การถ่วงดุลอำนาจอธิปไตย

ก า ร ถ่ ว ง ดุ ล อำ น า จ
อ ธิ ป ไ ต ย

สั ง ค ม ศึ ก ษ า ศ า ส น า แ ล ะ วั ฒ น ธ ร ร ม

อำ น า จ อ ธิ ป ไ ต ย

อำนาจอธิปไตย เป็นอำนาจสูงสุดในการปกครองรัฐ

หลักการของประชาธิปไตยนั้น อำนาจอธิปไตยจะถูกแบ่ง
ออกเป็นทั้งหมด 3 ส่วน ประกอบด้วย

ห ลั ก ก า ร
แ บ่ ง แ ย ก อำ น า จ

การใช้อำนาจรัฐตาม หลักการแบ่งแยกอำนาจ

จะแยกการใช้อำนาจรัฐหรือการกระจายหน้าที่ตามความสามารถ
เฉพาะด้านและดูแลให้เกิดการคานและดุลกัน

แบ่งแยกทำไม?

เพื่อป้องกันไม่ให้อำนาจใดอำนาจหนึ่งรวมอยู่ที่บุคคลเดียว อาจจะนำ
มาสู่การใช้อำนาจอย่างเกินขอบเขต

1.อำนาจนิติบัญญัติ

เป็นอำนาจอธิปไตยในการจัดทำกฎหมายคือ พระราชบัญญัติประกอบ
รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ เป็นต้น

2.อำนาจบริหาร

เป็นอำนาจอธิปไตยในการใช้บังคับกฎหมาย อำนาจบริหารเข้าใจใน
เบื้องต้นว่าเป็นอำนาจของรัฐบาลฝ่ายบริหารการใช้อำนาจตาม
กฎหมายมี 2 ลักษณะ คือ

1. การใช้อำนาจบริหารกระทำในฐานะทางการเมืองโดยอาศัย
อำนาจรัฐธรรมนูญเป็นหลัก เรียนว่า “การกระทำทางรัฐบาล”

2. กระทำในฐานะฝ่ายปกครองโดยอาศัยอำนาจกฎหมายปกครอง
เป็นหลักเรียกว่า “การกระทำทางปกครอง”

3.อำนาจตุลาการ

เป็นการอำนาจอธิปไตยในการตัดสินตามกฎหมาย เป็นอำนาจที่ทุก
คนเห็นตรงกันว่า ต้องใช้โดยบุคคลที่มีความเป็นกลางและต้องมี
ความเป็นอิสระเพื่อค้ำประกันความเป็นกลางนั้น อำนาจวินิจฉัย

คดี มอบหมายให้ศาล

อำ น า จ นิ ติ บั ญ ญั ติ

รัฐสภา เป็นสถาบันที่ใช้อำนาจนิติบัญญัติรัฐธรรมนูญไทยกำหนดไว้เป็น
ระบบสองสภาคือ สภาผู้แทนราษฏร และ วุฒิสภา เป็นผู้แทนปวงชน

ชาวไทยที่ใช้อำนาจอธิปไตยในทางนิติบัญญัติแทนประชาชน

รัฐสภามีหน้าที่สำคัญ ดังนี้

- แก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ
- ตรากฎหมาย
- ควบคุมการบริหารราชการแผ่นดิน
- ให้เห็นในกิจการที่สำคัญ

การถ่วงดุลอำนาจของฝ่ายนิติบัญญัติ

- ฝ่ายบริหารมีอำนาจก็ต่อเมื่อได้รับอำนาจตามกฎหมายที่ออก
โดยฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายนิติบัญญัติหรือสภาเป็นผู้ให้เห็นชอบผู้
ที่จะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สามารถตั้งกระทู้คำถาม และ
อภิปรายไม่ไว้วางใจ เป็นการถ่วงดุลอำนาจบริหาร

- ฝ่ายตุลาการ ต้องวินิจฉัยคดีตามกฎหมายที่อออกโดยฝ่าย
นิติบัญญัติเท่านั้นและการที่ฝ่ายนิติบัญญัติทำหน้าที่อนุมัติงบ
ประมาณและสามารถถอดถอนตุลาการระดับสูงออกจากตำแหน่ง
หรือในบางประเทศการแต่งตั้งตุลาการระดับสูงต้องได้รับความเห็น
ชอบจากสภาเป็นการถ่วงดุลอำนาจตุลาการ

อำ น า จ บ ริ ห า ร

อำนาจในการบริหารนั้นคือ อำนาจของผู้บริหาร ตัวอย่างเช่น
นายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรี ผู้ซึ่งใช้อำนาจนั้น ในการ
บริหารและการจัดการให้บ้านเมืองดำเนินไปอย่างสงบสุข




คณะรัฐมนตรีมีหน้าที่สำคัญ ดังนี้

- กำหนดนโยบายและบริหารราชการแผ่นดิน
- ออกกฎหมายที่จำเป็น
- อำนาจหน้าที่อื่น

การถ่วงดุลอำนาจอธิปไตยฝ่ายบริหาร

- นายกรัฐมนตรีสามารถยุบสภาได้ ทำให้ฝ่ายนิติบัญญัติสิ้นสุด
วาระก่อนกำหนด แต่ฝ่ายบริหารก็ต้องสิ้นสุดลงไปด้วย เป็นการ
ถ่วงดุลอำนาจนิติบัญญัติ

- การที่ฝ่ายบริหารสามารถขอพระราชทานอภัยโทษแก่ผู้กระทำ
ความผิด หรือในประเทศสหรัฐอเมริกา ประธานาธิบดีเป็นเสนอแต่
ตั้งผู้พิพากษา โดยความยินยอมของสภา เป็นการถ่วงดุลอำนาจ
ตุลาการ

อำ น า จ ตุ ล า ก า ร

อำนาจตุลาการนั้นคือ อำนาจของศาล ผู้ซึ่งทรงสิทธิ์ในการใช้
อำนาจอธิปไตย เพื่อพิจารณาอรรถคดีต่างๆ และออกคำสั่งในการ

บังคับโทษให้เกิดแก่ผู้กระทำผิด

ศาลแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้

1.ศาลรัฐธรรมนูญ วินิจฉัยประเด็นเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ
2.ศาลยุติธรรม พิจารณาพิพากษาคดีทั้งหมด
3.ศาลปกครอง พิจารณาพิพากษาคดีที่เป็นข้อพิพาทระหว่าง

ราชการกับเอกชนหรือระหว่างราชการด้วยกันเอง
4.ศาลทหาร พิจารณาพิพากษาเฉพาะคดีอาญาของทหารและ

คดีที่มีลักษณะพิเศษทางอาญา

การถ่วงดุลอำนาจของฝ่ายตุลาการ

- ฝ่ายตุลาการมีอำนาจในการตีความว่ากฎหมายที่ออกโดยสภา
นั้นบังคับใช้อย่างถูกต้องหรือไม่ ศาลรัฐธรรมนูญมีอำนาจในการ
ตรวจสอบตลความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมายที่ออกโดย
สภา เป็นการถ่วงดุลอำนาจนิติบัญญัติ

- ศาลทำหน้าที่ควบคุมตรวจสอบการดำเนินงานหรือการบังคับใช้
กฎหมายว่าถูกต้องตามกฎหมายที่กำหนดหรือไม่ รวมถึงการ
พิจารณาถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองและพิจารณาข้อ
พิพากษาทางปกครอง เป็นการถ่วงดุลอำนาจบริหาร