หนังสือ อิเล็กทรอนิกส์ E-book วัฒนธรรมของภูมิภาค ภาคเหนือ ภาคเหนือ
รายงานเล่มล่นี้จัดจัทำ ขึ้นขึ้เพื่อพื่เป็นส่วส่นหนึ่ง ของวิชวิา สังสัคม ส31102 ชั้นชั้มัธมัยมศึกษาปีที่4 เพื่อพื่ ให้ไห้ด้ศึด้ ศึกษาหาความรู้ใรู้นเรื่อรื่ง วัฒวัธรรมของ ภาคเหนือ และได้ศึด้ ศึกษาอย่าย่งเข้าข้ใจเพื่อพื่เป็น ประโยชน์กับการเรียรีนผู้จัผู้ ดจัทำ หวังวัว่าว่รายงานเล่มล่ นี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่ผู้ อ่าน หรือรืนักเรียรีน นักศึกษา ที่กำ ลังลัหาข้อข้มูลเรื่อรื่งนี้อยู่ หากมีข้มีอข้แนะนำ หรือรืข้อข้ ผิดผิพลาดประการใด ผู้จัผู้ ดจัทำ ขอน้อมรับรั ไว้แว้ละ ขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วด้ย คำ นำ 1
1 2 3 4 5 7 8 คำ นำ ประเพณีสงกรานต์ ประเพณีปล่อยนกปล่อยปลา การแต่งกายสงกรานต์ อาหาร ภาษา การละเล่น สารบัญ บั
วันวัสงกรานต์คือวันวัที่ 13 -15 เมษายน ของทุกทุปี ประเพณีส ณี งกรานต์ สงกรานต์ใกล้เข้าข้มาแล้ววว ที่จะจัดจัขึ้นขึ้ ใน วันวัที่ 13-15 เมษายน ของทุกทุปี วันวั สงกรานต์ ถือเป็น วันวั ปีใหม่ไม่ทย ที่คนไทย ยึดยึถือสืบสืต่อกันมาอย่าย่งยาวนาน "สงกรานต์"เป็นป็คำ ภาษาสันสัสกฤต แปล ว่าว่ "ผ่าผ่น"หรือรื "เคลื่อนย้าย้ยเข้าข้ไป"ที่ หมายถึงเป็นป็วันวัที่พระอาทิตย์ ผ่าผ่นหรือรื เคลื่อนย้าย้ย จากราศีมีนมีเข้าข้สู่ ราศีเมษ ใน เดือดืนเมษายน ถือเป็นช่วช่งสงกรานต์หาก พระอาทิตย์เย์คลื่อนย้าย้ย ในช่วช่งเดือดืนอื่น ๆ ถือเป็นป็การเคลื่อนย้าย้ยธรรมดา ซึ่งซึ่ตาม ปกติแล้วพระอาทิตย์จย์ะย้าย้ยจากราศีหนึ่ง ไปสู่อีสู่ อีกกลุ่มลุ่ดาวหนึ่งเป็นป็ ประจำ ทุกทุเดือน หรือรืเรียรีกว่าว่เป็นป็การย้าย้ยจากกลุ่มลุ่ดาว หนึ่งไปสู่อีสู่ อีกกลุ่มลุ่ดาวหนึ่ง ตามหลัก โหราศาสตร์ เรียรีกว่าว่ "ยกขึ้นขึ้สู่“สู่ 2
ภาคเหนือ ปร ะเพณีปล่อย นกปล่อยปลา ประเพณีปล่อยนกปล่อยปลา การปล่อยนกปล่อยปลา หมายถึงการปล่อย ให้นกหรือรื ปลาที่มีผู้จับมากลับคืนสู่ธร.รมชาติ เป็นกิจกรรมที่มักจะทำ ควบไปในเทศกาล สงกรานต์ หรือรื ในเทศกาลออกพรรษา. การ ปล่อยนกปล่อยปลาถือเป็นการทำ บุญต่อ ชีวิตเพื่อเป็นสิริมริงคล เพราะเชื่อกันว่า แม้คน ที่ถึงกำ หนดจะต้องตาย ถ้าได้ช่วยชีวิตสัตว์ที่ กำ ลังจะตาย หรือรืสัตว์ที่เขากำ ลังจะเอาไปฆ่า ให้รอดชีวิตไป ก็อาจจะทำ ให้มีชีวิตยืนยาวต่อ ไปได้อีก ชาวรามัญ ถือเป็นประเพณีที่ต้อง แห่นกและปลาไปปล่อยในเทศกาลสงกรานต์. พุทธศาสนิกชนมักจะปล่อยนก ปล่อยปลาในวันครบรอบวัน เกิด. การปล่อยสัตว์ให้มีชีวิต ยืนยาวต่อไป นอกจากการ ปล่อยนกปล่อยปลาแล้ว ยังมี การปล่อยเต่า ปล่อยปลาไหล หรือรื ไถ่ชีวิตโค กระบือ ซึ่งเป็น สัตว์ใหญ่ด้วย. การซื้อชีวิตสัตว์ แล้วปล่อยให้เป็นอิสระเป็นการ สอนให้มนุษย์มีเมตตา ช่วย เหลือเกื้อกูลกัน แม้แต่กับสัตว์ เล็ก ๆ เรายังมีเมตตา ก็คงจะ ไม่ทำ ร้าร้ยเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน. 3
การแต่งกาย สงกรานต์ ทุกๆ ปี เมื่อเทศกาลสงกรานต์เวียนมาถึง ทุกคนจะนำ เสื้อลาย ดอกออกมาใส่ ไม่เว้นแม้แต่การไปเยี่ยมผู้หลักผู้ใหญ่ตามบ้านเพื่อ รดน้ำ ดำ หัว แต่บางออฟฟิศหรือสถานที่ทำ งานก็นิยมนำ มาใส่กัน หรือ บางทีก็ถือเป็นการบังคับกรายๆ เลยด้วยซ้ำ โดยผู้ใหญ่ ผู้สูงอายุมักจะ อ้างว่า ‘การใส่เสื้อลายดอก’ เป็นการแสดงถึง ‘ความเป็นไทย’ ซึ่งเรา ทุกๆ คนก็เข้าใจ และเชื่อแบบนั้นกันมาตลอด แต่ความจริงแล้วเสื้อลายดอกเดิมทีไม่เคยมีในประเทศไทย เป็น เพียงแค่ความนิยมที่เริ่มในยุคสมัยหนึ่งที่รับมาจากทางตะวันตก ซึ่งมี อิทธิพลมาจากเสื้อฮาวายของทางสหรัฐฯ พอคนไทยนำ มาใส่และเกิด ความนิยม ร้านเสื้อผ้าต่างๆ ตามตลาดและห้างสรรพสินค้าก็เลยนำ มา ผลิตวางจำ หน่ายอย่างแพร่หลาย เป็นค่านิยมที่ถูกสร้างขึ้นโดยกลไก การตลาด หรือถ้าจะอธิบายให้เข้าใจโดยง่าย ก็เหมือนกับช่วงวัน วาเลนไทน์ เสื้อผ้าสีแดงก็ขายดิบขายดี คริสมาสต์ - ปีใหม่ ก็ต้องเป็น เสื้อผ้าหนาๆ หรือลายสีแดงสีเขียว หรือวันฮาโลวีน ชุดฟักทองและชุด ผีคอสเพลย์ต่างๆ ก็เป็นที่นิยม เพราะการตลาดของร้านขายเสื้อผ้าที่ ถูกเจาะจงตามเทศกาล เพื่อสร้างเม็ดเงินในอุตสาหกรรมเสื้อผ้าให้ได้ หมุนเวียน 4
อ า ห า ร ของหวานชนิดนี้หารับประทานได้ทั้งทางภาค เหนือและอีสาน มักวางขายในราคาไม่แพง (ปกติ เริ่มต้นที่กระบอกละประมาณ 20 บาท) ทำ จากข้าวเหนียวผสมถั่วดำ คลุก เคล้ากับน้ำ ตาลทรายและกะทิ กรอกลง กระบอกไม้ไผ่ นำ ไปเผาบนถ่าน ถ้าหรูหราขึ้น มาหน่อย อาจจะใส่เผือกหรือมะพร้าวอ่อนลง ไปด้วย อร่อยที่สุดตอนร้อนอุ่น ๆ ข้ า ว ห ล า ม 5 จั ง ห วั ด ช ล บุ รี
ไส้กรอกรสเผ็ดจากภาคเหนือของไทย คำ ว่า “อั่ว” ในภาษา เหนือแปลว่ากรอกหรือยัดไส้ ไส้อั่วจึงเป็นการนำ หมูบดมาผสม กับกระเทียม สมุนไพร พริก และเครื่องแกง ก่อนนำ ไปกรอก ใส่ไส้นั่นเอง กินเป็นกับแกล้ม หรือจะกินคู่กับข้าวเหนียวเป็น จานหลักก็ได้ ไส้อั่ว 6
ภาษาถิ่นนั้นถือว่าว่เป็นภาษาที่สวยงาม บ่งบ่บอกถึงวัฒวันธรรม เอกลักลัษณ์ ลักลัษณะความเป็นอยู่ และวิถีวิ ถีชีวิชีตวิของผู้คผู้ น ในท้องถิ่นของ แต่ละภาค ของแต่ละที่ได้เด้ป็นอย่าย่งดี โดยภาษาถิ่นเป็นภาษาย่อย่ยที่ใช้ พูดจากันในท้องถิ่นต่างๆ ซึ่งซึ่เกิดจากการใช้ภช้าษาเพื่อพื่การสื่อสื่ความหมาย ความเข้าข้ใจกันระหว่าว่งผู้คผู้ นที่อาศัยอยู่ตยู่ามท้องถิ่นนั้นๆ ซึ่งซึ่อาจจะแตก ต่างไปจากมาตรฐาน หรือรืภาษาที่คนส่วส่นใหญ่ของแต่ละประเทศใช้กัช้ กัน โดยภาษาถิ่นของภาคเหนือ เรียรีกว่าว่ภาษาถิ่นพายัพยั (คำ เมือมืง) นั่นคือ ภาษาถิ่นที่ใช้สื่ช้ สื่อสื่สารอยู่ใยู่นบางจังจัหวัดวัของภาคเหนือตอนบน หรือรืภาษาใน อาณาจักจัรล้าล้นนาเดิมดิมักมัจะพูดกันมากในจังจัหวัดวัเชียชีงใหม่ แม่ฮ่ม่อฮ่งสอน เชียชีงราย พะเยา ลำ ปาง น่าน ลำ พูน ตาก แพร่ เป็นต้น โดยในครั้งรั้นี้ เรา ก็ได้รด้วบรวมศัพท์ ภาษาเหนือ ที่เรามักมัจะได้ยิด้นยิผ่าผ่นหูบ่หูอบ่ยๆ มาฝาก เพื่อพื่นๆ กัน จะได้ อู้กำ เมือมืงกันได้สด้บายๆ กลิ่น รส ภาษาเหนือนื ส้มส้ โจ๊ะจ๊โล๊ะ = รสเปรี้ย รี้ วมาก จ๋าจ๋งแจ้ดจ้แผ้ดผ้ = จืดจืชืดชื เหม็นม็ โอ๊ง, เหม็นม็ โอ่ = เหม็นม็เน่าน่ ขมแก๊ก = ขมมาก ฝาดหยั่งยั่ก้นตุ๊ = รสฝาดมาก ภาษา 7
การละเล่น ภาค ภาคเหนือนื จังจัหวัดวักำ แพงเพชร การเล่นม้าม้จกคอก ภาคกลางเรียรีก ลาวกระทบไม้ การเล่นชนิดนินี้เ นี้ ข้าข้ใจว่าว่อาจ จะได้รัด้บรัอิทธิพธิลมาจากการละเล่นของชาวลัวะ ๑. แบ่งบ่ผู้เผู้ล่นออกเป็นป็๒ ฝ่าย ฝ่ายแรกมี ๒ คน สำ หรับรัถือท่อนไม้ที่ม้ ที่ วาง ขนานบนขอนไม้ แล้วกระทบกันเป็นป็จังจัหวะ ส่วส่นฝ่ายที่ ๒ มี ๒ คนขึ้นขึ้ ไป สำ หรับรั เป็นป็ผู้เผู้ต้น ๒. ให้ผู้ห้เผู้ล่นเข้าข้ไปอยู่รยู่ะหว่าว่งคาน ผู้ถืผู้ ถือไม้คม้านทั้งทั้คู่ก็คู่ก็ทำ สัญสัญาณ โดยยกคานไม้ ทั้งทั้คู่กคู่ระแทกลงบนไม้หม้มอน ระหว่าว่งที่เคาะจังจัหวะอยู่นั้ยู่นนั้ผู้เผู้ล่นต้องเต้นไปด้วด้ย เมื่อมื่ ให้สัห้ญสัญาณเคาะ ๓ ครั้งรั้แล้ว ครั้งรั้ที่ ๔ ผู้ถืผู้ ถือจะเอาคานทั้งทั้สองเข้าข้ชิดชิกัน ผู้ เต้นจะต้องกระโดดให้สูห้งสูกว่าว่ครั้งรั้แรกของจังจัหวะและแยกขาออกให้พ้ห้นพ้ ไม้ ถ้าถูกถู หนีบนีเรียรีกว่าว่ม้าม้ขำ คอก หรือรืม้าม้ติดคอก คู่ที่คู่ที่ ถูกถูไม้หม้นีบนีจะต้องออกไปเปลี่ยนให้ผู้ห้ ผู้ ที่ถือคานอยู่เยู่ดิมดินั้นนั้เข้าข้มาเต้น ในระหว่าว่งคานนั้นนั้บ้าบ้ง 8 ม้าจกคอก
ภาคเหนือ นื เตยหรือรืหลิ่นลิ่ ภาคเหนือนื จังจัหวัดวัตาก สถานที่เ ที่ ล่นล่ลานกว้าว้ง ที่โที่ ล่งล่แจ้งจ้ เตยหรือรืหลิ่นลิ่เป้นป้การละเล่นล่พื้น พื้ เมือมืงของจังจัหวัดวัตาก จะเล่นล่กันกับริเริวณ ลานกว้าว้งที่โที่ ล่งล่แจ้งจ้วิธีวิกธีารล่นล่เริ่มริ่จากขีดขีเส้นส้เป็นป็ตารางจำ นวนเท่าท่กับกัผู้เผู้ล่นล่ จากนั้นนั้แบ่งบ่ผู้เผู้ล่นล่ออกเป็นป็ 2 ฝ่าฝ่ย ฝ่าฝ่ยหนึ่ง นึ่ ยืนยื ประจำ เส้นส้ตามขวาง อีกอี ฝ่าฝ่ย จะวิ่งวิ่ผ่าผ่นแต่ลต่ะเส้นส้ไปโดยไม่ใม่ห้เห้จ้าจ้ของเส้นส้แตะได้ เมื่อ มื่ เริ่มริ่เล่นล่คนที่ยื ที่ นยื ประจำ เส้นส้แรก พูดว่าว่ ไหล หรือรืหลิ่นลิ่ ฝ่าฝ่ยตรงข้าข้มก็เก็ริ่มริ่วิ่งวิ่ผ่าผ่นเส้นส้แรกไปจนถึงถึเส้นส้ สุดสุท้าท้ยแล้วล้วิ่งวิ่กลับลัถ้าถ้วิ่งวิ่กลับลัถึงถึเส้นส้แรกโดยไม่ถูม่กถูฝ่าฝ่ยตรงข้าข้มแตะได้ก็ด้พูก็พูด ว่าว่เตย ก็จก็ะเป็นป็ ฝ่าฝ่ยชนะ 9
นางสาวยาสมินมิอาแว เลขที่7 นางสาวอัยซะห์ วาเซ็ง ซ็ เลขที่10 นางสาวนูร นู อยฮาน แวอาลี เลขที่11 นางสาวนูร นู มีซั มี น ซั มาลอตาฮู เลขที่18 นางสาวนูรู นูรู ลอิลฮัม เซ็ง ซ็ เลขที่20 นางสาวอากิระห์ นิลนิเชื้อ ชื้ วงศ์ เลขที่35 ชั้น ชั้ มัธ มั ยมศึกษาปีที่ ปี ที่4/4 7 ปี สมาชิก ชิ