การแต่งบทร้อยกรองประเภทกลอนสุภาพ

ประเภทกลอนสภุ าพ

นางสาวเกษฎา โยธนิ เขา้ สรู่ ะบบ

ครผู ูส้ อน โรงเรยี นวงั ทองพทิ ยาคม

สำนักงำนเขตพน้ื ทีก่ ำรศึกษำมธั ยมศึกษำพิษณโุ ลก อุตรดิตถ์
สำนกั งำนคณะกรรมกำรกำรศกึ ษำขั้นพนื้ ฐำน
กรวงศึกษำธกิ ำร

หนา้ หลกั คมู่ อื การใชบ้ ทเรยี น เอกสารอา้ งองิ ออกจากโปรแกรม

วตั ถปุ ระสงค ์ ยินดีตอ้ นรบั เข้าส่หู ้องเรยี นภาษาไทย

เนือ้ หาบทเรยี น ร
กจิ กรรม
เรอ่ื งการแตง่ บทรอ้ ยกรอง
แบบทดสอบ ประเภทกลอนสภุ าพ

ขอ้ มูลผูจ้ ดั ทา

วัตถปุ ระสงคข์ องบทเรยี น

1 นักเรียนมคี วามรู้ความเข้าใจฉันทลักษณ์
คาประพันธป์ ระเภทกลอนสุภาพ

2 นักเรยี นสามารถอธิบายฉันลกั ษณ์
และประเภทของกลอนได้

3 นักเรียนสามารถการแต่งบทร้อยกรอง
ประเภทกลอนสุภาพได้

4 มคี วามสุขในการเรียนรู้และ
มคี วามรับผิดชอบต่องานทมี่ อบหมาย
นางสาวเกษฎา โยธนิ

ครผู ูส้ อน

กรณุ าเลอื กเนือ้ หาบทเรยี น

ความหมาย ฉันทลกั ษณ์

สมั ผสั

เสยี ง ประเภท

ความหมาย

กลอน เป็นคาประพันธท์ เ่ี รยี บเรียงตามฉันทลกั ษณ์ มบี ังคับคณะ
หรอื จานวนบท จานวนบาท จานวนคาภายในวรรค
รวมถึงเสี ยงสั มผัส และเสี ยงวรรณยกุ ต์

ฉันทลกั ษณ์

คณะ แผนผังกลอนสภุ าพ

บทท่ี ๑ บาทเอก วรรคสดบั วรรครับ
บาทโท วรรครอง
วรรคสดบั วรรคส่ง
บทที่ ๒ บาทเอก วรรครอง
บาทโท สัมผัส

วรรครับระหว่างบท

วรรคส่ง

1 กลอนสี่ 1 กลอนสกั วา
2 กลอนหก 2 กลอนดอกสรอ้ ย
3 กลอนแปด 3 กลอนบทละคร
4 กลอนนิราศ
5 กลอนเสภา

กลอนส่ี

กลอนสี่ คือ กลอนทีแ่ ตง่ ให้แต่ละวรรคมี ๔ คำ เวลำอ่ำนใหเ้ วน้ จังหวะเปน็ ๒/๒ ในแตล่ ะวรรค

บทท่ี ๑ วรรคสดบั วรรครับ สัมผัส
บทท่ี ๒ วรรคส่ง ระหว่าง
บาทเอก วรรครับ
วรรคส่ง บท
วรรครอง

บาทโท
บาทเอก วรรคสดบั
บาทโท วรรครอง

กลอนหก คอื กลอนที่แต่งใหแ้ ตล่ ะวรรคมี ๖ คำ เวลำอำ่ นใหเ้ วน้ จงั หวะเป็น ๒/๒/๒ ในแตล่ ะวรรค

วรรคสดบั วรรครับ

บทที่ ๑ บาทเอก วรรคส่ง

วรรครอง สัมผัส

บาทโท

บทท่ี ๒ บาทเอก วรรครอง วรรครับ ระหว่าง
บาทโท วรรคสดบั วรรคส่ง บท

กลอนแปด หรือกลอนสุภำพ คือ กลอนทีแ่ ต่งใหแ้ ตล่ ะวรรคมี ๘ คำ เวลำอ่ำนใหเ้ ว้นจังหวะเป็น ๓/๒/๓ ในแตล่ ะวรรค

วรรคสดับ วรรครับ
วรรครอง
บทที่ ๑ บาทเอก วรรคสดบั วรรคส่ง สัมผัส
บทท่ี ๒ บาทโท วรรครอง วรรครับ ระหว่าง
บาทเอก วรรคส่ง
บาทโท บท

สั มผัส สมั ผสั คือ คำที่มีเสียงคล้องจองกนั สมั ผสั ของกลอนมีสมั ผสั ตำมตำแหน่ง ดงั นี้

สัมผัสนอก สัมผัสระหวา่ งวรรค

เป็ นสัมผัสระหว่างวรรค และระหวา่ งบท เป็ นสมั ผัสบงั คบั คาสุดทา้ ยของวรรค สดับ สัมผัสกับคาที่ ๒ , ๓ หรือ ๕ ของวรรค รับ
คาสุดทา้ ยของวรรค รับ สัมผัสกบั คาสุดทา้ ยของวรรค รอง
คาสุดทา้ ยของวรรค รอง สัมผัสกบั คาที่ ๓ หรือ ๕ ของวรรค ส่ง

สัมผัสใน วรรคสดับ วรรครบั
วรรครอง
เป็ นสัมผัสทอี่ ยภู่ ายในวรรค วรรคสง่ สัมผัสระหว่างบท
มสี ัมผัสสระและพยัญชนะ
คาสุดท้ายของวรรค ส่ง
สัมผัสกับคาสุดท้าย
ของวรรค รับ
ในบทตอ่ ไป

สัมผัสพยญั ชนะ สัมผัสสระ
คาทใี่ ช้พยญั ชนะต้นตัวเดยี วกนั หรือเสยี งเดยี วกัน คาทม่ี เี สียงสระคล้องจองกนั รูปสระ และเสยี งเดยี วกนั

โดยไมค่ านึงถงึ สระและวรรณยุกต์ มเี สียงสัน้ ยาวเทา่ กัน มาตราตวั สะกดเดยี วกัน

เสี ยง

ตัวอย่ำงกลอนท่มี เี สยี งวรรณยุกตท์ น่ี ิยมใช้ เสียงจัตวา
เสียงสามัญ
เสียงเอก

เสียงสามัญ

กลอนสักวำ คือ กลอนทีใ่ ชค้ ำวำ่ “สักวำ” เปน็ คำขึน้ ตน้ ของวรรคสดับ กลอนสกั วำ ๑ บท มี ๔ บำท
และจบดว้ ยคำว่ำ “เอย” เขยี นเพื่อนำไปใช้ขับร้องเปน็ ลำนำขับรอ้ ง

สัมผัส
ระหว่าง

บท

เอย

กลอนดอกสรอ้ ย กลอนที่ใชค้ ำที่ ๒ เป็นคำวำ่ “เอย๋ ” และจบด้วยคำวำ่ “เอย” ในบำทสุดทำ้ ย
กลอนดอกสร้อย ๑ บท มี ๔ บำท วรรคสดับมี ๔ คำ เขียนเพอ่ื นำไปใชข้ ับรอ้ งเปน็ ลำนำขับร้อง

บทท่ี ๑ บาทเอก เอย๋
บาทโท
บาทเอก สัมผัส
ระหว่าง

บท

บาทโท เอย

กลอนบทละคร แตง่ เพื่อใช้ขับรอ้ งเป็นเรือ่ งรำว โดยคำขึ้นต้นในวรรคสดับแตกต่ำงกนั ไปตำมเนือ้ เรอื่ งเพื่อแสดงฐำนะของตัวละคร เช่น
“เมื่อนนั้ ” ใชก้ บั ตวั ละครที่เปน็ กษัตรยิ ์ หรือผู้สงู ศักด์ิ
“บัดนัน้ ” ใช้กบั ตัวละครที่เป็นคนธรรมดำ
“มำจะกล่ำวบทไป” ใช้เมื่อจะเริม่ บรรยำยเร่อื งรำวตอนใหม่ เมือ่ นั้น

กลอนบทละคร ในวรรคสดับอำจมี ๔ คำ มีคำวำ่ “เอย หรือ “เอย๋ ” เปน็ คำที่ ๒
คล้ำยกลอนดอกสร้อย เมื่อเปน็ บทเล้ำโลม เกี้ยวพำรำสี บทชมโฉม ชมทพั

กลอนนริ ำศ เปน็ กลอนที่แตง่ เพ่อื ใชพ้ รรณนำถงึ กำรจำกกัน หรือต้องจำกทีอ่ ยู่ไปยงั ที่ตำ่ ง ๆ
นยิ มเขียนถึงคนรักที่ตอ้ งพลัดพรำกจำกกัน ข้นึ ตน้ ดว้ ยวรรครับ จบบทสุดท้ำยด้วยคำว่ำ “เอย”

เอย

รูปถา่ ยนี้ โดย ไมท่ ราบผเู้ ขยี น ลขิ สทิ ธิ์ของ CC BY-SA-NC

กลอนเสภำ เปน็ กลอนทีแ่ ต่งขึน้ เพือ่ เล่ำเรือ่ งคอ่ นขำ้ งยำว ใช้กรบั เปน็ เครื่องประกอบจงั หวะ

สัมผัส
ระหว่าง

บท

คาชแี้ จง

๑. แบบทดสอบมีทั้งหมด ๖ ข้อคำถำม เป็นแบบทดสอบแบบปรนยั
๒. ให้นกั เรยี นเลือกคำตอบทถ่ี ูกต้องทส่ี ดุ เพยี งข้อเดยี ว
๓. ตอบถกู ได้ ๑ คะแนน , ตอบผิด ได้ ๐ คะแนน
๔. ผำ่ นเกณฑ์ คอื ๔ คะแนน หำกไม่ผ่ำนเกณฑ์

สำมำรถกลบั มำทำแบบทดสอบใหมไ่ ดอ้ ีกคร้งั

เรมิ่ ทาแบบทดสอบ

แบบทดสอบ

๑. กลอน ๑ บทมีก่ีบำทและมกี ่วี รรค
๒ บำท ๒ วรรค
๒ บำท ๔ วรรค
๔ บำท ๒ วรรค
๔ บำท ๔ วรรค

แบบทดสอบ

๒. สมั ผสั ในมีลักษณะอยำ่ งไร
เป็นสมั ผัสบงั คับ
เปน็ สมั ผัสสระอย่ำงเดยี ว
เป็นสมั ผสั พยญั ชนะอยำ่ งเดียว
เปน็ สมั ผัสสระหรอื พยญั ชนะกไ็ ด้

แบบทดสอบ

๓. กลอนประเภทใดแบ่งชนิดตำมจดุ ประสงค์
กลอนสี่
กลอนหก
กลอนแปด

กลอนดอกสรอ้ ย

แบบทดสอบ

๔. กลอนสี่และกลอนหกตำ่ งกนั อยำ่ งไร
แตกต่ำงกันที่จำนวนคำ
แตกต่ำงกนั ทีจ่ งั หวะกำรอ่ำน
แตกต่ำงกนั สมั ผสั
ถูกทุกข้อ

แบบทดสอบ

๕. การกล่าวถงึ ตวั ละครทเี่ ป็ นกษตั ริย์หรือตวั ละครผู้สูงศักด์ ิใช้ค้คา้ด้นึต ต้น
“เมือ่ นัน้ ”
“บัดนัน้ ”
“มาจะกล่าวบทไป”
“เอ๋ย”

แบบทดสอบ

๖. จงเลอื กตัวอกั ษร เตมิ ลงในคำประพันธด์ ้ำนล่ำงให้สมบูรณ์

อันชำติใดไรศ้ ำนติสุขสงบ ต้องมวั รบรำญรอนหำผอ่ นไม่
........................................ ในกจิ ศิลปะวไิ ลละวำดงำม

เหมือนคนปำ่ คนไพรไม่รงุ่ เรือง

ใครดูถูกผู้ชำนำญในกำรชำ่ ง
ณ ชำตนิ ัน้ นรชนไมส่ นใจ

เครอื่ งสำอำงแบบไทยสโมสร

รวมคะแนน

4คะแนนทไี่ ด ้

เรมิ่ สอบใหม่อกี ครงั้ ปิ ดหนา้ ตา่ งนี้

เกมจบั คู่

กลอนส่ี กลอน สำยธำรเย็นฉ่ำ อวดลำนำ้ ใส
ดอกสรอ้ ย ฝูงปลำวำ่ ยไป เล็มไคลหำกิน
กลอนหก
กลอนแปด กลอนสั กวา ไกข่ นั วนั ใหมไ่ ขแสง จดั แจงจอบไถไปทงุ่
อย่ำมวั งัวเงยี งุดมุ้ง น้ำลุงเร่งตนื่ ตำมกนั
กลอนเสภา
มดเอย๋ มดแดง เลก็ เล็กเรีย่ วแรงแข็งขนั
ใครกลำ้ กรำยทำร้ำยถงึ รงั มนั ก็วิง่ พรกู รกู ันมำทันที

พอแดดพริม้ ยมิ้ พรำยกับชำยฟ้ำ โลกกจ็ ้ำแจม่ หวงั ด้วยรงั สี
หยำดอรณุ อุ่นหล้ำเหมือนอำรี แพรรพีหม่ ภพอบหนำวคลำย

ประวัตผิ ้จู ดั ทา

ชอื่ คณุ ครูเกษฎา โยธนิ ครูอา้ ย
ตาแหน่ง ครูผูช้ ว่ ย

สอนรายวชิ าภาษาไทย
ระดบั ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปี ที่ ๒

นางสาวเกษฎา โยธนิ

ครผู ูส้ อน

เอกสารอา้ งองิ

ผกาศรี เย็นบตุ ร.หนังสอื เรยี นรายวชิ าพนื้ ฐาน ภาษาไทย ๒ เลม่ ๑.
พมิ พค์ รง้ั ที่ ๒. นนทบุรี : เอมพนั ธ ์ จากดั , ๒๕๖๒

คู่มือการใช้

นกั เรียนสำมำรถเลน่ ศึกษำเนื้อหำ
เกมเพอ่ื ควำมสนุก บทเรยี นตำม
กอ่ นเขำ้ ส่บู ทเรียน หวั ข้อที่กำหนดให้
1 2 3ศึกษำวตั ถุประสงค์
ของบทเรยี น

นกั เรียนสำมำรถ นักเรยี นสำมำรถกดปมุ่ โฮม
เพอ่ื กลบั ส่หู นำ้ เมนูหลกั
4 5ศึกษำเอกสำรอำ้ งองิ เพอื่ ศึกษำในหวั ข้อท่สี นใจ
แหลง่ ทม่ี ำของขอ้ มลู