วฒั นธรรมไทย
Thai Culture
เสนอ ผชู วยศาสตราจารย ดร.สุรชยั ภทั รดิษฐ ภูมภิ กั ดเิ มธี
ความหมายของวัฒนธรรม
วัฒนธรรม ตรงกับคําภาษาอังกฤษวา “culture” มาจาก
ภาษาลาติน คือ cultura ซึ่งแตกมาจากคําวา colere หมายถึง การ
เพาะปลกู และบํารุงใหเ จรญิ งอกงาม(cultivate)
ในสังคมไทยคําวา วัฒนธรรม ไดถูกนิยามโดยรากศัพท
ภาษาบาลแี ละ
สันสกฤต คําวา วฒฒน (วัฒน) หมายถึง ความเจริญงอกงาม สวน
ธรม (ธรรม) หมายถึง ความดีความงาม กฎระเบียบ ขอปฏิบัติเม่ือ
รวมเปน วัฒนธรรม หมายถงึ ความดี
วัฒนธรรมในความหมายทางสังคมวิทยา
1. วัฒนธรรม เปนวิถีชีวิตของมนุษย (Style of life/ the
way of life) ทเี่ กดิ จากการเรียนร-ู สง่ั สอน
2. วัฒนธรรม คือ ทุกสิ่งทุกอยาง (Everything in the
World) ทีม่ นุษยส รางขึน้
สรุป วัฒนธรรม คือทุกสิ่งทุกอยางที่มนุษย สรางขึ้นจาก
กระบวนการเรียนรูของมนุษย ไดแก การรูจักคิด รูจักใช รูจักถายทอด
ซึ่งเปนลักษณะสําคัญท่ีทําใหมนุษยมีความแตกตางจากสัตว เพราะวา
สิ่งที่สัตวก ระทาํ ถอื วา เปน สญั ชาตญาณ มใิ ช การเรยี นรู
ความสาํ คัญของวัฒนธรรม
1. เพื่อสนองความตอ งการพืน้ ฐาน ไดแก
ปจ จยั 4 ในการครองชพี
2. เพื่อความเรยี บรอ ยของสงั คม ไดแ ก การปกครอง
3. เพอ่ื ผลทางจติ ใจ ไดแ ก ศาสนา
4. เพ่ือความสดชื่นในชวี ิต ไดแ ก สุนทรียภาพ
5. เพื่อการสือ่ สารความรู ไดแ ก การศึกษา
เง่อื นไขสาํ หรับพัฒนาการวฒั นธรรม
1. มีเสรีทไ่ี มตอ งตอบสนองตอสิง่ แวดลอมโดยสญั ชาตญิ าณ
2. ความสามารถในการเรยี นรู
3. การคดิ ออกมาเปนสัญลักษณ
4. มภี าษา
5. สามารถประดษิ ฐส ง่ิ ใหม (Invention)
ประเภทของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมแบงเปน 2 ประเภท คือ
1.Material Culture : รูปธรรม หรือ วัตถุธรรม
เปนวัฒนธรรมท่สี มั ผัสได (tangible culture)
2.Non-material Culture : นามธรรม เปน
วฒั นธรรมท่สี ัมผสั ไมได (intangible culture) หรือวัฒนธรรมที่
ไมใ ชว ตั ถุ เชน สถาบันทางสงั คม คานยิ ม ภาษา ฯลฯ แบงเปน
2.1 คติธรรม เก่ียวของกับคุณงามความดี จิตใจ
หรอื คุณธรรมในชีวติ
2.2 เนตธิ รรม เก่ยี วกับประเพณแี ละกฎหมาย
2.3 สหธรรม เกี่ยวของกับมารยาทในการอยู
รวมกันในสังคม
สาเหตุของการเกดิ วัฒนธรรม
การเกิดวฒั นธรรมมีสาเหตมุ าจากความตองการของมนุษย 3 ประการ คอื
1. ความตองการที่จะไดรับการตอบสนองทางชีววิทยา (biological
needs) ซ่ึงเปนความตองการพื้นฐาน คือ ปจจยั 4
2. ความตองการทางสังคม (social needs) เนื่องจากการอยูรวมกัน
ของคน การแบงหนาที่การรวมมือกันแกไขปญหาพื้นฐาน กอใหเกิดวัฒนธรรม
คือ การจดั ระเบยี บทางสังคม (social organization)
3. ความตองการทางจิตใจ (psychological needs) ซึ่งวัฒนธรรม
ทมี่ าตอบสนองความตอ งการ คือ ระบบความเชอ่ื (ลทั ธ/ิ ศาสนา)
ลักษณะของวัฒนธรรม
1. เกิดจากการเรียนรู คิดคนของสมาชิกในสังคม : ไมไดเกิดตาม
สญั ชาตญาณแตเ กดิ จากการอยูร วมกันของมนุษย
2. มีการถายทอดจากรนุ สรู นุ : socialization
3. เกิดขน้ึ เพ่อื สนองความตองการของคนในสงั คม
4. วัฒนธรรมมีความหลากหลายแตกตางกัน เพราะแตละสังคมมี
สภาพแวดลอมแตกตางกนั เชน วฒั นธรรมชาวเขา ชาวเลชาวนา
5. เปนแบบแผนในการดํารงชีวิตอยูรวมกัน : สรางความเปนเอกลักษณของ
สงั คมนั้นๆ
6. มีการเปล่ียนแปลงและปรับปรุงอยูเสมอ : เกิดจากการประดิษฐคิดคน
การยมื ผสมผสาน และการแพรก ระจายวฒั นธรรม
7. วัฒนธรรมมีท้ังระดับใหญและระดับรอง หมายถึง วัฒนธรรมโลก
กําหนดใหเปน อารยธรรม วัฒนธรรมประจําชาติ วัฒนธรรมทอ งถ่นิ
ลกั ษณะสําคัญของวฒั นธรรมไทย
1. นับถอื ระบบเครอื ญาติ มคี า นยิ มเคารพผูอ าวุโส
2 . ยึ ด ถื อ ใ น บุ ญ กุ ศ ล เ ช่ื อ ใ น ก ฎ แ ห ง ก ร ร ม ต า ม ห ลั ก
พระพุทธศาสนา มไี มตรีจติ ตอ ผูอ นื่ ชอบทําบุญตามโอกาสสาํ คัญของชวี ติ
3. มีแบบแผนพธิ กี รรมในการประกอบกิจการหรือประเพณีตางๆ
ตง้ั แตเกิดจนตาย
4. มวี ถิ ีชวี ติ เกษตรกรรม ยอมรบั ความสําคญั ของธรรมชาติ
5. นยิ มความสนุกสนาน ดําเนินชีวิตแบสบายๆ
6. เปนวัฒนธรรมแบบผสมผสาน (ไทย จีน ฝรงั่ แขก ฯลฯ)
7. ยึดม่ัน จงรกั ภกั ดี เทดิ ทูนสถาบนั พระมหากษัตริย
ความแตกตางระหวา งวัฒนธรรมไทยและสากล
วัฒนธรรมสากล คือวฒั นธรรมทเ่ี กิดขึน้ จากสงั คมอน่ื แตมีความนิยมท่ัวไปใน
นานาประเทศ เชน การแตงกายสากล การเลนกฬี าและดนตรสี ากล เปน ตน ซ่งึ ปกติ
แลวมบี อเกดิ จากวัฒนธรรมตะวันตก แตค นไทยรับเอามาเปนสวนหนง่ึ ของวัฒนธรรม
ไทย เพราะสังคมไทยเปนสังคมยอยสังคมหนึ่งของโลก การทจี่ ะติดตอกับคนตางชาติ
จําเปน ตองมีการประพฤตปิ ฏิบตั ติ อ กันอยา งผสมกลมกลืน
การปรบั ปรุงเปล่ียนแปลงวัฒนธรรมไทย
สาเหตุที่ตอ งมกี ารปรับปรุงเปล่ยี นแปลงวัฒนธรรม มดี งั นี้
1. การคิดคนวิทยาการและการแสวงหาผลประโยชนจากตางชาติ : ประเทศท่ีตอง
พ่ึงพาวิทยาการจากตางประเทศ จําเปนตองรูเทาทันวัฒนธรรมตางประเทศดวย เพื่อ
นาํ ไปปรับปรุงใหเหมาะกบั วัฒนธรรมของตน และปอ งกนั การครอบงาํ ของตางชาติ
2. กระแสโลกาภวิ ตั น( globalization)
1) ขอมูลขาวสารจากตางประเทศ : ขอมูลขาวสารอาจจะมีสาระท่ีเปน
อันตรายตอความเชื่อและพฤติกรรมของเยาวชน กอใหเกิดคานิยมฟุงเฟอ การมี
เพศสัมพนั ธก อนวยั อนั ควร
2) ลัทธิบริโภคนิยม ไดแก อาหาร การแตงกาย การใชอินเทอรเน็ต การ
บริโภคขอมูล ขาวสารจากความกาวหนาทางเทคโนโลยี และการคาขายทาง
อิเล็กทรอนิกส ทําใหเกิดการหมกมุนตอสื่ออิเล็กทรอนิกส แตงกายลอแหลม ความ
รุนแรงละเมดิ ซ่ึงกนั และกนั บรโิ ภคอาหารขาดคุณคาทางโภชนาการ
การเลือกรับวัฒนธรรม
หลกั ในการเลอื กรับวัฒนธรรม
1. ศึกษาวัฒนธรรมไทยใหเขา ใจตนเอง : เพ่อื สรางภูมคิ มุ กนั
ใหคนไทยใหเ ขา ถึงและเขา ใจวัฒนธรรม ภูมิปญ ญา อนั เปน มรดกของชาติ
2. เรียนรูวฒั นธรรมสากล : เพ่อื รเู ทาทันโลก เชน ภาษา
เทคโนโลยี ฯลฯ
3. เลอื กรบั วัฒนธรรมสากลในกระแสโลกาภวิ ัตนท ่เี ปน
ประโยชน : รับวิทยาการ ความเจริญตางๆ ควรศึกษาผลกระทบท่เี กดิ ให
รอบดานเปนไปเพ่ือประโยชน ความสมานฉนั ทข องสังคมโดยรวม
4. ปรับใชใหเหมาะสมกบั บรบิ ททางสงั คม : รักษาความเปน
ตวั ของตวั เองปรับใหเขา กบั ตน ไมใชก ารลอกเลียนแบบ
เอกสารอางองิ
รุจนห า เรอื นทรง. (ม.ป.ป). วัฒนธรรมไทย. [ออนไลน] . แหลงท่ีมา :file:///C:/Users/Hp/Downloads/7soc.pdf
ผจู ดั ทาํ
นางสาวอาทิตยา สขุ สานต
รหัสนักศึกษา 6340109120
ชั้นปที่ 2 หมู 1 คณะครศุ าสตร สาขาสงั คมศกึ ษา