e-book หน่วยที่ 2

ห ่นวยที่ 2 การวางแผนการดาเ ินนงานในระบบอุตสาหกรรมเกษตร

ิจรพัช ์ร ุบญชัด

2019

อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้
Introduction to Agro- Industry

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา

43 หมู่ 7 ต.ถา้ อ.ตะกว่ั ทุ่ง จ.พงั งา

โทร. 076 496 451
โทรสาร 076 496 528

2

หน่วยที่ 2 การวางแผนการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร

สาระการเรียนรู้
การวางแผนการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร
1. ปัจจยั ในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร
2. การวางแผนการผลิตวตั ถุดิบ
3. ระบบเกษตรพนั ธะสัญญา

จุดประสงค์การเรียนรู้

เมื่อศึกษาจบหน่วยการเรียนรู้นีแ้ ล้ว ผ้เู รียนสามารถ

1. บอกปัจจยั ที่เกี่ยวขอ้ งในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรได้
2. บอกวธิ ีการจดั การในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรของเจา้ ของกิจการได้ อยา่ งนอ้ ย 2 คน
3. บอกวธิ ีการหาวตั ถุดิบใชใ้ นงานอุตสาหกรรมเกษตรได้
4. บอกขอ้ ดีของระบบเกษตรพนั ธะสัญญาได้
5. บอกวธิ ีการดาเนินการระบบเกษตรพนั ธะสญั ญาได้
6. บอกขอ้ มูลท่ีจาเป็นตอ้ งศึกษาก่อนการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรได้
7. บอกหลกั การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรไดถ้ ูกตอ้ ง
8. บอกคุณลกั ษณะของการเป็นผปู้ ระกอบการที่ดีมีคุณธรรมได้

การวางแผนการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร
วตั ถุประสงคข์ ้นั พ้นื ฐานในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร คือ
1. เพอ่ื ใหก้ ิจการดาเนินอยไู่ ด้ ไมช่ ะงกั งนั
2. เพ่ือใหก้ ิจการมีความเจริญกา้ วหนา้ มากข้ึน
ในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร จาเป็นท่ีผบู้ ริหารตอ้ งทราบปัจจยั ที่เก่ียวขอ้ งในการ

ดาเนินการ เพ่ือใหธ้ ุรกิจอุตสาหกรรมเกษตร สาเร็จผลตามวตั ถุประสงค์
1. ปัจจัยในการดาเนินงานอตุ สาหกรรมเกษตร

การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร มีปัจจยั เก่ียวขอ้ งที่สาคญั อยู่ 6 ปัจจยั ไดแ้ ก่

1.1 วตั ถุดิบ (raw material)

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

3

1.2 การตลาด (marketing)
1.3 เงินทุน (money)
1.4 กาลงั คน (man power)
1.5 การจดั การ (management)
1.6 เค่ืองจกั ร (machine)
1.1 วตั ถุดิบ วตั ถุดิบเป็นปัจจยั พ้ืนฐานท่ีสาคญั ท่ีสุด ที่จะนามาแปรรูปเป็นผลิตภณั ฑ์
(Products) วตั ถุดิบท่ีนามาใชใ้ นอุตสาหกรรมเกษตร ส่วนใหญ่ไดม้ าจากการเกษตรกรรม อีกส่วนหน่ึง
ไดจ้ ากธรรมชาติ ซ่ึงวตั ถุดิบตอ้ งมีปริมาณมากพอเพอ่ื ใหอ้ ุตสาหกรรมดาเนินไปไดอ้ ยา่ งตอ่ เน่ือง และ
ตอ้ งมีคุณภาพตามขอ้ กาหนด ตามมาตรฐานของโรงงานอุตสาหกรรม หรือตามความตอ้ งการของตลาด
คุณภาพของวตั ถุดิบจะมีผลโดยตรงต่อคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ ควรพิจารณาปริมาณ คุณภาพและราคา
ของวตั ถุดิบวา่ เหมาะสมพอท่ีจะดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรไดห้ รือไม่ เพยี งใด

ราคาของวตั ถุดิบตอ้ งไม่สูงจนเกินไป เพราะมีผลใหร้ าคาของผลิตภณั ฑส์ ูง จนอาจไม่สามารถ
แขง่ ขนั ในตลาดได้

1.2 การตลาด การตลาดเป็นกระบวนการวางแผน การบริหารแนวความคิด การกาหนดราคา
การส่งเสริมสนบั สนุนและการกระจายความคิด สินคา้ การบริการ ดว้ ยการแลกเปลี่ยน ที่จะสร้าง
ความพงึ พอใจใหแ้ ตล่ ะบุคคล และใหบ้ รรลุวตั ถุประสงคข์ องกิจการ การทาใหผ้ บู้ ริโภคยอมรับใน
ผลิตภณั ฑม์ ีความจาเป็นต่อการดาเนินงานมาก ควรศึกษาโครงสร้างของตลาด ขอ้ มูลของผบู้ ริโภค อุป
สงค์ และอุปทาน การส่งผลิตภณั ฑไ์ ปยงั ผบู้ ริโภคอยา่ งสม่าเสมอและทนั เวลาเป็นเรื่องสาคญั ซ่ึงมีผล
ต่อเน่ืองมาจากปริมาณวตั ถุดิบ ระบบการขนส่งและการจดั การ รวมท้งั ควรมีการสารวจสภาวะตลาด
ดว้ ย

การสารวจสภาวะตลาดของสินคา้ ต่างๆ มีหลกั การใหญๆ่ 2 ประการคือ
1.2.1 ความสามารถในการรับไปใชแ้ ละความสามารถในการซ้ือ ท่ีผบู้ ริโภคมีต่อ

สินคา้ น้นั
1.2.2 ผบู้ ริโภคตอ้ งการคุณภาพและประโยชน์ท่ีไดจ้ ากสินคา้ น้นั อยา่ งไร

1.3 เงนิ ทุน เงินทุนเป็นปัจจยั ท่ีสาคญั อีกปัจจยั หน่ึงในการดาเนินการ ท้งั ในอุตสาหกรรมขนาด
เล็กและขนาดใหญ่ เงินทุนจะแบ่งไดเ้ ป็นสองส่วน คือ

1.3.1 งบลงทุน
1.3.2 งบดาเนินงานหรืองบเงินหมุนเวยี น

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

4

1.3.1 งบลงทุน เป็นเงินที่ใชจ้ ่ายในการจดั หาอาคารสถานที่ อุปกรณ์เครื่องจกั รกล
เครื่องมือ เคร่ืองใช้ ท้งั ในดา้ นการผลิต การขนส่ง การเก็บรักษาและการบริหารงาน ไดแ้ ก่ รถบรรทุก
หอ้ งเยน็ เป็นตน้

1.3.2 งบดาเนินงาน เป็นเงินที่ตอ้ งนาไปใชเ้ ป็นทุนหมุนเวยี น ไดแ้ ก่ คา่ จา้ งแรงงาน

คา่ ซ้ือวตั ถุดิบ ค่าเช้ือเพลิง คา่ โฆษณา รวมท้งั ค่าใชจ้ า่ ยในการบริหารงาน

ตวั อยา่ งการหาแหล่งเงินทุนของคุณเจริญ สิริวฒั นภกั ดี ท่ีมาจาก 3 แหล่ง ไดแ้ ก่
1. จากการคา้ สุรา เป็นหลกั
2. จากการใหก้ เู้ พอ่ื รับดอกเบ้ีย
3. จากสถาบนั การเงินต่างๆ ท้งั ภายในและภายนอกประเทศ
มีการระดมทุนดว้ ยการออกพนั ธบตั รสุรา หรือ Liqour Bonds ในนามบริษทั แสงโสม จากดั

เป็นเงิน 1.8 หมื่นลา้ นบาท โดยใชส้ ินคา้ คงคลงั หรือสตอ็ กสุราทวั่ ประเทศเป็นหลกั ประกนั จากวกิ ฤต
เศรษฐกิจในปี 2540 เขาเกือบหมดตวั ไดอ้ อกพนั ธบตั รสุราเพอื่ ระดมทุนในปี พ.ศ. 2542

ปี พ.ศ. 2544 ซ้ือหุน้ บริษทั เบอร์ล่ี ยคุ เกอร์ ซ่ึงเป็นบริษทั ผลิตและจาหน่ายสินคา้ อุปโภค-
บริโภคมานานกวา่ 120 ปี

คุณเจริญ สิริวฒั นภกั ดี ใชก้ ลยทุ ธ์ิการตลาดขายสุราพว่ งเบียร์ โดยอาศยั ฐานจากสุราขาวซ่ึงเป็น
ตลาดผกู ขาดผลกั ดนั ใหเ้ บียร์ชา้ งกลายเป็นผนู้ าตลาดเบียร์ของประเทศไทย ดว้ ยส่วนแบง่ การตลาดในปี
พ.ศ. 2544 มากกวา่ ร้อยละ 60 จากมูลค่าการตลาดประมาณ 5 หมื่นลา้ นบาทแทนท่ีตลาดเบียร์สิงห์ ซ่ึง
ครองตลาดเดิมอยปู่ ระมาณร้อยละ 80-90

สุราเป็นธุรกิจทาเงินมหาศาล คาดการณ์วา่ คุณเจริญมีรายไดต้ ่อวนั จากการขายสุราประมาณวนั
ละ 130 ลา้ นบาทและจากการขายเบียร์ชา้ งวนั ละ 100 กวา่ ลา้ นบาท รวมรายไดจ้ ากเครื่องดื่ม
แอลกอฮอลว์ ยั ละ 200 กวา่ ลา้ นบาท (พ.ศ. 2546)

1.4 กาลงั คน กาลงั คนจดั เป็นปัจจยั ที่สาคญั ยงิ่ อีกปัจจยั หน่ึง ท้งั คนท่ีเป็นผกู้ ระทา คนงาน
ลูกจา้ งหรือผบู้ ริหาร จาเป็นตอ้ งเป็นผทู้ ี่มีความรู้ ความสามารถและประสบการณ์ ในทางวชิ าการและ
เทคโนโลยตี า่ งๆ ที่จะนามาประยกุ ตใ์ ช้ เพ่ือใหไ้ ดผ้ ลิตภณั ฑท์ ี่มีคุณภาพ

ในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรจึงควรมีทรัพยากรมนุษยท์ ี่มีคุณภาพและมีปริมาณ
เพียงพอ และควรใหก้ ารศึกษา ฝึกอบรม ดูงาน เพอื่ พฒั นาคุณภาพอยา่ งสม่าเสมอ ซ่ึงอาจจดั โดย
รัฐบาลหรือโรงงานอุตสาหกรรมเกษตรเอง

โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ มกั จะมีหน่วยงานที่ทาหนา้ ที่ฝึกอบรมคนงาน และ
เจา้ หนา้ ท่ีของโรงงาน ท้งั ในดา้ นวธิ ีการผลิต การควบคุมคุณภาพและการจดั จาหน่ายผลิตภณั ฑ์ งาน

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

5

บางชนิดตอ้ งการแรงงานท่ีมีฝีมือ เช่นการตรวจสอบคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ งานบางชนิดตอ้ งการกาลงั
ในการแบกหาม เช่นการเคล่ือนยา้ ยวตั ถุดิบ จึงควรจดั วางคนใหเ้ หมาะสมกบั งาน ซ่ึงเป็นการบริหาร
ทรัพยากรมนุษยน์ น่ั เอง

การบริหารทรัพยากรมนุษย์ เป็นวธิ ีการที่จะทาใหพ้ นกั งานในองคก์ รทางานไดด้ ีข้ึน เป็นการ
พฒั นาคน ทีมงานและพฒั นาคุณภาพชีวติ ในการทางาน โดยเปิ ดโอกาสใหพ้ นกั งานมีส่วนร่วมในการ
คิดสร้างสรรค์ เสนอขอ้ คิดเห็นและมีส่วนร่วมในการทางาน เพอ่ื ใหค้ วามคิดน้นั สมั ฤทธ์ิผล ภายใน
ขอบเขตท่ีสามารถกระทาได้

ในการบริหารทรัพยากรมนุษย์ ควรใหพ้ นกั งานไดร้ ับค่าจา้ งหรือผลตอบแทนอยา่ งยตุ ิธรรม
ใหม้ ีการจดั สวสั ดิการท่ีเหมาะสมและใหไ้ ดร้ ับการฝึกอบรม ตามความจาเป็น

การบริหารทรัพยากรมนุษยม์ ีความสาคญั ดงั น้ี
1.4.1 ช่วยรักษาคนท่ีมีประสิทธิภาพสูงไวใ้ หอ้ ยใู่ นหน่วยงาน
1.4.2 ช่วยทาใหอ้ งคก์ รอยรู่ อด
1.4.3 ก่อใหเ้ กิดความร่วมมือในการทางานของบุคลากร
1.4.4 ก่อใหเ้ กิดความมุ่งมน่ั ในการทางานดว้ ยใจรัก

อลั เบิร์ต (กรีน) ฮบั บาร์ด ( Elbert (green) Hubbard ) กล่าวไวว้ า่ เครื่องจกั รหน่ึงเครื่อง
สามารถทางานไดเ้ ท่าคน 50 คน แต่ไมม่ ีเครื่องจกั รใดท่ีสามารถทางานไดด้ ีเทา่ คนที่มีความสามารถ 1
คน

กาลงั คนที่มีคุณภาพ ควรเป็นผมู้ ีคุณธรรม มีความรับผดิ ชอบ ซื่อสัตยต์ อ่ องคก์ รและควรเป็นผู้
มีความคิดริเร่ิมสร้างสรรคท์ ่ีดีดว้ ย หลายบริษทั ใชเ้ กณฑใ์ นการพิจารณารับคนเขา้ ทางาน โดยตอ้ งการ
เลือกผมู้ ีความรับผดิ ชอบ มีคุณธรรมและมีความซื่อสตั ย์ มากกวา่ ท่ีจะเลือกผมู้ ีความรู้ ความสามารถแต่
ขาดความซ่ือสตั ย์ เพราะถือวา่ ความรู้ ความสามารถน้นั สามารถสอนกนั ได้ แต่คุณธรรมและความ
ซ่ือสตั ยน์ ้นั สอนกนั ยาก กาลงั คนที่มีคุณภาพตอ้ งเก่งและดี

แรงงานที่มีคุณภาพต่ามีผลใหผ้ ลผลิตเฉลี่ยต่อคนอยใู่ นเกณฑต์ ่า ประสิทธิภาพในการผลิตต่า
กาลงั คนที่มีคุณภาพจึงควรเป็นผมู้ ีความสามารถ เก่งและดี

1.5 การจัดการ การจดั การหรือการบริหารงาน จดั เป็นปัจจยั ท่ีสาคญั อีกอยา่ งหน่ึงของการ
ดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร เช่นการวางแผนการผลิตวตั ถุดิบใหไ้ ดป้ ริมาณและคุณภาพตามที่
ตอ้ งการ กาหนดวนั ปลูก วนั เก็บเกี่ยว การเก็บรักษาวตั ถุดิบก่อนนามาแปรรูป การควบคุมการผลิต
การดาเนินการเก่ียวกบั สวสั ดิการคนงาน สร้างแรงจูงใจในการทางาน คดั วางคนลงในตาแหน่งหนา้ ท่ีท่ี

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

6

เหมาะสมแก่ความรู้ความสามารถ การจดั การดา้ นการเงิน การตลาด การจดั การดา้ นการขนส่ง การ
จดั การเป็นปัจจยั ที่สมั พนั ธ์กบั ปัจจยั อ่ืนๆ

1.5.1 ผจู้ ดั การหรือผบู้ ริหารงานที่ดี ควรเป็นผมู้ ีความคิดริเริ่มสร้างสรร รอบคอบ รอบรู้ มี
ความคิดดดั แปลง ปรับปรุง เพือ่ ใหก้ ารดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรกา้ วหนา้ มากยง่ิ ข้ึน

นโยบายการบริหารงานตามแนวทางคุณธนินท์ เจียรวนนท์ ประธานกรรมการบริหารบริษทั
ในเครือเจริญโภคภณั ฑ์ (ซีพี) เนน้ เรื่องเป้าหมาย ส่วนวธิ ีการใหท้ ีมงานผบู้ ริหารคิดหากนั เอง เขาให้
ความสาคญั ใหอ้ านาจ ใหโ้ อกาสแก่ผรู้ ่วมงาน ใหใ้ ชค้ วามพยายามดว้ ยตนเอง มากกวา่ จะบงั คบั เพราะ
เห็นวา่ ผมู้ ีความสามารถจะไม่ชอบใหใ้ ครมาบงั คบั ซ่ึงจะทาใหท้ างานไม่สนุก จะไมต่ าหนิผรู้ ่วมงานท่ี
ทางานผดิ พลาดดว้ ยเหตุผลท่ีวา่ ในโลกน้ีไมม่ ีใครทางานแลว้ ไมผ่ ดิ พลาด คนที่ทางานมากยงิ่ ผดิ พลาด
มาก คนท่ีไม่เคยผดิ คือคนท่ีไม่ทาอะไรเลย ถา้ ทาผดิ ในขอบเขตถือวา่ ไมเ่ ป็นไร ดงั สุภาษิตจีนท่ีวา่ ความ
ลม้ เหลวคือแมข่ องความสาเร็จ แตถ่ า้ เสียหายแลว้ บอกวา่ ทาดีที่สุดแลว้ ทาถูกตอ้ งแลว้ และยงั โยน
ความผดิ ใหค้ นอ่ืนก็จะไม่กลา้ ใชใ้ หท้ างานอีก และยงั กล่าวอีกวา่ การเกษียณอายทุ ่ีเหมาะสมของบุคลากร
ไมค่ วรเกิน 55 ปี เพราะถา้ ผมู้ ารับตาแหน่งแทนไม่มีความสามารถพอ บุคลากรผรู้ ับผดิ ชอบเดิมยงั มี
โอกาสกลบั มากบู้ ริษทั ข้ึนมาได้ แต่ถา้ กิจการหรือบริษทั เกิดพงั ตอนที่ตนหรือผบุ้ ริหารหมดเร่ียวแรงก็ไม่
อาจจะเขา้ มาช่วยกอบกูว้ กิ ฤตของบริษทั ได้

การบริหารงานของเครือซีพีไมไ่ ดเ้ นน้ ใหแ้ ตล่ ะคนเก่งคนเดียวแต่จะใหเ้ ก่งร่วมกนั โดยยดึ
หลกั การทางานเป็นทีมและถือวา่ ผทู้ ี่มีความสามารถอยา่ งแทจ้ ริงคือผทู้ ่ีสร้างทีมงานที่เขม้ แขง็ ข้ึนมาได้
สาเร็จ ผรู้ ่วมงานตอ้ งเขา้ ใจปรัชญาการดาเนินการของบริษทั ตอ้ งรู้สึกภาคภูมิใจในการเป็นส่วนหน่ึง
ของกิจการอนั จะทาใหเ้ กิดความมุง่ มนั่ ท่ีจะทางาน มีความซื่อสตั ยต์ อ่ องคก์ รและพร้อมจะเป็นตวั แทน
ปกป้องขอ้ โจมตีหรือคากล่าวร้ายตา่ งๆ ท่ีจะมีตอ่ บริษทั ได้ แตล่ ะทีมงานตอ้ งมีความสมั พนั ธ์อนั ดีภายใน
ทีม ตอ้ งมีความสัมพนั ธ์อนั ดีกบั ทีมงานอ่ืนในเครือบริษทั เดียวกนั ท้งั ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งเพ่อื น
ร่วมงาน ความสัมพนั ธ์กบั ผบู้ งั คบั บญั ชา กบั ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาจึงจะทาใหก้ ารทางานบรรลุวตั ถุประสงค์
ของกิจการไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ

1.5.2 ผบู้ ริหารตอ้ งสามารถตดั สินใจแกป้ ัญหาตา่ งๆไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ ตอ้ งรอบรู้
กวา้ งขวาง ตอ้ งเปิ ดตวั เองสู่โลกภายนอก ตอ้ งมีการติดตอ่ กบั บุคคลประเภทต่างๆ มากมายและควร
ช่วยเหลือสังคมดว้ ย เพราะถา้ สงั คมไทยลา้ หลงั กิจการของบริษทั ก็ไม่สามารถกา้ วหนา้ ไปได้ คุณธนินท์
ยงั กล่าววา่ ผทู้ ี่จะกา้ วเขา้ มาในตาแหน่งบริหารน้นั นอกจากตอ้ งเก่งแลว้ ยงั ตอ้ งเป็นผรู้ ู้จกั สร้างคนและรู้จกั
ใชค้ นดว้ ย ตอ้ งใชค้ นใหถ้ ูกกบั งาน

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

7

1.5.3 ผู้บริหารควรมวี สิ ัยทศั น์ทกี่ ว้างไกล การสร้างนิคมอุตสาหกรรมปัจจยั แรกคือตอ้ งมี
ทาเลท่ีใกลส้ ิ่งอานวยความสะดวก เช่น ทา่ เรือน้าลึก สนามบิน ตวั เมืองใหญๆ่ ท่ีมีความพร้อมดา้ น
สภาพแวดลอ้ ม สังคม การกินอยแู่ ละท่ีสาคญั คือพลงั งาน และตอ้ งหาช่องทางการตลาดก่อน ตอ้ งเอา
ตลาดนาหนา้ ที่ดินเป็นปัจจยั ที่สาคญั แต่ไม่ใช่เอาที่ดินเป็นหลกั นิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร จงั หวดั
ระยอง คุณวกิ รมเลือกเพราะใกลก้ บั ทา่ เรือน้าลึกแหลมฉบงั เลือกสร้างนิคมอุตสาหกรรมที่ประเทศ
เวยี ตนาม โดยเลือกพ้ืนท่ีที่เคยเป็นฐานทพั เรือของประเทศสหรัฐอเมริกาท่ีมีขนาดใหญ่ที่สุดในสงคราม
เวยี ตนาม บนพ้นื ที่ 3,000 กวา่ ไร่ ดว้ ยเงื่อนไขที่เหมือนกนั กบั การสร้างฐานทพั เรือ คือที่ดินเป็นดินแขง็
อยสู่ ูงจากระดบั น้าทะเล 40-50 เมตร อยบู่ นถนนหมายเลข 1 ห่างจากเมืองโฮจิมินห์ สนามบินและท่าเรือ
33 กิโลเมตร มีแหล่งน้าจืดจากเขื่อนทีอนั กวา่ 3,000 ลา้ นลูกบาศกเ์ มตรและยงั ติดกบั เมืองที่มีประชากร
กวา่ 600,000 คน เพ่ือเป็นแหล่งของแรงงานท่ีจะเขา้ ทางานในนิคมอุตสาหกรรม และเลือกสร้างนิคม
อุตสาหกรรมในประเทศเวยี ตนามอีกแห่งหน่ึงบนเน้ือที่เกือบ 20,000 ไร่ อยหู่ ่างจากเมืองโฮจิมินห์ 17
กิโลเมตร อยตู่ ิดแมน่ ้าดองไน ห่างปากอา่ วทะเล 60 กวา่ กิโลเมตร และห่างจากสนามบินนานาชาติท่ีจะ
สร้างใหมเ่ พยี ง 7 กิโลเมตร ซ่ึงคุณวกิ รม เห็นวา่ พ้นื ที่น้ีเหมาะสมท่ีสุดในเวยี ตนามใต้ คุณวกิ รมได้
ยกเลิกการสร้างนิคมอุตสาหกรรมที่รัฐโอริสา ประเทศอินเดีย หลงั จากเกิดพายไุ ซโคลนทาใหเ้ กิดคลื่น
ยกั ษจ์ ากมหาสมุทรอินเดียสูงประมาณ 6 เมตร ทาลายพ้ืนที่บริเวณที่เขาคิดจะสร้างนิคมอุตสาหกรรม
แห่งใหม่
บริเวณท่ีควรหลีกเล่ียงในการใชเ้ ป็นพ้นื ท่ีก่อสร้างโรงงานอุตสาหกรรม เช่น พ้นื ท่ีที่มีรอยเล่ือน
แผน่ ดินไหวที่มีพลงั เพราะอาจทาใหเ้ กิดความเสียหายตอ่ โครงสร้างของโรงงานไดห้ ากเกิดแผน่ ดินไหว
หลีกเลี่ยงพ้นื ท่ีลุ่ม ดินอ่อน

1.5.4 ผ้บู ริหารควรมีพลงั แห่งความดงี าม ควรมีทศั นคติในเชิงบวก โดยทวั่ ไปเราชอบคนที่
คลา้ ยคลึงกนั กบั เรา ไมม่ ีใครชอบหรืออยากอยใู่ กลค้ นยท่ีมองโลกในแง่ร้าย เจา้ อารมณ์หรือโมโหอยู่
ตลอดเวลาแต่เราช่ืนชมคนท่ีมีมุมมองหรือทศั นคติเกี่ยวกบั การดาเนินชีวติ ที่ดีและมีความสุข

คุณวกิ รม กรมดิษฐ์ ประธานกรรมการบริหารเครืออมตะ เป็นตวั อยา่ งของผบู้ ริหารที่ประสบ
ความสาเร็จและไดร้ ับการชมเชย ท่านว.วชิรเมธี เขียนไวใ้ นคาอนุโมทนาหนงั สือผมจะเป็นคนดี ก่อร่าง
สร้างธุรกิจ ไวว้ า่ คุณวกิ รม กรมดิษฐเ์ ป็นมหาเศรษฐีระดบั โลกท่ีมีมโนธรรมในทางสงั คมสูงยงิ่ เป็นคน
ท่ีมีเงินมหาศาลและรู้จกั ท่ีจะเปล่ียนเงินซ่ึงเป็นส่ิงสมมุติ ใหเ้ ป็นสิ่งท่ีมีคุณค่าอยา่ งเป็นแก่นสารในทาง
วฒั นธรรม เป็นอเนกประการ ความเป็นมหาเศรษฐีของคุณวกิ รมจะไมม่ ีความหมายอะไรเลย หากคุณ
วกิ รมเอาแตน่ อนภูมิอกภูมิใจอยบู่ นกองเงินกองทองของตวั เองไปวนั ๆ น่ายนิ ดีเป็นอยา่ งยงิ่ ท่ีคุณวกิ รม
รู้จกั เปล่ียนยศ ทรัพย์ อานาจท่ีตวั เองมีอยใู่ หก้ ลายเป็นเครื่องมือของธรรม” ไดอ้ ยา่ งแยบคายและไม่

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

8

อหงั การ เมืองไทยของเราน้นั มากไปดว้ ยมหาเศรษฐี แตม่ ีมหาเศรษฐีเพยี งไมก่ ี่คนที่มีความรู้ดี รสนิยมดี
และจิตสานึกดี คุณวกิ รมกเ็ ป็นหน่ึงในน้นั จึงสามารถรังสรรคส์ ่ิงดีๆ ฝากไวใ้ หก้ บั สังคมไทยมากมาย
คุณวกิ รม กรมดิษฐถ์ ือคติที่วา่ “ซ่ือกินไมห่ มด คดกินไมน่ าน” การฉกฉวยประโยชนจ์ ากคนอื่นแมว้ า่ จะ
ทาใหเ้ ราร่ารวยข้ึนมาแต่กไ็ ม่มีวนั ที่จะพบกบั ความภูมิใจหรือความสุขใจและเมื่อพบกบั ปัญหาไม่ตอ้ ง
บนบานศาลหรือสิ่งศกั ด์ิสิทธ์ิท่ีไหน แตค่ วรทบทวนดูการการกระทาของตนเองวา่ ไดท้ ุม่ เทสมองและ
เวลาใหก้ บั การทางานอยา่ งถูกตอ้ งตามหลกั วชิ าการหรือจรรยาบรรณตามทิศทางของตลาดโลก รวมท้งั
การต้งั อยบู่ นความพอดีหรือไม่ โดยพิจารณาจากกาลงั ในการทาธุรกิจและเงินทุน อุปสรรคเป็นเรื่องที่
ตอ้ งใชส้ ติปัญญาแกไ้ ข อยา่ ไปโทษบาปเคราะห์หรือโชคลางเพราะไม่ไดช้ ่วยทาใหอ้ ะไรดีข้ึน ตอ้ งลงมือ
จดั การกบั ปัญหาดว้ ยความรู้ ความสามารถท่ีมีอยอู่ ยา่ งเตม็ กาลงั ตอ้ งมีสติ อยา่ ทอ้ ถอยหรือยอมแพ้ ตอ้ ง
ทางานกบั มืออาชีพดา้ นอุตสาหกรรม การสร้างองคก์ รใหเ้ ป็นอมตะไม่ง่ายแตก่ ็ไมย่ ากจนเกินไป (วกิ รม
,2551)
คุณเจริญ สิริวฒั นภกั ดี ไดช้ ื่อวา่ เป็นบุรุษที่รวยท่ีสุดในประเทศไทย (พ.ศ. 2546) แมม้ ีเงิน
มหาศาลแต่กร็ ู้จกั วางตวั ไม่หรูหรา ไม่ฟุ้งเฟ้อ ชอบทาตวั เงียบๆ อยเู่ บ้ืองหลงั ความสาเร็จ เมื่อตอ้ ง
ตอ้ นรับผมู้ ีเกียรติหรือแขกผใู้ หญ่เขาจะบริการอยา่ งดีท่ีสุด หลายคนกล่าวถึงคุณเจริญไวว้ า่ เขาเป็นคนดี
ไม่มีศตั รู เขา้ หาผใู้ หญ่เก่งมีแตค่ นรักใคร่ ดงั น้นั จึงพบแตค่ วามโชคดี เขายดึ มน่ั ในคากล่าวท่ีวา่ บุญคุณ
ตอ้ งทดแทน คุณเจริญประสานประโยชนท์ ุกอยา่ งเขา้ ดว้ ยกนั ท้งั ดา้ นประสบการณ์ สายสมั พนั ธ์กบั
กลุ่มธุรกิจ การเมืองและศึกษาโลกจากหนงั สือ เขากล่าววา่ “ผมพร้อมจะเป็นน้าน่ิงหากมีเขื่อนมาขวาง
หนา้ แตห่ ากวนั ใดที่เขื่อนน้นั เปราะบางและโอกาสแห่งการสาแดงพลงั มาถึง ผมก็พร้อมจะกลายเป็น
กระแสน้าท่ีเชี่ยวกรากโหมกระหน่าใส่ทุกส่ิงที่ขวางก้นั แมก้ ระทงั่ เข่ือนท่ีคร้ังหน่ึงผมเคยสยบยอมก็
ตาม”

คุณเจริญไดค้ ืนกาไรใหก้ บั สังคมเป็นระยะๆ เช่นโครงการแจกผา้ ห่มสู้ภยั หนาว ซ่ึงไดแ้ จก
ติดตอ่ กนั มาหลายปี

1.5.5 การสร้างแรงจูงใจในการทางาน ใหก้ บั คนงานน้นั ในปี ค .ศ. 1891 เอฟเอ ฮสั เส (F.
A. Hussey)ไดน้ าเอาวธิ ีการเพิม่ คา่ พรีเมี่ยม (premium plan)มาใชใ้ นการผลิตของอุตสาหกรรม คือ ถา้
ทาไดด้ ี ทาไดม้ าก กจ็ ะไดค้ ่าแรงเพิ่มข้ึน เป็นการจา่ ยเงินตามความสามารถ

ในปี ค.ศ. 1895 เฟดเดอร์ริค ดบั เบิลยู .เทเลอร์ ( Federrick W. Taylor) ไดแ้ นะนาวธิ ีจ่าย
คา่ แรงคนงาน โดยเปลี่ยนจากการจ่ายรายวนั หรือรายชง่ั โมงมาจ่ายตามชิ้นงาน และใหค้ นงานทางาน
เฉพาะชิ้นส่วนยอ่ ยเพียงส่วนเดียว ซ่ึงช่วยใหค้ นงานเกิดความชานาญเฉพาะเร่ืองท่ีทาอยู่ มากข้ึน ทาให้
ทางานไดเ้ ร็วข้ึน ผลิตงานไดม้ ากข้ึน และมีคุณภาพ เช่น ในการทาดอกไมป้ ระดิษฐ์ ใหแ้ บง่ งานออกเป็น

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

9

การทาใบไม้ การทากลีบดอกไม้ การนากลีบดอกไมม้ าข้ึนรูป และการเขา้ ช่อดอกไม้ เป็นตน้ การแบง่
งานใหค้ นงานทา ไม่จาเป็นตอ้ งจา้ งเป็นรายวนั แต่จา้ งตามชิ้นงานเช่น ทาใบไมไ้ ด้ 100 ใบต่อคา่ จา้ ง 10
บาท หรือเขา้ ช่อดอกไมไ้ ดช้ ่อละ 3 บาท เป็นตน้ ผทู้ ี่ทางานเฉพาะเร่ืองก็ยอ่ มมีการพฒั นางานของตน
สามารถทาไดเ้ ร็วข้ึน เพราะมีแรงจูงใจในการทางาน เนื่องจากไดค้ ่าจา้ งเพิ่มข้ึน

การดาเนินการในระบบอุตสาหกรรมเกษตร จึงควรมีการวางแผน และพจิ ารณาปัจจยั ที่
เก่ียวขอ้ งในการดาเนินการ ตอ้ งศึกษา เรียนรู้เพือ่ เพ่ิมประสบการณ์ในการทางาน โดยเฉพาะผทู้ า
หนา้ ท่ีบริหารงาน ตอ้ งรอบรู้ดา้ นระบบงาน (System) ท่ีใชใ้ นการบริหารงาน จาเป็นตอ้ งจดั ระบบงาน
ใหร้ ัดกุม มีประสิทธิภาพ ถูกตอ้ ง และรวดเร็ว

1.6 เคร่ืองจกั ร เพ่ือใหก้ ารผลิตในปริมาณมากมีความสม่าเสมอในดา้ นคุณภาพ ขนาด รูปแบบ
และทนั ต่อความตอ้ งการของลูกคา้
2. การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร

แบนแรนสนั (Banranson, 1963) ไดใ้ หข้ อ้ คิดเห็นในการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร
สาหรับประเทศกาลงั พฒั นาวา่ ควรจะดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรขนาดเล็กในทอ้ งถ่ิน ท่ีเป็นแหล่ง
วตั ถุดิบ โดยใหม้ ีการประสานงานและร่วมมือ กบั โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรขนาดเลก็ อ่ืน แลว้ คอ่ ยๆ
พฒั นาและขยายเน้ือท่ีในการผลิตวตั ถุดิบทางการเกษตร ใหม้ ีปริมาณผลผลิตเพยี งพอ ที่จะใชเ้ ป็น
วตั ถุดิบในการแปรรูป พร้อมกบั ขยายตลาด เพอื่ รองรับผลิตภณั ฑท์ ี่เพ่มิ ข้ึน ควรพิจารณาใหส้ อดคลอ้ ง
กบั การพฒั นาเศรษฐกิจ และสงั คมของประเทศดว้ ย

การร่วมมือกนั ระหวา่ งโรงงานอุตสาหกรรมเกษตรขนาดเลก็ จะช่วยใหเ้ กิดอานาจในการ
ต่อรอง และเพิม่ ความสามารถ ในการหาตลาดแข่งขนั กบั โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ได้

การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ ตอ้ งใชท้ ุนในการดาเนินการมาก และตอ้ งมี
ความสามารถ ในการใชเ้ ทคโนโลยที ่ีไดร้ ับการพฒั นาแลว้ ไดอ้ ยา่ งเตม็ ท่ี เพื่อใหไ้ ดผ้ ลิตภณั ฑท์ ี่มี
คุณภาพ การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ จาเป็นตอ้ งหาขอ้ มูลมาประกอบอยา่ งเพียงพอ

2.1 ข้อมูลทจ่ี าเป็ นต้องศึกษาและรวบรวม ในการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร ไดแ้ ก่
2.1.1 ข้อมูลจากการสารวจทรัพยากรท้องถิน่ ทจ่ี ะต้งั โรงงาน เช่น แหล่งผลิตวตั ถุดิบ แหล่ง

น้า แหล่งพลงั งาน และวสั ดุสาหรับการก่อสร้าง
2.1.2 ข้อมูลจากการสารวจสภาพของท้องถ่ิน เช่น สารวจเส้นทางคมนาคม ในการนาวตั ถุดิบ

เขา้ สู่โรงงาน การขนส่งผลิตภณั ฑอ์ อกสู่ตลาด การติดตอ่ ระหวา่ งสานกั งานใหญ่ และโรงงานยอ่ ย
2.1.3 ข้อมูลจากการสารวจความเป็ นไปได้ ในการผลิตวตั ถุดิบ การรับการส่งเสริมการลงทุน
หรือการสนบั สนุนดา้ นเศรษฐกิจ

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

10

2.1.4 ข้อมูลจากการสารวจถนน และการส่ือสาร หรือเทคโนโลยสี ารสนเทศ การปรับปรุงมา
ใชป้ ระโยชนซ์ ่ึงในปัจจุบนั คอมพิวเตอร์ และอินเตอร์เน็ต ไดเ้ ขา้ มามีบทบาทอยา่ งมากในการทาธุรกิจ
ต่างๆ

ผลท่ีไดจ้ ากการสารวจจะนามาใชเ้ ป็นขอ้ มูล ในการพจิ ารณาวางแผนการดาเนินการ
อุตสาหกรรมเกษตร ผลสารวจจึงควรถูกตอ้ งและแน่นอน
3. หลกั การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร

การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร มีหลกั ในการดาเนินการดงั น้ี
3.1 มหี ลกั การผลติ ในระบบอตุ สาหกรรมอย่างต่อเนื่อง
การผลิตระบบอุตสาหกรรมอยา่ งต่อเน่ือง จาเป็นตอ้ งจดั ทาแผนผงั แสดงกรรมวธิ ีการแปรรูป
แสดงจุดท่ีต้งั ของเคร่ืองจกั ร และ อุปกรณ์ในการผลิตตามลาดบั ก่อนหลงั ตอ่ เนื่องกนั ไป พร้อมท้งั แสดง
ระบบการส่งวตั ถุดิบ จากจุดหน่ึงไปยงั จุดต่อไป ต้งั แตเ่ ริ่มนาวตั ถุดิบเขา้ สายการผลิต จนไดผ้ ลิตภณั ฑ์
ออกมา หรือจนถึงการบรรจุหีบห่อ แผนผงั แสดงวธิ ีการผลิตผลิตภณั ฑน์ ้ี เรียกวา่ โฟลว์ ชาร์ต ( Flow
chart) ซ่ึงควรจดั วางเคร่ืองมือ และอุปกรณ์การแปรรูป ใหป้ ฏิบตั ิงานไดต้ ่อเน่ือง หรือสอดคลอ้ งกนั
จดั ต้งั จุดควบคุมคุณภาพในสายการผลิตใหเ้ หมาะสม เพ่อื ใหส้ ามารถควบคุม และดาเนินการแกไ้ ขได้
ทนั ทว่ งทีในระหวา่ งการผลิต และตรวจสอบผลิตภณั ฑก์ ่อนส่งออกจาหน่าย
3.2 มกี ารดาเนินการผลติ วตั ถุดิบจานวนมาก ทาใหผ้ ลิตภณั ฑท์ ี่ผลิตไดเ้ ป็นท่ีตอ้ งการของ
ผบู้ ริโภค การผลิตในระบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ จะตอ้ งมีการกาหนดตารางการผลิตไวล้ ่วงหนา้
เพือ่ เตรียมการใหพ้ ร้อม ไม่ใหเ้ กิดการหยดุ ชะงกั ระหวา่ งการผลิต ท้งั ยงั ทาใหส้ ามารถใชเ้ คร่ืองมือ
และอุปกรณ์ท่ีมีอยใู่ หเ้ กิดประสิทธิภาพสูงสุด คุม้ คา่ การลงทุน
การดาเนินการผลิตวตั ถุดิบจานวนมาก ควรมีการวางแผนการผลิตอยา่ งละเอียด ใหส้ ามารถ
ผลิตผลิตภณั ฑไ์ ดท้ ้งั ปริมาณ คุณภาพ และตามระยะเวลาที่กาหนด

4. การวางแผนการผลติ วตั ถุดิบ

เพ่ือใหไ้ ดว้ ตั ถุดิบที่มีคุณภาพตามท่ีตอ้ งการ มีปริมาณเพียงพอ และไดต้ รงตามเวลา มี
วธิ ีดาเนินการอยู่ 4 วธิ ีดว้ ยกนั ไดแ้ ก่

4.1 โรงงานผลติ วตั ถุดิบเอง ซ่ึงจาเป็นตอ้ งมีพ้นื ที่ในการผลิตมาก โดยมีฝ่ ายไร่เป็นผดู้ าเนินการ
ผลิต

4.2 รับซื้อวตั ถุดิบจากเกษตรกร โดยฝ่ ายโรงงานเป็นผกู้ าหนดคุณภาพของวตั ถุดิบ กาหนด
วธิ ีการทดสอบ วดั ค่า และใหร้ าคาตามคุณภาพ

การรับซ้ือวตั ถุดิบจากเกษตรกร มีวธิ ีปฏิบตั ิ ได้ 2 แบบ ไดแ้ ก่

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

11

4.2.1 มอบโควตา้ ใหก้ บั พอ่ คา้ คนกลาง หรือหวั หนา้ กลุ่มของเกษตรกรเป็นผจู้ ดั หา
รวบรวมวตั ถุดิบให้ โดยทาสญั ญากบั โรงงาน ในการจดั ส่งวตั ถุดิบใหใ้ นปริมาณ คุณภาพ
ระยะเวลาและราคาตามที่ตกลง

4.2.2 โรงงานทาขอ้ ตกลงกบั เกษตรกรผผู้ ลิตโดยตรง โดยไม่ตอ้ งผา่ นคนกลาง
โรงงานเป็นผกู้ าหนด ปริมาณ คุณภาพ ระยะเวลาการส่งวตั ถุดิบ และการประกนั ราคารับซ้ือ
ตามมาตรฐาน หรือ ระดบั ช้นั คุณภาพของวตั ถุดิบ

การทาขอ้ ตกลงกบั เกษตรกรในรูปแบบ เกษตรพนั ธะสญั ญา (contect farming)
4.3 การดาเนินการผลติ ในรูปของบริษทั ผลติ วตั ถุดบิ ซ่ึงเป็นเครือเดียวกบั โรงงาน
อุตสาหกรรมเกษตร ทาหนา้ ท่ีผลิตวตั ถุดิบป้อนโรงงาน โดยมีการจดั การในรูปแบบของบริษทั
การผลิตวธิ ีน้ีเป็นการทางานร่วมกนั หลายคน ภายใตก้ ารบริหารงานเดียวกนั ครอบครัว
เกษตรกรจะอยรู่ วมกนั ผลิตร่วมกนั ใชแ้ รงงานร่วมกนั ภายใตแ้ ผนงานและวธิ ีการผลิตอยา่ งเดียวกนั
มีวถิ ีชีวติ อยใู่ นระบบและกฎเกณฑอ์ ยา่ งเดียวกนั คา่ จา้ งแรงงานอาจจ่ายเป็นคา่ ผอ่ นชาระหน้ี หรือค่า
ประกนั การรับซ้ือ เป็นตน้
อาจดาเนินการผลิตโดยลงทุนใหก้ บั เกษตรกร ดว้ ยการใหเ้ กษตรกรกูเ้ งินกบั ธนาคาร และ
บริษทั ค้าประกนั ให้ เกษตรกรตอ้ งทางานตามที่บริษทั มอบหมาย โดยบริษทั จดั หาพนั ธ์ให้ จดั การดา้ น
การตลาดให้ และการประกนั รายได้ หรือรับซ้ือผลผลิตในราคาประกนั ใหก้ บั เกษตรกร
4.4 การรวมกลุ่มเกษตรกรในรูปของสหกรณ์การเกษตร เพอ่ื ใหก้ ารผลิตมีคุณภาพ และ
ปริมาณตามที่ผซู้ ้ือตอ้ งการ เช่นสหกรณ์โคนมหนองโพ จ .ราชบุรี สมาชิกทุกคนเป็นเจา้ ของหุน้ หรือ
เป็นนายทุนเอง กาไรก็แบ่งกนั ตามจานวนหุน้ ที่ถือ ซ่ึงผบู้ ริหารสหกรณ์ตอ้ งกาหนดนโยบายใหถ้ ูกตอ้ ง
และชดั เจน สมาชิกสหกรณ์ตอ้ งเขา้ ใจระบบการดาเนินการสหกรณ์ และรู้จกั หนา้ ท่ีของตน ในการ
ปฏิบตั ิ เพือ่ ผลประโยชนข์ องส่วนรวม

การดาเนินการระบบสหกรณ์ จะสามารถผลิตวตั ถุดิบไดท้ ้งั ปริมาณและคุณภาพ ตามท่ีผซู้ ้ือ
หรือโรงงานอุตสาหกรรมเกษตรตอ้ งการได้ และสมาชิกสหกรณ์อาจจะสามารถรวมทุนกนั จดั ต้งั
โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรข้ึนเองได้

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

12

5 ปัจจัยทส่ี าคญั ของแผนการจัดหาและการผลติ วตั ถุดบิ

การจดั หาวตั ถุดิบใหเ้ พียงพอต่อการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรมเกษตร ท่ีไดผ้ ลท่ีสุดโดย
ลงทุนต่าคือ การทาสัญญาซ้ือวตั ถุดิบจากเกษตรกร ใหเ้ กษตรกรเป็นผผู้ ลิตวตั ถุดิบใหต้ ามปริมาณ
คุณภาพ และระยะเวลาที่ตอ้ งการ

เกษตรกรผผู้ ลิตวตั ถุดิบ กบั โรงงานอุตสาหกรรมเกษตรจึงควรมีความสมั พนั ธ์ท่ีดีตอ่ กนั
หลกั การท่ีฝ่ ายโรงงานอุตสาหกรรมเกษตร ควรยดึ เป็นหลกั ในการทาแผนการจดั หาวตั ถุดิบ โดยทา
สญั ญากบั เกษตรกรไดแ้ ก่

5.1 ผู้บริหารระดบั สูงของโรงงาน ต้องทราบ และเข้าใจปัญหาของเกษตรกร เขา้ ใจแง่คิด รับ
ฟังความเห็นของเกษตรกร ซ่ึงจะช่วยใหก้ ารดาเนินงานมีประสิทธิภาพมากข้ึน

5.2 จัดทาตารางการจัดหาวตั ถุดิบ หรือการผลิตวตั ถุดิบในแต่ละปี โดยใชก้ าลงั การผลิตของ
โรงงาน เคร่ืองมืออุปกรณ์ในการผลิต และปริมาณการจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ เป็นเกณฑป์ ระกอบการ
จดั ทา ซ่ึงตอ้ งทาล่วงหนา้ ก่อนการผลิตของโรงงาน โดยใหฝ้ ่ ายไร่ และฝ่ ายขายร่วมจดั ทาดว้ ย

5.3 ทาสัญญากบั เกษตรกรอย่างยุตธิ รรม ตอ้ งถูกตอ้ งตามกฎหมาย และใหม้ ีความหมายที่
เขา้ ใจง่ายๆ รวมท้งั ควรมีการปรับปรุงสญั ญาใหเ้ หมาะสมอยเู่ สมอ

5.4 การคัดเลือกแหล่งผลติ วตั ถุดบิ ซ่ึงจะนามาใชใ้ นการเลือกทาสัญญากบั เกษตรกร เพราะ
แหล่งผลิตวตั ถุดิบ จะมีผลต่อคุณภาพ และปริมาณของวตั ถุดิบ และควรคานึงถึงการคมนาคม และ
การขนส่งดว้ ย

5.5 การคดั เลือกเกษตรกรเป็ นคู่สัญญา ตอ้ งพิจารณาถึง พ้ืนฐานความรู้และความสามารถของ
เกษตรกรแตล่ ะบุคคล ตอ้ งอบรมเกษตรกรคู่สญั ญา ใหท้ ราบจุดประสงคใ์ นการผลิตวตั ถุดิบ และ
วธิ ีการผลิตท่ีเหมาะสม จากฝ่ ายไร่ของโรงงาน เพ่ือใหส้ ามารถผลิตวตั ถุดิบไดท้ ้งั ปริมาณและคุณภาพ
ตามที่ตอ้ งการ

5.6 การให้ความช่วยเหลือ จดั หาปัจจยั การผลิตที่จาเป็น ในราคาพอควรแก่เกษตรกร เช่น
พนั ธุ์พชื พนั ธุ์สัตว์ ป๋ ุยหรืออาหารสัตว์ ยาป้องกนั โรค ใหบ้ ริการเครื่องจกั ร เครื่องทุน่ แรงเป็นตน้

5.7 ต้องวางแผนการดาเนินงานอย่างรอบคอบ ในช่วงท่ีมีการเกบ็ เก่ียว และใหม้ ีประสิทธิภาพ
มากที่สุด เพอ่ื จะไดเ้ ก็บเก่ียววตั ถุดิบไดท้ นั เวลา และส่งมาแปรรูปไดท้ นั ที

5.8 การจ่ายเงนิ ค่าวตั ถุดิบให้แก่เกษตรกร ควรรวดเร็วและตรงเวลา วธิ ีการตอ้ งไมย่ งุ่ ยาก
5.9 การทาประวตั ขิ องเกษตรกรคู่สัญญาทุกคน ท้งั ในดา้ นผลงาน การปฏิบตั ิงาน พฤติกรรม
รายได้ รายจา่ ย และหน้ีสิน เพอ่ื นาไปใชเ้ ป็นขอ้ มูลในการปรับปรุงการผลิตวตั ถุดิบ และใหค้ วาม
ช่วยเหลือแก่เกษตรกร

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อุตสาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

13

5.10 การวเิ คราะห์ผลจากประวตั ขิ องเกษตรกร ที่จดั ทาไวแ้ ลว้ และขอ้ มูลอ่ืนๆ เพื่อคดั
เกษตรกรที่ไม่เหมาะสมออก

5.11 การตดิ ต่อประสานงานอย่างใกล้ชิด ของฝ่ ายไร่ของโรงงาน และ เจ้าหน้าท่ี ส่งเสริม
การเกษตร กลุ่มเกษตรกร สถาบนั การศึกษาและวจิ ยั ทางการเกษตร เพอื่ ใหไ้ ดข้ อ้ มูลและความรู้ใหมๆ่
ทางการเกษตร

5.12 การแจ้งข่าวสารต่างๆของโรงงานอุตสาหกรรมเกษตร โดยผา่ นทางสื่อมวลชนในทอ้ งถิ่น
เช่น หนงั สือพมิ พ์ วทิ ยุ โทรทศั น์ เป็นตน้ เพือ่ ใหป้ ระชาชนทราบกิจกรรมต่างๆของโรงงาน

6. จีเอม็ โอกบั การผลติ วตั ถุดิบ

จีเอม็ โอ (GMOs = Genetically Modified Organisms) หมายถึง ส่ิงมีชีวติ ท่ีไดจ้ ากการดดั แปลง
หรือตดั แต่งสารพนั ธุกรรม โดยใชเ้ ทคโนโลยพี นั ธุวศิ วกรรม (genetic engineering) ซ่ึงเป็นส่วนหน่ึง
ของงานเทคโนโลยชี ีวภาพ (biotechnology) เป็นการคดั เลือกสายพนั ธุ์โดยเจาะจงไปยงั ยนี ที่ตอ้ งการ
แทนวธิ ีการผสมพนั ธุ์แลว้ คดั เลือกลูกผสมท่ีมีลกั ษณะตามความตอ้ งการซ่ึงตอ้ งใชเ้ วลานาน

จีเอม็ โอ เป็นการนายนี ท่ีมีคุณลกั ษณะที่ตอ้ งการ อาจมาจากพชื , สตั ว์ หรือจุลิน ทรียก์ ็ได้ นามา
ใส่ในโครโมโซม (chromosome : ท่ีรวมของยนี )

การถ่ายทอดยนี เขา้ ไปในโครโมโซมในเซลลพ์ ชื ทาโดยใชจ้ ุลินทรียอ์ ะโกรแบคทีเรียม
(Agrobacterium) เป็นพาหะนายนี เขา้ ไป คลา้ ยกบั การใชร้ ถลาเลียงสมั ภาระเขา้ ไปไวย้ งั ที่ ท่ีตอ้ งการ
หรือ ทาไดอ้ ีกวธิ ีหน่ึงคือ ใชป้ ื นยนี ( gene gun ) ยงิ ยนี ท่ีเกาะอยบู่ นผวิ ของอนุภาคทอง เขา้ ไปใน
โครโมโซม ยนี ท่ีเขา้ ไปใหม่ จะแทรกตวั อยกู่ บั โครโมโซมของพชื จนกลายเป็นส่วนหน่ึงของพืชชนิด
น้นั ไป

6.1 ข้อดีของ จีเอม็ โอ

จีเอม็ โอ เป็นผลผลิตจากความกา้ วหนา้ ทางวทิ ยาการดา้ นเทคโนโลยชี ีวภาพ และชีววทิ ยาระดบั
โมเลกลุ (Molecular biology) โดยเฉพาะพนั ธุ์วศิ วกรรม สามารถเพม่ิ ปริมาณ คุณภาพอาหาร ยาและ
เทคโนโลยที างการแพทย์

ในภาวะท่ีพ้ืนที่การเกษตรลดลง ประชากรโลกเพม่ิ มากข้ึนทุกวนั พนั ธุ์วศิ วกรรมเช่นน้ี
เปรียบเป็นการปฏิวตั ิคร้ังใหญใ่ นดา้ นการเกษตร และการแพทย์ จะช่วยแกป้ ัญหาการขาดแคลนอาหาร
และยาได้ ประโยชนท์ ่ีได้ เช่น

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

14

6.1.1ช่วยใหเ้ กษตรกรเพ่มิ ผลผลิต ทาใหป้ ระเทศกาลงั พฒั นาไดป้ ระโยชน์ และเป็นการ
เพิม่ ผลผลิตอาหารของโลก

6.1.2 ช่วยลดตน้ ทุนการผลิต, ลดการใชย้ าฆา่ แมลง, หรือสารเคมี
6.1.3 ช่วยลดปัญหาส่ิงแวดลอ้ มท่ีจะถูกทาลายจากการใชส้ ารเคมีและสารฆ่าแมลงอ่ืนๆ
เช่น พืชที่ตา้ นทานแมลงศตั รูพืช
6.1.4 ช่วยสร้างมูลค่าเพิม่ เช่น มะเขือเทศที่สุกงอมชา้ ทาใหเ้ กบ็ ไดน้ าน สามารถ
ขนส่งไดเ้ ป็นระยะไกล
6.1.5 ทาใหเ้ กิดพืชที่มีคุณสมบตั ิดีข้ึน เช่น ส้ม หรือมะนาว ท่ีมีวติ ามินซีเพิ่มข้ึน , ขา้ วที่
มีวติ ามินมากข้ึน หรือผลไมท้ ี่ใหผ้ ลดกและขนาดผลใหญก่ วา่ เดิม
6.1.6 ใชใ้ นอุตสาหกรรมยา เช่น การผลิตวคั ซีนใหม่ ๆ , ยารักษาโรคใหม่ ๆ
6.1.7 เกิดพืชสายพนั ธุ์ใหมท่ ี่มีคุณคา่ ในเชิงพาณิชย์ เช่น ไมด้ อกไมป้ ระดบั ท่ีมีรูปร่าง
สีสันแปลกไปจากเดิม
ประโยชน์เหล่าน้ีนบั เป็นศกั ยภาพของ จีเอม็ โอ ท่ีมองเห็นไดเ้ ป็นรูปธรรม
6.2 ข้อจากดั และความเสี่ยง ของสินค้าจีเอม็ โอ
อาจมีขอ้ จากดั และความเส่ียงของสินคา้ จีเอม็ โอ บางประการ เช่น

6.2.1 สารอาหารมีที่เพิ่มข้ึนจากสินคา้ จีเอม็ โอ อาจมีส่ิงปนเป้ื อนท่ีเป็นอนั ตรายต่อ
ผบู้ ริโภค

6.2.2 การตดั แตง่ พนั ธุกรรมในสตั วอ์ าจไม่ปลอดภยั ต่อผบู้ ริโภค จึงควรตอ้ งประเมิน
ความปลอดภยั ต่อการนามาใชเ้ ป็นอยา่ งมาก

6.2.3 อาจเกิดการด้ือยา ในผทู้ ี่ตอ้ งรับประทานยาปฏิชีวนะ และรับประทานพชื จีเอม็
โอ ที่อาจมีสารตา้ นยาปฏิชีวนะอยดู่ ว้ ย

6.2.4 สารพิษบางชนิดที่ใชป้ ราบแมลงศตั รูพชื ท่ีมีในสินคา้ จีเอม็ โอ บางชนิดอาจมี
ผลกระทบต่อแมลงที่มีประโยชนช์ นิดอ่ืน ๆ

6.2.5 บรรษทั ขา้ มชาติ ที่มีสิทธิบตั รถือครองสิทธ์ิในทรัพยส์ ินทางปัญญาท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั
จีเอม็ โอ ทาใหเ้ กิดความกงั วลในการผลิตอาหาร และการพ่ึงตนเองของประเทศในอนาคต เช่น
จะผลิต จะปลูกอะไรกต็ อ้ งขออนุญาตเจา้ ของสิทธิบตั ร ซ่ึงมกั เป็นชาวตา่ งชาติ

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้

15

6.2.6 อาจเกิดปัญหาในเรื่องการกีดกนั สินคา้ จีเอม็ โอ ในเวทีการคา้ ระหวา่ งประเทศ
เช่น กรณีผลิตภณั ฑอ์ าหารแหง้ ของบริษทั ดอยคา ที่ถูกผซู้ ้ือจากประเทศเยอรมนั นีระงบั การ
นาเขา้ เนื่องจากไม่มีฉลากระบุวา่ ไดจ้ ากพืช จีเอม็ โอ หรือไม่
จะเห็นวา่ สินคา้ จีเอม็ โอ มีขอ้ ดีและขอ้ จากดั อยหู่ ลายประการ ทาใหจ้ นถึงปัจจุบนั น้ี ประเทศ
ไทยยงั คงหา้ มผลิตสินคา้ จีเอม็ โอ มาขายในเชิงพาณิชย์ แต่ใหผ้ ลิตเพอ่ื การศึกษาและวจิ ยั ได้
ประโยชนจ์ ากสินคา้ จีเอม็ โอ นบั วา่ มีมาก การเร่งศึกษา คน้ ควา้ ถึงผลกระทบต่อผบู้ ริโภค
และส่ิงแวดลอ้ ม ช่วยใหป้ ระเทศผผู้ ลิตอาหาร เช่น ประเทศไทย ไดร้ ับผลประโยชน์อยมู่ าก เพราะมีผล
ตอ่ การผลิตวตั ถุดิบทางการเกษตรในพ้นื ที่จากดั ใหไ้ ดผ้ ลผลิตเพิม่ มากข้ึน

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยพี งั งา อตุ สาหกรรมเกษตรเบ้ืองตน้