โครงงานสเปรย์กำจัดปลวกจากพืชสมุนไพร

โครงงานวิทยาศาสตร์ เรื่อรื่ง สเปรย์กำ ย์ กำจัดจั ปลวกจากพืชพืสมุนไพร จัดจัทำ โดย นางสาวนริศรา สังสัข์ท ข์ อง นางสาวพลอยไพลิน เงินนุช นางสาวศศิภา ก้าก้หรีมการ เลขที่ 19 เลขที่ 25 เลขที่ 33 เสนอ คุณครูจรรยา อังอัศุกาญจนกุล กุ คุณครูดวงอมร เรืองชูชาติ คุณครูไรวรรณ รักรัษาผล โครงงานวิทยาศาสตร์เ ร์ ล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่ง นึ่ ของรายวิชาโครงงานและวิทยาการคำ นวณ ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนเทศบาล ๒ (คลองจิหลาด) สังสักัดกักองการศึกษา เทศบาลเมืองกระบี่ จังจัหวัดวักระบี่ ชั้นชั้มัธมัยมศึกษาปีที่ 4/1

ก ชื่อโครงงาน สเปรย์กำจัดปลวกจากพืชสมุนไพร ประเภทโครงงาน การทดลอง ผู้จัดทำ 1. นางสาวนริศรา สังข์ทอง 2. นางสาวพลอยไพลิน เงินนุช 3. นางสาวศศิภา ก้าหรีมการ ระดับชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 4 ครูที่ปรึกษา คุณครูจรรยา อังศุกาญจนกุล คุณครูดวงอมร เรืองชูชาติ คุณครูไรวรรณ รักษาผล บทคัดย่อ โครงงานการทดลองนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของการก าจัดปลวกด้วยน ้าสกัดจาก ใบ น้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก ที่มีความปลอดภัยต่อผู้ใช้งานโดยปราศจากสารเคมี ผลการศึกษาพบว่า ใบขี้เหล็กมีสารกลุ่มโครโมนที่สามารถก าจัดปลวกได้ดีที่สุด รองลงมาคือใบสักและใบ น้อยหน่า

ข กิตติกรรมประกาศ การจัดท าโครงงานเรื่อง สเปรย์ก าจัดปลวกจากพืชสมุนไพรในครั้งนี้ ส าเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี เนื่องจากได้รับ ความช่วยเหลือจากบุคลากรต่างๆ ดังนี้ ขอขอบคุณครูจรรยา อังศุกาญจนกุล คุณครูดวงอมร เรืองชูชาติ และคุณครูไรวรรณ รักษาผล อาจารย์ ผู้สอนในรายวิชาโครงงานและวิทยาการค านวณ ที่ได้ให้ค าปรึกษาและให้ค าแนะน าแก้ไขข้อบกพร่อง ขอขอบคุณเพื่อนบ้านที ่อาศัยอยู ่ระแวกเดียวกันที่ให้ความร่วมมือในการช่วยทดสอบการใช้สเปรย์ก าจัด ปลวกจากพืชสมุนไพร ขอขอบคุณพ่อแม่และญาติพี่น้องที่ช่วยกันสนับสนุน และช่วยเหลือจัดหาพืชสมุนไพร ในการน ามาจัดท า โครงงานจนส าเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดีจึงขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้ คณะผู้จัดท า

ค สารบัญ หน้า บทคัดย่อ------------------------------------------------------------------------------------------------- ก กิตติกรรมประกาศ------------------------------------------------------------------------------------------------ สารบัญ-------------------------------------------------------------------------------------------------- บทที่ 1 บทน า ข ค ที่มาและความส าคัญ------------------------------------------------------------------------------------------- 1 วัตถุประสงค์---------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 สมมติฐาน------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 ตัวแปรของการศึกษา------------------------------------------------------------------------------------------ 1 ขอบเขตของการศึกษา---------------------------------------------------------------------------------------- 2 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ------------------------------------------------------------------------------------ 2 นิยามศัพท์เฉพาะ---------------------------------------------------------------------------------------------- 2 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง ใบน้อยหน่า----------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 ใบสัก------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 4 ใบขี้เหล็ก-------------------------------------------------------------------------------------------------------- ปลวก------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 5 5 บทที่ 3 วัสดุอุปกรณ์และวิธีการด าเนินงาน อุปกรณ์---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 วิธีการด าเนินงาน---------------------------------------------------------------------------------------------- 6 บทที่ 4 ผลการด าเนินงาน ผลการทดลอง-------------------------------------------------------------------------------------------------- 8

ง บทที่ 5 สรุปผลและข้อเสนอแนะ อภิปรายผลการทดลอง---------------------------------------------------------------------------------------- 9 สรุปผลการทดลอง--------------------------------------------------------------------------------------------- 9 ข้อเสนอแนะ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 9 ภาคผนวก----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 บรรณานุกรม------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12

1 บทที่1 บทน า 1.1 ที่มาและความส าคัญ จากบ้านเรือนหลายๆหลังในชุมชน ส่วนมากจะมีการน าไม้มาใช้สร้างบ้านและอุปกรณ์ตางๆในการอ านวย ความสะดวก พวกอุปกรณ์ที่ท ามาจากไม้ส่วนมากจะประสบกับปัญหา ไม่ผุพังและเกิดความเสียหายจาการโดน ปลวกกัดกินเพราะปลวกเป็นแมลงที่ต้องการเซลลูโลสเป็นหลักในการด ารงชีวิต และเซลลูโลสเป็นส่วนประกอบ ส าคัญของเนื้อไม้ ดังนั้นเราจึงพบปลวกที่สร้างความเสียหายอย่างรุนแรงให้แก่ไม้ หรือสิ่งของต่างๆ ที่มีเซลลูโลส เป็นส่วนประกอบ จากการศึกษาข้อมูลพบว่ามีพืชบางชนิดสามารถก าจัดพวกแมลง มดและยุงได้และอาจจะมีพืชที่ สามารถก าจัดปลวกได้เช่นกัน เล่น ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก จากข้อมูลที่ได้จากอินเทอร์เน็ต ท าให้ทราบว่าน ้าสกัดใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก พืชทั้ง 3 นิดนี้มี คุณสมบัติก าจัดปลวกและในข้อมูลได้บอกว่าใบขี้เหล็กมีประสิทธิภาพในการก าจัดปลวกมากกว่าชนิดอื่น เพราะใน ใบขี้เหล็ก มีสารกลุ่มโครโมนซึ่งมีฤทธิ์คลายเคลียดและช่วยให้นอนหลับและกลุ่ม anthraquinone ซึ่งมีฤทธิ์ช่วยให้ ถ่ายหรือระบายท้อง เช่น แอนโทรนและไดเเอนโทรน น ามาก าจัดปลวกได้ผลดีมาก (ที่มา: https://m.facebook.com>medie>set) ดังนั้นคณะผู้จัดท าโครงงาน จึงน าความรู้ที่ได้จากอินเทอร์เน็ตเกี่ยวกับพืชทั้ง 3 ชนิดมาจัดท าเป็นสเปรย์ ก าจัดปลวกจากใบขี้เหล็กโดยการน าใบขี้เหล็กมาสกัดและฉีดพ่นไปที่รังปลวก เพื่อก าจัดปลวกให้หายหมดไป 1.2 วัตถุประสงค์ 1. เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของการก าจัดปลวกด้วยน ้าสกัดจากใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก 2. เพื่อผลิตน ้ายาฆ่าปลวกจากวัสดุธรรมชาติที่มีความปลอดภัยต่อผู้ใช้โดยปราศจากสารเคมี 1.3 สมมติฐาน ถ้าน ้าที่สกัดจากใบขี้เหล็กสามารถก าจัดปลวกได้ดีกว่าน ้าสกัดจากใบน้อยหน่า ใบสัก ดังนั้นน ้าที่สกัดจาก ใบขี้เหล็กมีประสิทธิภาพในการก าจัดปลวกที่ดีกว่าพืชสมุนไพรอีก 2 ชนิด 1.4 ตัวแปรของการศึกษา ตัวแปรต้น : ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก ตัวแปรตาม : การตายของปลวก ตัวแปรควบคุม : ปริมาณของใบพืชและน ้าสะอาด

2 1.5 ขอบเขตของการศึกษา 1. สถานที่ด าเนินการ โรงเรียนเทศบาล ๒ (คลองจิหลาด) ต าบลปากน ้า อ าเภอเมือง จังหวัดกระบี่ 2. เนื้อหา ศึกษาการใช้พืชสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด ได้แก่ ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก ในการเปรียบเทียบ ประสิทธิภาพการก าจัดปลวก 3. ระยะเวลาด าเนินงาน 1 สิงหาคม 2566 - 20 กันยายน 2566 1.6 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 1. สามารถก าจัดและยับยั้งการเกิดใหม่ของปลวก 2. เพื่อผลิตสเปรย์ก าจัดปลวกจากพืชสมุนไพรที่ปราศจากสารเคมี 1.7 นิยามศัพท์เฉพาะ 1. การสกัด (extraction) หมายถึง กระบวนการแยก (separation) โดยใช้ของเหลวอีกชนิดหนึ่งเป็นตัว ท าละลาย สารที่ต้องการแยกโดยให้ละลายออกมาในตัวท าละลาย 2. โครโมน (Chromone) หมายถึง สารที่พบในใบขี้เหล็ก ซึ่งมีฤทธิ์คลายเครียดและช่วยให้นอนหลับ 3. แอลคาลอยด์ เป็นสารส าคัญที่มักถูกน ามาใช้เป็นยารักษาทางการแพทย์อยู่ในยาหลายประเภท และเป็น สารที่พบมากในพืชชนิดที่เป็นสมุนไพร 4. แอนทราควิโนน(Anthraquinone ) มีฤทธิ์เป็นยาระบาย ยาฆ่าเชื้อ และสีย้อม เช่น ใบมะขามแขก ใบขี้เหล็ก ใบชุมเห็ดเทศ ใบว่านหางจระเข้ 5. ควิโนน เป็นสารประกอบชนิดแอโรแมติกไดออกโซ (aromatic dioxo) เป็นอินเทอมีเดียตโปรดักต์ของ ปฏิกิริยาการเกิดสีน ้าตาล ที่เร่งด้วยเอนไซม์ 6. กษัย เป็นโรคกลุ่มหนึ่ง เกิดจากความเสื่อมหรือความผิดปกติของร่างกาย จากความเจ็บป่วยที่ไม่ได้รับ การรักษาหรือรักษาแล้วไม่หาย

3 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง ในการจัดท าโครงงานสเปรย์ก าจัดปลวกจากพืชสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด ได้แก่ ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก คณะผู้จัดท าได้ศึกษาข้อมูลเอกสารที่เกี่ยวข้อง ดังนี้ 2.1 ใบน้อยหน่า 2.2 ใบสัก 2.3 ใบขี้เหล็ก 2.4 ปลวก 2.1 ใบน้อยหน่า (ภาพที่ 1 ใบน้อยหน่า) (ที่มา http://cmi.nfe.gi.th/lib/Lib_Hot/?name=news1&file=readnews&id=492.) ชื่อวิทยาศาสตร์ : Annona Squamosa linn วงศ์Annona : CEAE มีสารแอลคาลอยด์ แอนโนเนอีน (anonaine) และเรซิน (resin) ในเมล็ดมีน ้ามันอยู่ 45% ซึ่งเป็นพิษกับ ด้วงปีกแข็ง เพลี้ยอ่อนแมลงวัน และมวนปีกแข็ง สารสกัดเมทานอลของใบน้อยหน่าเป็นพิษต่อไรทะเล และ ใบน้อยหน่ายังเป็นพิษต่อเพลี้ยอ่อนถั่ว ช่วยในการขับพยาธิล าไส้ ฆ่าเหา แก้กลากเกลื้อน

4 2.2 ใบสัก (ภาพที่ 2 ใบสัก) ที่มา (https://th.m.wikipedia.org/wiki/) ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tectona grandis L.f. วงศ์ : VERBENACEAE สารกลุ่มควิโนน โดยเฉพาะสารแอนทราควิโนน ซึ่งเป็นสารกลุ่มเดียวกันกับที่พบในแก่นของต้นยอหรือในยางครั่ง เช่นกัน สารกลุ่มนี้จะให้สีตั้งแต่แดงถึงส้ม ใช้ขับปัสสาวะ แก้บวมน ้า บ ารุงโลหิต ขับลมในล าไส้ คุมธาตุ ขับพยาธิ แก้ลมในกระดูกโดยน าเนื้อไม้ หรือแก ่นมาต้มกับน ้าดื ่ม ใช้ลดน ้าตาลในเลือด แก้พิษโลหิต ขับลมแก้ทางเดิน ปัสสาวะอักเสบ แก้ประจ าเดือนมาไม่ปกติ ขับปัสสาวะ โดยใช้ใบมาต้มกับน ้าดื่ม ใช้ช่วยลดน ้าหนัก โดยใช้ใบอ่อน มาหั่นฝอยตากหรือคั่วให้แห้งน ามาชงกับน ้าร้อนดื่ม ใช้แก้บวม ปวดศีรษะ ใช้เป็นยาฝาดสมาน โดยน าเปลือกไม้มา ต้มกับน ้าดื่ม

5 2.3 ใบขี้เหล็ก (ภาพที่ 3 ใบขี้เหล็ก) ที่มา (https://th.m.wikipedia.org/wiki/.) ชื่อวิทยาศาสตร์ : Senna siamea (Lam.) Irwin & Barneby วงศ์ : Fabaceae แอนไฮโดรบาราคอล ที่มีสรรพคุณช่วยในการคลายความเครียด บรรเทาอาการจิตฟุ้งซ่าน ช่วยบ ารุงสมอง บ ารุง ประสาท แก้โรคประสาท และช่วยสงบประสาท ในปี พ.ศ. 2485 ศาสตราจารย์ นพ.อวย เกตุสิงห์ ได้ศึกษาฤทธิ์ ทางเภสัชวิทยาของต้นขี้เหล็ก พบว่าใบและดอกขี้เหล็กท าให้เกิดอาการง่วงซึมและมีพิษน้อยกว่าสมุนไพรชนิดอื่นๆ 2.4 ปลวก ปลวก (Termite) คือ แมลงชนิดหนึ่ง มักอยู่รวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ภายในรัง มีนิสัยไม่ชอบแสงสว่าง ชอบที่มืด อับชื้น และต้องการเซลลูโลส (Cellulose) เป็นอาหารหลักในการดำรงชีวิต ซึ่งเซลลูโลสนั้นเป็นส่วนประกอบที่พบ ได้ในเนื้อไม้ ดังนั้น เราจึงพบว่าปลวกมักเข้าทำลายวัสดุที่เป็นไม้เป็นส่วนใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างไม้ภายในบ้าน หรืออาคาร ไปจนถึงวัสดุข้าวของ เครื่องเรือน เครื่องใช้ต่าง ๆ ที่ทำมาจากไม้และวัสดุอื่น ๆ ที่มีเซลลูโลสเป็น ส่วนประกอบ

6 บทที่ 3 วัสดุอุปกรณ์และวิธีการด าเนินงาน การด าเนินโครงงาน เรื่อง สเปรย์ก าจัดปลวกด้วยพืชสมุนไพร มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของ น ้าสกัดจากใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก ในการก าจัดและยับยั้งการเกิดใหม่ของปลวก อุปกรณ์ - ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก อย่างละ 1 กรัม - ปลวก จ านวน 60 ตัว - มีดบาง/เขียง - เครื่องปั่น - ช้อน - ผ้าขาวบาง - หลอดหยอด - จานพลาสติก - ขวดพลาสติก - บีกเกอร์ - น ้าเปล่า วิธีการด าเนินงาน ขั้นตอนที่ 1 วิธีการสกัดน ้าจากใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก 1.1 น าใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็ก ไปล้างน ้าและมันหั่นให้เป็นฝอยๆ 1.2 น าใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็กที่หั่นแล้วมาปั่นให้ละเอียดโดยใส่น ้าไป 0.3 ลิตร 1.3 น าใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็กที่ปั่นเสร็จแล้วมากรองกับผ้าขาวบาง 1.4 น าน ้าสกัดที่ได้จากใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็ก มากรอกใส่ภาชนะ 1.5 เตรียมปลวกไว้เพื่อการทดลองประสิทธิภาพของน ้าสกัดทั้ง3ชนิด ขั้นตอนที่ 2 ขั้นตอนการทดลอง ศึกษาประสิทธิภาพของใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็กที่สกัดได้มาทดลองกับปลวก 1. เมื่อได้น ้าสกัดทั้ง 3 ชนิด แล้วน าปลวกมาแยกใส่จาน 3 ใบ จานละ 5 ตัว 2. น าน ้าสกัดที่ได้จากใบสัก,ใบน้อยหน่า,ใบขี้เหล็ก มาหยดใส่ตัวปลวกในแต่ละจาน

7 2.1 จานที่ 1 ทดลองกับน ้าสกัดจากใบสัก 2.2 จานที่ 2 ทดลองลองกับน ้าสกัดจากใบน้อยหน่า 2.3 จานที่ 3 ทดลองกับน ้าสกัดจากใบขี้เหล็ก 3. สังเกตผลเป็นเวลา 2 นาที 4. ท าการทดลองซ ้า 4 ครั้ง โดยควบคุมจ านวนของปลวกและน ้าสกัดจากสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด 4.1 น าปลวกมาใส่ภาชนะ 5 ตัว แล้วฉีดสเปรย์ที่สกัดจากใบน้อยหน่าลงไป จับเวลา 2 นาที 4.2 น าปลวกมาใส่ภาชนะ 5 ตัว แล้วฉีดสเปรย์ที่สกัดจากใบสักลงไป จับเวลา 2 นาที 4.3 น าปลวกมาใส่ภาชนะ 5 ตัว แล้วฉีดสเปรย์ที่สกัดจากใบขี้เหล็กลงไป จับเวลา 2 นาที

8 บทที่ 4 ผลการด าเนินงาน การจัดท าโครงงานเรื่องสเปรย์ก าจัดปลวกจากพืชสมุนไพร มีวัตถุประสงค์เพื่อก าจัดและยับยั้งการเกิดใหม่ ของปลวก และเพื่อให้ผู้จัดท าโครงงานสามารถน ามาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ าวัน ตลอดจนสามารถน ามาแก้ไข ปัญหาได้ 4.1 ผลการทดลอง การทดลองพืชสมุนไพรทั้งสามชนิด ใบขี้เหล็ก ใบน้อยหน่า ใบสัก พบว่าพืชชนิดใบสามารถก าจัดและยับยั้ง การเกิดใหม่ของปลวกได้ดีที่สุด โดยท าการทดลองทั้งหมด 3 ครั้ง ใช้เวลา 2 นาทีได้ผลตารางดังนี้ ตารางบันทึกผลการทดลอง ใบพืช จ านวนปลวกที่ตาย (ในเวลา 2 นาที) ครั้งที่ 1 (5ตัว) ครั้งที่ 2 (5ตัว) ครั้งที่ 3 (5ตัว) ครั้งที่ 4 (5ตัว) ใบสัก 2 3 3 4 ใบน้อยหน่า 2 2 2 3 ใบขี้เหล็ก 5 4 5 5

9 บทที่ 5 สรุปผลและข้อเสนอแนะ การจัดท าโครงงาน เรื ่องสเปรย์ก าจัดปลวกจากพืชสมุนไพร สามารถสรุปผลการด าเนินโครงงาน และ ข้อเสนอแนะ ดังนี้ 5.1 อภิปรายผลการทดลอง จากการทดลอง เปรียบเทียบสรรพคุณการก าจัดปลวกด้วยน ้าคั้นจาก พืชสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด คือ ใบน้อยหน่า ใบสัก และใบขี้เหล็ก พบว่า น ้าคั้นจากใบขี้เหล็ก สามารถก าจัดปลวกได้ดีที่สุด และรองลงม าคือใบสัก และใบ น้อยหน่า 5.2 สรุปผลการทดลอง จากการทดลองพบว่า น ้าสกัดจากใบขี้เหล็กสามารถก าจัดปลวกได้ดีกว่าน ้าสกัดจากใบน้อยหน่า และใบสัก เพราะใบขี้เหล็กมีสารโครโมนที่ช่วยในการยับยั้งการเกิดใหม่ของปลวก และสามารถก าจัดปลวกได้ในเวลาที่รวดเร็ว 5.3 ข้อเสนอแนะ 1. ควรใช้ใบขี้เหล็กที่ไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไป 2. หากต้องการจะฉีดสเปรย์กกจัดปลวกเข้าในรังของปลสก ควรใช้กระบอกฉีดยาหรือเข็มฉีดยา พ่นลงไป แทนการใช้ขวดสเปรย์

10 ภาคผนวก

11 ภาพการทดลองใช้น ้าสกัดที่สกัดได้จาก ใบน้อยหน่า ใบสัก ใบขี้เหล็ก มาทดลองกับปลวก

12 บรรณานุกรม ข้อมูลใบขี้เหล็ก(ออนไลน์)สืบค้นจาก : https://th.m.wikipedia.org/wiki/ เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566 ข้อมูลใบน้อยหน่า(ออนไลน์)สืบค้นจาก : http://cmi.nfe.gi.th/lib/Lib_Hot/?name=news1&file=readnews&id=492 เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566 ข้อมูลใบขี้เหล็ก(ออนไลน์)สืบค้นจาก : https://th.m.wikipedia.org/wiki/ เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566 ข้อมูลของใบสัก(ออนไลน์)สืบค้นจาก : ข้อมูลใบขี้เหล็ก(ออนไลน์)สืบค้นจาก : https://th.m.wikipedia.org/wiki/ เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566 สารในใบขี้เหล็ก(ออนไลน์)สืบค้นจาก : https://buildings.oop.cmu.ac.th/plant/index.php?op=plants&do=treedetail&treeid=360 เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566 ตัวอย่างโครงงานวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ 2557 : http://kvankukikuki.blogspot.com/2014/11/blong-post_0.html?m=1. เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2566