TTrrầầm cam và âm nhạc ầ m cam và âm nhạc CẢM những nốt TRẦM ?
1 Trầm cảm và âm nhạc CẢM những nốt TRẦM "The morning after i killed myself I tried to unkill myself" • Meggie Royer •
Có lẽ những dòng trên cũng là lời từ biệt của tôi đến mọi người, đáng ra nó phải chỉn chu hơn nữa, nhưng mà ai quan tâm chứ? Lẽ ra tôi nên kẹp những dòng này vào đâu đó trước khi “rời đi” nhỉ? Nói rồi tôi bước đến giá sách. Chà! cũng lâu rồi tôi không đọc cuốn sách nào cả, vô dụng thật lại làm rơi một mớ sách như vầy, trong lúc nhặt lên tôi thấy một tựa sách lạ, một cuốn sổ tay mà chưa bao giờ tôi thấy qua, tôi đâu có mua nó. Có lẽ là em ấy để lại ngày em rời đi, ngốc thật sao lại quên sách ở nhà người cũ thế này. Dòng chữ “Gửi đến anh, người mà đã nâng niu em nhưng bỏ quên tâm hồn mình, có lẽ anh sẽ tìm lại được mình trước khi mọi thứ biến mất, đọc nó nhé! Thương anh” hiện lên bên dưới trang bìa bằng những nét bút thanh thoát. “Trầm cảm và âm nhạc”, tên quyển sổ tay chưa bao giờ làm tôi nghĩ rằng mình sẽ đọc nó, nhưng thử một lần xem sao, vì em và vì tôi? Ngày 10 tháng 10 năm 2027, hôm nay trời thật tệ và hình như tôi cũng vậy. Tôi thấy thất vọng về sự yếu kém của bản thân khi mình không có ích đối với bất kì ai, bất kỳ thứ gì, sự tồn tại này của tôi như thể là điều vô nghĩa. Tôi thật ngưỡng mộ mọi người, ai cũng có tài năng cả, người thì có khiếu nghệ thuật, người thì giỏi thể thao, người thì kiếm ra rất nhiều tiền, còn tôi? Tôi tốt nghiệp cử nhân loại giỏi, nhưng đó chắc chắn là do tôi phù hợp với phương pháp dạy học và tiêu chí của nhà trường, tôi cũng học xong thạc sĩ, nhưng để làm gì? Số tiền tôi kiếm được mỗi tháng chỉ đủ trả tiền góp căn nhà và chiếc xe tôi đang chạy, đủ sinh hoạt và thêm một tí để phòng bệnh tật, dư chút ít gửi về cho ba mẹ ở quê. Rồi chuyện tình duyên của tôi cũng lận đận trong khi bao bạn bè đã có gia đình, con cái đuề huề. Tại sao tôi lại vô dụng đến như vậy? Ngày 16 tháng 12 năm 2029, sau 2 năm làm việc với nhà trị liệu, tôi đã nhận ra rằng bản thân mình đã từng ở trong trạng thái tồi tệ như thế nào khi những cơn trầm cảm xâm lấn tôi. Có lẽ chỉ suýt soát nữa thôi, tôi đã tự kết thúc cuộc đời của mình và bỏ lại rất nhiều điều tốt đẹp trong cuộc sống. Ngày ấy…. duyên phận của tôi và người yêu kết thúc bằng một cuốn sách, nhưng bây giờ tôi phải cảm ơn em vì những dòng chữ khi ấy, những dòng chữ cuối cùng em để lại thế mà đã cứu thoát tôi. Tôi bồi hồi mở lại quyển sổ tay, bắt đầu đọc lại một lần nữa, từng chữ một… 2
3 Trầm cảm và âm nhạc CẢM những nốt TRẦM
Cùng sự phát triển vượt bật của xã hội, con người phải chịu nhiều áp lực và căng thẳng về mọi vấn đề trong cuộc sống, lâu dần dẫn đến trầm cảm. Vậy thế nào là trầm cảm? Có bao giờ bạn tự hỏi về điều đó chưa? Có thể mỗi ai trong chúng ta đều đã được nghe và biết ít nhiều đến trầm cảm thông qua các phương tiện truyền thông. Nhưng với lượng thông tin quá nhiều và tràn lan như hiện tại, đã làm chúng ta khó hình dung trầm cảm thật sự là như thế nào, thông tin nào mới thật sự chính xác và khoa học. Hiểu được vấn đề đó, sổ tay “Trầm cảm và âm nhạc” ra đời không chỉ cung cấp những kiến thức chắc lọc khoa học về trầm cảm mà còn mang đến một góc nhìn mới về âm nhạc đối với trầm cảm, giúp mọi người dễ dàng tiếp cận hơn. Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật mang tính trị liệu rất tốt và hiệu quả ở hầu hết mọi lứa tuổi. Âm thanh cùng những giai điệu có thể giúp con người ta bình tĩnh và thoải mái. Ở thể loại phim kinh dị, người ta cũng dùng những tần số nhỏ từ 12hz đến 18Hz để có thể tạo cảm giác ngột ngạt, lo lắng. Điều này có nghĩa rằng, âm nhạc có ảnh hưởng đến cảm xúc của một người thông qua giai điệu. Bên cạnh đó, có những lời bài hát cũng làm người ta cảm thấy buồn lòng, nôn nao hay vui tươi hứng khởi. Điều đó thể hiện rằng, lời bài hát có thể làm người ta thay đổi tâm trạng, cảm xúc. Do đó âm nhạc có thể tác động đến người bình thường thì sẽ càng tác động mạnh mẽ đến những người đang gặp vấn đề trầm cảm. Dù chưa có nghiên cứu nào thực sự chứng minh việc âm nhạc tác động tiêu cực thế nào đến người trầm cảm, có thể do vấn đề đạo đức, nhưng ta không thể phủ nhận rằng âm nhạc có tác động đến trầm cảm. Vậy nên, hãy cùng tìm hiểu xem âm nhạc và trầm cảm có mối liên hệ với nhau như thế nào nhé! 4
Nội dung sổ tay chỉ mang tính chất tham khảo, bạn nên đến gặp bác sĩ/chuyên gia để biết rõ hơn về tình trạng của mình! LỜI NHẮN NHỦ 6
MỤC LỤC 08 10 11 12 13 Rối loạn trầm cảm chủ yếu Rối loạn trầm cảm tái diễn Âm nhạc và trầm cảm Hiểu hơn về trầm cảm Rối loạn trầm cảm dai dẳng 7
HIỂU HƠN VỀ TRẦM CẢM TRIỆU CHỨNG Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều Suy giảm tập trung Mệt mỏi Giảm khả năng ra quyết định Tăng hoặc giảm cân Tâm trạng lo âu Tự ti hoặc giận dữ Trầm cảm là một chứng rối loạn tâm lý, đặc trưng bởi tâm trạng giảm sút, mất hứng thú hoặc sự vui vẻ, suy nghĩ tiêu cực liên tục từ 2 tuần trở lên và gây khó khăn, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của người bệnh. Các triệu chứng khác có thể bao gồm: Tuy nhiên, các triệu chứng này phải gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh và không được gây ra bởi sử dụng chất gây nghiện, thuốc hoặc một bệnh lý khác. Rối loạn trầm cảm là một bệnh lý cảm xúc, thể hiện sự ức chế ở tất cả các mặt hoạt động tâm thần (ức chế cảm xúc, ức chế tư duy, ức chế về vận động). Sự ức chế này dẫn tới làm giảm sút các mặt hoạt động tâm thần và trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt, hiệu suất lao động và học tập của người bệnh. 8
Góc nhìn tâm lý - sinh học Trầm cảm là kết quả phản ứng tâm lý của cơ thể đối với các tác động tiêu cực như mất mát, thất bại hoặc căng thẳng kéo dài. Ở góc nhìn tâm lý học xã hội, cụ thể là trường phái nhân văn – hiện sinh, những người đang rơi vào tình trạng trầm cảm được cho là đã gặp sự mất ổn định về lòng tự ti và tự tin. Họ luôn cảm thấy muốn có được điều gì đó trong xã hội thì phải bỏ ra một giá trị nhất định, tuy nhiên họ lại không cảm thấy bản thân có đủ giá trị hoặc giá trị rất ít đến độ phải bù thật nhiều vào mới đủ, điều này bắt nguồn từ sự tự ti khi họ không thể kết nối được với hình ảnh thật của chính bản thân. Đến khi sự bù đắp dần trở nên quá sức thì họ sẽ chọn cách dừng cuộc sống của bản thân lại. Ở góc nhìn sinh học, trầm cảm được cho là có liên quan đến hàm lượng dopamine thấp. Đó là nguyên nhân gây ra các triệu chứng buồn bã, khó ngủ và thay đổi nhận thức theo thời gian. Góc nhìn văn hóa - xã hội Trầm cảm là rối loạn tâm lý phổ biến và có ảnh hưởng đến toàn xã hội. Những người bị trầm cảm thường có thể mất khả năng làm việc, hoàn thành nhiệm vụ và có khả năng cao bị đưa vào tình trạng khó khăn tài chính. Ngoài ra, trầm cảm cũng có thể gây ra những vấn đề tình cảm và quan hệ xã hội, vì những người bị trầm cảm có thể trở nên xa cách và mất đi khả năng tương tác với người khác. Trầm cảm cũng ảnh hưởng đến xã hội từ góc độ chi phí y tế. Người bệnh cần phải sử dụng nhiều nguồn lực y tế và thường cần điều trị trong thời gian dài. Do đó, xã hội cần có sự hiểu biết và hỗ trợ cho những người bị trầm cảm, việc đồng hành của gia đình là liều thuốc dẫn hiệu quả đối với người trầm cảm trong quá trình điều trị. 9
RỐI LOẠN TRẦM CẢM CHỦ YẾU Thu rút xã hội và suy giảm các hoạt động hằng ngày Mất hứng thú, không còn duy trì các sở thích trước đây Vẻ ngoài nhợt nhạt, luộm thuộm, che giấu bản thân Chức năng nhận thức suy giảm rõ rệt đặc biệt là tập trung và trí nhớ Nhấn mạnh quá mức cái tệ và tối thiểu hóa cái tốt Bị bận tâm bởi các chủ đề về mất mát, tội lỗi, cái chết Rối loạn trầm cảm chủ yếu (thường được gọi là trầm cảm lớn) mang toàn bộ đặc trưng của trầm cảm chung, có và đang trong một giai đoạn trầm cảm. Cảm giác chán nản, buồn bã, tuyệt vọng là triệu chứng chính. Đặc tính nổi bật: Khoảng 10-15% tất cả bệnh nhân trầm cảm tự sát, và khoảng hai phần ba có ý định tự sát. Bệnh nhân rối loạn trầm cảm có nguy cơ tự tử cao hơn khi họ bắt đầu cải thiện và lấy lại năng lượng cần thiết để lên kế hoạch và thực hiện một vụ tự tử. Major Depressive Disorder: MDD 10
Rối loạn Trầm cảm Dai dẳng Có trạng thái trầm cảm, giảm hứng thú, cảm giác buồn bã, tội lỗi (chưa đáp ứng đủ tiêu chí để là một giai đoạn trầm cảm) Kéo dài ít nhất 2 năm Sự tiêu cực kéo dài liên tục và không ghi nhận giai đoạn hưng cảm hay hưng cảm nhẹ nào Rối loạn trầm cảm dai dẳng được xác định khi triệu chứng trầm cảm kéo dài ≥ 2 năm mà không thuyên giảm. Đặc tính nổi bật: Có những trường hợp khó chẩn đoán được là rối loạn trầm cảm dai dẳng. Lí do là từ đặc tính kéo dài trong khoảng thời gian tính bằng năm. Việc kéo dài này khiến nhiều người mắc rối loạn trầm cảm dai dẳng có thể bắt đầu tin rằng các triệu chứng của họ chỉ đơn giản là một phần tính cách, là một phần đặc điểm của con người họ hoặc họ đang trong giai đoạn mắc kẹt ở một lối mòn, vòng lặp chứ không phải do bệnh lý có thể điều trị được. Phân biệt Trầm cảm chủ yếu (MDD) và Trầm cảm dai dẳng (PDD) Persistent depressive disorder: PDD PDD thường có triệu chứng ít hoặc nhẹ hơn MDD và kéo dài hơn MDD. Các triệu chứng, biểu hiện đó cần xảy ra ít nhất 2 năm (đối với người lớn) và 1 năm (đối với trẻ em và vị thành niên), trong hầu hết các ngày để có thể được chẩn đoán là PDD. MDD chỉ cần kéo dài trong khoảng 2 tuần là đã có thể đưa ra chẩn đoán. From a withered tree, a flower blooms -Gautama Buddha11
Các giai đoạn trầm cảm lặp đi lặp lại Không ghi nhận giai đoạn hưng cảm Rối loạn trầm cảm tái diễn tình trạng trầm cảm mà một người trải qua sau khi đã từng trải qua ít nhất một cơn trầm cảm trước đó và bị tái phát của các triệu chứng sau khi đã thuyên giảm (thời gian trở lại hoạt động ban đầu, thường kéo dài từ 16 đến 20 tuần). Đặc tính nổi bật: Mặc dù điều trị trầm cảm bằng nhiều cách như liệu pháp hoặc thuốc đã được chứng minh là có hiệu quả, nhưng nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khoảng một phần ba số người ngừng điều trị sẽ bị trầm cảm tái phát trong vòng một năm. Trầm cảm có thể quay trở lại bất cứ lúc nào, ngay cả khi bạn đang dùng thuốc hoặc đang điều trị. Nó cũng có thể quay trở lại mà không có bất kỳ yếu tố kích hoạt hoặc tác nhân gây căng thẳng rõ ràng nào từ bên ngoài. Recurrent depressive disorder (RDD) RÔI LOAN TRÂM CAM TÁI DIÊN ? ~ . \ \ 12
Âm Nhạc Âm nhạc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện nay, đặc biệt trong tâm lý lâm sàng, âm nhạc còn là một công cụ trị liệu hiệu quả đối với những bệnh nhân mắc bệnh tâm lý, trong đó có trầm cảm. Bên cạnh đó, âm nhạc còn là một "bể phóng" an toàn cho con người bày tỏ nỗi lòng, tìm chốn đồng hành hay đơn giản là thỏa mãn cảm xúc chính mình. & Trầm Cảm Sau đây, chúng tôi đã tìm hiểu và phân tích những bài hát phổ biến có liên quan đến vấn đề trầm cảm dưới những góc nhìn khác nhau về các khía cạnh tâm lý, sinh học, vă hóa, thời đại. 13
Bài hát: Everybody hurts Trình bày: ban nhạc R.E.M Bài hát "Everybody Hurts" của ban nhạc R.E.M. là một bài hát nổi tiếng và có sự ý nghĩa đặc biệt khi nói về rối loạn trầm cảm chủ yếu. Dưới đây là một phân tích sâu hơn về các yếu tố liên quan đến chứng bệnh trong bài hát: Cảm giác buồn bã và tuyệt vọng: Bài hát khẳng định rằng "mọi người đều có lúc buồn", thể hiện rằng cảm giác buồn và tuyệt vọng là một phần tự nhiên của cuộc sống. Điều này tương đồng với cảm xúc chán nản và tuyệt vọng trong rối loạn trầm cảm chủ yếu. Sự cô đơn và mất hy vọng: Bài hát thể hiện sự cô đơn và cảm giác mất hy vọng, nhưng cũng nhấn mạnh rằng không phải mình là người duy nhất trải qua những cảm xúc này. Điều này liên quan đến cảm giác cô đơn và mất mát niềm tin vào cuộc sống trong rối loạn trầm cảm chủ yếu. Cảm xúc kiệt sức và muốn từ bỏ: Bài hát khuyến khích người nghe kiên nhẫn và tiếp tục chiến đấu, nhưng cũng thể hiện cảm xúc mệt mỏi và muốn từ bỏ. Điều này phản ánh tâm trạng chán nản và sự khó khăn trong việc tiếp tục đối mặt với cuộc sống trong rối loạn trầm cảm chủ yếu. Gợi ý tìm kiếm sự hỗ trợ: Bài hát khuyến khích người nghe tìm kiếm sự hỗ trợ từ người thân, bạn bè và chính bản thân, nhấn mạnh rằng không phải mình là người duy nhất trải qua những khó khăn này. Điều này liên quan đến quá trình tìm kiếm sự giúp đỡ và điều trị trong rối loạn trầm cảm chủ yếu. Ca từ chất chứa tâm tình từ... 14
"Hold on, hold on" "If you feel like you're alone, no, no, no, you're not alone" "You are not alone" "You're not alone in this" "When you're sure you've had enough of this life, well, hang on" Tổng quan, bài hát "Everybody Hurts" thể hiện những cảm xúc và trạng thái tâm lý phổ biến trong rối loạn trầm cảm chủ yếu, như cảm giác buồn, tuyệt vọng, cô đơn và mất hy vọng. Nó cũng khuyến khích người nghe tìm kiếm sự hỗ trợ và không cảm thấy cô đơn trong cuộc chiến chống lại bệnh tật. "Khi bạn cảm thấy chắc chắn rằng mình đã đủ đau khổ trong cuộc sống này, hãy kiên nhẫn chờ đợi." "Đừng để mình chìm vào tình trạng suy sụp, vì mọi người đều khóc và mọi người đôi khi đều trải qua những lúc đau khổ." "Don't let yourself go, 'cause everybody cries, and everybody hurts sometimes" Dưới đây là một số câu trong bài hát "Everybody Hurts" của R.E.M. thể hiện những ý tưởng liên quan đến rối loạn trầm cảm chủ yếu: Những câu này thể hiện ý tưởng rằng mọi người đều trải qua những khó khăn, cảm xúc buồn bã và cô đơn, nhưng không phải ai cũng đơn độc và có thể tìm kiếm sự hỗ trợ và cảm thấy được sự đồng cảm từ người khác. "Hãy kiên nhẫn, hãy chờ đợi". "Nếu bạn cảm thấy mình đơn độc, không, không, không, bạn không đơn độc." "Bạn không cô đơn." "Bạn không cô đơn trong cuộc đấu tranh này." 15
Bài hát: Breath me Tác giả: Sia Bài hát "Breathe Me" của Sia là một bài hát có sự liên quan sâu sắc đến rối loạn trầm cảm chủ yếu. Dưới đây là một phân tích sâu hơn về các yếu tố liên quan đến chứng bệnh trong bài hát, cùng với trích dẫn lời bài hát. Tình trạng tự hủy và tìm kiếm sự an ủi: Bài hát đề cập đến tình trạng tự hủy và tìm kiếm sự an ủi, thể hiện qua câu hát "Be my friend, hold me, wrap me up, unfold me, I am small and needy, Warm me up and breathe me." Cảm giác chán nản và buồn bã: Lời bài hát thể hiện sự chán nản và buồn bã, thể hiện qua câu hát "Help, I have done it again, I have been here many times before, hurt myself again today, And the worst part is there's no one else to blame." Sự tuyệt vọng và cảm giác mất mát: Bài hát thể hiện sự tuyệt vọng và cảm giác mất mát, như câu hát "Ouch, I have lost myself again, Lost myself and I am nowhere to be found, Yeah, I think that I might break." Cảm giác cô đơn và tuyệt vọng: Lời bài hát thể hiện sự cô đơn và tuyệt vọng, như câu hát "Be my friend, hold me, wrap me up, unfold me, I am small and needy, Warm me up and breathe me." 16
Bài hát: Breath me Tác giả: Sia "Help, I have done it again I have been here many times before Hurt myself again today And the worst part is there's no one else to blame Ouch, I have lost myself again Lost myself and I am nowhere to be found Yeah, I think that I might break 17 Be my friend, hold me Wrap me up, unfold me I am small and needy Warm me up and breathe me Be my friend, hold me Wrap me up, unfold me I am small and needy Warm me up and breathe me"
NHỮNGTHANHÂM Bài hát: Everything I wanted Tác giả: Billie Eilish Dai dẳng Bài hát có nguồn cảm hứng từ một giấc mơ của Billie Eilish năm cô 18 tuổi. Trong mơ cô thấy mình nhảy khỏi một tòa nhà cao tầng. Trong một bài phỏng vấn, Billie từng chia sẻ rằng cô đã ở trong trạng thái tinh thần vô cùng tệ, ‘Tôi có một giấc mơ mà tôi có mọi thứ tôi muốn’. Cô đã vướng phải tranh cãi với anh trai, Finneas O’Connell - người đồng thời cũng là nhà sản xuất cho bài hát của cô. Anh trai không muốn hỗ trợ làm những bài hát mang màu sắc tăm tối. “Đó là khoảng thời gian mà tôi thực sự lo lắng cho em gái mình, và tôi cảm thấy mình là người hỗ trợ giúp cô ấy viết một bài hát ảm đạm như bài hát đó, giống như một liều thuốc tương đương với việc đưa cho một người nghiện rượu một ly bia khác nhưng mà bằng âm nhạc. Tôi sẽ không ủng hộ điều này.” Billie chia sẻ cô không biết phải truyền đạt ra bên ngoài như thế nào về cảm xúc của chính mình và cô cũng không muốn phải thật sự nói ra bằng lời. Nhưng cô đã thật sự đã lên kế hoạch và mong muốn thừa nhận về chứng trầm cảm của chính mình. Cô cũng từng chia sẻ về rối loạn thần kinh mà mình mắc phải trong bài phỏng vấn với tạp chí The Faders. Trong bài phỏng vấn với Teen Vogue, Billie tiết lộ cô mắc chứng trầm cảm từ năm 13 - 16 tuổi, xuất phát từ một cơn chấn thương hông khi tập nhảy, khiến cho cô không thể tiếp tục nhảy múa được nữa. Trong quá trình mắc bệnh, cô cũng từng có những hành vi tự hại. Everything i wanted được phát hành vào tháng 11 năm 2019. Cô và anh trai quyết định cho ra mắt vào thời điểm đó vì Billie đã ở trạng thái tinh thần tốt hơn sau khi có sự chăm sóc tinh thần và gặp nhà trị liệu. 18
Bao trùm lên cả bài hát là một giấc mơ hay có thể hiểu là mong muốn được tự sát, tự kết liễu cuộc đời của bản thân Billie. Qua lời bài hát có thể nhận thấy các biểu hiện điển hình của một bệnh nhân trầm cảm. Lòng tự trọng của người mắc trầm cảm thấp khiến họ cảm thấy hoài nghi giá trị bản thân cũng như đi kèm với cảm giác mong muốn được làm hài lòng người xung quanh. Trong bài hát của Billie, có thể cảm nhận điều này qua các lời hát như: “Thought I could fly So I stepped off the Golden, Nobody cried Nobody even noticed I saw them standing right there Kinda thought they might care” hay là: “'Cause everybody wants something from me now And I don't wanna let 'em down” “Vì giờ đây ai cũng muốn điều gì đó ở em Còn em thì không muốn phụ lòng họ” Tình trạng này lặp đi lặp lại trong nhận thức, tâm trí khiến họ cảm thấy vô vọng, như mắc kẹt trong một vòng lặp hay lối mòn không có đường ra. “I tried to scream But my head was underwater” “Em tưởng mình có thể cất cánh mà bay Nên em bước chân khỏi cây cầu Cổng Vàng Nhưng không một ai khóc thương Thậm chí còn chẳng ai để ý Em thấy họ đứng ngay ở đó Cứ ngỡ rằng họ sẽ quan tâm” N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted - Billie Eilish - N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted - Billie Eilish - N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted- B “Em đã cố hét lên Nhưng cả người em đang chìm trong biển nước” Sự hoài nghi về bản thân của Billie cũng được khắc họa rõ nét qua kể về sự đồng hành, an ủi của nhân vật “you”. Ở đây có thể nghĩ “you” chính là anh trai Finneas của cô, dựa vào câu chuyện mà hai anh em đã chia sẻ với truyền thông. “Nhưng khi em tỉnh giấc, và em thấy Chỉ có anh đang ở bên em Và anh nói 'Chỉ cần anh có ở đây, chẳng ai có thể làm tổn thương em đâu" Anh không muốn nói dối ở đây, nhưng ta có thể tập làm quen với điều đó Nếu anh có thể làm em thay đổi cách nhìn nhận về con người em Thì em sẽ không còn phải tự vấn khi nghe anh nói rằng Họ chẳng hề xứng với em'” “But when I wake up, I see You with me And you say "As long as I'm here, no one can hurt you Don't wanna lie here, but you can learn to If I could change the way that you see yourself You wouldn't wonder why you hear 'They don't deserve you'” 19
Anh trai đã kề cạnh, trò chuyện, khơi gợi giúp cô có thêm niềm tin vào chính bản thân mình, thay vì tin vào những lời đàm tiếu xung quanh. Qua đây, chúng ta cũng có thể hiểu sâu sắc thêm rằng có một người bên cạnh, đồng hành là một món quà quý giá đối với bệnh nhân mắc trầm cảm. Điều này có thể ví như một chiếc phao cứu sinh cho họ bám vào giữa biển nước mênh mông, khi “chìm trong biển nước”. Cách trò chuyện của nhân vật “you” trong bài hát cũng khá tương đồng với một trong những mục đích chính của tham vấn trị liệu qua câu hát: “If I could change the way that you see yourself You wouldn't wonder why you hear 'They don't deserve you” Đó chính là sự khơi gợi, nhắc nhớ bệnh nhân về giá trị của bản thân họ, nâng đỡ, hỗ trợ họ thay đổi góc nhìn khi tự nhìn nhận về hình ảnh bản thân. Tuy nhiên, trong trị liệu, câu từ sẽ mang màu sắc trung tính, chỉ đơn thuần khơi gợi thân chủ tự nhìn nhận lại giá trị thật của bản thân mà không bao hàm những ý ủng hộ hay không ủng hộ ý kiến của những người xung quanh thân chủ. Nói cách khác, nhà tham vấn sẽ không dùng những câu như “They don't deserve you” - Họ không xứng đáng với bạn. Nhà tham vấn sẽ đồng hành, hỗ trợ thân chủ tự nhìn nhận ra giá trị của bản thân nằm ở đâu để không bị tác động quá tiêu cực bởi những lời đàm tiếu, nhận xét, đánh giá xung quanh. “Nếu như em đã hiểu ra rồi, liệu em có làm vậy nữa không? Vẫn sẽ làm thế chứ?” “If I knew it all then, would I do it again? Would I do it again?” Nhận được sự an ủi, động viên từ người thân yêu; song, đối với người mắc trầm cảm đôi khi như vậy cũng vẫn là chưa đủ để kéo nhận thức của bản thân họ về mức ổn định. Sự hoài nghi, mặc cảm tự tin hay lòng tự tôn thấp vẫn sẽ ở đó. Billie vẫn thể hiện sự hoài nghi sau những lời động viên từ anh trai. Không thể khẳng định Everything i wanted của Billie Eilish viết về chứng bệnh PDD - Trầm cảm dai dẳng. Cũng không thể kết luận cô là một bệnh nhân PDD. Tuy nhiên, qua bài hát này cũng như từ chia sẻ về câu chuyện cá nhân của cô, chúng ta có thể phần nào có góc nhìn rõ nét hơn về bức tranh tâm lý của một bệnh nhân trầm cảm cũng như sự kéo dài dai dẳng của bệnh lý gây cho người bệnh những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi như thế nào. N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted - Billie Eilish - N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted - Billie Eilish - N h ữ n g th a n h â m d ai d ẳ n g - E verythin g I w a nted- B 20
Bài hát: Gloomy Sunday Tác giả: Rezső Seress Trong những bài hát bị cấm do có người hoặc nhiều người tự sát sau khi nghe vì ngôn từ và giai điệu quá nhạy cảm hoặc tang thương, thì Gloomy Sunday của Rezső Seress là một ví dụ điển hình. Bài hát này đã khiến cho rất nhiều người tự sát sau khi nghe nó, tuy nhiên trong lời bài hát thì có câu từ nào tác động đến mọi người mà lại khiến họ làm như thế? Hay còn nhiều yếu tố khác tác động đến mà chúng ta không hề biết. “ Em dấu yêu, anh sống cùng bóng tối vô tận Những cánh hoa trắng nhỏ xinh sẽ không bao giờ đánh thức em Không phải nơi màn đêm đen của nỗi đau mang em đi Những thiên thần chưa hề có ý nghĩ trả em về lại Liệu họ sẽ giận dữ nếu anh nghĩ đến việc đến gần bên em?” "Dearest, the shadows I live with are numberless Little white flowers will never awaken you Not where the black curtain of sorrow has taken you Angels have no thought of ever returning you Would they be angry if I thought of joining you? 21
“Anh chỉ đang mơ mộng, Anh tỉnh giấc và anh thấy em Đang ngủ vùi tận sâu trong Con tim anh Em yêu Em dấu yêu, anh hy vọng rằng giấc mộng anh mơ không bao giờ ám ảnh em Con tim anh đang nói với em rằng mong có em nhiều xiết bao” Với nội dung mang màu sắc về niềm tin ngộ đạo và về sự ra đi của người mình thương yêu cũng như một lời từ biệt với cuộc sống rằng bản thân chỉ cảm thấy đủ khi mình cũng ra đi giống người mình yêu. Chỉ khi ở trong cùng cái chết thì họ mới có thể vỗ về che chở cho nhau. Sự đau lòng và luyến tiếc trong bài hát như thể rằng nó đã kéo dài rất lâu và không thể dứt ra được ngay, khi mà những cơn mơ mộng trở nên ám ảnh: Có lẽ, khi tác giả viết ra lời bài hát vào ngày hôm ấy, ông đã trút bỏ được những điều còn vướng tại trong tâm trí mình, đó chắc hẳn là thời gian dài, rất dài để ổng tự làm việc với chính mình. Nhưng hình như, lời bài hát đã trở thành một câu trả lời cho những người nghe rằng, cách để họ có thể xoa dịu linh hồn bằng cái chết. "I was only dreaming I wake and I find you Asleep in the deep of My heart Dear Darling, I hope that my dream never haunted you My heart is telling you how much I wanted you" Ở một khía cạnh khác, có cảm giác trống vắng cô đơn và cố gắng mạnh mẽ để bù đắp vào chỗ cô đơn trong tâm hồn tác giả, nhưng cũng dễ dàng nhận ra rằng tác giả đang không muốn bất kỳ ai kết thúc cuộc đời và cũng là lời động viên chân thành sau khi cô thoát được khỏi cơn ác mộng đó. Trong trầm cảm dai dẳng, họ cảm thấy rằng bản thân mình thấp kém hơn người khác và những vấn đề xảy ra với mọi người họ quen biết ít nhiều đều có sự tác động của họ, chính vì vậy họ cảm thấy mình cần phải làm gì đó để có thể bù đắp vào khoảng kia. Dai dẳng có nghĩa rằng, một ngày hai ngày không tìm được cách, họ sẽ dành thêm nhiều thời gian cho nó nữa và không may, những người tự sát có lẽ đã tìm được cách qua gợi ý của bài hát trên. Điều này có thể giải thích tại sao, những người trông có vẻ bình thường lại tự sát sau khi nghe bài hát này. Dù không đủ cơ sở khoa học cho điều đó, tuy nhiên không thể phủ nhận người nghe đã gặp vấn đề liên quan đến trầm cảm trước khi phơi nhiễm giai điệu u ám này. 22
ÂM NHẠC THỂ HIỆN ĐIỀU GÌ VỀ Âm nhạc có thể là một phương tiện giúp cho những người đang trải qua trầm cảm tái diễn để giải tỏa cảm xúc, giảm stress và tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Nhiều ca sĩ và nhạc sĩ đã viết và trình diễn những bài hát có nội dung xoay quanh chủ đề này. Bài hát: In the End Thể hiện: ban nhạc Linkin Park Ca khúc "In the End" của ban nhạc Linkin Park đã trở thành một bản hit toàn cầu với lời bài hát nói về cảm giác thất bại và tuyệt vọng trong cuộc sống. Nội dung xoay quanh việc giải quyết vấn đề và cố gắng thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống. Ca khúc này được cho là lời nhắn nhủ đến những người đang trải qua trầm cảm tái diễn. Với giai điệu và lời bài hát đầy nỗi buồn, "In the End" tả lại cảm giác thất vọng, tuyệt vọng và hy vọng đều bị mất đi. Recurrent depressive disorder (RDD) Lời bài hát cũng mô tả về những tình huống không thể kiểm soát và những sự thất bại trong cuộc sống, điều mà những người đang trải qua trầm cảm tái diễn thường gặp phải. Bài hát cũng nhắc nhở rằng ngay cả khi mọi thứ trông vô vọng và không thể thay đổi được, chúng ta vẫn có thể cố gắng và không bỏ cuộc. Cụ thể, trong lời bài hát đã xuất hiện những ca từ, từ ngữ liên quan đến dấu hiệu của trầm cảm tái diễn được phản ánh qua từng câu hát và từng khổ của bài hát. RÔI LOAN TRÂM CAM TÁI DIÊN ? ~ . \ \ 23
"I tried so hard and got so far, but in the end it doesn't even matter" Chẳng hạn như "It starts with one thing, I don't know why" (Nó bắt đầu từ một điều gì đó/tôi không biết tại sao). Đây là câu hát đầu tiên của bài hát thể hiện sự bối rối không hiểu rõ tại sao mọi thứ lại bắt đầu trở nên khó khăn và ngay lập tức nó tạo ra một cảm giác mơ hồ, không biết điều gì đã xảy ra, tạo ra sự bất an và hoang mang cho người hát. Điều này có thể tượng trưng cho sự mất mát hoặc sự thất vọng trong cuộc sống của người đó. "I had to fall to lose it all, but in the end it doesn't even matter" Ngoài ra, những dòng lời sau đây cũng có thể thể hiện tình trạng trầm cảm: "All I know Time is a valuable thing Watch it fly by as the pendulum swings Watch it count down to the end of the day The clock ticks life away" Cảm giác mất đi thời gian và không có gì có giá trị là một trong những triệu chứng của trầm cảm tái diễn. Bên cạnh đó còn là sự nhấn mạnh vào việc thời gian trôi qua nhanh chóng và đếm ngược đến cuối ngày cũng thể hiện sự lo lắng và cảm giác bị áp đặt bởi thời gian. Đoạn lời bài hát được nhiều người nhớ đến và đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích trầm cảm tái diễn trong bài hát này. Cảm giác của người hát là đã cố gắng hết sức để đạt được điều gì đó, nhưng cuối cùng mọi thứ vẫn không thành công. Đây là một tình huống mà những người đang trải qua trầm cảm tái diễn thường xuyên gặp phải, khi họ có cảm giác không thể vượt qua được những thất bại và thử thách trong cuộc sống. Tôi đã cố gắng rất nhiều và đi được rất xa, nhưng cuối cùng nó cũng không có ý nghĩa gì cả). Đoạn lời bài hát này tạo ra một cảm giác sự tuyệt vọng và cô đơn cho người hát, tuy nhiên, nó cũng có thể làm cho người nghe cảm thấy như họ không đơn độc trong sự đau khổ của mình. Bài hát cũng cho thấy rằng ngay cả khi những điều xảy ra không theo kế hoạch, người hát vẫn không từ bỏ hy vọng và sẽ tiếp tục cố gắng. "Tôi phải trải qua thất bại để rồi mất hết tất cả, nhưng cuối cùng nó cũng không có ý nghĩa gì cả" 24
Một ví dụ khác về bài hát mang màu sắc trầm cảm tái diễn mà biểu hiện của nó là tình trạng sợ hãi, nỗi bất an và lo âu trong tâm trí. Cụ thể, "Unsteady" của X Ambassadors là bài hát nói về một người đang cố gắng chiến đấu với vấn đề tâm lý và những bất ổn trong cuộc sống, những khó khăn, nỗi sợ về việc không ổn định, miêu tả cảm giác không Với giai điệu và lời bài hát đầy nỗi buồn, "In the End" cảm nhận được nỗi đau và sự tuyệt vọng của những người đang trải qua giai đoạn trầm cảm tái diễn. Ca khúc đã trở thành một bản hit toàn cầu và là một trong những ca khúc được yêu thích của ban nhạc Linkin Park. Nhiều người tin rằng bài hát này đã giúp cho những người đang trải qua trầm cảm tái diễn cảm thấy được sự đồng cảm và hy vọng, đồng thời cũng đã giúp họ tìm lại cảm giác kiểm soát và tự tin trong cuộc sống. Tóm lại, mặc dù "In the End" không phải là một bài hát chính thống về trầm cảm, nhưng các dòng lời trong bài hát có thể thể hiện một số triệu chứng của tình trạng này. Việc lắng nghe những bài hát như thế này có thể giúp chúng ta hiểu và chia sẻ cảm xúc của mình, đồng thời có thể giúp chúng ta xác định và khám phá các vấn đề về sức khỏe tâm thần một cách sớm nhất. Đồng thời, nó cũng mang đến một thông điệp tích cực, nhắc nhở rằng sẽ có một ngày chúng ta sẽ vượt qua được những thách thức của cuộc sống. chắc chắn và bất định trong tâm trí, điều này cũng là một trong những triệu chứng thường gặp của trầm cảm tái diễn. Mặc dù không có sự đề cập trực tiếp đến trầm cảm tái diễn, những nội dung của bài hát có thể được tương đồng với các triệu chứng của bệnh này. Anh ta cảm thấy mình không đủ mạnh mẽ để vượt qua các khó khăn trong cuộc sống và không tin vào khả năng của mình. Điều này được liên kết với các triệu chứng của trầm cảm tái diễn, bao gồm cảm giác lo lắng, không tự tin, mất lòng tin vào khả năng của mình và cảm giác không ổn định về tâm trạng. Âm nhạc có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu triệu chứng trầm cảm tái diễn. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng âm nhạc có thể giúp cho người bệnh giảm stress, tăng cường sự tự tin và cải thiện tâm trạng chung. Có nhiều bài hát được viết về chủ đề trầm cảm tái diễn và những người mắc bệnh có thể tìm thấy sự động viên và cảm hứng thông qua âm nhạc. Âm nhạc có thể giúp cho họ thấy rằng họ không đơn độc trong cảm xúc của mình và có thể giúp họ tìm ra cách để giải quyết những vấn đề của mình. Tuy nhiên, việc sử dụng âm nhạc như một phương pháp điều trị không thể thay thế các liệu pháp chuyên môn và người bệnh cần phải được hướng dẫn và hỗ trợ bởi các chuyên gia tâm lý học hoặc các nhà cung cấp dịch vụ y tế chuyên nghiệp. 25
TÀILIỆUTHAMKHẢO 26
27
Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng trầm cảm là một trong những vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến và ngày càng được quan tâm trong xã hội hiện đại. Trầm cảm có thể được điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm lý, và âm nhạc cũng có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng của trầm cảm. Nghiên cứu cho thấy rằng người bệnh trầm cảm thường có xu hướng lựa chọn những bản nhạc có giai điệu u ám và buồn, và âm nhạc này có thể giúp họ thư giãn và giảm đau đớn tinh thần. Tuy nhiên, âm nhạc cũng có thể gây ra tác động tiêu cực đối với người bệnh trầm cảm nếu họ lựa chọn những bản nhạc có giai điệu quá u sầu, gây ra sự đau đớn và suy sụp. Vì vậy, khi sử dụng âm nhạc như một hình thức điều trị trầm cảm, chúng ta cần lựa chọn các bản nhạc có giai điệu và lời bài hát phù hợp, đồng thời kết hợp với các liệu pháp khác để đạt hiệu quả tốt nhất. Còn đối với nhân vật xuất hiện ở phần đầu cuốn sổ tay, trầm cảm là một trải nghiệm rất đau đớn và đầy cô đơn mà người đó đã trải qua. Tuy nhiên, đó cũng là một trải nghiệm quan trọng giúp anh nhận ra rằng mình không phải là người vô nghĩa và tồn tại của mình có ý nghĩa. Quan trọng hơn, "Trầm cảm và âm nhạc" đã một phần nào giúp cho người đó hiểu thêm về bản thân và tìm được cách để vượt qua khó khăn. Nhưng hơn thế nữa, đó là trong quá trình tìm kiếm và khám phá bản thân, chúng ta có thể gặp những cảm xúc tiêu cực như trầm cảm, nhưng đó không phải là điều xấu. Nó có thể giúp chúng ta cảm nhận rõ hơn về những gì đang xảy ra trong cuộc sống của mình và giúp chúng ta tìm ra cách để vượt qua nó. Chúng tôi hy vọng “Trầm cảm và âm nhạc’’ có thể giúp bạn hiểu thêm về trầm cảm và yếu tố trầm cảm trong âm nhạc. Chúng tôi tin rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn có thể đối phó và xử lý tốt hơn với cảm xúc của mình trong cuộc sống hàng ngày. Hơn nữa, chúng tôi cũng hy vọng bạn sẽ tìm được những bài hát và giai điệu thích hợp để giúp bạn giải tỏa cảm xúc và thư giãn tâm trí một cách hiệu quả. Cuối cùng, nhóm chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng nếu bạn cảm thấy có những triệu chứng trầm cảm quá nặng nề và kéo dài, bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia để được chăm sóc và điều trị tốt nhất. Hãy nhớ rằng mắc bệnh tâm lý hay trầm cảm không phải là do bạn yếu kém. Bất kì ai cũng xứng đáng nhận được sự quan tâm, chăm sóc sức khỏe về thể lý lẫn tinh thần. LỜIKẾT 28
Sổ tay “Trầm cảm và âm nhạc” - CẢM những nốt TRẦM là sản phẩm tâm huyết của nhóm chúng tôi. Chúng tôi mong muốn mang một góc nhìn “phá cách” hơn về mối quan hệ giữa âm nhạc và trầm cảm đến với mọi người, âm nhạc không chỉ được dùng trong tâm lý trị liệu mà còn là nơi giải bày, gửi gắm và đôi khi còn “thao túng” cả cảm xúc người nghe. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô đã hỗ trợ nhóm trong quá trình thực hiện dự án, cảm ơn các bạn đọc giả đã lựa chọn và tìm hiểu về quyển sổ tay này cũng như cám ơn các tác giả của nguồn tài liệu học thuật quý giá. Đặc biệt xin chân thành cảm ơn 6 thành viên của nhóm đã luôn nỗ lực, cố gắng trau dồi và tiếp thu ý kiến để tạo nên một sản phẩm ý nghĩa. Và chúng tôi xin tự hào giới thiệu nhóm biên soạn sổ tay “Trầm cảm và âm nhạc” bao gồm các sinh viên K13 - Khoa Tâm lý học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM: Dương Nguyễn Lan Anh Nguyễn Thanh Hằng Hồ Thị Thu Hồng Nguyễn Duy Lâm Trần Nguyên Hiển Minh Nguyễn Thị Uyên Lời cuối xin gửi đến bạn, người đang đọc quyển sổ tay, cuộc sống vốn dĩ có nhiều thăng trầm, đương đầu đối mặt là điều tốt nhưng hãy nhớ đến đứa trẻ trong bạn cũng cần được chở che, bạn nhé! LỜITÁCGIẢ 29
Trầm cảm và âm nhạc CẢM những nốt TRẦM
CẢM những nốt TRẦM "Hạnh phúc chỉ có thật khi được chia sẻ." • Jon Krakauer •
Trầm cảm và âm nhạc CẢM những nốt TRẦM chỉ có thật khi được • Jon Krakauer •