การปฏิบัติงานพิธีพระราชทานเพลิง กรณีหีบ

การปฏิบัติงานในพิธีพระราชทานเพลิงศพ เป็นการปฏิบัติงานที่มีระเบียบแบบแผนตามวิธีปฏิบัติ
ของสำนักพระราชวงั ซึ่งผู้ปฏิบัติ ตอ้ งปฏิบัตใิ ห้ถูกตอ้ งตามหลักเกณฑ์ จารีต และธรรมเนียม เพอ่ื ก่อให้เกิดความ
สงา่ งาม เรียบร้อย และเหมาะสมตามระเบยี บ

พระราชทานเพลงิ ศพ คือ การที่พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานเพลิงศพ
ให้ผู้วายชนม์ (เสียชีวิต) ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงเพลิง แต่เป็นการพระราชทานกล่องเพลิงให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี นำไป
ปฏิบัติตามหมายรับสั่ง โดยพระราชทานแก่ข้าราชการและประชาชนทั่วไป ที่ทำคุณประโยชน์ให้เกิดขึ้นกับสังคมและ
ประเทศชาติ เป็นผู้ที่ประกอบคุณความดี ปฏิบัติหน้าด้วยความสุจริต ให้ได้รับเกียรติยศสูงสุดในวาระสุดท้ายของชีวิต
ทั้งเป็นการเชิดชูเกียรติยศวงศ์ตระกูล นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันสูงยิ่ง ยังความปลาบปลื้มอย่างหาที่สุดมิได้แก่
ทายาทและครอบครัวของผวู้ ายชนม์

ข้ันตอนการปฏิบัติงานพธิ ีพระราชทานเพลิงศพ กรณหี บี

1. เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี ลงพื้นที่ล่วงหน้าก่อน ถึงวัน
ประกอบพิธีพระราชทานเพลิงศพ ตามหมายรับสั่ง ณ สถานที่
จัดงาน เพื่อประสานงานให้คำแนะนำแนวทางปฏิบัติ การเตรียม
ความพร้อมของสถานที่ และสิ่งของจำเป็นต้องใช้ประกอบในพิธี
พระราชทานเพลงิ ศพ ให้แก่ทายาท หรือเจ้าภาพของผูว้ ายชนม์

2. เมื่อถึงวันกำหนดการพระราชทานเพลิงศพตามหมาย
รับสั่ง เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธีต้องเดินทางไปถึง ณ สถานที่จัดงาน
ก่อนเวลาพิธีพระราชทานเพลิงศพตามหมายรับสั่ง ประมาณ
๒ ชั่วโมง เพื่อซักซ้อมความเข้าใจแก่ทายาทหรือเจ้าภาพของผู้วาย
ชนม์ และเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ ตลอดถึงแก้ไขปรับปรุง
เพมิ่ เติมในส่วนทย่ี ังไม่เรยี บร้อยของผ้วู ายชนม์

3. เมื่อถึงกำหนดการตามหมายรับสั่ง เจ้าหน้าที่

ปฏิบัติงานพิธีทำการเชิญหีบศพ แล้วตั้งขบวนแห่เวียน

เมรุ ๓ รอบ แล้วเชิญหีบศพ ตั้งบนจิตกาธาน โดยมีผู้เชิญ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์/เครื่องทองน้อย ทายาท /ญาติ/ผู้ร่วมงาน

ตั้งแถวบริเวณหน้าเมรุ และเมื่อเจ้าหน้าที่เชิญหีบศพตั้งบน

จิตกาธานเรียบร้อยแล้ว ลำดับต่อไปเชิญทายาท/ญาติ/ผู้รว่ มงาน

พักผ่อน ณ จุดรับรองเพื่อรอเวลาประกอบพิธีพระราชทานเพลิง

ตอ่ ไปปรบั ปรงุ เพิ่มเตมิ ในส่วนท่ยี ังไม่เรยี บรอ้ ยของผู้วายชนม์ 4. ก่อนถึงพิธีพระราชทานเพลิงศพประมาณ ๓๐ นาที

เจ้าหน้าที่ปฏบิ ัติงานพิธีเชิญทายาทหรือเจ้าภาพตัง้ แถวรอรับกล่อง

เพลิงพระราชทานพร้อมให้แนะนำและซักซ้อมตามแนวทางการ

ปฏิบัติ หากเป็นข้าราชการ ให้แต่งกายเครื่องแบบปกติขาว สวม

แขนทุกข์ และผู้ที่ไม่ได้รับราชการให้แต่งกายไว้ทุกข์ตามประเพณี

นิยม สุภาพ เรียบร้อย เมื่อเจ้าหน้าที่เชิญกล่องเพลิงพระราชทาน

เดินผ่านแถวทายาท ให้ผู้อยู่ในแถวยืนตรงด้วยอาการสำรวม ไม่

ต้องแสดงความเคารพแต่อย่างใด ส่วนผู้ร่วมงานก็นั่งอยู่ในความ

สงบ ไม่ต้องลุกขึ้นยืน ไม่ต้องทำความเคารพ และไม่มีการบรรเลง

เพลงอย่างใดทงั้ ส้ิน

5. เมื่อเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธีหรือผูเ้ ชิญกล่องเพลิงพระราชทานเดินขึ้นบนเมรุ เพื่อนำกล่องเพลิงพระราชทานไปตงั้
บนโต๊ะปผู า้ ขาวท่ไี ด้จดั เตรียมไว้ ด้านศีรษะศพเรยี บร้อยแล้วทำความเคารพกล่องเพลิงพระราชทานโดยการไหว้ ๑ ครง้ั แล้วทำ
ความเคารพศพโดยการโค้งคำนับ ๑ ครั้งพร้อมทายาทที่ตั้งแถวรอรับกล่องเพลิงพระราชทาน แล้วเดินลงจากเมรุ ทายาท
ทีต่ ้งั แถวอย่กู เ็ ลกิ แถวกลับประจำทนี่ ัง่ เพ่ือรอพธิ ีพระราชทานเพลงิ ศพต่อไป ของผู้วายชนม์

6. เมื่อใกล้ถึงเวลากำหนดการพระราชทานเพลิงศพตามหมาย
รับสั่ง ประธานในพิธีเดินทางมาถึงพิธี จากนั้นเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี
เข้าหาประธานในพิธีแลว้ ขออนญุ าตแนะนำข้ันตอนการปฏิบตั หิ นา้ ที่ของ
ประธานพิธี เพื่อให้พิธีการพระราชทานเพลิงศพนั้น มีความถูกต้อง
มีความสง่า และเป็นไปด้วยความเรียบรอ้ ย

7. ในระหว่างนเ้ี จ้าภาพมีพิธีทอดผ้าบังสุกลุ โดยให้ผู้มเี กยี รติเปน็ ผู้ทอดผ้าบงั สุกุลเสรจ็ เรียบร้อยแล้ว ยงั คงเหลือผ้าบังสุกุล
อีก ๑ ผืน (ไวส้ ำหรับประธานในพธิ ีเปน็ ผทู้ อดผ้าบังสกุ ุลเป็นผืนสุดท้าย) ลำดับต่อไปเขา้ สพู่ ธิ พี ระราชทานเพลงิ ศพ

8 พธิ กี ร/ทายาท/ญาตขิ องผู้วายชนม์ ตามที่ได้กำหนดไว้เรม่ิ อ่านตามลำดับดงั น้ี
- อา่ นหมายรบั ส่ัง
- อา่ นสำนึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณ (หากศพเป็นพระสงฆ์ ไม่ต้องอา่ นสำนึกในพระมหากรุณาธคิ ณุ )
- อา่ นประวัตผิ วู้ ายชนม์

ประวตั ผิ วู้ ายชนม์

ตวั อยา่ ง : หมายรบั ส่ัง ตวั อยา่ ง : สำนกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ ตวั อย่าง : ประวตั ผิ วู้ ายชนม์

9. ขณะทพ่ี ธิ ีกร / ทายาท / ญาติของผวู้ ายชนม์ อ่านหมายรบั ส่งั อ่านสำนึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณ เจ้าหน้าทปี่ ฏิบตั งิ านพิธี
จำนวน ๒ คน แต่งกายเคร่ืองแบบปกตขิ าวไว้ทุกข์ขึ้นไปประจำบนเมรุ ทำความเคารพศพผู้วายชนม์โดยการคำนบั ๑ ครั้ง แล้วเดนิ
ไปยังโต๊ะวางกล่องเพลิงพระราชทานยกมือไหว้กล่องเพลิงพระราชทาน ๑ ครั้ง จากนั้นแกะถุงผ้าห่อกล่องเพลิงพระราชทาน
เพื่อเตรียมดอกไม้จันทน์วางไว้บนพาน และนำเทียนไปปักในโคมไฟ จุดไฟจากกลักไม้ขีดพระราชทาน แล้วนำไปจุดเทียนในโคมไฟ
ที่เตรยี มไว้ จากนนั้ รอประธานประกอบพิธตี ่อไป

10. เมื่อถึงกำหนดการพระราชทานเพลิงศพ พิธีกรเชิญประธานขึ้นไปบนเมรุแล้วทอดผ้าบังสุกุล พระสงฆ์พิจารณา
ผา้ บังสุกลุ จากนน้ั เจา้ หนา้ ท่ีเชิญประธานประกอบพธิ พี ระราชทานเพลงิ ศพ ดงั น้ี

ก่อนที่ประธานจะหยิบดอกไม้จันทน์บน
พานที่เจ้าหน้าส่งให้ ให้ประธานถวายความเครพ
โดยการคำนบั ไปยงั ทศิ ที่พระเจ้าอยหู่ ัวประทับหรือ
พระบรมมหาราชวัง จากนั้นรับดอกไม้จันท์แล้ว
นำไปจุดไฟพระราชทานจากโคมไฟ มีเจ้าหน้าที่
คอยปฏิบัติหน้าที่อำนวยความสะดวก แล้วนำไป
วางไว้บนจิตกาธานหรือพานประดับด้วยดอ

เมื่อประธานวางดอกไม้จันทน์เรียบร้อยแล้ว จากนั้นทำความเคารพศพ โดยการคำนับ ๑ ครั้ง พร้อมกับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติ
กล่องเพลิงพระราชทาน เสร็จแล้วประธานเดินลงจากเมรุ เจ้าหน้าที่ปฏิบัติหน้าที่รับเพลิงยกมือไหว้ดอกไม้จันทน์ ๑ ครั้ง แล้วเข้า
เก็บดอกไมจ้ นั ทน์พระราชทาน

ก ไ ม้
สด

พิธีกรเชิญผู้มีเกียรติวางดอกไม่จันทน์ ถ้าหากมีพระภิกษุสงฆ์ร่วมวางดอกไม้จันทน์ด้วยให้ปฏิบัติ ดังนี้ พระภิกษุสงฆ์ /
สามเณร / แม่ชี / ข้าราชการแต่งกายเครื่องแบบปกติขาวไว้ทุกข์ /ผู้ร่วมงานแต่งกายไว้ทุกข์ตามประเพณีนิยม และการวาง
ดอกไม้จันทนเ์ ป็นลำดบั สดุ ทา้ ย คอื ทายาท / ญาติ ของผู้วายชนม์

เมอื่ เสรจ็ สิน้ การวางดอกไมจ้ นั ทน์ เจ้าหนา้ ทีเ่ ชิญทายาทของ
ผู้วายชนม์ พร้อมทั้งแนะนำในการจัดเก็บดูแลให้อยู่ในที่เหมาะสม
จากนัน้ รับกล่องเพลิงพระราชทาน เสร็จแลว้ เดินลงจากเมรุ

เจา้ หน้าที่ปฏิบัติงานพิธี เชญิ หบี ลงจากจิตกาธาน แล้วนำหีบ
รองในออกจากหีบพระราชทาน จากนั้นนำหีบรองในเข้าสู่เตาเผา
เพื่อดำเนินการเผาจริงต่อไป เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานพิธี ทำการจัดเก็บ
อุปกรณ์และถอนเครื่องเกียรติยศประกอบศพ ลาเจ้าภาพ เชิญหีบ
พระราชทานกลับ เสรจ็ พธิ ี

ขอ้ มลู อา้ งอิง
๑. สำนักงานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. แนวทางการปฏิบัติงานพิธีการศพที่ได้รับพระราชทาน

สำนกั งานปลดั กระทรวงวัฒนธรรม. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพช์ ุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั . ๒๕๖๒
๒. สำนักงานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. คู่มือการปฏิบัติงานพิธีการศพตามหลักเกณฑ์ของสำนัก

พระราชวงั . กรงุ เทพมหานคร : โรงพมิ พ์อักษรไทย (น.ส.พ. ฟา้ เมอื งไทย). ๒๕๖๒

เรียบเรียงโดย นายเอกพร เอียดจุย้

ตำแหนง่ นกั วชิ าการวฒั นธรรมปฏิบตั กิ าร .

หน่วยงาน กลุ่มพิธีการศพทไ่ี ดร้ บั พระราชทาน สำนกั งานวัฒนธรรมจงั หวดั ตรงั

.

.