ใบความรู้วันสำคัญทางศาสนา

ใบความรู้
วันสำคัญทางศาสนา

สารบัญ

1 วันมาฆบูชา
2 วันวิสาขบูชา (วันสำคัญสากล)
3 วันอัฐมีบูชา
4 วันอาสาฬหบูชา
5 วันธรรมสวนะ
6 วันเข้าพรรษา
7 วันออกพรรษาและเทโวโรหณะ

วันมาฆบูชา

ความหมาย หลักธรรม

การบูชาในวันเพ็ญเดือน 3 หรือปี โอวาทปาติโมกข์ หัวใจสำคัญของ
ใดมีเดือน 8 สองหน จะเลื่อนไป พระพุทธศาสนา ได้แก่ ละเว้นจากการ
เป็นวันเพ็ญเดือน 4 ทำความชั่วทั้งปวง, กระทำความดี และ
ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ผ่องใส

เหตุการณ์ สำคัญ มีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นพร้อมกัน 4
ประการ จึงเรียกว่า วันจารตุรงคสันนิ บาต

- พระสงฆ์จำนวน 1,250 องค์ มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นั ดหมาย
- พระสงฆ์ทั้งหมดล้วนเป็นเอหิภิกขุอุปสัมปทา
- พระสงฆ์ทั้งหมดล้วนเป็นพระอรหันต์ผู้ทรงอภิญญา (พระพุทธเจ้าเป็นผู้อุปสมบทให้)
- เป็นวันที่พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันเพ็ญกลางเดือน 3)

เกร็ดความรู้

ในประเทศไทยเดิมที ไม่มีพิธีเกี่ยวกับวันมาฆบูชามาก่อน พิธีนี้ เริ่มเกิดขึ้นเป็นครั้ง
แรกในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.4) ซึ่งเริ่มต้นเฉพาะใน
พระบรมมหาราชวัง ซึ่งกำหนดให้มีพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศล ณ อุโบสถวัด
พระศรีรัตนศาสดารามเป็นครั้งแรก ต่อมาได้ขยายออกไปให้พุทธศาสนิ กชนได้
ปฏิบัติและยึดถือสื บต่อมาโดยถือเอาวันมาฆบูชาเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา
และเป็นวันหยุดราชการมาจนถึงปัจจุบัน

วันวิสาขบูชา

ความหมาย พุทธกิจที่พระพุทธเจ้าทรง
บำเพ็ญตามช่วงเวลาของทุกวัน
การบูชาในวันเพ็ญเดือน 6 หรือปี
ใดมีเดือน 8 สองหน จะเลื่อนไป 1. เวลาเช้า = เสด็จออกบินฑบาตเพื่อโปรดสัตว์
เป็นวันเพ็ญเดือน 7 2. เวลาบ่าย = แสดงธรรมแก่ผู้ที่มาเฝ้าพระพุทธเจ้า
3. เวลาเย็นจวนค่ำ = แสดงโอวาทแก่พระสงฆ์
เหตุการณ์ สำคัญ 4. เวลาเที่ยงคืน = แก้ปัญหา/ตอบปัญหาแก่เทวดา
5. เวลาเช้ามืดจวนสว่าง = พิจารณาสัตว์โลกที่

สามารถเสด็จไปโปรดได้

มีความเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้า 3 ประการ คือ เป็นวันที่พระพุทธเจ้าประสูติ
ตรัสรู้ และปรินิ พพาน ซึ่งทั้ง 3 เหตุการณ์นี้ เวียนมาบรรจบในวันเดียวกัน คือ
พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าหลังจากประสูติ 35 ปี
และได้ทรงบำเพ็ญพุทธกิจทุกวัน เป็นเวลา 45 ปี หลังจากประกาศพระศาสนา
จนเมื่อพระชนมายุ 80 พรรษา ก็เสด็จดับขันธ์ปรินิ พพาน

เกร็ดความรู้

เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา และได้รับการประกาศ
จากองค์การสหประชาชาติ ให้เป็น วันสำคัญสากลแห่งโลก
ในการประชุมครั้งที่ 4 ในวันที่ 15 ธ.ค. พ.ศ. 2542 ซึ่ง
ประเทศไทยได้รับเกียรติให้เป็นเจ้าภาพในการจัดกิจกรรม
วันวิสาขบูชาโลก ตั้งแต่ พ.ศ. 2547 เป็นต้นมา และเมื่อถึงวัน
ดังกล่าว พุทธศาสนิ กชนจะน้ อมรำลึกถึงพระพุทธ พระ
ธรรม พระสงฆ์ และร่วมกันประกอบพิธีกรรมเช่นเดียวกับ
วันมาฆบูชา นอกจากนี้ ยังจัดให้มีการบรรพชาอุปสมบทหมู่
ขึ้นอีกด้วย

วันอัฐมีบูชา

ความหมาย

ตรงกับวันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 หากปีใดมีเดือน 8 สองหน
จะเลื่อนไปตามวันวิสาขบูชา คือ ถัดจากวันวิสาขบูชา 7 วัน

เหตุการณ์ สำคัญ

เป็นวันคล้ายวันถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระของพระพุทธเจ้า
พุทธศาสนิ กชนจะร่วมกันรำลึกถึงพระพุทธเจ้า จึงพร้อมใจกันปฏิบัติศาสนกิจ
เพื่อเป็นพุทธบูชา เช่น บำเพ็ญประโยชน์ รักษาศีล เจริญสมาธิ ภาวนา ถวาย
ภัตตาหาร ให้ทาน

เกร็ดความรู้

สำหรับประเทศไทยไม่มีหลักฐานแน่ ชัดเกี่ยวกับ
การจัดงานวันอัฐมีบูชาว่าเริ่มมีตั้งแต่สมัยใด
สันนิ ษฐานว่าน่ าจะมีมาตั้งแต่อดีต แต่ไม่เป็นที่
แพร่หลายมากนั ก นิ ยมจัดเฉพาะบางวัด
เนื่ องจากพุทธศาสนิ กชนให้ความสำคัญกับวัน
วิสาขบูชามากกว่า จึงไม่ได้กำหนดให้เป็นวัน
หยุดราชการดังเช่นวันสำคัญอื่น ๆ

วันอาสาฬหบูชา

ความหมาย พุทธศาสนิ กชนจึงถือว่าวันอาสาฬหบูชา
เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาจึง
การบูชาในวันเพ็ญเดือน 8 หรือปี นิ ยมบูชาเป็นพิเศษ และได้กำหนดให้วัน
ใดมีเดือน 8 สองหน จะเลื่อนไป อาสาฬหบูชาเป็นวันหยุดราชการ ตั้งแต่
เป็นเดือน 8 หลัง พ.ศ. 2501 เป็นต้นมา และมีระเบียบพิธี
ปฏิบัติเช่นเดียวกันวันมาฆบูชาและ
เหตุการณ์ สำคัญ วิสาขบูชา

- เป็นวันที่พระพุทธเจ้าประกาศพระพุทธศาสนาโดยทรงแสดงปฐมเทศนา ชื่อ
ธัมมจักปปวัตนสูตร แก่ปัญจวัคคีย์ ณ อิสิปตนมฤคทายวัน มีเนื้ อหาสำคัญ เรียก
ว่า อริยสัจ 4 คือ ทุกข์ สมุทัย นิ โรธ และมรรค
- เป็นวันที่มีพระอริยสาวกองค์แรก คือ พระโกณฑัญญะ หลังจากได้ฟัง
ปฐมเทศนาแล้ว พระโกณฑัญญะก็บรรลุโสดาปัตติผล เป็นพระโสดาบัน จึงเรียก
ชื่อท่านว่า พระอัญญาโกณฑัญญะ
- เป็นวันที่มีพระสงฆ์องค์แรก เมื่อพระอัญญาโกณฑัญญะเป็นพระโสดาบันแล้ว
ได้ทูลขออุปสมบทจากพระพุทธเจ้า ซึ่งพระพุทธเจ้าทรงประทานอุปสมบทโดยวิธี
เอหิภิกขุอุปสั มปทา
- เป็นวันที่มีพระรัตนตรัย คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ครบบริบูรณ์

เกร็ดความรู้

เดือน 8 สองหน คือ การนั บปีทางจันทรคติ นั บตามเวลาการโคจร
ของดวงจันทร์รอบโลก 1 รอบใช้เวลา 29 วันครึ่ง ในเวลา 1 เดือน ถ้า
นั บ 29 วัน เวลาจะขาดไป 12 ชั่วโมง จึงต้องนั บ 59 วัน เป็น 2 เดือน
โดยให้นั บเดือนคี่เป็นเดือนรองถัดไป สลับจนครบ 12 เดือน ถ้านั บปี
ทางจันทรคติจะมีเพียง 354 วัน ซึ่งมีน้ อยกว่าปีทางสุริยคติถึง 11 วัน
ต่อปี เมื่อรวม 3 ปี จะได้ 33 วัน ดังนั้ น ทุก ๆ 3 ปี ทางจันทรคติจะมี
เดือน 8 สองหน คือมี 13 เดือน เรียกปีนั้ นว่า ปีอธิกมาส

วันธรรมสวนะ

ความหมาย

วันธรรมสวนะ หรือที่เรียกกันว่า วันพระ คือวันสำหรับฟังธรรม โดยใน 1 เดือน จะ
กำหนดให้มีวันพระ 4 วัน คือ วันขึ้น 8 ค่ำและ 15 ค่ำ วันแรม 8 ค่ำและ 15 ค่ำ หากเดือน
ใดเป็นเดือนขาด จะเป็น 15 ค่ำ ซึ่งพุทธศาสนิ กชนมักนิ ยมเรียกวันขึ้นหรือแรม8 ค่ำ ว่า
"วันพระเล็ก" และเรียกวันขึ้นหรือแรม 15 ค่ำ ว่า "วันพระใหญ่"

ระเบียบพิธีปฏิบัติ - เมื่อเสร็จพิธีทำวัตรแล้ว หัวหน้ าอุบาสก
อุบาสิกากล่าวนำอาราธนาศีล พระภิกษุให้
- ในตอนเช้า เวลาประมาณ 9.00 น. พระ ศีล ทั้งหมดประนมมือรับศีล
ภิกษุสามเณร พร้อมด้วยอุบาสก อุบาสิกาจะ - จากนั้ นอาราธนาธรรม พระนั กเทศน์ แสดง
มาพร้อมกันในสถานที่ที่กำหนดแสดงธรรม ธรรม ทุกคนประนมมือ ตั้งใจฟังธรรมะ
อาจเป็นวิหารอุโบสถ หรือศาลาการเปรียญ - ทุกคนกล่าวสาธุการ เป็นอันเสร็จพิธี
- เมื่อพร้อมกันแล้ว พระภิกษุสามเณรจะเริ่ม
ทำวัตรเช้า จากนั้ นอุบาสก อุบาสิกาเริ่ม
ทำวัตรร่วมกัน

เกร็ดความรู้

ประเทศไทยมีวันธรรมสวนะมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
ซึ่งสมัยนั้ นถือว่าเป็นวันสำคัญมาก เพราะเป็นวัน
หยุดและเป็นวันที่พุทธศาสนิ กชนจะไปทำบุญที่
วัด ซึ่งกิจกรรมที่พุทธศาสนิ กชนนิ ยมทำกันใน
วันธรรมสวนะ คือ ทำบุญตักบาตร รักษาศีล
เจริญสมาธิภาวนา ถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุ
ให้ทาน ปล่อยนกปล่อยปลา เป็นต้น

วันเข้าพรรษา

ความหมาย

วันเข้าพรรษา เป็นวันที่พระภิกษุตั้งใจที่จะอยู่ประจำ ณ ที่ใดที่หนึ่ ง โดยไม่ไปค้างแรม
ที่อื่น เป็นเวลา 3 เดือน ในฤดูฝน เริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ไปจนถึงวันขึ้น 15
ค่ำ เดือน 11 เรียกว่า ปุริมพรรษา

สาเหตุของการเข้าพรรษา

ในสมัยพุทธกาลยังไม่มีธรรมเนี ยมการอยู่จำพรรษา พระภิกษุจึงจาริกไปยัง
สถานที่ต่าง ๆ ครั้งเมื่อมีพระภิกษุมากขึ้น แต่ภืกษุบางคนไม่รู้กาลควรไม่ควร
จาริกไปมาตลอดทั้งปี ทำให้ไปเหยียบพืชผล ทำลายข้าวกล้าของชาวบ้าน จึง
เกิดการตำหนิ ติเตียนของชาวบ้าน เมท่อพระพุทธเจ้ารู้จึงทรงบัญญัติให้พระ
ภิกษุอยู่จำพรรษาช่วงฤดูฝน

เกร็ดความรู้

เทศกาลวันเข้าพรรษาเป็นเทศกาลสำคัญทางพระพุทธศาสนา
เทศกาลหนึ่ ง เนื่ องจาก เป็นโอกาสอันดีที่จะได้ทำบุญสร้างกุศล
ซึ่งจะร่วมกันทำบุญตักบาตร รักษาศีล ฟังเทศน์ และสนทนา
ธรรม บางคนถือวันเข้าพรรษาเป็นวันเริ่มต้นในการลด ละ เลิก
อบายมุขทั้งปวง นอกจากนี้ เทศกาลวันเข้าพรรษายังเป็นบ่อเกิด
ของประเพณีสำคัญ ได้แก่ ประเพณีถวายผ้าอาบน้ำฝน และ
ประเพณี ถวายเทียนพรรษา

วันออกพรรษา

ความหมาย

วันออกพรรษา เป็นวันสิ้นสุดของการอยู่จำพรรษาหรืออยู่ประจำที่ของพระภิกษุ
ตลอดระยะเวลา 3 เดือน หลังจากนี้ พระภิกษุสามารถจาริกไปที่ไหนก็ได้โดยไม่ผิด
พุทธบัญญัติ ซึ่งตรงกับวันขึ้นค่ำ 15 เดือน 11 ในวันนี้ จะมีการประกอบพิธีสังฆกรรม
อย่างหนึ่ ง เรียกว่า การปวารณา หมายถึง การอนุญาตหรือยอมให้ เป็นการเปิด
โอกาสให้พระภิกษุว่ากล่าวตักเตือนด้วยเมตตาจิต

เทโวโรหณะ

แปลว่า การหยั่งหรือเสด็จลงจากเทวโลก หมายถึง วันที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจาก
เทวโลก ซึ่งตามตำนานเล่าว่า พระพุทธเจ้าเสด็จขึ้นไปโปรดพระพุทธมารดาบนสวรรค์
ชั้นดาวดึงส์ และอยู่จำพรรษา ณ ที่นั้ น เป็นเวลา 3 เดือน เมื่อถึงวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11
จึงเสด็จลงมา ชาวบ้านจึงพากันไปรอรับเสด็จ และได้นำอาหารคาวหวาน พร้อมด้วย
เครื่องบูชาไปถวาย อาหารที่นิ ยมนำไปถวาย คือ ข้าวต้มมัดหรือข้าวต้มลูกโยน สมัยนั้ น
มีผู้คนไปรับเสด็จจำนวนมาก ทำให้ไม่สามารถเข้าไปใส่บาตรได้จึงห่อข้าวแล้วโยนลง
บาตร และกลายเป็นประเพณีการถวายข้ามต้มลูกโยน

เกร็ดความรู้

ปัจจุบันได้มีการจำลองเหตุการณ์ วันตักบาตรเทโว
ด้วยการอัญเชิญพระพุทธรูปประดิษฐานบนบุษบกที่มี
การตกแต่งสวยงามอยู่บนล้อเลื่อน มีบาตรสำหรับรับ
ของที่ชาวบ้านนำมาถวาย แล้วให้คนลากไปช้า ๆ นำ
หน้ าพระภิกษุที่ถือบาตรบาตรเดินเรียงไปตามลำดับ
เดินลงจากบันไดที่สูง เปรียบเสมือนพระพุทธเจ้าทรง
เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์