654A178D-0C80-4C04-B257-6A1569D83F00

ก า ร เ มื อ ง ก า ร
ป ก ค ร อ ง ส มั ย อ ยุ ธ ย า

ลักษณะการปกครอง

1.แบบธรรมราชา กษัตริย์ปฏิบัติตามหลัก
ธรรมทางพุ ทธศาสนา

2. แบบเทวราชา กษัตริย์เปนสมมติเทพ
รับอิทธิพลมาจากขอม

การจัดระเบียบการปกครองสมัยอยุธยา
สมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที 1 ได้นํารูปแบบการ
ปกครองของสุโขทัยและเขมรมาปรับใช้ โดยแบ่งเปน

- ราชธานี

- หัวเมืองชันใน

- เมืองลูกหลวง

- หัวเมืองชันนอก

- เมืองประเทศราช

ต่อมาในสมัยพระบรมไตรโลกนาถทรงปรับปรุงการ

ปกครองเพือเพิมอํานาจให้กับราชธานี จึงจัดระเบียบ

การปกครองใหม่เพือรวมอํานาจเข้าสู่ศูนย์กลาง โดย

แบ่งเปน
- ราชธานี
- หัวเมืองชันใน ผู้ปกครองเรียกว่า

“ผู้รัง”
- หัวเมืองชันนอก แบ่งเปนเอก โท ตรี โดยแบ่ง

ภายในเมืองเปนการปกครองท้องถิน ได้แก่
เมือง(จังหวัด) , แขวง(อําเภอ) , ตําบล , บ้าน

การปกครองราชธานี
การปกครองสมัยพระรามาธิบดีที 1 ทรงแบ่งการ
ปกครองเปน 4 ส่วน เรียกว่า จตุสดมภ์ ได้แก่
- กรมเมือง ดูแลความสงบเรียบร้อยภายในราชธานี
- กรมวัง ดูแลเกียวกับกิจการต่าง ๆ ในราชสาํ นัก

และพระราชพิธีต่าง ๆ
- กรมคลัง ดูแลเกียวกับการจัดเก็บรายได้รายจ่าย

ของพระคลัง
- กรมนา ดูแลเกียวกับนาหลวง การเก็บภาษี และ

การจัดเก็บข้าวเข้าท้องพระคลัง การปกครองประเทศ

จะรวมทหารและพลเรือนเข้าด้วยกันโดยแบ่งเปนหัว

เมืองฝายเหนือ และฝายใต้

การปกครองสมัยพระบรมไตรโลกนาถทรงปฏิรูป ใหม่

เปน
- กรมเมือง เปลียนเปน นครบาล
- กรมวัง เปลียนเปน ธรรมาธิกรณ์
- กรมคลัง เปลียนเปน โกษาธิบดี
- กรมนา เปลียนเปน เกษตราธิบดี

สมัยพระบรมไตรโลกนาถทรงแยกฝายทหารและ

พลเรือนออกจากกัน โดยตังตําแหน่งอัครมหาเสนาบดี
2 ตําแหน่ง คือ

- สมุหกลาโหม ดูแลเกียวกับการทหาร
- สมุหนายก ดูแลเกียวกับข้าราชการพลเรือน และ

ยังได้กําหนดกําหมายขึน คือ
- กฎหมายศักดินาทหารและพลเรือน
- กฎมนเทียรบาล เปนกฎหมายเกียวกับประเพณีใน

ราชสาํ นัก