โครงการอบรมหลักสูตรระยะสั้น พัดสานจากไม้ไผ่ พัดสาน เป็นของใช้สำหรับโบกเตาไฟของคนไทยในสมัยก่อน หรือใช้สำหรับโบกพัดร่างกายให้หายคลาย จากความร้อนได้ สามารถที่จะนำติดตัวไปไหนมาไหนได้อย่างสะดวก วัสดุที่ใช้พัดสานเป็นผลผลิตจากพืชพรรณ ธรรมชาติในท้องถิ่นคือ ไม้ไผ่ การสานพัด ผู้สานนิยมสานเป็นรูปลักษณะต่าง ๆ มุ่งเน้นประโยชน์การใช้งาน มีการปรับปรุงพัฒนา รูปแบบให้มีความสวยงามประณีต เช่น พัดสานห้าเหลี่ยมเหมาะสำหรับโพกพัดเตาไฟ พัดยกลายดอกสานเป็น ลวดลายต่าง ๆ พัดละเอียดรูปใบโพธิ์หรือรูปหัวใจ และรูปตาลปัตร
สารบํญ เรื่อง หน้า วัตถุประสงค์การอบรม 1 โครงการหลักสูตร 2 คำอธิบาย 2 เนื้อหาในการฝึกอบรม 3 วัสดุ/อุปกรณ์ 4 ขั้นตอนการทำ / ประโยชน์ 5 แบบทดสอบโครงการอบรมหลักสูตรระยะสั้น การทำพัดสานจากไม้ไผ่ 6 เฉลยแบบทดสอบโครงการอบรมหลักสูตรระยะสั้น การทำพัดสานจากไม้ไผ่ 8 ประวัติวิทยากร 10
1 วัตถุประสงค์การอบรม 1. ผู้เข้าร่วมอบรมเข้าใจหลักการและแนวคิดเกี่ยวกับการทําพัดสานไม้ไผ่ 2. ผู้เข้าร่วมอบรมมีทักษะกระบวนการ หรือสามารถเลือกใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ และเกิดการ สร้างสรรค์ในงานประดิษฐ์ 3. ผู้เข้าร่วมอบรมสามารถนําความรู้ไปใช้ในการประกอบอาชีพหรือพัฒนาอาชีพ เป็นการสร้างรายได้ ให้กับครอบครัว สิ่งที่จะได้รับ 1. ผู้เข้าร่วมอบรมได้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับขั้นตอนการสานพัดจากไม้ไผ่ 2. ผู้เข้าร่วมอบรมมีประสบการณ์ในการทําพัดสานไม้ไผ่และสามารถนําไปต่อยอดเป็นอาชีพได้ 3. ผู้เข้าร่วมอบรมสามารถใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ศึกษาค้นคว้าและให้ความรู้เกี่ยวกับ ประโยชน์ของการทําพัดสานไม้ไผ่ กลุ่มเป้าหมาย 1. ผู้ที่ว่างงานและผู้ที่ต้องการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 2. นักเรียนที่สนใจ 3. ครูผู้สอนในสถานศึกษา 4. นักศึกษาสาขาสังคมศึกษา 5. อาจารย์ภายในมหาวิทยาลัย หัวข้อเนื้อหาในการฝึกอบรม โครงการหลักสูตร หัวข้อ เวลา (ชั่วโมง) ทฤษฎี ปฏิบัติ 1.การทำพัดสานจากไม้ไผ่ 1 - 2.การเตรียมเครื่องมือ วัสดุ ในการทำพัดสานจากไม้ไผ่ 1 3.การฝึกปฏิบัติการทำพัดสานจากไม้ไผ่ - 5 4.การวัดและประเมินผล ร้อยละ20 ร้อยละ80 2 5 รวม 7
2 ช่องทางในการประกอบอาชีพ การทำ พัดสานจากไม้ไผ่ วัตถุประสงค์นำความรู้ ไปใช้ในการประกอบอาชีพ เป็น การสร้างรายได้ ให้กับคนในครอบครัว และชุมชน และมีทักษะในการทำ พัดสานจากไม้ไผ่ และเลือกใช้เครื่องมือ ในการประดิษฐ์ ได้ถูกต้อง คำอธิบาย ศึกษาความ สำคัญ ทิศทาง พัฒนาการประกอบอาชีพ การบรรจุภัณฑ์ และการส่งเสริมการขายสินค้า ออนไลน์ ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการทำ พัดสานจากไม้ไผ่ วัตถุประสงค์เพื่อให้ ผู้รักการฝึกอบรม มีความรู้ความ เข้าใจ ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับขั้นตอน เทคนิค การออกแบบผลิตภัณฑ์ ศึกษาการใช้เครื่องมือ การเตรียมวัสดุอุปกรณ์ ในการทำ พัดสานจากไม้ไผ่ เกิดการสร้างนวัตกรรม ผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์ การวัดและประเมินผล แบบทดสอบก่อนและหลังการฝึกอบรม ประเมินความรู้ความสามารถศักยภาพในการปฏิบัติงานของการฝึกอบรม เกณฑ์การวัดและประเมินผล ผู้เข้าอบรมต้องมีเวลาเรียนและทําแบบทดสอบไม่ต่ํากว่า 80% และทํากิจกรรมทุกหัวข้อของหลักสูตร จึงจะได้รับวุฒิบัตรจากหลักสูตร ระยะเวลาของหลักสูตร จํานวน 1 วัน ฝึกอบรมวันที่ 14 มีนาคม 2566 เวลา 08.00 – 16.00 น. ค่าลงทะเบียน 100 บาท สถานที่จัดสัมมนา ตึก38 คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ คณะกรรมการบริหารหลักสูตร 1.ดร.ภัทระ อินทรกําแหง อาจารย์ประจําสาขาวิชาสังคมศึกษา 2.นายอัมรินทร์ วงษ์ไล นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาวิชาสังคมศึกษา
3 เนื้อหาในการฝึกอบรม การสานพัด ผู้สานนิยมสานเป็นรูปลักษณะต่าง ๆ มุ่งเน้นประโยชน์การใช้งาน มีการปรับปรุงพัฒนารูปแบบให้มี ความสวยงามประณีต เช่น พัดสานห้าเหลี่ยมเหมาะสำหรับโพกพัดเตาไฟ พัดยกลายดอกสานเป็นลวดลายต่าง ๆ พัดละเอียดรูปใบโพธิ์หรือรูปหัวใจ และรูปตาลปัตร พัดสานบ้านแพรกเป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้านอันทรงคุณค่าที่เกิดจากภูมิปัญญาชาวบ้านอำเภอบ้าน แพรก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ชาวอำเภอบ้านแพรกริเริ่มการสานพัดมาเป็นเวลานับ 40 ปี มีการประยุกต์ ปรับปรุงรูปแบบตลอดเวลา การสานพัดเป็นอาชีพเสริมทำรายได้ดีภายในครัวเรือน ชาวบ้านจะสานพัดในช่วง ว่างเว้นจากการทำนา เป็นสินค้าพื้นเมืองที่สำคัญอย่างหนึ่งของชาวอำเภอบ้านแพรก พัดสายจึงกลายมาเป็นงาน หัตถกรรมพื้นบ้านที่มีชื่อเสียง และได้รับการยกย่องให้เป็นเอกลักษณ์ของอำเภอบ้านแพรก ดังปรากฏในคำขวัญ ที่ว่า “หลวงพ่อเขียว หลวงพ่อขาว หลวงพ่อเภาคู่บ้าน พัดสานคู่เมือง พิพิธภัณฑ์ลือเลื่อง รุ่งเรือง เกษตรกรรม เลิศล้ำหัตถศิลป์ ดินแดนถิ่นลิเก บ้านเกิดของหอมหวล นาคศิริ ราชาลิเกแห่งเมืองไทย” พัดสาน ใช้สำหรับโบกพัดเตาไฟของคนไทยในสมัยก่อน หรือใช้สำหรับโบกพัดร่างกายให้หาย คลายจากความร้อนได้ สามารถที่จะนำติดตัวไปไหนมาไหนได้อย่างสะดวก วัสดุที่นำมาใช้สานเป็นวัสดุที่หาได้ตา ท้องถิ่น นั่นก็คือ ไม้ไผ่ ชาวบ้านจะสานพัดในช่วงว่างเว้นจากการทำนา และบางครัวเรือนก็ทำเป็นอาชีพเสริมเพื่อ สร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวของตน
4 วัสดุ/อุปกรณ์ 1.ไม้ไผ่สีสุก 2.มีดจักตอก 3.สีย้อมผ้า 4.กระทะ 5.เตาถ่าน 6.แบบพิมพ์รูปพัด 7.ดินสอ 8.กรรไกร 9.กิ๊บติดผมสีดำ 10.เป็กตอกเย็บพัด
5 ขั้นตอนการทำ / ประโยชน์ 1.เลือกไม้ไผ่ที่จะนำสานพัด ไม้ไผ่นิยมมาจักตอกสานพัดคือไม้สีสุก การคัดเลือกไม้จะต้องเป็นไม้ไม่อ่อนหรือแก่ เกินไป 2.นำไม้ไผ่ที่เลือกไว้มาจักตอก ถ้าเป็นพัดเล็กใช้ปล้องยาวประมาณ 20 – 30 เซนติเมตร และพัดใหญ่ใช้ปล้องยาว ประมาณ 30 – 50 เซนติเมตร 3.นำตอกที่จักเสร็จแล้วไปผึ่งลมหรือแดดให้แห้งก่อนนำไปย้อมสี 4.พอแห้งแล้วก็นำมาย้อมสี การย้อมสีต้องย้อมลงภาชนะที่เตรียมไว้ และย้อมครั้งละมาก ๆ เพื่อเป็นการประหยัด สี สลับสีตามต้องการ จุ่มเส้นตอกให้ทั่วตลอดทั้งเส้นเมื่อย้อมแล้วนำตอกที่ย้อมไปล้างในน้ำเย็น เป็นการล้างสีที่ไม่ ติดเนื้อไม้ออกก่อน จะเหลือเฉพาะสีที่ติดเนื้อไม่เท่านั้น นำไปผึ่งลมหรือแดดให้แห้งก่อนนำไปสาน 5.การสานพัดนิยมสานเป็นลวดลายต่าง ๆ ลายที่เป็นลายพื้นฐานของการสานพัดคือลายสองและลายสาม 6.การตัดแบบพัดสาน เมื่อสานเป็นแผงตามต้องการ จะนำแบบหรือแม่พิมพ์ที่สร้างไว้เป็นรูปใบโพธิ์ วางทาบลงบน แผนพัดที่สานไว้ ใช้ดินสอช่างไม้ขีดตามรอยขอบของแม่พิมพ์ใช้กรรไกรชนิดตัดสังกะสีตัดตามรอยดินสอที่ขีดไว้ 7.นำพัดสานที่ตัดตามแม่พิมพ์มาเย็บขอบพัดด้วยดิ้นเงิน ดิ้นทอง หรือลูกไม้สีต่าง ๆ เพื่อเพิ่มความสวยงามให้แก่พัด สาน การเย็บในสมัยก่อนใช้เย็บด้วยมือ สมัยปัจจุบันนิยมใช้เครื่องจักรเย็บผ้าเย็บเพราะสะดวกและลวดเร็วกว่าการ เย็บด้วยมือ 8.การใส่ด้ามพัดสาน นำด้ามที่เหลาแล้วมาเจาะด้วยสว่านมือจำนวน 2 รู นำตัวใบพัดมาประกอบด้ามโดยใช้ตะปู หัวกลมตอกลงตามที่เจาะไว้ แล้วพับปลายตะปูทั้งสอง ยึดติดให้แน่น เพื่อให้พัดสานมีความคงทนและสวยงาม 9.ใช้น้ำมันชักเงาทาเคลือบพัดทั้งด้ามและด้านหลังของตัวพัด ก็จะได้พัดสานที่ความสวยงามตามต้องการ และ นำไปใช้ประโยชน์ได้ทันที ประโยชน์ 1.สร้างรายได้ให้กับชุมชน 2.ใช้วัสดุธรรมชาติให้เกิดประโยชน์ 3.ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
6 แบบทดสอบโครงการอบรมหลักสูตรระยะสั้น การทำพัดสานจากไม้ไผ่ คำชี้แจง แบบทดสอบนี้มีจำนวน 10 ข้อ ให้เลือกคำตอบที่ถูกที่สุดเพียงข้อเดียวผู้ที่ทำแบบทดสอบผ่าน เกณฑ์ ร้อยละ 80 จะได้เกียรติบัตรในการเข้าร่วมโครงการนี้ 1.ข้อใดไม่เป็นอูปกรณ์ในการทำพัดสานจากไม้ไผ่ 1.ขวดน้ำ 2.สีย้อมผ้า 3.กรรไกร 4.ไม้ไผ่ 2.การทำพัดสานไม้ไผ่มีประโยชน์อย่างไร 1.การใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 2.เพื่อเพิ่มทักษะกับตัวผู้ทำ 3.สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับวัสดุธรรมชาติ 4.ถูกทุกข้อ 3.พัดที่ถูกสานขึ้นมาสามารถนำไปทำอะไรได้บ้าง 1.โบกเตาเผา 2.พัดระบายความร้อน 3.เพิ่มความสวยงาม 4.ถูกทุกข้อ 4.พัดสานไม้ไผ่จัดภูมิปัญญาประเภทใด 1.ภูมิปัญญาวัฒนธรรม 2.ภูมิปัญญาชน 3.ภูมิปัญญาท้องถิ่น 4.ไม่มีภูมิปัญญา 5.ไม้ไผ่ที่จะนำมาสานตวรมีลักษณะแบบใด 1.ไม้ไผ่สุก 2.ไม้ไผ่อ่อน 3.ไม้ไผ่แห้ง 4.ถูกทุกข้อ 6.ในการอบรมโครงการหลักสูตรระยะสั้นในครั้งนี้มีค่าสมัครกี่บาท 1.100 2.110 3.120 4.130 7.การทำพัดสานจากไม้ไผ่ในครั้งนี้จัดขึ้นที่ใด 1.ตีก 41มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 2.ตีก 38มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 3.ตีก 44มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 4.ตีก 39มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 8.ใครสามารถเข้าร่วมโครงการนี้ได้บ้าง 1.นักเรียน 2.ครู 3.ประชาชนทั่วไป 4.ผู้ที่สนใจอยากเข้าร่วม 9.วัสดุอุปกรณ์ในการทำพัดสานจากไม้ไผ่มีกี่อย่าง 1.7 2.8 3.9 4.10
7 10.การเลือกสีที่จะมาทำพัดควรเลือกอย่างไร 1.แดง 2.เขียว 3.น้ำเงิน 4.สีที่ชอบ
8 เฉลยแบบทดสอบโครงการอบรมหลักสูตรระยะสั้น การทำพัดสานจากไม้ไผ่ 1.ข้อใดไม่เป็นอูปกรณ์ในการทำพัดสานจากไม้ไผ่ 1.ขวดน้ำ 2.สีย้อมผ้า 3.กรรไกร 4.ไม้ไผ่ 2.การทำพัดสานไม้ไผ่มีประโยชน์อย่างไร 1.การใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 2.เพื่อเพิ่มทักษะกับตัวผู้ทำ 3.สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับวัสดุธรรมชาติ 4.ถูกทุกข้อ 3.พัดที่ถูกสานขึ้นมาสามารถนำไปทำอะไรได้บ้าง 1.โบกเตาเผา 2.พัดระบายความร้อน 3.เพิ่มความสวยงาม 4.ถูกทุกข้อ 4.พัดสานไม้ไผ่จัดภูมิปัญญาประเภทใด 1.ภูมิปัญญาวัฒนธรรม 2.ภูมิปัญญาชน 3.ภูมิปัญญาท้องถิ่น 4.ไม่มีภูมิปัญญา 5.ไม้ไผ่ที่จะนำมาสานตวรมีลักษณะแบบใด 1.ไม้ไผ่สุก 2.ไม้ไผ่อ่อน 3.ไม้ไผ่แห้ง 4.ถูกทุกข้อ 6.ในการอบรมโครงการหลักสูตรระยะสั้นในครั้งนี้มีค่าสมัครกี่บาท 1.100 2.110 3.120 4.130 7.การทำพัดสานจากไม้ไผ่ในครั้งนี้จัดขึ้นที่ใด 1.ตีก 41มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 2.ตีก 38มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 3.ตีก 44มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 4.ตีก 39มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ 8.ใครสามารถเข้าร่วมโครงการนี้ได้บ้าง 1.นักเรียน 2.ครู 3.ประชาชนทั่วไป 4.ผู้ที่สนใจอยากเข้าร่วม 9.วัสดุอุปกรณ์ในการทำพัดสานจากไม้ไผ่มีกี่อย่าง 1.7 2.8 3.9 4.10
9 10.การเลือกสีที่จะมาทำพัดควรเลือกอย่างไร 1.แดง 2.เขียว 3.น้ำเงิน 4.สีที่ชอบ
10 ประวัติวิทยากร นายอัมรินทร์ วงษ์ไล ติดต่อ เบอร์โทร : 0933219047 Facebook : mqee Ammarin Line ID : 0933219047 Gmail : [email protected]