Challenger-Magazyn-Mlodych-Ekonomistow-numer-9-maj-2018

9/2019

chusetts Institute of Technology (MIT) przez Dana Nabywcy mają skłonności do porównywania rze-
Ariely’ego, profesora psychologii i ekonomii beha- czy, które łatwo jest porównać i unikania porów-
wioralnej na Uniwersytecie Duke, dał pogląd na to nywania rzeczy, które porównać jest trudno [Ariely
jak funkcjonuje człowiek, gdy w procesie decyzyj- 2018]. Tak też zadziałały procesy decyzyjne kie-
nym postawione zostaną przed nim możliwości, rujące studentami MIT podczas wcześniej przed-
które łatwo jest między sobą porównać. Studentów stawionego eksperymentu. Konsumentom łatwiej
podzielono na dwie grupy. Każdej z nich przedsta- podejmować decyzje na podstawie porównań, stąd
wiono ofertę prenumeraty czasopisma „The Econo- nie powinno dziwić, że w codziennym otoczeniu
mist”. Pierwsza grupa do wyboru miała trzy możli- każdego konsumenta jest ich tak wiele.
wości jak na załączonym obrazku. (Rysunek 1.)
Zakotwiczenie w ludzkich mózgach
Studenci zostali zapytani, na którą z powyż- W 1998 roku klienci pewnego supermarketu w Sio-
szych ofert by się zdecydowali. Wyniki były nastę- ux City w stanie Iowa natknęli się na promocję zupy
pujące: w puszkach marki Campbell. Udzielono na nie 10
procent zniżki. W niektóre dni umieszczano na
1. Prenumerata wydania internetowego za 59 do- półce kartkę z informacją o ograniczonej możliwo-
larów – 16 studentów. ści zakupu 12 puszek przez jednego klienta. W inne
dni zdejmowano kartki, więc klienci mogli nabyć
2. Prenumerata wydania papierowego za 125 do- dowolną liczę puszek [Wansik, Kent, Hoch, 1998].
larów – 0 studentów. Gdy obowiązywał limit, klienci kupowali średnio
po siedem puszek – dwa razy więcej niż w dniach,
3. Prenumerata wydań papierowego i interneto- kiedy limit nie obowiązywał. Zadziałał tu efekt za-
wego za 125 dolarów – 84 studentów. kotwiczenia. Dochodzi do niego w sytuacji, kiedy
ktoś odnosi konkretną wartość liczbową do nie-
Wszyscy badani zauważyli, że nie opłaca się kupo- wiadomej wielkości, a następnie musi oszacować
wać samego wydania papierowego. Czy jednak na tą niewiadomą wielkość. W powyższym przypadku
ich decyzję miała wpływ obecność właśnie tej moż- funkcję „kotwicy” pełniła ilość puszek (12) dozwo-
liwości? lonych do zakupu przez jednego klienta supermar-
ketu. Konsumenci nie byli zdecydowani ile puszek
W drugiej części eksperymentu postanowiono zupy chcą nabyć. Informacja o limicie wynoszącym
usunąć ofertę samego wydania papierowego i za- 12 sztuk spowodowała, że wkładali więcej puszek
pytać o swoje preferencje drugą grupę studentów. do swoich koszyków niż w sytuacji, gdy nie mieli
Wyniki drugiej części kształtowały się następująco: zasugerowanej żadnej liczby [Kahneman 2012].

1. Prenumerata wydania internetowego za 59 Podobne zjawisko zachodzi w przypadku cen
dolarów – 68 studentów. produktów czy usług. Cena zarejestrowana przez
klientów po raz pierwszy staje się „kotwicą”, która
2. Prenumerata wydania papierowego i interne- od tego momentu decydować będzie o tym, w jaki
towego za 125 dolarów – 32 studentów. sposób będzie on podchodzić do zakupu danego
dobra czy dóbr konkurencyjnych. Każdego dnia
Co spowodowało zmianę? Żaden racjonalny powód. konsumenci stykają się z cenami: są informowani
Prenumerata samego wydania papierowego została o sugerowanych cenach produktów spożywczych
włączona do oferty jedynie w celu zwabienia po- czy sprzętu AGD i RTV w reklamach telewizyj-
tencjalnych klientów na zdecydowanie się na opcję nych, dowiadują się o cenach domów od agentów
prenumeraty papierowej oraz elektronicznej. Nato- nieruchomości, oglądają metki z cenami, które
miast jej brak sprawił, że studenci dokonali innego, same w sobie nie są „kotwicami”, ale stają się nimi,
bardziej racjonalnego wyboru. Ich działanie było nie kiedy konsumenci zastanawiają się nad zakupem
tylko irracjonalne, ale przewidywalnie irracjonalne. danego produktu. Wówczas nabywcy odnoszą się

Każdy człowiek patrzy na rzeczy przez pryzmat
innych znanych przedmiotów. Porównuje je ze sobą
(o ile to możliwe) i wybiera najlepszą możliwość.
Względność łatwo jest zrozumieć. Jednakże pewien
jej aspekt jest niejasny i nader często wykorzysty-
wany przez producentów w celu zachęcenia kon-
sumentów do zakupu danego produktu czy usługi.

51

do pierwotnej kotwicy. Wynika stąd, że pierwsza obiektu, jaki zobaczą (najczęściej jest to ich matka).
kotwica wpływa nie tylko na bezpośrednie decyzje Lorenz przekonał się o tym, ponieważ w jednym
zakupowe, ale także na wiele innych, późniejszych. z eksperymentów stał się pierwszą istotą, jaką zoba-
Wszelkie promocje, zniżki czy dodatki oferowane czyły i od tej pory były jego wiernymi towarzysza-
w ramach jakiegoś produktu powodują, iż nabywcy mi. Wykazał tym, iż gąsiątka nie tylko podejmują
oceniają daną ofertę lepiej. W ich podświadomości pierwszą decyzję, opierając się na tym, co jest do-
tkwi informacja o tym, jaki koszt musieliby ponieść stępne w ich otoczeniu, lecz także trzymają się jej,
za dany produkt bez nadarzającej się okazji, są więc kiedy już ją podjęły [Ariely 2018].
bardziej skłonni do tego, aby skorzystać z danej
oferty – choćby dlatego, że obawiają się, że podob- Czy ludźmi rządzą instynkty?
na promocja już się im nie przytrafi. Ludziom wydaje się, że we wszystkich decyzjach
przez nich podejmowanych kierują się jedynie ra-
Warto wspomnieć o stwierdzeniu Dana cjonalnymi pobudkami. Od lat klasyczny nurt eko-
Ariely’ego, według którego konsumenci zachowują nomii buduje w ludziach przekonanie, że konsu-
się jak gąsiątka. Kilkadziesiąt lat temu etolog Kon-
rad Lorenz odkrył, że gąsiątka po wykluciu z jaj
przywiązują się do pierwszego poruszającego się

52

9/2019

menci to w pełni racjonalne istoty. Jednakże ludźmi w stan wysokiego podniecenia seksualnego i odpo-
rządzą tak głęboko zakorzenione w podświadomo- wiedzieli po raz kolejny na ten sam zestaw pytań
ści siły, że często aż trudno uwierzyć w to, że mogą [Rick, Loewenstein, 2008]. Rozbieżności pomiędzy
być one tak prymitywne jak instynkt przetrwania decyzjami podejmowanymi w normalnym stanie
gatunku. w porównaniu z tymi, które były podejmowane
w stanie podniecenia seksualnego były widoczne.
Wizerunek osób atrakcyjnych fizycznie jest Różnice w odpowiedziach na pytania wahały się od
chętnie wykorzystywany w marketingu z następu- 18 do 420 procent. Mimo, iż wyniki tego badania są
jących względów: zwykle oceniane są jako osoby bezpośrednio związane ze stanem podniecenia sek-
o dużym wpływie społecznym, odnoszące sukcesy sualnego i jego wpływem na to, jak zachowują się
oraz kierujące się w życiu własnym zdaniem [Cha- ludzie, możemy założyć, że inne stany emocjonalne
iken 1979]. Co więcej, jak dowodzą badania, ludzie (radość, głód, zazdrość i tak dalej) działają podob-
są bardziej skłonni pożyczyć pieniądze takim oso- nie, sprawiając, że zmieniamy się nie do poznania
bom oraz je naśladować. Skoro skłonność do po- [Ariely, 2018].
życzania pieniędzy atrakcyjnym osobom jest więk-
sza, oznacza to, że skłonność do zakupu produktu Irracjonalność konsumencka
reklamowanego przez osoby atrakcyjne fizycznie Ekonomia behawioralna, a konkretnie marketing
także jest większa niż w przypadku osób nieatrak- behawioralny to wciąż stosunkowo młoda, aczkol-
cyjnych. Ponadto zgodnie z teorią wzmocnienia, wiek dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauki.
wykorzystanie wizerunku atrakcyjnych osób w re- Jej zdobycze pozwalają w nowatorski sposób po-
klamie i wzbudzane przez nich pozytywne emocje dejść do profilowania kampanii marketingowych,
są przenoszone na reklamowany produkt. Przecho- reklamowania produktów i usług. Wyniki przed-
dząc się ulicami miasta z łatwością można zaob- stawionych badań mają wielorakie zastosowanie
serwować kreacje marketingowe, w których dane w rzeczywistości, a przedstawione przykłady są
produkty są reklamowane przez atrakcyjne model- jedynie wycinkiem bogatego arsenału marketingu
ki czy atrakcyjnych modeli. Ma to na konsumenta behawioralnego. Ciągłe badania, nowe odkrycia
szczególny wpływ i jest istotne w przekazie marke- pozwalają zajrzeć w głąb ludzkiego umysłu i zdobyć
tingowym producentów, gdyż poza pozytywnymi cenne informacje o tym jak działa człowiek. Chcąc
skojarzeniami z samymi produktami, budzi także dowiedzieć się więcej o mechanizmie działania
w odbiorcach optymistyczne odczucia co do stoją- człowieka, należałoby przeprowadzić dalsze bada-
cych za nimi marek. nia, które pozwoliłyby firmom lepiej dostosowywać
swoje oferty do konsumentów i prowadzić efektyw-
Pisząc o instynktach, nie sposób nie wspo- niejszą sprzedaż.
mnieć o emocjach, które każdego dnia popycha-
ją odbiorców do podejmowania wielu decyzji. Interesującym zagadnieniem mógłby być
W badaniach przeprowadzonych w 2005 roku przez wpływ aktywności fizycznej na racjonalność podej-
Dana Ariely’ego oraz Goerge’a Loewensteina testo- mowanych decyzji. Istnieją badania dokumentujące
wano na studentach Uniwersytetu Berkeley wpływ pozytywny wpływ uprawiania regularnie sportu na
podniecenia seksualnego na podejmowane decyzje. funkcjonowanie ludzkiego mózgu [Basso, Shang,
Eksperyment składał się z dwóch części. W pierw- Elman, Karmouta, Suzuki, 2015]. Czy aktywność
szej z nich poproszono studentów o wyobraże- fizyczna wpływa także na racjonalne myślenie?
nie sobie, iż są w stanie podniecenia seksualnego Takowe badanie, mogłoby zostać przeprowadzone
oraz o odpowiedzenie na określony zestaw pytań. na dwóch grupach kontrolnych, które na początku
Uczestnicy mieli możliwość odpowiedzi na każde badania wykonałyby test sprawdzający racjonalność
pytanie za pomocą suwaka, który przesuwali od podejmowanych przez nich decyzji. Następnie jed-
„nie” po lewej stronie, przez „możliwe” w środku, na z grup przez okres od sześciu do dwunastu mie-
do „tak” po prawej stronie. Po kilku dniach uczest- sięcy wykonywałaby regularną aktywność fizyczną
nicy wzięli udział w drugiej części badania. Tym ra- i po tym czasie po raz kolejny obydwie grupy napisa-
zem, poproszono ich, aby przy pomocy oglądania
erotycznych zdjęć oraz masturbacji wprowadzili się

53

łyby test sprawdzający racjonalność ich decyzji. Być Bibliografia
może korzyści wizualne płynące z dbania o swoje
zdrowie są nieporównywalnie mniejsze z poten- Mazur, J., 2002, Decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie,
cjalnymi korzyściami jakie zachodzą w człowieku Difin, Warszawa
i jego funkcjonowaniu? Kotler, Ph., 2005, Marketing, Rebis, Poznań
Vrontis, D., Yhrassou, A., A new conceptual framework for
Kolejną interesującą kwestią byłoby sprawdze- business-consumer relationship, „Marketing Intelligence &
nie, czy nieświadomie usłyszane słowa występujące Planning”
w utworach muzycznych wpływają na podejmowa- Mlodinow, L., 2016, Nieświadomy mózg, Prószyński i Spół-
ne przez konsumentów decyzje. Badania wskazu- ka, Warszawa
ją, iż rytm i barwa dźwięku utworów muzycznych Ariely, D., 2018, Potęga irracjonalności, Smak Słowa, Sopot
mają wpływ na nastrój i odczucia konsumentów Wansink B., Kent R. J., Hoch S. J., 1998, An Anchoring and
w poszczególnych miejscach. Natomiast czy połą- Adjustment Model of Purchase Quantity Decisions, Journal
czenie przyjemnej dla odbiorcy muzyki z tekstem of Marketing Research 35, s. 71-81
sugerującym wydawanie większej ilości pieniędzy, Kahneman D., 2012, Pułapki myślenia – o myśleniu szybkim
zachęcającym do nadprogramowych zakupów mia- i wolnym, Media Rodzina Sp. z o.o., Poznań
łoby wpływ na działania konsumentów? W tym Chaiken S., 1979, Communicator Physical Attractivness and
wypadku należałoby przeprowadzić dokładne ana- Persuasion, Journal of Personality and Social Psychology
lizy okresowe sklepów w których podjęto by się 37(2).
sprawdzenia tej zależności w kwartalnym lub pół- Rick S., Loewenstein G., 2008, The Role of Emotion in
rocznym horyzoncie czasowym. Economic Behavior, Handbook of Emotions, The Guil-
ford Press.
Każde przeprowadzone badanie, każdy ekspe- Basso C. J., Shang A., Elman M., Karmouta R., Suzuki A.
ryment to krok w stronę lepszego zrozumienia na- W., 2015, Acute Exercise Improves Prefrontal Cortex but not
tury konsumenta. Współcześnie, w dobie tak dużej Hippocampal Function in Healthy Adults, Journal of the In-
konkurencji i coraz mniejszych barier wejścia na ternational Neuropsychological Society (2015), 21, 791–801.
poszczególne segmenty rynku światowego, każde
działanie pozwalające organizacjom wyróżnienie
się czy zwiększenie wolumenu swojej sprzedaży jest
na wagę złota. Klasyczny marketing powoli prze-
staje odgrywać kluczową rolę, gdyż coraz większa
liczba przedsiębiorstw zatrudnia wysokiej klasy
specjalistów. Stąd istotnym trendem może okazać
się opieranie swojej strategii marketingowej nie tyl-
ko na klasycznych metodach promocyjnych, lecz
także na wykorzystaniu osiągnięć ekonomii beha-
wioralnej.

54

9/2019

Kondycja
i przyszłość polskiego
rynku kapitałowego

Rynek kapitałowy jest ważnym elementem składowym każdej gospodarki. Stanowi alterna-
tywę dla finansowania bankowego, ułatwiając przedsięwzięciom bardziej ryzykownym po-
zyskanie niezbędnego kapitału, co przyczynia się do większej innowacyjności gospodarki.
Obrazuje również stan gospodarki państwa, warto więc poddać go szerszej analizie, aby po-
znać jego kondycję.

Piotr Gładyś Od dłuższego czasu gospodarka Polski szybko się rozwija, a 2018 r.
był pod tym względem wyjątkowy. Po raz pierwszy od 11 lat tempo
Wydział Ekonomii wzrostu Produktu Krajowego Brutto przekroczyło 5%, bezrobocie
kierunek: Finanse i Rachunkowość osiągnęło rekordowo niski poziom, a płace rosły w solidnym tempie.
II rok, I stopień Warto podkreślić, że udało się osiągnąć takie rezultaty przy zrówno-
ważonym wzroście gospodarczym, stabilnej inflacji i rekordowo niskim
[email protected] deficycie finansów publicznych. (Kuźmiuk, 2019). Biorąc pod uwagę
powyższe osiągnięcia gospodarcze jak również fakt, iż rynek kapitało-
Koło naukowe: wy uważany jest za swoisty barometr obrazujący kondycję gospodarki
Studenckie Koło Naukowe TAX (Łon, 2006), można by wywnioskować, że jego stan jest co najmniej
dobry, jednakże analiza podstawowych parametrów dotyczących rynku
Recenzent artykułu: kapitałowego pozwala stwierdzić, że znajduje się on w trudnym mo-
dr hab. Eryk Łon, prof. nadzw. UEP mencie.

Celem poniższego opracowania jest analiza kondycji polskiego ryn-
ku kapitałowego oraz próba udzielenia odpowiedzi na pytanie o możli-
wy jego kształt i stan w dającej się przewidzieć przyszłości.
Sytuacja na rynku IPO
Jednym z obszarów, który może obrazować kondycję polskiego rynku
kapitałowego jest sytuacja na polskim rynku IPO (Initial Public Offe-
ring). Pierwsza Oferta Publiczna wiąże się z pierwszą publiczną ofertą
danego emitenta w celu wprowadzenia spółki do obrotu giełdowego
(Banaszczak-Soroka, 2012, s. 157). Analizując ten obszar można do-
wiedzieć się nieco o kształtowaniu liczby i wartości IPO w poszczegól-
nych latach. (Rysunek 1.)

55

4,0 220
3,8 200
180
3,5 160
172 140
120
3,0 100
Wartość IPO (mld euro) 80
Liczba IPO2,52,01,860
89 40
2,0 19 20
86 8 0
2017
1,6
1,5

1,0 0,3 41 22 190,4 16 15
0,6 0,3 0,3 0,1
26 14
0,5 16 17 2015 12 5
2013 2014
0,0 12 26 31 17 2016 2018
2009 2010 2011 2012

Liczba IPO – Rynek Główny Liczba IPO – NewConnect Wartość IPO (mld euro)

Rysunek 1. Wartość i liczba IPO na polskim rynku w latach 2009-2018

Źródło: PwC 2019

Pierwszy wniosek, jaki nasuwa się po analizie Dostęp do długoterminowego kapitału jest, nie-
powyższego wykresu jest fakt, iż rozpatrując cały wątpliwie, jednym z głównych powodów, dla którego
rynek, a więc Rynek Główny i NewConnect, można spółki decydują się zadebiutować na giełdzie. Szero-
zaobserwować, że w 2011 r. liczba IPO osiągnęła kie grono inwestorów, zarówno polskich jak i zagra-
najwyższą wartość w badanym okresie. W kolej- nicznych, w połączeniu z dobrze przygotowanym
nych latach liczba Pierwszych Ofert Publicznych biznesplanem, pozwala na pozyskanie niezbędnego
stale maleje. W 2018 r. odnotowano 20 ofert pier- kapitału na dalszy rozwój firmy. Płynność wyemito-
wotnych, co oznacza najsłabszy wynik od 2009 r. wanych akcji również ma znaczenie, ponieważ jest
Z kolei wartość IPO kształtowała się od 2012 r. na ona przesłanką kształtowania obiektywnej ceny ak-
średnim poziomie w wysokości ok. 0,5 mld euro. cji. Wzrost lub spadek ceny danego waloru jest swo-
Wyjątkowy pod tym względem był 2017 r., w któ- istą oceną kondycji firmy oraz jakości pracy i sku-
rym miał miejsce debiut spółki Play Communica- teczności działania zarządu. Spółki notowane na
tions S.A. o wartości 1,0 mld euro, który stał się giełdzie zyskują na wiarygodności w oczach innych
największym debiutem prywatnej firmy w historii podmiotów, do których zwracają się w celu pozyska-
GPW i stanowił blisko 56% wartości wszystkich nia finansowania. Dzięki otwartości informacyjnej
IPO w 2017 r. (PWC, 2019). Rynek IPO w całej i możliwości oceny emitenta przez inwestorów, noto-
Europie w latach 2009-2018 podlegał koniunktu- wany podmiot staje się wiarygodniejszym partnerem
ralnym wahaniom, jednakże znacznie słabszym, w rozmowach z bankami, leasingodawcami czy do-
niż w Polsce (Kucharczyk, 2018). Zasadnicze jest stawcami. Prestiż, promocja oraz reklama są również
więc pytanie o przyczynę braku chęci emitentów na istotnymi czynnikami branymi pod uwagę w trak-
uzyskanie statusu spółki publicznej. Szukając odpo- cie rozważania słuszności debiutu na giełdzie. Cały
wiedzi na to pytanie warto poznać motywy (korzy- proces wprowadzania spółki do obrotu publicznego
ści) i obawy, które są analizowane przez podmioty skupia dużą uwagę mediów i inwestorów, pozwala to
rozważające pozyskanie finansowania na rynku ka- małym i średnim firmom, o których istnieniu często
pitałowym. wie tylko wąskie grono podmiotów z nimi współ-

56

9/2019

pracujących, na promowanie swojej nazwy, marki ności uporządkowania spółki pod względem praw-
i produktów. W połączeniu z otwartością podmiotu nym, organizacyjnym czy finansowym. Aby móc
oraz rzetelnością publikowanych informacji, powsta- zadebiutować na giełdzie, należy również ponieść
je wśród inwestorów i otoczenia pozytywny obraz zarówno koszty obligatoryjne, czyli opłaty admi-
firmy (Banaszczak-Soroka, 2012, s. 152-153). nistracyjne i skarbowe, jak również koszty fakulta-
tywne, czyli takie, które podlegają negocjacjom np.
Czerpanie licznych korzyści z faktu obecności wynagrodzenie konsultantów, koszt przygotowania
na giełdzie wiąże się również z zasadami, których prospektu emisyjnego czy kampanii promocyjnej.
spółka musi przestrzegać od momentu zatwier- Spółka musi się również liczyć ze stałymi opłatami
dzenia prospektu emisyjnego aż po opuszczenie na rzecz instytucji rynku kapitałowego, kosztami
parkietu. Podstawowym zobowiązaniem notowa- związanymi z organizacją spotkań z udziałowcami,
nego podmiotu jest wypełnianie obowiązków in- dziennikarzami, jak również wydatkami ponoszo-
formacyjnych w formie raportowania okresowego nymi w celu przygotowania raportów związanych
(rocznego i kwartalnego) oraz bieżącego. Każda z koniecznością wypełniania obowiązków informa-
informacja wpływa na cenę akcji, stąd tak ważne cyjnych (Banaszczak-Soroka, 2012, s. 154).
jest dbanie o jej rzetelność w celu kształtowania
pozytywnego obrazu i zaufania w oczach inwe- Niskie obroty na GPW
storów. Z kolei procedura prowadząca do debiutu Aby w pełni poznać kondycje polskiego rynku ka-
na giełdzie zawiera szereg etapów formalnopraw- pitałowego, należy wziąć pod uwagę również inne
nych, których przejście zależy w dużej mierze od wskaźniki, świadczące o efektywności rynku kapi-
stopnia profesjonalizmu członków zarządu, pra- tałowego. Przydatnych informacji może dostarczyć
cowników i konsultantów. Sprawne przejście przez analiza wartości obrotów na GPW. (Rysunek 2.)
wszystkie etapy zajmuje około 6 miesięcy. Okres
ten może ulec wydłużeniu w przypadku koniecz-

300 250,59

250 236,44

200 220,15
166,7
206,86 205,3 203,46 204,26
150
187,56 189,45

100

50

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
2009

wartość obrotów sesyjnych (mld zł)

Rysunek 2. Całoroczne obroty sesyjne na GPW w latach 2009-2018

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPW

57

W latach 2013-2016 można zaobserwować sta- mi musi zmierzyć się warszawska giełda. W 2017 r.
ły spadek wartości obrotów na GPW, który osią- doszło po raz pierwszy od 14 lat do sytuacji, w któ-
ga w 2016 r. jeden z najniższych poziomów odno- rej liczba wycofanych spółek okazała się wyższa
towanych w badanym okresie. W 2017 r. wartość niż liczba debiutów na głównym parkiecie (GPW,
obrotów sesyjnych na GPW w stosunku do roku 2019). (Rysunek 3.)
poprzedniego wzrosła aż o 24,8%, osiągając drugi
najwyższy poziom od 2009 r. W ubiegłym roku war- Coraz częściej spółki przestają postrzegać
tość obrotów w porównaniu z 2017 r. zmniejszyła giełdę jako optymalny sposób na pozyskanie
się o 13,6%. Mniejsze obroty na GPW w pewnym kapitału. Tego nastawienia nie poprawiają nowe
stopniu mają związek z reformą OFE, która weszła regulacje unijne dotyczące wymogów informa-
w życie w 2014 r. Przed zmianami, OFE obejmo- cyjnych i kar, które mogą być szczególnym ob-
wały nierzadko ponad połowę wszystkich emisji ak- ciążeniem dla mniejszych podmiotów. Poten-
cji podmiotów, które zdecydowały się na debiut na cjalne wysokie kary za naruszenie restrykcyjnych
giełdzie. Spółki te muszą teraz szukać finansowania przepisów mogą odstraszać mniejsze spółki od
dalszego rozwoju w inny sposób, ponieważ stabilne wchodzenia na giełdę. Również kwestia zaufania
źródło podaży kapitału, jakimi były OFE, zostało do rynku i regulatora ma kluczowe znaczenie dla
w zasadzie zlikwidowane (Bardziłowski, 2015). kondycji polskiego rynku kapitałowego. Nieliczne
przypadki nieuczciwych praktyk spółek i innych
Kurczący się główny rynek GPW podmiotów działających na rynku kapitałowym
Niewielka liczba debiutów czy niesatysfakcjonująca są szeroko komentowane w różnych mediach, co
wielkość obrotów to nie jedyne problemy, z który- powoduje spadek zaufania budowanego latami,
szczególnie wśród inwestorów indywidualnych
(Torchała, 2018).

40 38
35 34
30
25 30
20
15 13 19 28 19 19 20 25
10 8 23
13 12 15 7
5 11 13 2018
0 8
7
2009
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Debiuty Wycofania

Rysunek 3. Debiuty i wycofania spółek w latach 2009-2018 (główny rynek GPW)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPW

58

9/2019

Powiew optymizmu ców. W założeniu ma być odpowiedzią na wszelkie
Rynek kapitałowy w Polsce posiada solidne funda- problemy, które dotykają polski rynek kapitałowy.
menty – elektroniczny i zdematerializowany obrót Zawierać ma szereg konkretnych działań, niezbęd-
instrumentami finansowymi pozwala stosunkowo nych do przezwyciężenia barier dla jego wzrostu.
niskim kosztem na szybką i bezpieczną wymia- Celem SRRK jest również zwiększenie innowacyj-
nę informacji pomiędzy uczestnikami rynku. Od ności polskiego rynku kapitałowego, przystosowu-
początku funkcjonowania giełdy nadzór nad ryn- jąc go do innowacyjnych technologii, np. blockcha-
kiem kapitałowym sprawowała Komisja Papierów in (MF, 2018a).
Wartościowych i Giełd (KPWiG), a jej obowiązki
w 2006 r. przejęła Komisja Nadzoru Finansowego Podsumowanie
(KNF). Wejście Polski do Unii Europejskiej po- Polski rynek kapitałowy znajduje się w kluczo-
zwoliło na integrację naszego rynku finansowego wym momencie. Po długich latach dynamiczne-
z rynkami państw członkowskich, co umożliwiło
jego dynamiczny rozwój w kolejnych latach (Kach-
niewski i in., 2008). Śmiało można stwierdzić, że
GPW stała się liderem wśród giełd państw Europy
Środkowo-Wschodniej. Kapitalizacja GPW w 2016
r. osiągnęła wartość 131 mld euro, co było najlep-
szym wynikiem w regionie, o blisko 40% wyższym
od jej największego konkurenta, jakim jest giełda
w Wiedniu. Również pod względem wartości ob-
rotów akcjami na giełdach w 2016 r. nasz stołeczny
parkiet zajmuje pierwsze miejsce, z obrotami na po-
ziomie 43,7 mld euro, wyprzedzając drugą w tym
zestawieniu giełdę w Wiedniu o 15,7 mld euro
(FESE, 2017).

Wkrótce zostaną wprowadzone też zmiany, któ-
re pozwalają optymistycznie spoglądać w przyszłość.
Duże znaczenie na kondycję polskiego rynku kapita-
łowego będą miały Pracownicze Plany Kapitałowe
(PPK) – kompleksowy program długoterminowego
oszczędzania, który ma zapewnić Polakom godne
życie w okresie emerytalnym. Szacuje się, że program
ten może objąć nawet 11,5 mln pracowników. Będzie
on wprowadzany stopniowo do 2021 r., a pierwsze
podmioty, zatrudniające co najmniej 250 osób przy-
stąpią do programu już od 1 lipca 2019 r. Środki ze-
brane w ramach PPK zasilą polski rynek kapitałowy,
zwiększając jego płynność i dostępność kapitału dla
przedsiębiorców (MF, 2018).

Drugim impulsem dla polskiego rynku kapi-
tałowego może być przygotowywana z inicjatywy
Ministerstwa Finansów Strategia Rozwoju Rynku
Kapitałowego (SRRK), która ma być sukcesyw-
nie wdrażana do 2024 r. Jej celem jest dążenie do
wzrostu znaczenia rynku kapitałowego jako źródła
finansowania gospodarki i polskich przedsiębior-

59

go rozwoju nastąpił czas, w którym należy podjąć Bibliografia
odpowiednie decyzje w celu poprawy jego jakości
i przystosowania do nieustannie zmieniającego Banaszczak-Soroka, U. (red.). (2012). Rynki finansowe.
się otoczenia. Odpowiedzią na niewielką liczbę Organizacja, instytucje, uczestnicy. Warszawa: Wydawnictwo
nowych debiutów na głównym rynku GPW, prze- C.H Beck.
ciętną wartość obrotów czy występowanie licznych Bardziłowski, T. (2015). Skok na OFE zahamował rozwój
regulacji i związanych z nimi kar, może być przy- rynku kapitałowego na który stawia UE. Pobrane z https://
gotowywana Strategia Rozwoju Rynku Kapitałowe- for.org.pl/pl/d/418482d4111b7ce9626d49d587ae33ce (dostęp:
go, która w połączeniu z PPK powinna zwiększyć 10.02.2019)
jego jakość, płynność i innowacyjność. Świadomość Federation of European Securities Exchanges. (2017).
sytuacji przez podmioty odpowiadające za rynek European Exchange Report. Pobrane z https://fese.eu/
kapitałowy oraz chęć wdrożenia przez nich kom- app/uploads/2018/10/EUROPEAN_EXCHANGE_RE-
pleksowej strategii pozwala postrzegać przyszłość PORT_2016.pdf (dostęp: 13.02.2019)
polskiego rynku kapitałowego jako okres jego dal- Giełda Papierów Wartościowych. (2019). Podstawowe staty-
szego dynamicznego rozwoju i wzrostu na znacze- styki GPW. Pobrane z https://www.gpw.pl/podstawowe-sta-
niu jako źródło finansowania gospodarki. tystyki-gpw (dostęp: 09.02.2019)
Kachniewski, M. Orłowski, W. i Socha, J. (2008). Giełda
a rozwój. Pobrane z https://seg.org.pl/sites/seg13.message-
-asp.com/files/gielda_a_rozwoj_0.pdf (dostęp: 12.02.2019)
Kucharczyk, K. (2018). Fatalny rok na rynku IPO. Czas odbić
się od dna. Pobrane z https://www.parkiet.com/Parkiet-
-PLUS/312319999-Fatalny-rok-na-rynku-IPO-Czas-odbic-
-sie-od-dna.html (dostęp: 13.03.2019)
Kuźmiuk, Z. (2019). Minister Czerwińska - zakończyliśmy
rok 2018 z deficytem zdecydowanie poniżej 15 mld zł. Pobra-
ne z https://wpolityce.pl/gospodarka/429095-rok-2018-z-de-
ficytem-decydowanie-ponizej-15-mld (dostęp: 08.02.2019)
Łon, E. (2006). Makroekonomiczne uwarunkowania ko-
niunktury na rynku akcji w świetle doświadczeń międzynaro-
dowych. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomiczne-
go w Poznaniu.
Ministerstwo Finansów. (2018). Prezydent RP podpisał usta-
wę o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Pobrane z ht-
tps://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/
aktualnosci/ministerstwo-finansow2/-/asset_publisher/
M1vU/content/id/6612876 (dostęp: 10.02.2019)
Ministerstwo Finansów. (2018a). Powstanie strategia rozwoju
polskiego rynku kapitałowego. Pobrane z https://www.
mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/aktualnosci/
ministerstwo-finansow2/-/asset_publisher/M1vU/content/
powstanie-strategia-rozwoju-polskiego-rynku-kapitalowego/
pop_up?redirect=https%3A%2F%2Fwww.mf.gov.pl%2Fmi-
nisterstwo-finansow%2Fwiadomosci%2Faktualnosci%2Fmi-
nisterstwo-finansow2%3Fp_p_id%3D101_INSTAN-
CE_M1vU%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dpop_
up%26p_p_mode%3Dview%26p_r_p_564233524_tag%3D-
piotr%2Bnowak%26_101_INSTANCE_M1vU_changeVie-
wTo%3Dabstracts (dostęp: 09.02.2019)
PWC. (2019). Londyn i Frankfurt liderami rynku IPO w Eu-
ropie w 2018 roku. Warszawa z najsłabszą aktywnością od
2003 roku. Pobrane z https://www.pwc.pl/pl/media/2019/
2019-01-15-ipo-watch-europe-podsumowanie-2018.html
(dostęp: 11.02.2019)
Torchała, A. (2018). Niskie obroty, słabe indeksy, odpływ
spółek. Na GPW dzieje się źle. Pobrane z https://www.
bankier.pl/wiadomosc/Niskie-obroty-slabe-indeksy-od-
plyw-spolek-Na-GPW-dzieje-sie-zle-7604585.html (dostęp:
09.02.2019)

60