DEB 3142 K5 INSTRUMENTATION

K5
INSTRUMENTATION

KANDUNGAN PEMBELAJARAN :
- PENJANA FUNGSI
- OSILOSKOP
- MULTIMETER

PENJANA FUNGSI

(FUNCTION GENERATOR)

PENJANA FUNGSI

• Peralatan elektronik berfungsi menjana isyarat elektronik dan bentuk gelombang.
• Terdapat pelbagai jenis penjana isyarat dengan tahap keupayaan dan fungsi yang berlainan.
• Penjana isyarat digunakan dalam merekabentuk, membaiki alat elektronik, dan menyelesaikan masalah

(CTH : menguji bahagian audio, litar logik dan pesongan penerima TV)
• Berupaya menghasilkan gelombang isyarat dari punca keluarannya. Keluaran boleh dihasilkan melalui

beberapa gelombang.

Panel hadapan penjana fungsi 3. RANGE Hz
Butang pilihan julat frekuensi 1Hz hingga 1MHz. Satu butang pilihan sahaja perluditekan
FUNGSI KAWALAN untuk memilih julat frekuensi yang diperlukan
1. PWR – (Power)
Suis menghidup atau mematikan penjana fungsi. 4. FUNCTION
Menyambung atau memutuskan bekalan arus elektrik ke osiloskop. Butang untuk memilih rupa bentuk gelombang yang dikehendaki. Pilih satu sahajabentuk
2. ON gelombang pada label dan tekan butang yang berkaitan
Lampu indikator bekalan kuasa. LED menyala ketika set menerima Penjana fungsi akan menghasilkan keluaran rupa bentuk gelombang sebagaimanayang
bekalan elektrikatau ketika butang 1 ditekan dan padam apabila dipilih. (Isyarat keluaran boleh didapati dari punca 8 )
bekalan elektrik diputuskan ataubutang 1 dilepaskan.
5. SKALA PENDARAB
Tombol perlu dilaras mengikut arah putaran jam atau sebaliknya untuk memilih
nilaipendarab.
Penunjuk menentukan nilai pendarab yang dipilih.

6. DUTY
Jika butang ditekan bentuk gelombang keluaran akan berubah fasa sebanyak 360° dari
keadaan asal.

7. ATT
Jika butang ditekan amplitud gelombang keluaran akan berkurang -20dBdari amplitud
gelombang asal.

8. OUTPUT
Soket punca gelombang keluaran penjana fungsi.
50Ω bermaksud punca keluaran hanya sesuai menggunakan kabel penyambung
bergalangan 50Ω (kabel RG58).

9. AMPL
Tombol pelaras nilai amplitud gelombang keluaran penjana fungsi.
Amplitud gelombang keluaran bergantung pada jarak putaran tombol.

CARA PENGENDALIAN • Darabkan 1.5 (pendarab) dengan 10K (julat
frekuensi) yang akan menghasilkan nilai
Frekuensi yang dikehendaki dari punca keluaran penjana frekuensi yang dikehendaki iaitu15KHz.
fungsi (functiongenerator ialah 15 KHz).
1. Butang julat 10K perlu ditekan • Frekuensi diperlukan = Pendarab X Julat
frekuensi
2. Laraskan tombol pendarab seperti = 1.5 X 10K
pada kedudukan 1.5 = 15KHz

3. Pilih satu bentuk gelombang yang
dikehendaki dan tekan butang FUNCTION
seperti dibawah

✓ Sambungkan soket keluaran (OUTPUT-8) dengan menggunakan penyambung BNC dengan

kabel RG58-50_. Hubungkan sambungan keluaran penjana audio ke punca masukan osiloskop.

Setkan osiloskop pada mode yang betul.
✓ Laraskan tombol AMPL (9), laras pelaras amplitud ke arah putaran jam dan lihat paparan

bentuk gelombang yang terdapat pada skrin osiloskop, seperti dibawah.

OSILOSKOPE

(OSCILOSCOPE)

OSILOSKOP

1. sebuah alat pengukur yang mampu memaparkan bentuk gelombang pada dua paksi. Paksi
tegak dan ufuk

2. Kegunaan asas osiloskop adalah untuk mengukur voltan dan frekuensi, walau
bagaimanapun ia juga boleh digunakan untuk melakukan pengujian lain. Antara kegunaan
osiloskop adalah seperti berikut:-
● Mengesan dan memaparkan bentuk gelombang.
● Mengukur frekuensi.
● Mengukur voltan arus terus (DC).
● Mengukur voltan puncak ke puncak
● Mengukur beza fasa

Panel bahagian depan 2 saluran osiloskop PANEL KAWALAN
1. POWER
Osiloskop dua saluran mempunyai dua 2. INTENS
masukan dan dua paparan bentuk gelombang 3. LAMPU INDIKATOR
dalam satu masa seperti dalam rajah diatas. 4. TR (Trace Rotation)
5. X-POS. (X-Position)
6. TIME/DIV (time per division)
7. Tombol kawalan penentukur ufuk.
8. X-MAG – X10
9. CAL 0.2V 2V (Calibrate)
10. Y-POS. I
11.GD. CH.l (GD=Ground)
12.VOLTS/DIV (Volts per division)
13. Tombol kawalan penentukur tegak.
14.VERT. MODE (Vertical mode)
15.VERT. MODE (Vertical mode)
16.VERT. MODE (Vertical mode)

1. POWER • Pelaras TR diputar mengikut arah lawan
Suis menghidup atau mematikan penjana fungsi. jam hasil surihan seperti rajah 4.
Menyambung atau memutuskan bekalan arus
elektrik ke osiloskop. • Pelaras TR dilaras pada kedudukan
tengah akan menghasilkan surihan tepat
2. INTENS mengufuk seperti rajah 5.
INTENSITY bermaksud keamatan.
Mengawal kecerahan surihan

3. LAMPU INDIKATOR
Lampu indikator bekalan kuasa. LED menyala ketika
set menerimabekalan elektrik atau ketika butang 1
ditekan dan padam apabilabekalan elektrik
diputuskan atau butang 1 dilepaskan.

4. TR (Trace Rotation)
Pelaras surihan pada kedudukan mengufuk. Untuk
menentukan surihan pada posisi tepat mengufuk dan
menghasilkan bacaan yang tepat.
Jika pelaras TR diputar mengikut arah pusingan jam
hasil surihan seperti rajah 3.

5. X-POS. (X-Position) • Tombol pelaras ufuk. • 6. TIME/DIV (time per division)
Melaras kedudukan surihan kekiri atau ke - Suis pilihan masa per bahagian.
kanan. Rujuk rajah 5, 7 dan 8. • Rajah 8 - Untuk menentukan tempoh masa yang diambil
menunjukkan tombol pelaras dilaras pada bagi satu kitar gelombang
posisi tengah. - Untuk menentukan jumlah bilangan kitar
gelombang yang dipapar pada skrin.

Rajah dibawah, menunjukkan suis dilaras pada julat
100ms. Ini bermaksud setiap bahagian atau petak
mengufuk bernilai 100ms.

7. Tombol kawalan penentukur ufuk. 10. Y-POS. I
- Tombol mestilah dilaras pada aras - Tombol pelaras paksi tegak saluran 1.
maksima putaran jam untuk - Melaras kedudukan surihan saluran 1 ke atas
menghasilkan bacaan frekuensi atau ke bawah seperti rajah 10 dan 11.
yang tepat dan ia disetkan pada
penentukuran frekuensi. Rajah 12 menunjukkan tombol pelaras dilaras pada
posisi tengah.
8. X-MAG – X10
- Jika butang ditekan bacaan masa
gelombang pada skrin mestilah
didarab 10.
- Kegunaannya untuk membaca
frekuensi gelombang yang tinggi.

9. CAL 0.2V 2V (Calibrate)
- Penentukur – Untuk mengenalpasti
osiloskop akan menghasilkan
bacaan voltan yang tepat apabila
digunakan.
- Punca masukan osiloskop
disambungkan pada punca 2V, skrin
akan memaparkan gelombang segi
empat beninai 2volt p-p

11. GD. CH.l (GD=Ground) 13. Tombol kawalan penentukur tegak.
- Suis penentu aras rujukan. Tombol mestilah dilaras pada aras maksima
- Apabila keadaan butang seperti rajah 12(a) satu putaran jam untuk menghasilkan bacaan voltan
surihan mengufuk (garisan lurus) terhasil pada skrin yang tepat dan ia disetkan pada penentukuran
osiloskop. Garisan tersebut merujuk pada kedudukan voltan
asal bentuk gelombang seperti Rajah 13 (a).

12. VOLTS/DIV (Volts per division)
- Suis pilihan julat VOLTS/DIV (voltan per bahagian).
- Untuk menentukan nilai voltan satu bahagian atau
petak menegak.

Rajah 14 menunjukkan suis dilaras pada julat 5V. Ini
bermaksud setiapbahagian atau petak menegak bernilai
5volt.

14, 15 dan 16 VERT. MODE (Vertical mode)
• Mode tegak – Memilih saluran paparan samada paparan saluran 1 sahaja, dua saluran atau

saluran 2 sahaja.
• Mana-mana saluran yang dipapar di skrin adalah dalam mode tegak.
• Kedua-dua saluran boleh memaparkan bentuk gelombang secara serentak, tetapi gelombang

hanya boleh diubah pada posisi tegak secara berasingan. Manakala pelarasan gelombang

pada posisi ufuk ia akan berubah serentak
• Jika butang CH l/ll ditekan skrin akan memaparkan bentuk gelombang dari masukan saluran 2

sahaja.
• Jika butang CH l/ll dilepaskan skrin akan memaparkan bentuk gelombang dari masukan

saluran 1 sahaja.
• Jika butang DUAL ditekan skrin akan memaparkan dua bentuk gelombang yang berasingan

dari masukan saluran 1 dan 2.
• Jika butang ADD ditekan skrin akan memaparkan gabungan dua bentuk gelombang dari

masukan saluran 1 dan 2. 17, 18, 19 dan 20
• Adalah tombol kawalan untuk saluran 2 dan berfungsi sama seperti kawalan pada saluran 1.

MEMBACA GELOMBANG PADA SKRIN OSILOSKOP

Rajah 15 mengira nilai Vpp (voltan
puncak ke puncak) dari bentuk
gelombang yang di paparkan pada
skrin osiloskop.

Menentukan bacaan frekuensi.

• Tentukan nilai julat
TIME/DIV.=100mA

• Tentukan 1 kitar gelombang.
• Tentukan jumlah bahagian (petak)

mengufuk =7bahagian
• Kirakan masa untuk 1 kitar.

PERBEZAAN OSILOSKOP ANALOG DAN DIGITAL

ANALOG DIGITAL

• Harganya lebih murah • Lebih ringan dan mudah karena
• Memiliki respon yang lebih cepat terhadap menggunakan LCD

sinyal • Mampu memberikan kemampuan ekstensif
• Memiliki sifat yang realtime dan • Kemudahan tugas-tugas akuisisi gelombang

pengaturan yang mudah dilakukan dan pengukurannya
• Mampu meragakan bentuk yang lebih baik

seperti yang diinginkan untuk melihat
gelombang-gelombang yang kompleks.

METER PELBAGAI

(MULTIMETER)

METER PELBAGAI

• Meter belbagai boleh digunakan untuk mengukur :-
• Rintangan
• Voltan arus terus (AT)
• Voltan arus ulang alik (AU)
• Arus terus

Panel bahagian depan multimeter FUNGSI BAHAGIAN
ANALOG
Skala
• Memaparkan julat bacaan ukuran yang ditunjuk oleh jarum penunjuk.

Penunjuk
• Menunjuk nilai bacaan ukuran

Pelaras sifar penunjuk
• Untuk melaras jarum penunjuk pada kedudukan sifar

Pelaras sifar ohm
• Untuk melaras jarum penunjuk pada kedudukan 0 ohm.

Julat
• Memaparkan fungsi meter.
• Memaparkan lingkungan nilai had pengukuran atau pendarab

Suis pemilih fungsi dan julat
• Untuk memilih fungsi meter yang diperlukan umpamanya meter volt arus terus

(DCV), meter volt arus ulang alik (ACV), meter ampere (DCmA) dan meter ohm (Ω).
• Untuk memilih tahap julat yang sesuai dengan kegunaan kerja yang dilakukan.

Tamatan positif
• Punca sambungan kuar merah (positif).

Tamatan negatif
• Punca sambungan kuar hitam (negatif).

FUNGSI BAHAGIAN

Butang kuasa (POWER)
• Menghidup dan mematikan meter pelbagai.

Paparan berdigit
• Memaparkan nilai bacaan digit

Butang pilihan AC/DC
• Suis tekan untuk memilih fungsi meter samada beroperasi dalam keadaan

mengukur arus terus (DC) atau arus ulang alik (AC).

Julat
• Memaparkan fungsi meter.
• Memaparkan lingkungan nilai had pengukuran atau pendarab v)

Suis pemilih fungsi dan julat
• Untuk memilih fungsi meter yang diperlukan umpamanya meter volt arus terus

(DCV), meter volt arus ulang alik (ACV), meter ampere (DCmA) dan meter ohm
(Ω).menguji diod, transistor dan sebagainya.
• Untuk memilih tahap julat yang sesuai dengan kegunaan kerja yang dilakukan.

Panel bahagian depan multimeter
DIGITAL

Butang nada pembuz
• Suis tekan untuk memilih meter berada dalam mode senyap atau nada beep ketika

berada pada julat menguji diod.

Butang P.Hold
• Suis tekan untuk memegunkan bacaan digit.

Soket pemuat
• Punca sambungan ketika membuat pengujian pemuat.

Tamatan positif V-Ω-Hz
• Punca sambungan kuar merah ketika meter berfungsi untuk mengukur voltan, rintangan

atau frekuensi.

Tamatan negatif
• Punca sambungan kuar hitam (negatif/ common) untuk semua operasi pengukuran.

Tamatan positif mA
• Punca sambungan kuar merah (positif) ketika meter berfungsi mengukur arus yang

rendah.

Tamatan 20A
• Punca sambungan kuar merah (positif) ketika meter berfungsi mengukur arusyang

tinggi sehingga had maksima 20 ampere.

Soket transistor
• Punca sambungan ketika membuat pengujian transistor.

PENGENDALIAN METER PELBAGAI

1. Pastikan voltan yang hendak diukur samada voltan arus terus atau
arus ulang alik.

2. Sambungkan kuar meter pada tamatan. Kuar merah pada tamatan
positif (+)dan kuar hitam pada tamatan negatif meter (-/COM).

3. Laraskan julat meter pada fungsi DCV. Pilih julat yang paling tinggi
contohnya 1000 DCV.

4. Tentukan punca voltan yang hendak diukur dan pastikan ianya
selamat ketika kerja pengukuran dilakukan.

5. Tentukan punca positif dan negatif yang hendak diukur.
6. Sentuhkan hujung kuar merah pada punca positif dan hujung kuar

hitam pada punca negatif. Pastikan ketika kerja pengukuran
hujung kuar tidak bersentuhan dengan mana-mana pengalir atau
punca.
7. Baca bacaan jarum meter atau paparan digit.
8. Sekiranya tiada perubahan kedudukan penunjuk skala meter atau
paparan digit laras suis pemilih julat pada aras yang lebih rendah.
9. Ulang langkah 8 sehingga penunjuk skala atau paparan digit
menunjukkan bacaan yang tepat. Pemilihan julat yang paling
hampir dengan nilai voltan yang diukur akan menghasilkan bacaan
yang lebih tepat.

• Rajah diatas menunjukkan meter pelbagai analog

telah disetkan pada fungsi untuk mengukur voltan

arus terus 4 volt.
• Suis pemilih mestilah dilaras pada fungsi DCV julat 10.
• Meter hanya boleh mengukur voltan arus terus dalam

lingkungan 0 hingga 10 volt sahaja.
• Meter akan rosak sekiranya mengukur voltan yang

melebihi 10 volt.
• Skala meter yang perlu dibaca ialah 0 hingga 10 DCV.A

& ACV.
• Skala meter hendaklah dibaca seperti rajah dibawah.

1. Rajah diatas menunjukkan meter pelbagai digital telah disetkan pada fungsi untuk mengukur
rintangan. Rintangan yang diukur dalam lingkungan mega ohm.

2. Suis pemilih mestilah dilaras pada fungsi Ω dan julat 4M (4Mega).
3. Meter hanya boleh mengukur nilai rintangan sahaja dalam lingkungan 400kilo ohm hingga 4

Mega ohm sahaja. Meter akan memapar bacaan E sekiranya nilai rintangan

KAEDAH MEMBACA JULAT OHM

KAEDAH MENGAMBIL
BACAAN OHM

KAEDAH MEMBACA JULAT OHM

KAEDAH MENGAMBIL BACAAN VOLT