Geri Dönüşüm

GERİ
DÖNÜŞÜM

Arzu MERT
Gözde Zorlu BULAK

ÖNSÖZ

Üzer nde yaşadığımız dünya bu zamana kadar
b ze sayısız n metler sundu. İht yacımız olan
neredeyse herşey doğrudan ya da dolaylı
olarak doğadan elde ett k. İht yaçlarımızı
karşılamak ç n ed nd ğ m z tüket m
alışkanlıklarımız, doğal kaynakları b l nçs zce
kullanmamız,ürett ğ m z yapay maddeler ve
daha n celer ...
İşte bütün bunlar doğamızı
k rlet yor,kaynaklarımızı tüket yor,ekos stem
bozuyor kısacası geleceğ m z tehd t ed yor.
S zce de buna artık DUR demen n zamanı
gelmed m ?

Unutmayın, nsanoğlunun kend el yle bozduğu
dengey tekrar sağlayacak olan y ne
nsanoğludur.

İÇİNDEKİLER

4 GİRİŞ
5 ÇÖP NEDİR?
6 ATIK NEDİR?
7 GERİ DÖNÜŞÜM NEDİR?
9 HANGİ MADDELER DÖNÜŞÜR?
10 GERİ DÖNÜŞÜM BASAMAKLARI
17 BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
18 DÖNÜŞÜME EVDE BAŞLA
22 OKULLARDA GERİ DÖNÜŞÜM
24 ÖRNEK ÇALIŞMALAR
29 MİNİK TAVSİYELER
30 KAYNAKÇA

GİRİŞ

Bu çalışmaTrabzon Ün vers tes B lg sayar ve
Öğret m Teknoloj ler Tezs z Yüksek L sans Programı
Çoklu Ortam Uygulamaları ders kapsamında
hazırlanmıştır.
Çöp,atık ve ger dönüşüm konularında genel b lg ler
ve etk nl k örnekler n çermekted r.Tüm bu
b lg ler;çöp ve atıkların ayrıştırılması, ger dönüşüm
konuları; görünür, somut konular olduğundan bu
konularda yapılan çalışmalar özell kle okulönces ve
lkokul müfredatlarına kolayca uyarlanab l r
n tel kted r.

ÇÖP NEDİR?

Yen len ve kend ler nden y yecek ve çecek
maddeler üret len meyve, sebze ve d ğer gıda

maddeler le üret mde veya tüket mde
kullanılan maddeler n şe yaramayan kısımları,

kullanılmaz hale gelen eşyalar ve değer n
y t ren maddeler olarak da tanımlanmaktadır.

Çöpü toplayıp bertaraf etmekle görevl k ş ,
kurum ve kuruluşların gözünde; c ns , n tel ğ ve

n cel ğ ne olursa olsun, “çöplük” olarak
bel rlenen yerlere bırakılan, nsan ve çevre
sağlığına zarar vermeden bertaraf ed lmes

gereken katı atıkların heps çöptür.

ATIK NEDİR?

İnsanların sosyal ve ekonom k faal yetler sonucunda
şe yaramaz hale gelen, kullanım süres dolmuş
yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken
maddelere genel olarak atık denmekted r. 2015

yılında yayınlanan Atık Yönet m Yönetmel ğ ’ne göre
se atık; üret c s veya f len el nde bulunduran gerçek

veya tüzel k ş tarafından çevreye atılan veya
bırakılan ya da atılması zorunlu olan herhang b r
madde veya materyal olarak tanımlanmaktadır.

GERİ DÖNÜŞÜM NEDİR?

Yen den değerlend r lme mkanı olan atıkların
çeş tl f z ksel ve/veya k myasal şlemlerden
geç r lerek k nc l hammaddeye dönüştürülerek
tekrar üret m sürec ne dah l ed lmes ne ger
dönüşüm den r. D ğer b r tanımlamayla herhang
b r şek lde kullanılarak kullanım dışı kalan ger
dönüştürüleb l r atık malzemeler n çeş tl ger
dönüşüm yöntemler le hammadde olarak tekrar

malat süreçler ne kazandırılması olarak
tanımlanab l r.

Ger dönüşümde amaç; kaynakların lüzumsuz
kullanılmasını önlemek ve atıkların kaynağında

ayrıştırılması le b rl kte atık çöp m ktarının
azaltılması olarak düşünülmel d r. Dem r, çel k,

bakır, kurşun, kağıt, plast k, kauçuk, cam,
elektron k atıklar g b maddeler n ger dönüşüm

ve tekrar kullanılması, tab kaynakların
tükenmes n önleyecekt r. Bu durum; ülkeler n

ht yaçlarını karşılayab lmek ç n thal ed len
hurda malzemeye ödenen döv z m ktarını da
azaltacak, kullanılan enerj den büyük ölçüde

tasarruf sağlayacaktır.

HANGİ MADDELER
GERİ DÖNÜŞÜR?

CAM
Cam, yen den kullanılab l r b r madded r.
Kullanılmış cam parçalarından tekrar cam
mal ed lmes sıfırdan cam üret m ne göre
çok daha az enerj gerekt r r. Genell kle
renks z camdan renks z, renkl camdan

renkl cam ürünler üret ld ğ ç n bu
camlar ayrı ger dönüşüm kaplarına

atılmalıdır.

KAĞIT

Ülkem zde kağıt ve karton üret m ,

bazı fabr kalar har ç olmak üzere,

tamamen hazır thal selüloz, saman

ve atık kağıttan yapılmaktadır.

Üret m n atık kağıt kullanılarak

yapılması daha az su ve k myasal

maddeler kullanıldığından çevren n

korunması açısından son derece

PLASTİK öneml d r.

C nsler ne göre ayrılan ger

dönüşeb l r plast k atıklar, kırma

mak neler nde kırılıp küçük parçalara

ayrılır. İşletmeler bu parçaları d rekt

olarak bell oranlarda, or j nal

hammadde le karıştırarak üret m

şlem nde kullanab ld ğ g b ; tekrar

er t p katkı maddeler katarak k nc

sınıf hammadde olarak da

kullanab l r.

HANGİ MADDELER
GERİ DÖNÜŞÜR?

ALÜMİNYUM

Esk m ş alüm nyum eşyalar ger
dönüşümü mümkün olan maddelerd r.

Alüm nyum atıkların ger
dönüştürülmes le enerj den de

tasarruf sağlanab l r.

OTOMOBİL AKÜLERİ

Otomob l aküsünü, akü satan
herhang b r f rmadan yen s le
değ şt rerek veya yakınımızda

bulunan b r ger dönüşüm
merkez ne tesl m ederek bunların

yen den kullanılab l r hâle
get r lmes ne katkıda
bulunab l r z.

MOTOR YAĞI

Motor ve mak ne yağları kanal zasyona,
toprağa veya derelere kontrolsüz b r
şek lde bırakılırsa çme sularına
karışarak k rlenmeye neden olab l r.
Kutellkmarnaaılkraynneevnyeamşğloıentvaonrdyöyantğürışnetanü,rmüylaoektboıtlrary.vaeğısWuophmfeoenrfewuvnienritnyeortn,hyeeoeusluscneaiansthbtahuvenesdeled

destinations.

GERİ DÖNÜŞÜM
BASAMAKLARI

Kaynakta Ayrı Toplama
ayrıştırma

Sınıflama

Değerlend rme

Ekonom ye
kazandırma

KAYNAKTA AYRIŞTIRMA

Değerlend r leb l r n tel kl atıkları çöple
karışmadan oluştukları kaynakta ayırarak

b r kt rmekt r.

AYRI TOPLAMA

Bu şlem değerlend r leb l r atıkların çöple karışmadan
tem z b r şek lde ayrı toplanmasını sağlar.

Ayrı toplanan atıkların beled yelere veya l sanslı
şletmelere tesl m ed l r

SINIFLAMA

Bu şlem kaynağında ayrı toplanan malzemeler n
cam, metal plast k ve kağıt bazında sınıflara
ayrılmasını sağlar.

DEĞERLENDİRME

Tem z ayrılmış kullanılmış malzemeler n
ekonom ğe ger dönüşüm şlem d r. Bu şlemde
malzeme k myasal ve f z ksel olarak değ ş me

uğrayarak yen b r malzeme olarak
ekonom ye ger döner.

EKONOMİYE KAZANDIRMA

Ger dönüştürülen ürünün yen den kullanıma
sunulması ve yen den ekonom ye kazandırılmasıdır

Ger dönüştürülen malzeme yen b r ürünün
üret m nde kullanılır

BUNLARI 1 ton kullanılmış kağıdın ger
BİLİYOR dönüştürülmes ve kağıt üret m nde
MUYDUNUZ?
yen den kullanılması le;

34 k ş n n oks jen ht yacını karşılayan 16
yet şk n ağacın kes lmes önlen r.
2,4 m3 çöp depolama alanı tasarrufu
sağlanır.
3 a len n ortalama olarak b r ayda
tükett ğ 32 m3 su tasarruf ed l r.
İk a len n kış aylarında ısınma amaçlı
tüketeceğ 1750 l tre fuel-o l tasarruf ed l r.
20 a len n b r ayda ortalama olarak
tüketeceğ 4100 kW/sa elektr k enerj s
tasarrufu sağlanır.

1 kg kullanılmış Kullanılmış olan camın B r ton plast k ger
alüm nyum kutunun ger dönüştürülmes ve dönüştürüldüğünde;
ger dönüştürülmes ve
alüm nyum üret m nde cam üret m nde 3500 – 7000 l tre
yen den kullanılması yen den kullanılması le; yakıttan tasarruf
ed lmekted r.
le; Yen cam üret lmes ne
kıyasla; hava k rl l ğ % 5.774 kwh elektr k
8 k logram boks t 20, enerj tüket m % 25, enerj s tasarruf ed l r.
maden korunmuş olur su tüket m % 50 ve
.4 k logram k myasal maden atıkları % 80 41 kg sera gazı
madde kullanılmayarak oranında azaltılmış olur. salınımını azalltır
zararı önlenm ş olur.
14 kW/sa elektr k .
enerj s kullanımı Ger dönüştürülen her
korunmuş olur. b r ton cam ç n
yaklaşık 100 l tre petrol
tasarruf ed lm ş olur

DÖNÜŞÜME EVDE BAŞLA

Tek Kullanımlık Ürünlere Veda Et

Örneğ n plast k saklama poşetler yer ne saklama kumaşları,
p ş rme kağıtları yer ne s l kon fırın matları, plast k p petler
yer ne metal ya da bambu p petler

EKOLOJİK ÜRÜN TERCİH ET

Tek kullanımlık ürünlere alternat f olab lecek pek çok ekoloj k
ürün bulmak mümkün. Kadın pedler nden tem zl k ürünler ne, d ş
fırçasından kahve f ltres ne b rçok ürünün ekoloj k alternat fler

bulunuyor.

ÇÖPLERİNİ AYRIŞTIR

Ev nde terc h edeb leceğ n en ver ml çöp ayrıştırma
metodlarından b r beşl ayrıştırma. Yan kağıt ve karton,
plast k ve türevler , kompoz t kutu ve ambalajlar, metal

ambalajlar ve p l/elektr k ürünler şekl nde.

ATIKLARI DEĞERLENDİR

Evde ger dönüşüm sürec n eğlencel b r
hale get rmeye ne ders n z? Ev n zdek

atıklardan çeş t çeş t şeyler yapab l rs n z
Saksılardan kutulara, objelerden duvar
süsler ne b rçok atığı yen ley p tekrar
kullanmanız mümkün

OKULLARDA GERİ DÖNÜŞÜM

Davranışların alışkanlık hal ne dönüşeb lmes
uzun zaman alıyor. İy davranışların alışkanlık

hal ne geleb lmes n sağlamak ç nse ger
dönüşüm f kr n okul önces dönemden t baren

kazandırmak gerek yor.

ÇÖP KUTULARINI KALDIRIN

Sınıflardak çöp kutularını kaldırarak şe
başlayab l r s n. Sadece organ k atıklarını
b r kt r. D ğer atıklar ger dönüşüm kutularına.

Kağıt,plast k,metal ve camlar ayrı ayrı
kutularda...

ÖRNEK
ÇALIŞMALAR

Elbette yapab lecekler m z atıkları ayrıştırmak
ve ger dönüşüme yollamakla sınırlı değ l.Atık
malzemeler okul bahçes nde,oyun alanlarında

kullanmak nasıl f k r?

Plast k kovadan
örgü aparatına

Atkı örmek bu aparatla çok kolay. İster kend n z kullanın, ster
arkadaşlarınıza hed ye ed n. İht yacınız olan 4 şey;
yoğurt kovası,tahta çubuk,kol bandı, p

Kavanozdan
kar küres yapımı

01 Ev m zde
kullanmadığımız b r
adet kavanozun ç n
suyla dolduruyoruz.

02 Kavanozun kapağına
sted ğ m z herhang b r
objey s l konla
yapıştırıyoruz.

03 Son olarak kavanoza
s m döküyoruz ve
ters çev r yoruz

Atık malzemelerden
oyuncaklara

Karton kutularınızı çöpe atmadan önce b r kez
daha düşünmel s n z!

Tuvalet kağıdı ruloları çocuğunuz ç n şahane
oyuncaklara dönüşeb l r

Deterjan kutuları, pet ş şeler, yumurta kartonu
İlk haller nden eser yok ş md

Atık malzemelerden oyuncak yapımı çocuğunuzun
yaratıcılığını gel şt recek b r akt v te olmaktadır.Yaptığınız
oyuncakların pahalı veya ucuz olması değ l el emeğ yle ortaya
çıkması onu s z n ve çocuğunuzun gözünde daha değerl

kılacaktır.

Atmadan önce tekrar düşünün ! S z n çöp
sandığınız şey belk de b r dekorat f
malzemed r

MİNİK TAVSİYELER

Ürett ğ n z atık m ktarını azaltın!
Kat kat paketlenm ş ürünler yer ne
daha az ambalaj kullanılmış ürünler
terc h ed n.
İht yacınız olmayan ve
kullanmayacağınız şeyler almayın.
Mümkün olduğu kadar yen den kullanın!
Tek kullanımlık ürünler yer ne uzun
ömürlü olanları terc h ed n.
(bez torba, şarj ed leb l r p l vb.)
Alışver şler n zde plast k poşet yer ne
yen den kullanab leceğ n z bez torba
g b ürünler kullanın.
Ambalajlardan, çer s ndek ürün
tüket ld ğ nde başka şeyler elde ed n.
(cam kavanoz g b )
Ger dönüşümü mümkün olan ürünler
kullanın!

KAYNAKÇA

http://at ksahas .com/At%C4%B1k
https://www.cevko.org.tr/ ndex.php?lang=tr

https://www.cevkococuk.org/ ndex.php?
opt on=com_content&v ew=art cle& d=1&Item d=102

http://www.cevremltd.com/nelerdonusur.asp)
https://www.copunesah pc k.org/our-dest nat on/argent na/

http://www.pagcev.org/ger -donusum
https://s f rat k.gov.tr/

https://www.yard mc kaynaklar.com/ger -donusum-ned r-ger -
donuseb len-maddeler-nelerd r/