นายบุญเยี่ยม

ความสําเร็จของครัวเรือนต้นแบบ
ในโครงการพฒั นาพืน้ ที่ต้นแบบการพฒั นาคุณภาพ
ชีวติ ทฤษฎใี หม่ ประยกุ ต์สู่ “โคก หนอง นา โมเดล”

พฒั นาชุมชน

นายบุญเยย่ี ม แก้วกลู
บ้านโคกกระสังข์ ตําบลชุมแสง อาํ เภอนางรอง

จังหวดั บุรีรัมย์

คาํ นาํ

เอกสารฉบบั บน้ีจดั ทาํ ข้ึนเพอื่ สรุปการดาํ เนิน
กิจกรรมและถอดบทเรียนตามโครงการพฒั นา
พ้นื ท่ีตน้ แบบการพฒั นาคุณภาพชีวิตตามหลกั
ทฤษฎีใหม่ ประยกุ ตส์ ู่ โคก หนอง นา โมเดล
บา้ นโคกกระสงั ข์ หมู่ท่ี๖ ตาํ บลชุมแสง อาํ เภอ
นางรอง จงั หวดั บุรีรัมย์ โดยรวบรวมเน้ือหาการ
ดาํ เนินกิจกรรมการพฒั นาหมู่บา้ นตามหลกั
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง แบบ “พออยู่ พอกิน
พอใช้ พอเพยี ง” ศาสตร์ของพระราชาในหลวง

รัชกาลท่ี9...

สารบญั

บทนาํ ๑
ประวตั ิครัวเรือน ๔
ทาํ งานตามหลกั กสิกรรม ๖
เขา้ รับการอบรม ๘
ออกแบบพ้ืนที่ตามภูมิสงั คม ๑๐
ดาํ เนินการขดุ ๑๑
ติดตามสนนั สนุนแปลงครัวเรือน ๑๔

1

บทนาํ

โครงการขบั เคล่ือนการพฒั นาพืน้ ทตี่ ้นแบบการพฒั นาคุณภาพชีวติ New
Normal มหาดไทย เปิ ดตวั โครงการขบั เคล่ือนการพฒั นาพืน้ ทต่ี ้นแบบการ
พฒั นาคุณภาพชีวติ ผลกระทบจากการระบาดของโรคตดิ เชื้อไวรัสโคโรนา
2019 พ.ศ. 2563 โดยมจี ุดมุ่งหมายสําคญั คือเพื่อแก้ไขปัญหาการระบาดของ
โรคตดิ เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 เพื่อช่วยเหลือ เยยี วยา และชดเชยให้แก่ภาค
ประชาชน เกษตรกร และผ้ปู ระกอบการ ซ่ึงได้รับผลกระทบจากการระบาด
ของโรคตดิ เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 และเพ่ือฟื้ นฟูเศรษฐกจิ และสังคมที่ได้รับ
ผลกระทบ กระทรวงมหาดไทย โดยกรมการพฒั นาชุมชน ได้เสนอโครงการ
ภายใต้กรอบนโยบายการฟื้ นฟูเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศ อกี ท้ังฟื้ นฟู
เศรษฐกจิ ท้องถน่ิ และชุมชน โครงการพฒั นาพืน้ ทต่ี ้นแบบการพฒั นา
คุณภาพชีวติ ตามหลกั ทฤษฎใี หม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา โมเดล” เป็ น
การพฒั นาพืน้ ทเ่ี รียนรู้ชุมชนต้นแบบ โคก หนอง นา โมเดล ตามหลกั
ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งและฟื้ นฟูเศรษฐกจิ ท้องถน่ิ และชุมชน เป็ นการ
สร้างงาน สร้างรายได้ให้กบั ครัวเรือนและชุมชน เกดิ การกระตุ้นเศรษฐกจิ
ฐานราก ฟื้ นฟูและพฒั นาท้องถน่ิ ของตนเอง

2

บทนาํ (ต่อ)

โคก หนอง นา โมเดล คอื อะไร

โคก หนอง นา โมเดล คอื การจัดการพื้นทซี่ ึ่งเหมาะกบั พื้นทกี่ ารเกษตร ซ่ึง
เปนผสมผสานเกษตรทฤษฎใี หม เขากบั ภมู ิปญญาพื้นบา นที่อยูอยา งสอดคลอ งกับ
ธรรมชาตใิ นพน้ื ทน่ี น้ั ๆ โคก-หนอง-นา โมเดล เปน การที่ใหธรรมชาตจิ ัดการตวั มนั
เองโดยมี มนษุ ยเปน สวนสงเสรมิ ใหมนั สําเร็จเรว็ ข้นึ อยางเปนระบบ ซ่งึ โคก-หนอง-
นา โมเดล ซ่งึ เปน แนวทางทําเกษตรอนิ ทรียและการสรา งชวี ติ ท่ีย่ังยืน โดยมี
องคป ระกอบดังน้ี
1. โคก: พนื้ ทส่ี ูง ดนิ ทขี่ ุดทาํ หนองนาํ้ นั้นให้นาํ มาทาํ โคก บนโคกปลูก “ป่ า 3
อย่าง ประโยชน์ 4 อยา่ ง” ตามแนวทางพระราชดาํ ริ / ปลูกพชื ผัก สวนครัว
เลยี้ งหมู เลยี้ งไก่ เลยี้ งปลา ทาํ ใหพ้ ออยู่ พอกนิ พอใช้ พอร่มเยน็ เป็ น
เศรษฐกจิ พอเพยี งขั้นพนื้ ฐาน ก่อนเข้าสู่ขั้นก้าวหน้า คือ ทาํ บญุ ทาํ ทาน เกบ็
รักษา ค้าขาย และเชือ่ มโยงเป็ นเครือข่าย / ปลูกทอ่ี ยูอ่ าศัยใหส้ อดคล้องกบั
สภาพภูมปิ ระเทศ และภูมอิ ากาศ
2. หนอง: หนองนาํ้ หรอื แหล่งนาํ้ ขุดหนองเพอื่ กักเกบ็ นาํ้ ไว้ใช้ยามหน้าแล้ง
หรือจาํ เป็ น และเป็ นทรี่ ับนา้ํ ยามนาํ้ ทว่ ม (หลุมขนมครก) / ขุด “คลองไส้ไก”่
หรอื คลองระบายนาํ้ รอบพนื้ ทต่ี ามภมู ิปัญญาชาวบ้าน โดยขุดใหค้ ดเคีย้ วไป
ตามพนื้ ทเ่ี พอ่ื ใหน้ าํ้ กระจายเตม็ พนื้ ทเ่ี พม่ิ ความชุ่มชืน้ ลดพลังงานในการรด
นาํ้ ต้นไม้ / ทาํ ฝายทดนาํ้ เพอื่ เกบ็ นา้ํ เข้าไว้ในพนื้ ทใ่ี หม้ ากทสี่ ุด โดยเฉพาะ
เมอ่ื พนื้ ทโ่ี ดยรอบไม่มีการกกั เกบ็ นา้ํ นา้ํ จะหลากลงมายังหนองนาํ้ และคลอง
ไส้ไก่ ใหท้ าํ ฝายทดนาํ้ เกบ็ ไว้ใช้ยามหน้าแล้ง / พัฒนาแหล่งนาํ้ ในพนื้ ท่ี ทงั้
การขุดลอก หนอง คู คลอง เพอื่ กกั เกบ็ นา้ํ ไว้ใช้ยามหน้าแล้ง และเพมิ่ การ
ระบายนาํ้ ยามนาํ้ หลาก

3

บทนาํ (ต่อ)

3. นา: พนื้ ทน่ี านั้นใหป้ ลูกข้าวอนิ ทรียพ์ นื้ บ้าน โดยเร่ิมจากการฟื้นฟูดนิ
ด้วยการทาํ เกษตรอินทรียย์ ่ังยนื คนื ชวี ิตเลก็ ๆ หรอื จลุ นิ ทรียก์ ลับคนื
แผ่นดนิ ใช้การควบคุมปรมิ าณนาํ้ ในนาเพอื่ คุมหญ้า ทาํ ใหป้ ลอดสารเคมีได้
ปลอดภัยทงั้ คนปลูก คนกนิ / ยกคันนาใหม้ คี วามสูงและกว้าง เพอื่ ใช้เป็ นที่
รับนา้ํ ยามนาํ้ ทว่ ม ปลูกพชื อาหารตามคันนา

4

ประวตั ิครัวเรือน

นายบุญเยย่ี ม แกว้ กลู อยบู่ า้ นเลขท่ี ๑๔๖ หมู่๖ บา้ น
โคกกระสงั ข์ ตาํ บลชุมแสง อาํ เภอนางรอง จงั หวดั
บุรีรัมยส์ มรสกบั นางทองเม้ียน แกว้ กลู มีบุตร ๒ คน
อาชีพหลกั ทาํ การเกษตร เช่น ทาํ นา ปลูกผกั ทาํ ไร่
อาชีพเสริม ทาํ การคา้ ขาย
ชีวติ ชาวนา ชาวไร่ ชาวสวน ในชนบทของนายบุญ
เยยี่ ม แกว้ กลู ตอ้ งสู้กบั ภาวะช่วงฤดูฝนทาํ ใหน้ ้าํ ท่วม
แปลง ไม่ไดผ้ ลผลิตในการเพาะปลูกและการทาํ เกษตร
ราคาป๋ ุยกแ็ พงข้ึนทุกปี ประกอบกบั สภาพดินของ
ครัวเรือนขาดความอุดมสมบูรณ์จะทาํ การปลูกอะไรก็
ไม่ประสบผลสาํ เร็จขาดทุนเพิ่มข้ึนทุกๆปี แต่กต็ อ้ งทาํ
เพ่อื ใหช้ ีวติ ครอบครัวอยรู่ อด

5

เดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๓ สาํ นกั งานพฒั นาชุมชน
อาํ เภอนางรอง จงั หวดั บุรีรัมย์ ประกาศรับสมคั ร
ผเู้ ขา้ ร่วม” โครงการพฒั นาพ้ืนที่ตน้ แบบการพฒั นา
คุณภาพชีวติ ตามหลกั ทฤษฎีใหม่ ประยกุ ตส์ ู่ โคก
หนอง นา โมเดล นายบุญยยี่ ม แกว้ กลู จึงตดั สินใจ
สมคั รเขา้ ร่วมโครงการโดยมีสมาชิกในครอบครัวให้
การสนบั สนุนอยา่ งเตม็ ที่
ในหว้ งระยะเวลารอเขา้ รับการอบรมเพิม่ ทกั ษะระยะ
ส้นั และก่อนการดาํ เนินการขดุ พฒั นาการอาํ เภอเนาง
รองไดม้ อบหมายให้ นางสาวละอองดาว กองศรี
นกั วชิ าการพฒั นาชุมชนชาํ นาญการ นางสาวมนปรีญา
ดอกขาวรัมย์ และ นางสาวอนุชิดา พธุ ชุมแสง
นกั พฒั นาพ้ืนท่ีตน้ แบบประจาํ ตาํ บลชุมแสง เขา้ มา
สาํ รวจดูแลพ้ืนที่และเตรียมความพร้อมใหก้ บั
ครัวเรือนตน้ แบบอยา่ งสม่าํ เสมอ

6

ทาํ งานตามหลกั กสิกรรมธรรมชาติ

กอ่ นไดร้ บั การอบรมเพ่ิมเตมิ เสรมิ
ทกั ษะระยะสนั้ การพฒั นากสกิ รรมสู่
ระบบเศรษฐกิจพอเพียงรูปแบบ
โคก หนอง นา โมเดล พฒั นากรและ
นกั พฒั นาพืน้ ท่ีตน้ แบบสง่ เสรมิ และ
สนบั สนนุ ความรูศ้ าสตรพ์ ระราชา
พาทาํ งานตามหลกั กสกิ รรม
ธรรมชาติ เชน่ การทาํ ป๋ ยุ หมกั แหง้
จากมลู สตั ว์ นา้ํ หมกั รสจืดจากหนอ่
กลว้ ย การเพาะหญา้ พนั ธหุ์ ญา้ แฝก

7

พ้ืนที่สวนท้งั หมด ๔ไร่ นา แบ่งเขา้ ร่วม
โครงการพฒั นาพืน้ ท่ีตน้ แบบการพฒั นา
คณุ ภาพชีวิตตามหลกั ทฤษฎีใหม่ ประยกุ ตส์ ู่
โคก หนอง นา โมเดล จาํ นวน ๓ ไร่ ไดร้ ่วมกบั
พฒั นากรและนกั พฒั นาพ้นื ที่ตน้ แบบประจาํ
ตาํ บลชุมแสงทาํ การสาํ รวจวเิ คราะห์ตาม
หลกั การอบรมมาและสรุปร่วมกนั โดยใชแ้ บบ
มาตรฐาน “โคก หนอง นา โมเดล” พ้ืนท่ี ๓ ไร่
ใช่สดั ส่วน ๑:๓ และทาํ การปรับทิศทางให้
เหมาะสมกบั สภาพภูมิสงั คมและตามความ
ตอ้ งการของครัวเรือน

8

เขา้ รับการอบรม

สํานักงานพฒั นาชุมชนอาํ เภอนางรอง จงั หวดั
บุรีรัมย์ ส่งนายบุญเยยี่ ม แก้วกลู เข้าฝึ กอบรมโครงการ
พฒั นาพื้นทีต่ ้นแบบการพฒั นาคุณภาพชีวติ ตามหลกั
ทฤษฎใี หม่ ประยกุ ต์สู่ "โคก หนอง นา โมเดล"
หลกั สูตรเพมิ่ ทกั ษะระยะส้ันการพฒั นากสิกรรมสู่ระบบ
เศรษฐกจิ พอเพยี ง รูปแบบ “โคก หนอง นา โมเดล” ณ
ศูนย์ศึกษาและพฒั นาชุมชนนครราชสีมา” เมื่อ ๑ -๕
มนี าคม ๒๕๖๔ ซึ่งทําให้นายบุญเยย่ี ม แก้วกลู
ประทับใจวทิ ยากร ผู้ให้ความรู้เกยี่ วกบั หลกั กสิกรรม
ธรรมชาติ การเรียนรู้ตามฐานต่างๆ เช่น ฐานคนรักแม่
ธรณี ฐานคนเอาถ่าน ฐานคนมนี ํา้ ยา เป็ นต้น เพ่ือทจี่ ะ
นําเอามาปรับใช้ในแปลงของครัวเรือน และมคี วาม
ซาบซึ้งมคี วามภาคภูมใิ จในบุญคุณของพระบาทสมเดจ็
พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดชมหาบรม
นาถบพติ รพ่อหลวงรัชกาลท่ี9 ทที่ รงมอบมรดกอนั
ทรงคุณค่าศาสตร์พระราชาไว้ให้พสกนิกรชาวไทยและ
ชาวโลก....

รูปกิจกรรมอบรม 9

10

ออกแบบพืน้ ทตี่ ามภูมสิ ังคม

11

นกั พฒั นาพ้ืนที่ตน้ แบบตาํ บลชุมแสงาและ
ครัวเรือนร่วมแรงร่วมใจลงมือปักสเกลดว้ ยกนั

อยา่ งมีความสามคั คีจนสาํ เร็จ

12

ดาํ เนินการระหวา่ งขดุ

13

ดาํ เนินการเสร็จแลว้

14

ตดิ ตามสนับสนุนแปลงครัวเรือนต้นแบบ

15

เอกสารการจดั การความรู้ บทเรยี นความสาํ เรจ็ ของ
ครวั เรอื นตน้ แบบการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ตามหลกั

ทฤษฎีใหมป่ ระยกุ ตส์ ู่ “โคก หนอง นา โมเดล”
นายบญุ เย่ียม แกว้ กลู

บา้ นโคกกระสงั ข์ ตาํ บลชมุ แสง อาํ เภอนางรอง
จงั หวดั บรุ รี มั ย์