นวัตกรรมการเรียนการสอน สื่อประสมในการจัด

นวัตกรรมการเรียนการสอน สื่อประสม ในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ............................................................................................................ 1. ชื่อผู้สร้าง/พัฒนาสื่อนวัตกรรม ชื่อ ว่าที่ร้อยตรีหญิงสุลัดดา พรหมลิ ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนบ้านทุ่งคา หมู่ที่ 1 ตำบลห้วยใหญ่ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี 20150 2. ชื่อนวัตกรรม สื่อประสม ในการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5E 3. ประเภทนวัตกรรม นวัตกรรมสื่อการสอน นวัตกรรมวิธีการสอน 4. ความเป็นมาและความสำคัญของสื่อนวัตกรรม การจัดการเรียนรู้ในรายวิชาวิทยาศาสตร์ เป็นวิชาที่จะต้องให้นักเรียนได้ทดลอง ลงมือปฏิบัติจริง แต่ ทางโรงเรียนบ้านทุ่งคามีข้อจำกัด คือ การจัดการเรียนการสอนแบบเดิมนั้นจัดให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติ ฝึก การใช้เครื่องมือ อุปกรณ์ และเทคนิคปฏิบัติการบางอย่างเท่าที่เครื่องมืออุปกรณ์ที่มีภายในโรงเรียน และใช้วิธี บรรยายในส่วนของเนื้อหาที่ขาดแคลนอุปกรณ์และเครื่องมือ ซึ่งค่อนข้างยากที่จะทำให้นักเรียนมีความสนใจ ตั้งใจเรียน ตั้งใจปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมาย นักเรียนว่ามักเกิดความเบื่อหน่าย และท้อถอยในการเรียน ไม่เห็นความสำคัญ รู้สึกว่าเนื้อหายากและไม่อยากเข้าเรียน จะเห็นได้ว่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในปีที่ผ่านมาอยู่ ในเกณฑ์ปานกลาง ซึ่งปัญหานี้น่าจะเกิดมาจากตัวผู้เรียนเอง และที่สำคัญ คือ รูปแบบการสอนของครูผู้สอน ซึ่งส่วนใหญ่ครูผู้สอนยังคงใช้วิธีการสอนแบบบรรยาย ซึ่งทำให้เด็กไม่ได้แสดงความคิดเห็นไม่กล้าแสดงออก และที่สำคัญอีกสาเหตุหนึ่งก็คือครูมีทักษะไม่เพียงพอหรือไม่มีทักษะในการใช้สื่อการสอน จากสภาพปัญหา ดังกล่าวครูควรนำวิธีการสอนที่เป็นนวัตกรรมมาใช้ในการแก้ปัญหา โดยการใช้นวัตกรรมสามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบใหญ่ๆ คือ นวัตกรรมที่เป็นสื่อ และนวัตกรรมที่เป็นวิธีการ ซึ่งนวัตกรรมที่จะกล่าวถึง เป็นสื่อ ประสม และวิธีการสอนแบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) มีรายละเอียดดังนี้ สื่อการสอนนั้นเปรียบเสมือนทางลัดให้ผู้เรียนสามารถเข้าใจและบรรลุวัตถุประสงค์ทางการเรียนได้เร็ว ขึ้น ผู้เรียนจะสามารถเข้าใจลึกซึ้งเป็นรูปธรรมได้ และการจัดกิจกรรมด้วยสื่อการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลาย ทำให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องที่เรียนมากขึ้น สนุกกับการเรียนและเกิดความกระตือรือร้นในการ เรียน “สื่อประสม” (Mutimedia) คือ การนำสื่อหลาย ๆ อย่างมาใช้ร่วมกันอย่างมีความสัมพันธ์ มีคุณค่า และส่งเสริมซึ่งกันและกัน สื่อการสอนอย่างหนึ่งอาจใช้เพื่อเร้าความสนใจ การอาศัยศักยภาพของ คอมพิวเตอร์ในการนำเสนอข้อความ กราฟฟิก ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว วีดิทัศน์และเสียง สื่อประสมมี

ประสิทธิภาพในการจัดการเรียนการสอนมาก เนื่องจากสามารถใช้กับการเรียนได้ทุกรูปแบบ ทุกสถานการณ์ สามารถใช้ได้หลายวิธี เพื่อนำไปจัดการเรียนการสอนที่ดีที่สุดแก่ผู้เรียน นอกจากนี้ สื่อประสมยังสามารถ นำไปสนองความต้องการได้หลายอย่าง เช่น สามารถใช้สนับสนุนการบรรยาย ดังนั้น สื่อจึงมีอิทธิพลในการ กระตุ้นการเรียนรู้ของผู้เรียนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ผ่านการมองเห็นเพื่อให้เกิดจินตนาการ จึงกลายเป็น การเรียนรู้ที่ทำให้เกิดความเข้าใจง่าย การจัดการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) เป็นวิธีการที่มุ่งส่งเสริมให้นักเรียนรู้จัก ค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง โดยใช้กระบวนการแสวงหาความรู้ ซึ่งครูมีหน้าที่เพียงเป็นผู้คอยให้ความ ช่วยเหลือจัดเตรียมสภาพการณ์และกิจกรรมให้เอื้อต่อกระบวนการที่ฝึกให้คิดหาเหตุผลสืบเสาะหาความรู้ รวมทั้งการแก้ปัญหาให้ได้โดยใช้คำถามและสื่อการเรียนการสอนต่างๆ เช่น ของจริง สถานการณ์ ให้ นักเรียนลงมือปฏิบัติการสำรวจ ค้นหาด้วยตนเอง บรรยากาศการเรียนการสอนให้นักเรียนมีอิสระในการ ซักถาม การอภิปรายและมีแรงเสริม อาจกล่าวได้ว่าเป็นการสอนให้นักเรียนคิดเป็น ทำเป็น และแก้ปัญหา ได้นั่นเอง ซึ่งการสอนแบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) เป็นการฝึกให้เน้นการสอนนักเรียนด้วยวิธีการ สืบสวนสอบสวน (Inquiry Method) หรือเรียกว่าการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ จากที่กล่าวมาข้างต้น ข้าพเจ้าในฐานะครูผู้สอนรายวิชาวิทยาศาสตร์ได้พิจารณาเห็นจุดเด่นของ นวัตกรรมที่เป็นสื่อ คือ สื่อประสม และนวัตกกรมที่เป็นวิธีการ คือ การเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหา ความรู้ 5E นำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้รายวิชาวิทยาศาสตร์เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ให้สูงขึ้น 5. วัตถุประสงค์ 1. เพื่อสร้างสื่อประสมในการจัดการเรียนเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E 2. เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการในการจัดการเรียนการสอน โดยใช้สื่อประสมในการจัดการเรียนเรียนรู้ แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E 3. เพื่อยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนให้สูงขึ้น 6. กระบวนการพัฒนาผลงาน นวัตกรรม คือ สื่อประสม ในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E มีองค์ประกอบ และวิธีการสร้าง ดังนี้ 6.1 องค์ประกอบของสื่อประสม สื่อประสม เป็นสื่อที่มีความหลากหลาย ข้าพเจ้าได้นำมาประกอบกิจกรรมการเรียนรู้เรื่อง หน้าที่และส่วนประกอบของดอก ในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ประกอบด้วย 1) เกม “ดอกไม้อะไรเอ่ย” 2) เกม “ส่วนประกอบของดอก” 3) เกม “กลีบดอกไม้อะไรเอ่ย” 4) ชุดการสอน แบบทดสอบ 5) อุปกรณ์ที่ใช้ในการทดลอง ได้แก่ แว่นขยาย มีด ดอนสอ กระดาษ 6) ดอกไม้ตัวอย่าง ได้แก่ ดอกชบา ดอกการเวก ดอกชงโค ดอกกุหลาบ และดอกแค

6.2 วิธีดำเนินการสร้างสื่อประสม ข้าพเจ้าดำเนินการสร้างนวัตกรรม คือ สื่อประสม ในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหา ความรู้ 5E ดังนี้ 1) ศึกษา เอกสาร ตำรา วารสาร สิ่งพิมพ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมการ เรียนรู้ 2) ศึกษา วิเคราะห์ ผลเรียนรู้ที่คาดหวังดังที่ได้กำหนดไว้ในหลักสูตร เนื้อหา เรื่อง หน้าที่และส่วนประกอบของดอก เพื่อนำข้อมูลมาสร้างนวัตกรรมที่ใช้ประกอบการจัดการเรียนรู้ 3) สร้างนวัตกรรม คือ สื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ 4) นำชุดสื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ที่ใช้ในการ จัดการเรียนรู้ เสนอต่อผู้เชี่ยวชาญ เพื่อตรวจสอบคุณลักษณะของนวัตกรรม ดูความสอดคล้องกับ กิจกรรมการเรียนรู้ และจุดประสงค์การเรียนรู้ 5) นำชุดสื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ที่ผ่านการ ตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญมาปรับปรุงแก้ไขตามข้อเสนอแนะ 6) จัดทำชุดสื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E เรื่อง หน้าที่และส่วนประกอบของดอก 7) นำชุดสื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E เรื่อง หน้าที่และ ส่วนประกอบของดอก ไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4/1 จำนวน 39 คน 1. ศึกษาสภาพปัญหา 2. วิเคราะห์ปัญหา 3. ประชุมวางแผนร่วมกับ ผู้บริหาร และคณะครู เพื่อ กำหนดกิจกรรมในการพัฒนา การปรับปรุง ทบทวน พัฒนา แก้ไข และหาข้อผิดพลาดของ กิจกรรมที่นักเรียนปฏิบัติ 1. ทำวิจัยในชั้นเรียน 2. สร้างและทดลองการใช้ เครื่องมือ 3. นำนวัตกรรมไปใช้ใน สถานการณ์จริง 1. ติดตามและตรวจสอบ 2. วัดผลและประเมินผลตาม สภาพจริง 3. ประเมินความพึงพอใจ

8. ผลงานที่เกิดขึ้นจากการดำเนินงาน จากการสร้าง นวัตกรรมที่เป็นสื่อ คือ สื่อประสม และนวัตกกรมที่เป็นวิธีการ คือ การเรียนรู้แบบ กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E นำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้รายวิชาวิทยาศาสตร์ พบว่า นักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจและบรรลุวัตถุประสงค์ทางการเรียนได้เร็วขึ้น นักเรียนสามารถเข้าใจลึกซึ้งเป็นรูปธรรมได้ มีความ สนุกกับการเรียน ไม่เกิดความเบื่อหน่าย และเมีความกระตือรือร้นในการเรียน ดังจะอธิบาย ต่อไปนี้ 9.1 นวัตกรรมที่เป็นสื่อ คือ สื่อประสม ข้าพเจ้าได้นำเอาสื่อหลาย ๆ อย่างมาใช้ร่วมกันอย่างมีความสัมพันธ์ ได้แก่ เกมออนไลน์ ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว สื่อของจริง และชุดการสอน เพื่อกระตุ้นความสนใจและความเร้าใจของนักเรียน ทำให้ นักเรียนมีความกระตือรือร้นในการเรียนมากขึ้น สามารถเข้าใจเนื้อหาได้ง่าย มีความสนุกสนาน ไม่น่าเบื่อ ดังนั้น นวัตกรรม“สื่อประสม” ที่ข้าพเจ้าสร้างนั้น ถือได้ว่า เป็นสื่อที่มีประสิทธิภาพในการจัดการเรียนการสอน มาก สามารถสนองความต้องการได้หลายอย่าง กระตุ้นการเรียนรู้ของนักเรียน ทำให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน สูงขึ้น 9.2 นวัตกกรมที่เป็นวิธีการ คือ การเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E ข้าพเจ้าได้นำเอาวิธีการสอนแบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E เข้ามาใช้ เพราะคิดว่าเป็นวิธีการ สอนที่สนับสนุนการเรียนรู้ของนักเรียนมากที่สุด ทำให้นักเรียนมีทักษะทางกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ดี ขึ้น เนื่องจากเป็นวิธีสอนที่มุ่งให้นักเรียนรู้จักค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง ลงมือปฏิบัติจริง นักเรียนมีอิสระ ในการซักถาม และการอภิปราย มีการใช้กระบวนการแสวงหาความรู้ ฝึกให้นักเรียนคิดและแก้ไขปัญหาได้ อันส่งผลต่อการเรียนรู้ของนักเรียน นักเรียนสามารถตกตะกอนองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง 9. การเผยแพร่ เผยแพร่ผลงานให้กับคณะครูโรงเรียนบ้านทุ่งคา

ภาคผนวก

การวิจัยในครั้งนี้ ผู้วิจัยได้สร้างนวัตกรรม คือ สื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหา ความรู้ 5E ซึ่งประกอบด้วยสื่อที่หลากหลาย ดังนี้ 1. เกม “ดอกไม้อะไรเอ่ย” แหล่งข้อมูล https://www.youtube.com/watch?v=HEvmNrBqpMw 2. เกม “ส่วนประกอบของดอก” แหล่งข้อมูล https://wordwall.net/th/resource/11214100

3. เกม “กลีบดอกไม้อะไรเอ่ย”

4. อุปกรณ์การทดลอง

5. ใบความรู้เรื่อง หน้าที่และส่วนประกอบของดอก

6. ใบงาน เรื่อง หน้าที่และส่วนประกอบของดอก

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับนักเรียน จากการนำนวัตกรรมไปใช้ในการจัดกาเรียนการสอน โดยใช้สื่อประสมในการเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้5E ..................................................................................................................................................... ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับนักเรียน ข้าพเจ้านำนวัตกรรมไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4/1 โดยใช้สื่อประสมใน การเรียนรู้แบบกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E อธิบาย ดังนี้ 1) ขั้นการกระตุ้นความสนใจ (Engagement) ข้าพเจ้าได้นำเอาเกมมาใช้ในการจัดกิจกรรม เพื่อกระตุ้นการเรียนรู้และความสนใจของนักเรียน ซึ่งเป็นเกมที่มีการเชื่อมโยงกับความรู้เดิมของนักเรียน ทำให้ นักเรียนมีความสนุกสนานและอยากจะเรียน

2) ขั้นสำรวจและค้นหา (Exploration) ข้าพเจ้าให้นักเรียนได้ทดลองลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง เพื่อสร้างความรู้ด้วยตนเอง มีการทำงานเป็นกลุ่ม เพื่อส่งเสริมการทำงานร่วมกัน สามารถโต้ตอบกันระหว่าง เพื่อนในกลุ่มได้ 3) ขั้นอธิบายความรู้และลงข้อสรุป (Explanation) ข้าพเจ้าและนักเรียนอภิปรายเนื้อหา เพื่อ หาข้อสรุปร่วมกัน

4) ขั้นขยายความเข้าใจ (Elaboration) ข้าพเจ้าส่งเสริมให้นักเรียนนำความรู้ที่ได้จากการทำ กิจกรรมไปเชื่อมโยงสู่สถานการณ์ในชีวิตประจำวัน โดยดิฉันถามประเด็นที่นักเรียนสามารถนำเอาความรู้ไป ประยุกต์ใช้ หรือขยายความรู้และทักษะในสถานการณ์ใหม่ โดยอธิบายอย่างมีความหมายได้ 5) ขั้นตรวจสอบผล (Evaluation) ข้าพเจ้าได้และนักเรียนตรวจสอบความถูกต้องของความรู้ที่ นักเรียนได้รับโดยการถาม-ตอบ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างครูและนักเรียน และมีการประเมินความรู้ จากการทำใบงานของนักเรียนแต่ละคน