สื่อประกอบการสอน_เรื่อง_ลักษณะเด่นของดนตรี_(1)

ลกั ษณะเด่นของดนตรี

(1)

ลกั ษณะเดน่
ของดนตรี

(1)

ลักษณะเด่นของดนตรี

ลักษณะเดน่ ลักษณะเดน่
ของดนตรไี ทย ของดนตรีสากล

ลกั ษณะเดน่
ของดนตรไี ทย

ลกั ษณะเดน่ ของดนตรไี ทย

ดนตรีไทย เป็นดนตรีท่ีมีพัฒนาการมาเป็นช่วงระยะเวลา
ยาวนาน จนดารงเป็นมาตรฐานร่วมกันของงานด้านศิลปวฒั นธรรม
และได้รับการยอมรับว่าเป็นตัวแทนของความเป็นดนตรี
ทส่ี ามารถสะท้อนความเป็นชาตไิ ทยอยา่ งมีอตั ลักษณ์

ลกั ษณะเด่นของดนตรีไทย

การบรรเลงดนตรีไทย ซ่ึงมีบทบาทต่อสังคมและ
วัฒนธรรมไทยหลายลักษณะ เช่น การบรรเลงเพื่อประกอบ
พิธีกรรมต่าง ๆ เป็นการเสริมสร้างงานให้เกิดความสมบูรณ์
การประกอบการแสดงโขนละคร เป็นต้น ทุกอย่างล้วนแล้วแต่
เปน็ ส่ิงที่ทาให้ดนตรไี ทยมีลักษณะเด่นเปน็ ที่ยอมรบั

ลักษณะเดน่ ของดนตรไี ทย

เครอ่ื งดนตรี

วงดนตรี ปจั จยั ท่ที าใหง้ าน
ภาษาและเน้อื ร้อง ดนตรีไดร้ บั การยอมรบั
สาเนยี งและสาเนียงภาษา

องคป์ ระกอบของบทเพลง

เครือ่ งดนตรี

ประเทศไทยมีพันธ์ุไม้ชนิดดี
หลายพันธุ์ท่ีเอ้ือต่อการนามา
ประดิษฐ์เป็นเคร่ืองดนตรี เช่น
ไม้ชิงชัน ไม้ไผ่ หวาย ไม้ขนุน
มะพร้าว เปน็ ต้น

ขอขอบคุณ นายอานนท์ ภาคมาลี. ๑2 ก.ค. 255๖.ต้นมะหาด. [ออนไลน์].
เขา้ ถึงได้จาก https://www.gotoknow.org/posts/542157. วนั ทสี่ ืบคน้ ขอ้ มลู 2 มิถนุ ายน 2562.

เคร่อื งดนตรี

นอกจากไม้ชนิดต่าง ๆ แล้ว วัสดุท่ีได้
จากสัตว์ก็มีความเหมาะสมสาหรับ
การนามาเป็นส่วนประกอบของเครื่อง
ดนตรีด้วย เช่น หนังแพะ หนังวัว
สาหรับหน้ากลอง งาช้าง กระดูกสัตว์
สาหรบั ทาไมด้ ดี จะเข้ เปน็ ตน้

เครือ่ งดนตรี

หรือบางชนิดก็นามาประดับและ
ตกแต่งเครื่องดนตรีให้สวยงาม
เ ช่ น เ ป ลื อ ก ห อ ย มุ ก ส า ห รั บ
สร้างสรรค์เป็นลวดลายคันทวนซอ
เปน็ ตน้

ขอขอบคุณ ร้านคุณอดิศกั ดิ์. ๓ ธ.ค. 255๐. เปลอื กหอยมุกทกุ ชนดิ คุณภาพสงู ราคาถกู .[ออนไลน์].
เขา้ ถงึ ไดจ้ าก https://be2hand.com/scripts/shop.php?user=ads1091&do=view&id=50878.

วันทสี่ ืบคน้ ขอ้ มูล 2 มถิ นุ ายน 2562.

ซ่ึงการใช้วัสดุจากธรรมชาติ เครือ่ งดนตรี
ในการสร้างและประดิษฐ์เครื่อง
ดนตรี ก่อให้เกิดลักษณะเด่น ใกล้ชิดธรรมชาติ
ของเคร่ืองดนตรีไทย 4 ส่วน ความงดงาม
ได้แก่ ลายไทย
ความไพเราะ

วงดนตรี

วงดนตรีไทยมีพัฒนาการมาอย่างต่อเนื่อง วงดนตรี
เกดิ ขน้ึ จากการประสมเคร่อื งดนตรแี ตล่ ะชนิดเขา้ เป็นวง ลักษณะเดน่
คือ ภูมิปัญญาของนักดนตรีไทยแต่ครั้งโบราณท่ีพิจารณา
ความเหมาะสมของคุณลักษณะเคร่ืองดนตรี แล้วนามาประสมวง
เมื่อบรรเลงแล้วทาใหเ้ กดิ ความสอดคลอ้ งกัน ตวั อย่างเช่น

วงดนตรี

วงป่ีพาทย์
ประกอบด้วย เครอื่ งตแี ละเคร่ืองเป่า

มีวัตถุประสงค์ของการรวมวงจะมุ่งเน้น
ไปท่ีการบรรเลงประกอบพิธีกรรมและ
การแสดงโขนละครเป็นส่วนใหญ่

วงดนตรี

วงเครอ่ื งสาย
เ ป็ น ว ง ด น ต รี ท่ี ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย

เครื่องสีและเครื่องดีดเป็นส่วนใหญ่
มี เ ค รื่ อ ง เ ป่ า แ ล ะ เ ค ร่ื อ ง ตี เ ป็ น ส่ ว น
ประกอบ มีเสียงเบา ไพเราะ นมุ่ นวล

วงดนตรี

วงมโหรี
เ ป็ น ว ง ด น ต รี ที่ น า ว ง ปี่ พ า ท ย์

และวงเครื่องสายมารวมกัน มีการ
ปรับเปล่ียน ตัดทอน หรือเพิ่มเติม
เครื่องดนตรีบางอย่างเล็กน้อย เพื่อให้ได้
ความไพเราะมากขน้ึ

ภาษาและเนื้อร้อง

เพลงไทย นอกจากทานองดนตรที ่ีบรรเลงดว้ ยเคร่ืองดนตรีแลว้
การขับร้องก็มีความสาคัญ ซ่ึงจะมีวิธีการขับร้องประกอบเข้ากับ
ทานองเพลงหลายลักษณะ เชน่ การร้องคลอทานองดนตรี การร้อง
เน้ือเต็ม และการร้องที่มุ่งเน้นไปท่ีสาระของการเอื้อนท่ีสอดรับ
กับถอ้ ยคาของเนือ้ ร้อง

ภาษาและเน้อื รอ้ ง

การขับร้องเพลงไทยยังแบ่งเป็นการขับร้องเพ่ือเล่าเร่ือง
การขับกล่อมบรรยากาศ และการขับร้องประกอบการแสดงโขน
ละครฟ้อนรา บทรอ้ งที่ใช้ขับร้องโดยมากนามาจากวรรณคดีไทย
ท่ีมคี วามไพเราะกินใจ เช่น รามเกียรต์ิ ขนุ ชา้ งขุนแผน พระอภัยมณี
เป็นตน้

สาเนยี งและสาเนยี งภาษา

สาเนียง ในหลักวิชาการดนตรีไทย หมายถึง เสียงที่ดาเนิน
เป็นทานองและประกอบข้ึนเป็นบทเพลง โดยทานองน้ันมีกลุ่ม
ของระดับเสียงสูงต่าสลับสอดกันไปตามจังหวะส้ัน ยาว ผูกเรียงร้อย
เป็นทานอง บ่งบอกอารมณ์ความรู้สึกไปตามจินตนาการของ
นักประพันธ์เพลง เป็นไปตามแนวคิดและหลักการของสาเนียง
ดนตรไี ทย

สาเนียงและสาเนียงภาษา

สาเนียงภาษา หมายถึง กลอนเพลงที่บ่งบอกถึงคุณลักษณะ
ในรูปของกระแสเสียงที่สื่อให้รู้ว่าเป็นเสียงเพลงของกลุ่มชาติพันธุ์
ใด เช่นเดียวกับภาษาพูดท่ีเปล่งออกมาเป็นพยางค์เป็นถ้อยคา
แม้ว่าไม่ทราบความหมาย แต่น้าเสียงท่ีปรุงแต่งออกมาก็บอก
ให้ทราบไดว้ า่ เปน็ ภาษาจีน พมา่ หรอื แขก เปน็ ต้น

สาเนียงและสาเนียงภาษา

มีการนาชื่อชนชาติท่ีเป็นเจ้าของ เพลงแขกตอ่ ยหม้อ (แขก)
สาเนียงมาต้ังนาหน้าช่ือเพลง ช่ือเพลง เพลงลาวคาหอม (ลาว)
สาเนยี งต่างๆที่ระบุชือ่ กลมุ่ ชนชาติพันธุ์ เพลงแขกตอ่ ยหม้อ (แขก)
นาหน้า เพื่อบอกให้ทราบถึงสาเนียง เพลงเขมรกลอ่ มลูก (เขมร)
ภาษาน้ัน ซึ่งมีทั้งที่ใช้ชื่อกลุ่มชนชาติ
นาหน้าและต่อท้ายชอ่ื เพลง

องคป์ ระกอบของบทเพลง

เ พ ล ง ไ ท ย แ ต่ ล ะ เ พ ล ง จ ะ มี ระดบั เสียง
องค์ประกอบต่างๆ ท่ผี สานเข้าดว้ ยกนั ทานองเพลงหลกั
ในการพิจารณาซ่ึงองค์ประกอบ ทานองรอ้ ง
ของบทเพลงแต่ละเพลง สามารถ จังหวะ
พจิ ารณาได้ ดังน้ี อารมณเ์ พลง

ตวั ท่ี 1 บทรอ้ งเพลงเชิดจนี
ว่าพลางทางจงู สีหมอกม้า
เบาะอานพานหน้าดงู ามสม
ดงั จะปลวิ ลิว่ ลอยไปตามลม อยา่ ปรารมภไ์ ปเลยนะเจา้ มาขน้ึ มา้

ตวั ท่ี 2 ม้าสหี มอกตัวนม้ี สี งา่
ปลอบพลางทางกอดกระซิบบอก อยา่ ให้พ่ีสหี มอกม้ากระเดอื่ งใจ

เนื้ออ่อนงอนงอ้ ขอสมา จากวรรณดคี เรือ่ งขนุ ช้างขุนแผน

วดิ ที ศั นเ์ พลงเชดิ จนี

ขอขอบคุณ Prin Topanta. (Jun25, 2018). เชดิ จีน ทางบางคอแหลม มศว
บนั ทกึ การแสดงสด ดนตรีไทยอดุ มศกึ ษา ครง้ั ท่ี ๔๓. [ออนไลน์]

เขา้ ถงึ ไดจ้ าก https://www.youtube.com/watch?v=HWgL-YXs5RY.
(วันทส่ี ืบค้นขอ้ มลู : 3 มถิ นุ ายน 2562)

ตวั ท่ี 1 บทรอ้ งเพลงเชิดจนี
ว่าพลางทางจงู สีหมอกม้า
เบาะอานพานหน้าดงู ามสม
ดงั จะปลวิ ลิว่ ลอยไปตามลม อยา่ ปรารมภไ์ ปเลยนะเจา้ มาขน้ึ มา้

ตวั ท่ี 2 ม้าสหี มอกตัวนม้ี สี งา่
ปลอบพลางทางกอดกระซิบบอก อยา่ ให้พ่ีสหี มอกม้ากระเดอื่ งใจ

เนื้ออ่อนงอนงอ้ ขอสมา จากวรรณดคี เรือ่ งขนุ ช้างขุนแผน

ใบงาน เร่ืองลักษณะเด่นของดนตรี

จากวดิ ีทศั น์ ใหน้ กั เรียนวเิ คราะหล์ กั ษณะเด่นในด้านต่าง ๆ ของดนตรีทเ่ี ปน็ ท่ยี อมรับ
เครอ่ื งดนตร.ี ................................................................
วงดนตรี ......................................................................
ภาษาและเน้อื รอ้ ง .......................................................
สาเนียงและสาเนียงภาษา ............................................
องค์ประกอบของบทเพลง ...........................................

สรปุ

ลกั ษณะเด่นของดนตรไี ทย ไดแ้ ก่ เครือ่ งดนตรี วงดนตรี ภาษา
และเน้อื ร้อง สาเนียงและสาเนียงภาษา องคป์ ระกอบของบทเพลง
ซ่งึ มลี ักษณะการบรรเลงทีม่ เี อกลกั ษณก์ ารขบั รอ้ งท่ีไพเราะมที ว่ งทานอง
ลลี าการประสานเสยี งระหว่าง เครื่องดนตรตี ่างชนดิ ผสมผสานกัน
อยา่ งลงตัว ทกุ อยา่ งล้วนแล้วแต่เปน็ ส่ิงท่ที าใหด้ นตรไี ทยมีลักษณะเด่น
เปน็ ที่ยอมรับ