Yangi hayot uchun, Yangi O‘zbekiston uchun! Mart 2024-yil, №70 ISSN 2010-7889 Mart 2024-yil, №70 ISSN 2010-7889 Mart 20 , №
== 2 ======== KIMYOGAR ========= 2024-yil, mart == Qadrli hamkasblar, talaba-yoshlar va institut jamoasi! O‘zbekiston bugun o‘z milliy taraqqiyotining yangi davriga qadam qo‘ymoqda. Bu “Yangi O‘zbekiston - yangicha dunyoqarash” ezgu g‘oyasi amaldagi ishlar bilan o‘z tasdig‘ini topmoqda, yangi-yangi uy-joylar, zamonaviy korxonalar, ta’lim, tibbiyot, madaniyat va sport maskanlari, obod qishloq va shaharlar yurtimiz chiroyiga chiroy qo‘shmoqda. Hozirgi kunda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan barcha islohot va o‘zgarishlar ayni shu ulug‘ maqsadga - har kunimiz “Navro‘z” bo‘lishiga, ya’ni el - yurtimiz hayotining obod va farovon bo‘lishiga qaratilganini, Siz - azizlar yaxshi bilasiz. Bugun katta umid va ishonch bilan hayotga kirib kelayotgan, o‘z fikriga, zamonaviy bilimlarga ega, vatanimizning ertangi kuni uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishga qodir bo‘lgan navqiron o‘g‘il-qizlarimizni dolzarb maqsadlarga erishishi yo‘lida xalqimizning ishonchini oqlashga qodir ekanligiga ishonaman va qo‘llabquvvatlayman. “Navro‘z” har bir oila, har bir xonadonga, sevimli yurtimizga tinchlik - omonlik, baxt - saodat, fayzu baraka olib kelsin! O‘zbekistonimiz yana-da obod va farovon bo‘lsin! Hurmatli hamkasblar, institut jamoasi va qadrli talabayoshlar barchangizga “Navro‘z” – umumxalq bayrami muborak bo‘lsin! Toshkent kimyo-texnologiya instituti rektori B.Sh.Usmonov
== 2024-yil, mart ======== KIMYOGAR ======== 3 == masalalariga e’tibor qaratilmoqda. Xalqimizda shunday an’analar borki, ularda vatandoshlarimizning birligi, ahilligi, hamjihatliligi yaqqol namoyon bo‘ladi. Yillar o‘tsaki, o‘z ahamiyatini, mohiyatini yo‘qotmay kelayotgan qadriyatlarimizdan biri, bu hashardir. Har yili “Navro‘z” bayrami arafasida barcha mahallalarda umumxalq xayriya hasharlari tashkil etiladi, hududlar obodonlashtiriladi. Bu yil ham xuddi shunday bo‘ldi. Joriy yilning 16-18-mart kunlari mamlakatimiz bo‘ylab “Obod va fayzli mahalla - yurt ko‘rki” shiori ostida umumxalq xayriya hashari o‘tkazildi. H a s h a r d o i r a s i d a h u d u d l a r d a obodonlashtirish, ko‘kalamzorlashtirish va xayriya tadbirlari tashkil qilindi. Toshkent kimyo-texnologiya institutida ham 16-18-mart kunlari barcha fakultetlar, talabalar turar joylari binolarida, yer hududlarida umumxalq hasharlari tashkil etildi. Hashar davomida daraxtlar oqlandi, yerlar yumshatildi, manzarali va mevali daraxtlar ekildi. O‘zbekiston Respublikasida 2024-yilgi har tomonlama e’zozlash, “Mehribonlik”, 18-19-mart kunlari Toshkent kimyo- N a v r o ‘ z u m u m x a l q b a y r a m i “Saxovat” va “Muruvvat” uylarida texnologiya institutining talabalar turar mamlakatimizda “Olam nurga to‘lsin sen yashayotgan shaxslar, ijtimoiy himoya joyida “Navro‘z” bayrami munosabati bilan bilan Navro‘z!” degan bosh g‘oya asosida daftarlariga kiritilgan hamda ko‘makka muhtoj “Olam nurga to‘lsin sen bilan, Navro‘z” umumxalq sayillari shaklida ko‘tarinki ruh insonlarning holidan xabar olish, shiori ostida “Bahor keldi seni so‘roqlab…” va yuqori darajada keng nishonlanmoqda. ular uchun dasturxonlar yozishni tashkil nomli festival bo‘lib o‘tdi. Festival J o y l a r d a “Na v r o ‘ z ” umumx a l q etish hamda turli xayriya tadbirlarini amalga bayramining barcha tadbirlarini milliy oshirish, “Yashil makon” qadriyat va an’analarimiz hamda zamonaviy umummilli y l o y i h a si d a tajribalar asosida yuqori saviyada, ommaviy belgilangan tadbirlarni amalga sayillar shaklida tashkil etish, ularda oshirish, “Navro‘z” bayrami xalqimizning faol ishtiroki ta’minlanmoqda. arafasida mamlakatimizning Bayram tadbirlarini bahor ayyomida barcha hududlarida, ko‘cha, borliqning uyg‘onishi, inson va tabiat mahalla, tuman va shaharlarda o‘rtasidagi uyg‘unlik, ona zaminga mehr va o b o d o n l a s h t i r i s h v a e’tiborni aks ettiradigan, yurtdoshlarimizni k o ‘ k a l a m z o r l a s h ti r is h bugungi tinch va osuda hayotimizni qadrlab, ishlariga qaratilgan umumxalq shukronalik tuyg‘usi bilan yashashga h a s h a rl a ri n i o ‘t k a z is h , undaydigan ma’no-mazmun bilan o‘tkazish, j a m i y a t i m i z d a h u k m mamlakatimizda amalga oshirilayotgan tub sur ayotgan mill a tl a r a ro demokratik islohotlar, xalqimizning do‘stlik va totuvlik muhitini kundalik hayoti, ongi va dunyoqarashida mustahkamlashga qaratilgan yuz berayotgan ijobiy o‘zgarishlar l o y i h a v a a k s i y a l a r “Navro‘z”ning azaliy qadriyat va uyushtirish, yurtimi zda an’analariga hamohangdir. istiqomat qilayotgan turli doirasida talabalarimiz uchun “Milliy Bu yilgi “Navro‘z” bayrami muqaddas millat va elat vakillarining “Navro‘z” kurash”, “Street workout”, “Stol tennisi”, Ramazon oy bayramining ruhi va falsafasiga uyg‘un ida nishonlanayotganligini “Tosh ko‘tarish”, “Shaxmat va shashka”, bo‘lgan urf-odat, an’ana va qadriyatlarini inobatga olib, keksa avlod vakillarini, “Armwrestling”, “Voleybol”, “Quvnoq x u keng namoyish etish, bayram tadbirlari s u s a n , I k k i n c h i J a h o n u r u s h i estafeta”, “Futbol”, “Kibersport, “Arqon qatnashchila davomida hunarmandchilik ko‘rgazmalari, ri va mehnat fronti faxriylarini tortish” va “Suzish” bo‘yicha musobaqalar milliy sport turlari bo‘yicha o‘tkazilmoqda. musobaqalarni o‘tkazish, kitob Shuningdek, ularning aqlini charxlash, ko‘rgazmalari, arzonlashtirilgan o‘z iqtidorlari va bilimlarini namoyon qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat m etishlari uchun, zakovat intellektual ahsulotlari yarmarkalari, o‘yinlari, “Bahr-u bayt!” “Mushoira”, ko‘chma savdo do‘konlarini “Mening tasavvurimdagi ixtiro”, “Mening tashkil etish, ko‘klam taomlarini loyiha maketim”, “Eng yaxshi insho”, “Eng tayyorlash hamda ularning yaxshi bahoriy salat”, “Eng yaxshi k o ‘rg a zma -s a v d o l a ri v a videorolik”, “Eng yaxshi bahoriy tanlovlarini uyushtirish, barcha s h a h a r v a q is h l o q l a r d a dasturxon” kabi bellashuvlar ham o‘tkazildi. Doshqozonda sumalak o ‘ t k a z il a d i g a n b a y r a m tayyorlandi. Talabalar uchun osh dasturxoni tantanalarida, ommaviy axborot yozildi. v o sit a l a ri d a “ N a v r o ‘ z ” bay Ilmiy ishlar va innovatsiyalar ramining tarixi, har bir hududga xos bog‘liq urf-odat va bo‘yicha prorektor an’analarni keng yoritish X.L.Pulatov “NAVRO‘Z” - EKOLOGIK BAYRAM
== 4 ======= KIMYOGAR ========2024-yil, mart == f a n l a r n i c h e t t i l l a r i d a o ‘ q itil a d i g a n maxsus guruhlar tuzish bilan olib b o r i s h rejalashtirilgan. Institutda oxirgi yillarda yoshlarni ilmiy t adqiqot ishlari bilan keng k o ‘ l a m d a shug‘ullanishlari u c h u n i s h g a qoldirish tadbirlari jadal sur’atlarda olib borilmoqda. “Ilm, fan, ta’lim va ishlab chiqarish” u z v i y l i g i n i (integratsiyasini) kuchaytirish, fan yangiliklari va ilmiy t adqiqot natijalarini qisqa Vatanimiz kelajagi - yoshlarning bilim tashqari iqtodorli talabalar o‘z ona tilinigini muddatda ishlab chiqarishga joriy etish olishlarini har tomonlama qo‘llab- emas, balki qo‘shni mamlakatlarning tillarini maqsadida Akademik innovatsiyalar fondi quvvatlash, raqobatbardosh yetuk ham bilishiga katta e’tibor berilgan. tashkil qilingan. Oliy ta’lim berish sifatini kadrlarni shakllantirish, o‘z mustaqil Sohibqiron Amir Temur davrida madaniy, chuqurlashtirish dasturi asosida Koreya, fikriga ega, Vatan va millat ravnaqi yo‘lida ma’rifiy va tarbiya ishlariga alohida e’tibor Italiya, AQSh, Xitoy, Rossiya, Yaponiya va fidoyilik namunalarini ko‘rsata oladigan, qaratilgan. Shu davrda yaratilgan qulay boshqa rivojlangan davlatlar mutaxassis zamonaviy ilm-fan, texnika, kompyuter shart-sharoitlar tufayli xalq orasidan komil olimlari bilan aloqani mustahkamlab, hamda axborot texnologiyalarini insonlar yetishib chiqqan. Qurilgan betakror mukamm yoshlar uchun zamonaviy fizik-kimyoviy al egallagan ma’naviy barkamol tarixiy obidalar, madrasalar, rasadxonalar, tahlil laboratoriyasi jihozlari, elektronika inson sifatida kamol toptirish va buning sug‘orish inshootlari buning yorqin dalilidir. asbob-anjomlari xarid qilindi. Talaba va uchun zarur shart-sharoitlarni yaratib O‘sha davrning ulug‘ allomalari yaratgan magistrlar uchun “Yoqilg‘i va organik berish borasida davlatimiz yuqori me’morchilik, badiiy va hunarmandchilik birikmalar kimyoviy texnologiyasi” hamda g‘amxo‘rlik chora-tadbirlarini ko‘rib asarlari bugungi kunda ham o‘z qiymatini “Vinochilik texnologiyasi va sanoat kelmoqda. yo‘qotmay jahon jamoatchiligini lol qoldirib, uzumchiligi” fakultetlarida “Laboratoriya A y n i q s a , P r e z i d e n t i m i z umuminsoniy fazilatlar bo‘lmish madaniyat o‘quv-trening dasturi” xalqaro miqyosdagi Sh.M.Mirziyoyev tomonidan yangi 2024- va ma’rifatni rivojlantirish, ilm-fan loyihasi bajarib kelinmoqda. yilni “Yoshlar va biznesni qo‘llab- taraqqiyotini ta’minlashda muhim ahamiyat Mavjud ta’lim yo‘nalishlari va quvvatlash yili” deb e’tirof qilinishi kasb etmoqda. mazkur magistratura mutaxassisliklari bo‘yicha yo‘nalishda muhim o‘rin egalladi. Toshkent kimyo-texnologiya institutida Z ta’lim berish sifatini yanada oshirish, ero, ta’lim berishning sifati va muhandislik sohalari bo‘yicha yosh kadrlarni kadrlar tayyorlovchi kafedralarning ilmiy samaradorligini yangi bosqichlarga olib t a y y o rl a s h b o r a si d a ri v o jl a n g a n salohiyatini, o‘zaro hamkorlik rishtalarini chiqish, bu tizimda uzluksiz va uzviylik mamlakatlarning ilg‘or tajribasidan mustahkamlash, ilmiy va innovatsion jarayonini yanada takomillashtirish Yangi foydalanib, fundamental fanlarni chuqur O‘zbek faoliyatlarini yuqori darajalarga olib chiqish istonning buyuk kelajagi uchun o‘rganish, zamonaviy informatsion borasida institut rahbariyati munosib e’tibor zamin yaratadi. texnologiyalarni o‘zlashtirish, ulardan berib kelmoqda. Shu bilan birga quyidagi O‘rta asrlarda Markaziy Osiyo xalqlari samarali foydalanish va tegishli bilimlarning ishlarni amalga oshirish, jumladan, yuqori (jumladan, bizda ham) orasida bolalarga kasbiy negizini shakllantirish hamda zamon salohiyatga ega bo‘lgan akademik va ta’lim-tarbiya berish jarayoni 5 yoshdan talablariga javob beradigan raqobatbardosh m o‘zining ilmiy maktablariga ega bo‘lgan uzluksiz boshlangan. Ta’lim o‘gitlarini utaxassislar yetishtirishning o‘quv professorlar yoshlar uchun fundamental o‘rgatish va uni singdirish vaqti 12-15 jarayonini ilmiy tadqiqot va malakaviy hamda amaliy tadqiqotlar olib boriladigan yildan kam bo‘lmagan. Bunda diniy ta’lim amaliyot bilan uzviyligi doimiy ravishda ilmiy laboratoriyalarni tashkil qilish berishdan tashqari dunyoviy fanlar, takomillashtirilib kelinmoqda. Ilmiy salmog‘ini yanada oshirish, yangi jumladan, tarix, falsafa, mantiq, falakiyot, tadqiqot ishlarining shakllari oliy ta’limning texnologiyalar, Startup loyihalar yaratish riyoziyot va boshqa fanlar chuqur bakalavriat bosqichida ta’lim yo‘nalishi va m qobiliyatiga ega bo‘lgan iqtidorli yoshlarni o‘rgatilgan. Kamolga yetayotgan bolalar a g i s t r a t u r a d a m u t a x a s s i s l i k tayyorlash maqsadida mentorlar maktabini d u n y o n i k o ‘ r i s h m a q s a d i d a xususiyatlaridan kelib chiqqan holda turlicha yaratish, kichik texnoparklar va sanoat mamlakatlararo savdo-sotiq bilan bo‘ladi. Shu sababli tegishli tarmoq sanoat maydonchalari faoliyatini kuchaytirish, shug‘ullanuvchilar karvoniga qo‘shib korxonalari uchun malakali mutaxassislar xorijiy valyutada hisob-kitob qilish safarlarga yuborilgan. Ular o‘z yurtlari va tayyorlash jarayonida o‘quv reja va fan raqamini ochish, ilmiy laboratoriyalarni xorijdagi hayot hamda turmush tarzini dasturlarini ishlab chiqishda fan-texnika xalqaro akkreditatsiyalashdan o‘tkazib, b e v o sit a s o lis h tirg a n l a r, b o z o r yangiliklari va rivojlangan davlatlar ta’lim litsenziya olish kabi choralarni ko‘rish munosabatlarini chuqur o‘rganish va andozalari asosida fanlararo uzviylik va maqsadga muvofiqdir. hayotga tatbiq etishga erishganlar. Ushbu ke tma -ke tlikni t a ’minl agan holda tizim tufayli yoshlarning iqtidori oshib, muvofiqlashtirib olib borilmoqda. Iqtidorli ularning aqli, fahm-farosati va mantiq va iste’dodli talabalar bilan ishlashga alohida TKTI professori Sh.P.Nurullayev bobidagi qobiliyati rivojlangan. Bulardan katta e’tibor berilib, o‘quv rejasidagi ayrim Yoshlarni qo‘llab-quvvatlash zamon talabi
== 2024-yil, mart ======== KIMYOGAR ======== 5 == “Navro‘z” xalqlarimizning ezgu va va jag‘-jag‘dan somsa, patir va ko‘k maqsadlar sari fidokorona mehnat qilib, har go‘zal qadriyatlarini, uning olijanob orzu chuchvaralar tayyorlanadi. Ayniqsa, yili Respublikamiz ahliga mo‘l hosil intilishlarini o‘zida mujassam etib, sumalak sayli alohida ko‘tarinkilik bilan yetishtirib bermoqda. Bu bilan ular avlodlardan avlodlarga o‘lmas meros bozorlarimizda mo‘l-ko‘lchilikni sifatida o‘tib kelayotgan bayramdir. t a ’mi n l a s hmo q d a , s h u n i n g d e k , U s h b u b a y r a m m i n g y illi k o il a l a rimi z g a q u t- b a r a k a h am qadriyatlarimizni, ajdodlarimizning kiritishmoqda. o‘lmas merosi bo‘lgan urf-odatlarimizni Kimyo-texnologiya instituti - bizning ifodalovchi bayram sifatida yashab oliygohda ham har yili “Navro‘z” kelayotgani ham shundan. Bu ajoyib va bayrami ko‘tarinki kayfiyat bilan kutib xosiyatli bayram kunlari katta ommaviy olinadi. Masalan, oziq-ovqat fakultetida sayillar bo‘ladi, xalq o‘yinlari va turli xil o‘zlarining mahsulotlarini ko‘rgazma musobaqalar o‘tkaziladi, kuy hamda tarzida namoyish qilishadi, shunungdek, qo‘shiqlar yangraydi. katta dasturxon yozilib, har xil nozu “Navro‘z” o‘zining o‘lmas ruhi, ne’matlar ko‘k chuchvara, ko‘k somsalar, umuminsoniy g‘oyalari bilan bashariyat turli xil shirinliklar qo‘yiladi va sumalak hayotidan tobora chuqur o‘rin egallayapti. pishiriladi. Talabalar o‘rtasida zakovat Yangi kun va yangi fasl - sharqona yangi o‘yinlari, shaxmat, shashka, stol tennisi, yilning boshlanishi bo‘lmish “Navro‘z” turli fanlar bo‘yicha musobaqalar ayyomi o‘zining ma’nosi-yu mazmuni, o‘tkaziladi, san’atkorlar tashrif ko‘rki va tarovati bilan boshqa bayramlar buyuradilar, kitob ko‘rgazmalari orasida alohida o‘rin tutadi. o‘tkaziladi. Institutimiz professorMamlakatimizda eng qadimiy va asl o‘qituvchilari tomonidan nashr etilgan milliy qadr d a rsli k v a o ‘ q u v q o ‘ll a nma l a r iyatlarimizdan biri - “Navro‘z” yurtim ko‘rgazmadan munosib joy oladi. izda yashayotgan barcha millat va elatla Institutning boshqa fakultetlarida ham r uchun tom ma’noda umumxalq bayram “Navro‘z” bayramiga bag‘ishlangan turli iga aylandi. tadbirlar va sayllar o‘tkaziladi, “Navro‘z” umumxalq bayramini talabalarning badiiy chiqishlari, o‘tkazish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” sherxonlik, milliy o‘yinlar namoyish tasdiqlanib, uni joylarda yuqori saviyada etiladi, Talabalar turar joylarida ham o‘tkazishga katta tayyorgarlik ko‘riladi. kutib olinadi. Respub “Navro‘z” bayrami alohida shukuh va likamiz miqyosida aholining dam Shuningdek, hovli-joylar tozalanadi, yuqori kayfiyat bilan nishonlanadi. olishi, bayramni oila a’zolari va yaqin yoru mahalla, ko‘cha, hiyobon va atrof - muhit birodarlari bilan o‘tkazishlari uchun dam Fu rs a t d a n f o y d a l a n i b b a r c h a hashar yo‘li bilan obodonlashtiriladi. Yangi o yurtdoshlarimizni, oliygohimiz jamoasi va lish maskanlari, parklar va bog‘lar ko‘chatlar o‘tqaziladi, o‘sib-ungan xalqim talaba-yoshlarini “Navro‘z” bayrami bilan iz xizmatiga shay etiladi. daraxtlarga qayta ishlov beriladi. muborakbod etamiz, ularga tinchlik- “Navro‘z” kunlari yolg‘iz qariyalar, Xalqimiz sevib ardoqlaydigan ayyomomonlik va farovjnlik tilaymiz. nogironlar va boquvchisini yo‘qotgan “Navro‘z” ekin ekish mavsumi darakchisi oilalar holidan xabar olinib, ularga sovg‘a- hamdir. Binobarin, mirishkor dehqon va salom ulashiladi. Bayramga atab oilalarda ARM xodimlari D.Mansurova fermerlarimiz katta orzular bilan yangi maxsus bahor taomlari, ya’ni yalpiz, otquloq mehnat mavsumini boshlaydilar. Ezgu va D.Musayeva “Navro‘z” muborak! Yevropa Ittifoqining ERASMUS+ “Oliy (koordinator), Kopengagen Universiteti beradi hamda talabalarning ish bilan ta’limda salohiyatini oshirish CBHE” dasturi (Daniya), Estremadura Universiteti ta’minlanishiga koʻmaklashadi. doirasida amalga oshirilayotgan “101083216 (Ispaniya), Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekistondagi hamkor tashkilotlardan ECAMPUZ European World Talent Camp Oʻzbekiston Milliy Universiteti, Buxoro ilmiy-pedagogik xodimlarni Yevropa Ittifoqi for Uzbekistan Scientists in Food Science and muhandislik-texnologiya instituti, Andijon oliy oʻquv yurtlari laboratoriyalarida Technology ERASMUS-EDU-2022-CBHE” Davlat Universiteti, Urganch Davlat ichimlik suvidan qayta foydalanish, hayvon loyihasining maqsadi Oʻzbekistonda Universiteti, Ilgʻor texnologiyalar markazi. oqsillari oʻrnini bosuvchi muqobil parhez “Barqaror oʻsish va ish oʻrinlari” bilan Loyiha oziq-ovqat sektori bilan bogʻliq oqsil manbalarini ishlab chiqish, oʻsimlik bogʻliq milliy ustuvorliklarni hal qilish ikkita eng dolzarb muammoni hal qilish oqsillari, oʻsimliklarning hazm boʻlishi va uchun oziq-ovqat sohasida salohiyatni uchun Yevropa Ittifoqi hamkor oliy oʻquv mazaliligini oshirish kabi barqaror oziqoshirish, barqaror vositalarni ishlab chiqish yurtlarining dunyodagi yetakchi oziq-ovqat ovqat ishlab chiqarish masalalarini hal qilish va joriy etishdir. sohasi mutaxassis olimlari jalb etildi. Bunda uchun ilmiy stajirovkalari tashkil etiladi. Loyihaning aniq maqsadlari va faoliyati oz iq-ovqa t f ani oʻqituvchil a ri va Loyiha vazifalari akademik va sanoat mutaxassislarini oʻqitish, tadqiqotchilar salohiyatni oshirish va oziq- CAMP-1, mamlakatda oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab ovqat sanoati yoʻnalishlarida OTMlar CAMP-2 va chiqarish texnologiyalarini atrof-muhitga oʻrtasida yangi va innovatsion hamkorlikni CAM-3 ta’sirini minimallashtirgan holda kelajak yoʻlga qoʻyish reja qilingan. uchun barqaror oziq-ovqat 1. Oziq-ovqat ishlab chiqarishga Bunga Oʻzbekistondagi oliy oʻquv oʻtishni kuchay fanlari boʻyicha tirish uchun fan, texnologiya, yurtlari oziq-ovqat fani oʻqituvchilari va ta’lim va oziq-ovqat ishlab chiqarish i q t i d o r l i y o s h tadqiqotchilarining Yevropa Ittifoqining o mutaxassislar uchun ʻrtasida bevosita aloqani oʻrnatishga yuqori standartlari boʻyicha ilmiy va ilmiy qarati yiliga bir marta ketma-ket 3ta trening lgan. tadqiqot koʻnikmalarini modernizatsiya oʻtkazish (CAMP-1, CAMP-2 va CAM-3). ECAMPUZ loyihasi Toshkent kimyo- qilish va mustahkamlash hamda OTMlar va CAMP-1 va CAMP-3 Oʻzbekistonda, texnologiya instituti koordinatorligi ostida oziq-ovqat sanoati oʻrtasida yangi va oʻzaro manfaa CAMP-2 Yevropa Ittifoqi (Ispaniya)da quyidagi hamkor tashkilotlar bilan amalga tli hamkorlik strategiyalarini ishlab tashkil etiladi. oshiriladi: chiqish orqali erishiladi, bu esa yangi ish To oʻrinlarini yaratish va koʻpaytirish imkonini (davomi 6-betda) shkent kimyo-texnologiya instituti ECAMPUZ loyihasi O‘zbekistonda
== 6 ======== KIMYOGAR ======== 2024-yil, mart == (boshi 5-betda) OZIQ-OVQAT professorlari DOKTORANT, JAMIYATI bilan Andijon, O‘QITUVCHI TASHKIL U r g e n c h , VA YO‘SH ETISH B u x o r o v a OLIMLAR 4. “O‘zbekiston T o s h k e n t UCHUN o z i q - o v q a t shaha rl a rida TRENINGLAR jamiyati”, bu uchrashuvlari TASHKIL l o y i h a va seminarlar ETISH natijalarining ( C A M P 1 2 l o y i h a d a n follow up meetings) tashkil etildi. . Barqaror r i v o j l a n i s h keyingi barqarorligini ta’minlaydi. Jamiyat 2023-yilda o‘tkazilgan tanlov natijasiga u c h u n sanoat, ilmiy doiralar va tadqiqotchilarni ko‘ra 2024-yilda 3 nafar TKTI yo‘sh innovatsion yondashuvni o‘rnatish uchun mamlakatdagi oziq-ovqat sektorining tadqiqotchisi: Sarvar Xodjayev va akademik o‘qituvchilar, tadqiqotchilar va zamonaviy va kelajakdagi murakkab Shaxnozaxon Gaipovaga Kopengagen sanoat ekspertlari ishtirokida taqdimotlar, muammolarini hal qilish va Yevropa Ittifoqi Universiteti hamda Samandar Sodiqovga treninglar, aqliy hujum va yuzma-yuz oliy o‘quv yurtlari bilan mustahkam Estremadura Universitetida 3 oylik ilmiy muhokamalar orqali foydali tarmoqlarni hamkorlikni davom ettirish uchun asosiy stajirovka tashkil etiladi. (milliy va xalqaro miqyosda) boshlash platforma bo‘ladi. 2024-yil may-iyun oylarida Estremadura uchun “ochiq eshiklar” shiori ostida Loyiha rejasiga ko‘ra 2023-2024 - y.y. U n i v e rsiseminarlar o‘tkazish. Oliy o‘quv yurtlari, davomida amalga oshirilgan ishlar: tetida 14- tadqiqot institutlari va oziq-ovqat 2023-yil 18- k u n l i k kompaniyalari o‘rtasidagi hamkorlikning 3 0 -s e n t a b r C A M P - 2 o‘sishiga hizmat qiladi. k u n l a r i o‘quv seKLASTER O‘zbekiston- minarlarida TASHKIL dagi hamkor i s h t i r o k ETISH tashkilotlar- etish uchun 25 nafar talaba tanlovdan o‘tdi 3. “Oziq- ning 26 nafar va ularni Ispaniyaga ketishlari uchun o v q a baka l avri a t, hujjatlarlar rasmiylashtirilmoqda. t s o h a s i d a magistratura i l g ‘ o r va PhD talabalari uchun loyihaning ikki m a v z u l a r haftalik treninggi CAMP1 tashkil etildi. Xalqaro hamkorlik bo‘yicha prorektor k l a s t e r i n i 2024-yil 26-fevral 4-mart kunlari Z.A.Babaxanova tashkil etish. Ilm-fan va texnologiya” ilmiy O‘zbekistondagi hamkor tashkilotlarning 50 tarmogʻi uchun Yevropa Ittifoqida malaka dan ortiq bakalavriat, magistratura va PhD o s h i r g a n o ʻ q it u v c h il a r s a n o a t talabalari uchun loyiha doirasida mutaxassislariga dars beradi. Kopengagen va Estremadura Universitetlari ECAMPUZ loyihasi O‘zbekistonda XORIJIY OLIY O‘QUV YURTLARI BILAN HAMKORLIK ALOQALARI So‘nggi yillarda oliy ta’lim tizimida olib Qirg‘iziston, Belarussiya, Ukraina, Polsha, п е р с п е к т и в ы р а з в и т и я borilayotgan islohotlarning bosh maqsadi - Italiya, Ispaniya, Vengriya, Germaniya, н е ф т е д о б ы в а ю щ е й и malakali va zamonaviy bilimga ega Janubiy Koreya, Ozarbayjon, Qatar, Xitoy н е ф т е п е р е р а б а т ы в а ю щ е й kadrlarni tayyorlashda dunyoning Xalq Respublikasi oliy ta’lim va ilmiy промышленно стей Узбекист ана” rivojlangan davlatlari bilan xalqaro tadqiqot muassasalari bilan hamkorlik mavzusida onlayn seminar ma’ruza hamkorlikni yanada rivojlantirish, shu o‘tkazilgan edi. asosda yurtimizdagi oliy ta’lim Kuni kecha Vladimir Dal nomidagi muassasalari professor-o‘qituvchilari va Sharqiy Ukraina milliy universiteti il m i y x o d i m l a r i n i n g x o r iji y muhandislik fakulteti dekani t. f. n., dots. universitetlarida ilmiy va akademik Kudryavsev Sergey Aleksandrovich tajriba orttirishi uchun imkoniyat “Ukrainada neft va gazni qayta yaratish ishlariga katta ahamiyat ishlashning zamonaviy texnologiyalari qaratilmoqda. Shu nuqtai nazardan, va rivojlanish istiqbollari” mavzusiga bugungi kun talabalarining xorijiy oliy oid “Neftni qayta ishlash kimyoviy ta'lim muassasalarida qisqa va uzoq texnologiyasi” kafedrasida onlayn muddatli o‘quv-kurslari, konferensiya va seminar ma’ruza o‘tkazdi. Seminarda seminarlarda ishtirok etishini ta'minlash, Ukraina Respublikasi hududidagi neft xorijiy OTMlar bilan hamkorlikda ta’lim va gazlarni qazib olish, qayta ishlash dasturlarini ishlab chiqish, o‘zaro sanoatining bugungi kundagi holati va ma’ruzalar o‘tkazish, ta’lim jarayoniga rivojlanish istiqbollari haqidagi malakali xorijiy mutaxassislarni jalb shartnomalari hamda memorandumlarni mazmunli ma'ruza bo‘ldi. Tadbirda etish kabi bir qator muhim vazifalarni imzoladi (o‘tgan yilning o‘zida 20 ga yaqin Toshkent kimyo-texnologiya instituti amalga oshirishni taqozo etadi. xorijiy OTM lari bilan hamkorlik prorektori, professor X.L.Pulatov, “Neftni Mamlakatimizdagi yetakchi oliy ta’lim shartnomasi va memorandum imzolandi). qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi” muassasalaridan biri - Toshkent kimyo- Jumladan, 2023-yilning noyabr oyida men - k a f e d r a s i m u d i r i d o t s e n t texnologiya instituti ham mazkur vazifalarni “Ne ft n i q a y t a is h l a s h k imy o v i y F.I.Xudoyberdiyev, kafedra professor - amalga oshirishda yaqin yillarga texnologiyasi” kafedrasi katta o‘qituvchisi o‘qituvchilari va talabalari faol ishtirok mo‘ljallangan o‘z strategiyasini ishlab M.B.Umarova tomonidan Vladimir Dal etdilar. chiqib, uning negizida bir qator samarali nomidagi Sharqiy Ukraina milliy NQIKT kafedrasi katta o‘ituvchisi ishlar yo‘lga qo‘yilmoqda. Shuni ta’kidlash universitetining muhandislik fakulteti M.B.Umarova joizki, shu kungacha TKTI Qozog‘iston, talabalariga “Современное состояние и
== 2024-yil, mart ======== KIMYOGAR ======= 7 == “WOMEN IN STEM” Xalqaro Forumi kafolatidir” deyilgan. 2009-yil 22-dekabrda tashkil etilgan boʻlib, tadbir IUPAC doriasida festival 13-15 - fevral “Innovator BMTBosh Assambleyasining yalpi majlisida (International Union of Pure and Applied ayollar - 2024” va 15-fevral “Ilmda gender 11-fevralni “Ilm-fan sohasidagi ayollar va Chemistry - Xa lqa ro na z a riy va tenglik sari” Toshkent kimyo-texnologiya qizlar xalqaro kuni” deb e’lon qilish amaliy kimyo ittifoqi) xalqaro tadi n stit u ti, “ K imy o v i y mo d d a l a r toʻgʻrisida rezolyutsiya qabul qilindi. b i r l a r r o ʻ y x a t i g a k i r i t i l g a n texnologiyasi” fakultetida 100007 Shunday qilib, bu kun BMTning xalqaro (https://iupac.org/gwb/2024/towardsToshkent shahar, Mirzo Ulugʻbek-41 nishonlanadigan kunlardan biriga aylandi. gender-equality-in-science/). manzil boʻyicha oflayn/onlayn masofaviy “Women in STEM” festivali (Muhandis “Ayollar uchun global nonushta” gʻoyasi zoomda boʻlib oʻtdi. ayollar ilmiy haftaligi) tadbirlari BMT 2011-yilning 18-yanvar kuni tongda “Innovator ayollar - 2024” Xalqaro ilmiy tomonidan qabul qilingan 2030-yilgacha dunyoning 44 ta mamlakatidan kelgan Forumi “Women in STEM” festivalining boʻlgan davr uchun barqaror rivojlanishning muhandis ayollar maqsadli uchrashib birga tadbirlaridan biri boʻlib, u Toshkent kimyo- 17 ta maqsadlaridan biri hisoblangan 4, 8, 9, nonushta qilganlarida tugʻildi. Ular, texnologiya instituti, Oʻzbekiston 17 va eng muhimi 5-maqsad boʻlmish Gender shuningdek, 27-28 - yanvar kunlari Parijda Respublikasi Oliy ta’lim, fan boʻlib oʻtgan xalqaro kimyo va innovatsiyalar vazirligi, y i l l i g i n i n g r a s m i y Oʻzbekiston Respublikasi Oila ochilishiga bagʻishlangan va xotin-qizlar qoʻmitasi, xalqaro tarmoq tadbirida Respublika Oila va xotin- ham is htirok e tdil a r. qizlar qoʻmitasi huzuridagi Bugungi kunga qadar butun “Oila va gender” ilmiy dunyoda 500 ga yaqin ayol tadqiqot instituti, Oʻzbekiston muhandislar ishtirokida 100 ixtirochi ayollar markazi va g a y a q i n “ n o n u s h t a ” Hi n d ist o n n i n g I n t e g r a l uyushtirildi va bu tadbir Universiteti bilan hamkorlikda dunyo olima ayollarining tashkil etildi. Forumning eng yirik yigʻinlaridan maqsadi - olima ayollarning biriga aylandi. r e s p u b li k a v a x o riji y I Y C 2 0 1 1 t a d b i r i mamlakatlarda erishgan tashkilotchilari videochat tenglik (Goal 5: Gender Equality), “Barcha salmoqli natijalarini ommalashtirish, yoki Skype orqali oʻzaro muloqot qilish ayollar va qizlarning imkoniyatlarini ularning madaniy-ma’rifiy, siyosiy va uchun turli nonushtalarni uyushtirishdi va kengaytirish va gender tengligini iqtisodiy faoliyatdagi nufuzini yanada shu tariqa ishtirokchilar butun dunyo ta’minlash”ga yordam berdi. oshirishdir. boʻylab toʻlqinning sport stadioni orqali 2015-yildagi BMT Sammitida dunyo “Innovator ayollar - 2024” ilmiy tarqalishiga oʻxshash kimyoviy “qoʻl forumida Oʻzbekiston, Hindiston, siqish”ni yaratishdi. Shundan soʻng Latviya, Chexiya, Koreya, Meksika, kimyoviy “qoʻl siqish estafetasi” Sh r i - L a n k a , Q o z o g ʻ i s t o n , Rossiyaga, keyin esa Yevropa va Qirgʻiziston, Belarussiya va boshqa Afrikaga yetib keldi. Yoxannesburgdagi davlatlardan 250 dan ortiq olima Janubiy Afrika kimyo institutida ayollar kimyoviy texnologya, oziq- nonushta boʻlib oʻtdi, unda IUPAC ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish, prezidenti Nikol Moro (Fransiya) va o z i q - o v q a t x a v f s i z l i g i , Amerika kimyo jamiyati prezidenti biotexnologiya, farmatsevtika, Nensi Jekson ishtirok yetdilar. Tadbir ekologiya, iqtisodyot, ta’lim va Niderlandiya va Buyuk Britaniyada gender tenglik sohalarida oʻz ilmiy ayniqsa yaxshi qoʻllab-quvvatlandi. ishl anma l a ri na tij a l a ri bil an 2019-yil 12-fevral kuni IUPAC ning qatnashdilar. 100 yilligini nishonlashda 50 dan ortiq Joriy yilning 13-15 - fevral kunlari turli mamlakatlardan ayol muhandislar “Women in STEM” festivali doirasida va erkak advokatlar kimyo sohasidagi “Innovator ayollar” forumi va yosh ayol olimlarning rolini e’tirof etish va yetakchilari tomonidan qabul qilingan olima ayollar ishtirokida “Ilmda gender oshirishga qaratilgan global tarmoq tadbiri “Women in STEM” festivali (2023 va 2024- tenglik sari” davra suhbatlari va Osiyo, boʻlgan ikkinchi IUPAC “Global Ayollar yilgi muhandis ayollar ilmiy haftaligi) Afrika va Markaziy va Janubiy Amerika, n o n u s h t a si ” d a is h tir o k e tis h d i. tadbirlari BMT tomonidan qabul qilingan Ye v r o p a , S h i m o l i y A m e r i k a Keyinchalik, nonushta tadbirlari Osiyo, 2030-yilgacha boʻlgan davr uchun barqaror mamlakatlarining yetakchi ekspertlari va Yevropa, Afrikada va keyinchalik rivojlanish va uning 17 ta maqsadlari Global olimlarining mahorat darslari va institut Amerikada muvaffaqiyatli boshlandi. kun tartibi oʻziga hos boʻlgan “yoʻl olima ayollarining innovatsion ilmiy “Ilmda gender tenglik sari” davra suhbati xaritasi”dan iborat, ayollar va qizlarning ishlanmalar koʻrgazmasi, shuningdek, va Butunjahon ayollar nonushtasining imkoniyatlarini kengaytirish va gender kimyo va texnika yoʻnalishida tahsil maqsadi 3 avlod olima ayollarni bir-biri tengligini ta’minlash ushbu 17 ta maqsadning olayotgan talabalarning badiiy-musiqiy bilan uchrashtirish, ularning yutuqlariga har birining ajralmas qismi hisoblanadi. chiqishlari, institut iqtidorli talabalarining e’tibor qaratish, professional tarmoqlarni Faqatgina ayollar va qizlarning huquqlarini erishgan yutuqlari haqidagi hikoyalari kengaytirish, bir-biridan oʻrganish va barcha maqsadlar boʻyicha ta’minlash yoʻli hamda maktab va litsey oʻquvchilari uchun ayollarni akademik soha, sanoat va davlat bilan adolat va integratsiyaga, shuningdek, davra suhbatlari singari tadbirlar tashkil idoralarida muvaffaqiyatli ishlashini barcha uchun xizmat qiladigan va atrof- etildi. muhitn qoʻllab-quvvatlash kabi masalalarni i asraydigan iqtisodni yaratishga 2013-yil 20-dekabrda BMT Bosh muhokama etish uchun ajoyib imkoniyatni erishish mumkin. Assambleyasi tomonidan qabul qilingan taqdim etadi. Toshkent kimyo-texnologiya institutida “Taraqqiyot uchun fan, texnologiya va tashkil etilgan “Women in STEM” festivali innovatsiyalar” rezolyutsiyasida “barcha BMT TKTIning Xotin-qizlar masalalari tomonidan 2015-yilda e’lon qilingan yoshdagi ayollar va qizlarning fan, “11-fevral - Ilm-fan sohasidagi ayollar va boʻyicha rektor maslahatchisi texnologiya va innovatsiyalardan teng va qizlar xalqaro kuni”ni nishonlash doirasida G.Sh.Aripova toʻliq foydalanishi gender tenglik “WOMEN IN STEM”
== 8 ======== KIMYOGAR ======== 2024-yil, mart == QURILISHBOP SЕLLYULOZA OLISH Sellyuloza sanoatning turli sohalari Biz O‘zbekistonda sholi yetishtirish Olingan sellyuloza hamda mikroo‘lchamli s e l l y u l o z a - q o g ‘ o z , o z i q - o v q a t , sohasini o‘rgandik. Respublikamizda sellyulozalarni qurilish sohasida sement va farmatsevtika, kimyo, tibbiyot, to‘qimachilik O‘zbekiston Statistika boshqarmasi beton qorishmalariga qo‘shib, ularning va boshqalarda keng qo‘llaniladigan ma’lumotiga ko‘ra, 2022-yili 356,1 ming qotish vaqtini uzaytirish darajasi o‘rganildi. mahsulot: hozirda olimlar tomonidan tonna sholi yetishtirilgan ekan. Shuningdek, Chunki hozirga qadar qo‘shimcha o‘rnida sellyulozaning turli xossali ko‘rinish sholi poyasi miqdori ham yuqoridagi qo‘llanilayotgan sellyulozali qo‘shimchalar (kimyoviy va fizikaviy modifikatsiya) lari raqamga yaqin bo‘lgan. Sholi poyasi chet eldan keltirilar edi. Nima uchun sement ixtiro qilib kelinmoqda. So‘ngi yillarda tarkibining 40% ini sellyuloza tashkil etadi, va beton qorishmalarining qotish vaqti yaratilgan usullardan biri mikrokristallik ya’ni 142 ming tonna. Undan qog‘oz ishlab uzaytiriladi, chunki beton tayyorlash (nanoo‘l chamli) s e llyuloz a olish. chiqarishda, rezina-texnika va boshqa korxonasi bilan qurilish ob’yekti orasidagi Adabiyotlarda buni XXI asr materiali deb plastmassa buyumlarini ishlab chiqarishda masofa uzoq bo‘lsa, beton qotib baholashmoqda. Sababi foydalanish sohasi qo‘shimcha o‘rnida foydalanish mumkin. (quyuqlashib) qolishi mumkin, shuning keng, undan tayyorlangan materiallarning Biz sholi poyasidan sellyuloza olib undan uchun ham maxsus beton tashiydigan mustaxkamligi juda yuqori. Biz ham ko‘plab nanoo‘lchamli mikrokristallik sellyuloza mashinalarning beton quyiladigan bochkasi adabiyotlarni o‘rganib, o‘zimiz uchun sintez qilish usulini ishlab chiqdik. Bu ishni sistemali ravishda aylanib turadi. Havo ob'yekt tanladik. Chunki O‘zbekistonda bajarishda 4-kursning iqtidorli talabasi harorati yuqori bo‘lgan o‘lkalarda ham tarkibida sellyuloza bor bir yillik o‘simliklar Mirto‘ra Mirobitovni jalb qildik va unga bu sellyulozani betonga qo‘shish maqbul k o ‘ p . S h u v a q t g a c h a b ir y i l l i k mavzuni diplom ishi qilib ham berdik. hisoblanadi. Devorda oddiy suvoq ishlarini o‘simliklarning hosili yig‘ishtirib olingach, H o z i r d a o l i n g a n s e l l y u l o z a v a bajarish jarayonida ham bu usul qulay ularning poyasi sanoatda qo‘llanilmaydi. mikkrokristallik sellyulozalarning fizik- hisoblanadi. Chunki suvoq ishlari Masalan, g‘o‘zapoya asosan yoqilg‘i kimyoviy strukturasini zamonaviy asbob- bajarilayotganda sementli qorishma qisman sifatida qo‘llaniladi, masxar o‘simlik poyasi uskunalar yordamida (Rentgen, IQ-spektr, qotib, uqalanib ketadi. turli yo‘llar bilan yo‘q qilinadi, bug‘doy El.mikroskop, Fiber Tester, Mak-Ben-Bakra Demak, sementga qo‘shilgan sellyuloza somoni chorvoga yemish sifatida ishlatiladi, vakuumli qurilmasida adsorbsiya izotermasi) suvoq ishlarini sifatli bajarish uchun yaxshi sholipoyani mol iste’mol qilmaydi, chunki o‘rganildi. Natijalari bir necha Xalqaro ilmiy imkon yaratadi. Qolaversa, ko‘p qavatli uning kuli tarkibida 85-90% gacha mollar konferensiyalarda ma'ruzalar qilindi, tezislar binolarni qurishda, qavatlar orasi betonli hazm qila olmaydigan kremniy oksidi bor. chop etildi. (davomi 9-betda) Muhtaram ustozimiz, Respublikada faniga oid bilimlarini keng tarqatish va fizikaviy kimyo fanining rivojlanishida targ‘ib qilishda ham namuna bo‘ladigan o‘ziga xos maktabni yaratgan kimyo fanlari ishni amalga oshirdi. O‘zbek tilida kimyoviy doktori, professor, akademik, O‘zbekiston atamalar ma’lumotnomasini yaratishda Respublikasida xizmat ko‘rsatgan fan va qatnashdi, maktab hamda oliy o‘quv yurtlari texnika arbobi Husniddin Rustamovich talabalari uchun 7 ta darslik va bir nechta Rustamov 1910-yili Toshkent shahrida o‘quv qo‘llanmalarni yozdi. Ustoz-olim tavallud topgan. H.R.Rustamov respublika O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i ilmu fanini rivojlantirishda, ayniqsa, “Ensiklopediya”si tahrir hay’ati a’zosi va fizikaviy kimyo fanini taraqqiy ettirishda kimyo sho‘basining rahbari sifatida ham salmoqli hissa qo‘shgan ziyokor hisoblanadi. faoliyat yuritdi. Olim D.I.Mendeleyev o‘rta maktabni tamomlab, o‘rta Osiyo Davlat nomidagi kimyogarlar jamiyati Respublika universitetining kimyo fakultetiga o‘qishga Boshqaruvi raisi o‘rinbosari bo‘ldi. Bir kirdi. 1932-yili universitetni bitirib, ilmiy ne cha yil davomida O‘ zbekiston faoliyatini boshladi va 1937-yili nomzodlik Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim dissertatsiyasini yoqladi, keyingi yili dotsent vazirligi qoshidagi Uslubiy Kengash raisi unvonini oldi. bo‘lib ishladi. H.R.Rustamov 1939-yildan jang R e s p u b l i k a d a k i m y o f a n i n i maydonlarida ishtirok etgan. Ikkinchi Jahon rivojlashtirish va yuqori malakali kadrlarni urushida qatnashgan va g‘alabagacha frontda tayyorlash sohasidagi katta hizmatlari uchun bo‘lgan, 1945-yildan keyin o‘zi sevgan 1970-yili “O‘zbekiston Respublikasida kasbni davom ettirdi. Toshkent Politexnika xizmat ko‘rsatgan fan va texnika arbobi” institutining kimyo-texnologiya fakultetida degan Faxriy unvonni olishga sazovor tayyorlanishida rahbar hamda ilmiy dotsent lavozimida ishlab, faoliyat yuritib bo‘ldi. O‘zbekistonda fan va ta’limni maslahatchi sifatida faoliyat ko‘rsatdi. Turli shu yilning o‘zida fizik-kimyo kafedrasini taraqqiy ettirishdagi fidoyiligi hamda ilmiy jurnallar va to‘plamlarda nashr ochdi va mazkur kafedraga mudir lavozimida samarali faoliyati davlatimiz tomonidan qilingan ishlarining 256 tasi ilmiy maqolalar ishladi. Olim mazkur kafedraga uzoq yillar yuksak baholanib, bir qancha orden, medal bo‘lib, ular olimning serunum mehnati davomida rahbarlik qildi. va faxriy yorliqlar bilan taqdirlandi. natijasidir. Professor H.R.Rustamov 1968- Husniddin Rustamovich pedagogik Ustoz-olim, Husniddin Rustamovich yili O‘zbekiston Respublikasi Fanlar faoliyatini yuritish bilan birga keng ko‘lamda Rustamov, 2009-yilda vafot etdi. Shunday akademiyasining Muhbir a’zosi, 2000-yili ilmiy ishlar ham olib bordi. 1954-yili bo‘lsada, Husniddin Rustamovich esa O‘zRFa akademigi qilib saylandi. doktorlik dissertatsiyasini yoqlab, 1955-yili Rustamovni nafaqat Toshkent kimyoOlimning dastlabki ilmiy ishlari sirt professor unvoniga sazovor bo‘ldi. Ustoz- texnologiya instituti jamoasi, talabalari va hodisalarini o‘rganishga bag‘ishlangan. U olim mohir pedagog, ajoyib amaliyotchi xodimlari, shuningdek, O‘zbekistondagi 1946-yildan boshlab kislota-ishqor sifatida o‘zining boy ilmiy-pedagogik barcha kimyogar olimlar hozirgi kunda ham jarayonlari kinetikasini o‘rganishga t a j r i b a si n i y o s h l a r g a o ‘ r g a t d i . chuqur minnatdorlik va hurmat bilan yodga kirishgan edi. H.R.Rustamov o‘ttizdan ortiq O‘zbekistondagi texnika oliy o‘quv yurtlari oladilar. murakkab kimyoviy reaksiyalarning talabalari H.R.Rustamovning umumiy kimyo kinetikasi va mexanizmini o‘rganib, ilmiy va fizik- kimyo fanlari bo‘yicha yozgan “Analitik, fizikaviy va kolloid kimyo” xulosalar muallifi bo‘ldi. Olim, shuningdek, da rslikl a ridan hoz irgi kunga ham kafedrasi katta o‘qituvchisi ionli kataliz muammolari sohasida ham ilmiy foydalanmoqdalar. Ustoz-olim 24 nafar fan M.Bekmuratova va ishlar olib bordi. nomzodi va ikki nafar fan doktorlarini professor Sh.Nurullayev Husniddin Rustamov respublikada kimyo USTOZLAR XOTIRASI – MUQADDAS
== 2024-yil, mart ======== KIMYOGAR ======= 9 == (boshi 8-betda) bilan qurilish tashkilotlarining plitalar bilan yopiladi, ularning maxsus laboratoriyalarida bir qancha orasidagi tirqishlar va polni tajribalar o‘tkazdik. Natijada, sement tekislash uchun plitalar ustiga va beton qorishmasiga 0,5-1,5% b e t o n q u y il a d i. Q u y is h gacha (quruq massaga nisbatan) jarayonida, betonni tekislash sellyuloza va mikrokristallik ishlarini sifatli bajarishda uning sellyuloza qo‘shganda ularning qotish qotib qolishini oldi olinadi. vaqti 22-35% gacha ortishi aniqlandi. Ba’zan, devorlarda va betonli Shuning uchun sholi poyasidan yo‘laklarda yorilgan joylarni sellyuloza va mikrokristallik ko‘ramiz, aynan sellyuloza sellyulozadan ko‘proq miqdorda olib, bularni ta’mirlash jarayonida qurilish sohasida qo‘llashni taklif muhim vazifani bajaradi. etmoqchimiz. Sellyuloza qo‘shilgan betonning plastiklikligi yuqori bo‘ladi. Biz Sellyuloza va yog‘ochsozlik sholi poyasidan olgan sellyuloza kafedrasi professori va mikrokristallik sellyulozalar M.PRIMQULOV QURILISHBOP SЕLLYULOZA OLISH Bu g u n g i k u n d a O‘ z b e k ist o n g a holatdagi paxta sellyulozasiga va d) uchqunli razryad hosil bo‘lib, paxta keltirilayotgan xomashyolarni lokalizatsiya elektrolit eritmasi bilan namlangan sellyulozasini kuyishiga ham olib kelinishi qilish bo‘yicha ko‘plab chora-tadbirlar holatdagi paxta sellyulozasiga. aniqlandi. amalga oshirib borilmoqda. Jumladan, Paxta sellyulozasini reaksiyaga kirishish Olib borilgan izlanishlarning natijalariga kimyo sanoatining “Farg‘ona-azot” OAJ moyilligini elektr impulsli ishlov berish ko‘ra, paxta sellyulozasiga ma'lum zavodi yiliga 15 000 tonna atsetatsellyuloza parametrlariga bog‘liqligini aniqlash kuchlanishda elektr zaryadlarini yuborish ishlab chiqarish quvvatiga ega, ammo maqsadida bir qator tajribalar olib borildi. orqali uning kristal uchastkalarini xomashyo-yog‘och sellyulozasi tashqaridan Bu yerda elektr impulsli ishlov berishning kamaytirishga olib keluvchi effekti chet el valyutasi evaziga keltirilar edi. asosiy parametrlari sifatida razryad aniqlandi. Mahalliy xomashyo-paxta lintidan olingan kuchlanishi, impulslar soni, kondensator Olib borilgan tajribalarning avvalida sellyuloza kimyoviy qayta ishlashda si g ‘ i m i q a b u l q ili n d i. U s h b u paxta sellyulozasining nazoratdagi reaksiyaga kirishish qobiliyati yog‘ochdan parametrlarning optimal qiymatlarini topish namunasi, paxta sellyulozasiga tuz bilan olingan sellyulozalarga nisbatan ancha past, uchun tajribalar 3 marotaba takroran ishlov berilgani hamda paxta sellyulozasiga bunga sabab uning strukturasida kristall o‘tkazildi. Tajribalarni o‘tkazishda bitta elektrolit bilan ishlov berilgani namlangan uchastkalarini yuqoriligidir. Reaksiyaga o‘rganilayotgan parametr qiymati oshirilib holatlariga elektr zaryadi bilan ishlov kirishuvchi kimyoviy reagentlar uning borildi, qolgan 2 ta parametr esa o‘zgarmas berilgan. Olingan namunalarning suvda amorf uchastkalaridagi funksional guruhlar holda qoldirildi. bo‘kish darajalari GOST 7516-75 asosida bilan oson reaksiyaga kirishadi. Lekin Kuchlanish oshib borishi bilan paxta o‘rganildi. kristall uchastkalarga bu reagentlarning sellyulozasining kimyoviy reaksiyaga Bir n e c h a ma rt a o ‘t k a z il g a n kirib borishi qiyinlashadi. Buning oqabatida moyillik qiymati ham oshib borishi ma’lum tajribalarning natijalariga ko‘ra quyidagi sellyulozaning faqat bir qismi kimyoviy bo‘ldi. Kuchlanish ma’lum qiymatga xulosalarga keldik: reaksiyaga kirishib, olingan mahsulotlarini yetgach elektr zaryadlarni mahsulotning 1. Paxta sellyulozasiga yuqori filtrdan o‘tishi qiyinlashadi, oqibatda ichidan emas, balki uning sirtidan o‘ta kuchlanishdagi elektron zaryadlarni ta’sir texnologik liniyalar to‘xtab qolishi mumkin. boshlashi tajriba yo‘li bilan aniqlandi (paxta ettirish orqali ularning kimyoviy reaksiyaga Ilmiy adabiyotlarni chuqur o‘rganish sellyulozasining kimyoviy reaksiyaga kirishish qobiliyatini oshirish usuli taklif orqali bu muommolarni hal qilish bo‘yicha moyillik qiymati kamayib boradi). Bu yerda etildi; ma’lum ishlar olib borilgan, jumladan, kuchlanishning optimal qiymati 11-13 kV 2. Paxta sellyulozasining reaksiyaga 0 sellyulozani suvga bo‘ktirib -15-20 C gacha reaksiyaga moyilligi maksimal qiymatga moyilligini kuchlanishga, impulslar soniga muzlatish, so‘ngra eritish orqali uning erishadi. va kondensator sig‘imiga bog‘liqligi strukturasidagi kristal uchastkalarni Kuchlanish qiymati 12 kV bo‘lganda aniqlandi; kamaytirish, tarkibida turli amino- impulslar soni oshirib borildi. Impulslar 3. O‘tkazilgan tajribalar natijalariga gruppalari bo‘lgan kimyoviy moddalar va soni 22 ta bo‘lganda reaksiyaga moyillik ko‘ra paxta sellyulozasining reaksiyaga (NH4 )2CO3 tuzi eritmasi bilan sellyulozaga qiymati maksimal qiymatga erishadi. moyilligini optimal oshishi rejimi va ishlov berish. Sellyulozani qisman efirlash Bundan keyin impulslar sonini oshirish parametrlari aniqlandi; orqali makromolekulalar orasidagi bilan paxta sellyulozasining kimyoviy 4. Reaksiyaga moyilligi yuqori bo‘lgan masofalarni kengaytirish va boshqalar. reaksiyaga moyilligi o‘zgarmasdan qoladi. paxta sellyulozasidan atsetatsellyuloza Ilmiy ishni olib borishdan maqsad paxta Bu yerda impulslar sonining optimal olindi. sellyulozasini kimyoviy qayta ishlash qiymatini 22-24 ga teng deb olishimiz Biz, Toshkent irrigatsiya va qishloq jarayonida uning reaksion qobiliyatini mumkin. xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari faollashtirish, olinayotgan mahsulot sifatini Razryad kuchlanishi va impulslar sonini instituti “Elektrotexnologiyalar va elektr yaxshilash va reaksiyaga kirishish tezligini o‘zgarmas deb olinib, kondensator sig‘imi jihozlaridan foydalanish” kafedrasi dotsenti oshirishga qaratilgan. 0,1 mkF (mikrofarad)dan oshirib borildi. t.f.n. N.M.Eshpulatovga ilmiy tadqiqot Yuqoridagi muammolarni bartaraf etish Kondensator sig‘imi 0,6 mkF bo‘lganda is h l a ri m i z g a y a q i n d a n y o r d a m maqsadida, biz, paxta sellyulozasiga reaksiyaga moyilligi qiymati maksimal b e r g a n l i k l a r i u c h u n o ‘ z ma’lum kuchlanishga ega bo‘lgan elektr qiymatga erishdi. Kondensator sig‘imi minnatdorchiligimizni bildiramiz. zaryadlarini yuborishni tavsiya etdik. optimal qiymatidan kichik bo‘lsa, paxta Tajribalar avvalida elektr zaryadlarini sellyulozasi strukturasining buzilishiga ham t.f.d., prof. R.S. Sayfutdinov, paxta sellyulozasiga yuborishning uchta ta’sir qiladi. Kondensator sig‘imi optimal PhD, dots. U.D. Muxitdinov ko‘rinishida olib borildi: a) paxta sellyuloza qiymatidan katta bo‘lsa, razryad paxta va t.f.n., dots. N.M. Eshpulatov namunasiga; b) suv bilan namlangan sellyulozasining sirtidan o‘tib ketishi va Paxta linti sеllyulozasidan atsеtatsеllyuloza olish
== 10 ======== KIMYOGAR ======== 2024-yil, mart == XIZMAT SAFARI TAASSUROTLARI yo‘nalishlarida tahsil oluvchi talabalar bilan uchrashdilar, davra suhbati o‘tkazdilar. G.Tavaldiyeva va G . A r i p o v a n i n g t a s h a b b u si b il a n barcha O‘zbekiston delegatsiyasi a’zolari i s h t i r o k i d a “Butunjahon xotinqizlarini o‘rganish X a l q a r o V I I Konferensiyasi” da oldidan Hindistonning 2024-yil 4-9-mart kunlari Toshkent Dehli Universiteti Mata Sundri kimyo-texnologiya instituti dotsentlari qizlar kollejida “o‘zbek liboslari va G.Sh.Aripova va G.N.Tavaldiyeva milliy va san’atdagi badiiy ifodasi (Image of the taomlari” ko‘rgazmasi tashkil etildi. Hindiston davlatining Dehli shahrida xizmat Uzbek woman in the history of the Patriotic Ko‘rgazmadan maqsad, hind yoshlariga safarida bo‘ldilar. Xizmat safaridan maqsad War and her artistic expression in literature o‘zbek milliy qadriyatlarini ko‘rsatish va - “Butunjahon xotin-qizlarini o‘rganish and art)” mavzularida ma’ruza qildilar. ular bilan tanishtirish bo‘lib, unda Xalqaro VII Konferensiyasi”da ishtirok O‘zbekiston xotin-qizlari masalalarini O‘zbekistondan olib kelingan turli o‘zbek etish, ma’ruza o‘qish, ko‘rgazma tashkil milliy matola yoritgan ushbu ma’ruzalarni konferensiya ri va kiyimlaridan namunalar, etish va hamkorlik aloqalarini o‘rnatish edi. milliy qatnashchilari katta qiziqish bilan yeguliklardan o‘zbek nonlari, quruq Mazkur tadbirda O‘zbekiston Respublikasi mevalar, bahor milliy taomi OTMlaridan jami 20 ta professor-o‘qituvchi - sumalak namoyish etildi, ishtirok etdi. ular haqida ma’lumotlar b e r il d i. K o ‘ r g a z m a jarayonida talabalarga o ‘ z b e k a d r a sl a ri d a n tikilgan liboslar, qiyiqlar, r o ‘mo ll a r, d o ‘ p p il a r sovg‘a qilindi. Barcha ishtirokchilar o‘zbek y e g u li k l a ri d a n t a ti b ko‘rdilar. Tadbir barcha ishtirokchilarda katta taassurot qoldirdi. 2024-y tingladilar. il 7-8-mart kunlari G.Tavaldiyeva va G.Aripova Dehli Universiteti qoshidagi Konferensiya so‘ngida, G.Sh.Aripova Mata Sundri xotin-qizlar kolleji, Baku va G.N.Tavaldiyeva Dehli Universiteti, Qizlar Universiteti va IKSAD hamkorligida Mata Sundri kolleji va Toshkent kimyotashkil etilgan “Butunjahon xotin-qizlarini texnologiya instituti o‘rtasida hamkorlik o ‘ r g a n i s h X a l q a r o V I I Konf e r ensiya si ” (WORLD W O M E N S T U D I E S CONFERENCE-VII) da ishtirok etib, ma’ruza qildilar. Konferensiya IKSAD Bosh kotibi Kaldigul Adilbekova, Mata Sundri ayollar kolleji direktori, Dehli Universiteti Konferensiya tashkilotchisi va faxriy prezidenti Professor Xarprit Kaur, Ruanda Respublikasi Oliy komissari J a k li n M u k a n g ir a , Pa rij universiteti Doktori Petra Pelletier, Toshkent kimyo- Xizmat safarining dastlabki kunlarida texnologiya instituti dotsenti konferensiya ishtirokchilari Hindistonni G u l b a x a r Ta v a l d i y e v a , dunyoning top-500 universitetlari konferensiya tashkiliy qo‘mitasi ro‘yxatiga kirgan Dehli Universiteti, uning ijrochi a’zosi Doktor Uzma Nadimlarning aloqalarini yo‘lga qo‘yish va rivojlantirish qoshidagi Mata Sundri xotin-qizlar kirish so‘zlari bilan ochildi. yuzasidan kelishib oldilar. Hamkorlik kollejiga tashrif buyurdilar, universitet Konferensiyada dotsen mazmuni o‘zaro tajriba almashish, t G.Sh.Aripova pedagoglari va talaba yoshlari bilan “O‘zbek akademik almashinuv, stajirovka, ilmiy uchrashdilar. Uchrashuvda Hindiston ta’lim istonda xotin-qizlarning STEM soha konferensiyalar o‘tkazish va hamkorlikda larida ishtiroki: muammolar va tizimi, o‘qitish uslublari haqida ma’lumot yechim ilmiy loyihalarni amalga oshirishlardan lar (PARTICIPATION OF WOMEN olindi, o‘z navbatida Toshkent kimyo- IN THE STEM FIELD IN UZBEKISTAN: iborat. texnologiya instituti faoliyati to‘g‘risidagi PROBLEMS AND SOLUTIONS)”, dotsent video va taqdimot namoyish etildi. Shu bilan G.N.Tavaldiyeva “Vatan urushi tarixida “O‘zbek tili va professional ta’lim” birga, G.Tavaldiyeva va G.Aripova M e n e j m e n t h a m d a p e d a g o g i k a o‘zbek ayoli qiyofasi hamda uning adabiyot kafedrasi dotsenti G.N.Tavaldiyeva
== 2024-yil, mart ======== KIMYOGAR ======= 11 == Turkiyaning Tekirdag‘ Namik Kemal universitetida stajirovka o‘tab qaytgan TKTI jamoasi Tekirdag‘ Namik Kemal universiteti bildirib o‘tildi. Turkiyaning nufuzli oliy ta’lim T K T I d e k a n m u o v i n i muassasalaridan biri bo‘lib, unda 11 ta N.Sh.Zulyarova hamda Talabalar fakultet, 3 ta institut, 12 ta kasb-hunar kengashi raisi M.B.Jumanazarov maktabi, sog‘liqni saqlash maktabi va tomonidan TKTI haqida ma’lumotlar ilmiy-texnologik markazlar mavjud. berilib, istiqboldagi ilmiy-texnologik Ularda 50000 ga yaqin talabalar, 1100 va o‘quv rejalar haqida ma’lumotlar dan ortiq ilmiy xodimlar va 200 nafar berildi. ma’muriy xodimlar faoliyat olib TKTI jamoasi bilan Tekirdag‘ boradilar. Universitet Bolqon Namik Kemal universiteti rektori, Universitetlari tarmog‘ining a’zosi professor Mo‘min Shahin, prorektor bo‘lib, taniqli turk millati qahramoni Murat Tashan va Xalqaro aloqalar va ziyolisi Namiq Kamol nomi bilan bo‘yicha tadqiqot markazi rahbari atalgan. Universitetda dunyoning 40 Hasan Selchuk ishtirokida uchrashuv dan ortiq mamlakatlaridan kelgan o‘tkazildi. Uchrashuv davomida ikki talabalar turli yo‘nalishlarda tahsil oliy ta’lim muassasasi o‘rtasida oladilar. hamkorlikni yanada kengaytirish, Institutimiz jamoasi universitet TKTI va Tekirdag‘ Namik Kemal ilmiy-texnologiya markazlari hamda universiteti o‘rtasida ilmiy va Talabalar kengashi faoliyati bilan akademik tadqiqotlar bo‘yicha yaqindan tanishdilar. Shuningdek, hamkorlikni yanada rivojlantirish universitet qoshidagi NABILTEM bo‘yicha suhbatlashib, ilmiy tadqiqot markaz direktori professor Nurulloh markazida fundamental, amaliy va O‘zdemir bilan uchrashishdi. Markaz innovatsion ilmiy tadqiqot ishlarida rahbari ilmiy va texnologik loyihalarni zamonaviy asbob-uskunalar hamda is h l a b c h i q is h , t a s d i q l a s h , ilg‘or texnologiyalarni qo‘llash va moliyalashtirish va monitoring qilish, olingan natijalarni zamonaviy tahlil istiqbolli g‘oyalar va innovatsion q ilis h b o ‘ y i c h a o z i q - o v q a t ishlanmalarni shakllantirishga t e x n o l o g i y a si, e k o l o g i y a , yordam berish-Markazning asosiy biotexnologiya tarmoqlarida TKTI vazifasi ekanligi, Markazning bilan bepul laborator-tahlillarni eshiklari tajribali olimlar, shuningdek, amalga oshirishga kelishildi. ilm-fan hayotining ajralmas qismi TKTI jamoasi uchun Turkiyaning bo‘lgan yosh tadqiqotchilar va ishlab tarixiy va diqqatga sazovor joylar c h i q a r u v c h il a r u c h u n d o imo bilan tanishtirish maqsadida ochiqligini ta’kidladi. TKTI bilan ekskursiya tashkil etildi. TKTI Markaz hamkorligida doimiy jamoasi a’zolari Tekirdag‘dagi stajirovkalarni grant shaklida TKTI tarixiy Namik Kamal uy-muzeyiga talabalari uchun amalga oshirilishi bordilar va turk shoiri Namik yuzasidan kelishuvlarga erishildi. Kemalning hayoti va ijodi bilan TKTI Talabalar kengashi raisi Namik yaqindan tanishdilar. Tekirdag‘ Kemal universiteti Talabalar kengashi etnografiya va arxeologiya muzeyiga raisi bilan muloqot o‘tkazib, yaqin ham bo‘lib, viloyat va uning atrofida kunlarda TKTI talabalari uchun topilgan arxeologik artefaktlar foydali va ahamiyatli bo‘lgan o‘zaro hamda regionning madaniy tarixiga a n g l a s h u v m e m o r a n d u m i n i oid etnografik ashyolari haqida imzolashga kelishib oldilar. ma’lumotlarga ham ega bo‘ldilar. Institutimiz jamoasi Xalqaro aloqalar Ekskursiya davomida Turkiyaning bo‘yicha tadqiqot markazi rahbari port shahri hisoblangan Chanakkala prof. Hasan Selchuk bilan uchrashdi. shahriga va u yerda joylashgan Uchrashuv davomida Tekirdag‘ Kalitbahir qal’asi, Chanakkala Namik Kemal universiteti va Toshkent TKTI jamoasi Yoshlar umumjahon s h a h i d l a r x i y o b o n i h a m d a kimyo-texnologiya instituti hamkorligida assotsiatsiyasining Turkiyadagi vakili, muzeylarida bo‘ldilar. TKTI jamoasi boy xalqaro ilmiy loyihalarni amalga oshirish, iqtisod fanlari doktori Ergash Jumayev va qiziqarli tarixga ega, rang-barang, talabalarning stajirovkalarini doimiy tashkil bilan uchrashdi. Uchrashuvda, dastavval, Yevropa va Osiyoning ikki qarama-qarshi etish masalalari ko‘rib chiqildi. Bundan Tekirdag‘ talabalar raisi, Namik Kemal madaniyatini o‘z ichiga olgan Istanbul tashqari, universitet ilmiy tadqiqot universitetining 4-bosqich talabasi Narimon bo‘ylab ham sayohat qilishib, u yerdagi 10 markazida fundamental, amaliy va Abdullayev TKTI va Tekirdag‘ Namik dan ortiq tarixiy qadamjolar bilan yaqindan innovatsion ilmiy tadqiqot ishlarida K a m a l u n i v e rsit e ti o ‘ r t a si d a g i tanishdilar. zamonaviy asbob-uskunalar hamda ilg‘or memorandum asosidagi stajirovka haqida texnologiyalarni qo‘llash va olingan ma’lumot berib o‘tdi. Shundan so‘ng KMTF dekan o‘rinbosari natijalarni zamonaviy tahlil qilish bo‘yicha xalqaro ilmiy tadqiqot ishlari, O‘zbekiston N.Sh.Zulyarova oziq-ovqat texnologiyasi, ekologiya, yoshlarini sohasining yetuk mutaxassisi TKTI Talabalar Kengashi raisi biotexnologiya tarmoqlarida TKTI bilan bo‘lib yetishishi, bilimli inson kapitalining M.Jumanazarov laborator-tahlillarni stajirovkalar davomida mamlakat ravnaqidagi o‘rni haqida Ergash amalga oshirishga kelishildi. Jumayev tomonidan atroflicha mulohazalar
== 12 ======== KIMYOGAR ======== 2024-yil, mart == Hay’at raisi: t.f.d., p.f.d., prof. B.Sh.Usmonov Hay’at a’zolari: , , s.f.d., prof. O.O.Sirojov k.f.d., prof. X.L.Pulatov t.f.d., prof. T.T.Safarov prof. Sh.P.Nurullayev, Phd., B.N.Boborajabov, R.S.Toirova — G.U.Qurbonova va G.X.Maxkamova Muharrir: Musahhihlar: Манзил: 100011, Toshkent shahar, Navoiy ko‘chasi, 36-uy. Hakaton-bir sutkadan mahsulotlari haqida bir haftagacha davom dasturchilarga so‘zlab etadigan juda “g‘alati” b e ris h l a ri, u l a r d a n h o d i s a . B u n d a qanday foydalanishlari tashkilotchilar oldindan mumkinligini ko‘rsatib “Hakaton” ga juda qattiq be rishl a ri mumkin. tayyorgarlik ko‘radigan, Hoz irda Mi c rosoft, i s h t i r o k c h i l a r e s a Y a h o o ! , G o o g l e tayyorgarliksiz kelib, kompaniyalari aynan shu qatnashadigan o‘ziga xos maqsadda Hakatonlarni qiziq jarayon bo‘lib, unda tashkillashtiradilar va is h tir o k c h il a r k o ‘ p ularda o‘zlarini yangi h o l a t l a r d a o ‘ z l a r i texnologiyalari hamda tanimagan hamkasblari u l a r d a n q a n d a y bilan biron bir g‘oyani shu f o y d a l a n i s h yerning o‘zida yaratishadi m u m k i n l i g i n i va amalga oshirishadi. ko‘rsatadilar. Ha k a t o n i n g li z c h a Hakatonda yaratilgan “hackathon” - “hacker” biron bir mahsulot, (“xaker”) + “marathon” loyiha muallifining (“marafon”) so‘zlaridan roziligi yoki uning hosil bo‘lgan. Umumiy is h tir o k i d a t a y y o r mazmunni - ma’lum bir mahsulot ko‘rinishiga masalani qisqa muddat k e l t i r i l i b , o ‘ z ichida tez hal qilish kerak. kompaniyalari uchun Hack-bu masalaga eng yangi yo‘nalishlarni optimal, oson va tez yaratishlari mumkin. yechim topishdir. Agar loyiha qiziq Odatda, 24 soatdan 72 bo‘lsa, Hakaton so‘ngida soatgacha oraliqda davom uni taqdimotda yaxshi e t a d i g a n H a c k a t h o n reklama qila olsangiz, tadbirlari g‘oliblarni Siz, ana shu yerning taqdirlash, xulosalarni o‘zida loyihangizni umumlashtirish va bir olam oxirigacha yetkazish taassurotlar bilan yakun uchun yordam bera topadi. Unda dasturchilar, oladigan homiylar va dizaynerlar va loyiha hamkorl a rni topish menejerlari qatnashadilar. i m k o n i y a ti g a e g a Birinchi marta 1999- bo‘lasiz. boshlang‘ich ko‘rinishga ega bo‘lsa bas. yilda OpenBSD'ning 10 ta dasturchisi H Hozirda ko‘plab davlatlarda muntazam ozirda katta kompaniyalar orasida Kanadaning Kalgari shahrida yig‘ilishib, H ravishda Hakatonlar tashkillashtirilmoqda. a k a t o n l a r o ‘ z i g a x o s t a r z d a operatsion tizim uchun muhim bo‘lgan O‘zbekistonda birinchi hakaton 2015-yil tashkillashtirilmoqda. Shunda “Bu dasturlari ustida ishlashgan. Keyinchalik bu Hakatonlar kompaniyalarga qanday foyda 3-4-yanva r kunl a ri Toshkentning atamadan Sun (keyinchalik Oracle sotib keltiradi? TCHK(sobiq) markazida tashkillashtirildi. - degan bir o‘rinli savol tug‘iladi. olgan), Google, facebook, twitter va boshqa Axir Bu Hakatonning asosiy mavzusi mobil , bu uchrashuvlarni tashkillashtirish dunyoning ko‘plab kompaniyalari u c h u n dasturlar, mikrokontrollerlar (Arduino), j u d a k a t t a m a b l a g ‘ foydalanib uni ommalashtirishgan. Raspberry Pi, Oculus Rift, Samsung Gear s a r f l a n a d i ( j a r a y o n d a v o m i d a Ha k a t o n q a t n a s h c h il a ri t a d b ir tanlab olindi. ishtirokchilarning ovqatlanishlari va boshlanganda “aqliy hujum” yordamida ishlashlari uchun muhit yaratishni Hakaton “Yashil kimyo va barqaror rivojlanish” biron bir g‘oya ustida bosh qotirishadi, tashkilotchilari o‘z zimmalariga oladilar)? Xalqaro ilmiy haftaligi doirasida Toshkent keyin shu g‘oya bilan qiziqqan boshqa Kompan kimyo-texnologiya instituti va RXTU ning iyalar Hakatonlarni tashkil Hakaton qatnashchilari bilan bir jamoaga qilish Toshkent shahridagi filiali talabalari idan maqsad o‘zlaridagi bo‘sh ish birlashib, shu g‘oyani amalga oshirish uchun o o‘rtasida Hakaton bo‘lib o‘tdi. Hakaton ‘rinlarini to‘ldirish uchun imkoniyat harakatni boshlashadi. Natijada, ijtimoiy, yaratadilar doirasida jamoalar o‘rtasida qiziqarli . Chunki, bu jarayonda Hakaton iqtisodiy ahamiyatga ega biron bir uskuna qa o‘yinlar tashkil etildi. tnashchilari xohishidan qat’iy nazar, yoki dastur dunyoga keladi. Shuni ta’kidlash o ‘ z l a ri n i n g k o ‘ p g i n a q irr a l a ri n i kerakki, Hakaton natijasida tayyor ko‘rsatadilar. ITITFTEB boshlig‘i N.N.Xodjayeva va tugallangan mahsulot yaratish shart emas, H a k a t o n d a k o m p a n i y a l a r o ‘ z TKTI “Yoshlar akademiyasi lideri” hech bo‘lmaganda shu g‘oyaga mos mahsulotlarini reklama qilishlari, D.Rashidov keladigan, kam funksiyaga ega bo‘lgan, “HAKATON” nima?