งานแม็กกาซีน เรื่อง ส่วนประกอบของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

งานแม็กกาซีน เรื่อง ส่วนประกอบของ
ดอกต้อยติ่งฝรั่ง

ข้อมูลนักเรียนผู้จัดทำ
ชื่อ-สกุล น.ส.วรวี พฤฒิธาดา ชั้น ม.5 ห้อง 336
แผนการเรียนวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ เลขที่ 19

เสนอ
คุณครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่งครูชำนาญการ (คศ.2)

สาขาชีววิทยา กลุ่มสาระวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ประกอบรายวิชาชีววิทยา 4 (ว30244)
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565

คำน
ำ

แม็กกาซีนฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 4
(ว30244) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา
2565 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ในหัวข้อการสืบพันธ์ุและ
การเจริญเติบโตของพืชดอก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา
ส่วนประกอบของดอกต้อยติ่งฝรั่ง นำความรู้ที่ได้จากการฟัง
บรรยายในห้องเรียนมาปฏิบัติ ทดลอง ศึกษา และสร้างเป็น
แม็กกาซีน

โดยในแม็กกาซีนฉบับนี้ จะมีการบรรยายข้อมูลทั่วไป
ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ โครงสร้างของดอก สันฐานภายนอก
กายวิภาคภายใน และวิดิทัศน์อธิบายโครงสร้างของดอก
ต้อยติ่งฝรั่ง

การจัดทำแม็กกาซีนฉบับนี้สำเร็จตามวัตถุประสงค์ด้วยดี
ข้าพเจ้าขอขอบคุณคุณครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ที่ให้คำแนะนำ
แก้ไข และข้อเสนอแนะตลอดการทำงาน และขอขอบคุณ
ครอบครัวและเพื่อนๆที่คอยช่วยเหลือ ข้าพเจ้าหวังอย่างยิ่งว่า
เนื้อหาในแม็กกาซีนฉบับนี้ที่ได้เรียบเรียงมาจะเป็นประโยชน์
ต่อผู้สนใจเป็นอย่างดี หากมีสิ่งใดจะต้องปรับปรุง ข้าพเจ้าขอ
น้อมรับในข้อชี้แนะและจะนำไปแก้ไขหรือพัฒนาให้ถูกต้อง
สมบูรณ์ต่อไป

วรวี พฤฒิธาดา
18 พฤศจิกายน 2565

สารบัญ

เนื้อหา หน้า

ข้อมูลทั่วไปของดอกต้อยติ่งฝรั่ง 1

ข้อมูลเบื้องต้นของโครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง 2

ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง 3

ภาพประกอบข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง 4

สันฐานภายนอก 4

กายวิภาคภายใน 5

ภาพประกอบโครงสร้างของดอกต้อยติ่งฝรั่ง 6

สันฐานภายนอก 6

กายวิภาคภายใน 7

บรรณานุกรมและเอกสารอ้างอิง 8

ภาคผนวก 9

คลิปวิดีโอประกอบการศึกษาโครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง 9

ภาพประกอบขณะศึกษาโครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง 10

หน้าที่ 1

ข้อมูลทั่วไป

ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

ชื่อทั่วไป ต้อยติ่งเทศ, ฟ้าประทานพร, อังกาบ
ชื่อภาษาอังกฤษ Britton’s Wild Petunia / Mexican Bluebell
ชื่อวิทยาศาสตร์ Ruellia tuberosa L.
วงศ์ Acanthaceae

ประเภท ไม้ล้มลุกประเภทไม้ดอกพุ่มเล็ก
แหล่งที่พบ มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาเขต
ร้อน พบในช่วงฤดูฝน
การขยายพันธุ์ ปักชำกิ่ง เพาะเมล็ด

ลักษณะทั่วไป

ราก ระบบรากฝอย
ลำต้น สูงประมาณ 20-30 เซนติเมตร มีขนปกคลุมเล็กน้อย
ใบ รูปทรงใบเป็นแบบยาวรี เนื้อใบหนามีสีเขียวเข้ม โคนใบสอบ ปลายใบแหลมเล็ก
ก้านใบมีสีโทนเดียวกันกับลำต้น มีขอบใบค่อนข้างเรียบ
ดอก ออกดอกเป็นช่อที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกย่อยมีกลีบดอกสีม่วง ชมพู หรือขาว
5 กลีบ เชื่อมติดกันคล้ายรูปกรวย ดอกย่อยมีกลีบเลี้ยงสีเขียว 5 กลีบ
ผล มีลักษณะเป็นฝักทรงวงรีสีเขียวสด วางอยู่บนฐานที่มีกลีบเลี้ยงบานออกเป็นหลาย
แฉก ส่วนมากฝักมักจะออกรวมกันเป็นกลุ่ม เมื่อโตเต็มที่ฝักจะเปลี่ยนเป็นสีเข้มและจะ
แตกออกได้เองเมื่อแก่จัดหรือสัมผัสกับความชื้น

การใช้ประโยชน์

1) เมล็ด สามารถใช้พอกผิวหนังภายนอก เพื่อลดอาการอักเสบ เป็นผดผื่นคัน และ
ช่วยสมานแผลให้ตกสะเก็ดได้เร็วขึ้น
2) ใบ ใช้ปรุงเป็นยาทานเพื่อถ่ายพยาธิ และใช้พอกตามตัวเพื่อบรรเทาอาการปวด
เมื่อยกล้ามเนื้อได้
3) ราก มีคุณสมบัติช่วยขับปัสสาวะ ลดสารพิษตกค้างในเลือด และใช้เพื่อกระตุ้นให้
อาเจียนเพื่อไล่พิษที่พึ่งได้รับเข้าสู่ร่างกายได้

หน้าที่ 2

ข้อมูลเบื้องต้นของโครงสร้าง

ดอกต้อยติ่งฝรั่ง

ลักษณะของดอก
ดอกช่อ ( inflorescence flower ) ดอกต้อยติ่งฝรั่งประกอบด้วยดอกย่อยหลายๆ
ดอกอยู่บนหนึ่งก้านดอก แต่ละดอกมีดอกย่อย มีก้านดอกย่อย ที่โคนก้านดอกย่อย
มีใบประดับ รองรับด้วยก้านดอกย่อยอยู่บนช่อดอก

ลักษณะเพศของดอก (plant sexuality)
จำแนกตามส่วนประกอบของดอก

ดอกครบส่วน (complete flower) ดอกต้อยติ่งฝรั่งมีส่วนประกอบครบทั้ง 4 ส่วน
ได้แก่ กลีบดอก กลีบเลี้ยง เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย
จำแนกตามเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย
ดอกสมบูรณ์เพศ (perfect flower) ดอกต้อยติ่งฝรั่งมีทั้งเกสรเพศผู้ และเกสรเพศ
เมีย
ลักษณะกลีบเลี้ยง

กลีบเลี้ยงแบบรวม (gamosepalous or synsepalous)
ลักษณะกลีบดอก

กลีบดอกแบบรวม (gamopetalous or sympetalous)

ประเภทของรังไข่
ซูพีเรียโอวารี (superior ovary) ต้อยติ่งฝรั่งมีรังไข่เหนือวงกลีบ มีเกสรตัวผู้เกิด
อยู่บนกลีบดอก ชั้นเกสรเพศผู้และชั้นกลีบดอกจัดเป็น perigyny ส่วนกลีบเลี้ยง
จัดเป็น hypogyny โครงสร้างพิเศษที่เชื่อมระหว่างเกสรเพศผู้และกลีบดอก หรือ
กลีบดอกและกลีบเลี้ยงเรียกว่า perigynous zone

ดอกสมมาตร
ดอกสมมาตรด้านข้าง (zygomorphic flower or irregular flower) ดอกต้อยติ่ง
ฝรั่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ส่วนที่เหมือนกันทุกประการได้เพียงครั้งเดียว

หน้าที่ 3

ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ของ

ดอกต้อยติ่งฝรั่ง

เกสรเพศผู้ (stamen) กลีบดอก (petal)
ดอกต้อยติ่งฝรั่งมีเกสรเพศผู้ 4 อัน ขนาดไม่เท่ากัน สีม่วงอมน้ำเงิน หรือม่วงอมแดง 5 กลีบ เชื่อมติดกัน
สั้น 2 อัน ยาว 2 อัน ติดบนหลอดกลีบดอก เป็นแบบ
คล้ายรูปกรวย เป็นกลีบดอกแบบรวม
free filament


ก้านชูอับเรณู อับเรณู (anther) เกสรเพศเมีย (pistil)
(Filament)
มีเกสรเพศเมีย 1 อัน ยอดเกสรเพศเมีย

แผ่ออกเป็นแผ่น


ยอดเกสรเพศเมีย

(stigma)

ก้านชูเกสรเพศเมีย
(style)

กลีบเลี้ยง (sepal) รังไข่ (ovary)
ดอกย่อนมีกลีบเลี้ยงสีเขียว 5 กลีบ
ก้านดอกย่อย (pedicel)
เป็นกลีบเลี้ยงแบบรวม เป็นก้านของดอกย่อยที่อยู่ในช่อดอก
ข้างล่างเป็นหลอดเชื่อม เรียก “calyx tube”
ก้านดอก (peduncle)
ข้างบนปลายแยก เรียก “calyx lobes” เป็นส่วนล่างสุดของดอกที่ติดต่อกับ
ลำต้นหรือกิ่ง เป็นส่วนก้านช่อดอก
ฐานรองดอก (receptacle)
ส่วนปลายสุดของก้านดอก แผ่ออกไป
ทำหน้าที่รองรับส่วนต่างๆ ของดอก

หน้าที่ 4

ภาพประกอบข้อมูลทางพฤกษศาสตร์
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

ก้านดอก (peduncle) ก้านดอกย่อย (pedicel)

กลีบเลี้ยง (sepal) ฐานรองดอก (receptacle)

หน้าที่ 5

ภาพประกอบข้อมูลทางพฤกษศาสตร์
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

ก้านชูอับเรณู อับเรณู (anther) ยอดเกสรเพศเมีย
(Filament) (stigma)

ก้านชูเกสรเพศเมีย
(style)

รังไข่ (ovary)

เกสรเพศผู้ (stamen) เกสรเพศเมีย (pistil)

กลีบดอก (petal)

หน้าที่ 6

ภาพประกอบสันฐานภายนอก
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

หน้าที่ 7

ภาพประกอบกายวิภาคภายใน
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

เกสรเพศผู้ (stamen) เกสรเพศเมีย (pistil)





ก้านชูอับเรณู อับเรณู (anther) ยอดเกสรเพศเมีย
(Filament) (stigma)

ก้านชูเกสรเพศเมีย
(style)

รังไข่ (ovary)

เกสรเพศผู้ (stamen) เกสรเพศเมีย (pistil)

บรรณานุกรม หน้าที่ 8

และเอกสารอ้างอิง

รูปภาพ

หน้าปก
https://thfarmers.com/ต้อยติ่งฝรั่งขยายพันธุ/

หน้าที่ 1 : ข้อมูลทั่วไปของดอกต้อยติ่งฝรั่ง
https://www.pinterest.com/pin/300122762647001325/
https://kaset.today/สมุนไพร/ต้อยติ่ง/

ข้อมูล

หน้าที่ 1 : ข้อมูลทั่วไปของดอกต้อยติ่งฝรั่ง
https://www.baanlaesuan.com/plants/perennial/138290.html
https://kaset.today/ดอกไม้/ฟ้าประทานพร/
https://data.addrun.org/plant/archives/74-ruellia-tuberosa-l

หน้าที่ 2 : ข้อมูลเบื้องต้นของโครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง
https://www.scimath.org/lesson-biology/item/10518-2019-07-18-01-
42-50
http://old-book.ru.ac.th/e-book/b/BO217(H)(48)/BO217(H)-10.pdf
https://www.slideshare.net/bmmg1/rose-bougainvillea-and-ruellia-
tuberosa-flower-structure-observation-by-m5-932-group8-students
http://www.rspg.or.th/botanical_school/pdf/ลักษณะเด่นประจำวงศ์.pdf

หน้าที่ 3 : ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง
http://www.digitalschool.club/digitalschool/biology2_1_1/biology12_1/
page_04.php
http://www.sc.chula.ac.th/thaiplants/flowers/pages/Ruellia.htm
เอกสารประกอบการเรียนการสอนบทที่ 2 การสืบพันธุ์พืชดอก สำหรับนักเรียนชั้น
ม.5 ห้อง 335 336 และ 341 ภาคเรียนที่ 2/2565 ผู้สอน นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

ภาคผนวก หน้าที่ 9

คลิปวิดีโอประกอบการศึกษา

คลิปวิดีโอประกอบการศึกษา
โครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง

URL : https://youtu.be/OQYXduumXS4

หมายเหตุ : คลิปวิดีโอเกินเวลา 3 นาทีเนื่องจากข้อมูลที่ศึกษามีมาก

ภาคผนวก หน้าที่ 10

รูปภาพประกอบการศึกษา

การตัดดอกต้อยติ่งฝรั่ง
เพื่อนำไปศึกษาโครงสร้าง

ภาพอุปกรณ์ที่ใช้ในการศึกษา
โครงสร้างดอกต้อยติ่งฝรั่ง

การผ่าศึกษาโครงสร้างภายใน
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

การผ่าศึกษาโครงสร้างเกสรเพศผู้
ของดอกต้อยติ่งฝรั่ง

งดงามสามสีพร้อม เรียงรายล้อมย้อมยั่วใจ

ม่วงขาวพราวไสว ชมพูใสใกล้ชิดกัน

หวานหยดย้อย“ต้อยติ่ง” งามเพราพริ้งอิงประชัน

“ฟ้าประทานพร”นั้น สร้างสีสันหรรษาจริง

พัชรี
28/12/2562