คู่มือการใช้เอกสารประกอบการเรียน ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น
สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 คู่มือการใช้เอกสารประกอบการเรียน ทักษะนาฏศิลป์เบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โดย นักศึกษาชั้นปีที่ 3 คู่มือการใช้เอกสารประกอบการเรียนฉบับนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาการวิจัยและการพัฒนานวัตกรรม ทางด้านนาฏศิลป์ สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช 2565
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน ก คำนำ คู่มือการใช้เอกสารประกอบการเรียนเรื่องทักษะปฏิบัติเบื้องต้นทางการแสดง จัดทำขึ้นเพื่อเป็นนวัตกรรม ทางการศึกษา ใช้เป็นสื่อ ในการจัดการเรียนรู้ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาปีที่ 3 มีวัตถุประสงค์เพื่อให้นักเรียน บอกความหมายของนาฏยศัพท์และภาษาท่านาฏศิลป์ได้ บอกประเภทของนาฏยศัพท์และภาษาท่านาฏศิลป์ได้ แสดงท่านาฏยศัพท์และภาษาท่านาฏศิลป์อย่างมั่นใจและสนุกสนานแสดงบทบาทสมมุติอย่างมั่นใจและสนุกสนาน และเข้าใจลักษณะการเคลื่อนไหวการแปรแถวประกอบการแสดงได้อย่างถูกต้อง สาระสำคัญนวัตกรรมทางการศึกษา ประกอบด้วยประเภทนาฏยศัพท์นาฏยศัพท์สำคัญสำหรับการฝึก ปฏิบัติประเภทของภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่ควรฝึกปฏิบัติบทบาทสมมุติการเคลื่อนไหว และการจัดแถว เนื้อหาประจำบท จุดประสงค์การเรียนรู้สื่อการจัดการเรียนรู้การวัดและประเมินผล แบบทดสอบ ก่อนเรียน ทักษะเบื้องต้นทางการแสดง คำถามทบทวน / แบบฝึกหัด แบบทดสอบหลังเรียน ขอขอบคุณผู้ช่วย ศาสตราจารย์ ดร.ธีรวัฒน์ ช่างสาน อาจารย์ประจําวิชาการวิจัยและพัฒนานวัตกรรม ทางด้านนาฏศิลป์ ที่ชี้แนะการพัฒนานวัตกรรมจนสมบูรณ์เป็นสื่อที่ดีมีประโยชน์ ขอบคุณเพื่อน ๆ สาขาวิชา นาฏศิลป์นักวิชาการที่กล่าวอ้างในเอกสารฉบับนี้จึงขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้ คณะผู้จัดทำ 4 / มกราคม / 2566
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน ข สารบัญ หน้า คำนำ.......................................................................................................................................... ก สารบัญ ..................................................................................................................................... ข บทที่ 1 บทนำ .......................................................................................................................... 1 หลักการและเหตุผล...................................................................................................... 1 วัตถุประสงค์…………………………………………………………………………………...……………… 2 นิยามศัพท์เฉพาะ……………………………………………………………………………………………. 2 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ……………………………………………………………………………….. 4 บทที่ 2 ข้อตกลงเบื้องต้นของการใช้คู่มือนวัตกรรมทางการศึกษา……………………………………… 5 คำแนะนำการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับครู…………………………………………… 5 คำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียน……………………………………… 5 บทที่ 3 ขั้นตอนการใช้คู่มือ…………………………………………………………………………………………… 7 ครั้งที่ 1 เรื่อง ภาษาท่าและท่านาฏยศัพท์...........................................……………………. 7 ครั้งที่ 2 เรื่อง ประเภทของท่านาฏยศัพท์และภาษาท่า...………………………………………. 9 ครั้งที่ 3 เรื่อง บทบาทสมมติประกอบเพลง ในน้ำมีปลาในนามีข้าว……..……….……… 11 บทที่ 4 รายละเอียดของสื่อประกอบการใช้คู่มือ………………………………………………………………. 13 สแกนคิวอาร์โค้ด ครั้งที่ 1…………………………………………………………………………………. 13 สแกนคิวอาร์โค้ด ครั้งที่ 2………………………………………………………………………………… 14 สแกนคิวอาร์โค้ด ครั้งที่ 3…………………………………………………………………………………. 15 บทที่ 5 แบบประเมินการจัดการการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้……………………………….. 16 บรรณนุกรม……………………………………………………………………………………………………………….. 19 ภาคผนวก………………………………………………………………………………………………………………….. 20
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 1 บทที่ 1 บทนำ หลักการและเหตุผล คู่มือการใช้นวัตกรรม หมายถึง สมุดหรือหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่ต้องการรู้เพื่อใช้ ประกอบตำรา เพื่ออำนวยความสะดวกเกี่ยวกับการศึกษาหรือการปฏิบัติเรื่องใดเรื่องหนึ่ง หรือเพื่อแนะนำวิธีใช้ อุปกรณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง. ที่จะช่วยให้การศึกษา และการเรียน การสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ผู้เรียนสามารถเกิด การเรียนรู้อย่าง รวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกว่าเดิม เกิดแรงจูงใจในการเรียนด้วยนวัตกรรม การศึกษา และ ประหยัดเวลาในการเรียนได้อีกด้วย (นวลทิพย์ นวพันธุ์, 2560) คู่มือเป็นแนวทางให้ผู้สอนสามารถสอนตามจุดประสงค์ที่วางไว้ได้และใช้อธิบายจุดประสงค์และโครงสร้าง ของแผนการสอนได้ สร้างประโยชน์ให้กับครูผู้สอนในเรื่องของวิธีการสอน แนวทางการสอน ระเบียนแบบแผนต่าง ๆเพื่อให้มีความง่ายสะดวกต่อครูผู้สอน ผู้รายงานได้พัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้เป็นจำนวน 3 เรื่อง ประกอบด้วย แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ท่านาฏยศัพท์ แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 เรื่องภาษท่าทางนาฏศิลป์ แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง การแปร แถว โดยพัฒนาจากเนื้อหาในเอกสารประกอบการเรียนทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น เพื่อที่จะจัดลำดับในการ จัดการเรียนรู้ในเนื้อหา รวมถึงกระบวนการสอนของครูที่จะต้องสอนนักเรียนในเรื่องนั้นๆ ครูทุกคนล้วนจะต้อง พัฒนาแผนการสอนหรือแผนการจัดการเรียนรู้ อีกทั้งยังมีการพัฒนาสื่อการสอน สื่อการเรียนรู้ เอกสาร ประกอบการเรียน แบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรียน ในรูปแบบของสื่อออนไลน์ สื่อวิดิทัศน์เรื่องนาฏ ศัพท์ ภาษาท่าทางนาฏศิลป์รูปแบบการแปรแถว นักศึกษาสาขาวิชานาฏศิลป์ มีความมุ่งหวังที่จะสร้างคู่มือการใช้เอกสารฉบับนี้เป็นคู่มือการใช้นวัตกรรมที่ พัฒนาขึ้นมาใหม่เพื่อที่จะใช้ควบคู่กับกิจกรรมการเรียนการสอนคาดการณ์เป็นเบื้องต้นว่าจะสร้างสรรค์ให้มี ประสิทธิภาพในเรื่องของการจัดการเรียนการสอนในเรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้นถูกต้องเต็มไปตามความ คาดหวังและวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ทุกประการ จึงได้พัฒนาคู่มือในครั้งนี้ขึ้น วัตถุประสงค์ คู่มือการใช้เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 3 มีวัตถุประสงค์ที่สำคัญ ดังนี้ 1. เพื่อพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนสำหรับการเรียนการสอน เรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น 2. เพื่อควบคุมกิจกรรมการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาทางการเรียนการสอน เรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์ เบื้องต้น 3. เพื่อเป็นนวัตกรรมทางการศึกษาของการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนของครู
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 2 นิยามศัพท์เฉพาะ คู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น มีนิยามศัพท์เฉพาะสำหรับการสื่อสาร ดังนี้ คู่มือการใช้นวัตกรรม หมายถึง เอกสารคู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาเรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์ เบื้องตัน ความหมายของเรื่องสมุดหรือหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่เกิดการเรียนรู้เพื่อใช้ประกอบ ตำรา เพื่ออำนวยความสะดวกเกี่ยวกับการศึกษาหรือการปฏิบัติเรื่องใดเรื่องหนึ่ง หรือเพื่อแนะนำการใช้อุปกรณ์ อย่างใดอย่างหนึ่งที่จะช่วยให้การศึกษา และการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ผู้เรียนสามารถเกิดการเรียนรู้ อย่างรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกว่าเดิม เกิดแรงจูงใจในการเรียนด้วยนวัตกรรมการศึกษา และประหยัดเวลาในการ เรียนได้อีกด้วย (นวลทิพย์ นวพันธุ์, 2560) ในครั้งนี้คู่มือการใช้นวัตกรรมฉบับนี้เป็นคู่มือที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย บทที่ 1 บทนำ บทที่ 2 ข้อตกลงเบื้องตัน บทที่ 3 ขั้นตอนการใช้คู่มือ บทที่ 4 รายละเอียดของสื่อประกอบการใช้ คู่มือ บทที่ 5 คู่มือการให้คะแนนแบบทดสอบในแต่ละครั้ง นวัตกรรมทางการศึกษา หมายถึง นวัตกรรมที่จะช่วยให้การศึกษา และการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพดี ยิ่งขึ้น ผู้เรียนสามารถเกิดการเรียนรู้อย่างรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกว่าเดิม เกิดแรงจูงใจในการเรียนด้วยนวัตกรรม การศึกษา และประหยัดเวลาในการเรียนได้อีกด้วย ในปัจจุบันมีการใช้นวัตกรรมการศึกษามากมายหลายอย่าง ซึ่ง มีทั้งนวัตกรรมที่ใช้กันอย่างแพร่หลายแล้ว และประเภทที่กำลังเผยแพร่ เช่น การเรียนการสอนที่ใช้คอมพิวเตอร์ ช่วยสอน (Computer Aids Instruction) การใช้แผ่นวิดีทัศน์เชิงโต้ตอบ(interactive Video) สื่อหลายมิติ( ypemedia ) และอินเทอร์เน็ต [Internet! เหล่านี้ เป็นต้น (เสริมศักดิ์วิศาลาภรณ์, 2514 ) คู่มือการใช้เอกสาร ประกอบกาเรียนในครั้งนี้เป็นนวัตกรรมเรื่องทักษะนาฏศิลป์เบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในครั้งนี้ เป็นนวัตกรรมทางการศึกษาต้องการศึกษาในเรื่องของเทคนิค วิธีการสอนที่ปรับปรุงขึ้นใหม่เพื่อพัฒนาการเรียน ภารสอนให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของโลกในปัจจุบัน ทักษะปฎิบัติ หมายถึง ความสามารถความชำนาญของกล้ามเนื้อ ที่กระทำออกมาอย่างถูกต้อง คล่อง แคล้วและรวดเร็วที่ต้องอาศัยการฝึกหัดอย่างเหมาะสม จึงจะทำให้เกิดความชำนาญในการปฏิบัติงาน(อนุกูลเวช 2551,64) อย่างไรก็ตามทักษะนาฏศิลป์เบื้องต้นในฉบับนี้ประกอบไปด้วย ภาษาท่า การนำท่าทางต่างๆ และสีหน้าที่มีอยู่ตามธรรมชาติ เช่น คำพูด กริยาอาการ อารมณ์ ความรู้สึก มาปฏิบัติเป็นท่าทางนาฏศิลป์ไทยที่มีความหมายแทนคำพูด เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียน มัธยมศึกษาปีที่3 เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น ว่าคู่มือนวัตกรรม เป็นสิ่งที่ทำขึ้นใหม่หรือแปลกจากเดิม ซึ่ง อาจจะเป็นความคิด วิธีการ หรืออุปกรณ์ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังมีผู้ให้ความหมายและลักษณะของนวัตกรรมว่า นวัตกรรม หมายถึง “ทำใหม่” เปลี่ยนแปลงโดยนำ สิ่งใหม่ ๆ เข้ามา ถ้าเป็นทางการศึกษาก็เพื่อแก้ปัญหาหรือ พัฒนาด้านการศึกษา ในครั้งนี้คือ สื่อวิดีโอสอนปฏิบัติท่านาฏยศัพท์ สื่อวิดิทัศน์นาฏยศัพท์เบื้องต้น สื่อเกมส์ Gabilam สื่อร้องเพลงคาราโอเกะประกอบท่านาฏยศัพท์ หมายถึง นวัตกรรมที่จะช่วยให้การศึกษา และการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น ผู้เรียนสามารถ เกิดการเรียนรู้อย่างรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกว่าเดิม เกิดแรงจูงใจในการเรียนด้วยนวัตกรรมการศึกษา และ ประหยัดเวลาในการเรียนได้อีกด้วย ในปัจจุบันมีการใช้นวัตกรรมการศึกษามากมายหลายอย่าง ซึ่งมีทั้งนวัตกรรมที่ ใช้กันอย่างแพร่หลายแล้ว และประเภทที่กำลังเผยแพร่ เช่น การเรียนการสอนที่ใช้คอมพิวเตอร์ช่วยสอน (Computer Aids Instruction) การใช้แผ่นวิดีทัศน์เชิงโต้ตอบ (Interactive Video) สื่อหลายมิติ( Hypermedia
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 3 ) และอินเทอร์เน็ต [Internet] เหล่านี้ เป็นต้น (เสริมศักดิ์วิศาลาภรณ์, 2514 )เอกสารประกอบการเรียนในครั้งนี้ เป็นนวัตกรรมเรื่องทักษะนาฏศิลป์เบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในครั้งนี้เป็นนวัตกรรมทาง การศึกษาต้องการศึกษาในเรื่องของเทคนิค วิธีการสอนที่ปรับปรุงขึ้นใหม่เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนเพื่อให้ทันกับ การเปลี่ยนแปลงของโลก นวัฒกรรมทางการศึกษาในครั้งนี้ ข้อตกลงเบื้องต้น องอาจ นัยพัฒน์(2548:401) กล่าวว่า เป็นการเขียนเพื่อแถลงการณ์ให้ผู้อ่านทราบ กรอบบังคับหรือปัจจัยพื้นฐานบางประการที่ทำให้การดำเนินการวิจัยไม่สามารถกระทำได้อย่างสมบูรณ์เท่าที่ควร จะเป็น อันเป็นผลให้ข้อค้นพบที่ได้จากการศึกษาวิจัยสรุปอ้างอิงไปสู่ประชากรภายใต้ขอบเขตจำกัด ๆไม่สามารถ ขยายข้อค้นพบจากการวิจัยไปสู่วงกว้างได้ กล่าวคือการกำหนดขอบเขตของการวิจัยให้กว้างหรือแคบมีส่วน เกี่ยวข้องกับข้อจำกัดของงานวิจัย สื่อ (Media) หมายถึง ตัวกลางที่ใช้ถ่ายทอดหรือนำข้อมูลข่าวสารหรือความรู้ในลักษณะต่างๆจากผู้ส่งไป ยังผู้รับ ให้เข้าใจความหมายได้ตรงกัน ในการเรียนการสอน สื่อที่ใช้เป็นตัวกลางนำความรู้ในกระบวนการสื่อ ความหมายระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน เรียกว่าสื่อสื่อวิดีโอสอนปฏิบัติท่านาฏยศัพท์ สื่อวิดิทัศน์นาฏยศัพท์เบื้องต้น สื่อเกมส์ Gabilam สื่อร้องเพลงคาราโอเกะประกอบท่านาฏยศัพท์ สื่อการเรียนรู้ผ่านโปรแกรม Canva สื่อในที่นี้ ประกอบไปด้วย ความหมายของนาฏยศัพท์ ประเภทของนาฏยศัพท์ ความหมายของภาษาท่านาฏศิลป์ ประเภท ของภาษาท่านาฏศิลป์ บทบาทสมมุติ และการเคลื่อนไหวการแปรแถว เป็นสิ่งจำเป็นที่ครูต้องมีในการเรียนการ สอน เพื่อให้นักเรียนมีความเข้าใจในเรื่องที่ครูสอนมากขึ้น และสื่อการสอนยังเป็นตัวช่วยสำคัญสำหรับครูยุค ปัจจุบันเป็นอย่างมาก แผนการจัดการเรียนรู้ หมายถึง คือ การเตรียมการสอนของครู ซึ่งจัดทำเป็นลายลักษณ์อักษร และมีการ เตรียมการสอนไว้อย่างเป็นระบบ ขั้นตอน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการจัดการ เรียนการสอน และ เครื่องมือวัดผลประเมินผล ช่วยพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของการจัด การศึกษา ช่วยให้ครูบรรลุวัตถุประสงค์ไปสู่ เป้าหมายของการจัดการศึกษาตามหลักสูตรที่ กำหนดไว้ (สุวิมล สุวรรณจันดี, 2554) นอกจากนี้แผนการัดการ เรียนรู้คือ แนวการจัดการเรียนการสอนของครู ภายใต้กรอบ เนื้อหาสาระที่ต้องการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ โดย กำหนดจุดประสงค์ วิธีการดำเนินการหรือกิจกรรม ให้ผู้เรียนบรรลุวัตถุประสงค์ สื่อการเรียนรู้ที่หลากหลาย และ วิธีวัดผลประเมินผลที่สอดคล้องกับ จุดประสงค์การเรียนรู้ วาโร เพ็งสวัสดิ์ (2546: 31) กล่าวว่า เอกสารประกอบการเรียน หมายถึง เอกสาร หรือ อุปกรณ์ ที่ใช้ ประกอบการสอนวิชาใดวิชาหนึ่ง ตามหลักสูตรที่กำหนดมีลักษณะเป็นเอกสารหรือ อุปกรณ์ ที่เกี่ยวข้องในวิชาที่ สอน ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ เมื่อคู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาเอกสารประกอบการเรียนระบำเทพบันเทิง สำเร็จลงคาดว่าจะได้ ประโยชน์ ดังนี้ คู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษา เรื่อง ทักษะเบื้องต้นทางการแสดงมีประโยชน์ที่สำคัญ ดังนี้ 1. ได้พัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนสำหรับการเรียนการสอน เรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น 2. ได้ควบคุมกิจกรรมการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาทางการเรียนการสอน เรื่อง ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์ เบื้องต้น
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 4 3. ได้เป็นนวัตกรรมทางการศึกษาของการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนของครู 4. สาขาวิชานาฏศิลป์ได้นวัตกรรมเรื่องทักษะนาฏศิลป์เบื้องต้น สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ฉบับสมบูรณ์ 1 ฉบับ
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 5 บทที่ 2 ข้อตกลงเบื้องต้นของการใช้คู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษา ข้อตกลงเบื้องต้นของการใช้นวัตกรรมทางการศึกษาฉบับนี้เป็นรายละเอียดเพื่อชี้แจงทำความเข้าใจ สำหรับบุคคลที่จะนำเอกสารฉบับนี้ไปใช้งานอย่างถูกต้อง สาระสำคัญประกอบด้วย คำแนะนำการใช้เออก สารประกอบการเรียนสำหรับครู คำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียน และคุณสมบัติของการ ใช้คู่มือ ดังนี้ คำแนะนำการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับครู คู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษา เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น กลุ่มสาระศิลปะ วิชานาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ฉบับนี้ได้พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการจัดการเรียนรู้เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น ควรปฏิบัติ ตามขั้นตอนการ ใช้เอกสารประกอบการเรียนดังนี้ 1. ศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ และทำความเข้าใจเนื้อหาสาระตั้งแต่ต้นจนจบเล่มก่อนล่วงหน้า 2. ศึกษาองค์ประกอบของเอกสารให้เข้าใจก่อนปฏิบัติการสอน 3. อ่านคำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียนทุกข้อ และทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ใน แต่ละข้อ เพื่อปฏิบัติการสอนได้ตามขั้นตอน 4. ครูควรดูแลนักเรียนอย่างใกล้ชิดในขณะที่นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียน และทำกิจกรรม คำถามทบทวน เพื่อคอยให้คำแนะนำและเป็นที่ปรึกษา 5. ควรกำกับติดตามการใช้เอกสารประกอบการเรียนเป็นระยะและคอยกำชับ ปลูกฝังคุณธรรม เรื่อง ความซื่อสัตย์ และการตรงต่อเวลาของนักเรียน ในขณะที่ทำแบบทดสอบก่อนและหลังเรียน และคำถาม ทบทวน/ แบบฝึกหัดท้ายบทเรียนของแต่ละเรื่อง โดยไม่อนุญาตให้เปิดดูเฉลยก่อน คำชี้แจงการใช้เอกสารประกอบการเรียนสำหรับนักเรียน คู่มือการใช้นวัตกรรมทางการศึกษา เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น กลุ่มสาระศิลปะ วิชานาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ฉบับนี้ได้พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการจัดการเรียนรู้เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์ เบื้องต้น ให้แก่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ควรปฏิบัติตามขั้นตอนการ ใช้เอกสารประกอบการเรียนดังนี้ 1. ให้นักเรียนใช้เอกสารประกอบการเรียน 1 เล่ม ต่อนักเรียน 1 คน 2. นักเรียนต้องมีความซื่อสัตย์ต่อตนเอง โดยไม่เปิดดูเฉลยก่อนและตรงต่อเวลา 3. นักเรียนต้องปฏิบัติตามขั้นตอนของคำสั่งอย่างเคร่งครัด และตั้งใจจริง 4. นักเรียนห้ามขีดเขียน หรือทำเครื่องหมายใด ๆ ลงในเอกสารประกอบการเรียน 5. ให้นักเรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียนตามที่ครูกำหนดทีละเรื่องและกิจกรรมท้ายเล่ม ควบคู่กัน ไปตามเวลาที่กำหนดไว้ โดยใช้สมุดของนักเรียน หรือกระดาษที่ครูแจกให้
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 6 6. ก่อนลงมือศึกษาเอกสารประกอบการเรียน ให้นักเรียนทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ก่อนเรียน จำนวน 10 ข้อ 7. เมื่อศึกษาเอกสารประกอบการเรียนเสร็จเรียบร้อย ให้นักเรียนทำแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ หลังเรียน จำนวน 10 ข้อ อีกครั้งเพื่อตรวจสอบว่ามีความรู้ผ่านจุดประสงค์ทุกข้อหรือไม่ 8. หากนักเรียนไม่ผ่านจุดประสงค์ใด ให้กลับไปศึกษาเรื่องนั้น ๆ อีกครั้งหนึ่ง คุณสมบัติของผู้ใช้คู่มือ คุณสมบัติของผู้ใช้คู่มือนวัตกรรมทางการศึกษา เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น กลุ่มสาระศิลปะ วิชานาฏศิลป์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ฉบับนี้ได้พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการจัดการเรียนรู้เรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์ เบื้องต้น ควรมีคุณสมบัติของผู้ใช้คู่มือ ดังนี้ 1. ผู้ใช้คู่มือต้องเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 3 2. ผู้ใช้คู่มือจะต้องเป็นบุคคลที่อ่านออกเขียนได้ 3. ครูสามารถนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาสร้างสรรค์ในเอกสารฉบับนี้ได้ 4. ผู้ใช้จะต้องมีคู่มือการใช้ฉบับนี้และสอนตามแผนจัดการเรียนรู้นี้เท่านั้น 5. เป็นครูผู้สอนที่อยู่ในสถานศึกษา และมีรายวิชานี้ในการจัดการเรียนการสอนในเนื้อหาเรื่องนี้เท่านั้น
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 7 บทที่ 3 ขั้นตอนการใช้คู่มือ ขั้นตอนการใช้คู่มือนวัตกรรมเรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น เป็นรายละเอียดของการปฏิบัติของการ เรียนการสอนที่ปรากฏตามเอกสารประกอบการเรียนควรตรวจสอบให้ถูกต้องตามขั้นตอนในรายละเอียด ดังนี้1 เรื่องภาษาท่าและนาฏยศัพท์ครั้งที่ 2 ประวัติความเป็นมาของภาษา ครั้งที่ 3 ประวัตความเป็นมาของท่านาฏศัพท์ ควรตรวจสอบให้ถูกต้อง ดังรายละเอียดดังนี้ ครั้งที่ 1 เรื่อง ภาษาท่าและนาฏยศัพท์ ขั้นนำ ขั้นนำ 1.กล่าวทักทายนักเรียน ครูเปิดวีดิทัศน์เกี่ยวกับภาษท่าทางนาฏศิลป์เบื้องต้น เน้นภาษาท่าให้สังเกตท่าทาง ของมือ เท้า และศีรษะ ระยะเวลา (5 นาที) 2.ครูหยุดภาพนิ่งสนทนากับนักเรียนว่าลีลาที่เห็นมีชื่อเรียกอย่างไร และลีลาท่าทาง สื่อความหมายอะไร (5 นาที) ขั้นสอน 1.นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรีย (5 นาที) 2. ครูเปิดสื่อPowerPoint เรื่อง ความหมายของนาฏยศัพท์และความหมายของภาษาท่าทางนาฏศิลป์ ( 3 นาที) 3. ครูอธิบายความหมายของนาฏศัพท์และภาษาท่าอย่างละเอียดถูกต้องให้นักเรียนเข้าใจ (10 นาที) 4. นักเรียนเคลื่อนไหวมือ เท้าตามแบบครูในแต่ละท่า (5 นาที) 5. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4-5 คน (5 นาที) 6. นักเรียนแต่ละคนแสดงภาษาท่าเรียงลำดับจากท่ามือถึงท่าเท้าโดยทุกคนต้องเคลื่อนไหวท่าทาง ตามลำดับจนครบคนและครบท่า (5 นาที) ขั้นสรุป 1. ครูจัดทำฉลากที่บรรจุคำภาษาท่าทางเพื่อให้นักเรียนเลือก จำนวน 5 ใบ (2 นาที) 2. สุ่มตัวอย่างนักเรียนจำนวน 5 คน เลือกจับฉลาก นักเรียนคนใดได้ฉลากที่เป็น คำภาษาท่า คำใดให้ปฏิบัติให้เพื่อนในชั้นเรียนดู (10 นาที) สื่อการเรียนรู้ 1. วีดิทัศน์เรื่องภาษาท่า
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 8 2. สื่อเกมส์ Gabilam แบบทดสอบก่อนเรียน 3. เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง ทักษะปฏิบัติภาษาท่าและนาฏยศัพท์ เกณฑ์การประเมิน ประเด็นการ ประเมิน ระดับคุณภาพ 4 (ดีมาก) 3 (ดี) 2 (พอใช้) 1 (ปรับปรุง) -นักเรียนสามารถ อธิบายความหมาย และนาฏยศัพท์ได้ - นักเรียนสามารถ ปฏิบัติท่านาฏย ศัพท์ได้ นักเรียนสามารถ อธิบาย บรรยาย ความหมายของ นาฏยศัพท์และ ภาษาท่าได้อย่าง ถูกต้อง ชัดเจน คลอบคลุมเนื้อหา นักเรียนสามารถ อธิบาย บรรยาย ความหมายของ นาฏศัพท์และภาษา ท่าได้ค่อนข้างดี เนื้อหายังคง ครอบคลุม พอสังเขป นักเรียนสามารถ อธิบาย บรรยาย ความหมายของ นาฏศัพท์และภาษา ท่า ได้บ้างไม่ได้บ้าง นักเรียนสามารถ อธิบาย บรรยาย ความหมายของ นาฏศัพท์และภาษา ท่าไม่ได้ แต่ยังมี ความพยายามที่จะ ทำความหเข้าใจ เกณฑ์การตัดสินคุณภาพ คะแนน ระดับคุณภาพ ต่ำกว่า 4 ปรับปรุง 5-8 พอใช้ 9 ขึ้นไป ดีมาก ครั้งที่ 2 เรื่อง ประเภทของนาฏยศัพท์และภาษาท่า ขั้นนำ กล่าวทักทายนักเรียน หลังจากนั้นเปิดคลิปวิดิโอทบทวนเนื้อหาเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ความหมายของนาฏย ศัพท์และภาษาท่า ขั้นสอน 1. ครูเปิดแถบบันทึกภาพการแสดงนาฏศิลป์ให้นักเรียนดู จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดย ครูใช้คำถาม ดังนี้ 1.1การแสดงนี้เป็นการแสดงอะไร (ตัวอย่างคำตอบ ระบำดอกบัว) 1.2การแสดงนาฏศิลป์ไทยนี้มีลักษณะท่าทางอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ มีการจีบมือ มีการกระดกเท้า) 1.3นักเรียนชอบการแสดงในภาพหรือไม่ เพราะอะไร (ตัวอย่างคำตอบ ชอบเพราะ มีการร่ายร าที่
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 9 สวยงาม อ่อนช้อย) 1.4นักเรียนเคยมีประสบการณ์เหมือนคนในภาพหรือไม่ (เคย/ไม่เคย) 2. นำบัตรคำ นาฏยศัพท์ มาติดไว้บนกระดานแล้วใช้คำถามเพื่อให้นักเรียนร่วมกันสนทนา ดังนี้ 2.1นักเรียนรู้จักคำว่านาฏยศัพท์หรือไม่ (รู้จัก/ไม่รู้จัก) 2.2นักเรียนรู้จักนาฏยศัพท์คำใดบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ การจีบ การตั้งวง) จากนั้นครูอธิบายเกี่ยวกับนาฏยศัพท์ให้นักเรียนฟังว่า นาฏยศัพท์ เป็นคำที่ใช้เรียกชื่อ ลักษณะหรือกิริยา ท่าทาง ในการแสดงนาฏศิลป์ไทย โดยใช้อวัยวะทั้งศีรษะ ใบหน้า ล าตัว แขน ขา มือ และเท้า ผสมผสานเข้า ด้วยกันทให้เกิดเป็นท่ารำที่งดงามอ่อนช้อยขึ้น 3. ครูนำวิดิทัศน์สาธิตท่านาฏยศัพท์ให้นักเรียนดูทีละท่า จากนั้นครูสาธิตการทำท่านาฏยศัพท์ทีละท่า ดังนี้ - จีบคว่ำ - จีบหงาย - ตั้งวงบนตัวพระ - ตั้งวงบนตัวนาง - ตั้งวงล่างตัวพระ - ตั้งวงล่างตัวนาง จากนั้นให้นักเรียนฝึกปฏิบัติตามทีละท่าโดยมีครูคอยดูแลและแนะนำอย่างใกล้ชิดจนนักเรียนสามารถทำ ได้ถูกต้อง ขั้นสรุป ครูคัดเลือกผู้แทนนักเรียนจำนวน 6 คน มาแสดงท่ารำตามนาฏยศัพท์ดังกล่าวคนละ 1 ท่า แล้วให้เพื่อนๆ ร่วมกันทายว่าคือนาฏยศัพท์ใด ถ้าผู้แทนนักเรียนท าได้ถูกต้องให้เพื่อน ๆ แสดงความรู้สึกชื่นชม ถ้าพบข้อบกพร่อง ให้ระบุถึงข้อบกพร่องและร่วมกันแสดงความคิดเห็นและเสนอแนวทางแก้ไขเพื่อให้เพื่อนนำไปปรับปรุงแก้ไขการรำ ของตนเองให้ดีขึ้น สื่อการเรียนรู้ วิดิทัศน์สาธิตการปฏิบัติท่านาฏยศัพท์และภาษาท่า กระบวนการวัดและประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีวัดผล เครื่องมือ เกณฑ์ ด้านความรู้ (K) -สามารถเข้าใจประเภทของ นาฏยศัพท์และภาษาท่า การประเมินความรู้ ใบงาน ชิ้นงาน 1 ชิ้น 10 คะแนน ได้ 6 คะเเนน ต่อชิ้นงาน 1 ชิ้นถือว่าผ่านเกณฑ์
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 10 ด้านทักษะ (P) -สามารถตอบคำถามประเภท นาฏยศัพท์และภาษาท่า ได้ -สามารถรู้ชุดการแสดงของภาษา ท่าได้ การประเมินทักษะ 1.แบบสังเกต พฤติกรรมการ ทำงาน 2.การเสนอ ผลงานภาษาท่า ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน เกณฑ์การประเมิน 4 หมายถึง ระดับคะแนน 10 - 9 คะแนน คุณภาพดีมาก 3 หมายถึง ระดับคะแนน 8 - 7 คะแนน คุณภาพดี 2 หมายถึง ระดับคะแนน 5 – 6 คะแนน คุณภาพพอใช้ 1 หมายถึง ระดับคะแนน 0 – 5 คะแนน คุณภาพควรปรับปรุง ครั้งที่ 3 เรื่อง บทบาทสมมติประกอบเพลง ในน้ำมีปลาในนามีข้าว ขั้นนำ ครูกล่าวทักทายนักเรียน แล้วให้นักเรียนร่วมกันทบทวนท่านาฏยศัพท์เบื้องต้น เพื่อให้ตรวจสอบว่า นักเรียนไปฝึกนอกห้องเรียนหรือไม่ จากนั้นเริ่มนำเข้าสู่บทเรียน เรื่องบทบาทสมมติ ขั้นสอน 1. ครูให้นักเรียนร่วมกันฝึกร้องเพลงในน้ำมีปลาในนามีข้าว เริ่มจากการอ่านออกเสียง หลังจากนั้นให้ฟัง ครูร้องเพลงก่อน 1-2 รอบ แล้วจึงร่วมกันร้องเพลงไปพร้อมๆกัน 2. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มละ 4 คน ร่วมกันต่อท่านาฏยศัพท์ประกอบเพลงในน้ำมีปลา ในนามีข้าว 3. จากนั้นครูเปิดสื่อคาราโอเกะ นาฏยศัพท์ประกอบเพลงในน้ำมีปลาในนามีข้าวให้นักเรียนดูแล้ว ปฏิบัติ ท่ารำพร้อมกับร้องเพลง 4.ปฏิบัติสลับสับเวียนกลุ่ม เพื่อปฏิบัติท่านาฏยศัพท์ประกอบเพลงในน้ำมีปลาในนามีข้าว ขั้นสรุป ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเรื่องการแสดงบทบาทสมมติและร้องเพลงในน้ำมีปลาในนามีข้าว ร่วมกัน สื่อการเรียนรู้/เอกสาร สื่อคาราโอเกะ นาฏยศัพท์ประกอบเพลงในน้ำมีปลา ในนามีข้าว
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 11 เกณฑ์การประเมิน เกณฑ์การประเมิน การปฏิบัติท่ารำสำคัญเพลงระบำเทพบันเทิง ประเด็นการ ประเมิน ระดับคุณภาพ 4 (ดีมาก) 3 (ดี) 2 (พอใช้) 1 (ปรับปรุง) - นักเรียนสามารถ อธิบายและปฏิบัติ ท่าทางการแสด บทบาท สมมติในรูปแบบ ต่างๆได้ - นักเรียนสามารถ ปฏิบัติการแสดง บทบาท สมมติประกอบ เพลงในน้ำมีปลาใน นามีข้าวได้ นักเรียนอธิบายและ ปฏิบัติการแสดง บทบาทสมมติ ประกอบเพลงในน้ำ มีปลาในนามีข้าวได้ สมบูรณ์สวยงาม ถูกต้อง กล้า แสดงออก นักเรียนอธิบายและ ปฏิบัติการแสดง บทบาทสมมติ ประกอบเพลงในน้ำ มีปลาในนามีข้าวได้ ถูกต้องแต่ยังขาด ความสวยงาม สมบูรณ์ นักเรียนอธิบายและ ปฏิบัติการแสดง บทบาทสมมติ ประกอบเพลงในน้ำ มีปลาในนามีข้าวได้ ถูกต้องแต่ยังขาด ความสวยงาม สมบูรณ์ และ ความถูกต้องไม่ ครบถ้วน นักเรียนอธิบายและ ปฏิบัติการแสดง บทบาทสมมติ ประกอบเพลงในน้ำ มีปลาในนามีข้าวได้ ไม่ถูกต้อง และยังไม่ เกิดความสวยงาม เกณฑ์การประเมิน 4 หมายถึง ระดับคะแนน 10 - 9 คะแนน คุณภาพดีมาก 3 หมายถึง ระดับคะแนน 8 - 7 คะแนน คุณภาพดี 2 หมายถึง ระดับคะแนน 5 – 6 คะแนน คุณภาพพอใช้ 1 หมายถึง ระดับคะแนน 0 – 5 คะแนน คุณภาพควรปรับปรุง
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 12 บทที่ 4 รายละเอียดของสื่อประกอบการใช้คู่มือ คู่มือวัตกรรมเรื่องทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น ในส่วนของบทที่ 4 นี้ เป็นรายละเอียดของสื่อประการใช้ คู่มือ เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ที่หลากหลายของการเรียนการสอนของทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้น และการ ดำเนินการใช้สื่อรายละเอียดของสื่อที่ใช้ในคู่มือจะนำเสนอตามจำนวน 4 ครั้ง ดังนี้ ครั้งที่ 1 ที่ รายการ แหล่งของสื่อ 1. แบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน 2. powerpoint ภาษาท่าและนาฏยศัพท์
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 13 ครั้งที่ 2 ที่ รายการ แหล่งของสื่อ 1. สื่อวิดิทัศน์สาธิตท่านาฏยศัพท์และภาษาท่า
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 14 ครั้งที่ 3 ที่ รายการ แหล่งของสื่อ 1. นาฏยศัพท์ประกอบเพลงในน้ำมีปลาในนมีข้าว
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 15 บทที่ 5 แบบประเมินการจัดการการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้ คู่มือการให้คะแนนแบบทดสอบ และแบบฝึกหัด ทักษะปฏิบัตินาฏศิลป์เบื้องต้นครั้งนี้ เป็นแบบทดสอบ รูปแบบปรนัย จำนวน 10 ข้อ ประกอบไปด้วย แบบทดสอบก่อนเรียน และแบบทดสอบหลังเรียน ครั้งที่ 1 การวัดผลและประเมินผล เกณฑ์การประเมิน จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีวัดผล เครื่องมือ เกณฑ์ ด้านความรู้ (K) -นักเรียนสามารถอธิบายท่า นาฏยศัพท์ได้ การประเมินความรู้ ชิ้นงาน ชิ้นงาน 1 ชิ้น 10 คะแนน ได้ 6 คะเเนน ต่อชิ้นงาน 1 ชิ้นถือว่าผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ (P) - นักเรียน สามารถปฎิบัติท่าท่าง ตามนาฏยศัพท์ การประเมินทักษะ แบบประเมิน ทักษะการร้อง และปฏิบัติ ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน ด้านคุณลักษณะที่พึง ประสงค์(A) - รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ - ใฝ่เรียนรู้ การสังเกต พฤติกรรม รายบุคคล แบบสังเกต พฤติกรรม ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 16 ครั้งที่ 2 การวัดผลและประเมินผล จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีวัดผล เครื่องมือ เกณฑ์ ด้านความรู้ (K) -สามารถเข้าใจการภาษาท่า ได้ -รู้ที่มาของการภาษาท่า การประเมินความรู้ ใบงาน ชิ้นงาน 1 ชิ้น 10 คะแนน ได้ 6 คะเเนน ต่อชิ้นงาน 1 ชิ้นถือว่าผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ (P) -สามารถตอบคำถามภาษาท่า ได้ -สามารถรู้ชุดการแสดงของภาษา ท่าได้ การประเมินทักษะ 1.แบบสังเกต พฤติกรรมการ ทำงาน 2.การเสนอ ผลงานภาษาท่า ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน ด้านคุณลักษณะที่พึง ประสงค์(A) -นักเรียนมีความรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ -นักเรียนเห็นคุณค่าและรักความ เป็นไทย การสังเกต พฤติกรรม รายบุคคล 1.เกณฑ์การเข้า เรียน 2.พฤติกรรมการ ทำงาน 3.สมรรถนะของ ผู้เรียน ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 17 ครั้งที่ 3 จุดประสงค์การเรียนรู้ วิธีวัดผล เครื่องมือ เกณฑ์ ด้านความรู้ (K) -สามารถเข้าใจการนาฏยศัพท์ได้ -รู้ที่มาของการนาฏยศัพท์ การประเมินความรู้ ใบงาน ชิ้นงาน 1 ชิ้น 10 คะแนน ได้ 6 คะเเนน ต่อชิ้นงาน 1 ชิ้นถือว่าผ่านเกณฑ์ ด้านทักษะ (P) -สามารถตอบคำถามนาฏยศัพท์ ได้ -สามารถรู้ชุดการแสดงของนาฏย ศัพท์ได้ การประเมินทักษะ 1.แบบสังเกต พฤติกรรมการ ทำงาน 2.การเสนอ ผลงานการนาฏย ศัพท์ ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน ด้านคุณลักษณะที่พึง ประสงค์(A) -นักเรียนมีความรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ -นักเรียนเห็นคุณค่าและรักความ เป็นไทย การสังเกต พฤติกรรม รายบุคคล 1.เกณฑ์การเข้า เรียน 2.พฤติกรรมการ ทำงาน 3.สมรรถนะของ ผู้เรียน ร้อยละ 60% ขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์การ ประเมิน
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 18 บรรณานุกรม
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 19 บรรณานุกรม รัตนา มณีสิน. (2540). สุนทรียะทางนาฏศิลป์ไทย. กรุงเทพฯ : สถาบันราชภัฎสวนดุสิต. รุจี ศรีสมบัติ. (2547). สารานุกรมนาฏศิลป์ไทย. กรุงเทพฯ : พัฒนาศึกษา. อมรา กล่ำเจริญ. (2535). วิธีสอนนาฏศิลป์. กรุงเทพฯ : โอ เอส พริ้นติ้ง เฮ้าส์. อรวรรณ ขมวัฒนา. (2550). นาฏลีลา 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว. Biggy photo. (2560). นางเบญกาย. ค้นเมื่อ กรกฎาคม. 2561, 5 จาก https://www.facebook.com/Biggyphoto/photos/a.
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 20 ภาคผนวก
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 21 ภาคผนวก ประวัติผู้เรียบเรียง คนที่ ประวัติส่วนตัว การศึกษา รูป 1 นางสาววราภรณ์ แก้วชู เกิดวันที่ 22 ตุลาคม 2544 ที่อยู่ 98 ม.1 ต.เกาะทวด อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช 80330 โทร.0611747221 กำลังศึกษา ชั้นปริญญาตรีปีที่3 รหัสนักศึกษา 6311120021 สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครศรีธรรมราช 2 นางสาวอาติฐา นาคสุกรี เกิดวันที่ 22 ตุลาคม 2544 ที่อยู่ 99/3 ม.5 ต.ทับช้าง อ.นาทวี จ.สงขลา 90160 โทร.0987026108 กำลังศึกษา ชั้นปริญญาตรีปีที่3 รหัสนักศึกษา 6311120023 สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครศรีธรรมราช
คู่มือมือการใช้เอกสารประกอบการเรียน 22 3 นางสาวสุชาดา เพชรศิริ เกิดวันที่ 19 พฤษภาคม 2544 ที่อยู่ 232 ม.5 ต.วังมะปราง อ.วังวิเศษ จ.ตรัง 92220 โทร.0612290407 กำลังศึกษา ชั้นปริญญาตรีปีที่3 รหัสนักศึกษา 6311120024 สาขานาฏศิลป์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏ นครศรีธรรมราช