาและระดับการจัดการศึกษา สวนขอบขายในการบริหารจะมีความ
คลายคลึงกัน ซึ่งภาระหนาที่เหลานี้ เปนภาระที่ผูบริหารทุกคนตองยึดถือและปฏิบัติจนเกิดทักษะ เพอ่ื ให
ประสิทธิภาพการบริหารเปนไปตามที่ กําหนดและเหทาะสมสอดคลองกับภารระหนาที่ดังกลาวได

การบรหิ ารงานในโรงเรยี นประถมศกึ ษา

การบรหิ ารโรงเรยี น คือ การดําเนินงานของกลุมบุคคลในสวนที่ปฏิบัติตามหนาที่ความรับผิด
ชอบของโรงเรยี น อนั ไดแ ก การใหบริการทางการศึกษาแกสมาชิกของสังคม และการดูแลจัดกิจกรรมตาง ๆ
ทเ่ี ปน ภาระกจิ ของโรงเรยี น เพอื่ ใหบรรลผุ ลตามจุดมงุ หมายท่กี ําหนดไว (สมบูรณ พรรณาภพ, (2521 :15)
เพอ่ื ใหเ กดิ ความชดั เจนของการบรหิ ารตามทก่ี ลา วขา งตน สามารถกําหนดกรอบในการสรางความเขาใจใน
การบรหิ ารโรงเรยี นของผบู รหิ ารดงั น้ี

1. แนวคดิ ในการบรหิ ารงานโรงเรยี น
1.1 โรงเรียนเปนหนวยงานทางการศึกษาระดับปฏิบัติการที่สําคัญที่สุด และผลการจัดการ

ประถมศึกษาจะเปนเชนใดนั้นขึ้นอยูกับการปฏิบัติงานของโรงเรียน
1.2 ภารกิจหลักของโรงเรียน คือ การจดั การเรยี นการสอน เพื่อใหนักเรียนบรรลุจุดมุง
หมายที่กําหนดไวในหลักสูตร นน่ั คอื มีคุณภาพที่พึงประสงคทางดานผลสัมฤทธิ์ทาง
การเรียนทุกกลุมประสบการณ คุณลักษณะที่พึงประสงค และสุขภาพอนามัยดี
1.3 ปจจัยที่มีผลกระทบตอคุณภาพการประถมศึกษามีหลายอยาง เชน ระบบการบรหิ ารของผู

บริหารโรงเรียนและผูปกครองนักเรียน ปจจัยที่สําคัญที่สุดคือ การบรหิ ารโรงเรยี น

18

1.4 การทผ่ี บู รหิ ารโรงเรยี นจะประสบความสาํ เรจ็ ในการปฏบิ ตั งิ านไดน น้ั ยอมตอ งอาศยั

ความรู ความสามารถ คณุ ธรรม และคุณลักษณะที่ดีของผูบริหาร ผูบริหารโรงเรียนที่มีประสิทธิภาพคือ

ผูบริหารที่สามารถใชทรัพยากรที่มีอยูจํากัดใหเกิดประโยชนสูงสุดตอการเรียนการสอนบรรลุจุดหมายที่

กาํ หนด

1.5 การบริหารโรงเรียนจะบรรลุผลสําเร็จตามจุดหมายของหลักสูตรไดดีนั้นยอมตองอาศัย

การบรหิ ารงานอยา งนอ ย 6 งาน คือ งานวิชาการ งานกิจการนักเรยี น งานธุรการและการเงิน งานอาคาร

สถานที่ และงานความสัมพันธระหวางโรงเรียนและชุมชน

1.6 ทรพั ยากรในการบรหิ ารโรงเรยี นทง้ั 4 อยาง คือ บุคลากร เงนิ วัสดุ และระบบการ

จัดการ ทรัพยากรดานบุคคลเปนทรัพยากรที่สําคัญที่สุด ดงั นน้ั ในการบรหิ ารโรงเรยี นจาํ เปน

1.7 ตองใหความสําคัญตองานและบุคลากรไปพรอม ๆ กัน นั่นคือทําอยางไรจึงจะไดงานที่

มีคุณภาพและใหคนทํางานอยางมีความสุข

1.7 การบรหิ ารงานทง้ั 6 งานของโรงเรยี น จะเปนไปไดยอมตองอาศัยกระบวนการอยางนอย

4 ขั้นตอน คือ การศึกษาสภาพปจจุบัน ปญ หาและความตอ งการของโรงเรยี น การวางแผน การดําเนินการ

ตามแผน การประเมนิ ผล

1.8 การบริหารโรงเรียนจะเปนไปโดยราบรื่นและไดผลดียิ่งขึ้น ถาผูบริหารโรงเรียนไดใช

แนวทางและเทคนิควิธีการตาง ๆ ประกอบ เชน การบริหารโดยยึดผลที่จะเกิดขึ้นตอเด็กนักเรียนเปนหลัก

สําคัญ การบรหิ ารโดยใหบ คุ คลมสี ว นรว ม เชน การใชกระบวนการกลุมทักษะในการบริหารประกอบดวย

ทักษะดานเทคนิควิธี ดานมนุษยสัมพันธ และดานความคิดรวบยอดของงาน (สํานักงานคณะกรรมการการ

ประถมศึกษาแหงชาต,ิ 2528 : 15)

2. งานบรหิ ารโรงเรยี น ในฐานะที่โรงเรียนเปนสถาบันทางสังคมสถาบันหนึ่ง ภารกจิ หรอื หนา

ทส่ี าํ คญั ของโรงเรยี น การบริหารทางการศึกษาที่เหมาะสมและสอดคลองกับความตองการของสังคม งาน

ในหนาที่ของโรงเรียนแบงออกเปน 3 ลักษณะ คือ การอนรุ กั ษ และการถายทวัฒนธรรมของ สังคม การปรบั

ปรุงวัฒนธรรมของสังคมและการคิดคนสรางสรรคสิ่งใหม กระตุนใหเกิดการเปลี่ยนแปลง เพือ่ ใหก าร

ปฏิบัติเกี่ยวกับภาระกิจหรือหนาที่ของโรงเรียนบรรลุตามเปาหมายที่วางไว งานโรงเรยี นทต่ี อ งดาํ เนนิ การให

ตรงตามหลักสูตรของโรงเรียน (Instruction Program) งานที่เกี่ยวกับการปลูกฝงนิสัยอันดีงาม ไดแก โครง

การกิจกรรมนักเรียน บางครง้ั เรยี กวา โครงการกจิ กรรมเสรมิ หลกั สตู ร และงานที่เกี่ยวกับการใหบริการเพื่อ

อํานวยความสะดวกดา นการเรยี นการสอน และการประกอบกิจกรรมของนักเรยี น (สมบูรณ พรรณาภพ,

2521 : 19)

19

นักวิชาการบริหารการศึกษาหลายคนไดแบงงานบริหารโรงเรียนออกเปนดานตาง ๆ ดงั น้ี
ฟสค (Fisk, 1963 : 31) ไดแบงงานบริหารการศึกษาไวเปน 4 ประการ คือ ความรับผิดชอบเกี่ยวกับชุมชน
ทโ่ี รงเรยี นตง้ั อยู การปรบั ปรงุ ดา นวชิ าการ การบรหิ ารงานบคุ คล และการบริหารงานดานตาง ๆ

มิลเลอร (Miller, 1965 : 45) กลาววา งานของผูบริหารโรงเรียนที่จะตองปฏิบัติมีอยู 8 ประการ
คือ งานวางโครงการการเรียนการสอน งานดา นกจิ การนกั เรยี น งานดา นอาคารสถานท่ี งานพัสดุและ
อปุ กรณ งานการเงินและธุรการ งานประชาสัมพันธ งานการวางแผนและการประเมินผลแคมพเบลล
(Campbell, 1972 : 16) แบงงานบริหารการศึกษาออกเปน 6 ดา น คอื ความสมั พนั ธร ะหวา งบา นกบั โรง
เรยี น หลักสูตรและการสอน บคุ ลากรในโรงเรยี น กิจกรรมนักเรียน สิ่งอํานวยความสะดวกทางกาย การ
เงินและธุรการ

เคลลอกก (Kellogg, 1976 อางถึงใน ชารี มณศี รี, 2527 : 19) ไดสรุปวา ภารกจิ ของโรงเรยี นท่ี
สําคัญประกอบดว ย

1. งานวิชาการ งานบริหารบุคคล งานบริหารกิจการนักเรียน การเงินและพัสดุ งานอาคาร
สถานที่ งานการเงนิ และธรุ การของโรงเรยี น

2 งานขนสง ของโรงเรยี นและจดั องคก ารของโรงเรยี น
กลาวโดยสรุป งานของผบู รหิ ารโรงเรยี นทน่ี กั วชิ าการทางการบรหิ ารการศกึ ษาไดแ บง ไวแ ตกตา ง
กัน ถาจะจําแนกออกเปนงานใหญ ๆ จะได 6 งาน คือ
1. งานวิชาการ
2. งานบริหารบุคลากร
3. งานกิจการนักเรียน
4. งานธุรการการเงินและพัสดุ
5. งานอาคารสถานที่และสิ่งแวดลอม
6. งานความสัมพันธกับชุมชน
ในจาํ นวน 6 งานน้ี จะแบง ออกเปน 2 งานใหญ ๆ คือ งานวิชาการ และงานสนับสนุนงานวิชา
การ (สํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 29)
1. งานวิชาการ งานวิชาการเปนหัวใจของการทํางานในโรงเรียน เพื่อพัฒนาผลผลิต คือ นกั เรียน
ใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงคตามเปาหมายของหลักสูตรองคประกอบที่มีสวนเกี่ยวของกับ งานดาน
วิชาการ ไดแก ผบู รหิ าร ซึ่งทําหนาที่บริหาร และบรกิ ารหลกั สตู ร ครูผูสอนเปนผูดําเนินการจัดกิจ
กรรมการเรยี นการสอน นักเรียนเปนผลผลิตของการจัดการดานวิชาการ โปรแกรมการเรยี นการสอนเปน

20

แกนหลักของการจัดการเรียนการสอน รวมทั้งวัสดุอุปกรณและเทคโนโลยีทางการศึกษาเปนสวนสนับสนุน
และอํานวยความสะดวกในการดําเนินงานดานวิชาการ (สํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 30)

ภิญโญ สาธร (2523 : 29) กลาววา งานวิชาการเปนงานที่เกี่ยวกับโครงการดําเนินงาน การทํา
โครงการ การเรยี นการสอนใหเ ปน ไปตามหลกั สูตร การแนะนาํ ควบคมุ การเรยี นการสอน การจัดกิจกรรม
ตา ง ๆ การวัดผลการศึกษา การคนควาทดลอง ปรับปรุงวิธีสอน และจัดใหมีการประชุมอบรมนิเทศ

เอกชยั กี่สุขพันธ (2527 : 16) สรุปวาการบริหารงานวิชาการ หมายถึง การดาํ เนนิ งานทกุ ชนดิ
เพอ่ื สงเสรมิ พัฒนาหรอื ปรบั ปรงุ การเรยี นการสอนของโรงเรยี น ใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ ไมว า จะ
เปนงานที่เกี่ยวของกับครูหรือนักเรียนก็ตาม

ดาวเรอื ง รตั นนิ (2518 : 35) กลาววา งานบรหิ ารวชิ าการในโรงเรยี นประถมศกึ ษา ไดแก การ
ควบคุมดูแลหลักสูตร การจัดแบบเรยี น คมู อื ครู การจัดชั้นเรียน การปรบั ปรงุ การเรยี นการสอน การจดั ฝก
อบรมครปู ระจาํ การ เผยแพรวิชาการ การวัดผลการศึกษา การวจิ ยั คน ควา การประเมนิ มาตรฐานโรงเรยี น
ตลอดจนการตรวจเยี่ยมและนิเทศการศึกษาแกโรงเรียน

หวน พินธุพันธ (2528 : 49) กลาววา งานบริหารวิชาการ จําแนกได 3 ประการ คือ
1. งานเกย่ี วกบั การสอนโดยตรง เชน การรับนักเรียน การจดั ครเู ขา ประจาํ ชน้ั การจดั ตารางสอน
การเตรียมงานกอนเปดเรียน
2. การจัดบริการวัสดุอุปกรณการสอนประกอบหลักสูตร เชน โครงการสอน แบบเรียน ระเบยี บ
วิธีวัดผล สมุดประจําชั้น วัสดุอุปกรณการสอน งานสงเสรมิ การเรยี นการสอน
3. งานสงเสรมิ การเรยี นการสอน เชน งานกจิ กรรมแนะแนว ลูกเสือ - ยุวกาชาด กิจกรรมกีฬา
ตา ง ๆ และงานเกี่ยวกับบุคลากร เชน การจัดครูเขาสอน การแบง งานรบั ผดิ ชอบ งานวิชาการเปนงานที่มี
ความเกี่ยวของกับเรื่องตาง ๆ ดังตอไปนี้ (เอกชยั กี่สุขพันธ, 2527 : 17)
1. หลักสูตร
2. การเรยี นการสอน
3. การบรหิ ารบคุ ลากรทางวชิ าการ
4. การนิเทศการศึกษา
5. การบรหิ ารสอ่ื การศกึ ษา
6. กิจกรรมอน่ื ๆ ที่เกี่ยวของกับการเรียนการสอน

21

กลาวโดยสรุป งานบริหารวิชาการก็คือ การบรหิ ารกจิ กรรมทกุ ชนดิ ของโรงเรยี น (สํานักการ
ศึกษา กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 30) มขี น้ั ตอนดงั น้ี

1. การศึกษาสภาพปจจุบันและปญหา
2. .การวางแผน
3. การดาํ เนนิ งานตามแผน
4. การประเมนิ ผล
5. ขอ มลู ยอ นกลบั
เพอ่ื ใหง านวชิ าการในโรงเรยี นมปี ระสทิ ธภิ าพ ผูบริหารจะตองหาความรูในเรื่องหลักสูตรทฤษฎี
การเรยี นรู หลักการสอนทั่วไป หลักการสอนแตละกลุมประสบการณ และควรสงเสริมใหมีการใชสื่อการ
เรยี นการสอน การใชชุดการสอน การใชแบบเรียนสําเร็จรูปและการใชหองสมุด (สํานักการศึกษา
กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 30)
2. งานบุคลากร มีคํากลาววา “ชัยชนะของสงครามไมไดขึ้นอยูกับองคยุทธวิธีและองควัตถุเทา
นน้ั ตองอาศัยบุคลากรเปนปจจัยสําคัญและกองทัพใดมีบุคลากรที่ไรความสามารถ กองทพั นน้ั ยอ มหมด
สมรรถภาพ” คํากลาวทั้งสองเนนเรื่องบุคคล ดงั นน้ั จะเหน็ ไดว า งานบรหิ ารบคุ คลเปน งานทส่ี าํ คญั มาก
(นพพงษ บญุ จติ ราดลุ ย, 2529 : 21) บุคลากรทุกฝายในโรงเรียนเปนปจจัยสําคัญที่ทําใหการดําเนินงาน
พัฒนาการศึกษาในโรงเรียนบรรลุเปาหมาย ดงั นน้ั การบริหารงานบุคลากรจึงมีความสําคัญอยางยิ่งที่จะตอง
ดําเนินการในครบถวนและมีประสิทธิภาพ(สํานักการศึกษากรุงเทพมหานคร,2542 : 61)
สุกิจ จุลละนันท (2510:21) กลาววา การบรหิ ารบคุ คลเปน กระบวนการวางแผน นโยบาย
ระเบียบ และกรรมวิธีในการดําเนินการเกี่ยวกับตัวบุคคลที่ปฏิบัติงานในองคการ โดยใหไดบุคคลที่
เหมาะสมและบํารุงรักษาไวซึ่งทรัพยากรมนุษยที่มีประสิทธิภาพ โดยใหมีทั้งปริมาณเพียงพอและมีคุณภาพ
ภิญโญ สาธร (2523 : 41) สรุปวา การบรหิ ารงานบคุ คล คือ การใชคนใหทํางานใหไดผลดีที่สุด
โดยใชเวลานอยที่สุด สิ้นเปลืองเงินและวัสดุในการทํางานนอยที่สุด และในขณะเดียวกันคนที่เราใชนั้นตอง
มีความสุข ความพอใจที่จะทํางานตามที่ผูบริหารตองการ
สมพงษ เกตนุ อ ย (2523 : 45) สรุปไววา การบรหิ ารงานบคุ คล คือ ศิลปะในการเลือกสรรคน
ใหม และการใชคนเกาเพื่อใหไดผลงานและการบริการจากการปฏิบัติงานของบุคคลทั้งในดานปริมาณและ
คุณภาพ
สุรพันธ ยันตทอง (2526: 36) ไดกําหนดภารกิจและขอบขายของงานบริหารงานบุคคลไว
ดงั น้ี

22

1. วางแผนบุคลากร ไดแก การรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับบุคลากร
2. การเตรียมตัวบุคลากร ไดแ ก การพิจารณาจัดคนเขาทํางานใหเหมาะสมกับความรูความ
สามารถ การปฐมนิเทศ การมอบหมายงาน
3. การพัฒนาและการบํารุงรักษา ไดแก การใหความรูการใหการศึกษาอบรมแกบุคลากร รวม
ตลอดถึงการใหขวัญกําลังใจและการประเมินผลงานบุคลากร
สมบูรณ พรรณาภพ (2521 :26) กลาววา การบรหิ ารงานบคุ คลมกี ระบวนการและขน้ั ตอนดงั น้ี
1. การวางแผน วางนโยบาย จดั อตั รากาํ ลงั
2. การสรรหา
3. การกาํ หนดอตั ราเงนิ เดอื น
4. การประเมินผลงานบําเหน็จความชอบ
5. การปกครองบังคับบัญชา
6. การพฒั นา
7. การจัดประโยชนเกื้อกูล
8. การวจิ ยั
ปกรณ ศรดี อนไผ (2528 : 48) กลาววา ขอบขายการบริหารบุคลากรมี 4 ประการ คือ
1. การไดมาซึ่งตัวบุคคล หมายถึง การสรรหา
2. การบาํ รงุ รกั ษาบคุ คล
3. การพัฒนาบุคคล
4. การใหพนจากงาน ซึ่งหมายถึงเรื่องวินัย การยาย โอน
กลาวโดยสรุป การบรหิ ารงานบคุ คล คือ การบริหารงานเพื่อการจัดการเกี่ยวกับบุคคลอยางมี
กระบวนการ เพื่อใหสามารถปฏิบัติงานไดอยางมีประสิทธิภาพ บรรลเุ ปา หมายของโรงเรยี น โรงเรยี นเปน
สถาบัน ความสําเร็จของโรงเรยี นขึน้ อยูกบั คนในโรงเรียน ซึ่งจะตองเปนคนดี มีประสิทธิภาพ
3. งานกิจการนักเรียน เปนงานที่เกี่ยวของกับตัวนักเรียนและกิจกรรมนักเรียนทั้งหมด ซึ่งจะชวย
สงเสริมการเรยี นการสอนในหลักสูตรใหบรรลุผลสําเรจ็ (สํานักการศึกษา กรุงเทพมหานคร, 2542 : 51)
งานกิจการนักเรียน มีแนวดําเนินการดังนี้ (สํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 51-54)
1. การเกณฑเด็กในวัยเรียนเขาเรียน
2. การบริการดานสุขภาพอนามัย
3. การบรกิ ารอาหารกลางวัน

23

4. การบรกิ ารแนะแนว
5. การบรกิ ารหอ งสมดุ
6. การบรกิ ารชว ยเหลอื นกั เรยี นทข่ี าดแคลน
7. การจดั กจิ กรรมสหกรณน กั เรยี น
8. การสงเสริมวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตย
9. การจดั กจิ กรรมสงเสรมิ ความปลอดภยั ในโรงเรยี น
10. การจดั กิจกรรมปอ งกันยาเสพตดิ ในโรงเรยี น
จงึ สรปุ ไดว า การบรหิ ารงานกิจการนักเรียนก็คือ การจัดการเกี่ยวกับกิจกรรมตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับ
ตัวนักเรียน ยกเวน การเรยี นการสอนในหอ งเรยี น เพราะกจิ การนกั เรยี นเปน งานทม่ี งุ ใหน กั เรยี นไดร บั ความรู
ประสบการณตาง ๆ เพิ่มขึ้นจากการเรียนการสอนในเวลาปกติ บางครั้งอาจเรียกวากิจกรรมเสริมหลักสูตร
4. งานธุรการการเงินและพัสดุ นับวาเปนงานที่สําคัญประการหนึ่งของโรงเรียน แมวางานธุร -
การการเงินและพัสดุ จะไมเกี่ยวของกับการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมโดยตรงของนักเรียนเหมือนงานวิชาการ
แตก็เปนงานสนับสนุนการเรียนการสอน ทาํ ใหก ารเรยี นการสอดาํ เนนิ ไปอยา งเรยี บรอ ย ราบรน่ื คลองตัว
และเกิดผลดีตองานดานวิชาการ อยางไรก็ตามแมวาเด็กจะอานหนังสือไมออก เขียนหนงั สือไมไ ด ครผู ู
สอนหรือผูบริหารโรงเรียนก็จะไมถูกลงโทษทางวินัย แตถามีการปฏิบัติงานผิดพลาดทางการเงินผูรับผิด
ชอบหรอื ผบู รหิ ารโรงเรยี นจะตอ งถกู กรรมการสอสวนลงโทษทางวนิ ยั บางครง้ั อาจตอ งรบั ผดิ ทางแพง และ
ยิ่งกวานั้นอาจผิดทางอาญาถึงขั้นจําคุก ดงั นน้ั งานธุรการ การเงิน และพัสดุ จงึ ถอื วา เปน งานทม่ี อี นั ตรายตอ
ชีวิตราชการ ผูบริหารโรงเรียนจะตองอาศัยความสุขุมรอบคอบ รูและเขาใจในระเบียบ ไมประมาทเลินเลอ
สุรพันธ ยันทอง (2526 : 55) กลาววา งานธุรการโรงเรียน หมายถึง งานที่เกี่ยวกับเอกสารตาง ๆ
ของโรงเรียนที่ตองปฏิบัติ ทั้งเปนงานภายในและงานติดตอกับบุคคลหรือหนวยงานภายนอก เพื่อใหโรง
เรียนสามารถดําเนินกิจการไปไดเปนอยางดี มีประสิทธิภาพ ทาํ ใหก ารเรยี นการสอนเปน ไปอยา งคลอ งตวั
ดงั นน้ั ประสิทธิภาพของโรงเรียนก็ขึ้นอยูกับงานธุรการดวย
สํานักการศึกษา กรงุ เทพมหานคร ไดแบงงานออกเปน 4 ประเภท ดงั น้ี (สํานักการศึกษา
กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 57)
1. งานธุรการทั่วไป ไดแก จัดทําทะเบียนรับ-สงหนังสือ จดั ทาํ ทะเบยี นประวตั ิ จัดทําทะเบียน
นักเรียน และจดั หาเครอ่ื งมอื เครอ่ื งใชท เ่ี ออ้ื ตอ งานสารบรรณ
2. งานสารบรรณ ไดแก การรบั -สงหนังสือ โตต อบหนงั สอื และเก็บหนังสือเปนระบบ

24

3. งานการเงินและบัญชี ไดแก การจัดทําบัญชีรับ-จายเงนิ เก็บรักษาเงิน วางแผนการใชเงิน
ของโรงเรียนใหตรงตามวัตถุประสงคของงานและโครงการ

4. งานพัสดุและครุภัณฑ ไดแก การจัดหา จดั สรร และจําหนายพัสดุครุภัณฑใหถูกตองตาม
ระเบียบของทางราชการ

สุรพันธ ยันตทอง (2526 : 55) ไดกลาวถึง งานธุรการ การเงิน และพัสดุโรงเรยี นประถมศึกษา
วาประกอบดวยงานตาง ๆ ดงั น้ี

1. งานสารบรรณ ไดแก การรับสงหนังสือ โตตอบหนังสือ และเก็บหนังสือราชการที่สําคัญ
5. งานการเงนิ ไดแก การรับเงิน จา ยเงนิ การบัญชี การจัดซื้อวัสดุครุภัณฑตาง ๆ
3. การจัดงบประมาณประจําป ไดแก การจัดทาํ งบประมาณรายจา ยของเงินงบประมาณแผน ดิน
และการจัดทํางบประมาณเงินนอกงบประมาณ
4. งานควบคุมพัสดุครุภัณฑ ไดแก การเบิกจายครภุ ัณฑ การลงบัญชี การจําหนายใหเปนไป
ตามระเบียบของทางราชการ
6. งานทะเบียนนักเรียน ไดแก การจัดทะเบียนนักเรียน การออกใบรบั รองและใบสทุ ธิ
6. งานดูแลรักษาอาคารสถานที่ และการควบคุมดูแลความปลอดภัยทรัพยสินของทางราชการ
5. งานอาคารสถานที่และสิ่งแวดลอม อาคารสถานที่เปนปจจัยสําคัญอยางหนึ่งที่ชวยใหโรงเรียน
ดาํ เนนิ งานไดโ ดยสะดวก เปนสิ่งที่จําเปนตอการดําเนินงานของโรงเรียนเชนเดียวกับบานจําเปนตอการดํารง
ชวี ติ ของคน จึงควรที่ผูบริหารจะตองใหความสําคัญตอการบริหารอาคารสถานที่ใหเหมาะสมกับความ
สําคัญของงาน การบริหารอาคารสถานที่ หมายถึงการใชทรัพยากรที่มีอยูในการดําเนินงานรวมกับบุคลากร
ในโรงเรยี นใหบ รรลเุ ปา หมายทก่ี าํ หนดไว (สมบูรณ พรรณาภพ, 2521 : 25)
ภิญโญ สาธร (2523 : 39) ไดกลาวถึงการบริหารอาคารสถานที่วา ประสทิ ธภิ าพของการบรหิ าร
อาคารสถานทใ่ี นโรงเรยี นประถมศกึ ษา มิไดขึ้นอยูกับงบประมาณ อาคารหรู หรืออุปกรณแพง ๆ อยูกับการ
รูจักดัดแปลงอาคารสถานที่ที่มีอยูใหทันสมัยและใชประโยชนใหเต็มที่มากกวา
พนัส หนั นาคนิ ทร (2531 : 31) ไดก าํ หนดหลกั เกณฑในการบรหิ ารอาคารสถานท่ีไว 3 ประการ
คือ การบํารุงรักษาใหอยูในสภาพดีอยูเสมอ ซึ่งไดแกการซอมแซม ตรวจตรา ดูแลความสะอาด การใช
ประโยชนใหมากที่สุด คือ การใชหองและอาคารตาง ๆ ที่มีอยูอยางเต็มที่คุมคากับการลงทุน ประการสดุ
ทายคือ การตกแตงบริเวณใหสวยงาม ไดแก การจัดสภาพแวดลอมใหสวยงาม
ในการบริหารอาคารสถานที่นั้น ผูบริหารโรงเรียนมีบทบาทหนาที่ในการดําเนินการตามขอบขาย
ของอาคารสถานที่ดังนี้ (มาตรฐานโรงเรยี นประถมศกึ ษา สังกัดกรุงเทพมหานคร, 2540:28)

25

1. การวางแผนดานอาคารสถานที่ โดยจัดใหมีแผนงานโครงการและปฏิทินปฏิบัติงานมีแผนผัง
แสดงแมบท (Master Plan)

7. การรักษาความสะอาดและสุขาภิบาล โดยจดั ใหบ รเิ วณโรงเรียนสะอาดเปนระเบียบมีระบบ
นาํ้ ทด่ี ี สวมใชงานไดไมมีกลิ่นเหม็น จัดโรงอาหารไดถูกหลักสุขาภิบาลตลอดจนทําบอดักไขมัน

3. การจัดบรรยากาศและสิ่งแวดลอม รม รน่ื สวยงาม มีไมยืนตน ไมป ระดบั มีการตกแตงบริเวณ
อาคารและจัดสถานที่พักผอน เพื่อเปนมุมพักผอนและสถานที่ออกกําลังกายสําหรับนักเรียน

4. การใชอ าคารสถานท่ี โดยจดั ใหบ รหิ ารชมุ ชนมกี ารปรบั ปรงุ แกไขใหอ ยใู นสภาพใชก ารไดด ี
จดั หาพสั ดุ อปุ กรณ เครื่องมือเครื่องใช สนับสนุนการพัฒนาอาคารสถานที่

5. การจัดสถานที่บริการนักเรียน โดยจดั ใหม โี รงอาหารหรอื สถานทร่ี บั ประทานอาหาร
หองพยาบาล จดั นาํ้ ดม่ื และจัดใหมีหองกิจกรรมสหกรณนักเรียน

6. งานความสัมพันธกับชุมชน ปจจับันการสรางความสัมพันธระหวางโรงเรียนกับชุมชนเปนสิ่ง
จําเปนในการบริหารการศึกษา เพราะโรงเรียนตองอาศัยทรัพยากรจากชุมชนชวยในการพัฒนาโรงเรียน ไม
วาจะเปนดานอาคารสถานที่ หรอื การจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอน จะเห็นไดจากแนวการจัดกิจกรรมการ
เรียนการสอนตามหลักสูตรที่กําลังใชอยูในปจจุบันไดมุงเนนใหใชแหลงวิทยากร สถานประกอบการ และ
สถานประกอบอาชพี อสิ ระของชมุ ชนมาเสรมิ การเรยี นรใู นโรงเรยี น ดงั นน้ั โรงเรียนกับชุมชนจึงจําเปน
ตองมีความรวมมือและมีความสัมพันธอันดีตอกัน

เพื่อใหการจัดการศึกษาของโรงเรียนมีคุณภาพตรงตามความตองการของหลักสูตร (สํานักการ
ศึกษา กรงุ เทพมหานคร, 2542 : 71)

ขอบขายของงานความสัมพันธกับชุมชนมีดังนี้
1. การใหชุมชนมีสวนรวมในการจัดการศึกษาของโรงเรียน

1.1 มคี ณะกรรมการการศกึ ษาของโรงเรยี น
1.2 จัดประชุมปรึกษาหารือเกี่ยวกับการจัดการศึกษาและกิจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยี น
ระหวางผูปกครอง ผนู าํ ชมุ ชนหรอื คณะกรรมการการศกึ ษากบั บคุ ลากรในโรงเรยี น
3. การรว มกจิ กรรมของชมุ ชน โรงเรียนเขารวมกิจกรรมของชุมชนและองคกรตาง ๆ ตามเทศ
กาลและวันสําคัญ
4. การประชาสมั พนั ธโ รงเรยี น จัดกิจกรรมประชาสัมพันธในรูปแบบตาง ๆ ใหครอบคลุมงาน
ของโรงเรียนและกลุมเปาหมายในพื้นที่ และประชาสัมพันธอยางตอเนื่อง
5. การใหบริการแกชุมชน

26

4.1 รวบรวมขอมูลเกี่ยวกับบุคลากร วสั ดอุ ปุ กรณ อาคารสถานทท่ี โ่ี รงเรยี นสามารถให
บริการแกช มุ ชนได

4.2 มกี ารบรกิ ารทางวชิ าการ บุคลากร วสั ดอุ ปุ กรณ อาคารสถานที่แกชุมชน
5. การสรางเสริมความสัมพันธกับชุมชนและองคกรตาง ๆ ในทองถิ่น

5.1 จัดใหมีกิจกรรมรวมกันระหวางผูปกครอง ชุมชน และองคก รตา ง ๆ ขึ้นในโรงเรียน
5.2 มผี ปู กครอง ชุมชน และองคกรตาง ๆ ใหการสนับสนุนทุนทรัพยและแหลงวิทยากรมา
เสรมิ การเรยี นรใู หแ กโ รงเรยี น
สรุปไดวา แนวคดิ ในการบรหิ ารโรงเรยี นทส่ี าํ คญั กค็ อื โรงเรยี นจะดาํ เนนิ การหรอื ปฏบิ ตั งิ านใหม ี
คุณภาพนั้นขึ้นอยูกับภาระกิจของโรงเรียน ไดแก หลักสูตรการสอน และคุณภาพที่ตองการก็คือผลสัมฤทธิ์
ในการเรยี นการสอน ทง้ั นต้ี อ งอาศยั องคป ระกอบดา นตา งๆ มาชวยเสริม เชน บุคคลากร เงนิ การจัดการ
และวัสดุ โดยเฉพาะคณุ สมบตั ขิ องผบู รหิ ารโรงเรยี น ทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี นจะมสี ว นใน
การผลักดันใหเกิดการปฏิบัติ ทั้งนี้ปจจัยสําคัญของการบริหารและการจัดการที่โรงเรียนยึดถือและปฏิบัติ ไม
วา โรงเรยี นจะมขี นาดตา งกนั อยา งไรกต็ าม สิ่งที่ตองปฏิบัติและนํามาเปนหลักในการบริหาร ก็คือ งาน
บรหิ าร 6 ดาน ไดแก งานวิชาการ งานบุคคลากร งานกิจการนักเรยี น งานธุรการการเงินและพัสดุ งาน
อาคารสถานที่และสิ่งแวดลอมและสุดทายคืองานความสัมพันธกับชุมชน

ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียน
การบรหิ ารหนว ยงานหรอื องคก ร เปนกระบวนการดําเนินงานที่ประกอบดวยการวางแผน การ

จัดรูปงานและระบบกําลังคน การจูงใจ และการควบคุมการดําเนินงานของบุคลากรภายในหนวยงานหรือ
องคก รนน้ั ผูบริหารจะตองมีทั้งวิธีการ ปจ จยั หรือทรัพยากรเปนวัตถุดิบสําหรับการดําเนินงาน นอกเหนือ
จากนี้แลวความรูความสามารถและทักษะของผูบริหาร เปนปจจัยสําคัญที่สุดที่จะสงผลตอความสําเร็จของ
การบรหิ ารหนว ยงานหรอื องคก ร

กิติมา ปรดี ดี ลิ ก (2529 : 274) ไดส รปุ ไวว า การปฏิบัติงานใด ๆ หากคาดหวังจะใหผลการปฏิบัติ
งานนั้นมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลแลว จําเปนที่ผูปฏิบัติงานคนนั้นจะตองมีความชํานาญเปนอยาง
ดีในสิ่งที่ตนปฏิบัติ น่นั คอื ทักษะในการปฏบิ ัตงิ านของตนนน่ั เอง ในทาํ นองเดยี วกนั ผบู รหิ ารทด่ี มี คี วาม
สามารถในการบริหารงานจําเปนตองมีทักษะในการเปนผูนําการบริหารจึงจะประสบผลสําเร็จดวยดี ทักษะ
ทจ่ี าํ เปน ตอ งมี คือ ทักษะพื้นฐาน เปนทักษะพื้นฐานโดยทั่วไป ผูบรหิ ารสวนใหญพ ึงมี ไดแก

27

1. ทักษะดานความรูความสามารถ หมายถึง ทักษะที่เกี่ยวกับความรูความสามารถที่จะเขาใจ
เกี่ยวกับความสลับซับซอนภายในหนวยงาน

2. ทักษะดานมนุษยสัมพันธ หมายถึง ความสามารถในการทํางานกับบุคคลตาง ๆ ภายในหนวย
งาน

3. ทักษะทางดานวิธีการ หมายถึง ความสามารถในการใชเ ครอ่ื งมอื เครอ่ื งใชต า ง ๆ ในการ
ทํางานใหถูกตองตามวิธีการ

นอกจากนี้ผูบริหารตองเสริมสรางและพัฒนาทักษะตาง ๆ เพม่ิ เตมิ ในการบรหิ ารงาน เชน ทักษะ
ทางดานวางแผน ทักษะในการแกปญหา ทักษะในการกระตุนและการจูงใจ ทักษะในการขจัดความแยง
ทักษะในการประเมินผลการปฏิบัติงาน ทักษะในการทํางานรวมกับผูอื่น ทักษะในการสรางขวัญในการ
ทํางาน ทักษะในการใชเวลา ทักษะในการเปนผูนําการประชุม ทักษะในการเกลี้ยกลอม ทักษะในการครอง
คน ทักษะในการติชม ทักษะในการสรางอารมณขัน ทักษะในการพูด ฟง เขียน และอาน ฯลฯ

ทักษะที่จะจําเปนสําหรับผูบริหารดังกลาวขางตน ลวนเปนทักษะที่จําเปนตองแสวงหาและพัฒนา
ใหมากยิ่งขึ้น เพื่อใหภาวะการเปนผูบริหารมีความสมบูรณยิ่งขึ้น ทักษะเหลานี้ผูบริหารแตละคนจะมีไมเทา
กัน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความสามารถของผูบริหารแตละคนที่จะแสวงหาเพื่อทําใหสภาพการเปนผูบริหาร
สมบูรณแบบที่สุด อันเปนที่พึงประสงคของผูบริหารทุกคน

พนัส หนั นาคนิ ทร (2529 : 75-76) ไดใหขอเสนอแนะในเร่อื งเดยี วกันนว้ี า นอกจากจะตอ ง
คํานึงถึงวิธีการที่เหมาะสมและแนบเนียนในการทํางานเพื่อใหบรรลุถึงจุดหมายที่ตองการแลวผูบริหารยังจํา
เปนตองสรางทักษะตาง ๆ ใหเกดิ ขึ้นเพอื่ วา ใหการทํางานเปน ไปอยางราบรน่ื ทกั ษะท่ผี บู ริหารจะเปน ตอง
สรา งขึน้ ใหเ ปนสมบัตปิ ระจาํ ตัว คือ

1. ทักษะในดานกลวิธีการทํางาน คือ รวู างานที่จะตองทําในหนาที่ของตนมอี ะไรบา งและจะ
ทํางานนั้น ๆ ไดอยางไร

2. ทักษะในดานความคิดรวบยอด คือ การเขาใจโครงสรางและความสัมพันธระหวางหนวยงาน
ทั้งภายในและภายนอกองคการ การเขาใจและมองเห็นแนวโนมของความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น เปน ผมู ี
สายตาไกลพอที่จะมองหยั่งรูถึงผลที่จะเกิดขึ้นจากการกระทํา และการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ ทั้งภายในและภาย
นอกมีผลกระทบตอการทํางานในโรงเรียน หรอื องคก ารทต่ี นเปน ผบู รหิ าร

3. ทักษะในดานมนุษย คือ การรูจักสรางสัมพันธภาพระหวางบุคคลทั้งภายในและภายนอกองค
การ รจู กั ที่จะใชความสามารถทมี่ ีอยใู นตวั ครแู ตละคนใหเ ปน ประโยชนตอการดําเนินการของโรงเรียน รจู กั
ประพฤติปฏิบัติตนใหเปนที่ยอมรับนับถือแกบรรดาครู บุคคลอื่นในโรงเรียนและในสังคมโดยทั่วไป

28

ในขณะที่ วนิ ยั เกษมเศรษฐ (2521 : 45) ไดกลาววา ผบู ริหารโรงเรียนจะสามารถบริหารงานไดอยา งมีประ
สิทธิภาพ จําเปนตองมีทักษะสําหรับผูบริหารหลายประการดังนี้คือ

1. ทักษะดานความเปนผูนํา เปนทักษะพื้นฐานจําเปน ไดแก ทักษะในการเปนผูนําทางดาน
การวางแผน การประสานงาน การติดตอสื่อสาร การจัดการและการดําเนินงาน การมอบหมายงาน และการ
ประเมนิ ผล ทักษะในการแกปญหาความขัดแยง การบรหิ ารงานเปน ทมี การตดั สนิ ใจ เปน ตน ทักษะความ
เปนผูนํานั้นถือวาเปนยุทธวิธีการจัดการกับทุกสถานการณโดยมีจุดมุงหมายที่ผลงานหรือองคกรหรือหนวย
งานนน้ั

2. ทักษะดานมนุษยสัมพันธ เปนความสามารถในการเขากับบุคคลตาง ๆ ในบางครง้ั อาจจะ
เรียกวาทักษะในการครองคน (Human-Managerial Skills) ไดแก ทักษะในการติดตอระหวางบุคคล การ
ประสานงาน การแสดงภาวะผูนํา การจูงใจคน การสรางขวัญและกําลังใจ ความเอาใจใสการทํางานของกลุม
คน การจูงใจหรือชักจูงใหสมาชิกในกลุมรวมกันทํางาน

3. ทักษะดานการบริหารงานบุคคล เปนความสามารถทางการสนับสนุนพัฒนาบุคคลใหเจริญ
กาวหนาในอาชีพ

4. ทักษะดานเทคนิค (Technical Managerial Skills) ไดแก ทักษะในการจัดหา คือ การซื้อ การ
จาง การเงินและการบัญชี งานสารบรรณ งานบุคคล และการจัดระบบงาน

5. ทักษะดานการศึกษา (Technical Educational Skills) ไดแก ทักษะการสอบ การวัดผลการ
ศึกษา การนิเทศ การนาํ แหลงวทิ ยาการมาใชใ หเ กิดประโยชน

6. ทักษะการสรางความคิด (Speculative-Creative Skills) เปนทักษะที่สําคัญอยางหนึ่งสําหรับ
ผบู รหิ าร เพราะเปนทักษะในการคาดการณลวงหนา การวิเคราะหปญหา การบรกิ าร การวางแผน และการ
แกปญหาเฉพาะหนา

7 ทักษะดานการประเมิน เปนความสามารถทางดานการประเมินผลงาน ซง่ึ อาจประเมนิ ได
โดยการออกแบบสอบถาม การสัมภาษณ และการสังเกต

ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ ไดยึดตามทฤษฎี
ของ แคทซ (Katz, 1955 : 33-42) ซึ่งไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับทักษะของผูบริหารที่มีประสิทธิภาพ 3 ดาน
คือ

1. ทักษะดานเทคนิควิธี ไดแ ก ความสามารถที่จะใชความรูในกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่งซึ่งจําเปน
ตองใชวิธีการ กระบวนการ ขน้ั ตอนหรอื เทคนคิ ตา ง ๆ ที่จําเปนคือการปฏิบัติงานในหนาที่

29

2. ทักษะดานมนุษย ไดแก ความสามารถที่จะทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพในฐานะสมาชิกของ
กลุมและสรางความรวมมือกับกลุมในฐานะผูนํา รวมถึงความเขาใจความตองการของคนอื่น และกระตุน
คนอื่นในองคกรหรือหนวยงานใหมีสวนรวมในการวางแผนกิจกรรมตาง ๆ ใหบรรลุเปาหมาย

3. ทักษะดานความคิดควบยอด เปนความสามารถในการมองเห็นความสัมพันธของกิจกรรมตาง
ๆ ในองคก ารหรอื หนว ยงาน รวมถึงความสัมพันธของบุคคลอื่น ๆ การสื่อสารและลักษณะทางการเมือง
สังคม พลังเศรษฐกิจชองชาติทั้งหมด

ทักษะทางดานเทคนิคหรืองานเฉพาะอยาง หมายถึง ความรูค วามเขาใจ ความสามารถและความ
ชาํ นาญในกจิ กรรมเฉพาะ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับวิธีกระบวนการดําเนินการหรือเทคนิคตาง ๆ ที่จําเปนตอการ
ปฏิบัติงานในหนาที่ไดอยางมีประสิทธิภาพ รวมทั้งความคลองแคลวในการใชอวัยวะสวนตาง ๆ ของรา ง
กายดวย ทักษะทางดานเทคนิคที่สําคัญ คือ การบรหิ ารจะตอ งประกอบไปดว ย ทักษะทางดานการวางแผน
งานและโครงการ ทักษะทางดานกระบวนการกลุม และทักษะทางดานการจัดการ (Katz, 1955 : 33-34)

นอกจาก แคทซ ซึ่งไดรับการยกยองอยางกวางขวางในองคการบริหารในเรื่องทฤษฎี 3 ทักษะ
แลว ยังมีผูใหทัศนะเกี่ยวกับทักษะดานเทคนิคไวอีกหลายทาน เชน

กิติมา ปรดี ดี ลิ ก (2529 : 275) กลาววา ทักษะทางดานวิธีการ หมายถึงความเขาใจที่จะปฏิบัติ
งานอยางมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้รวมถึงการรูจักกระทํา ดาํ เนนิ การ และ เทคนิคในการปฏิบัติงาน โดยทั่วไป
แลวมักจะหมายถึงความรูความสามารถที่จะกระทํางานไดอยางดีในแตละอยาง

พนัส หนั นาคนิ ทร (2529 : 75) สรุปวา ทักษะในดานกลวิธีการทํางาน คือ รวู า งานทจ่ี ะตอ งทาํ
ในหนา ทข่ี องตนมอี ะไรบา ง และจะทํางานนั้น ๆ ไดอยางไร รวมทั้งบทบาทที่ตองกระทําเพื่องานสมบูรณดี
ยิ่งขึ้น

ไพฑูรย เจรญิ พนั ธวุ งศ (2530 : 106) สรุปวาทักษะดานเทคนิคเปนทักษะที่ตองการความ
สามารถในการใชความรูที่ไดร่ําเรียนมา การใชเทคนิคบางประการอยางเหมาะสมในการปฏิบัติงาน การใช
เครื่องมือ ตลอดจนวิธีการที่จําเปนตาง ๆ เพื่อการปฏิบัติงานเฉพาะอยางที่ตองการความสามารถพิเศษบาง
ประการจากผูปฏิบัติงานนั้น ๆ ทักษะนี้อาจไดมาดวยการศึกษาอบรมและการฝกฝน

ถวิล เกื้อกูลวงศ (2530 : 39) สรุปวา ทักษะเทคนิควิธีการ ไดแก ความสามารถที่จะใชความรู
ระบบวิธีการ เทคนคิ และเครื่องมืออุปกรณที่จําเปน สําหรับการปฏิบัติงานหนาที่เฉพาะดาน ความสามารถ
เหลานี้ไดมาจากประสบการณการศึกษาและการฝกฝน

อทุ ยั ธรรมเดโช (2531 : 47) สรุปวา ทักษะดานเทคนิควิธี มีความสามารถปฏิบัติงานดานกิจ
กรรมเฉพาะไดอ ยา งดี ซึ่งกิจกรรมเหลานั้นจะเกี่ยวกับวิธีการ กระบวนการ และเทคนิคการวิเคราะห และรู

30

จักใชเครื่องมือในการปฏิบัติงาน เชน การเขียนคําสั่งงาน การจดั ตารางการทํางาน การทํารายงาน การใช
แบบฟอรม ตา ง ๆ การใชเครื่องมือและอุปกรณตาง ๆ เปน ตน

กติ ติ ตยัคคานนท (2536 : 66) สรุปวา ทักษะในดานวิธีการเทคนิคหรือฝมือคือทักษะดาน
เทคนคิ

สมยศ นาวีการ (2536 : 119) สรุปวา ทักษะทางดานเทคนิค คือ ความสามรถใชเครื่องมือ
ระเบียบปฏิบัติงาน หรือเทคนิคตาง ๆ ของสาขาวิชาเฉพาะอยาง ศัลยแพทย วิศวกร นกั ดนตรี หรือนักบัญชี
ทุกคนตองมีทักษะทางดานเทคนิคในขอบเขตของพวกเขา ผูบริหารตองการทักษะทางดานเทคนิคที่เพียง
พอสําหรับ "ความสําเร็จของงานอยางใดอยางหนึ่งโดยเฉพาะ" ทเ่ี ขาตอ งรบั ผดิ ชอบอยู

จากแนวความคิดของนักวิชาการที่เกี่ยวของกับทักษะทางดานเทคนิคดังกลาว อาจสรปุ ไดว า
ทักษะทางดานเทคนิคเปนทักษะของผูบริหารดานกระบวนการและเทคนิค ตองอาศัยความรูการวิเคราะห
และการรูจักใชเครื่องมือในการปฏิบัติงานใหมีประสิทธิภาพนั่นเอง ทักษะดานเทคนิควิธีนี้เปนทักษะที่ผู
บริหารสามารถพัฒนาตนเองไดไมยากนัก สวนมากจะบรรจุไวในวิชาตาง ๆ ทางการบริหาร เชน การเขียน
คําสั่งเปนลายลักษณอักษร การพูด การอานแผนผัง การสรา งอาคาร การรูจักจัดตารางทํางาน การจัดทําสํามะ
โนประชากร เกี่ยวกับนักเรียน แบบฟอรมทะเบียนและการใชสอยตาง ๆ การสอนการรูจกั ใชอุปกรณและ
เครื่องมือตาง ๆ เปน ตน

ไพฑูรย เจรญิ พนั ธุวงศ (2530 : 106) ไดกลาวถึงทักษะดานมนุษยสัมพันธ เปน ความสามารถใน
การพิจารณาหรือพินิจพิเคราะหคนเม่ือตองการทํางานรวมกับคนอื่นทั้งนี้รวมถึงความสามารถในการทํา
ความเขาใจเกี่ยวกับการสรางแรงจูงใจใหเกิดขึ้นในการทํางาน ตลอดทั้งการรูจักใชความสามารถในการเปน
ผนู าํ ดว ย

ถวิล เกื้อกูลวงศ (2530 : 39) สรุปวา ทักษะบุคคล ไดแก ความสามารถและการใชดุลพินิจ
วินิจฉัยในการทํางานรวมกันกับบุคคลอื่นหรือโดยบุคคลอื่น(หลักมนุษยสัมพันธ) รวมทั้งการเขาใจเรื่องการ
จูงใจและการประยุกตใชภาวะผูนําที่มีประสิทธิผล

อทุ ยั ธรรมเดโช (2531 : 48) สรุปวา ทักษะดานมนุษยสัมพันธ ผูบรหิ ารจะตองศกึ ษาพฤติกรรม
ของมนุษยและพยายามเขาใจบุคคลทุกประเภททั้งผูบังคับบัญชา คนเสมอกัน และประชาชน การใชศิลป
ดานมนุษยสมั พันธใ หเ กดิ ประโยชนเ พือ่ ใหไดมาซง่ึ ความรกั ความเขาใจของความรวมมอื ในการบรหิ าร การ
ศกึ ษาภายในขอบเขตหนา ทร่ี บั ผดิ ชอบ

กติ ิ ตยัคคานนท (2536 : 66) สรุปวา ทักษะในดานการติดตอและมีสัมพันธภาพกับมนุษยหรือ
การทาํ งานรว มกบั ผอู น่ื คือ ทักษะดานมนุษยสัมพันธ

31

สมยศ นาวีการ (2536 : 119) สรุปวา ทักษะทางดานมนุษยเปนควาสามารถทํางานรวมกับคนอื่น
เขาใจและจูงใจบุคคลอื่น ไมวาจะเปนบุคคลหรือกลุม ผูบริหารตองการทักษะดานมนุษยสัมพันธเพื่อความ
มีประสิทธิภาพในการเปนผูนําของกลุม

ไพฑูรย เจรญิ พนั ธวุ งศ (2530 : 107) ไดกลาววา ทักษะในการมองภาพรวมของหนวยงานเปน
ความสามารถที่จะทําความเขาใจถึงความสลับซับซอนของหนวยงานทั้งมวล และรวมทั้งรูวาใครเหมาะสมที่
จะทํางานอยูในตําแหนงใดของหนวยงานดวย ความรูความสามารถในการมองเห็นภาพรวมของหนวยงาน
น้ี จะชวยใหบุคคลปฏิบัติตนใหเปนไปตามวัตถุประสงคของหนวยงานโดยสวนรวมแทนที่จะปฏิบัติตนไป
บนพืน้ ฐานแหงความตอ งการของตนหรือกลมุ ของตนเทาน้นั

ถวิล เกื้อกูลวงศ (2530 :39) ไดส รปุ ไวว า ทักษะมโนทัศน ไดแก ความสามารถที่เขาใจความ
สลับซับซอนขององคการโดยภาพรวม และเขาใจวาการปฏิบัติงานของใคร เหมาะสมกับตําแหนง
ใดในองคการโดยสวนรวมมากกวาที่จะดําเนินการใหเปนไปตามหลักการเปาหมาย และความตองการของ
กลุมใดกลุมหนึ่งโดยเฉพาะ

อทุ ยั ธรรมเดโช (2531 : 48) กลาววา ทักษะทางคตินิยม ผบู รหิ ารการศกึ ษาจะตอ งมคี วามรู
ความเขาใจงานในหนาที่ของตนเปนอยางดี มีความเขาใจในกระบวนการของงานทุกขั้นตอน รูความเกี่ยว
พันระหวางหนวยงานของตนกับหนวยงานอื่น มีความคิดริเริ่มพัฒนางานในหนาที่ มีความคิดกวางขวางมอง
การไกล กลาวคือ รูเรื่องการศึกษาทั้งหมด ระบบบรหิ ารการศกึ ษา หลกั การบรหิ ารการศกึ ษา
ภารกิจที่ผูบริหารการศึกษาจะตองทํานโยบายทางการศึกษาของรัฐบาล กระทรวงศึกษาธิการ แผนการศึกษา
แหงชาติและระเบียบแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ

กติ ติ ตยัคคานันท (2536 : 66) สรุปวา ทักษะในดานการใชความคิด และการมีความริเริ่มสราง
สรรค เรียกวา ทักษะดานความคิด

สมยศ นาวีการ (2536 : 119) สรุปวา ทักษะทางดานความคิด คือ ความสามารถทางดานสมอง
ประสานงานและการทําใหเปนอันหนึ่งอันเดียวกันของผลประโยชนและกิจกรรมตาง ๆ ขององคก าร
ทักษะดานความคิดเปนความสามารถของผูบริหารในการมององคการโดยสวนรวมและมีความเขาใจวาสวน
ตา ง ๆ ขององคการขึ้นอยูกับสวนอื่น ๆ อยางไร และการเปลี่ยนแปลงของสวนใดสวนหนึ่งจะมีผลกระทบ
ตอองคการโดยสวนรวมอยางไร ผูบริหารตองการทักษะทางดานความคิดที่เพียงพอในการพิจารณาวาปจจัย
ตา ง ๆ ของสถานการณใดสถานการณหนึ่ง มีความเกี่ยวพันระหวางกันและกันอยางไร เพอ่ื ทาํ ใหก ารกระทาํ
ของเขาเปนผลดีกับองคการ

32

ดังที่กลาวมานี้ จงึ พอสรปุ ไดว า จากทัศนะของนักวิชาการเกี่ยวกับทักษะดานความคิดรวบยอดดัง
กลาว เปนทักษะที่เกี่ยวกับความสามารถของผูบริหารในการเขาใจระบบการปฏิบัติงานในหนวยงาน หรอื
เกี่ยวกับโครงสรางและระบบการบริหาร โครงสรา งงาน โครงสรา งตาํ แหนง และนโยบายของหนวยงาน
หรือองคการอันจะสงผลใหการปฏิบัติงานตาง ๆ ในองคการหรือหนวยงานบรรลุวัตถุประสงคอยางมีประ
สิทธิภาพและเกิดประสิทธิผล

ในการแยกการบริหารที่มีประสิทธิภาพออกมาเปนทักษะทั้ง 3 ประการน้ี เปน ประโยชนส าํ หรบั
เปาหมายของการวิเคราะห แตในทางปฏิบัติแลวทักษะทั้ง 3 มีความสัมพันธซึ่งกันและกันอยางใกลชิด และ
ไมอาจตัดสินใจวาทักษะใดเกิดขึ้นกอนและทักษะใดเกิดหลังสุด ทักษะทั้ง 3ประการ เปนสิ่งจําเปน
สาํ หรบั ผบู รหิ ารในทกุ ระดบั องคก าร แตความจําเปนในแตละเรื่องนั้นมีความแตกตางกันไปตามระดับชั้น
ของการบรหิ าร กลาวคอื สาํ หรบั ผูบรหิ ารระดบั ตน นน้ั ทักษะดานความคิดรวบยอดไมสูจะจําเปนตองมีมาก
เมอ่ื เปรยี บเทยี บทกั ษะดา นอน่ื ๆ แตจ ะตอ งมคี วามเชย่ี วชาญในเรอ่ื งเทคนคิ ของงานทต่ี นรบั ผดิ ชอบ สวนผู
บริหารระดับกลางทักษะดานมนุษยมากที่สุด เปนบุคคลอยูตรงกลาง จึงตองมีบทบาทหนาที่เปนผูเชื่อมโยง
ผบู รหิ ารระดบั สงู และระดบั ตน ทักษะดานความคิดรวบยอด และทักษะดานเทคนิคในประมาณที่ใกลเคียง
กัน สําหรับผูบริหารระดับสูงนั้นจําเปนตองมีทักษะทางดานการวางแผนและความเขาใจถึงความสัมพันธ
ระหวา งสวนตา ง ๆ ขององคการเปนอยา งดี ทักษะดานมนุษยตองมีมาก ตองใชความสามารถในทางมนุษย
สัมพันธ เพื่อใหสามารถจูงใจ และรูจักใชบุคคลตาง ๆ แตความรูความชํานาญทางดานเทคนิคนั้นไมสูจะมี
ความสําคัญเทาใดนัก เพราะสามารถมอบหมายความรับผิดชอบทางดานนั้นแกผูใตบังคับบัญชาได แตอ ยา ง
ไรกด็ คี งจะเปน ทส่ี งั เกตเหน็ ไดว า ทักษะดานบุคคลนั้นเปนทักษะที่ดูเหมือนจะมีอัตราสวนมากที่สุดใน
บรรดาทักษะท้ังหลายที่นักบริหารพึงมีและทักษะดานนั้นก็มีอยูเกือบสม่าํ เสมอไมวาจะเปนผูบริหารระดับ
ใดก็ตาม ทั้งนี้เนื่องจากเงื่อนไขสําคัญในการเปนนักบริหารนั้นก็คือ จะตองทํางานใหสําเร็จโดยอาศัยผูอื่น
ดงั นน้ั ทักษะทั้ง 3 ดังกลาว จึงมีความสัมพันธซึ่งกันและกันและมีความสําคัญมากสําหรับผูบริหารที่จะนํา
ไปใชใ หเ กดิ ประโยชนต อ การบรหิ ารงานของผบู รหิ ารโรงเรยี น อันเปนเปา หมายสาํ คญั ของการดําเนินงาน
และการที่ผูบริหารมีทักษะในการบริหารดีก็จะเปนการสรางศรัทธาและความเชื่อถือในตัวผูบริหาร รวมทง้ั
การปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ตา ง ๆ ของการจัดการศึกษาก็จะประสบความสําเร็จไดเปนอยางดี ดังแผนภาพที่ 3

33

ทักษะที่ตองการ

ผบู รหิ ารระดบั สงู ทักษะดานความคิดรวบยอด
ผบู รหิ ารระดบั กลาง ทกั ษะดา นมนษุ ย
ผบู รหิ ารระดบั ตาํ่ ทกั ษะดา นเทคนคิ

แผนภาพที่ 3 แสดงทักษะการบริหารที่จําเปน
( กติ ิ ตยัคคานนท, 2536 : 28)

สรุปไดวา ความแตกตางในการใชทักษะที่จําเปนของผูบริหาร ในแตละดับชั้น ไดแก ผบู รหิ าร
ระดบั ตน ตอ งมคี วามเชย่ี วชาญในเรอ่ื งเทคนคิ ของงาน และผูบริหารระดับกลางตองมีทักษะดานมนุษยมากที่
สุด เพราะเปนบุคคลอยูตรงกลางระหวางระดับสูงและระดับตน สวนผูบริหารระดับสูง จําเปนตองมีทักษะ
ในการวางแผนและความเขาใจในความสัมพันธระหวางสวนตางๆ ขององคก รเปน อยา งดี สําหรับทักษะดาน
ความคดิ รวบยอด ผบู รหิ ารระดบั กลางและระดบั สงู มีความจําเปนมากแตทักษะดานมนูษย ยังมีความจําเปน
มากสุดไมวาจะเปนผูบริหารในชั้นใดก็ตาม เพราะผบู รหิ ารจะตอ งทาํ งานใหส าํ เรจ็ โดยอาศยั ผอู น่ื ดงั นน้ั
ทักษะทั้ง 3 ดังกลาว จึงมีความสัมพันธซึ่งกันและกันและมีความสําคัญมากสําหรับผูบริหารที่จะนําไปใชให
เกดิ ประโยชนต อ การบรหิ ารงานของผบู รหิ ารโรงเรยี นตอ ไป

งานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วขอ ง

วริ ชั ธรี ประยูร (2532 : 67-69) ไดทําการวิจยั เร่อื ง ความคดิ เหน็ ของผบู รหิ ารโรงเรยี นเกย่ี วกบั
ทักษะการบริหารที่พึงประสงคของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการ
ประถมศึกษาแหงชาติ เขตการศกึ ษา 1 ผลการวิจัยพบวา ความคดิ เหน็ ของผบู รหิ ารโรงเรยี นเกย่ี วกบั ทกั ษะ
ทางการบรหิ ารทพ่ี งึ ประสงคข องผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษา เรียงลําดับตามคาเฉลี่ยจากมากไปหานอย
ไดด งั น้ี

1. ทักษะทางการบริหารที่พึงประสงคดานความคิดรวบยอด ผบู รหิ ารโรงเรยี นมคี วามคดิ
เห็นเกี่ยวกับทักษะทางการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาในดานความคิดรวบยอดอยูในเกณฑ
เหน็ ดว ย

34

2. ทักษะทางดานการบริหารที่พึงประสงคดานมนุษยสัมพันธ ผบู รหิ ารโรงเรยี นมคี วามคดิ เหน็
เกี่ยวกับทักษะทางการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาในดานมนุษยสัมพันธอยูในเกณฑเห็นดวย

3. ทักษะทางดานการบริหารที่พึงประสงคดานเทคนิค ผูบริหารโรงเรียนมีความคิดเห็นเกี่ยวกับ
ทักษะทางการบริหารของผูบริหารโรงเรียนประถมศึกษาในดานเทคนิคอยูในเกณฑเห็นดวย

นวลศรี ตาสนิ (2533 : 53) ไดทําการศึกษาเรื่อง ทักษะการนิเทศการศึกษาของผูบริหารโรงเรียน
ประถมศึกษาดีเดน สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหงชาติตามการรับรูของตน ผลการ
วิจัยพบวา ผบู รหิ ารโรงเรยี นประถมศกึ ษาดเี ดน สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหงชาติ
ประจําปการศึกษา 2531 มีทักษะทางการนิเทศการศึกษาตามการรับรูของตนเอง ตามลําดับคาเฉลี่ยดังนี้

1. ทักษะทางดานมนุษยสัมพันธ
2. ทักษะดานเทคนิค
3. ทักษะทางดานความคิดรวบยอด
ทวิ า พุทธรกั ษา (2534 : 100-102) ไดท าํ การวจิ ยั เรอ่ื ง ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียน
สังกัดสํานักงานการประถมศึกษาจังหวัดชลบุรี 3 ดาน คือ ดานเทคนิควิธี ดานมนุษยสัมพันธ และดานความ
คดิ รวบยอดของหนว ยงาน ตัวแปรที่นํามาศึกษาในครั้งนี้ ไดแก ประสบการณใ นการบรหิ ารของผบู รหิ าร
โรงเรยี น โดยใชกลุมตัวอยาง คือ ผบู รหิ ารโรงเรยี นและครผู สู อน โรงเรียนสังกัดสํานักงานการประถมศึกษา
จงั หวดั ชลบรุ ี จาํ นวน 663 คน ผลการวิจัยพบวา ผูบริหารโรงเรียนสังกัดสํานักงานการประถมศึกษาจังหวัด
ชลบรุ ี มีทักษะการบริหารทั้ง 3 ดาน อยูในดับสูง เมอ่ื เปรยี บเทยี บทกั ษะการบรหิ ารของผบู รหิ ารทม่ี ี
ประสบการณสูงกับผูบริหารที่มีประสบการณต่ํา พบวา ไมมีความแตกตางกันทั้ง 3 ดาน
วนิ คิ นาควิเชียร (2535 : 79-80) ไดท าํ การวจิ ยั เรอ่ื ง การศึกษาทักษะการบริหารของผูบริหาร
โรงเรยี นมธั ยมศกึ ษา ตามทศั นะของผบู รหิ ารโรงเรยี นและครู-อาจารย สังกัดกรมสามัญศึกษาจังหวัดสงขลา
ผลการวิจัยพบวา
1. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทัศนะของผูบริหารโรงเรียน
และครู-อาจารย อยูในระดับปานกลาง
2. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทัศนะของผูบริหารโรงเรียน และ
คร-ู อาจารย โดยสวนรวมและรายดานแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01
3. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทัศนะของผูบริหารโรงเรียนมีประสบ
การณการดํารงตําแหนงตางกัน โดยสวนรวมและรายดานไมแตกตางกัน

35

4. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทัศนะของผูบริหารโรงเรียนที่ปฏิบัติ
งานในโรงเรียนที่มีขนาดตางกัน โดยสวนรวมและรายดานไมแตกตางกัน

5. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทศั นะของครอู าจารย ที่มีประสบ
การณ ดํารงตําแหนงตางกัน โดยสวนรวมไมแตกตางกัน สวนดานกรอบความคิดแตกตางกันอยางมีนัย
สําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

6. ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ตามทศั นะของครู-อาจารย ที่ปฏิบัติงาน
ในโรงเรยี นทม่ี ขี นาดแตกตา งกนั โดยสวนรวมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 สวนดา น
งานเฉพาะอยางและดานกรอบความคิดแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 สวนดานมนุษย
สัมพันธไมแตกตางกัน

วิเชียร เย็นกาย (2535 : 90-91) ไดท าํ การวจิ ยั เรอ่ื ง ทกั ษะทเ่ี ปน จรงิ ของผบู รหิ ารโรงเรยี นประถม
ศึกษาตามทัศนะของหัวหนาการประถมศึกษาอําเภอ และครูในสังกัดสํานักงานการประถมศึกษาจังหวัด เขต
การศึกษา 1 ผลการวิจัยพบวา ผูบริหารโรงเรียนสังกัดสํานักงานการประถมศึกษาจังหวัด เขตการศกึ ษา 1
มีทักษะการบริหารที่เปนจริง 3 ดา น คือ ดานเทคนิควิธี ดานมนุษย และดานความคิดรวบยอดของหนวยงาน
อยูในระดับมาก เมื่อเทียบกับทัศนะของหัวหนาการประถมศึกษาอําเภอกับครู พบวา แตกตางกนั อยางมนี ัย
สําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ทุกดาน

โสภณ ชินคํา (2536 : 86-90) ไดทําการวิจัยเพื่อศึกษาความคิดเห็นของครูผูสอนที่มีตอทักษะ
การบรหิ ารของผบู รหิ ารโรงเรยี นมธั ยมศกึ ษาขนาดใหญ สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศกึ ษา 7 ผลการวิจัย
พบวา

1. ความคิดเห็นของครูผูสอนในโรงเรียนมัธยมศึกษาที่มีตอทักษะการบริหารโรงเรียน
มัธยมศึกษาขนาดใหญ สังกัดกรมสามัญศึกษา เขตการศกึ ษา 7 ทั้ง 3 ทักษะ คือ

1.1 ทักษะดานเทคนิค โดยเฉลี่ยมีทักษะอยูในระดับมาก
1.2 ทักษะดานบุคคล โดยเฉลี่ยมีทักษะอยูในระดับมาก
1.3 ทักษะดานมโนคติ โดยเฉลี่ยมีทักษะอยูในระดับมาก
3. ความคิดเห็นของครูผูสอนกลุมวิชาสามัญกับกลุมวิชาการงานและอาชีพในโรงเรียนมัธยม
ศึกษา ที่มีตอทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนมัธยมศึกษา ทักษะดานเทคนิคดาน
บุคคล ทักษะดานมโนคติ ไมมีความแตกตางกัน
3. ความคิดเห็นของครูผูสอนที่มีประสบการณทางการสอนต่ํากวา 10 ป และมปี ระสบการณ
ทางการสอนตง้ั แต 10 ปขึ้นไป ทักษะการบริหารของผูบริหารโรงเรียนดานเทคนิคดานบุคคลไมมีความ
แตกตางกัน สวนทางดานมโนคติแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

36

นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยในตางประเทศที่เกี่ยวของกับทักษะการบริหารโรงเรียนดังนี้
คนิ เดรค (Kindred, 1972) ไดว จิ ยั เรอ่ื ง ทกั ษะของผบู รหิ ารโรงเรยี น ผลการวิจัยพบวา ผบู รหิ าร
โรงเรยี นทไ่ี มม ที กั ษะการบรหิ ารทง้ั 3 ดาน คือ ทักษะดานกรอบความคิด ทักษะดานมนุษยสัมพันธและ
ทักษะดานเทคนิค จะทําใหเกิดปญหาดังนี้
เอคกานท (Eckhant, 1978 : 562-563) ไดศึกษาเกณฑคัดเลือกครูใหญในโรงเรียนประถมศึกษา
ที่มลรัฐอิลลินอยส ประเทศสหรฐั อเมรกิ า พบวา มีเกณฑคัดเลือกครูใหญโรงเรียนประถมศึกษาและโรงเรียน
มัธยมศึกษาแตกตางกัน มีความมั่นคงทางอารมณ มีทักษะในการตัดสินใจ มีทักษะในการติดตอสื่อสาร มี
มนุษยสัมพันธในบุคลิภาพ มกี ารปรบั ตวั โดยรอบคอบ มีลักษณะทางศีลธรรม
สโลน (Slone, 1983 : 38-A) ไดต ดิ ตามผลการปฏบิ ตั งิ านของผบู รหิ ารโรงเรยี นแหง รฐั ไมอาม่ี
ซึ่งผานการอบรมระยะส้ันโดยการพิจารณาความรูท่ีไดรับทัศนคติที่ปรากฎและการปฏิบัติงานงานเฉพาะ
อยางเปรียบเทียบกับกลุมตัวอยางอีกกลุมหนึ่ง ซึ่งไมไดผานการอบรมไดรับความรูในเรื่องการปฏิบัติงาน
และมีทัศนคติเปลี่ยนแปลงไปในทางบวกซึ่งสงผลสําเร็จในการทํางาน รวมทั้งมีทักษะในการปฏิบัติงาน
เฉพาะอยางและสามารถนําไปใชไดอยางไดผล สวนกลุมผูบริหารโรงเรียนที่ไดรับการสงเสริมใหศึกษา
สาระของการอบรมดว ยตนเอง มีแนวโนมที่จะไดรับความรูเปลี่ยนแปลงทัศนคติ และมีทักษะการปฏิบัติ
งานเฉพาะอยางนอยกวาผูบริหารที่ผานการฝกอบรมโดยเฉพาะ
เบลโล และโฮเวล (Bello & Howell, 2000 : 1-3) ไดเ สนอการเปน ผบู รหิ ารมอื อาชพี จะตอ งนาํ
เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ทันสมัยดวยคอมพิวเตอรและติดตั้งระบบอินเตอรเนท เพอ่ื การเรยี นรู การจัด
ระบบ การจัดการ การบรหิ ารองคก รของตนเอง เปนการนําไปสูการเรียนรูและทันตอการเปลี่ยนแปลงที่เปน
ไปอยา งรวดเรว็ ของโลก รวมถึงนําไปสูระบบวิชาการ การบรหิ ารการประชาสมั พนั ธ การบรกิ ารแกชมุ ชน
นอกจากนี้เปนการสรางสรรคผลงาน เพม่ิ ระดบั ความชาํ นาญการแกค รอู าจารย ซึ่งจะเปนการเตรียมการไป
สคู รูมืออาชีพและวิชาชพี ครู ในประการสุดทายเปนการสรางศักยภาพในวงการวิชาการ กอใหเกิดความ
สําเร็จในฐานะผูนําและประสิทธิภาพของผูบริหารโรงเรียน
จากผลการวิจัยทั้งภายในและตางประเทศ ที่เกี่ยวกับทักษะการบริหารงานทั้ง 3 ดา น คือทักษะ
ดา นเทคนคิ ทักษะดานมนุษย และทักษะดานความคิดรวบยอด จะเหน็ ไดว า ผบู รหิ าร ครู-อาจารย ใหความ
เหน็ ชอบวา ทักษะการบริหารทั้ง 3 ดานมีความจําเปน และมีความสําคัญตอการปฏิบัติงานของผูบริหารเปน
อยางยิ่ง และมีอิทธิพลตอประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการบริหารโรงเรียน จําเปนทผ่ี บู ริหารสถาน
ศึกษาตองมีความรู ความเขา ใจ และเสริมสราง ปรับปรุงการปฏิบัติงานใหเกิดทักษะการบริหาร ทั้งดาน
เทคนคิ ดานมนุษย และดานความคิดรวบยอด จึงจะสามารถบรรลุผลสําเร็จในการบริหารสถานศึกษาที่รับ
ผดิ ชอบ


Click to View FlipBook Version