NOTA TATABAHASA CAKAP AJUK DAN CAKAP PINDAH

BAHASA MELAYU
TAHUN 5

TATABAHASA :
AYAT CAKAP AJUK DAN AYAT CAKAP PINDAH

Disediakan oleh :
Pn. Norhidawati binti Ramli

Tahun 5 (Cakap Ajuk & Cakap
Pindah)

Cakap Ajuk & Cakap Pindah
1) Cakap ajuk ialah percakapan seseorang yang ditulis semula dalam
bentuk ayat tanpa mengubah maksud asalnya

2) Dalam penulisan, cakap ajuk harus disertai tanda petik (“…”).
Contohnya:
a) “Saya sudah makan” kata Ali kepada emaknya
b) Pesan emak kepada kakak. “Berbelanjalah dengan cermat.”

3) Cakap ajuk terbahagi kepada empat jenis, iaitu
a) Cakap ajuk jenis ayat penyata. Contohnya:
i) “Saya berasa gembira,” kata Ali kepada Ahmad
ii) “Inilah adik saya,” kata Surah kepada Keong
b) Cakap ajuk jenis ayat perintah. Contohnya:
i) “Silalah menjamu selera,” kata ayah kepada para tetamu
ii) “Tolong tutup makanan itu,” kata emak kepada saya
c) Cakap ajuk jenis ayat seruan. Contohnya:
i) “Wah, besarnya rumah kamu!” kata Ali kepada Anis
ii) “Pergi engkau dari sini!” tengking orang kaya kepada pengemis tua
itu
d) Cakap ajuk jenis ayat tanya. Contohnya:
i) “Mengapakah tangan kamu berbalut?” tanya Ali kepada Ahmad
ii) “ibu bapa kamu di kampung bagaimana?” tanya Ali kepada
Ahmad

Tahun 5 (Cakap Ajuk & Cakap
Pindah)

4) Cakap pindah pula ialah perbualan seseorang yang telah ditulis
semula dengan menggunakan ayat lain tanpa mengubah maksud
asalnya

5) Cakap pindah tidak menggunakan tanda petik (“…”). Contohnya:

a) Ali memberitahu emaknya bahawa dia sudah mandi

b) Emak berpesan kepada kakak supaya berbelanja dengan cermat

6) Perhatikan perbezaan antara bentuk-bentuk cakap ajuk dengan
cakap pindah:

Cakap Ajuk Cakap Pindah

“Gadis yang berbaju merah itu Ali memberitahu Ahmad bahawa
sepupu saya,” kata Ali kepada gadis yang berbaju merah itu
Ahmad adalah sepupunya

“Siapkan latihan Matematik ini Cikgu Ali menyuruh murid-
sebelum waktu rehat,” kata muridnya menyiapkan latihan
Cikgu Ali kepada murid- Matematik itu sebelujm watku
muridnya rehat

Ali bertanya, “mengapa kamu Ali bertanya kepada Ahmad
sedih, Ahmad?” sebab dia sedih

Tahun 5 (Cakap Ajuk & Cakap
Pindah)

7) Apabila menukarkan bentuk cakap ajuk kepada cakap pindah, ada
beberapa perkara yang perlu diubah atau diberi perhatian

Kelas Kata Cakap Ajuk Cakap Pindah

Kata ganti diri ~ aku, saya, hamba, ~ dia,ia,nya,beliau
patik ~ mereka
~ baginda
~ kami,kita ~ saya,dia,nya

~ beta

~
anda,awak,kamu,engk
au

Kata ganti tempat ~ sini ~ situ,sana,tempat itu

Kata ganti tunjuk ~ ini ~ itu

Kata keterangan cara ~ Demikian ini ~ demikian itu

Kata keterangan ~ begini ~ begitu
masa ~ sekarang ~ masa itu, ketika itu

~ malam tadi ~ malam semalamnya

~ semalam ~ semalamnya

~ hari ini ~ hari itu

~ tadi ~ ketika itu

~ esok ~esoknya,keesokan
harinya, hari itu

Tahun 5 (Cakap Ajuk & Cakap
Pindah)

8) Cakap ajuk jenis ayat perintah dan cakap ajuk jenis ayat seruan
tidak boleh dipindahkan bentuknya mengikut bentuk yang asal.
Contohnya:

Cakap Ajuk Cakap Pindah

Pernyataan Salah Betul

“Tolong bawakan saya Ayah Ayah Ayah meminta emak
segelas air,” kata ayah berkata berkata supaya
kepada emak kepada kepada membawakannya
emak emak segelas air
tolong tolong
bawakann bawakann
ya segelas ya segelas
air air

“Ah, aku tidak peduli Ali Ali Dengan marahnya Ali
kata-katamu itu!” berkata berkata berkata bahawa dia
kata Ali dengan dengan dengan tidak peduli akan
marahnya marahnya marahnya kata-katanya itu
, ah, dia , ah, dia
tidak tidak
peduli peduli
akan akan
kata- kata-
katanya katanya
itu itu

“Jangan pijak rumput Cikgu Ali Cikgu Ali Cikgu Ali melarang
itu,” kata Cikgu Ali berkata berkata murid-muridnya
kepada murid- kepada kepada supaya tidak memijak
muridnya murid- murid- rumput itu
muridnya muridnya
jangan jangan
pijak pijak
rumput rumput
itu itu

Terima Kasih