ช ุ มชนท ้ องถ ิ ่ น หม ่ ู บ ้ านพ ุ ย(เหน ื อ) โรงเรียนแม่แจ่ม ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเชียงใหม่ ส านักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงการศึกษาธิการ
ชุมชนท้องถิ่น หมู่บ้านพุย (เหนือ) จัดทำโดย นางสาวมนทนันท์ ยอดยิ่งหทัยกุล ชั้น ม.5/1 เลขที่ 12 เสนอ คุณครูกรวรรณ โกฏิมูล สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเชียงใหม่ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงการศึกษาธิการ
คำนำ รายงานเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาวิถีชุมชน ส32227 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/1 เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรื่องชุมชนท้องถิ่น หมู่บ้านปางเกี๊ยะ และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์ กับการเรียน และชุมชน ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่านหรือนักเรียน นักศึกษา ที่กำลังหาข้อมูล เรื่องนี้อยู่ หากมีข้อแนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยไว้ ณ ที่นี้ด้วย นางสาวมนทนันท์ ยอดยิ่งหทัยกุล ก
กิตติกรรมประกาศ รายงานเรื่องชุมชนท้องถิ่น หมู่บ้านพุย (เหนือ) สามารถสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี เนื่องจาก บุคคลหลายท่านได้กรุณาให้ความช่วยเหลือ ให้ข้อมูล ข้อเสนอแนะ คำปรึกษาแนะนำ ความคิดเห็น กำลังใจ และตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาของรายงานเล่มนี้ ขอขอบคุณผู้ใหญ่บ้าน นาเซา แสงจันทร์นาวาดโชค พี่ ๆ น้อง ๆ เพื่อน ๆ และผู้ปกครองทุกท่าน ที่ให้ความร่วมมือในการให้ความช่วยเหลือในการตอบคำถามจากการที่ได้ไปสัมภาษณ์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่ง ที่ทำให้การทำรายงานของผู้จัดทำสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี สุดท้ายนี้ผู้จัดทำขอขอบพระคุณทุกท่านที่ช่วยส่งเสริมสนับสนุน กระตุ้นเตือน และเป็นกำลังใจ ตลอดมาให้ผู้เขียนได้จัดทำรายงานในครั้งนี้ นางสาวมนทนันท์ ยอดยิ่งหทัยกุล ข
สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก กิตติกรรมประกาศ ข สารบัญ ค ประวัติหมู่บ้านพุย (เหนือ) 1 สภาพทางนิเวศวิทยา 2 - สภาพทั่วไป - อาณาเขตติดต่อ - การคมนาคม 3 ระบบการปลูกพืชและการใช้แรงงาน 4 - ทรัพยากรธรรมชาติ - สภาพเศรษฐกิจ - ปฏิทินการปลูกพืชและการใช้แรงงาน ประชากร ประเภทกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงด้านวัฒนธรรมของชาติพันธุ์นั้น ๆ 5 ภูมิปัญญาท้องถิ่น 6 ข้อมูลด้านศาสนา วัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณีและสันทนาการ ของชุมชน 7 ระบบการเมืองและการปกครองท้องถิ่น 7 ปัญหา และแนวทางพัฒนาของหมู่บ้านไร่ 10 บรรณานุกรม ภาคผนวก ค
ประวัติหมู่บ้านพุยเหนือ คนม้งนั้นเมื่อก่อนได้อพยพจากจีนมาลาวและมาไทยและแตกย่อยไปประเทศอื่น ๆ แล้วได้มีบรรพบุรุษได้มา แต่ตั้งถิ่นฐานที่บ้านพุยซึ่งสมัยก่อนบ้านพุยนั้นมีคนเมืองและคนกะเหรี่ยงอาศัยอยู่แต่หลังจากนั้นคนเมืองและ คนกะเหรี ่ยงก็ได้อพยพไปที ่อื ่นและม้งก็ได้มาตั้งถิ ่นฐานอาศัยอยู ่ซึ ่งเมื ่อก ่อนคนม้งนั้นยังไม ่รู้จักการทำ การเกษรตรกรเลยทำการปลูกฝิ่นเพื่อเลี้ยงคนในครอบครัว หลังจากนั้นในหลวงได้เดินทางมาหมู่บ้านพุยและ สอนการเกษรตรกรให้คนในหมู่บ้านและได้สร้างโรงเรียนประถมศึกษาแห่งหนึ่งและได้ตั้งชื่อว่า โรงเรียนหลวง พัฒนาบ้านพุย 1
สภาพทางนิเวศวิทยา สภาพทั่วไป หมู่บ้านพุย (เหนือ) อยู่ในเขตพื้นที่ตำบลปางหินฝน อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ อยู่ในร่องระหว่าง ภูเขาหลายๆลูก มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 17 ไร่ 3 งาน 94 ตารางวา มีจำนวนประชากรทั้งหมด จำนวน ครัวเรือน 190 หลังคาเรือน ประชากร 955 หมู่บ้านพุย (เหนือ) อยู่ห่างจากตัวอำเภอแม่แจ่มประมาณ 31 กิโลเมตร ทิศเหนือ ติดต่อกับ หมู่บ้านแม่งานหลวง ทิศใต้ ติดต่อกับ บ้านทุ่งหญ้า ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ภูเขา ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อำเภอแม่ลาน้อย ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ติดต่อกับ ภูเขา 2
การคมนาคม ระยะทางคมนาคมห่างจากตัวอำเภอแม่แจ่มประมาณ 31 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางโดยประมาณ 1 ชั่วโมง 3 นาที และระยะทางคมนาคมห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ 153 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทาง โดยประมาณ 3 ชั่วโมง 28 นาที 3
ระบบการปลูกพืชและการใช้แรงงาน ทรัพยากรธรรมชาติ พื้นที่ทำกินและที่อยู่อาศัยเป็นพื้นที่ภูเขา ทำการเกษตรได้ในบริมาณมาก สภาพเศรษฐกิจ อาชีพของคนส่วนใหญ่ในหมู่บ้านพุย (เหนือ) ประกอบอาชีพเกษตรกรรม และรับจ้างทั่วไป ดังนี้ พืชเศรษฐกิจหลัก - มะเขือเทศ - หอมแดง - กะหล่ำปลี - มันฝรั่ง พืชเศรษฐกิจรอง - ส้ม - มัน อาชีพเสริมนอกภาคเกษตรที่ทำรายได้ให้กับครอบครัว - รับจ้างทั่วไป - ค้าขาย ปฏิทินการปลูกพืชและการใช้แรงงาน การปลูกพืชของชาวบ้านพุย (เหนือ) ตำบลปางหินฝน อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ จะมีการเริ่ม ปลูกพืชในช่วงเดือนมกราคม ถึง เดือนมีนาคม สลับหมุนเวียนในการปลูกพืชชนิดต่าง ๆ ต่อไป และทำการ เก็บผลผลิตในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม 4
ประชากร ประเภทกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงด้านวัฒนธรรมของชาติพันธุ์ ในชุมชนหมู่บ้านพุย (เหนือ) ส่วนใหญ่นับถือศาสนาศริสต์ 10% และศาสนาพุทธ 90% คนส่วนใหญ่เป็นคนม้ง และ มีพม่าเป็นแรงงาน ภาพ สาวม้ง 5
ปราชญ์ชุมชน การทำกระโปรงม้ง ชื่อ : นางวาง นามสกุล : เกิดอาชาชาญ วัน/เดือน/ปี เกิด : 07/03/2401 อายุ : 73 เบอร์ : 0622593071 ภาษาม้ง ภาษาม้งอยู่ในตระกูลเหมียว-เหยา หรือม้ง-เมี่ยน ใช้กันในชาวม้งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และ บางส่วนของจีนจัดเป็นภาษาคำโดด โดยหนึ่งคำมีเสียงพยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ ไม่มีเสียงตัวสะกด มีวรรณยุกต์สนธิหรือการผสมกันของเสียงวรรณยุกต์เมื่อนำคำมาเรียงต่อกันเป็นประโยค ในประเทศไทยแบ่งเป็น 1 กลุ่มคือ 1.ภาษาม้งเขียว หรือ ม้งจั๊ว (Hmong Njua) 2.ภาษาม้งขาว หรือ ม้งเด๊อ (Hmong Daw) - พยัญชนะ ในภาษาม้งมีทั้งหมด 57 ตัวแยกเป็น พยัญชนะตัวเดียว พยัญชนะควบกล้ำ 2 ตัว พยัญชนะควบกล้ำ 3 ตัว และพยัญชนะควบกล้ำ 4 ตัว ดังต่อไปนี้คือ • พยัญชนะตัวเดียว มีทั้งหมด 18 ตัว t k p s x l n h m g q v r z y c f d เทียบกับอักษรไทย ต ก ป ซ ซ ล น ฮ ม _ ก ว จ ย ย จ ฟ ด • พยัญชนะควบกล้ำ 2 ตัว มีทั้งหมด 22 ตัว kh qh ch ts ny hn th nt np ph tx xy hl nk nr dh rh nc pl hmเหมือนhn ml nl เทียบกับอักษรไทย ค ค ช จ ญ หน ท ด บ พ จ ซ หล ก จ ธ ช จ ปล หม หน มล นล • พยัญชนะควบกล้ำ 3 ตัว มีทั้งหมด 14 ตัว tsh nth txh nts nph nrh hmlหรือhnl nkh nqh nch ntx npl plh hny เทียบกับอักษรไทย ช ด ช จ จ ภ ฌ หมล หนล ฆ ฆ ฌ จ บล พล หญ 6
ข้อมูลด้านศาสนา วัฒนธรรม ความเชื่อ ประเพณี ชุมชนบ้านไร่มีประเพณี ที่ถือสืบต่อมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ที่คล้ายคลึงกับหมู่บ้านอื่น อย่างเช่น ประเพณีกินวอ(ปีใหม่ม้ง) , ประเพณีขึ้นบ้านใหม่ , ประเพณีแต่งงาน , ประเพณีสงกรานต์ ที่นับถือ ระบบการเมืองและระบบการปกครอง 7
หน้าที่ของผู้ใหญ่บ้าน ผู้ใหญ่บ้านทำหน้าที่ช่วยเหลือนายอำาเภอในการปฏิบัติหน้าที่และเป็นหัวหน้าราษฎร ในหมู่บ้าน ของตน และมีอำนาจหน้าที่ดังต่อไปนี้ด้วย 1. อำนวยความเป็นธรรมและดูแลรักษาความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัย ให้แก่ราษฎร ในหมู่บ้าน 2. สร้างความสมานฉันท์และความสามัคคีให้เกิดขึ้นในหมู่บ้าน รวมทั้งส่งเสริมวัฒนธรรม และประเพณีในท้องที่ หน้าที่ของผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน 1.ช่วยเหลือผู้ใหญ่บ้าน ปฏิบัติกิจการตามอำนาจหน้าที่ของผู้ใหญ่บ้านเท่าที่ได้รับมอบหมายจากผู้ใหญ่บ้าน 2.เสนอข้อแนะนำและให้คำปรึกษาต่อผู้ใหญ่บ้านในกิจการผู้ใหญ่บ้านมีอำนาจหน้าที่ 3.ตรวจรักษาความสงบเรียบร้อยภายในหมู่บ้านร่วมกับผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านรักษาความสงบ หน้าที่ของ อบต. 1.จัดให้มีการบำรุงรักษาทางน้ำและทางบก 2.รักษาความสะอาดของถนน ทางน้ำ ทางเดิน และที่สาธารณะ รวมทั้งกำจัดมูลฝอยและสิ่งปฏิกูล 3.ป้องกันโรคและระงับโรคติดต่อ 4.ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย 5.ส่งเสริมการศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม 8
หน้าที่ของคณะกรรมการหมู่บ้าน คณะกรรมการหมู่บ้าน มีบทบาทหน้าที่ในการช่วยเหลือแนะนำให้คำปรึกษาแก่ผู้ใหญ่บ้าน เกี่ยวกับกิจการอันเป็นอำนาจหน้าที่ของผู้ใหญ่บ้านและปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายหรือระเบียบแบบแผน ของทางราชการหรือที่นายอำเภอมอบหมายหรือผู้ใหญ่บ้านร้องขอ รวมทั้งเป็นองค์กรหลักที่รับผิดชอบ ในการบูรณาการจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้านและบริหารจัดการกิจกรรม หน้าที่ของ อสม. บทบาทหน้าที่ของ อสม. อสม. มีบทบาทในการเป็นผู้นำการดำเนินงานพัฒนาสุขภาพอนามัย และคุณภาพชีวิตของประชาชนในหมู่บ้าน 9
ปัญหา และ แนวทางพัฒนาหมู่บ้าน ปัญหายาเสพติดในหมู่บ้าน แนวทาการแก้ปัญหา 1. ศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับโทษและพิษภัยของยาเสพติด และระมัดระวังในการใช้ยา 2. รู้จักเลือกคบเพื่อนที่ดี ส่งเสริมให้คิดและกระทำสิ่งดี มีประโยชน์กล้าพูดปฏิเสธเพื่อนที่ชักจูงไป ในทางที่ไม่ดี เช่น การพูดปฏิเสธเพื่อนที่ชวนให้ลองเสพยาเสพติด 3. ใช้เวลาว่าง และความอยากรู้ อยากลอง ไปในทางที่ เป็นประโยชน์ 4. ดูแลลูกหลานของตัวเองให้ดี ปัญหาฝุ่น PM 2.5 แนวทาการแก้ปัญหา 1. งดเผาขยะ งดจุดธูป เปลี่ยนมาใช้ธูปไฟฟ้า 2. ติดตังเครื่องฟอกอากาศ 3. ปลูกต้นไม้ฟอกอากาศ 4. ลดการใช้รถยนต์ส่วนบุคคล 5. หมั่นเช็คสภาพรถ เพื่อลดควันดำ 6. หมั่นทำความสะอาดบ้าน 10
บรรณาณุกรม เอกสารข้อมูลชุมชนจาก นายสุรชัย แซ่กือ แนวคิดการแก้ปัญหาจาก ชุมชนเยาวชนบ้านพุย (เหนือ) สภาพนิเวศจาก อินเตอร์เน็ต ข้อมูลด้านความเชื่อ วัฒนธรรม ประเพณี จาก นายสุรชัย แซ่กือ
ภาคผนวก